Κεφάλαιο 0 Προσδιορισμός των βαθμών ελευθερίας Σύνοψη Η άσκηση 0, που περιέχεται στο κεφάλαιο αυτό, αναφέρεται σε μία μεγάλη σειρά απλών και σύνθετων στατικών φορέων, για τους οποίους ζητείται ο προσδιορισμός των βαθμών ελευθερίας τους, δηλαδή των άγνωστων μεγεθών μετακίνησης (μετατοπίσεων και στροφών) που πρέπει να υπολογιστούν μέσω της επίλυσης με τη μέθοδο μετακινήσεων (MM). Επιπλέον, ζητείται ο καθορισμός του γεωμετρικού κύριου συστήματος, με τη βοήθεια του οποίου θα γίνουν οι υπολογισμοί. Στόχος της άσκησης είναι η εμπέδωση της διαδικασίας προσδιορισμού των άγνωστων μεγεθών ενός φορέα, που πρόκειται να επιλυθεί με τη μέθοδο μετακινήσεων και η, περαιτέρω, εμβάθυνση της κατανόησης της έννοιας του βαθμού ελευθερίας. Προαπαιτούμενη γνώση Απαραίτητη είναι η προηγούμενη κατανόηση της θεωρίας της Μεθόδου μετακινήσεων και, οπωσδήποτε, η μελέτη των ασκήσεων των προηγηθέντων κεφαλαίων Ειδικότερα, συνιστάται η μελέτη του κεφαλαίου του [] και των παραγράφων.. και.. του []. 0-
Εκφώνηση Άσκηση 0 Για τους ακόλουθους φορείς έως 0 να καθοριστούν: (α) ο σχηματισμός ράβδων, (β) ο παγιωμένος σχηματισμός ράβδων και (γ) το ΓΚΣ για επίλυση με τη ΜΜ. Οι δεδομένοι φορείς συντίθενται, γενικώς, από ατενή δομικά στοιχεία (ΕΑ ). Εφόσον περιέχουν στοιχεία πεπερασμένης δυστένειας, αυτά δηλώνονται ρητά ή συμβολίζονται ως ελατήρια. Επίσης, οι φορείς έχουν, γενικώς, πεπερασμένη δυσκαμψία. Εφόσον περιέχουν άκαμπτα στοιχεία (ΕΙ ), αυτά δηλώνονται ρητά ή συμβολίζονται ως διαγραμμισμένα γραμμικά στοιχεία. Υπενθυμίζεται ότι η δυστμησία/ατμησία ενός φορέα δεν επηρεάζει το πλήθος των γεωμετρικώς υπεράριθμων μεγεθών. Η πορεία, που κατά κανόνα ακολουθείται για τον προσδιορισμό του ΓΚΣ, είναι η εξής: (i) Καθορισμός (και αρίθμηση) των κόμβων του φορέα, έτσι ώστε τα μεγέθη έντασης κάθε δομικού στοιχείου να μπορούν να υπολογιστούν από έτοιμους πίνακες. (Στην παρούσα άσκηση δεν ζητείται η αρίθμηση κόμβων.) (ii) Καθορισμός των N ανεξάρτητων άγνωστων στροφών κόμβων και δέσμευση των στροφών αυτών με δικινητές πακτώσεις. (iii) Καθορισμός, (ενδεχομένως με τη βοήθεια του σχηματισμού ράβδων), του ελάχιστου απαιτούμενου πλήθους N των ανεξάρτητων άγνωστων μετατοπίσεων κόμβων ή άγνωστων στροφών χορδών των δοκών. Δέσμευση των μετατοπίσεων των κόμβων με δρομικές δεσμικές ράβδους και των στροφών χορδών με δικινητές πακτώσεις αντίστοιχα. (iv) Αρίθμηση όλων των Ν=N+N πρόσθετων συνδέσμων του ΓΚΣ και καθορισμός της συμβατικά θετικής φοράς (γενικώς: κατά την έννοια των αξόνων του καθολικού συστήματος αναφοράς) των αντίστοιχων υπεραρίθμων μεγεθών. Κατά προτίμηση, η αρίθμηση θα πρέπει να γίνεται με τρόπο που να ελαχιστοποιεί το εύρος του μητρώου στιβαρότητας (Στην παρούσα άσκηση δεν ζητείται η αρίθμηση των υπεραρίθμων μεγεθών). 0-
Σημείωση : Η ένταση ισοστατικών τμημάτων υπολογίζεται εύκολα με τις συνθήκες ισορροπίας. Για αυτό, κατά κανόνα, ισοστατικά τμήματα αποκόπτονται και υποκαθιστώνται από τις αντιδράσεις τους επί του δεδομένου φορέα, προκειμένου να μειωθεί το πλήθος των υπεραρίθμων μεγεθών. Σημείωση : Οι πρόσθετες αρθρώσεις, που εισάγονται στον σχηματισμό ράβδων, όπως και οι πρόσθετες δεσμικές ράβδοι του ΓΚΣ, συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα. 0-
ΦΟΡΕΑΣ Σημείωση : Εναλλακτικά, αντί των δύο οριζόντιων δεσμικών ράβδων, που δεσμεύουν τις οριζόντιες μετατοπίσεις των κόμβων και, μπορούν να δεσμευτούν οι στροφές των χορδών των στύλων - και -, μέσω προσθήκης δύο δικινητών πακτώσεων. Σημείωση : Οι πρόσθετες αρθρώσεις, που εισάγονται στον σχηματισμό ράβδων, όπως και οι πρόσθετες δεσμικές ράβδοι του ΓΚΣ, συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα. 0-
ΦΟΡΕΑΣ EIØ L L EIØ c M για ΕΙ=πεπερ. με την παραδοχή EIØ για το στοιχείο -- Σημείωση : Λόγω της ακαμψίας του στύλου --, η οριζόντια μετατόπιση u του κόμβου καθορίζει μονοσήμαντα την οριζόντια μετατόπιση u =(L /L )u του κόμβου, καθώς και τις στροφές φ = φ = φ = u /L των κόμβων, και. Επομένως, αρκεί η παγίωση του οριζόντιου βαθμού ελευθερίας του κόμβου. Σημείωση : Οι πρόσθετες αρθρώσεις, που εισάγονται στον σχηματισμό ράβδων, όπως και οι πρόσθετες δεσμικές ράβδοι του ΓΚΣ, συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα. 0-
ΦΟΡΕΑΣ EIØ EIØ Σημείωση : Τα σημεία και του φορέα δεν χρειάζεται (και δεν πρέπει) να δεσμευτούν, αφού, λόγω της ακαμψίας των τμημάτων - και -, η στροφή των κόμβων και καθορίζει μονοσήμαντα την κατακόρυφη μετατόπιση και τη στροφή των σημείων αυτών ( και ). Σημείωση : Οι πρόσθετες αρθρώσεις, που εισάγονται στον σχηματισμό ράβδων, όπως και οι πρόσθετες δεσμικές ράβδοι του ΓΚΣ, συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα. 0-
ΦΟΡΕΑΣ 0 9 (αφαίρεση ισοστατικών δικτυωμάτων) Σημείωση : Η αφαίρεση ισοστατικών τμημάτων και υποφορέων και η υποκατάστασή τους από τις αντιδράσεις τους είναι σκόπιμη ( μείωση πλήθους υπεραρίθμων), όταν οι υπολογισμοί γίνονται «με το χέρι», ενώ είναι άνευ νοήματος, όταν η επίλυση γίνεται με ηλεκτρονικό υπολογιστή. Σημείωση : Οι πρόσθετες αρθρώσεις, που εισάγονται στον σχηματισμό ράβδων, όπως και οι πρόσθετες δεσμικές ράβδοι του ΓΚΣ, συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα. 0-
ΦΟΡΕΑΣ 0 9 c M Σημείωση : Η ελαστική πάκτωση του κόμβου δεν επηρεάζει την στερεότητα του σχηματισμού ράβδων. Σημείωση : Οι πρόσθετες αρθρώσεις, που εισάγονται στον σχηματισμό ράβδων, όπως και οι πρόσθετες δεσμικές ράβδοι του ΓΚΣ, συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα. 0-
ΦΟΡΕΑΣ ραβδοδίσκος ραβδοδίσκος Σημείωση : Ένα σύμπλεγμα τριών δομικών στοιχείων, που σχηματίζουν τριγωνικό υποφορέα (εδώ: τα "τρίγωνα" -- και --), ονομάζεται ραβδοδίσκος. Λόγω της ατένειας των ράβδων, η γεωμετρία του ραβδοδίσκου παραμένει αμετάβλητη («απολύτως στερεός δίσκος»). Σημείωση : Οι πρόσθετες αρθρώσεις, που εισάγονται στον σχηματισμό ράβδων, όπως και οι πρόσθετες δεσμικές ράβδοι του ΓΚΣ, συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα. 0-9
ΦΟΡΕΑΣ 9 0 ραβδοδίσκοι Σημείωση : Τα σημειούμενα τμήματα του φορέα αποτελούν ραβδοδίσκους. Σημείωση : Οι πρόσθετες αρθρώσεις, που εισάγονται στον σχηματισμό ράβδων, όπως και οι πρόσθετες δεσμικές ράβδοι του ΓΚΣ, συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα. 0-0
ΦΟΡΕΑΣ 9 Σημείωση: Λόγω της συμμετρίας του φορέα, και δεδομένου ότι, οποιαδήποτε φόρτιση μπορεί να διασπαστεί σε μία συμμετρική και μία αντισυμμετρική συνιστώσα, το πλήθος των υπεράριθμων μεγεθών μπορεί να μειωθεί, αν αντί μεμονωμένων υπεραρίθμων εισαχθούν ομάδες υπεραρίθμων μεγεθών.εναλλακτικά, η επίλυση μπορεί να γίνει με χρήση του «μισού» φορέα, οπότε, πάλι, μειώνεται το πλήθος των υπεραρίθμων μεγεθών. Συμπληρωματική άσκηση: Να προσδιοριστεί το απαιτούμενο πλήθος υπεραρίθμων μεγεθών για κάθε μία από τις παραπάνω περιπτώσεις (i) και (ii), τόσο για συμμετρική, όσο και για αντισυμμετρική φόρτιση. 0-
ΦΟΡΕΑΣ 0 9 Σημείωση: Οι πρόσθετες αρθρώσεις, που εισάγονται στον σχηματισμό ράβδων, όπως και οι πρόσθετες δεσμικές ράβδοι του ΓΚΣ, συμβολίζονται με κόκκινο χρώμα. Συμπληρωματική άσκηση: Ο αναγνώστης καλείται να προβληματιστεί, κατά πόσον η οριζόντια δεσμική ράβδος στον κόμβο θα μπορούσε να παραλειφθεί. 0-
ΦΟΡΕΑΣ ΦΟΡΕΑΣ A ή Σημείωση: Οι ραβδοδίσκοι -- και -- είναι απολύτως στερεοί (δηλαδή, διατηρούν την γεωμετρία τους) στον φορέα, ενώ στον φορέα Α μπορούν να μεταβάλλουν τη μορφή τους, λόγω της πεπερασμένης δυστένειας των λοξών ράβδων. Συμπληρωματική άσκηση: Να τεκμηριωθεί το γεγονός ότι, για συμμετρική φόρτιση οι μετατοπίσεις του ατενούς φορέα είναι μηδενικές. 0-
ΦΟΡΕΑΣ Σημείωση: Εναλλακτικά, αντί των δύο δεσμικών ράβδων, που δεσμέυουν τις αντίστοιχες μετατοπίσεις των κόμβων και, μπορούν να δεσμευτούν οι στροφές των χορδών των στοιχείων - και -, μέσω προσθήκης δύο δικινητών πακτώσεων. 0-
ΦΟΡΕΑΣ 9 cn 0 Συμπληρωματική άσκηση: Να προσδιοριστεί το ελάχιστο απαιτούμενο πλήθος υπεραρίθμων μεγεθών για τις περιπτώσεις (α) συμμετρικής και (β) αντισυμμετρικής φόρτισης. 0-
ΦΟΡΕΑΣ 0 9 Συμπληρωματική άσκηση: Να προσδιοριστεί το ελάχιστο απαιτούμενο πλήθος υπεραρίθμων μεγεθών για τις περιπτώσεις (α) συμμετρικής και (β) αντισυμμετρικής φόρτισης. 0-
ΦΟΡΕΑΣ Συμπληρωματική άσκηση: Να προσδιοριστεί το ελάχιστο απαιτούμενο πλήθος υπεραρίθμων μεγεθών για τις περιπτώσεις (α) συμμετρικής και (β) αντισυμμετρικής φόρτισης. 0-
ΦΟΡΕΑΣ Σημείωση: Ο δεδομένος φορέας είναι ισοστατικός, οπότε για τον προσδιορισμό της εντασιακής του κατάστασης δεν χρειάζεται η εφαρμογή της ΜΜ. Η επίλυση με την τελευταία, μας παρέχει, όμως, άμεσα τις τιμές των μετατοπίσεων. Λόγω της συμμετρίας, η επίλυση με τη ΜΜ μπορεί να περιοριστεί σε ένα μόνον υπεράριθμο μέγεθος. Εάν η σύνδεση των στοιχείων στους κόμβους ήταν μονολιθική αντί αρθρωτή και οι στηρίξεις ήταν πακτώσεις, τότε ο φορέας θα ήταν 9 φορές στατικά και φορές γεωμετρικά αόριστος. 0-
ΦΟΡΕΑΣ Συμπληρωματική άσκηση: Να προσδιοριστεί το ελάχιστο απαιτούμενο πλήθος υπεραρίθμων μεγεθών για τις περιπτώσεις (α) συμμετρικής και (β) αντισυμμετρικής φόρτισης. 0-9
ΦΟΡΕΑΣ cm cm Συμπληρωματική άσκηση: Πώς μεταβάλλεται το ΓΚΣ, αν όλες οι ράβδοι του φορέα θεωρηθούν ατενείς; 0-0
ΦΟΡΕΑΣ 9 Συμπληρωματική άσκηση: Να προσδιοριστεί το ελάχιστο απαιτούμενο πλήθος υπεραρίθμων μεγεθών για τις περιπτώσεις (α) συμμετρικής και (β) αντισυμμετρικής φόρτισης. 0-
ΦΟΡΕΑΣ 0 0 9 Συμπληρωματική άσκηση: Να προσδιοριστεί το ελάχιστο απαιτούμενο πλήθος υπεραρίθμων μεγεθών για τις περιπτώσεις (α) συμμετρικής και (β) αντισυμμετρικής φόρτισης. 0-
Βιβλιογραφικές αναφορές [] Αβραμίδης, Ι.Ε. (0). Στατική των Κατασκευών, Τόμος Ι: Θεμελιώδεις αρχές και ισοστατικοί φορείς. Θεσσαλονίκη: Αυτοέκδοση. [] Αβραμίδης, Ι.Ε., (0). Στατική των Κατασκευών, Τόμος ΙΙ: Υπερστατικοί Φορείς - Κλασικές Μέθοδοι Ανάλυσης. Θεσσαλονίκη: Αυτοέκδοση. 0-