Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων Ενότητα # 2: Προβλήματα Αναφοράς

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων Ενότητα # 2: Προβλήματα Αναφοράς Διονύσης Γιαννακόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

Σκοποί ενότητας Να γίνει κατανοητή η έκταση των προβλημάτων με παράθεση παραδειγμάτων 4

Περιεχόμενα ενότητας Προβλήματα Αναφοράς: Μισθοδοτική πολιτική Αγορά μοτοσυκλέτας Επέκταση μετρό Δίκτυο πωλήσεων Επιτροπή διαγωνισμού 5

Μισθοδοτική πολιτική (1) Μεγάλη Ελληνική επιχείρηση προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη μισθοδοτική πολιτική για τα στελέχη της στη βάση αντικειμενικών κριτηρίων και ενός γραμμικού μοντέλου που θα εκφράζει τη βούληση της διοίκησης. Τα κριτήρια αξιολόγησης των στελεχών είναι τέσσερα (κλίμακα αξιολόγησης 0-10): 1. Υπευθυνότητα 2. Αποτελεσματικότητα 3. Εμπειρία 4. Προσόντα 6

Μισθοδοτική πολιτική (2) Η διοίκηση της επιχείρησης προσβλέπει στην αντικειμενική μοριοδότηση των στελεχών της μέσω μιας γραμμικής συνάρτησης αξιών, της μορφής: u(a) = p 1 g 1 (a) + p 2 g 2 (a) + p 3 g 3 (a) + p 4 g 4 (a) όπου: a: στέλεχος της επιχείρησης, g i (a): αξιολόγηση του στελέχους a στο i-οστό κριτήριο και p i : συντελεστής βαρύτητας του i-οστού κριτηρίου. 7

Μισθοδοτική πολιτική (3) Η επιχείρηση, μετά από σχετικό διαγωνισμό, ανέθεσε το έργο σε εξωτερικό μελετητή (εταιρεία συμβούλων). Μετά την αξιολόγηση του συνόλου των στελεχών της επιχείρησης πάνω στα τέσσερα κριτήρια από εσωτερική ομάδα αξιολόγησης, ο μελετητής παρουσιάζει στον διευθυντή της επιχείρησης τέσσερα προφίλ στελεχών (βλ. επόμενο Πίνακα) και του ζητά να προσδιορίσει τις ετήσιες αποδοχές που απηχούν τη μισθοδοτική πολιτική της επιχείρησης. 8

Μισθοδοτική πολιτική (4) Στέλεχος Υπευθυνότητα Αποτελεσματικότητα Εμπειρία Προσόντα Αποδοχές (χιλ. ) Προφίλ 1 10 8 7 9 60 Προφίλ 2 8 7 10 6 Προφίλ 3 6 7 8 5 40 Προφίλ 4 5 6 10 5 Πολυκριτήρια αξιολόγηση και εκτίμηση αποδοχών τεσσάρων στελεχών 9

Μισθοδοτική πολιτική (5) Στη βάση αυτών των δεδομένων, ο διευθυντής μπόρεσε να εξωτερικεύσει μόνο τα παρακάτω προτιμησιακά δεδομένα: Το στέλεχος με προφίλ 1 πρέπει να έχει ετήσιες αποδοχές 60 χιλ.. Το στέλεχος με προφίλ 2 πρέπει να έχει υψηλότερες αποδοχές από το στέλεχος με προφίλ 3, η διαφορά όμως αυτή δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 10 χιλ.. Οι ετήσιες αποδοχές του στελέχους με προφίλ 3 πρέπει να είναι 40 χιλ.. Ο μελετητής, προκειμένου να εκτιμήσει τις ετήσιες αποδοχές όλου του προσωπικού της επιχείρησης οφείλει πλέον να υπολογίσει τους συντελεστές βαρύτητας της προτεινόμενης συνάρτησης αξιών, με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η συμβατότητα μεταξύ της συνάρτησης αξιών και της πολιτικής της διοίκησης. 10

Αγορά μοτοσυκλέτας (1) Νεαρός μοτοσυκλετιστής κρίνει ότι ήρθε η ώρα να αποκτήσει τη «μοτοσυκλέτα της ζωής του» επενδύοντας έτσι τις πολύτιμες οικονομίες του. Πριν όμως κάνει οτιδήποτε, ζήτησε τις συμβουλές ενός καπετάνιου καθώς και ενός φίλου του, τελειόφοιτου του Πανεπιστημίου Πειραιώς για να τον στηρίξουν στις αποφάσεις που θα πάρει. Στην πρώτη συνάντηση των τριών τους σχετικά με το τι θέλει να αγοράσει ο νεαρός αποφασίζων, ανέκυψαν τα εξής δεδομένα: 11

Αγορά μοτοσυκλέτας (2) 1. Οι μοτοσυκλέτες διακρίνονται σε κατηγορίες βάσει του αριθμού των κυβικών τους, με τα οποία (κυβικά) καθορίζονται και οι επιδόσεις τους. Ο αριθμός αυτός, που εκφράζεται σε cc, δεν είναι ενδεικτικός της ποιότητας της μοτοσυκλέτας, αλλά καθορίζει την ισχύ που εκφράζεται σε hp και την ταχύτητα που εκφράζεται σε km/hr. 2. Οι διαθέσιμες κατηγορίες είναι δύο: αυτές του μικρού κυβισμού (125cc-400cc) και του μεγάλου κυβισμού (500cc-1200cc). Εντός κάθε κατηγορίας οι τιμές παρουσιάζουν κάποια σύγκλιση, ενώ μεταξύ των δύο κατηγοριών παρατηρούνται σημαντικές διαφοροποιήσεις. 12

Αγορά μοτοσυκλέτας (3) 3. Ο νεαρός αποφασίζων δήλωσε ότι θα ήταν ευχαριστημένος αν η μηχανή του επέτρεπε να κάνει ταξίδια και να πηγαίνει στη δουλειά του, που είναι αρκετά μακριά από το σπίτι του, άνετα, γρήγορα και με ασφάλεια. 4. Οι παραπάνω προδιαγραφές ικανοποιούνται από μηχανές των 500 κυβικών και άνω, οπότε η κατηγορία των μηχανών μικρού κυβισμού αποκλείεται. 5. Λόγω σημαντικής αύξησης του κόστους των μηχανών άνω των 1000 κυβικών, ο νεαρός αποφασίζων συμφώνησε στον περιορισμό των εναλλακτικών επιλογών μεταξύ των μοτοσικλετών των 500-1000 κυβικών. 13

Αγορά μοτοσυκλέτας (4) Μετά από διαβουλεύσεις, το σύνολο των εναλλακτικών επιλογών αποφασίστηκε από κοινού να περιλαμβάνει τα παρακάτω έξι μοντέλα μηχανών: BMW F800S Moto Guzzi Breva 750 H-Davidson XLH 883 STD Honda CBR 600F Kawasaki Z 750S Yamaha YZF-R6 14

Αγορά μοτοσυκλέτας (5) Ένα πρώτο πρόβλημα που ανέκυψε αφορούσε στην αξιολόγηση των τεχνικών χαρακτηριστικών των μηχανών. Από το σύνολο των τεχνικών χαρακτηριστικών, που είναι διαθέσιμα για κάθε ένα από τα έξι εναλλακτικά μοντέλα, ο αποφασίζων επέλεξε ως σημαντικότερα κατά σειρά προτεραιότητας τα εξής: 1. Δυνατότητα επιλογής πλαισίου κατασκευασμένου από ατσάλι ή αλουμίνιο: Το κριτήριο αυτό εκφράζει το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένο το εξωτερικό περίβλημα της μοτοσυκλέτας και κατά συνέπεια εκφράζει το πόσο βαριά ή ελαφριά αντίστοιχα είναι η μοτοσυκλέτα. Παίρνει τις τιμές «ΑΤΣΑΛΙ» και «ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ». Το «ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ» προτιμάται από το «ΑΤΣΑΛΙ», διότι ο αποφασίζων δεν θέλει η μηχανή που θα αγοράσει να είναι πάρα πολύ βαριά. 15

Αγορά μοτοσυκλέτας (6) 2. Αριθμός σχέσεων στο κιβώτιο ταχυτήτων: Παίρνει τιμές στο σύνολο των ακεραίων. Είναι καθαρός αριθμός και εκφράζει τον αριθμό των ταχυτήτων που έχει κάθε εναλλακτικό μοντέλο. Παίρνει τις τιμές «6» και «5». Το «6» προτιμάται του «5». 3. Κυβισμός μηχανής: Παίρνει τιμές στο σύνολο των ακεραίων. Είναι καθαρός αριθμός και εκφράζει τα κυβικά του κινητήρα της κάθε μοτοσυκλέτας. 16

Αγορά μοτοσυκλέτας (7) Σειρά κατάταξης Μηχανή Υλικό κατασκευής πλαισίου Αριθμός ταχυτήτων Κυβισμός μηχανής(cc) 1 H-Davidson XLH 883 STD Αλουμίνιο 6 883 2 BMW F800S Αλουμίνιο 6 798 3 Kawasaki Z 750S Αλουμίνιο 6 750 4 Honda CBR 600F Αλουμίνιο 6 600 4 Yamaha YZF-R6 Αλουμίνιο 6 599 5 Moto Guzzi Breva 750 Ατσάλι 5 744 Λεξικογραφική αξιολόγηση των μηχανών ως προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά 17

Αγορά μοτοσυκλέτας (8) Μοντέλο μηχανής H- Davidson XLH 883 STD BMW F800S Kawasaki Z 750S Τιμή Ευρώ Κόστος ανταλλακτικ ών (1-10) Ταχύτ ητα km/hr Ποιότητα κατασκευή ς (1-10) Ισχύς κινητήρ α (hp) Αντίληψ η μάρκας (1-5) Ασφά λεια (1-5) Εργονομία και άνεση (1-10) Τεχνικά χαρακτηριστ ικά (1-5) 9.990 10 205 9,5 50 5 4 10 5 9.100 9 227 9 85 5 4 9 4 8.500 7 248 8 110 3 4 9 3 Honda CBR 600F 9.775 8 229 8,5 110 4 5 8 2 Yamaha YZF-R6 11.80 0 8 259 8,5 127 4 5 8 2 Moto Guzzi Breva 750 7.690 8 180 9 48 2 3 10 1 18

Επέκταση μετρό (1) Το ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΜΕΤΡΟ επιθυμεί να ιεραρχήσει ορθολογικά τα έργα επέκτασης του υπάρχοντος δικτύου του μετρό της Αθήνας τα οποία βρίσκονται στη φάση της εκτέλεσης. Η ιεράρχηση θα πρέπει να βασίζεται στην αξιολόγηση των έργων με κριτήρια τεχνικο-κοινωνικο-οικονομικά και να υποστηρίζει με σαφήνεια την επίτευξη χρονοδιαγράμματος υλοποίησης των έργων. Τα κριτήρια αυτά ορίζονται ως εξής: 19

Επέκταση μετρό (2) Κοινωνικά κριτήρια g 1 : Ο αριθμός κατοίκων και εργαζομένων που εξυπηρετούνται ανά χιλιόμετρο επέκτασης της γραμμής. g 2 : Αριθμός διακινούμενων επιβατών ανά χιλιόμετρο επέκτασης της γραμμής ανά ημέρα. 20

Επέκταση μετρό (3) Οικονομικά κριτήρια g 3 : Κόστος κατασκευής ανά χιλιόμετρο επέκτασης (σε εκατομμύρια ). g 4 : Δείκτης απόδοσης της επένδυσης (%). 21

Επέκταση μετρό (4) Τεχνικο-οργανωσιακά κριτήρια g 5 : Δείκτης συνοχής του δικτύου (βαθμολογείται από εμπειρογνώμονες με άριστα το 10). g 6 : Δείκτης αστικής αναβάθμισης (βαθμολογείται από εμπειρογνώμονες με άριστα το 10). 22

Επέκταση μετρό (5) Μετά από πολύμηνες μελέτες, ο υπεύθυνος του τομέα προγραμματισμού της εταιρείας, κατέληξε στην αξιολόγηση των υπό ιεράρχηση επεκτάσεων που δίνεται στον πίνακα: Επέκταση g 1 g 2 g 3 g 4 g 5 g 6 Α 300.000 40.000 50 10 8 5 Β 180.000 35.000 35 15 5 8 Γ 100.000 20.000 25 12 5 6 Δ 150.000 30.000 30 15 5 6 23

Δίκτυο Πωλήσεων (1) Μεγάλος κατασκευαστής προϊόντων επίπλωσης γραφείου αποφάσισε την αξιολόγηση των συνεργαζόμενων καταστημάτων μέσω των οποίων εξασφαλίζεται η διάθεση των προϊόντων του, αρχής γενομένης από τα 8 καταστήματα του Νόμου Αττικής. Στόχος της αξιολόγησης είναι η βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους πελάτες καθώς και η σύσφιξη της συνεργασίας της εταιρείας με τα σημεία πώλησης. Απώτερος όμως στόχος του κατασκευαστή είναι η υπογραφή συμβολαίου αντιπροσώπου με μικρό αριθμό πολύ αποτελεσματικών μαγαζιών και η ως εκ τούτου παύση της συνεργασίας με τα υπόλοιπα. Στο πρώτο στάδιο της μελέτης αυτής θα υπάρξει φυσικά μια κατηγορία μαγαζιών στα οποία θα δοθεί μια «περίοδος χάριτος». 24

Δίκτυο Πωλήσεων (2) Ως κριτήρια αξιολόγησης των καταστημάτων ορίστηκαν τα εξής Κριτήριο 1 Μέσος μηνιαίος κύκλος εργασιών (τζίρος) του καταστήματος (κλίμακα 0 200 χιλ. ) Κριτήριο 2 Το κατάστημα (περιοχή, εμφάνιση εγκαταστάσεων, πάρκινγκ, προβολή του κατασκευαστή στο κατάστημα, ) με την ακόλουθη κλίμακα βαθμολόγησης Α Εξαιρετικές εγκαταστάσεις Β Μέτριες εγκαταστάσεις Γ Προβληματικές εγκαταστάσεις Κριτήριο 3 Το μάνατζμεντ του καταστήματος (διεύθυνση, στρατηγική πωλήσεων, οικονομική διαχείριση, προώθηση της μάρκας, ) με την ακόλουθη κλίμακα Α Πολύ αποτελεσματικό Β Αποτελεσματικό αλλά με ελλείψεις Γ Ανεπαρκές έως προβληματικό 25

Δίκτυο Πωλήσεων (3) Εξωτερικός σύμβουλος καλείται να συνεργαστεί με το μάρκετινγκ της εταιρείας, σε ρόλο αναλυτή, για την επίτευξη ενός δείκτη συνολικής αξιολόγησης των καταστημάτων, έχοντας κατά νου ότι η αξιολόγηση αυτή πρέπει να παρέχει τη βάση για την επιλογή ή μη επιλογή αντιπροσώπων: Κωδικός Καταστήματος Τζίρος(χιλ. ) Κατάστημα Μάνατζμεντ Κ 1 40 Α Β Κ 2 130 Γ Α Κ 3 80 Β Α Κ 4 30 Α Α Κ 5 70 Β Γ Κ 6 150 Γ Γ Κ 7 60 Β Β Κ 8 180 Γ Β 26

Επιτροπή διαγωνισμού (1) Μεγάλος οργανισμός διαχείρισης τυχερών παιχνιδιών έχει πραγματοποιήσει διεθνή δημόσιο διαγωνισμό για την προμήθεια έξυπνων τερματικών σταθμών που θα υπέβαλαν προσφορά 5 εταιρείες με κωδικούς Ε 1, Ε 2, Ε 3, Ε 4, Ε 5. Το έργο της αξιολόγησης των προσφορών έχει ανατεθεί σε πενταμελή επιτροπή αξιολόγησης η οποία οφείλει να βαθμολογήσει τις προσφορές με άριστα το 10 βασισμένη μόνο στα τεχνικά δεδομένα του φακέλου της κάθε προσφοράς. Η συνολική βαθμολόγηση των τεχνικών προσφορών είναι πολύ κρίσιμη διότι βγάζει ουσιαστικά το νικητή, καθώς διαθέτει συντελεστή βαρύτητας 75% στο τελικό αποτέλεσμα, ενώ η οικονομική προσφορά υπολογίζεται κατά 25%. 27

Επιτροπή διαγωνισμού (2) Οι βαθμολογίες των πέντε κριτών της επιτροπής Κ 1, Κ 2, Κ 3, Κ 4, Κ 5, δίνονται στον επόμενο πίνακα: Κ 1 Κ 2 Κ 3 Κ 4 Κ 5 Ε 1 10 7 9 6 6 Ε 2 6 8 5 6 9 Ε 3 5 8 8 9 10 Ε 4 5 9 6 9 6 Ε 5 8 5 5 10 5 28

Επιτροπή διαγωνισμού (3) Ο τεχνικός αναλυτής, στον οποίο έχει ανατεθεί το έργο του συντονισμού των εργασιών της επιτροπής, προκειμένου να υποστηρίξει τον οργανισμό στην απόφαση επιλογής του καλύτερου προμηθευτή, θεωρεί το παραπάνω πρόβλημα ως πρόβλημα πολυκριτήριας επιλογής, παίρνοντας υπ όψη ότι τα μέλη της επιτροπής έχουν ίσα δικαιώματα έκφρασης άποψης και άσκησης βέτο. Ακόμη κάνει δεκτή την υπόθεση ότι υπάρχει ισχυρή συναίνεση της επιτροπής υπέρ μίας προσφοράς, με θετικά τα 4/5 των μελών της επιτροπής, ενώ ασθενής συναίνεση υπάρχει με θετικά τα 3/5 των μελών της επιτροπής. 29

Τέλος Ενότητας