Στο ποδόσφαιρο η έναρξη της συστηματικής προπονητικής διαδικασίας γίνεται ολοένα και πιο νωρίς. Αυτό πλέον αποτελεί τη βάση της προπονητικής φιλοσοφίας μεγάλων ευρωπαϊκών και όχι μόνο συλλόγων. Η προπόνηση στην παιδική και εφηβική ηλικία δεν αποτελεί μια μειωμένη ποσοτικά και ποιοτικά προπόνηση ενηλίκων, αλλά υπόκειται σε δικές της προϋποθέσεις και νομοτέλειες. Λαμβάνει υπόψη τις συνθήκες των διαδικασιών ανάπτυξης και τις υποστηρίζει. Δομείται μακροπρόθεσμα, κατά στάδια με συστηματική επέκταση των στόχων που θέτονται και οργανώνεται βάσει μιας προοπτικής. Πολύ υψηλές αθλητικές επιδόσεις μπορούν να επιτευχθούν μόνο όταν πραγματοποιηθεί η ανάπτυξη και η εκμάθηση των απαραιτήτων φυσικών, τεχνικο-κινητικών και ψυχικών παραγόντων της επίδοσης ήδη στην παιδική και εφηβική ηλικία. Γιατί η βελτίωση της επίδοσης μέχρι την ηλικία των πολύ υψηλών επιδόσεων απαιτεί μια αυστηρά συστηματική προπόνηση διάρκειας 6 έως 15 ετών. Τα χαρακτηριστικά του ποδοσφαιριστή του αύριο, σύμφωνα με τη FIFA είναι: Ιδανικό ύψος 170-187cm,υψηλή τεχνική και τακτική κατάρτιση, εκρηκτικότητα, ταχύτητα, ισχυρή ψυχολογία, αποφασιστικότητα και φυσικά υψηλή αερόβια ικανότητα (VO2ΜΑΧ 60-65%). Από την άλλη τα χαρακτηριστικά του ποδόσφαιρου υψηλού επίπεδου είναι: Παιχνίδι με γρήγορες ενέργειες σε όλη τη διάρκεια του και σε όλες τις θέσεις. Υψηλή ικανότητα προσαρμογής στην τακτική σε κάθε φάση του παιχνιδιού από τον κάθε παίκτη αλλά και όλη 1 / 6
την ομάδα. Τέλεια τεχνική σε υψηλό ρυθμό σε περιορισμένο χώρο κάτω από την πίεση του αντιπάλου. Ενεργητική και ευέλικτη άμυνα με σκοπό την ενέργεια και όχι την αντιδραση. Τέλος σίγουρη οργάνωση παιχνιδιού από τον χώρο της άμυνας που να διακρίνεται για την ευελιξία της και τις τεχνικοτακτικές ικανότητες της ομάδας. Οι τάσεις του σύγχρονου ποδόσφαιρου αναζητούν ποδοσφαιριστές που να μπορούν να εκμεταλλευτούν τους αντιπάλους πριν αυτοί οργανωθούν και να έχουν τη δυνατότητα να κλέψουν την μπάλα και να κινηθούν εμπρός. Να δημιουργήσουν βάθος και πλάτος αφού ξεπεράσουν την πίεση και να δημιουργήσουν μόνοι τους γκολ. Τα στοιχεία που πρέπει να έχουν για να ξεχωρίζουν είναι: Υψηλή τεχνική στο κράτημα της μπάλας ακόμα και όταν πιέζονται. Να προσαρμόζονται στις συνθήκες του παιχνιδιού γρήγορα,να κινούνται σε πλάτος και βάθος με η χωρίς την μπάλα, να μοιράζουν αποφασιστικές και σωστές πάσες και να εκτελούν με ψυχρή ικανότητα. Η μακροχρόνια συστηματική προπονητική διαδικασία στις αναπτυξιακές ηλικίες, χωρίζεται σε φάσεις η στάδια και κάθε ένα έχει συγκεκριμένο προπονητικό περιεχόμενο (προπονητικό στόχο) που απορρέει από την βιολογική ανάπτυξη του παιδιού. Έτσι μιλάμε για την : Βασική προπόνηση (παιδική ηλικία μέχρι 13ετων). Εποικοδομητική προπόνηση (εφηβική ηλικία 14-18ετων). Προπόνηση υψηλών επιδόσεων (μεταεφηβική ηλικία ενηλίκων). Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί σε σημαντικούς κανόνες ώστε η προπόνηση τεχνικής να γίνει πιο αποδοτική. Στο αναπτυξιακό στάδιο π.χ το 60% της προπόνησης είναι τεχνική όποια θα προσαρμόζεται στα στοιχειά του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Τα περιεχόμενα της προπόνησης και οι μέθοδοι να συμβαδίζουν με την ηλικία και το επίπεδο των παιδιών. Οι ασκήσεις θα πρέπει να επιλέγονται ώστε να σχετίζονται με το πραγματικό παιχνίδι! Προθέρμανση και αποθεραπεία οπωσδήποτε με επαφή της μπάλας. Αυτά τα στοιχειά θωρακίζουν τους παίκτες αλλιώς στην ηλικία των 15 ετών και άνω παρατηρούνται μεγάλα κενά ιδιαιτέρα όταν στα παιχνίδια οι παίκτες είναι υπό πίεση όπου εμφανίζεται μειωμένη ικανότητα σωστής επιλογής στην τεχνική, αλλά και έλλειψη ταχύτητας στην σκέψη και στην κίνηση τους! Βασικότερη αίτια γι αυτό είναι η έλλειψη κινητικών εμπειριών τις όποιες 2 / 6
δεν πήραν όταν έπρεπε. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ * Η αντοχή μπορεί να αναπτυχτεί σχετικά εύκολα με πολλές μεθόδους προπόνησης, ανάλογα πάντα την προπονητική ηλικία και το επίπεδο των παικτών. * Η ταχύτητα όμως αναπτύσσεται (όσο βέβαια μπορεί, γιατί σημαντικό γεγονός αποτελεί η γενετική κληρονομικότητα) στις ηλικίες 9-13 χρονών. Πάντα χρησιμοποιώντας την τεχνική με στόχο τη βελτίωση της ταχύτητας (κινητικά προγράμματα). * Η ταχυδύναμη και η αντοχή στα σπριντ προπονείται μετά τα 16 με χαμηλές εντάσεις στην αρχή πάντα όμως σε καταστάσεις παιχνιδιού. * Η δύναμη μπορεί να αναπτυχθεί από την πρώτη φάση με παιγνιώδεις μορφές και με το βάρος του σώματος. * Ο συντονισμός πολύ βασική παράμετρος για την ανάπτυξη και την εκτέλεση όλων των τεχνικών δεξιοτήτων μπορεί να ξεκινήσει από την ηλικία 6-8 ετών, όμως η ηλικία 10-12 θεωρείται η καλύτερη για κινητική μάθηση. * Η ευλυγισία και η ευκαμψία επίσης είναι δυο πολύ σημαντικοί παράγοντες που πρέπει να προπονηθούν ώστε να έχουμε αθλητές με σωστές κινήσεις και λιγότερους τραυματισμούς. ΤΟ ΤΑΛΕΝΤΟ Τα χαρακτηριστικά του ταλέντου είναι: 3 / 6
Σωματική δομή ανάλογα την ηλικία και τη θέση του. Απόλυτος έλεγχος της μπάλας, άριστη τεχνική. Εντυπωσιακή αερόβια ικανότητα >60% VO2 ΜΑΧ. Ταχύτητα εκτέλεσης, αίσθηση χώρου, ποδοσφαιρική ευφυΐα, διάβασμα παιχνιδιού, πλούσια κινησιολογία. Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΑΛΕΝΤΟΥ * Να διακατέχεται από εσωτερική παρακίνηση (θέληση για προπόνηση και επιθυμία να αγωνίζεται). * Ικανότητα μάθησης και βελτίωσης. * Ηγετικές και μαχητικές ικανότητες. * Να αναλαμβάνει τις υπευθυνότητες και να έχει δυναμικό χαρακτήρα. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Πρέπει να δείξουμε μεγάλη προσοχή όταν αναφερόμαστε στο χαρακτηρισμό κάποιου παίκτη ως ταλέντο. 4 / 6
Είναι λάθος μόλις δούμε κάποιον παίκτη στην ηλικία 10-11-12 χρονών να παρουσιάζει κάποια πρόοδο αμέσως να τον ανεβάζουμε πολύ ψηλά. * Το αληθινό ταλέντο είναι ένα μικρό ποσοστό ταλέντο και ένα μεγάλο ποσοστό σκληρής και επίπονης προσπάθειας. * Για να οδηγηθεί στην επιτυχία ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος και για να τα καταφέρουμε πρέπει να δουλέψουμε με προγραμματισμένη και δομημένη προπόνηση με γνώσεις πάνω σε πολλά αντικείμενα και μεθόδους. * Πρέπει να υπάρχουν εγκαταστάσεις άρτιες από πλευράς υποδομών. * Να εκπονηθεί αθλητικό σχέδιο με σαφείς και ξεκάθαρους γενικούς και ειδικούς στόχους. * Άριστα εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό που να μπορεί να υποστηρίζει τους στόχους της ομάδας. Οπωσδήποτε μια ξεκάθαρη φιλοσοφία και επιμέρους σκοποί μέσα από την προπονητική διαδρομή των παικτών. Η ανίχνευση λοιπόν του ταλέντου είναι μια διαδικασία καθορισμού των προϋποθέσεων της απόδοσης, τις όποιες πρέπει να έχει ένα άτομο για να μπορέσει να φτάσει σε υψηλό επίπεδο. Το σύνολο αυτών των προϋποθέσεων αποτελεί τη βάση πάνω στην όποια αναπτύσσεται η ικανότητα και η θέληση για να κατορθωθεί μια απόδοση υψηλού επιπέδου. Δεν είναι μόνο προϋποθέσεις για την αναγνώριση της κλίσης του παίκτη αλλά αποτέλεσμα προπονητικής διαδικασίας. 5 / 6
Αυτό βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με το γεγονός πως η ανάπτυξη κατευθύνεται από την προσχεδιασμένη και συστηματική πορεία της στοχευμένης προπόνησης. Του καθηγητή φυσική αγωγή, προπονητή ποδοσφαίρου κ. Σωτήρη Πετσιμέρη βασισμένο στη Βιβλιογραφία:Φαμίσης Κων/νος ΤΕΦΑΑ Τρίκαλα. Επιμέλεια Γιάννης Βαλμάς. 6 / 6