Η ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΓΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ; ΝΑΙ Η ΟΧΙ; Ε. ΚΑΡΑΡΙΖΟΥ Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νευρολογίας Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ
Υπάρχει αιτιακή σχέση ; Ναι Όχι
Η άνοια είναι η πιο συχνή νευρολογική διαταραχή στους ηλικιωμένους, ενώ η κεφαλαλγία είναι η συχνότερη διαταραχή σε όλο το φάσμα των ηλικιών. Τόσο η άνοια όσο και η κεφαλαλγία είναι νευρολογικές διαταραχές που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών και προκαλούν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις για την κοινωνία. Η κεφαλαλγία επηρεάζει περίπου το 46% του πληθυσμού και είναι η τρίτη κατά σειρά αιτία αναπηρίας στον κόσμο. Η ημικρανία ανήκει στις πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες και επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, 10-12% του πληθυσμού.
Δεν υπάρχει ένα μοναδικό αίτιο για μια τόσο συχνή, πολύπλοκη και χρόνια πάθηση όπως η ν Alzheimer. Υπάρχουν πολλαπλοί επιβαρυντικοί και προστατευτικοί παράγοντες πού αυξάνουν ή ελαττώνουν τον κίνδυνο για την νόσο.
Υπάρχουν ενδείξεις υπέρ μιας αιτιακής σχέσης; Κεφαλαλγία Άνοια Παθοφυσιολογι κός μηχανισμός Εγκεφαλική μεταβολή Νοητική δυσλειτουργία Μη αναστρέψιμη Μη ερμηνεύσιμη από άλλους παράγοντες Ειδική για την κεφαλαλγία και άνοια
Υπάρχουν μελέτες πού υποστήριξαν, ότι εκείνοι που υποφέρουν από ημικρανία είναι πιθανό να αναπτύξουν άνοια, βασιζόμενες όμως στην υποθετική πρόταση για ομοιότητες των δυο παθήσεων σε γενετικούς, παθοφυσιολογικούς και νευροχημικούς μηχανισμούς.
ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ; ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΑ Είναι επαρκές το παραπάνω μοντέλο για να υποστηρίξει την αιτιακή σχέση μεταξύ ημικρανίας ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ και άνοιας; ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 2/3/2017
Θα αναφερθούμε σε μερικές μελέτες που διενεργήθηκαν σε μεγάλα κέντρα με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων ασθενών και μεγάλη χρονική διάρκεια παρακολούθησης στις οποίες δεν διαπιστώθηκε συσχέτιση των δυο παθήσεων.
Ta δεδομένα συγκεντρώθηκαν από δυο φάσεις της μελέτης III (1993 έως 1996) και IV (2004 έως 2005) στην Βαλτιμόρη από την ομάδα του Εθνικού Ινστιτούτου μελέτης Υγείας Ψυχικής Υγείας και Επιδημιολογίας. Οι συμμετέχοντες ήταν σε ηλικία 50 και άνω. 18/11/2016
Τα αποτελέσματα των δοκιμασιών της άμεσης και καθυστερημένης ανάκλησης και το Mini-Mental State Examination (MMSE) συγκρίθηκαν μεταξύ των ασθενών με ημικρανία (n = 204) και των μη ημικρανικών ατόμων (n = 1.244). 18/11/2016
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Διαπιστώθηκε ότι οι ενήλικες ηλικίας 50 ετών και άνω με ημικρανία συνολικά και οι ενήλικες με ημικρανία με αύρα παρουσίασαν μικρότερη πτώση στα τεστ καθυστερημένης και άμεσης ανάκλησης σε σύγκριση με τα άτομα ιδίας ηλικίας που δεν είχαν ημικρανίες. 18/11/2016
Πρόκειται για προοπτική μελέτη που έγινε στη Nantes της Γαλλίας με 1170 άτομα τα οποία έπασχαν από κεφαλαλγία και είχαν γεννηθεί μεταξύ το 1922 και 1932. 18/11/2016
Τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν μεταξύ το 1991 και 1993, και ακολούθησαν πέντε επανεξετάσεις μέχρι το 2000. Οι συμμετέχοντες ταξινομήθηκαν ως ασθενείς με μη-ημικρανική κεφαλαλγία και ασθενείς με ημικρανία. 18/11/2016
Η νοητική λειτουργία εκτιμήθηκε χρησιμοποιώντας εννέα διαφορετικά γνωστικά τεστ λειτουργίας. (MMSE, Digit. Symbol Subsitution test from the Weschler Adult Intelligence Scale-Revised, the Trail Making Test Part A and B, the Rey 15- word Memory Test, the Raven Progressive Matrics, the Benton Visual Retention and Facial Recognition Tests, the Finger Tapping Test and the Word Fluency Test 1 minute) 18/11/2016
Επίσης σε μια ομάδα των συμμετεχόντων για τους οποίους υπήρχε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, αξιολογήθηκε εάν η σχέση μεταξύ ημικρανίας και νοητικής έκπτωσης εξαρτάται από την επικράτηση των υψηλής έντασης εστιών στην λευκή ουσία του εγκεφάλου που ανευρίσκονται και στις δύο παθήσεις. 18/11/2016
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ημικρανία δεν συνδέθηκε με μείωση της γνωστικής λειτουργίας με την πάροδο του χρόνου. 18/11/2016
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΣΥΝΕΧΕΙΑ Συγκεκριμένα οι ασθενείς με ημικρανική και μη ημικρανική κεφαλαλγία δεν φαίνεται να σχετίζονται με γνωστική εξασθένιση στους ηλικιωμένους και αυτή η έλλειψη σύνδεσης δεν τροποποιείται ουσιαστικά από την παρουσία ή απουσία πολλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων και τις δομικές βλάβες του εγκεφάλου. 2/3/2017
Οι συμμετέχοντες συνολικά, 99 ασθενείς με ημικρανία και 1724 μάρτυρες, εξετάστηκαν με νευροψυχολογικά τεστ κατά την έναρξη της μελέτης (1992-94), μετά από 3 χρόνια (μόνο για τους συμμετέχοντες, 50 ετών και άνω) και πάλι μετά από 6 χρόνια. 2/3/2017
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Δεν βρέθηκε σχέση μεταξύ των ασθενών με ημικρανία και τις γνωσιακές λειτουργίες.
Μεγάλη μελέτη πού διενεργήθηκε στο Brigham and Womens Hospital, Boston, Massachusetts, US για την Υγεία των γυναικών που συμπεριέλαβε περίπου 40.000 γυναίκες >65 ετών. 18/11/2016
Αναλύθηκαν τα δεδομένα από 6.349 γυναίκες οι οποίες έπασχαν από ημικρανία και στην συνέχεια υποβλήθηκαν σε γνωσιακά test σε διάστημα δυο ετών, τουλάχιστον. Οι συμμετέχουσες ταξινομήθηκαν σε τέσσερις ομάδες: χωρίς ιστορικό ημικρανίας, ημικρανία με αύρα, ημικρανία χωρίς αύρα και με παλιό ιστορικό ημικρανίας. 18/11/2016
18/11/2016
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα αποτελέσματα αυτή της μεγάλης προοπτικής μελέτης έδειξαν ότι οι ασθενείς με ημικρανία δεν σχετίζονται με μεγαλύτερα ποσοστά γνωστικών διαταραχών σε σύγκριση με τις γυναίκες χωρίς ιστορικό ημικρανίας. Επίσης δεν υπάρχουν διαφορές και μεταξύ των διαφόρων ομάδων ημικρανίας. 18/11/2016
Δεν βρέθηκε σχέση μεταξύ των ασθενών με ημικρανία και τις γνωσιακές λειτουργίες. 18/11/2016
2015 Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στην Νορβηγία με σκοπό να διερευνηθεί η σχέση μεταξύ κεφαλαλγίας και άνοιας. Όλοι οι κάτοικοι ηλικίας 20 ετών και άνω συμμετείχαν σε τρεις έρευνες, HUNT1 (1984-1986), HUNT2 (1995-1997)- 92.938 άτομα, και HUNT3 (2006-2008)- 42.541άτομα. 18/11/2016
Και στις τρεις έρευνες οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να συμπληρώσουν δύο εκτενή ερωτηματολόγια (Q1 και Q2) και είχαν υποβληθεί σε μια σύντομη ιατρική εξέταση. 15.697 ασθενείς ήταν άνω των 55ετών (55 89) και συμμετείχαν στην HUNT3. 18/11/2016
18/11/2016
Στην πραγματικότητα η ημικρανία ήταν σε μικρότερο βαθμό σε ασθενείς πού αργότερα εμφάνισαν άνοια. Η σχέση της εμφάνισης της άνοιας ήταν ισχυρότερη σε αυτούς με μη ημικρανική κεφαλαλγία.
Πρόκειται για μια προοπτική μελέτη βασισμένη στους μεσήλικες και ηλικιωμένους κατοίκους της περιοχής Ommoord (Rotterdam). 2/3/2017
Η αρχική ομάδα μελέτης του Ρότερνταμ (RS-I) ξεκίνησε το 1990 με συμμετέχοντες ηλικίας 55 ετών και άνω, μια δεύτερη ομάδα (RS-II) συγκεντρώθηκε από το 2000 και η τρίτη ομάδα (RS-III) από το 2006 και μετά με συμμετέχοντες ηλικίας 45 ετών και άνω. 18/11/2016
Το ερωτηματολόγιο της ημικρανίας εισήχθη από τον Φεβρουάριο του 2006 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2012. Συγκεντρώθηκαν σύνολο 6.708 (RS-I n = 1475, RS-ΙΙ n = 1616, RS-III n = 3617) με τα δεδομένα της ημικρανίας και της γνωστικής λειτουργίας. 18/11/2016
Όλα τα άτομα με ημικρανία ταξινομήθηκαν ως ημικρανία με ή χωρίς αύρα, σύμφωνα με τα κριτήρια International Classification of Headache Disorders. Χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες δοκιμασίες: (MMSE (n = 6691), τεστ μάθησης 15 λέξεων (n = 6041), δοκιμασία υποκατάστασης επιστολήψήφιο (n = 6465), δοκιμασία Stroop (n = 6243), λεκτική δοκιμασία ευχέρειας (σημασιολογικής ευφράδειας) (n = 6575) και τη δοκιμή Pegboard Purdue (n = 6032).) 18/11/2016
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η μελέτη έδειξε ότι η ημικρανία και ιδιαίτερα η ημικρανία με αύρα συνοδεύεται από καλύτερη γνωστική λειτουργία συγκρινόμενη με άτομα χωρίς ημικρανία. Η διαφορά προέρχεται από την καλύτερη εκτελεστική λειτουργία και την επιδεξιότητα λεπτών κινήσεων επικρατούντος άκρου. 2/3/2017
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που είναι κοινοί μεταξύ των πασχόντων από άνοια και εκείνων που υποφέρουν από ημικρανία. Η συσχέτιση μεταξύ ημικρανίας και άνοιας όμως δεν έχει τουλάχιστον ακόμη αποδεχτεί. Σε ένα βαθμό οφείλεται στις διάφορες μεταβλητές που παρεμβαίνουν στην σχέση τους 18/11/2016
ημικρανια & νοητικη δυσλειτουργια: μεθοδολογικες επισημανσεις
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι περισσότερες μελέτες εμφανίζουν μεθοδολογική ανομοιογένεια, στην πηγή προέλευσης του πληθυσμού (clinical-based ή popular-based), στην διαδικασία της διάγνωσης (με αυτοαναφορά, διάγνωση από παθολόγο ή ερωτηματολόγιο) και στον σχεδιασμό τους (cross-section study ή longitudinal-study). 18/11/2016
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η πιθανή συσχέτιση της ημικρανίας με μία βαριά και προς το παρόν αθεράπευτης νόσου, απαιτεί μεγάλες και σωστά σχεδιασμένες μελέτες που θα αναδείξουν με βεβαιότητα την συσχέτιση τους στο μέλλον, ώστε επί θετικού αποτελέσματος να ενταθεί η προφυλακτική αντιμετώπιση της ημικρανίας 2/3/2017
Υπάρχει αιτιακή σχέση ; Ναι Όχι ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!
Σχετικά με τον υποθετικό μηχανισμό που συνδέει ημικρανία και άνοια αναλύθηκαν διάφορες μεταβλητές ως συγχυτικούς παράγοντες, παρεμβαίνοντες μεταβλητές, ή τροποποιητές επιπτώσεις, βασίζεται σε στοιχεία από τη βιβλιογραφία. 2/3/2017
2/3/2017
Εκθεσιακοι παραγοντες Παρεμβαλλομενες interventing Επείσακτες - Παρασιτικές μεταβλητές (extraneous / confounding) 2/3/2017