ΕΥΚΙΝΗΣΙΑ ΣΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΑΘΛΗΤΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΑΦΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΖΑΜΑΡΙΑ

ΕΥΚΙΝΗΣΙΑ ΣΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΑΘΛΗΤΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΑΦΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΖΑΜΑΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΚΑΘ. ΓΑΛΑΖΟΥΛΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ σελ. 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 4 ΜΕΘΟΔΟΙ σελ. 13 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ σελ. 15 ΣΥΖΗΤΗΣΗ σελ.16 ΑΝΑΦΟΡΕΣ σελ. 19 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στη παρούσα πτυχιακή εργασία μελετήθηκε το επίπεδο της ευκινησίας σε αθλήτριες της καλαθοσφαίρισης που βρίσκονται σε αναπτυξιακή ηλικία. Οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν ήταν το: t-test και Illinois test. Στα παραπάνω test συμμετείχαν κορίτσια ηλικίας 12-14 τα οποία είχαν διαφορετικά σωματομετρικά και φυσιολογικά χαρακτηριστικά καθώς και διαφορά στην προπονητική ηλικία. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν μπορούν να συνοψισθούν ως εξής: Υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στο t-test ως προς τη θέση στην οποία αγωνίζονται οι αθλήτριες (guard- forward σε σχέση με τους center). Όσον αφορά το Illinois test δεν βρέθηκαν διαφορές ως προς τη θέση στην οποία αγωνίζονται οι αθλήτριες..επίσης, αμελητέες ήταν οι διαφορές ως προς τα έτη εμπειρίας τα οποία αγωνίζονται οι αθλήτριες αντίστοιχα για τα δύο τεστ. Τέλος, από τις μετρήσεις με μεταβλητές την ηλικία και τις ημέρες προπόνησης, δεν προέκυψαν μεγάλες αποκλίσεις. Με βάση τα παραπάνω πειραματικά αποτελέσματα συμπεραίνουμε ότι η μεταβλητή που είναι βαρόμετρο για τις διαφορές είναι το t-test, καθώς και η θέση που αγωνίζονται οι αθλήτριες. 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η καλαθοσφαίριση (basketball) ή πιο συχνά μπάσκετ, είναι ένα ομαδικό άθλημα το οποίο έχει ως εμπνευστή και δημιουργό του τον Καναδό καθηγητή φυσικής αγωγής στο Springfield της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ, James Naismith.Ημερομηνία δημιουργίας - γέννησης του αθλήματος έχει καταγραφεί η 29 Δεκεμβρίου 1891. Στις αρχές Δεκεμβρίου του 1891, ο James Naismith καθηγητής φυσικής αγωγής στο Εκπαιδευτήριο της Χριστιανικής Αδελφότητας Νέων (Y.M.C.A) στο Springfield, προσπαθούσε να προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών του αναζητώντας ένα παιχνίδι το οποίο θα ήταν έντονο, έτσι ώστε κρατήσει τους μαθητές απασχολημένους και συγχρόνως να τους προσφέρει μια καλή φυσική κατάσταση κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Αρχικά υπήρξαν πολλές ιδέες, οι οποίες όμως αποδείχθηκαν ακατάλληλες για κλειστούς χώρους (όπως γυμναστήρια). Στη συνέχεια, κατέληξε στην εξής σκέψη: Κάρφωσε ένα καλάθι σε ύψος 3,05 μέτρων από το έδαφος και σχεδίασε τους κανόνες ενός παιχνιδιού, που νικητής αναδεικνυόταν η ομάδα που θα κατάφερνε περισσότερες φορές να στείλει τη μπάλα μέσα στο καλάθι. Το καλάθι αρχικά είχε πάτο και έτσι οι μπάλες έπρεπε να ανακτηθούν με το χέρι μετά από κάθε «καλάθι» ή πόντο που σημειωνόταν. Λόγω της «δυσκολίας» στην άμεση συνέχιση του παιχνιδιού που προκαλούσε ο πάτος, τον αφαίρεσαν, έτσι ώστε να επιτρέπεται το ελεύθερο πέρασμα της μπάλας από το καλάθι. Η καλαθοσφαίριση αρχικά παίχτηκε με μια μπάλα ποδοσφαίρου. Οι πρώτες μπάλες που δημιουργήθηκαν ειδικά για την καλαθοσφαίριση είχαν καφέ χρώμα. Στα τέλη του 1950 ο Tony Hinkle, ψάχνοντας για μια μπάλα που θα ήταν πιο κατάλληλη για παίχτες και θεατές, κατέληξε στο να της «δώσει» το πορτοκαλί χρώμα που χρησιμοποιείται σήμερα. Αρχικά η ντρίπλα δεν υπήρχε εκτός από την «σκαστή πάσα» για τους συμπαίκτες. Η πάσα ήταν το κύριο μέσο μεταβίβασης της μπάλας. Η ντρίπλα εισήχθη στη συνέχεια αλλά υπήρχε δυσκολία χρήσης της εξαιτίας του ασύμμετρου σχήματος της πρώτης μπάλας. Τελικά έγινε σημαντικό μέρος του παιχνιδιού περίπου τη δεκαετία του 1950, καθώς βελτιώθηκε το σχήμα της μπάλας. 4

Το άθλημα της καλαθοσφαίρισης άργησε να θεωρηθεί ολυμπιακό άθλημα καθώς παρουσιάστηκε ως σπορ επίδειξης το 1904, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Saint Luis. Έπρεπε να περάσουν 32 χρόνια για να ενταχθεί στο πρόγραμμα επίσημα, στην Ολυμπιάδα του Βερολίνου το 1936. Επίσης οι επαγγελματίες basketball players απέκτησαν το δικαίωμα συμμετοχής σε Ολυμπιακούς Αγώνες το 1992 στη Βαρκελώνη. ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΥ BASKETBALL Το άθλημα της καλαθοσφαίρισης παίζεται σε κλειστό (παρκέ) αλλά και ανοιχτό γήπεδο με διαστάσεις 15 x 28, στων οποίων τις τελικές γραμμές υπάρχει από ένα καλάθι. Οι αντίπαλες ομάδες σε κάθε παιχνίδι είναι δύο και οι παίκτες επιτρέπεται να ακουμπήσουν την μπάλα μόνο με τα χέρια. Σκοπός των δύο ομάδων είναι να βάλουν την μπάλα μέσα από το καλάθι όσο το δυνατόν περισσότερες φορές στα 40 λεπτά του αγώνα (τέσσερα δεκάλεπτα). Ο τρόπος με τον οποίο βάζουν καλάθι λέγεται «σουτ». Η ομάδα που θα πετύχει περισσότερους πόντους είναι η νικήτρια. Εάν ο αγώνας λήξει ισόπαλος, οι ομάδες συνεχίζουν σε παράταση που διαρκεί 5 λεπτά. Κάθε ομάδα πρέπει να έχει 5 παίκτες μέσα στο γήπεδο οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά ενώ μπορεί να υπάρχουν άλλες 7 αλλαγές στον πάγκο. Ανάλογα με το ποια ομάδα κατέχει την μπάλα, οι παίκτες παίζουν άμυνα ή επίθεση. Ο συνολικός χρόνος της επίθεσης μιας ομάδας είναι 24 δευτερόλεπτα, ενώ για να περάσει μια ομάδα το κέντρο με την μπάλα έχει 8 δευτερόλεπτα. Δεν επιτρέπεται να τρέχει κάποιος κρατώντας την μπάλα, λόγω του ότι είναι βήματα και ο μόνος τρόπος μεταφοράς της μπάλας είναι είτε με ντρίπλα είτε με πάσα. Κάθε αγώνας διαρκεί 4 δεκάλεπτα, ενώ το διάλειμμα (time out) ανάμεσα στην 1η και τη 2η, καθώς και ανάμεσα στην 3η και την 4 η είναι 2 λεπτά. Ανάμεσα στην 2η και την 3η υπάρχει διάλειμμα 15 λεπτών (ημίχρονο). Στο παρκέ υπάρχει η γραμμή του τρίποντου (6.75μ στην Ευρώπη και 7.25μ στο NBA), έξω από την οποία το καλάθι μετράει για 3 πόντους, ενώ μέσα από αυτή μετράει για 2 πόντους. Επίσης η ελεύθερη βολή μετά από φάουλ ή κάποια τεχνική ποινή μετράει για 1 πόντο. 5

ΘΕΣΕΙΣ Οι θέσεις στην καλαθοσφαίριση είναι οι εξής: 1. Play maker, Point guard 2. Shooting guard 3. Small forward 4. Power forward 5. Center ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ Το 1953 αρχίζει το πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Γυναικών στο Santiago της Χιλής. Πέντε χρόνια μετά (1958), λαμβάνει μέρος το πρώτο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Γυναικών σε επίπεδο ομάδων-συλλόγων στο οποίο πρωταθλήτρια ανακηρύχθηκε η Slavia Sofias. Στη συνέχεια, συγκεκριμένα το 1976, το γυναικείο μπάσκετ συμπεριελήφθηκε για πρώτη φορά σε Ολυμπιακούς Αγώνες (Μόντρεαλ). Το Women s National Basketball Association (WNBA) είναι ο γυναικείος επαγγελματικός σύνδεσμος στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και συμμετέχουν 13 ομάδες. Θεωρείται η αντίστοιχη γυναικεία οργάνωση του NBA και η κανονική περίοδος διεξάγεται από Μάιο έως αρχές Αυγούστου, ενώ τα play offs από Αύγουστο μέχρι και Σεπτέμβρη. Όσον αφορά το Ελληνικό Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Γυναικών, ξεκίνησε το 1967-68 με την τότε διοργανώτρια Ελληνική Ομοσπονδία Αθλοπαιδιών (ΕΟΑΠ). Η επίσημη ονομασία του πρωταθλήματος ήταν «Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Γυναικών» και από τη χρονιά 1969 ο θεσμός πέρασε στα χέρια της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης (ΕΟΚ). Κατά την αγωνιστική περίοδο 1984-85 το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα μετονομάστηκε σε «Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Α' Εθνικής Κατηγορίας Γυναικών», ενώ ταυτόχρονα επιτεύχθηκε η δημιουργία ενός νέου πρωταθλήματος, ιεραρχικά το οποίο ήταν δεύτερο. Το παραπάνω ονομάστηκε «Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Β' 6

Εθνικής Κατηγορίας Γυναικών». Τη χρονιά 1997-98 το Διοικητικό Συμβούλιο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης αποφάσισε να δημιουργήσει νέες Εθνικές Κατηγορίες για τη γυναικεία καλαθοσφαίριση. Η Β Εθνική Κατηγορία καταργήθηκε και σχηματίστηκαν οι παρακάτω κατηγορίες που συνεχίζουν να ισχύουν μέχρι και σήμερα : «Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Α1 Εθνικής Κατηγορίας Γυναικών» «Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης Α2 Εθνικής Κατηγορίας Γυναικών» Στη συνέχεια, στα μέσα του 2009, η ΕΟΚ(Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης) ανακοίνωσε πως από την αγωνιστική περίοδο 2010-11 θα αλλάξει ο αριθμός των ομάδων που θα συμμετέχουν στα πρωταθλήματα της Α1, αλλά και καθενός από τους δύο ομίλους της Α2 Γυναικών (Βορράς και Νότος). Με αυτή την απόφαση οι ομάδες που θα λάμβαναν μέρος στις παραπάνω διοργανώσεις θα ήταν 12 και όχι 14. Αργότερα άλλαξε ξανά ο κανονισμός μόνο για την Α1 και οι 12 ομάδες έγιναν 10. Τον Ιούλιο του 2009 η Ομοσπονδία ανακοίνωσε πως οι ομάδες που θα συμμετέχουν πλέον στην Α1 Εθνική Κατηγορία θα έχουν το δικαίωμα να περιλαμβάνουν στο roster τους μέχρι και τρεις ξένες παίκτριες, δηλ. μια κοινοτική και δύο από χώρες εκτός Ευρώπης. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ: ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΟΡΑΣΙΔΩΝ ΚΑΙ ΝΕΑΝΙΔΩΝ Η καλαθοσφαίριση ως επίσημο Ολυμπιακό άθλημα υπάγεται, όπως έχει προαναφερθεί, στην Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης - Ε.Ο.Κ. Στην Ελλάδα η Ε.Ο.Κ. έχει επενδύσει στην ανάπτυξη του αθλήματος δημιουργώντας τις Πανελλήνιες διοργανώσεις στις αναπτυξιακές ηλικίες, όσο και το δικό της αναπτυξιακό πρόγραμμα. Αυτό έχει οδηγήσει στο να υπάρχουν κλιμάκια σε όλες τις ενώσεις που απαρτίζονται από παιδιά ηλικίας 11-12 και 12-16. Οι αντίστοιχες κατηγορίες είναι κορασίδων και νεανίδων οι οποίες έχουν και τα πρωταθλήματα τους. 7

Το μπάσκετ έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο επίπεδο όπου αποτελεί πλέον άθλημα μεγάλης παιδαγωγικής αξίας. Όπως αποδεικνύουν σχετικές έρευνες είναι θαυμάσιο μέσο για τη φυσική αγωγή των παιδιών, ενώ προσφέρει στην ανάπτυξη της κοινωνικότητας, συντροφικότητας, φυσικής βελτίωσης, θάρρους και αυτοπεποίθησης συνδυάζοντας παράλληλα την άθληση και το παιχνίδι. Οι οργανικές και ψυχικές βελτιώσεις πηγάζουν μέσα από την χαρά και την ικανοποίηση που προσφέρει το παιχνίδι. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες η καλύτερη ηλικία για τις νευρομυϊκές, φυσικές, νοητικές και κοινωνικές προσαρμογές του ατόμου, είναι το διάστημα από 6-15 ετών και ιδιαίτερα 6-12 (αναπτυξιακές ηλικίες). Στις παραπάνω αναπτυξιακές ηλικίες το παιδί αποκτά κινητικές συνήθειες και τρόπους συμπεριφοράς που το ακολουθούν σ όλη του τη ζωή. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά την διάρκεια αυτής της ηλικίας, δεν υπάρχουν μεγάλες οργανικές αλλοιώσεις, ενώ παράλληλα αναπτύσσεται το νευρομυικό σύστημα. Εκτός των άλλων, η καλαθοσφαίριση προσφέρει δυο ακόμα στοιχεία τα οποία και το διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα αθλήματα: 1) Λόγω του ότι προκύπτουν πολλές διαφορετικές καταστάσεις που εναλλάσσονται κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ο αθλητής αναγκάζεται να βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση και οξύνοντας την αντίληψη του να επεξεργάζεται τα εκάστοτε δεδομένα και να οδηγείται στην λήψη κρίσιμων αποφάσεων σε ελάχιστο χρόνο. Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι οι απαιτήσεις από το νευρικό σύστημα είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Εκτός από την αντίδραση ο αθλητής πρέπει να μπορεί να προβλέπει καταστάσεις το οποίο είναι πνευματική λειτουργία πρόγνωσης. Η πρόβλεψη, που υποβοηθάει την επικείμενη επικείμενη αντίδραση βασίζεται στην ιδιαίτερα σύνθετη, αλλά πανίσχυρη πνευματική λειτουργία της πρόγνωσης. 2) Η καλαθοσφαίριση είναι από τα πιο γνωστά ομαδικά αθλήματα με μικρή κατοχή της μπάλας, γεγονός που εμποδίζει την ατομικότητα και προάγει την ομαδικότητα. Επίσης, επειδή ο αθλητής χρησιμοποιεί συμμετρικά και τα δύο ημιμόρια του σώματός του γυμνάζεται αμφίπλευρα σε ενέργειες επί του εδάφους και στον αέρα, εξασφαλίζοντας ολική γύμναση. Συνοψίζοντας λοιπόν τα πλεονεκτήματα που έχει το μπάσκετ, όσον αφόρα την συμβολή του στην σωματική, νευρική αλλά και κοινωνική ανάπτυξη του ανθρώπου, 8

μπορούμε να πούμε ανεπιφύλακτα ότι σε κατηγορίες κορασίδων και νεανίδων η προσφορά του μπορεί να είναι ανεκτίμητη. ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΥΚΙΝΗΣΙΑ ( AGILITY ) Τι είναι «ευκινησία»? Ευκινησία ή agility ονομάζεται η ικανότητα συνειδητής και στοχευμένης διεξαγωγής κινήσεων με το απαραίτητο και ιδανικό εύρος κίνησης των αρθρώσεων που συμμετέχουν. Καλές επιδόσεις ευκινησίας προκύπτουν από τη συνεργασία των ελαστικών ιδιοτήτων των μυών, τη δύναμη, την καλή ενδομυική και μεσομυική συναρμογή, τα κατάλληλα προπονητικά προγράμματα καθώς και από τη λειτουργική ικανότητα των αρθρώσεων. Όλα τα παραπάνω χρησιμεύουν αρχικά στον περιορισμό της πιθανότητας τραυματισμού των ασκούμενων μυών, στην ταχύτερη εξέλιξη της διαδικασίας κινητικής μάθησης αφού οι κινήσεις μπορούν να εκτελεστούν καλύτερα χωροχρονικά και δυναμικά και στη μείωση της αντίστασης των ανταγωνιστικών μυών κατά τη διάρκεια προσπαθειών δύναμης, ταχύτητας και αντοχής. Επίσης, η ευκινησία έχει αποτελέσματα στην αποφυγή μυικών ανισορροπιών λόγω του ότι ο αθλητής γυμνάζεται αμφίπλευρα και δεν υπάρχει μονόπλευρη επιβάρυνση. Τέλος, μία ακόμα προσφορά της ευκινησίας είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών αποκατάστασης μετά από έντονη προπονητική ή αγωνιστική επιβάρυνση. ΕΥΚΙΝΗΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΙ TEST ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ. Η προπόνηση ευκινησίας στο μπάσκετ είναι καθοριστική για να βελτιωθεί η κίνηση των ποδιών και η ταχύτητα τους, συμβάλλει στη βελτίωση της κάρδιο-αναπνευστικής αντοχής και είναι βασικός παράγοντας για την μείωση τραυματισμών στους αθλητές. Ας μη ξεχνάμε ότι αναφερόμαστε σε ένα πολύ δυναμικό άθλημα που απαιτεί κινήσεις με πολλαπλούς συνδυασμούς καθώς και εναλλαγές όπως από το χαλαρό τρέξιμο στο γρήγορο με μέγιστη ταχύτητα καθώς σε άλματα, η ικανότητα να αποφύγεις γρήγορα τους αμυνόμενους, να μειώσεις την ταχύτητα σου για να πάρεις το jump shot ή ακόμα 9

για τη εκρηκτική διεκδίκηση του rebound. Για όλες αυτές τις δεξιότητες που πρέπει να κατέχει ο αθλητής η ευκινησία είναι ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα στοιχεία. Υπάρχουν συγκεκριμένα τεστ για την μέτρηση της ευκινησίας στους αθλητές καλαθοσφαίρισης. Θέλοντας οι αθλητές μας να βρίσκονται στην καλύτερη αγωνιστική κατάσταση, καταγράφονται τα αποτελέσματα των μετρήσεων στα διάφορα τεστ και στη συνέχεια στόχος είναι η βελτιστοποίηση της απόδοσης των αθλητών. Τα τεστ που υπάρχουν για την μέτρηση της ευκινησίας στην καλαθοσφαίριση είναι τα παρακάτω: Illinois test Shuttle Run Test. Zig - Zag. Box Drill Test Lane Drill Test T - Test Στη συνέχεια θα γίνει αναφορά στα T-Test και Illinois Test τα οποία είναι και τα πιο δημοφιλή στο άθλημα της καλαθοσφαίρισης. T TEST Σκοπός του συγκεκριμένου τεστ είναι να μετρήσει την ευκινησία του αθλητή ενώ εκείνος εκτελεί τρέξιμο προς τα εμπρός, με πίσω βήματα αλλά και πλάγια βήματα. Βαθμολόγηση: Το τεστ και η μέτρηση δεν λαμβάνονται υπόψη εάν ο αθλητής στα πλάγια βήματα σταυρώσει τα πόδια ή αν δεν ακουμπήσει τους κώνους ή αν δεν τερματίσει στην θέση Α. Ο κάθε αθλητής έχει τρεις δοκιμές και καταγράφεται ο καλύτερος χρόνος. Στον παρακάτω πίνακα εμφανίζονται τα όρια για αθλητές και αθλήτριες καλαθοσφαίρισης: 10

Males (seconds) Males (seconds) Females (seconds) Females (seconds) Excellent < 9.5 < 10.5 Good 9.5 to 10.5 10.5 to 11.5 Average 10.5 to 11.5 11.5 to 12.5 Poor > 11.5 > 12.5 (πίνακας 1) Στον παραπάνω πίνακα αναλύονται τα όρια των χρόνων και οι αντίστοιχες επιδόσεις των αθλητών που πραγματοποιούν μια μέτρηση στο t-test. Στην πρώτη στήλη έχουμε το επίπεδο της ευκινησίας ξεκινώντας από το υψηλότερο και καταλήγοντας στο χαμηλότερο. Η δεύτερη στήλη παρουσιάζει τα όρια για τα αγόρια, ενώ στην τρίτη και τελευταία στήλη καταγράφονται οι χρόνοι και τα όρια των κοριτσιών που εκτελούν το test. Σχόλια Διευκρινήσεις: Πριν ξεκινήσει ο αθλητής, πρέπει να εμπεδώσει ότι στα πλάγια βήματα κοιτάει μπροστά και ότι δεν επιτρέπεται να σταυρώσει τα πόδια του. Επίσης, πάντα θα πρέπει να υπάρχει ένας βοηθός στη θέση Α για να συγκρατήσει κάποιον αθλητή ο οποίος μπορεί να πέσει στον τερματισμό καθώς εκτελεί πίσω βήματα. Αξιοπιστία: Η επιφάνεια (παρκέ) στην οποία θα εκτελεστεί η άσκηση δεν θα πρέπει να παρουσιάζει ανομοιομορφίες για να εξασφαλίζεται η αξιοπιστία των επαναληπτικών μετρήσεων. Πλεονεκτήματα: Το T Test είναι από τα πιο απλά agility tests όσον αφορά την εκτέλεσή του και απαιτεί ελάχιστο χώρο αλλά και εξοπλισμό. 11

Μειονεκτήματα: Είναι σχετικά χρονοβόρο διότι μόνο ένας αθλητής μπορεί να εκτελεί την δοκιμασία κάθε φορά. ILLINOIS TEST Όπως έχει προαναφερθεί, η ευκινησία αποτελεί σημαντικό παράγοντα σε πολλά αθλήματα εκ των οποίων είναι και το μπάσκετ. Ένα επίσης πολύ διαδεδομένο τεστ ευκινησίας στην καλαθοσφαίριση μετά το T-Test είναι το Illinois test. Δημιουργός του ο Getchell το 1979 και σκοπός της δοκιμασίας η μέτρηση της ευκινησίας στο τρέξιμο προς τα εμπρός. Ο απαιτούμενος εξοπλισμός είναι η επίπεδη επιφάνεια του παρκέ, 8 κώνοι, χρονόμετρο και μέτρο. Βαθμολόγηση: Στον παρακάτω πίνακα αναγράφονται τα όρια των χρόνων καθώς και η αξιολόγηση του αθλητή : Rating Males Females Excellent < 15.2 < 17.0 Above Average 16.1-15.2 17.9-17.0 Average 18.1-16.2 21.7-18.0 Below Average 18.3-18.2 23.0-21.8 Poor > 18.3 > 23.0 (πίνακας 2 ) Στον πίνακα 2 παρουσιάζονται ανάλογα με την στήλη τα εξής: Στην πρώτη στήλη έχουμε το επίπεδο που αντιστοιχεί ο χρόνος που θα «φέρει» ο αθλητής μας εκτελώντας το Illinois test. Ξεκινάει από το υψηλότερο επίπεδο (excellent) και καταλήγει στο χαμηλότερο (poor). Η δεύτερη στήλη παρουσιάζει τα όρια των χρόνων για τα αγόρια, ενώ ο πίνακας κλείνει με την τρίτη στήλη η οποία καταγράφει τους χρόνους για τα κορίτσια αθλήτριες που πραγματοποιούν την μέτρηση του test. 12

Πλεονεκτήματα: Το Illinois test είναι σχετικά εύκολο να εκτελεστεί καθώς χρειάζεται μικρό εξοπλισμό. Επίσης δίνει την δυνατότητα να μετρηθεί η ικανότητα των αθλητών στο τρέξιμο σε διάφορες κατευθύνσεις. Μειονεκτήματα: Η επιλογή του ρουχισμού καθώς και του δαπέδου πρέπει να γίνει με προσοχή διότι επηρεάζονται οι χρόνοι. Επίσης, η ικανότητα του αθλητή στο τρέξιμο σε αριστερή και δεξιά στροφή δεν μπορεί να συγκριθεί. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΕΙΓΜΑ Για τον σκοπό της έρευνας χρησιμοποιήθηκαν n=28 αθλήτριες καλαθοσφαίρισης από ομάδες της Ε.Κ.Α.Σ.Θ. Θεσσαλονίκης, ηλικίας 13-14 ετών ( κορασίδες ).Ο Μ.Ο.= 13.14 έτη (s.d.=.70), προπονούνταν Μ.Ο. = 4.14 προπονήσεις εβδομαδιαία (s.d.=.94) και είχαν Μ.Ο.= 4.17 έτη αθλητικής εμπειρίας (s.d.= 1.39). Οι αθλήτριες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο σχετικά με το ποια θέση αθλούνται στην ομάδα τους (guard- forward-center). ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ T-TEST 13

Τοποθετούμε 4 κώνους σε σχήμα σταυρού τους στο παραπάνω διάγραμμα ( 5 yards = 4,57 μ και 10 yards = 9,14 μ). Ο αθλητής ξεκινάει από την θέση Α. Με το σήμα που θα δώσει ο υπεύθυνος, ο αθλητής τρέχει μέχρι τον κώνο στη θέση Β με μέγιστη ταχύτητα, αγγίζει τον κώνο με το δεξί του χέρι και στη συνέχεια με πλάγια βήματα πηγαίνει μέχρι τον C. Με το αριστερό χέρι αγγίζει τον κώνο στην θέση C και με πλάγια βήματα πάλι πηγαίνει μέχρι τον D κώνο τον οποίο και ακουμπάει με το δεξί του χέρι. Συνεχίζοντας με πλάγια βήματα επιστρέφει στη θέση Β, ακουμπάει τον κώνο με το αριστερό χέρι και τερματίζει με πίσω βήματα στη θέση Α. Το χρονόμετρο σταματάει μόλις ο αθλητής περάσει από τον κώνο στην αρχική θέση Α. ] ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ILLINOIS TEST Διαδικασία: Τοποθετούμε 4 κώνους σε σχήμα παραλληλόγραμμου με μήκος 10μ και πλάτος 5μ. Οι δύο κώνοι που απέχουν 5μ μεταξύ τους είναι η αφετηρία και το τέλος της δοκιμασίας, ενώ οι άλλοι δυο είναι οι κώνοι από τους οποίους θα περάσει εξωτερικά ο αθλητής. Στο κέντρο του παραλληλόγραμμου τοποθετούνται άλλοι 4 κώνοι σε σειρά οι οποίοι απέχουν μεταξύ τους 3.3μ, όπως φαίνεται στην εικόνα. Ο αθλητής 14

που δοκιμάζεται, ξαπλώνει σε πρυνή κατάκλιση με το κεφάλι στη γραμμή αφετηρίας και τα χέρια τους ώμους. Μόλις ο βοηθός πατήσει το χρονόμετρο και δώσει το έναυσμα, ο αθλητής σηκώνεται και τρέχει στην πορεία που φαίνεται στο σχήμα. Δεν πρέπει να ρίξει τους κώνους καθώς εκτελεί την άσκηση. Μόλις περάσει κ από τον τελευταίο κώνο στον τερματισμό το χρονόμετρο σταματάει. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Πραγματοποιήθηκε ανάλυση διακύμανσης (One way anova) με εξαρτημένη μεταβλητή το Τ-TEST και ανεξάρτητες μεταβλητές τις τρεις θέσεις (guard- forwardcenter). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ως προς τη θέση στην οποία αγωνίζονται οι αθλήτριες F=5.75 p=.009. Πιο συγκεκριμένα οι guard & forward έφεραν καλύτερες επιδόσεις στο Τ-TEST σε σχέση με τους center. Επίσης πραγματοποιήθηκε ανάλυση διακύμανσης (One way anova) με εξαρτημένη μεταβλητή το Illinois test και ανεξάρτητες μεταβλητές τις τρεις θέσεις (guardforward-center). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ως προς τη θέση στην οποία αγωνίζονται οι αθλήτριες F=2.01 p=.155. Πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις διακύμανσης (One way anova) με εξαρτημένες μεταβλητές το T-TEST & το Illinois test και ανεξάρτητες μεταβλητές τα έτη αθλητικής εμπειρίας (0-3 έτη, 4-6 έτη και 7-10 έτη αθλητικής εμπειρίας). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπήρχαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ως προς τα έτη εμπειρίας τα οποία αγωνίζονται οι αθλήτριες αντίστοιχα για τα δύο τεστ με F=2.25 p=.126 & F=0.50 p=.601. Επίσης πραγματοποιήθηκε t-test για να διαπιστωθούν τυχόν διαφορές στα δύο τεστ ευκινησίας (T-TEST & Illinois test) ως προς την ηλικία (13 και 14 έτη χρόνια) όπου δεν διαπιστώθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ( F=1.21 p=.280 & F=.88 p=.36 αντίστοιχα). Τέλος πραγματοποιήθηκε t-test για να διαπιστωθούν τυχόν διαφορές στα δύο τεστ ευκινησίας (T-TEST & Illinois test) ως προς τις μέρες προπόνησης εβδομαδιαία (0-3 μέρες προπόνησης και 4-7 μέρες προπόνησης) όπου δεν διαπιστώθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ( F=0.91 p=.761 & F=.61 p=.44 αντίστοιχα). 15

ΣΥΖΗΤΗΣΗ Από τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας μπορούν τα εξαχθούν τα παρακάτω συμπεράσματα: Το γεγονός ότι βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στη διαδικασία του t- test με ανεξάρτητες μεταβλητές τις τρεις θέσεις των αθλητριών μπορεί να δικαιολογηθεί με τον παράγοντα των σωματομετρικών χαρακτηριστικών. Οι περιφερειακές παίχτριες (guard-forward), λόγω μικρότερου ύψους, καλύτερης συναρμογής και συντονισμό των άκρων έχουν καλύτερο έλεγχο του κορμιού τους. Συνεπάγεται λοιπόν ότι με τον συγχρονισμό του σώματός τους έχουν μεγαλύτερη ευκολία στο να εκτελέσουν το t-test με εκρηκτικότητα. Οι παίχτριες οι οποίες έχουν μεγαλύτερο ύψος αλλά ίδια ηλικία, είναι πολύ πιθανό να υστερούν στον συγχρονισμό καθώς έχουν αναπτυχθεί με πιο γρήγορο ρυθμό σωματικά και η νευρομυική συναρμογή τους βρίσκεται ακόμα σε στάδιο ανάπτυξης. Έρευνες έχουν δείξει το ίδιο όσον αφορά την εκρηκτικότητα σε σχέση με την θέση που αγωνίζεται η αθλήτρια. Η παραπάνω έρευνα, επίσης έδειξε ότι οι guard και forward είχαν καλύτερα αποτελέσματα στα τεστ ευκινησίας. Στη συνέχεια, λαμβάνοντας υπόψιν αυτά τα δεδομένα καθώς και τις υπόλοιπες έρευνες, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε ότι ανάλογα με τη θέση που παίζει η αθλήτρια πρέπει να ρυθμίζεται και να σχεδιάζεται η προπόνηση ευκινησίας της. Για τις περιφερειακές παίχτριες είναι μεγάλος παράγοντας η έκρηξη οπότε χρειάζεται και εξειδικευμένη προπόνηση ταχυδύναμης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι center δεν χρειάζονται τέτοιου είδους πρόγραμμα. Πρέπει να δίνεται μεγάλη σημασία στην ικανότητα των αθλητριών (guard- forward) να πετυχαίνουν υψηλά επίπεδα στα agility tests, και κατ επέκταση μεγαλύτερη απόδοση σε εκρηκτικότητα μέσα στο παιχνίδι. Αναφερόμενοι στη συνέχεια στα αποτελέσματα όσον αφορά το Illinois test σε σχέση με τις θέσεις των αθλητριών βρήκαμε, ε αντίθεση με το t-test, ότι δεν υπήρξαν διαφορές. Το συγκεκριμένο test όπως έχει προαναφερθεί μετράει την ικανότητα τρεξίματος σε μέγιστη ένταση του αθλητή προς διάφορες κατευθύνσεις. Όπως έχουν δείξει κάποιες έρευνες η ταχύτητα και η φυσική κατάσταση του κάθε ατόμου (αερόβια αναερόβια αντοχή) ξεκινάει από την κληρονομικότητα. Δηλαδή, το επίπεδο από το οποίο θα ξεκινήσει ένα παιδί έχει άμεση σχέση με τους γονείς και αν υπάρχει καταγεγραμμένη η πληροφορία στο γονίδιο για υψηλή ικανότητα του ατόμου 16

στην αντοχή. Γενικά η κληρονομικότητα μπορεί να εξηγήσει ένα εύρος από το 30 85% του φαινότυπου της καρδιακής και μυϊκής λειτουργίας, γεγονός που αποδεικνύει ότι ένα επίσης μεγάλο ποσοστό της φυσικής κατάστασης εξαρτάται και από άλλους παράγοντες όπως η καλή και επαρκής διατροφή, η σωστή προπόνηση καθώς και η καλή υγεία. Επίσης, το πόσο ικανό είναι ένα άτομο να αποδέχεται τα προπονητικά ερεθίσματα για την βελτίωση της αερόβιας - αναερόβιας αντοχής (στην αναερόβια κατατάσσεται και η διαδικασία του Illinois test), επηρεάζεται από κληρονομικούς παράγοντες. Παρ όλα αυτά το περιβάλλον ασκεί καταλυτική επίδραση στην κορύφωση της έκφρασης αυτών των χαρακτηριστικών. Συζητώντας τα παραπάνω, μπορούμε να δικαιολογήσουμε το γεγονός ότι δεν βρέθηκαν διαφορές στους χρόνους την δοκιμασίας του Illinois test σε σχέση με την θέση που αγωνίζονται τα κορίτσια. Η δοκιμασία απαιτεί αναερόβια αντοχή, η οποία είναι κατά ένα μεγάλο μέρος κληρονομικό χαρακτηριστικό αλλά επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και από την προπόνηση και τους άλλους παράγοντες που προαναφέρθηκαν. Είναι αναμενόμενο λοιπόν σε αυτές τις ηλικίες να μην υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις στις αθλήτριες είτε αγωνίζονται ως guard είτε ως center. Η προπόνηση που ακολουθούν είναι παρόμοια και για τις δυο θέσεις στις ηλικίες των 12-14 πράγμα που σημαίνει ότι οι ελάχιστες διαφορές που ίσως υπάρχουν οφείλονται στο αρχικό επίπεδο που έχει κληρονομήσει το κάθε άτομο. Συνεχίζοντας την συζήτηση, τα επόμενα αποτελέσματα που βρήκαμε είχαν ως εξαρτημένες μεταβλητές τα t-test και Illinois test ενώ ανεξάρτητες τα έτη αθλητικής εμπειρίας (προπονητική ηλικία). Στην παραπάνω μέτρηση δεν υπήρξαν διαφορές είτε η αθλήτρια είχε ένα χρόνο αθλητικής εμπειρίας είτε παραπάνω. Με βάση την βιβλιογραφική έρευνα που πραγματοποιήθηκε δεν υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία αναφορικά με την συσχέτιση προπονητικής ηλικίας και των δυο agility tests. Είναι πιθανό στη παρούσα μελέτη το φαινόμενο αυτό να περιγράφεται πρώτη φορά. Εξυπακούεται ότι τα αποτελέσματα που περιέγραψα, αν και πρωτότυπα είναι σχετικά πρώιμα και ανοίγουν το δρόμο για περαιτέρω τεκμηρίωση και βαθύτερη, λεπτομερέστερη ανάλυση. Για παράδειγμα, στο μέλλον θα μπορούσε να εξεταστεί το πως επηρεάζεται η επίδοση στο t-test και agility test ανάλογα με το αν η αθλήτρια προπονείται 6 μήνες η 5 χρόνια στην καλαθοσφαίριση. Κατά την άποψη μου, μια διαδικασία που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί είναι η παρακάτω: έχοντας ένα δείγμα με συγκεκριμένο αριθμό αθλητριών της καλαθοσφαίρισης με διαφορετική 17

προπονητική ηλικία, πραγματοποιούμε μετρήσεις χρησιμοποιώντας το t-test και το Illinois test. Το εύρος της αθλητικής εμπειρίας των κοριτσιών θα είναι σχετικά μεγάλο δηλαδή το δείγμα να μπορεί να χωριστεί σε 3 ομάδες. Η πρώτη ομάδα θα έχει 6 μήνες με 1 έτος αθλητικής εμπειρίας, η δεύτερη 1-3 έτη και η τρίτη από 3 έτη και πάνω. Εκτελώντας τα δυο test οι 3 ομάδες ξεχωριστά, θα καταγράφονται τα αποτελέσματα και στο τέλος θα γίνει η σύγκριση. Επόμενο αποτέλεσμα της έρευνας, ήταν οι διαφορές στα t-test και Illinois test χρησιμοποιώντας το t-test όσον αφορά τις δυο ηλικίες των 13 και 14 ετών. Η στατιστική των αθλητριών δεν έδειξε σημαντικές αποκλίσεις. Το παραπάνω θα μπορούσε να έχει ως βάση το ότι στα κορίτσια, οι ηλικίες 13-14 δεν διαφέρουν μεταξύ τους όσον αφορά σωματομετρικά χαρακτηριστικά αλλά ούτε και σε νευρομυική ανάπτυξη, σε αντίθεση με την εφηβεία των αγοριών στην οποία το φαινόμενο του όψιμου πρώιμου νέου είναι πολύ μεγαλύτερος παράγοντας. Τα χαρακτηριστικά της φυσικής κατάστασης (δύναμη, αντοχή, ταχύτητα κτλ), στην εφηβεία των αθλητριών δεν έχουν μεγάλες διαφορές, γεγονός που δικαιολογεί και τα αποτελέσματα των tests. Τέλος, η παρούσα έρευνα «έκλεισε» με την μέτρηση των διαφορών στα αποτελέσματα των δυο tests με ανεξάρτητη μεταβλητή τις μέρες προπόνησης εβδομαδιαία. Οι μέρες που συμμετείχαν σε προπονήσεις οι αθλήτριες ήταν 0-3/ εβδομάδα και 4-7/εβδομάδα και δεν διαπιστώθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Το παραπάνω μπορώ να πω ότι ήταν αναμενόμενο και θα προσπαθήσω να το δικαιολογήσω με τις παρακάτω αρχές τις προπονητικής: μας είναι γνωστό ότι τα στοιχεία της φυσικής κατάστασης του κάθε αθλητή (δύναμη, αντοχή, έκρηξη, ταχύτητα κτλ), βελτιώνονται με 3 προπονήσεις/εβδομάδα και συντηρούνται σε ένα επίπεδο με 2 προπονήσεις/εβδομάδα. Συνεπάγεται λοιπόν, όπως έχουν δείξει και έρευνες, ότι είτε ο αθλητής προπονεί ένα συγκεκριμένο στοιχείο της φυσικής κατάστασής του 3 φορές εβδομάδα είτε πάνω από τρεις, η βελτίωση είναι στο ίδιο επίπεδο. Η εκρηκτικότητα δεν βελτιώνεται παραπάνω αν κάνει καθημερινή προπόνηση η αθλήτρια. Εάν πραγματοποιούνται 3 προπονήσεις και σε αυτές τις τρεις προπονείται και η έκρηξη, τα αποτελέσματα θα είναι τα ίδια με το αν πραγματοποιούνταν 6 προπονήσεις με το αντίστοιχο περιεχόμενο. 18

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. ANNE DELEXTRAT AND DANIEL COHEN, 2008. PHYSIOLOGICAL TESTING OF BASKETBALL PLAYERS: TOWARD A STANDARD EVALUATION OF ANAEROBIC FITNESS, Journal of Strength and Conditioning Research, VOLUME 22, NUMBER 4, JULY 2008, Page 1066-1072 2. ERIC J. DRINKWATER, DAVID B. PYNEZ AND MICHAEL J. McKENNA 2008 DESIGN AND INTERPRETATION OF ANTHROPOMETRIC AND FITNESS TESTING OF BASKETBALL PLAYERS Fitness Testing in Basketball, Sports Med 2008 3. ΕΛΕΝΗ ΑΥΛΩΝΙΤΟΥ Ph.D ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΕΡΓΟΦΥΣΙΟΛΟΓΟΣ Καθοριστικοί Παράγοντες της αθλητικής απόδοσης,2005 Εθνικό Κέντρο Αθλητικών Ερευνών, (Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών). 4.ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Π. ΖΑΚΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ ΑΘΛΟΠΟΑΙΔΙΩΝ ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ,2009 Προπόνηση φυσικής κατάστασης 5. Strength, power, speed, and agility of women basketball players according to playing position Department of Health and Human Sciences, London Metropolitan University, London, England 2008 6. STEVEN J. FLECK WILLIAM J. KRAEMER Επιμέλεια για την ελληνική έκδοση: Σπύρος Κέλλης Αναπληρωτής Καθηγητής στο ΤΕΦΑΑ- ΑΠΘ «Προπόνηση δύναμης Σχεδιασμός προγραμμάτων» 19

7. J. M. SHEPPARD & W. B. YOUNG AGILITY REVIEW: CLASSIFICATIONS, TRAINING AND TESTING Journal of Sports Sciences, 2006 20