Η χρήση του αυτόματου εξωτερικού απινιδιστή στους χώρους άθλησης Η ελληνική πραγματικότητα Ανδρονίκη Τασούλη Καρδιολόγος Εντατικολόγος Επιμελήτρια Α, ΜΕΘ, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο
Η καρδιακή ανακοπή αιφνίδιος θάνατος αποτελεί μείζονα απειλή για τη δημόσια υγεία Η εξω νοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή συνιστά αδιαμφισβήτητη διαγνωστική και θεραπευτική πρόκληση για το σύγχρονο ιατρό και τον ευημερούντα δυτικό κόσμο Επίπτωση 250.000 300.000 θάνατοι ετησίως στην Αμερική Περίπου 700.000 καρδιακές ανακοπές ανά έτος στην Ευρώπη
ΑΛΥΣΙΔΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ 4«ΚΡΙΤΙΚΑ/ΚΡΙΣΙΜΑ» ΒΗΜΑΤΑ, ΕΥΑΙΣΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Αμεση διενέργεια αποτελεσματικής καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης και πρώιμος απινιδισμός αποτελούν τις μόνες εξω νοσοκομειακές παρεμβάσεις που βελτιώνουν την έκβαση Stiell IG et al, N Engl J Med 2004;351:647 656
The National Institutes of Health sponsored PAD trial: Η επιβίωση διπλασιάζεται σε κοινότητες εξοπλισμένες και εκπαιδευμένες στη χρήση AED σε συνδυασμό με CPR, έναντι κοινοτήτων στις οποίες υιοθετείται η διενέργεια μεμονωμένης CPR Hallstrom AP et al, N Engl J Med 2004;351:637 646 Resuscitation Outcomes Consortium (ROC): Θύματα εξωνοσοκομειακής καρδιακής ανακοπής έχουν σημαντικά αυξημένη πιθανότητα επιβίωσης εάν ο πρώτος απινιδισμός χορηγείται από μάρτυρα της σκηνής της καρδιακής ανακοπής, συγκριτικά με τη διενέργεια του απινιδισμού από το σύστημα πρώτων βοηθειών Weisfeldt ML et al, Circulation 2007;116:II 385 II 386
Η αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης σύλληψης επικυρώνεται από τα ενεργά Προγράμματα Πρόσβασης του Κοινού στον Απινιδισμό (Public Access Defibrillation, PAD) σε αεροδρόμια, καζίνο, μεγάλα εμπορικά κέντρα, πόλεις ERC: τοποθέτηση AEDs, σε χώρους όπου προβλέπεται μία καρδιακή ανακοπή κάθε 2 έτη AHA: τοποθέτηση AEDs, σε χώρους όπου προβλέπεται μια καρδιακή ανακοπή κάθε 5 έτη
Η ευρεία κατανομή των AEDs, σύμφωνα με τις συστάσεις της AHA επιτυγχάνει κάλυψη της πλειονότητας των καρδιακών ανακοπών σε δημόσιους χώρους με αποδεκτό κόστος Folke F et al, Circulation 2009;120:510 517 Κατάλληλη τοποθέτηση AEDs, διαρκής επίβλεψη, συντήρηση και εκπαίδευση και καλή σχέση κόστους αποτελεσματικότητας Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας, η συχνότητα χρήσης AED, η θέση καρδιακής ανακοπής, το κόστος διατήρησης του προγράμματος και εκπαίδευσης, η διάρκεια και το κόστος της θεραπείας μετά από επιτυχή αναζωογόνηση συνεκτιμώνται Η έκβαση της εξω νοσοκομειακής καρδιακής ανακοπής δύναται να βελτιωθεί με την υιοθέτηση των ισχυουσών κατευθυντήριων οδηγιών
Η καρδιακή ανακοπή αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου και στους αθλούμενους νέους και αθλητές Συνιστά ένα τραγικό γεγονός με απροσδιόριστα δυσμενή επίδραση στην οικογένεια, στην αθλητική ομάδα και στην τοπική κοινωνία
Ο απρόσμενος θάνατος ενός αθλητή κατά τη διάρκεια της εκγύμνασης ή ενός αγώνα επιβάλλει την ανασκόπηση της ακολουθούμενης «τακτικής» για την επιλογή των φύσει υγιών ενεργών αθλητών και την προετοιμασία και κάλυψη των επειγόντων, στα πλαίσια των αθλητικών γεγονότων
Ο αιφνίδιος θάνατος είναι σπάνιος σε νέους αθλητές πρωταθλητές Οι περισσότεροι νέοι αθλητές με καρδιακή ανακοπή παρουσιάζουν δομικό μυοκαρδιακό νόσημα Οι παθήσεις των διαύλων ιόντων στο μυοκάρδιο πιθανότατα ευθύνονται για σημαντική αναλογία καρδιακών ανακοπών χωρίς υποκείμενη ανατομική βλάβη του μυοκαρδίου
Σε αθλητές ηλικίας μικρότερης των 30 ετών, οι συγγενείς καρδιοπάθειες ή γενετικά καθορισμένα νοσήματα αποτελούν το πιο συχνό υποκείμενο αίτιο καρδιακής ανακοπής Σε μεγαλύτερους αθλητές, ο αιφνίδιος θάνατος αποδίδεται σε κακοήθη αρρυθμία με πιθανότερο νοσολογικό υπόστρωμα τη στεφανιαία νόσο Η συμμετοχή σε μέτριας ή αυξημένης έντασης αθλητική δραστηριότητα αντενδείκνυται σε αθλητές με ιστορικό κακοήθους κοιλιακής αρρυθμίας
Αθλητική καρδιά Μακροχρόνια έντονη άσκηση επιφέρει ηλεκτρική και μυοκαρδιακή αναδιαμόρφωση («electrical and myocardial remodeling») Η «αθλητική καρδιά» αναφέρεται στο σύνολο των μεταβολών που επιφέρει η συστηματική άσκηση, δηλαδή στη διάταση των καρδιακών κοιλοτήτων, την υπερτροφία των τοιχωμάτων, τη φυσιολογική ή αυξημένη συστολική απόδοση των κοιλιών αλλά και τη φλεβοκομβική βραδυκαρδία, τις διαταραχές επαναπόλωσης και αρρυθμιολογικά συμβάματα Link MS and Mark Estes III NA, Progress in Cardiovascular Diseases, 2008;51:44 57
Οι επερχόμενες μεταβολές στο μυοκάρδιο των αθλητών εξαιτίας της συστηματικής άσκησης κυμαίνονται ευρέως, με ανεύρεση άλλοτε άλλου βαθμού αναδιαμόρφωσης στους μισούς τουλάχιστον αθλητές Διάταση της κοιλότητας της αριστερής κοιλίας (τουλάχιστον 60mm)απαντάται στο 15% των έντονα ασκούμενων αθλητών Ηπια συγκεντρική υπερτροφία που δεν επιμένει υποστρέφει μετά τη διακοπή της συστηματικής άσκησης παρατηρείται συχνά
Συχνά το ΗΚΓ ηρεμίας δεν είναι φυσιολογικό Ηπαρουσίαφλεβοκομβικής βραδυκαρδίας, 1 ου βαθμού κ Κ αποκλεισμού και 2 ου βαθμού κ Κ αποκλεισμού τύπου Mobitz ΙήWenckebach είναι συχνά ευρήματα σε αθλητές χωρίς κλινική σημασία Mobitz ΙΙ και πλήρης κ Κ αποκλεισμός συνιστούν παθολογικά ευρήματα και επιβάλλουν περαιτέρω διερεύνηση και πιθανότατα εμφύτευση μόνιμου βηματοδότη Ατελές RBBB είναισυχνόκαιεκφράζειτηνυπερφόρτωση όγκου της δεξιάς κοιλίας Πλήρες RBBB ή LBBB είναι σπάνια και αποτελούν το έναυσμα για διερεύνηση πιθανού νοσολογικού υποστρώματος Ανάσπαση του σημείου J ανευρίσκεται πιο συχνά σε αθλητές
Αίτια καρδιακής ανακοπής σε αθλητές Δομικά νοσήματα του μυοκαρδίου Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια Αρρυθμιογόνος δυσπλασία δεξιάς κοιλίας Στεφανιαία νόσος Πρωτογενείς ηλεκτρικές διαταραχές Σύνδρομο μακρού QT Σύνδρομο Brugada Σύνδρομο βραχέος QT Κατεχολαμινεργική πολύμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία Εξωγενής πρόκληση αιφνίδιου καρδιακού θανάτου Commotio Cordis
Η ακριβής επίπτωση του αιφνίδιου θανάτου σε νέους αθλητές δεν είναι γνωστή Η απουσία τυποποιημένου συστήματος αναφοράς περιορίζει τη δυνατότητα αξιόπιστης εκτίμησης Στις μελέτες, η διακύμανσηείναιευρεία εξαιτίας των διαφορετικών μεθόδων συλλογής των δεδομένων, της ηλικίας και του πληθυσμού της κάθε μελέτης με επίπτωση από 0.3 0.6 έως 11.1 ανά 100.000 αθλητές ανά έτος Σε Sudden Death in Young Athletes Registry στις ΗΠΑ, αναφέρεται μία καρδιακή ανακοπή κάθε 3 μέρες σε αθλητές που συμμετέχουν σε αθλητικό γεγονός, αυξάνοντας την ετήσια επίπτωση καρδιακής ανακοπής σε περίπου 1:50000 αθλητές
Επίπτωση 0.3 0.6 ανά 100.000 αθλητές ανά έτος στις ΗΠΑ (αναφορές μέσων ενημέρωσης, ηλεκτρονική βάση δεδομένων, αποσπασματικέςαναφορέςασφαλιστικών εταιρειών ) /υποεκτίμηση ή υπερτονισμός αληθινής επίπτωσης, αδυναμία αναγνώρισης του συνόλου των περιπτώσεων Maron BJ et al, Circulation 2009;119:1085 1092 Επίπτωση 3.6/100.000 ανά έτος στη Veneto region στην Ιταλία, σύμφωνα με καταγραφή καρδιακών ανακοπών σε νέους αθλητές, ηλικίας 12 35 ετών Corrado D et al, JAMA 2006;296:1593 1061 Επίπτωση 4.4 ανά 100.000 ανά έτος σε αθλητές γυμνασίων στις ΗΠΑ Drezner J et al, Circulation 2010;
Αν και η επιβίωση είναι φτωχή, παρατηρείται τάση βελτίωσης της έκβασης τα τελευταία χρόνια με ταυτόχρονη αύξηση της χρήσης AED Οι γυναίκες παρουσιάζουν καλύτερη επιβίωση από τους άνδρες αθλητές, εύρημα που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση για την ανάδειξη των υπεύθυνων παραγόντων Αλλά και η επίπτωση της καρδιακής ανακοπής είναι σημαντικά μικρότερη στις γυναίκες συγκριτικά με τους άνδρες (αναλογία10 άνδρες:1 γυναίκα) ως απόρροια της μικρότερης συμμετοχής γυναικών σε αγωνίσματα και αθλητικές δραστηριότητες και της αυξημένης καρδιαγγειακής νοσηρότητας των ανδρών, με υπεροχή του ανδρικού φύλου τόσο στη στεφανιαία νόσο όσο και στην υπερτροφική αποφρακτική μυοκαρδιοπάθεια (HCM) Υπογραμμίζεται η ανάγκη βελτίωσης του συστήματος καταγραφής και αποτύπωσης των πραγματικών γεγονότων Drezner JA et al, Heart Rhythm 2008;5:794 799
Η συχνότητα καρδιακής ανακοπής υποεκτιμάται στους αθλητές Αν και η ακριβής συχνότητα καρδιακής ανακοπής σε αθλητές παραμένει αδιευκρίνιστη, στο σύνολό τους οι ερευνητές συμφωνούν ότι η συστηματική και έντονη άσκηση αποτελεί εκλυτικό αίτιο αιφνίδιου θανάτου σε αθλητές με υποκείμενη καρδιακή νόσο Σε συγκριτική πληθυσμιακή μελέτη, οσχετικόςκίνδυνος αιφνίδιου θανάτου ανευρίσκεται 2.8 φορές μεγαλύτερος σε νέους αθλητές που κάνουν πρωταθλητισμό σε σύγκριση με νέους, μη αθλητές της ίδιας ηλικίας Corrado D et al, J Am Coll Cardiol 2003;42:1959 1963
Ο αιφνίδιος θάνατος σε έναν υγιή αθλητή, ανεξαρτήτως της άσκησης, αναγνωρίζεται ως πρόβλημα της δημόσιας υγείας Σε μελέτη αθλητών που κάνουν πρωταθλητισμό (n=161) ανευρίσκεται υψηλότερη ετήσια επίπτωση καρδιακής ανακοπής (2.5% έναντι1.6%), υποδεικνύοντας την αρνητική επίδραση της έντονης άσκησης, ακόμη και σε αθλητές με εξαιρετικά καλή φυσική κατάσταση Furlanello F et al, BMJ Publishing Group 2001, pp316 324 Η άσκηση αναγνωρίζεται ως παράγοντας κινδύνου για μη επιβίωση ενός καλά γυμνασμένου αθλητή μετά από καρδιακή ανακοπή, με περαιτέρω επιβάρυνση αθλητών με υποκείμενη δομική ή ηλεκτρική διαταραχή του μυοκαρδίου ή commotio cordis
Στην Ελλάδα Η έλλειψη δεδομένων αναδεικνύει την απουσία μηχανισμών καταγραφής και συντεταγμένης πρόβλεψης αντιμετώπισης του αιφνίδιου θανάτου σε χώρους άθλησης Η αποσπασματική γνώση του προβλήματος έτσι, όπως προβάλλεται από τα μέσα ενημέρωσης, η άγνοια και η απουσία ουσιαστικής υποδομής αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ελληνικής πραγματικότητας Περιστασιακές αναφορές επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του προβλήματος και την έλλειψη διαδικασιών πρόληψης και αντιμετώπισης της καρδιακής ανακοπής στην εξαιρετικά ευαίσθητη πληθυσμιακή ομάδα των αθλητών και των παρευρισκόμενων σε αθλητικά γεγονότα
Η καρδιακή ανακοπή σε συγκεκριμένους δημόσιους χώρους επιβάλλει την παρουσία AEDs Ο μεγάλος αριθμός ανθρώπων που εργάζονται ή παρευρίσκονται στους αθλητικούς χώρους, οι θεατές οπαδοί, οι προπονητές, οι φροντιστές των αθλητών και αθλητικών ομάδων αποτελούν μια ευρύτερη πληθυσμιακή δεξαμενή δυνητικών θυμάτων καρδιακής ανακοπής Τα συγκεκριμένα άτομα, αν και δεν συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες, «επωφελούνται» από την ύπαρξη AED στους χώρους αθλητικών γεγονότων
Η επίπτωση καρδιακής ανακοπής ανέρχεται σε 1 ανά 1000 άτομα ηλικίας >35 ετών στις ΗΠΑ Η δυναμική της καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης και της χρήσης του AED στους αθλητικούς χώρους επεκτείνεται πέρα από τους αθλητές, στους παρευρισκόμενους Σημαντικό ποσοστό της επίπτωσης της καρδιακής ανακοπής οφείλεται στους πιο ηλικιωμένους θεατές, επισκέπτες, εργαζόμενους στους αθλητικούς χώρους (γήπεδα, στάδια, γυμναστήρια, ειδικές αθλητικές εγκαταστάσεις)
Σε πανεπιστήμια στις ΗΠΑ, στη διάρκεια αθλητικών διοργανώσεων, οι καταγεγραμμένες καρδιακές ανακοπές αποδίδονται σε ποσοστό 77% στους θεατές, προπονητές και επίσημους προσκεκλημένους επιβεβαιώνοντας την αξιοποίηση του εγκατεστημένου AED στο συγκεκριμένο χώρο πολλαπλώς, όχι μόνο στους νέους αθλητές αλλά στους παρευρισκόμενους για τη διενέργεια έγκαιρου απινιδισμού σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής Drezner JA et al, Med Sci Sports Exerc 2005;37:1487 1492
Οι χώροι άθλησης αποτελούν στρατηγική θέση για την εγκατάσταση AED, ώστε να επωφεληθούν μεγαλύτερες πληθυσμιακές ομάδες, για τις οποίες ελλοχεύει ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής
Η επιβίωση μετά από καρδιακή ανακοπή αυξάνεται σημαντικά με την υιοθέτηση προγραμμάτων άμεσου απινιδισμού από εθελοντές ή παρευρισκόμενους (Προγράμματα απινιδισμού στο κοινό, Public Access Defibrillation, PAD), ως συνέπεια της μοναδικά ευεργετικής επίδρασης βράχυνσης του χρονικού διαστήματος από την καρδιακή ανακοπή έως τη χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος Hallstrom AP et al, N Engl J Med 2004;351:637 646
Βασικά στοιχεία επιτυχίας των προγραμμάτων απινιδισμού στο κοινό Εκπαίδευση και εξάσκηση των πιθανών μαρτύρων καρδιακής ανακοπής διασωστών στη βασική ΚΑΡΠΑ και τη χρήση AED Δομημένη προσχεδιασμένη και πρακτική αντιμετώπιση Βραχύς χρόνος απόκρισης (άμεσηέναρξηβασικήςκαρπααπό παρευρισκόμενους μάρτυρες της ανακοπής και διενέργεια απινιδισμού εντός 3 5min από την καρδιακή ανακοπή)
Περιορισμένα ερευνητικά δεδομένα είναι διαθέσιμα για τα προγράμματα άμεσου απινιδισμού σε χώρους άθλησης Αναπάντητο παραμένει το ερώτημα κατά πόσο ο άμεσος απινιδισμός σε αθλητές με καρδιακή ανακοπή διαφόρων αιτίων με υποκείμενη ανατομική ή ηλεκτρική διαταραχή του μυοκαρδίου επιτυγχάνει όφελος στην επιβίωση, συγκρίσιμο με τους μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες με στεφανιαία νόσο
Η αρχική έρευνα για τη χρήση AED σε αθλητικές δραστηριότητες πανεπιστημίων καταδεικνύει 54% άμεση αναζωογόνηση στους μεγαλύτερης ηλικίας παριστάμενους ενήλικες, χωρίς παράλληλη ταυτοποίηση οφέλους από τη χρήση AED στο μικρό αριθμό αθλητών με καρδιακή ανακοπή Coris EE et al, Clin J Sport Med 2005;15:87 91 Οι Drezner και Rogers διερευνούν το χρόνο και λεπτομέρειες της αναζωογόνησης σε 9 διαπανεπιστημιακούς αθλητές με καρδιακή ανακοπή Drezner JA et al, Heart Rhythm 2006;3:755 9
Παρά την παρουσία μαρτύρων, την έγκαιρη CPR και την κατάλληλη διενέργεια απινιδισμού στις περισσότερες περιπτώσεις, μόνο ένας αθλητής επιβιώνει, εύρημα απρόσμενο λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αθλητές έχουν εξ ορισμού τα πλεονεκτήματα της νεότητας και της υγείας Πιθανές ερμηνείες: καθυστερημένος απινιδισμός υποεκτίμησηχρονικού διαστήματος που μεσολαβεί μέχρι τον απινιδισμό 5 ασθενείς με υπερτροφική αποφρακτική μυοκαρδιοπάθεια, που δυνητικά ευθύνεται για πιο ανθεκτική στον καθυστερημένο απινιδισμό καρδιακή ανακοπή, έναντι καρδιακής ανακοπής σε μυοκάρδιο χωρίς δομικές μεταβολές (διαταραχές διαύλων ιόντων, commotio cordis )
Χαμηλότερη επιβίωση από την αναμενόμενη καταγράφεται και σε άλλες μελέτες που αφορούν νέους αθλητές Σε ανάλυση 128 περιπτώσεων από την USA Commotio Cordis Registry ορυθμόςεπιβίωσηςείναι16% Maron BJ et al, JAMA2002;287:1142 1146 Σε 7ετή ανάλυση επιβίωσης μετά από σχετιζόμενη με την άσκηση καρδιακή ανακοπή σε νέους, στις ΗΠΑ, περιγράφονται 486 περιπτώσεις καρδιακής ανακοπής σε άτομα ηλικίας 15 22 ετών με ρυθμό επιβίωσης 11% (4 21%) ετησίως Drezner JA et al, Heart Rhythm 2008;5:794 9
Χρήση AED σε αθλητικά γεγονότα / ερωτηματολόγιο από τηλεφώνου /ΗΠΑ 20% των περιπτώσεων χρήσης AED αφορούν σε αθλητές 33% των περιπτώσεων χρήσης AED αφορούν στο προσωπικό των αθλητικών εγκαταστάσεων 47% των περιπτώσεων χρήσης AED αφορούν σε οπαδούς Μέσος χρόνος από την καρδιακή ανακοπή μέχρι τον πρώτο απινιδισμό: 3.4min (8.2min, χωρίς επιτόπιο ΕΜS) Η επιβίωση μέχρι την έξοδο από το νοσοκομείο ανέρχεται σε: 0% για αθλούμενους φοιτητές πανεπιστημίων 75% για το προσωπικό 57% για τους θεατές Ήτοι, 61% στο σύνολο των περιστατικών Coris E et al, Clin J Sport Med 2005;15:87 91
Ο αυξημένος συμπαθητικός τόνος και τα υψηλά επίπεδα κατεχολαμινών, η αφυδάτωση, τοψυχικόκαισωματικό «stress», η αθλητική καρδιά με τη δευτεροπαθή ανάπτυξη υπερτροφίας και αναδιαμόρφωσης σε έδαφος έντονης και συστηματικής άσκησης δυνητικά ερμηνεύουν την απρόσμενα χαμηλή επιβίωση των αθλητών μετά από καρδιακή ανακοπή
Πιο πρόσφατες μελέτες για πρώτη φορά υποδεικνύουν βελτίωση στην επιβίωση για νέους αθλητές, μετά από καρδιακή ανακοπή, εάν επιχειρηθεί απινιδισμός άμεσα ΗπαρουσίαAED στο χώρο άθλησης έχει καταλυτική σημασία για την έκβαση Η μικρή αναλογία υπερτροφικής αποφρακτικής μυοκαρδιοπάθειας (HCM) δυνητικά συμβάλλει στη βελτίωση της έκβασης Drezner J et al, Circulation 2010
Τρείς παράγοντες αναγνωρίζονται ως κριτικής σημασίας για τη βελτίωση της επιβίωσης: Έγκαιρη αναγνώριση της καρδιακής ανακοπής Παρουσία εκπαιδευμένου διασώστη για την άμεση έναρξη της καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης (CPR) Αμεσος απινιδισμός με τη χρήση αυτόματου εξωτερικού απινιδιστή (AED) Ο σχεδιασμός της επείγουσας απόκρισης για καρδιακή ανακοπή και η κατάλληλη διαθεσιμότητα του AED συστήνονται κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων και σε χώρους άθλησης γενικότερα
Η αναγνώριση της καρδιακής ανακοπής Ο σχεδιασμός της επείγουσας απόκρισης σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής προσωπικό, μάρτυρες καρδιακής ανακοπής (προπονητές, γυμναστές, αθλητές, εργαζόμενοι φύλακες, ασφάλεια κ.ά. ) σύστημα επικοινωνίας επιλογή θέσης του AED πρακτική εξάσκηση και ανασκόπηση του πλάνου απόκρισης συνεργασία με το τοπικό σύστημα πρώτων βοηθειών Η υιοθέτηση των ισχυουσών κατευθυντήριων οδηγιών για τη χρήση του AED στην αθλητιατρική Αναγνωρίζονται ως οι αναγκαίες και ικανές προυποθέσεις για τη βελτίωση της έκβασης
Αναγνώριση καρδιακής ανακοπής Η έγκαιρη αναγνώριση της καρδιακής ανακοπής αποτελεί το πρώτο βήμα της αποτελεσματικής επείγουσας παρέμβασης Βραχείας διάρκειας δραστηριότητα προσομοιάζουσα με σπασμούς ή αυτόματες μυοκλονίες περιγράφονται σε περίπου 50% εκ των νέων αθλητών με καρδιακή ανακοπή και συντελούν στην καθυστέρηση της αναγνώρισης της καρδιακής ανακοπής Αγωνιώδης αναπνοή, «gasping» εκλαμβάνεται ενίοτε ως φυσιολογική αναπνοή από τους παρευρισκόμενους, ενώ η παρουσία της οφείλει να μην αναστέλλει την έναρξη CPR Αδυναμία προσδιορισμού ύπαρξης ή όχι σφυγμού
Commotio Cordis Το Commotio Cordis προσδιορίζει ένα τυφλό, μη διαπεραστικό τραύμα ως απόρροια άσκησης εξαιρετικά ισχυρής πίεσης στο θώρακα στήθος με έκλυση κοιλιακής αρρυθμίας χωρίς δομική μυοκαρδιακή βλάβη Το Commotio Cordis συμβαίνει πιο συχνά σε άρρενες εφήβους (μέση ηλικία 13.6 έτη) με ευένδοτο θωρακικό τοίχωμα Στο 80% των περιπτώσεων η πίεση ασκείται κατά την πρόσκρουση ξένου σώματος στο θώρακα, ήτοι μπάλας μπάσκετ ή βόλλευ, μπαστουνιού χόκευ και στο 20% των συμβαμάτων οφείλεται σε σύγκρουση με άλλο άτομο
Νέοι αθλητές που πέφτουν στο έδαφος άμεσα μετά από την άσκηση ισχυρής πίεσης στο θώρακα αποτελούν θύματα τραυματικής αρχής καρδιακής ανακοπής και επιβάλλεται η άμεση διενέργεια CPR
Επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με την αθλητιατρική και πιθανοί διασώστες αθλητών θυμάτων καρδιακής ανακοπής πρέπει να διατηρούν υψηλό βαθμό υποψίας για καρδιακή ανακοπή σε κάθε αθλητή που δεν απαντά σε απτικά ή λεκτικά ερεθίσματα και πέφτει στο έδαφος Προς αποφυγή δυνητικά μοιραίων καθυστερήσεων στην αναζωογόνηση, η εφαρμογή AED το συντομότερο δυνατό ενδείκνυται για την αναγνώριση του υποκείμενου ρυθμού και τη χορήγηση έγκαιρου απινιδισμού
Σχεδιασμός επείγουσας απόκρισης Κάθε οργανωτική προσπάθεια αθλητικών γεγονότων οφείλει να προβλέπει σχέδιο επείγουσας απόκρισης σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής με καταγεγραμμένες αρχές κανόνες και διαδικασίες Ο συστηματικός έλεγχος σε τακτά χρονικά διαστήματα, η συντήρηση του εξοπλισμού, η αξιολόγηση της επιχειρηθείσας καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης εκ των υστέρων συνιστούν αναπόσπαστο μέρος του γενικότερου σχεδιασμού
Βασικά στοιχεία σχεδίου επείγουσας απόκρισης σε καρδιακή ανακοπή Ανάπτυξη γραπτού σχεδίου επείγουσας απόκρισης σε καρδιακή ανακοπή Εγκατάσταση αποτελεσματικού και χρηστικού συστήματος επικοινωνίας (τηλέφωνα, walkie talkies, alarms) Ταυτοποίηση και εκπαίδευση εξάσκηση εθελοντών και πιθανών μαρτύρων στη βασική καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση και στη χρήση του AED Διασφάλιση του άμεσου απινιδισμού με επιτόπια εγκατάσταση AED Συνεργασία και ενσωμάτωση του AED στο τοπικό σύστημα επείγουσας ιατρικής βοήθειας (ενημέρωση για τον τύπο και την ακριβή θέση εγκατάστασης AED, για το πλάνο επείγουσας απόκρισης) Εξάσκηση και ανασκόπηση του πλάνου απόκρισης με τους πιθανούς διασώστες τουλάχιστον ετησίως Drezner JA, Br J Sports Med 2009;43:702 707
Θέση AED Σε κεντρικό πολυσύχναστο σημείο, πλησίον της αθλητικής δραστηριότητας, εύκολα θεατός και κοντά σε τηλέφωνο ή άλλο μέσο ενεργοποίησης του συστήματος επειγόντων (EMS, Medical Emergency System) Για τα αγωνίσματα μεγάλων αποστάσεων(«μαραθώνιος») απαιτείται ειδικός σχεδιασμός (1/40.000 δρομείς) Τόσο το ιατρικό προσωπικό, όσο και οι AED κατανέμονται σε όλη τη διαδρομή και απαιτείται η χρήση οχημάτων επειγόντων ή ποδηλάτου ή «golf cart» για τις ομάδες διάσωσης
Πρακτική εξάσκηση και ανασκόπηση του σχεδίου επείγουσας απόκρισης Επανέλεγχος σχεδιασμού τουλάχιστον ετησίως, με συμμετοχή των πιθανών διασωστών, δηλαδή των εκπαιδευμένων αθλούμενων, προπονητών, ιατρών των αθλητικών ομάδων, προσωπικού ασφαλείας Επανάληψη πρακτικής εξάσκησης συχνά, για τη βελτίωση της οργάνωσης, της αποτελεσματικότητας και της εφαρμογής της άμεσης επείγουσας απόκρισης αλλά και για την υιοθέτηση δυνητικών διορθωτικών τροποποιήσεων
Στην Ελλάδα.. Αποσπασματικές προσπάθειες εγκατάστασης AED χωρίς ύπαρξη οργανογράμματος, χωρίς υπεύθυνη συντήρηση του εξοπλισμού και εκπαίδευση του προσωπικού των χώρων άθλησης, με προσωρινό χαρακτήρα δε δίνουν λύση στο υπάρχον θέμα αντιμετώπισης της καρδιακής ανακοπής τωναθλούμενωνήτωνθεατών Η εγκατάσταση AEDs σε επιλεγμένους χώρους άθλησης, στα πλαίσια της Ολυμπιάδας του 2004, δεν ευοδώθηκε σε βάθος χρόνου, καθώς από μόνη της χωρίς τους υπόλοιπους άρρηκτα δεμένους κρίκους της σχεδιασμένης επείγουσας απόκρισης αυτοαναιρείται ως παρέμβαση
Στην Ελλάδα.. Αθλητικοί σύλλογοι στην επικράτεια δε λαμβάνουν αντίστοιχη πρωτοβουλία, καθώς υποτιμάται ο κίνδυνος καρδιακής ανακοπής σε χώρους άθλησης Αναφέρεται πρωτοβουλία ποδοσφαιρικού συλλόγου που βραχυχρόνια υιοθέτησε σύστημα αντιμετώπισης καρδιακής ανακοπής με την εγκατάσταση AED με πρωτοβουλία ιατρών φιλάθλων που συνετέλεσαν στην εκπαίδευση των αθλητικών παραγόντων
2002 National Athletic Trainers Association: Δήλωση θέσης για την ανάπτυξη και εφαρμογή πλάνου επείγουσας απόκρισης, συμπεριλαμβανόμενης της απόκτησης του απαραίτητου εξοπλισμού και εξάσκησης του εμπλεκόμενου προσωπικού στη CPR και στη χρήση AED από κάθε οργάνωση ή ίδρυμα ή αθλητικό σύλλογο που διοργανώνει αθλητικά γεγονότα 2004 American Heart Association: Αντίστοιχη σύσταση εισαγωγής προγράμματος AED στα σχολεία, όταν δεν επιτυγχάνεται χρονικό διάστημα <5min από την κλήση του τοπικού συστήματος επειγόντων έως τον απινιδισμό
Ισχύουσες Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη χρήση AED στην αθλητιατρική 2005 American College of Cardiology 36 th Bethesda Conference: πρόσβαση στον απινιδισμό εντός 5minμετά από καρδιακή ανακοπή σε αθλητικά γεγονότα 2007 Inter AssociationTask Force (Αντιπροσώπευση 15 εθνικών οργανώσεων): συστάσεις μετά από consensus για προετοιμασία επείγουσας απόκρισης σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής σε αθλητικά προγράμματα σχολείων και πανεπιστημίων με έμφαση στη διενέργεια πρώτου απινιδισμού εντός 3 5min (6 8min ή περισσότερο, ο μέσος χρόνος απόκρισης του τοπικού συστήματος πρώτων βοηθειών, ακόμη και σε οργανωμένες πληθυσμιακές κοινότητες)
Περιορισμένοι οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι παρά το μικρό κόστος AED και μεθοδολογικοί προβληματισμοί σε συνδυασμό με την ανεπαρκή γνώση αποτελούν εμπόδια στην υλοποίηση του προγράμματος χρήσης AED
Εν κατακλείδι
Στη διάρκεια αθλητικών γεγονότων, η καρδιακή ανακοπή αποτελεί μια δυνητική εξέλιξη που δεν πρέπει να υποεκτιμάται Αφορά τόσο στους αθλητές, όσο και στους παρευρισκόμενους είτε πρόκειται για θεατές, είτε για εργαζόμενους ή επισκέπτες Η εγκατάσταση κατανοητού και εφαρμόσιμου σχεδίου επείγουσας απόκρισης επί καρδιακής ανακοπής σε συνδυασμό με συστηματική εκπαίδευση και εξάσκηση στη CPR και στη χρήση AED συστήνεται για την ασφαλή κατά το δυνατό διεξαγωγή των αθλητικών εκδηλώσεων
Απαιτείται η εξασφάλιση της πρόσβασης στον AED εντός 3 5min από την καρδιακή ανακοπή Επιβάλλεται αυξημένου βαθμού υποψία για καρδιακή ανακοπή σε κάθε αθλητή που δεν απαντά σε φωνητικά ή απτικά ερεθίσματα και η ταχύτερη δυνατή εφαρμογή των ηλεκτροδίων του AED για την ανάλυση του υποκείμενου ρυθμού και τη χορήγηση απινιδισμού, εφόσον ενδείκνυται Η χρήση AED επιτρέπει τον άμεσο απινιδισμό, όχι μόνο για τους αθλητές, αλλά και για την ευρύτερη κοινότητα των πολλών παρευρισκόμενων σε αθλητικά γεγονότα, σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής, με αυξημένη συμμετοχή στην επίπτωση καρδιακής ανακοπής σε χώρους άθλησης
Η ελληνική πραγματικότητα Ησυνεισφοράτωνμέσων μαζικής ενημέρωσης στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης κρίνεται απαραίτητη Η κοινωνική συνιστώσα είναι καθοριστική στην ενεργοποίηση και υλοποίηση του πλάνου επείγουσας απόκρισης μετά από καρδιακή ανακοπή σε αθλητικούς χώρους Νομοθετικές ρυθμίσεις αποτελούν το ικανό και αναγκαίο πλαίσιο για την ευόδωση του εθελοντισμού και την ενθάρρυνση του ρόλου των παρευρισκόμενων σε χώρους άθλησης ως πιθανών διασωστών, ενώ ηυιοθέτηση νομοθετικού πλαισίου για την υποχρεωτική διαμόρφωση πλάνου επείγουσας απόκρισης σε καρδιακή ανακοπή σε χώρους άθλησης συνιστά προτεραιότητα
Εμφαση πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση, με κατεξοχήν στόχο τους νέους ανθρώπους, σε επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά και τους μόνιμους παράγοντες κάθε χώρου άθλησης, στον πολιτικό σχεδιασμό σε συνάρτηση με τις τοπικές ιδιαιτερότητες και συνθήκες και σε αρμονική συνεργασία με το υπάρχον σύστημα πρώτων βοηθειών, αλλά και στην εφαρμογή των κατευθυντήριων οδηγιών στην πράξη με την προσέλκυση του ενδιαφέροντος των μόνιμων αθλητικών παραγόντων Η ανάληψη πρωτοβουλιών από τους αθλητικούς φορείς και οργανώσεις, μεστόχοτιςασφαλείςσυνθήκεςγιατους αθλητές και τους υπόλοιπους παρευρισκόμενους πολίτες επιβάλλεται Ο έλεγχος και η αξιολόγηση της ποιότητας του υιοθετηθέντος προγράμματος επείγουσας απόκρισης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του αντικειμενικού στόχου βελτίωσης της επιβίωσης μετά από καρδιακή ανακοπή σε χώρους άθλησης
Η καρδιακή ανακοπή σε χώρους άθλησης συνιστά έναν σαφώς περιγεγραμμένο θεραπευτικό στόχο με αναγνωρισμένη ευρύτερη κοινωνική διάσταση Η εμπλοκή της κατά τεκμήριο «άτρωτης» νεότητας μεγεθύνει το τίμημα Η παράλληλη στόχευση προς την ευρύτερη πληθυσμιακή ομάδα των παριστάμενων διασφαλίζει την αποτελεσματικότητα υλοποίησης του προγράμματος πρόσβασης στον απινιδισμό σε χώρους άθλησης, με επιστημονικά και οικονομοτεχνικά κριτήρια, πέρα από την πρωταρχική και πάνω από όποια αποτίμηση αξία και αξίωση της ζωής
Ασφαλής προσέγγιση Έλεγχος αντίδρασης Φωνάξτε για βοήθεια Απελευθέρωση αεραγωγού Έλεγχος αναπνοής Κλήση Ε.Κ.Α.Β. (166) 30 Θωρακικές συμπιέσεις 2 αναπνοές διάσωσης Ασφαλής προσέγγιση Έλεγχος αντίδρασης Φωνάξτε για βοήθεια Απελευθέρωση αεραγωγού Έλεγχος αναπνοής Κλήση Ε.Κ.Α.Β. (166) Σύνδεση ΑΕΑ Ακολουθήστε οδηγίες
Ασφαλής προσέγγιση Έλεγχος αντίδρασης Φωνάξτε για βοήθεια Απελευθέρωση αεραγωγού Έλεγχος αναπνοής Κλήση Ε.Κ.Α.Β. (166) 30 Θωρακικές συμπιέσεις 2 αναπνοές διάσωσης
ΑΠΙΝΙΔΩΣΗ
Ασφαλής προσέγγιση Έλεγχος αντίδρασης Φωνάξτε για βοήθεια Απελευθέρωση αεραγωγού Έλεγχος αναπνοής Κλήση Ε.Κ.Α.Β. (166) Σύνδεση ΑΕΑ Ακολουθήστε οδηγίες