اثربخشی آموزش هوش هيجانی بر سرسختی ذهنی تکواندوکاران نخبه

رشد و يادگيری حرکتی _ ورزشی زمستان 396 دورة 9 شمارة 4 ص : 562-547 تاريخ دريافت : 30 95 / 0 / تاريخ پذيرش : 0 95 / 2 / اثربخشی آموزش هوش هيجانی بر سرسختی ذهنی تکواندوکاران نخبه سحر زارعی - 2* حسن غراياق زندی 3 محمود محبی و 3. دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی ورزشی دانشکدة تربيت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران تهران ايران 2. استاديار روانشناسی ورزشی دانشکدة تربيت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران تهران ايران چکيده هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش هوش هیجاایی بار سرساخ ی ذهنای تکوایادواارا یخهاب باواز از باین تکوایدواارا یخهۀ شهر تهرا 30 مرا با میایگین س ین ± 5/52 23/30 سال ببصورت یمویبگیری ار اسا ر ای خاا شدید و با روش تصاافی ار گروههای آزمايش و ان رل آزمو شدید و پرسشانامۀ سرساخ ی ذهنای ار ورزش )شایرا و همکارا 2009( را تکمیل ارایدز آموزش هوش هیجایی ار طول او ماه بب مدت 6 جلسب روی گروه آزماايش ایجاا گرفتز برای تحلیل اااهها از آزمو تحلیل اوواريایس اس فااه شدز ی ايج یشا ااا اب مداخلاب باا روش آماوزش هاوش هیجایی بر افزايش سرسخ ی ذهنی گروه آزمايش مؤثر بواه و یمرههای مؤلفبه یا اطمینا پاياداری و ان ارل آیاا ار مرحلۀ پسآزمو یسهت بب گروه ان رل افزايش معناااری پیدا اراه اسات ) P>0/05 (ز از ی اايج باباساتآماده ناین برااشت میشوا اب استز اح ماال آموزش هوش هیجایی روشی سوامند و مؤثر ار افزايش سرسخ ی ذهنی تکوایدواارا یخهب واژههای کليدی تکوایدواارا پومسب تنظیم هیجا سرسخ ی ذهنی ان رل هوش هیجاییز Email: ghzandi0@ut.ac.ir * نويسنده مسئول : تلفن : 026895

رشد و يادگيری حرکتی _ ورزشی دورة 9 شمارة 4 زمستان 396 548 مقدمه روا شناسا ورزشی خهره و بیش ر ورزشکارا تصديق اراهاید اب تأثیر عوامل روا شناخ ی ار موفقیت ورزشی 50-90 ارصد است با وجوا اين ورزشکارا اذعا ااش ند اب فقط 5-0 ارصد از زما تمرين خوا را صرف توسعۀ مهارتهای روا شناخ ی ضروری مایند سرسخ ی ذهنی میانند ) ( اب از مهم ترين مهارتهای روایی مطرح ار اس یابی ورزشکارا بب موفقیت ار رقابتهای ورزشی است )2 واينهرگ بوت و االپ )20( اظهار ااش ند بسیاری از را آ مربیا عاملی مهم ار ای خا ورزشکارا برای تیم ار یظر میگیرید ) 4 ( با وجوا اين ارک امی از اين ويژگی وجوا اارا )5( و ی ايج مطالعۀ گولد و همکارا 2 ورزشکارایشا موفق بواهاید ) 6 (ز مفهو )987( یشا ااا اب فقط 9 ارصد از مربیا ار توسعۀ سرسخ ی ذهنی اولیۀ سرسخ ی ذهنی را 3 جیمز لوهر رواج ااا و از آ زما پژوهشگرا تالش اراهاید تا براسا ايدۀ لوهر تعاريف سرسخ ی ذهنی خوا را توسعب اهند اما هنوز هم بر مفاهیم مشابهی م مرازید )7 مطالعبای ایفی با یخهگا ورزشی ار راس ای مفهو سازی شفافتر االف یظريۀ سرسخ ی ذهنی خوا با افزوا را 4 ارلی و سیول )2002( ار عامل اطمینا 5 )بب 8 7 6 توایايیهای خوا ار اسب موفقیت( بب مدل سب سی )سخ کوشی ) اوباسا شامل الف( ان رل )بر هیجایات و زیدگی( ) 9 تعهد )مصمم بوا ار يک پیشامد( ج( 0 الش )ارزيابی الشها ببعنوا فرصت یب تهديد( مدل هار سی را ارائب اااید ) 8 (ز اخیرا ار تعريفی جامعتر و ااربرایتر گو یارای 2 گورا و ايموک )2009( اظهار ااش ند اب سرسخ ی ذهنی سازهای ندوجهی مش مل بر ارزشها یگرشها شناختها و هیجایاتی عمومی-اخ صاصی مرتهط با ورزش است اب ذاتی يا اا سابی است و بر یحوۀ رویآوری پاسخ و ارزيابی فرا از الشها و پايداری ار رسید بب اهداف ببصورت مثهت و منفی اثرگذار استز برحسب اين ايدگاه ببیظر میرسد ويژگیهای اطمینا )خواباوری و خواارزشمندی(. Weinberg, Butt, & Culp 2. Gould, Hodge, Peterson, & Petlichkoff 3. Loehr 4. Clough, Earle, & Sewell 5. Confidence 6. Hardiness 7. Kobasa 8.Control 9.Commitment 0.Challenge. 4C 2. Gucciardi, Gordon, & Dimmock

549 اثربخشی آموزش هوش هيجانی بر سرسختی ذهنی تکواندوکاران نخبه پايداری و )ار ایگیزش یگرش و تالش( و ان رل )بر هیجا و توجب( ببعنوا مشخصبهای الیدی سرسخ ی ذهنی ببطور مس قیم مشخصبهای الیدی ايگری مایند تا ار اين فرايند توایايی ان رل الش را برای آ برشمراهاید ) 0 (ز با وجوا مطالعات گس راۀ م خصصا روا )9 اثرگذارید عالوهبر اين عوامل پژوهشگرا 3 2 آوری تفکر خوشبینایب آگاهی و تنظیم هیجا )هوش عاطفی( شناسی ورزشی سرسخ ی ذهنی ار موفقیت ورزشی يکی از الشهای اساسی بر آ استز ار زمینۀ اهمیت و یقش تأثیرگذار گویگی رشد اين ويژگی و عوامل مؤثر برخالف رويکراهايی اب سرسخ ی ذهنی را ويژگی وراث ی و تغییریاپذير قلمداا اراهاید ) 8( ساير یظريبپراازا رويکرای تعاملی )3 5( 2 اتخاذ اراهاید و آ را يک ويژگی رشدپذير از طريق عوامل و مداخالت محیطی ار یظر گرف باید مطالعات صورتگرف ب ییز مؤيد همین ايدگاه است 4 5( مرور اولیب ار زمینۀ سرسخ ی ذهنی یشا میاهد اب بیش ر پژوهشهای او اهۀ اخیر ار تالش برای مفهو سازی ماهیت سرسخ ی ذهنی ار ورزشکارا و محیطهای ورزشی بواه )2( و توجب بسیار امی بب اينکب آيا اين ويژگی قابل بههوا است شده است )7 از مهمترين مشکالت ار طراحی بریامبهای توسعۀ آ ببعلت تناقض ار تعريف اين ويژگی است اب حاای از پیچیدگی سرسخ ی ذهنی است )4 برحسب مهایی یظری ان رل و تنظیم هیجایات )2 5( 8 9 يا هوش عاطفی )0( از ويژگی مهم و مرتهط با بعد هیجایی سرسخ ی ذهنی است و ممکن است قابل آموزش باشدز ار اين زمینب هورسهورگ و همکارا 4 )2009( ار پژوهشی بیا اراید با اينکب ممکن است سرسخ ی ذهنی يک ويژگی وراث ی باشد امکا توسعۀ ابعاای از سرسخ ی ذهنی اب با هیجایات ار ارتهاط است وجوا اارا ) 6 (ز 7 6 5 لوهر ییز ایعطافپذيری پاسخگويی اس حکا و تا آوری هیجایی را مشخصبهای هیجایی افراا سرسخت برشمراه و مع قد است اب اين مهارتها را میتوا آموخت ) (ز براسا ی ايج مطالعات ییز ورزشکارا با سرسخ ی ذهنی باالتر هیجا منفی ام ری را تجربب میانند ) 3 0 (ز. Consistency 2. Resilience 3. Emotional awareness and regulation/affective intelligence 4. Horsburgh, Schermer, Veselka, & Vernon 5. Flexibility 6. Responsiveness 7. Strength

رشد و يادگيری حرکتی _ ورزشی دورة 9 شمارة 4 زمستان 396 550 يکی از روشهای اساسی ار ارتقای مهارتهای تنظیم هیجا آموزش هوش هیجایی است )7 ببیظر میرسد از روشهای توسعۀ سرسخ ی ذهنی ارتقای مهارتهای تنظیم هیجا از طريق آموزش هوش هیجایی باشدز ماير و 2 سالوی )987( هوش هیجایی را توایايی ااراک ارزيابی و ابراز عواطف تسهیل عاطفی تفکر شناخت تحلیل و بباارگیری اایش عاطفی و تنظیم مدبرایۀ عواطف تعريف اراها دی ) 4 (ز بسیاری از پژوهشگرا 3 اس قالل ان رل خوشبینی مع قدید اب هوش هیجایی باال با عملکرا به ر ار زمینبهای خواتنظیمی 4 و خوااارامدی رابطب اارا و همۀ اين عوامل بر سازگاری افراا ار شرايط م فاوت تأثیرگذار است ) 8 (ز پژوهشهای مخ لفی ییز اثربخشی آموزش را بر افزايش سالمت روا و مهارتهای مقابلب با اس ر و ااهش یشایگا اس ر و پرخاشگری تأيید اراهاید )9 مطالعات صورتگرف ب همهس گی مثهت سرسخ ی ذهنی را با اين ويژگیها یشا اااهاید )20 از سوی ايگر عالوهبر روابط غیرمس قیم و همسويی فراوا ار مهایی یظری بین هوش هیجایی و سرسخ ی ذهنی ی ايج پژوهشهای صورتگرف ب حاای از آ است اب هوش هیجایی با سخ کوشی و تا اایشجويا ایگیزش 27( )4 )22 2( و ورزشکارا آوری باالتر ار )24 23( همچنین با اع ماا بب یفس سخت اوشی )6 25( و ان رل ارویی بیش ری )29 28( همراه است اب با مرور اابیات پیشینب از عوامل مهم سرسخ ی ذهنی محسو میشویدز 5 پژوهش اراست و آزاای )200( ییز ار زمینۀ بررسی ارتهاط بین مهارتهای ذهنی و سرسخ ی ذهنی یشا ااا اب مهارت ذهنی ان رل هیجا با سرسخ ی ذهنی همهس گی مثه ی اارا )30 تا ار مقابل بروجنی و همکارا )202( ار بررسی و مقايسۀ هوش هیجایی و سرسخ ی ذهنی تیمهای قوی و ضعیف بسک هال زیا یشا اااید اب بین هوش هیجایی و سرسخ ی ذهنی رابطۀ منفی معناااری وجوا اارا )3 مطالعات ایجا گرف ب تأثیر آموزش مهارتهای هوش هیجایی و تنظیم هیجا را بر افزايش آوری غیرورزشکارا یشا اااهاید )32 9 (ز ار حوزۀ ورزش ی ايج پژوهشها تأثیر مثهت آموزش هوش هیجایی را بر افزايش مهارتهای روایی تأيید اراهاید )33 8( و اخیرا مطالعات محدوای اثر تمرين اين مهارتها را بر افزايش سرسخ ی ذهنی )34 7( و ییز همهس گی مثهت هوش هیجایی با آیها را یشا اااهاید )30 25 مطالعات روی ورزشهای رزمی از جملب تکوایدو ببعنوا ورزشی المپیکی با. Emotional Intelligence 2. Mayer & Salovey 3. Optimism 4. Self-Efficacy 5. Crust & Azadi

55 اثربخشی آموزش هوش هيجانی بر سرسختی ذهنی تکواندوکاران نخبه مشخصۀ ضربات است و پای سريع )4( ییز حاای از اهمیت سرسخ ی ذهنی و آموزشپذيری آ استز برای مثال مینیکس )200( ار مطالعۀ ایفی روی ورزشکارا رزمیاار یشا ااا اب سرسخ ی ذهنی يک ويژگی مهم و قابل آموزش است ) 34 (ز ار مطالعۀ ايگری حسنپور و همکارا )206( یشا اااید اب سرسخ ی ذهنی موفقیت ورزشی رزمیاارا را پیشبینی میاند )2 یشا اااید اب از بین عوامل روا زیدی و محهی )206( ییز شناخ ی مخ لف تنها سرسخ ی ذهنی م مايزانندۀ تکوایدواارا موفق از یاموفق بوا ) 20 (ز مطالعات همچنین یشا اااهاید اب تکوایدواارا ماهرتر سرسخ ی ذهنی باالتری اارید )6 4 رش ی و همکارا )205( ار يک مطالعۀ تجربی بب اين ی یجب رسیدید اب تمرين مهارتهای ذهنی بر افزايش سرسخ ی ذهنی ورزشکارا تیمی و ایفراای از جملب ااراتب و تکوایدو مؤثر است )35 ار ال با توجب بب پژوهشهای ایجا گرف ب میتوا گفت اب سرسخ ی ذهنی عامل روا شناخ ی مهمی ار موفقیت ورزشکارا رزمیاار تکوایدو است و ارک عوامل مؤثر بر آ اهمیت زياای ااراز مطالعات صورتگرف ب ییز حاای از یقش هیجایات )37 36( و توایايی ان رل آیها بر موفقیت ورزشی تکوایدواارا است )38 20 مفهو آ بنابراين ارک رابطۀ اين او ويژگی ار ورزش تکوایدو ببعنوا يک رش ۀ المپیکی ببويژه ار یمویۀ ايرایی با ااش ن ریکینگ جهایی و همچنین جهت غنیسازی مطالعات علمی ار اين خصوص پراهمیت ببیظر میرسدز با وجوا اين بیش ر پژوهشهای او اهۀ اخیر ار تالش برای سازی ماهیت سرسخ ی ذهنی بواه است و پژوهشهای ایدای بب بررسی یقش عوامل اثرگذار بر پرااخ باید و بب یقش مهارتهای تنظیم هیجا ار تحقیقات گذش ب توجهی یشده است ببیظر میرسد هوش هیجایی با سرسخ ی ذهنی ارتهاط اارا و موجب ارتقای آ میشواز عالوهبر روابط غیرمس قیم و همسويی فراوا ار مهایی یظری بین هوش هیجایی و سرسخ ی ذهنی با توجب بب ندبعدی ويژگی سرسخ ی ذهنی تاانو پژوهشی ار اين زمینب صورت یگرف ب استز روشن شد اين مسئلب هدف ایجا اين پژوهش بواه است و میتواید هم از حیث یظری و هم از حیث ااربرای ببعنوا روشی یوين ار بریامبريزیهای تمرين بب مربیا و روا شناسا ورزشی امک شايایی اندز با توجب بب آیچب بیا شد هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش هوش هیجایی بر افزايش سرسخ ی ذهنی ار تکوایدواارا یخهب بواز. Minnix

رشد و يادگيری حرکتی _ ورزشی دورة 9 شمارة 4 زمستان 396 552 روششناسی پژوهش حاضر از یوع ییمبتجربی با طرح پیشآزمو بواز یمویۀ 205 ار سال شهر تهرا یخهۀ - پسآزمو و جامعۀ آماری شامل تکوایدواارا مرا اين پژوهش تکوایدواار 30 از باشگاه )فر ) پومسب مسجدالنهی بواید )با میایگین سنی 23/30± 5/52 سال( اب ببصورت تصاافی بب او گروه آزمايش و گواه تقسیم شدیدز مالکهای وروا بب پژوهش رضايتمندی برای شرات ار پژوهش جنسیت مرا سابقۀ حضور ار مسابقات لیگ اشوری ااش ن امربند مشکی و یداش ن سابقۀ رجوع بب روا شنا بواز شايا ذار است تکوایدواارایی ببعنوا یخهب ار یظر گرف ب شدید اب برحسب پیشینۀ تحقیقات اارای او مالک یخهگی مایند ااش ن امربند مشکی و حضور ار مسابقات لیگ اشوری بواید )40 39 ابزار پژوهش پرسشنامۀ سرسختی ذهنی در ورزش ار اين پژوهش از پرسشنامۀ سرسخ ی ذهنی ار ورزش گلهی و و اارای 4 سؤال و مش مل بر سب خراهمقیا ( هار سؤال( است و براسا مقیا میشواز شیرا یمرهگذاری اطمینا ورسچ )2009( اس فااه شد اب )شش سؤال( پايداری ( هار سؤال( و ان رل پنجارزشی لیکرت از اامال مخالف )يک( تا اامال موافق )پنج( و همکارا )2009( روايی و اراهایدز ار ايرا را تأيید آ پايايی اين پرسشنامب توسط ااشایی فرخی ااظمیژاا و شیخ )205( اع هاريابی شده و پايايی آ براسا ضريب آلفای ارویهاخ برای خراهمقیا روش اجرا های اطمینا 0/74 پايداری 0/78 ان رل 0/74 بباست آمده است )4 برای جمعآوری اااهها پس از هماهنگیهای ببعملآمده با باشگاه تکوایدوی مسجدالنهی ار شهر تهرا پژوهشگرا هدف از تحقیق و لزو همکاری صااقایۀ آزمواییها ار تکمیل پرسشنامب را مطرح اراید و بب آیها اطمینا اااه شد اب اين اطالعات فقط برای مقاصد پژوهشی اس فااه خواهد شد و بنابراين موافقت تکوایدواارا برای حضور ار پژوهش اسب شدز سپس برای تکوایدواارا گروه آزمايش بب مدت او ماه 6 جلسب آموزش هوش هیجایی برگزار شد اما بب گروه ان رل آموزش خاصی اااه یشدز ار پايا آموزش او گروه ار يک جلسب ار پسآزمو بب پرسشنامۀ سرسخ ی ذهنی پاسخ ااایدز خالصب جلسبهای آموزش هوش هیجایی برگرف ب از بریامۀ براابری و گريوز بوا اب مه نی بر آموزش هار مؤلفۀ هوش هیجایی شامل خواآگاهی خوامديري ی آگاهی از هیجا های ايگرا يا آگاهی

553 اثربخشی آموزش هوش هيجانی بر سرسختی ذهنی تکواندوکاران نخبه اج ماعی و مديريت رابطب است و ار ايرا ایفیت بهینۀ اين پروتکل آموزشی ار پژوهش مخ لفی بب اثهات رسیده است )42 ار پژوهشی ملکی و همکارا )42( ییز آیها را بر روی ورزشکارا یخهب از جملب تکوایدواارا بباار براهایدز برای آموزش اين بریامب شایزاه جلسب آموزش ببصورت اارگاهی برگزار شد ار ضمن از يک اارشنا ارشد روا شناسی بالینی مسلط بب آموزش مهارتهای هوش هیجایی ببمنظور یظارت و راهنمايی جهت ایجا اقیقتر بریامۀ آموزشی پژوهش بهره گرف ب شد )جدول جلسات جلسۀ توجيهی اول و دوم سوم و چهارم پنجم و ششم هفتم و هشتم نهم و دهم يازدهم و دوازدهم جدول. خالصه جلسههای آموزش مهارتهای هوش هيجانی محتوای جلسات معارفب با اعضای گروه ارائۀ بریامۀ جلسات اش راک اهداف جلسات آموزشی با اعضای تعريف هیجا گروه و ايدگاههای آ )ابعاا روایی فیزيولوژيک و اج ماعی( و شناسايی ایواع آ ار زیدگی )خشم اضطرا تر شاای غم تنفر هیجا های مراب وزززز شناسايی حالتهای هرهای و افکار همراه با هیجایات ار اين جلسب با تمرين و ايفای یقش ایواع هیجا حالته یا ها با حالت هرهای آ تمرين شد و تکوایدواارا هیجایی يکديگر شناخت ایواع هیجا ها را تمرين ارایدز با حد بررسی رابطۀ بین افکار خوااار هیجایات و رف ار از طريق یمویبهای عملی توضیح و ارائۀ الگوی شناخ ی و رف اری و اس فااه از فر ه یا خطاهای شناخ ی و احساساتی اب اين افکار ايجاا اراهاید و بررسی افکار خطا و جايگزينی افکار صحیح و گویگی شناسايی هیجایات ار ايگرا اصلی اب بب شکله یا ار مناسب و تشخیص تغییر حاالت هیجاییز ار اين جلسب با یمویبها ار مورا هیجا های مخ لف مایند خوشحالی عصهاییت وززز آشکار میشوا گفتوگو و از ايشا خواس ب شد بب اين پرسش پاسخ اهند اب گویب م وجب بروز اين احساسات شدهاید شیوههای مخ لف ابراز و لزو مديريت هیجایات ار زیدگی اين جلسب فايدۀ خواآگاهی هیجایی ار خوا و ايگرا و افزايش خواآگاهی هیجایی ار خوا و اثرات اوتاهمدت و بلندمدت هیجایات توضیح اااه شد و مهارته یا همدلی و آموزش مهارتهای گوش ااا فعال برای افزايش مهارتهای همدلی بب آزمواییها اااه شد و از تکالیف يااااشت تشکر و همنوايی با اوس ا برای اار اارگاهی اس فااه شدز ان رل هیجا يک شامل پیشبینی هیجایات و شناخت اولین عالئم هیجا ار خوا )ارزيابی اولیۀ و ثایويۀ هیجایات و شناخت اولین یشایبهای افکار و هیجایات(

رشد و يادگيری حرکتی _ ورزشی دورة 9 شمارة 4 زمستان 396 554 ادامۀ جدول. خالصه جلسههای آموزش مهارتهای هوش هيجانی جلسات سيزدهم و چهاردهم پانزدهم و شانزدهم محتوای جلسات ان رل هیجا او )ان رل هیجا از طريق تغییر موقعیت بهرهگیری از راههراهای مخ لف آرا سازی و اس فااه از الیدواژههای هیجایی اب شامل خواگويیهای مثهت و حذف خواگويیهای منفی است(ز ان رل هیجا سب )آموزش شیوههای حل مشکالت هیجایی بب شیوههای سازگارایب و پذيرش تمراز مجدا ارزيابی مجدا و ززززز و ابراز شايس ب و ان رل شدۀ هیجا ها ار شرايط مخ لف(ز بریامبهای ان رل هیجایات اغلب با روش ايفای یقش بب تکوایدواارا ارائب شدز روش آماری ببمنظور توصیف اااهها از شاخصهای مرازی و پرااندگی مایند میایگین و ایحراف اس ایدارا و جهت تجزيبوتحلیل اس نهاطی اااهها از آزمو آماری اوواريایس ند م غیره )مایکوا( اس فااه شدز الیۀ عملیات آماری با اس فااه از یر افزار SPSS یسخۀ 2 ار سطح معناااری 0/05 صورت گرفتز نتایج هما طوراب جدول 2 یشا میاهد بین میایگین ار پیشآزمو و پسآزمو تفاوتهايی وجوا اارا اما اينکب اين تفاوتها از حد شایس و تفاوت باالتر است يا یب مشخص ییستز ببمنظور آزمو اين تفاوت از تحلیل اوواريایس اس فااه شدز جدول 2. ميانگين و انحراف معيار گروه آزمايش و کنترل در پيشآزمون و پسآزمون گروه آزمايش گروه کنترل متغير پيشآزمون پسآزمون پيشآزمون پسآزمون SD M SD M SD M SD M 4/33 20/93 3/96 9/80 5/37 24/33 4/3 اطمینا 9/92 2/35 2/3 5/20 /53 /80 4/3 4/5 پايداری 2/66 4/74 2/08 2/7 0/26 4/0 6/3 3/50 ان رل 0/0

555 اثربخشی آموزش هوش هيجانی بر سرسختی ذهنی تکواندوکاران نخبه پیش از اجرای آزمو اوواريایس پیشفرضهای اين آزمو بررسی شدز ی ايج آزمو ا بااس و همچنین ی ايج آزمو لوين ار هر سب مؤلفۀ سرسخ ی ذهنی یشا ااا اب او پیشفرض يکسایی ماتريکس واريایس- اوواريایس و همسایی واريایس م غیرهای وابس ب ار سطوح م غیر مس قل مورا تأيید است )0/05>P ی ايج آزمو شاپیرو بیایگر توزيع طهیعی م غیرهای وابس ب بوا ) P<0/05 (ز P>0/0( ار پی برقراری مفروضات تحلیل اوواريایس ندم غیری ی ايج اثر ه لینگ 0/08= )3 9( F( یشا میاهد اب حداقل ار يک م غیر بین گروه آزمايش و ان رل تفاوت معنااار است اب ببمنظور مشخص شد ی ايج تفصیلی از تحلیل اوواريایس تکم غیری اس فااه شد )جدول 3 جدول 3. تحليل کوواريانس تکمتغيری برای متغيرهای پژوهش η 2 Sig F MS Df متغير SS 0 /23 ** 0 /0 7 /50 29 /20 اطمینان 29 /20 0 /2 ** 0 /06 6 /74 30 /56 پایداری 30 /56 0 /35 *** 0 /00 3 /3 56 /74 کنترل 56 /74 *: معناا ریا ار سطح *** 0/05 معناا ریا ار سطح 0/00 جدول ی ايج مطابق 3 ی ايج یشا میاهد اب بریامۀ آموزش هوش هیجایی بر روی مؤلفبهای اطمینا )0/0=P( پايداری )0/06=P( و ان رل )0/00=P( ار مرحلۀ معناااری تأثیر پسآزمو ااش ب و موجهات افزايش سرسخ ی ذهنی را فراهم اراه استز همچنین ایدازۀ اثر مشاهدهشده یشا میاهد اب تأثیر اين آموزش بر مؤلفۀ ان رل بیش ر بواه استز بحث و نتیجهگیری پژوهش حاضر ياف به یا یشا ااا اب آموزش هوش هیجایی بر مؤلفبهای سرسخ ی ذهنی شامل اطمینا پايداری و ان رل تأثیر معناااری ااش ب استز اين ياف ب از اا سابی بوا و قابلیت بههوا ويژگی سرسخ ی ذهنی حمايت میاند و با یظريات لوهر ) 2 ( جویز و همکارا )5( و گو یارای و همکارا )9( اب رويکراهای بینابینی اتخاذ اراهاید و وراثت را ار تعیین میزا سرسخ ی ذهنی تنها عامل یمیاایند همچنین با پژوهشهای مینیکس )37( و رش ی و همکارا )36( همراس است و با )7( مغايرت ااراز یظريات اوباسا )( و االف و همکارا )8( و پژوهش هورسهورگ و همکارا

( رشد و يادگيری حرکتی _ ورزشی دورة 9 شمارة 4 زمستان 396 556 تحلیل بیش ر ی ايج یشا ااا اب آموزش هوش هیجایی بیش رين اثر را بر مؤلفۀ ان رل سرسخ ی ذهنی ااش ب استز اين ی ايج همسو و موازی با یظرهای لوهر )2( االف و همکارا )8( هورسهورگ و همکارا )7( و گو یارای و همکارا )9( است اب تنظیم هیجا را مؤلفۀ مهمی از سرسخ ی ذهنی میاایند بنابراين با توجب بب ارتهاط عامل ان رل با هیجایات ياف ۀ بباستآمده اور از ای ظار ییستز همچنین ی ايج پژوهشهای شور یگلنگدری و همکارا )9( و خوشیظری و همکارا )32( یشا ااا آموزش مهارتهای هیجایی بر افزايش تا ااا اب هوش هیجایی تا آوری مؤثر استز عالوهبر موارا مذاور ی ايج پژوهشها یشا آوری )24 22( و سخ کوشی )24 22( را پیشبینی میاندز اراست و آزاای )200( ییز یشا اااید اب مهارت روایی ان رل هیجا با سرسخ ی ذهنی ارتهاط مثه ی اارا )30( ببطور الی با توجب بب اينکب تحقیقات قهلی سخ کوشی تا ماؤلفبهايی از سرسخ ی ذهنی ار یظر گرف بایدز ی ايج اين آوری و تنظیم هیجا را ببعنوا مطالعات همسو با ياف ۀ پژوهش حاضر استز ار مقابل اين ياف ب با ی ايج پژوهش بروجنی و همکارا )202( اب یشا اااید بین هوش هیجایی و سرسخ ی ذهنی رابطۀ منفی وجوا اارا یاهمخوا است ) 3 (ز ار پژوهش بروجنی و همکارا یمویۀ پژوهش ورزشکارا بسک هالیست ز و ابزار پژوهش هوش هیجایی پنج عاملی شات و روش پژوهش همهس گی بوا اب م فاوت با یمویب ابزار و روش پژوهش حاضر استز ارک پراازش تنظیم و ااربرا اطالعات هیجایی از شاخصهای مهم هوش هیجایی محسو میشوا اب ار بباارگیری راههراهای مؤثرتر تنظیم هیجا میتوایند یقش مهمی ااش ب باشندز ار اين خصوص پژوهشها یشا اااید اب افزايش هوش هیجایی با بباارگیری راههراهای مثهت تنظیم هیجا همراه است )43 7 اب ار انار ااهش هیجایات منفی یقش مهمی ار افزايش هیجایات اارید )44( و با مؤثرتر بوا مقابلب با اس ر همراهند )46 45 ( اين مسئلب ییز هیجایات مثهت ار رقابت را افزايش میاهد )47 هیجا براسا مطالعات صورتگرف ب و ی ايج پژوهش حاضر ببیظر میرسد از االيل مهم اثرگذاری آموزش هوش هیجایی بر سرسخ ی ذهنی اين است اب ان رل هیجا از ويژگیهای مهم سرسخ ی ذهنی و اثرپذير از آموزشهای تنظیم هیجا استز همسو با تهیین ذارشده افزايش ان رل سهب میشوا تا افراا ار انار ااهش هیجایات منفی هیجایات مثهت را بدو صرف هیچ بهای فیزيولوژيکی احساسی و اج ماعی تجربب انند )44( ار اين صورت اح ماال افراا سرسخت ذهنی ببالیل ااش ن منابع شناخ ی بهینب یبتنها از مهارتهای تمرازی به ر بهره بگیرید هما گویباب

557 اثربخشی آموزش هوش هيجانی بر سرسختی ذهنی تکواندوکاران نخبه آلووريس و ییوواییو مطلو )2006( ییز یشا اااید اب تجربۀ هیجایات مثهت با تمراز به ر همراه است )48( افزايش ان رل هیجایات اح ماال با بههوا شناخت واقعیات امور زمینۀ بروز عملکرا صحیح و را فراهم میاندز ار اين صورت بازخوراها اح ماال بیش ر جنهۀ مثهت بب خوا میگیرید و اع ماا بب یفس فرا اب از عوامل مهم سرسخ ی ذهنی )4( است تقويت میشواز پژوهشهای های و تامسو 3 2 و ماينارا )2004( و جوراو )203( ییز ار اين خصوص یشا ااا اب ااهش هیجا منفی اضطرا با افزايش اع ماا بب یفس همراه است )4 همچنین هوش هیجایی با افزايش تجربۀ هیجایات مثهت ممکن است با تأثیر بر ااراک اس ر خوشبینی و امید بب رويدااهای آتی )48( سرسخ ی ذهنی را افزايش اهدز ببیظر میرسد الیل اين مسئلب اين است اب افراا رويدااهای جديد را از طريق تجار قهلی تعهیر و تفسیر میانند و اين اح مال وجوا اارا اب هیجا های قهلی تفسیر و ارزيابی رويدااهای جديد را تحت تأثیر قرار اهدز ار اين زمینب پژوهشهای صورتگرف ب یشا اااید افراای اب از هوش هیجایی و مهارتهای تنظیم هیجا 50( )49 و امیدوارترید 4( تا باالتر برخوراارید وقايع را مثهتتر تعهیر میانند و اس ر ام ری اارید عالوهبر موارا مذاور شاتب و همکارا )200( ارياف ند افراا با هوش هیجایی باال با ااربرا صحیح هیجا ها از قدرت خواان رلی بااليی برخوراارید اب از عوامل مؤثر بر آوری )44 24( و ایگیزش )53 5( 52 استز گلمن )995( ییز مع قد است اب هوش هیجایی ببهنگا شکست ار اس یابی بب اهداف ار فرا ايجاا ایگیزه و امید میاند ) 4 (ز بنابراين ببیظر میرسد هوش هیجایی ببواسطۀ مديريت و بهرهگیری به ر از هیجایات با افزايش خواان رلی بب تعهیر مثهتتر وقايع افزايش سطوح پايداری و تا عالوهبر ابعاا ارو آوری بب سرسخ ی ذهنی باالتری بینجامدز فرای اب بر تعديل هیجایات و خلق تأثیر اارید هوش هیجایی ببالیل یقش آ ار مديريت هیجایات ايگرا اارای ابعاا بین فرای است اب بب ایفیت به ر ار روابط اج ماعی منجر میشوا )4 براسا ی ايج مطالعات افراا سرسختتر از سرمايبهای حماي ی بیش ری مایند مربیا خایوااه اوس ا برخوراارید )0( و حمايت هیجایی فراهمشدۀ اين افراا مهم بر رشد سرسخ ی ذهنی است مؤثر بواه )54( و افزايش اع ماا بب یفس بب )55( خوااارامدی و ااهش اس ر )56(. Olivers, & Nieuwenhuis 2. Hanton, Thomas, & Maynard 3. Jurko

رشد و يادگيری حرکتی _ ورزشی دورة 9 شمارة 4 زمستان 396 558 میایجامدز بنابراين افراا با هوش هیجایی باالتر ببواسطۀ مهارتهای ارتهاطی قویتر ممکن است از حمايتهای محیطی اب عاملی مؤثری بر سرسخ ی ذهنی است به ر بهرهمند شوید )5 4 براسا ياف بهای اين پژوهش آموزش هوش هیجایی یبتنها بب بههوا بعد تنظیم هیجا )ان رل( بلکب بب پرورش ساير ابعاا سرسخ ی ذهنی مایند اطمینا و پايداری ار تکوایدواارا یخهب امک شايا توجهی میاندزاين ی ايج از اا سابی بوا و قابلیت رشد سرسخ ی ذهنی حمايت میاند و ار طراحی مداخالت آموزشی ببمنظور توسعۀ سرسخ ی ذهنی تکوایدواارا میتواید ببعنوا راههرای یوين و مناسب مورا توجب قرار گیراز از محدوايتهای پژوهش حاضر میتوا بب تکجنسی ی بوا یمویب یداش ن مرحلۀ پیگیری و توجب بب سطح مسابقات لیگ اشوری اشاره اراز بنابراين پیشنهاا میشوا ار صورت امکا از یمویبهای اخ ر و پسر با سطوح رقاب ی مخ لف اس فااه شوا و ار پژوهشهای آينده مرحلۀ پیگیری پس از مداخلب ییز ایجا گیراز همچنین پیشنهاا میشوا اثربخشی اين روش با ساير روشهای ارتقای سرسخ ی ذهنی مقايسب شواز تقدير و تشکر و مربیایی از همکارا اب ار اجرای اين طرح امال مساعدت را ااش ند همچنین تکوایدواارا شراتاننده ار اين مطالعب ببسهب شکیهايی و همکاری صمیمایبشا میشواز از الیۀ تشکر و قدراایی منابع و مآخذ. Truelove AA. Mental toughness training intervention for collegiate track and field athletes [MSc]. Ontario: University of Western Ontario. 204: 6. 2. Hassanpour F, Golmohamadi B, Kashani V. The Relationship between Mental Toughness and Sport Success in Martial Arts of Males and Females. Journal of Sport Psychology. 205 Autumn: 7 (25):97-6. (In Persian) 3. Thelwell RC, Such BA, Weston NJ, Such JD, Greenlees IA. Developing mental toughness: Perceptions of elite female gymnasts. International Journal of Sport and Exercise Psychology. 200 Jan ;8(2):70-88. 4. Mohebi M. Surveying the psychological profile of successful Iranian taekwondo athletes [MSc]. Tehran: Tehran University. 204: 50-70. (In Persian) 5..Jones G, Hanton S, Connaughton D. A framework of mental toughness in the world s best performers. The Sport Psychologist. 2007 Jun;2(2):243-64.

559 اثربخشی آموزش هوش هيجانی بر سرسختی ذهنی تکواندوکاران نخبه 6. Zare, S. (205). Compare the psychological profile between successful and less successful Iranian taekwondo athletes [MSc]. Tehran: Allameh Tabatabai University. 205: 30-50. (In Persian) 7. Mleziva M E. Effects of a short term mental skills training program on mental toughness [Doctoral dissertation]. Iowa. University of Northern Iowa 204: 77. 8. Clough P, Earle K, Sewell D. Mental toughness: The concept and its measurement. Solutions in sport psychology. 2002. p. 32-43. 9. Gucciardi DF, Gordon S, Dimmock JA. Advancing mental toughness research and theory using personal construct psychology. International Review of Sport and Exercise Psychology. 2009 Mar ;2():54-72. 0. Gucciardi DF, Jones MI. Beyond optimal performance: Mental toughness profiles and developmental success in adolescent cricketers. Journal of Sport and Exercise Psychology. 202 Feb;34():6-36.. Kobasa SC. Stressful life events, personality, and health: an inquiry into hardiness. Journal of personality and social psychology. 979 Jan;37():. 2. Loehr JE. The new toughness training for sports: Mental, emotional, and physical conditioning from one of the world's premier sports psychologists. Dutton; 994. 224. 3. Heiny KA. Psychometric analysis and dimensionality of mental toughness in the context of judo performance. [Doctoral dissertation]. Vienna: University of Vienna; 202. 75. 4. Bull SJ, Shambrook CJ, James W, Brooks JE. Towards an understanding of mental toughness in elite English cricketers. Journal of Applied Sport Psychology. 2005 Sep ;7(3):209-27. 5. Crust L, Clough PJ. Developing mental toughness: From research to practice. Journal of Sport Psychology in Action. 20 Apr ;2():2-32. 6. Horsburgh VA, Schermer JA, Veselka L, Vernon PA. A behavioural genetic study of mental toughness and personality. Personality and individual differences. 2009 Jan 3;46(2):00-5. 7. Mohammd F, HosseiniS. The Effectiveness of Emotional Intelligence Group Training on Cognitive Emotion Regulation Strategies in Students as the Victims of Parents' Emotional Abuse. Journal of Psychological Models and Methods. 206 Winter; 22 (6): 0-6. (In Persian) 8. Yaditabar H.. The Effect of Emotional Intelligence Education on Mental Skills expert and Beginners Karate athletes [MSc]. Razi: Razi University: 20: 23-30. (In Persian) 9. Shurchi Galangaradi F, Hoseyn sabet F.Effectiveness of Emotional Intelligence Training by Assimilation and Accommodation Method on Resiliency and Aggression. Journal of Counseling and Psychotherapy culture. 203 Autumn ;4(5), 37-62. (In Persian( 20. Zandi HG, Mohebi M. Investigating distinctive psychological characteristics of successful and unsuccessful elite Iranian Taekwondo athletes. Journal of the International Association for Taekwondo Research (JIATR). 206 May ;3():-8.

رشد و يادگيری حرکتی _ ورزشی دورة 9 شمارة 4 زمستان 396 560 2. Kaveh K, Yazdi S M. Investigating the Relationship Between Hardiness and Emotional Intelligence and its Comparison in Women and Men Who Work at the Universities of Tehran. Quarterly Journal of New Thoughts on Education. 2007 Spring; 3(- 2): 35-50. 22. Javadi R Gh, Peru D. The Relationship between Emotional Intelligence and Resilience in Students at the University of WillBing and Rehabilitation Sciences. Journal of Addiction Research. 2008 jun; 2(8): 69-82 (In Persian). 23. Rahmati, NaeimikiaM. The relationship between emotional intelligence and psychological hardiness in athlete and non-athlete students. Journal of Sport Management and motor behavior. 205 Autumn; (22): 4-48. (In Persian) 24. Homayonnia M, Homayoni A, Sheikh M, Nazari S. The Relationship between Emotional Intelligence and Psychological Resilience in Iranian Premier League Wrestlers. Journal of development and motor learning. 204 Spring; 6(): 23-36. (In Persian) 25. Sassanid Moghadam Sh, bahrolome H. The relationship between emotional intelligence and mental skills in the industrial college female students athletes anymore. Journal of Research in Sport Management and motor behavior. 20 Spring; 9 (): 29-39. (In Persian) 26. Torkfar A, Abbariki Z, Rostami AG, Karamiyan E. Reviewing relationship between emotional intelligence and competitive anxiety in athlete students, in individual and group fields. World Applied Sciences Journal. 20;5():92-9. 27. KajbafzadehH, Ahadi H, Heidari A, Asgari, Mirsalehdine. A Study of Simple and Multiple Correlation of Mental Skills, Emotional Intelligence and Its Components with Sport success Motivation in Athletes (Individual and Team Sports) in Shiraz City. New Findings in Psychology. 2009 Winter; 5 (3): 07-2. (In Persian) 28. Omoniyi M B. Relationship between Locus of Control, Emotional Intelligence and Subjective Happiness among Widows: Implications for Psychological Mental Health. British Journal of Arts and Social Sciences. 2005; 8-28. 29. Onu FM, Asogwa VC, Obetta EJ. Emotional Intelligence, Locus of Control and Self- Efficacy as Determinants of Graduates' Self Employment in Agricultural Occupations in South-East, Nigeria. Journal of Emerging Trends in Educational Research and Policy Studies. 203 Dec ;4(6):872. 30. Crust L, Azadi K. Mental toughness and athletes' use of psychological strategies. European Journal of Sport Science. 200 Jan ;0():43-5. 3. Boroujeni ST, Mirheydari SB, Kaviri Z, Shahhosseini S. The survey of relationship and comparison: emotional intelligence, competitive anxiety and mental toughness female super league basketball players. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 202 Jan ;46:440-444. 32. Khoshnazary S, Hosseini M, Fallahi Khoshknab M, Bakhshi E. The Effect of Emotional Intelligence (EI) Training on Nurses' Resiliency in Department of Psychiatry. IJPN. 206 Winter; 3 (4):28-37. (In Persian)

56 اثربخشی آموزش هوش هيجانی بر سرسختی ذهنی تکواندوکاران نخبه 33. Riahi Farsani L, Farokhi A, Farahani A, Shamsipour C. The Effect of Emotional Intelligence Training on Mental Skills of Athlete Teenagers. Development and motor learning. 203; 4 (5): 25-40. (In Persian) 34. Minnix D W. Mental Toughness in the Classical Martial Arts [Doctoral dissertation]. Virginia: Virginia Polytechnic Institute and State University 200. 62-64. 35. Rasti MA, Abubakar ZB, Abidin ZB, Valiollah F. The Effect of Mental Training Program on Improving Mental Toughness among Tehran High School Student Athletes. Asian Social Science. 205 Nov 22;(28):75. 36. Isfahani N, Qzlsflv, H, Mostafalu Ardabil A. The impact of behavioral characteristics and confusion before the race on confidence and individual elite athletes' success. Motor sports management research and science. 203; 3(5): 7-29. (In Persian) 37. Erfani N. Predicting Sports Performance Based on Sports Motivations and Competitive, research in contemporary sport management. 203 Summer; 6 (3), 49-59. (In Persian) 38. Mohebi M., Zarei S., Sodabeh S. A Comparison of Emotion Regulation Strategies in Successful and Unsuccessful Teen Taekwondo Athletes. Journal of research approaches in the social sciences (RassJournal). 206 Autumn; 7(3): 266-277. (In Persian) 39. Pieter W. Talent Detection in Taekwondo Practitioners. Revista de Artes Marciales Asiáticas. 202 Jul 2;5(2):77-76. 40. Swann C, Moran A, Piggott D. Defining elite athletes: Issues in the study of expert performance in sport psychology. Psychology of Sport and Exercise. 205 Jan 3;6:3-4. 4. Kashani V, Farokhi A, Kazemnejad A, Shaikh M. Validity and reliability of the Persian version of sport mental toughness questionnaire (SMTQ). Motor Behavior. 205;7(20):49-72. (In Persian) 42. Maleki B, Mohammad-Zadeh H, Ghavami A. The effect of emotional intelligence training on aggression, stress and psychological well-being in elite athletes. Motor Behavior. 202; 4(), 77-90. (In Persian) 43. Mikolajczak M, Nelis D, Hansenne M, Quoidbach J. If you can regulate sadness, you can probably regulate shame: Associations between trait emotional intelligence, emotion regulation and coping efficiency across discrete emotions. Personality and individual differences. 2008 Apr 30;44(6):356-368. 44. Andami Khoshk A, Golzar M, Esmaeili Nasab M. Role of Nine Strategies of Cognitive Emotion Regulation in the Prediction of Resilience Behavior in Clinical Psychology. 203; 7(27): 6-70. (In Persian) 45. Nicholls AR, Polman RC, Levy AR, Backhouse SH. Mental toughness, optimism, pessimism, and coping among athletes. Personality and individual differences. 2008 Apr 30;44(5):82-92. 46. Dias C, Cruz JF, Fonseca AM. The relationship between multidimensional competitive anxiety, cognitive threat appraisal, and coping strategies: A multi-sport study. International Journal of Sport and Exercise Psychology. 202 Mar ;0():52-65.

رشد و يادگيری حرکتی _ ورزشی دورة 9 شمارة 4 زمستان 396 562 47. Gaudreau P, Blondin JP. Development of a questionnaire for the assessment of coping strategies employed by athletes in competitive sport settings. Psychology of Sport and Exercise. 2002 Jan 3;3():-34. 48. Olivers CN, Nieuwenhuis S. The beneficial effects of additional task load, positive affect, and instruction on the attentional blink. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. 2006 Apr; 32(2):364. 49. Bekendam C. Family and dimensions of emotional intelligence. dissertation abstracts international. 200; 58(4): 209-222. 50. Ismailpour i, Abraham L. Role of Personality and Emotional Intelligence on Perceived Stress among Employees of Motogen Company. New research in the journal Psychological (psychology). (205); 37 (0): 25-44. (In Persian) 5. Rachlin H. Self-control: Beyond commitment. Behavioral and brain sciences. 995 Mar;8( ):09-2. 52. Amiot CE, Gaudreau P, Blanchard CM. Self-determination, coping, and goal attainment in sport. Journal of Sport and Exercise Psychology. 2004 Sep;26(3):396-4. 53. Vesković A, Milanović M. Relationship between goal orientation, motivation and positive affective outcomes of young athlete in Serbia. Facta Universitatis: Series Physical Education and Sport. 20;9(4):455-464. 54. Thelwell R, Weston N, Greenlees I. Defining and understanding mental toughness within soccer. Journal of Applied Sport Psychology. 2005 Dec ;7(4):326-32. 55. Swickert R, Hittner JB, Kitos N, Cox-Fuenzalida LE. Direct or indirect, that is the question: a re-evaluation of extraversion's influence on self-esteem. Personality and Individual Differences. 2004 Jan 3;36():207-7. 56. Moradi M, Dehghanzadeh M, Soleimani kheahb A. Perceived social support and educational vitality: the mediating role of academic self-efficacy beliefs. Journal of Teaching and Learning Studies. 205 Summer; 7 (): -24. (In Persian)