ΗΣ ΚΥΠΡΟΥ TOΠΩNY~IIKON. K τότ ΤΤΠΟΓΡΑΦΕΙΟΤ π. Δ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΤ. ΣΥΙΤΡΑΠΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΤΗΕ ΕΝ "A8BNAIE ΕΠΙΕΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΤΑIΡElΑ1 ΣΙΜΟΥ, ΜΕΝΑΡΔΟΥ ΥΠΟ ΑΘΉΝΑ

Transcript

1 ΑΘΉΝΑ ΣΥΙΤΡΑΠΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΤΗΕ ΕΝ "A8BNAIE ΕΠΙΕΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΤΑIΡElΑ1 ΤΟΜΟΣ ΔΕΚΑΤΟΣ οrδοοσ TOΠΩNY~IIKON.r ΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΥΠΟ ΣΙΜΟΥ, ΜΕΝΑΡΔΟΥ!,ΕΝ A~NAIΣ K τότ ΤΤΠΟΓΡΑΦΕΙΟΤ π. Δ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΤ 1907

2

3 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ α:taι ΥεωΎριχ.φικOC Ονόιι-ιχ.τιχ. των όιιχφόρων χωρων, «ποτιλουντιχ, ούτως ειπείν, έπιυριχ.ιρα:ς ΥεΥλ1ψιι-ένιχς επί τοίί εόiιροuς (ώ, εουριχ.φεν ευ, στόχω, ό -1)[J-iTepo; Άντιbνιoς Μ'l}λιιχρά:;ι:l')ς) έγένοντο πoλλιbι.ις υποκείιι-ενον [J-eAiT'l')r; έπιψιχ.νων φιλολόγων κιχ! noήιpo'l')aιxv υπ' οψιν ώς πr, γιχt όιιχψόρων ίστορικων κιχ! έθνογριχφικών γνωιι-ών]), (έν τφ Δελτίιι> τ'1), Ίστορικ-η, κιχl Έθνο'λ, Έτσιιρείιχ" τό(l. Δ' σ. 423). Κιχ.ί ομως Υι τοιιχότ')') ερυιχσίσι,.ητις.xλλιx.χoi:ί.χνεπτύχθ'l') εις είδικό'ιι κλά:όον τώll Ιστορικων έπισπι[j-ων, πιχρ' -1)μίν κσιθυστερεί ιχ.χ.όι-ι-"ι'). 'Αλλ'.χφου χ.ιχυχώι-ι-εθιχ οη ΠΙΧΤΟU(Leν ώς ιχ.ύτόχθονες επί των Ιστορικωτά:τωll Τ'!)ς γ'1)ς χωρών, εχοιι-εν κιχ!,"ό κιχ.θ'1)χ.ον να: όιιχσιχιρ-ήσωι-ι-εν τoc ον όι-ι-ιχ.τιχ., Οσιχ. εκλ"t)ροδότ"l')σσιν εις ιχ.υτα:ς υπερεκιχτόν -i1δ"l') YEIlEιx.t. ΈπιχεΙΡ0i:ίντες νσι ΠΡΙΧΥιι-οιτεuθώιι-εll περί τωll τοπονυιι-ιων τ'1); ιι-ι Υιχλον-ήσου Κύπρου, τ'1)ς όποίιχς ιχ.ί περιπέτειιχι υπ1ίρξιχν ιχ.νέχιχ.θεν. ιι-ε Ύά:λιχι κιχ! ποικιλιχι, ευρισκ,ό(lεθσι βεbιχiως ενώπιον πλείστων όυσχ.ολιών. Διότι Υι ιι-εν ν'1)σο, εινιχι -1) (LEyiaT"l') των έλλ"l')νίδων (9601 Dχιι-) -1) 3ε ιι-έχρι τουδε yeνo[j-iν"l') περί τοίί ζ"t)τ-lj(lιχτο' ερυοισίιχ έλocχiστ't). Αύτσι. τα: όνόιι-ιχ.τιχ των κωμ.ων, τά: όποίιχ θσι. ιχποτελέσωσι το xuptoν -1ιfLων θέμιχ, ουδέποτε auνeaexe"t)aιxv έλλ'l')νιστί μ.ετσι. τ-η, δεoύσ'l')ς προσοχ'1),. πρωτος ό ιψ.οσιευθείς έaa"t)vtxbr; κιχτά:λούος ιχυτών εινιχι ό του Γά:λλου μ.εσιχιωνοδίιρου L. de Mas Latrie (L'ile de Chypre, sa situation presente θι ses souvenirs du moyen age, Paris 1879 σ ) μετσι. πολλών σιριχλμά:των. Κοιλιίτερο, σχετικώς εινιχι ό ιρερόμ.εlιος εν τ1\ ΤοπογΡOCιΡίtf τ'1), ν-ήσου Κί>πρου υπο Γ. Μ. Κ. (εν..;'αθi)νocις 1886 σ ) υπό τυιν έπιγριxιpyι~ ο::δικιχστικσι. υπ'οδιοι ~~'!Lδρίσ(LΙΧΤΙΧ», οίιδ' ιχύτος οιι-ως εινιχι κσιθιχρος πιχροριχιι-iτων. ΑύτΥι τέ, λος i) 'Εγκύκ.λιος τ'1)ς '!ερίiς 'r1j, 'Exxl'l')aiιxr; τ'1),κύπρου Συνόόου, 1) ιχπ'ολυθείσιχ τ~ 25 'Ιουλίου 1900, δι' ής εκιχλοίίντο τσι. ορθόδοξιχ χωρίιχ εις ιχ.ρχιεπισκοπικυιν εχ.λ0υοήν, περιείχε σιρά:λιι-ιχτιχ. κιχί γριχιρόις ιiδoχψωτά:τιxς. Κιχ! 5fως,tνοιι ιριχνερον οη 11 κuρι(,)τά:τ"t) βιiσι" Q~01J

4 316 ΕΙΜ:ΟΥ' ΜΕΝ Α ΡΔΟΥ' ~UvCltTcι.1 ναι ~Τ'1)ρlχθ~ 'rolcι.ut't) ΙU"λέτ'1), ειν«ι 7J έπι τόπου πιxρσι~ε~oιι-ένη προφορoc. ΑΙ ~ε ι-ιέχρι ιτ/μερον πρoτcι.θείσcι.ι περί τών κuπριe:tκών τοπωνυιι-ιών έτυμολογίιχι, ιiκρι~ώ; έπει~-i) ατερoiίντcι.ι τcι.tίτ'1); Ι~ίω; -r'ti; ιxρετ~;, τ/; ιρων'1)τικ'ti, ιiκρι~είιxι;, έλιχχ ιατclt ~υστvχως έπρο~ί~cιtσχν το ζ~τ'1)ιι-cit -1J!-Lών. Κοιί τcιύτιxς ιι-εν πά:σcιι; θοι ι3ωιι-εν κιχ! θοι κρίνω!-lιν εκ:χ.στην ιι-ετcιξiι τoiί "λόγου χιχτωτέρω, ιiπo των ιiρχcι.ιoτocτων, τών ενρισκοιιένων πιχρόι τους πιxλιxιoί~, ιι-έχρι των νεωτocτων, τών ριπτομ.ένων έντο; των έφη ιι-ερί~ων. Άλλ' ώς "Cltpi8Et"(μocι. των πacι.νών, &.ς 8tίνιxτιxι νοι 'Πρoκcιλέ~ ιρων'1)τικως ιiστ7jριχτο; ίτυρ'ολο'(ίιχ, ιρέροιι-εν το ονοιι-σι παμπο'ίιλα, οπερ 3ύνιχτιχι ν' ιiπο~οθii εις πιχντιχ χιχιι-ηλον κιχί /-,η όξiιν ocνωθεν λόφον. Ή λέξις εlνcι.ι r.εποι'υιfj.έν'1), οπως Υι πιχλιχιoc α: ποι.ι.ιρόλυξ:ι> 71τις κιχτocτον Ήσύχιον έλέυετο κιχ! α:βοιι-bυλίς» (πρb. πουμπουρ\<α..ητοι βρoντ~), ΧCΙί ση fj.ιxive ι "fiv έξόγ)l.ωι-ιιχ (έξ ου το σύνθετο ν dναπαμπo'ίιλα=ιiνσι~ριxσμός) ίaίως ~ε τoiί ί3ιχφους' έντεiίθεν πολλιχί τoιxiίτιχι τοποθεσίιχι λέγoντcι.ι Παμποϋλα 7i ιι-ευεθυντιχ.ως Πάμπουλος (εί; το Πιxλcιιχώριν) 7i νποκοριστικώς Παμποίιλιν (εις.. Ο Κολόσσιν). ΆλλOC τoιcι.ύτ'1) Παμποϋλα έν Λά:ρνcι.κι ένομ.ίσθ'1) \.ιπο του ιiσσυριoλόγου Eb. Schrader ώς τροπυι του «Bambala. a contracted form of Bama Baal» )ι.ιχί έπιgτεύθ'1) ώς ιiψευ3ες μσιρτύριον "CltAΙXtepriTOJ> ίεpo~τoiί Β&:ΙΧλ! (βλ. Max Ohnefalsch - Richter., Kypros, die Βί ΟΟΙ und Homer γερμσινιστί x.cι.ί ιiyyλιστί London i 893 fj. 229 σημ..*) τ,ην.8ε ίτvιι-0λ1)yικην ιifjollxoιvicι.v ιiσθενέσ"ιxτιx θεριχπεύουσιν cιί σωθείσcι.ι Ιστoριχcι.ί π:υ1υιχι. Διότι μ.νημ.ονεύετιχι μ.εν Υι ν~σoς πλειστά:κις,.η~'yi ιi"ό τοiίόιι-7jρου (Ίλ. Λ, 21) κιχί 3"t1Aoiίorιxt 3ιόι 8ιχφόρων όνoμιiτων έν τ~ Bί~λφ (H7jGov Χετ(τ)ιείιι-» Ίερψίου 2, 10, ΊεζεΚI~λ 27.6) έν τιχίς cι.ίyυπηιxκoιίς έτοιυροιιρχίς (οπου OCνΟΙΥινώσκετοιι Α masi, Asi, Sibinai, Masinai, Asinai, βλ. Maspero, έν Comptes R. de Ι' Acad. des Inscript. 1886, σ. 361) κ«\ τοίς ocaauptotxoi; κ.εψένoi~ (o~oυ ιiνιχ"(ινώ~κιτιxι Jatnana) ιiλλ' Υι μνείιχ τών 'ΠολιιψιΧτων ιχυτ/~ εινιχ, ιipcι.totιitlllv ~ iaoroplq:.o! OCρχοιίοι Κύπριοι ίστορικοί, έξ ών /l-v'1)fjo0viuqvorιxt "Άριστο, ό ΣCιtλιχμ.ίνιο~ (βλ. 'Aρριcι.νoυ Άνιi~ιxσιν 7, 15, 7) 'Aσxl"t1ΠOtιi3"t1~ (βλ. ΠορφυρΙου πιριέυ.χ.ριχτ. 4, 15) Δ'rJΙΙ-7Jτρtο; ό Σcι.).ιχ/l-ίνιο~ (βλ. ΣΤ~ΨCltνον BυζιiνΤΙOν ίν 1. Kcι.pπoCltaiCJi) <Ερμ11σιΧνοιξ κιr.ι Όνιiσψ.oς(βλ. Σoυί~ιχν) ιiπωλ σθ11σcι.ν, ιiλλ«χιι.ί έ«ν έσώ-

5 ΤΟΠΟΝΥΜΙΚΟΝ ΤΗΣ κτπροτ 317 ~oντo, πιθχνως όλίγα. θχ έ~ί~α.σκoν Υι!J-χς, επειδτ, χιχ'j':ίσον -ήξειίρoιι-εν 'l",,, Κ' 'Ο <:ο' " - Π"' ' (' β θylσέως, 20) κοιι του Ήσυχίου u...ijuoveuciue'jo; []ιχιων «. ό τά. πεω!. ~ ~ ", ΑιιΙΧθουντοι γεγροιψώς».;jto, φοιινετιχι, μα:λλον!l1)θη'ρ:iιρος, Άτυχως οεν επρoιγ~ιxτευoντo πιρl υπρου. οε UΠ'J το\} λου,ιχρχου εν.. 8ε ό Ποιυσοινίιχς ~εν ήλθεν εις...ην κνπρον. Έχ. rii; iρχιχιόηjτο, λοιπό" ά,πέιιsινιxν ιιόνον οιί σιίντo~oι περιγριχιρα.ι..ων!lεγ:i'λων ΥεωγρocιΡων, του Πτολψοιίου,.. ου Στρ:i~ω"ος κοιι..eιυ Σηψ:iνου.. οίί Βυζιχντίου, κοιί ~εχoιox..ώ όνόιιocτοι πσιρα. τφ Πλινίφ. Άπό 3έ των flέσων χρόνων εχοιι-εν 8εκσιπέντε, ά,λλ' ούχl π:iντοι τα. ιχύτα. όνόιιιχτιχ πόλεων 't1i; 'II1JGOU έν τφ Σιινεχ.~';ψ.φ 'IepoKAiou; (Migne Παιτρολ. τό~. 1t 3 σ. 151) κοιι κιχτόπιν εν τij'> περι θψcίτων του Κωνστσιντίνου του Ποριpupoysvvoή..ou. (Ι, 15 έκ~. Bonnae ΙΙΙ 69). Τ1jς8έ Φριχγχοκριχτ(ιχς flvyl~eiιx βοιρύ..ψοι ~ι' ';ψ.α:ς εινσιι,.ρωτον ιι-έν οι ~ύo 'ΈλλYlvες χρονογρ ocepo ι, Λεόντιος Mιxx.ΙXIρ~ς κσιί rεώργιος Βουστρώνιος, τους όποίοuς έξέδωχεν ό Σ:iθιχς (εν..~ Mεσσιιωνικ~ βιbλιοθ.;)κ,!l,.. όιι-. Β' έν Βενε 'tiq-; 1873), επειτσι ~ε τα. λσιηνικoc, γιχλλικα. κ.ιχί tτιχλικ.α. κείιιενιχ. τα. ό,.οϊιχ έξέ3ωκ.εν ό ιχυτός L. de Mas Latrie, (Histoire del' ίιε de Chypre sous le regne des princes de Lusignan εί, τρεϊς τόιι-ους Paris, χ.α.ι Documents nouveaux servant des preuves a l' histoire Ι' ilε de Chypre, Paris 1882) κοιί. κοιτσ. όεύτερον λόγον οι χρονογρocιροι Amadi, Flol'io Bustron, Strambaldi, ou; έξέδωκεν ό Rene de Mas Latrίe (εις τρεϊς τcir-ou; έν Πιχρισίοις, έχ. του Έθνικου ΤUΠΟΥΡΟΙιΡείοu). Έντος πό:ντων..ούτων είιρίσχ.ομεν,.λείστιχς τοπωνυμίιχς,,.ρώτ/ν ~ε πλ-ήρ'l1 σxσ~o... ά,πoγρoιψ-rιν τω-.ι χυπριιχχ.ών κωιι-ων, ιi,.oaτσιλε1σιxν πιθοινώς ύ,.ο βενετου προνοylτοίi. πιχρεχει πολυτψ.ον βενε..ικον χειρόγριχιρον 'Του τέλους τoίi ιε' οιεωνο., δ,.ερ έξέ~ωχεν ό Mas Ιatrίe (Histoire oτqr-. πι σ ). Άλλ' Ομως.η ~ισ. ξένων χιχριχκτ-ήρων γριxφ~ τών ΤΘπωνur-ιων χιxθιστιf πoλλcίκις ιχίιτοιζ ολως ιiχ.ιχτιχλ-ήπτοuς έντος τών φριχγκικων κειμ,ένων, 3ιQι.. ον οιυτον όε λόγον εϊνιχι σχε8όν ιiauvιxtov να. xeylaψosug~ έτufl-ολογικω, οιοιa';'ποτε ιiνα.δίψylσι~ του..oupjttkog κnψοιτολογίου. Ούτως έχόντων τών πριιγr-ι.tτων,.ηιι-εϊς πρώτον r-εν έaοχψ.ocσιχμεν νσι (1υνα-θροίσωιι-εν,.«σιχν περί ΕκιίσΤ.'11ς χώr-υις ίστoρικύjν ιι-νείοιν,.ρός τουτρ ~έ eχρylσψ,οποι.;)σοιflιν πλί,ν τών ιi"ωτέρω ΠYlγών κιχι τa.ς ιiρχαιίιx~,έπιγριxιpocς,.. Oι~ OCκολΟΙίθίοις των OCΥίων, τοvς πιxλιxιoυ~ γεω-

6 318 ΕΙ},{ΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ γρσιφικοιι; χιχρτοιζ, τους νεωτέρουι; περι"1)y>'jτιχι;, τοιι; «ρχσιιoλoyικrι., OCνιχκσιλύψεΙζ, ιx.νέκ~τoc χειρ6υροιφοι κοιί πocν ο,τι ιiλλo σχετικόν ετη προς τ~ν itufloloγioιv, είτε προι; τ.ην ίστορίοιν. Totoct.ίTr, περί Kt.ίπρoυ συνα.υωyyj Υίνετιχι κσιτόι πρωτον τώρoc, πά:ντως ~ε flετέπειτα. θσι πλουτισθ~ κοιί θόι :x.e'yjatfjost.ίa~ ετι μ1ίλλον είς ιiλλιx; περί -r7j; ν-ήσου Ιστορικfι.ζ κιχ! τοπογρα.φικόις tjoelitocr;. 'AHfi. πολυ ΧΡl1σψωτέρα.ν προς ~ιoιφώτισιν -rou itutjoou των όνoμιiτων των κωμων έθεωρ-tισα.ιιεν τ-rιν έξ ολ"1)ς -r1j; ν-ήσου συλλογτιν οσον το ~υνιxτόν περισσοτέρων όνψά:των τοποθεσιων. Διόη, κιχθωι; θ' ά.πo~ειχθ~ κιχτόπιν. τοιστα. εινιχι τρόπον τινσι φυτώριοι έκείνων, ~ισι ~ε -r1j; συγκρίσεως εόρίσκομεν -rr,,. σχέσιν κιχί -r-/iν εννοια.ν οιυτων. Πρός τον σκοπον λοιπον τοϊίτον έσωρευσοιμεν πεντιχκισχιλίοιι; περίπου τοπωνυμίσι; εξ 78 τίjζ ν-ήσου κωμών, ιi'λλoι; μεν έπι τόπου, ιiλλα.; ~ε πιχρ' «νθρώπων έκείθεν κα.τα.υψένων, πσιρεgιiλομεν ~ι κοιι πολλσι; έξ ιiλλων έλλτινικων χωρων τοποθεσίοιι;. Χά:ριν ~ε -r7j; ocxptgsioι; πρoσεyριiφoιμεν, έν ποιρενθέσδι, είι; μεν τσι όνόfj-οιτοι των τοποθεσιών το ονομιχ -r7j; πλl1 σίον κώμl1ι;, είς ~ε τσι όνόμ.οιτοι των κωμών το ονομ'χ του ~ιoιμερίσιι-α.. τος, (τουρκιστί nahieh) οπου ίιπιχγοντα.ι τ. ε. Άιι-ιι-όχωστος (Άιι-.) Aυ~7ιιι-oυ (Αυ.) Koιρπιiσιν (Κπ.) Kελoχέ~oιριx (K~.) Κερύνιοι (Κν.) Κυλό:νιν (Κλ.) Κυθρίοι (Κθ.) Λιiρνoιξ (Λν.) Λψεσόι; (Λιι-.) Λεύχοιροι (Λκ.) Μεσοιρισι (Μσ.) Μόρφου (Μφ.) ΌρεινΥ> (Όρ.) Πιiφoς (Πφ.) XputJ0Xou (Χρ). Κιχθ' ολl1ν at,"r,v ιι-ελέτ1jν τοιύτ1jν έμείναψεν οιύστ'yjρότοιτα. πιστοί εις τοιις κιχνόνιχς -r1j; φων"1)τικίjι; των ν"1)σιωτων, οπως έξετέθ1jσαιν έν' τ~ 'Ae't)νfi (τόιι-. ς' (1894) σ. J45-173), οπου πρέπει νσι χα.τοιφεύγ'!1 τις προς πλ-tιρ't) κα.τιχνό'1)σιν τ7jς χυπρίιχς προφορocς. Διότι o!α.~-tιπoτε έτυμολογία., ~ια.μοι:χ.ομέν't) πρός -r-/iν φωνtιτιχ-tιν, ocπομένει πιχντοτε οιυθocίρετος, οσον ευφυώς κιχ!. &'11 ~ιχσιιoλoyίjτα.ι κιχτ' ιiλλoν τρόπον. Ή λέξις πα.ρα.φθορά:, ~ι' Τις συυκσιλύπτοντσιι συν-i)θως ιχ! φων't)'t"tκα.ί ~ιoιφοροιι, ~εν θόι ΧΡ'YJσψοποι't)θ~ εν τ~ προκεψέν'!j ΠΡΟΙΥ/l'ιχτείqι:. 'Εν γένει ~5 επροςπιχ.%tjοιμεν νoc έφσιρμόζωflεν ΥλωσtJολΟΥικσις OCρχά:ι;, έριι-'yjνεuοuσοις τσις flετocgολά:ι;, ών τ-rιν έξυιυ't)σιν ζ't)τοuιι-εν. 'Εξ ιiλλoυ ΟfLωι; έυρά: Φοψ.εν το πολύfj-οχθον τοuτο ερυον οσον 7ι~υνό:ιι-εθιx. σα.φέστερον, οπως, εί ~υναιτόν, ιiνσιyνωσθ~ κα.ί έν τ~ N-ήσ j>' ~ισι τον λόγον τotίτoν ένοιι.ίσσιιι-εν ένίqτδ7l:ροτψότερον ιιοιί αιύτόν τόν πλαιτειοισ/l'όν πσιρσι τ.η-ι

7 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΕ ΚΥΠΡΟΤ 319 ιiaocιp&tocv Tou λόγου. Δύο ~έ κσc.vόνocς, πο).'λχκις Ε1'ΟΙρfLοζι:ψένους xoc -:-ωτέρω, "POTιXaι:rO/Lsν κοιι OCνocπ-:-ύσι:rcψ.εν Χ;J-i'1ως. Το yivo; των έλλ"1}νικων τοπωνu;.ι.!ων jj-:o ci.νέκttθεν X~ιxφoρoν, uπ7jρχον ~"1} 'λoc~η xoct ci.ρσενικ.~ xoct e11auzoc κσc.ι o~~έ-:-:ρoc όνόρ'ocτσι, κoc! χ.σc.τ,x, ίνικον κσc.ι κocτχ. 'ItA"tjOUVTtKov ci.ptop.6vo λ. χ. ό Tιiρσc.ς, οι Σόλοι, ΎJ KtίΙΙ-1), ιχ.ι Άθ1jνσιι. το ΝΙλιον, Toc Mέγσc.ρoc, οπως καιι tj-ίj!lspo... εν Κύπρ<ι> λ. χ. ό Δωρός, -ή Λεύχoc, το ΚελλιΧ)(ιν, οι Toρνά:ρι~ες, οι Πλά:τρες, τcι Λεύκσc.ρoc. Άλλ' Oίι~ψίαι uπocρχει ιx.μ.ι:pι~oλίoc ση πολλocπλιiσιιχ των ~λλων s!voιt τeι θ1)λυκeι τoi:ί lvixoiί. Έπει~η ~ε κιχί το «χώρoc» κοιί το «γ7i 1> κσιί το «πόλιμ χ.σc.ι "ό «κώfl"1)» ε!νιχ.ι e'l'} Auxoc, φυσικον εινocι, οί κοιτ,χ, πρωτον OCκ.ούοντες ovoflσc. κώ/l"1}ς, προσέχοντες είς σc.ίιτό, ναι νοιι.ιζωσι κσc.θόλoυ το γένος ιxut7ji; θ"1}λυκον κιχι ν,χ, ιι-ετοιλέγωσι κοιτάπιν το ovo/loι /Lεται θ-ηλυκου OCρθρου' λ. χ, ό ci.κούων e: είς την Πιiφoν, τ~ν Νψεσον κocι τον Άι.ι.αθoi:ίντιχ.», EJ-EToιAiYEI <puσικώτocτoc «τ~ν Π. τ~ν Ν. xoct τ/ν Άιι.ocθoi:ίντιx». έπίσ'l'}ζ ιχντί α:είς τ~ν Φιλo~σoιν κιχ! το... Moιλoi:ίντOΙ]) λέγει α:τ-rιν Φ. ΚOCΙ ':'1)'1 Μocλοίίντα.» OCντΙ «τ.ην Νικόκλειocν χ,ocι τον Άλέκτορα]), λέγει α: την Ν. κoc! την Αλέκτοριχ» κιχί τέλος ιχντι «τον Σωτ7iρocν» λέγει «τ~ν ΣωτΤιροιν» ι.ι.ετoι~ιxλλων ιχσυνιχισθυιτως, έπει~~ ΙΧύτος έννοεί κώμ."1}ν, κιχ! του Χριστου το γένος. 01τως OCντί του Δρύιι.ου, τοϊί Ίεροσχ:ήπου, τoi:ί Κοpocxou, του Κοφίνου, τoίi Λόφου, του Τιχύρου, τοίί TIlEJ-bOU, έλέχθυ) της Δρύμον(ς), ττίς ΓεΡΟσ'κή-πον(ς), της Κόράκου(ς), της τnς Ko~ίνoν(ς), ττίς Λόιeoν(ς) τnς Ταύρον(ς), κσc.ι ττίς Τύμπου(ς) κιχί ιχ.ντι είς τ' ΆγρΙ3ισc. σ'την ΚρίδΚ'ιαν, ci.vt! είς τον Άρχψocν~ρίΤ1)ν είς τ-ι,ν Άρχιμανοeίτάν, ci.vτί είς τον Mελιiν~ρυ... την Μελάντραν. Έκ ~έ των πτώσεων των τοπωνυιι.ιων, έαιν έπιστήσωej-εν τ~... προσοχυιν είς τον συνήθ1) λόγον, ί~ίως των ci.γροτων, θο: ειίρωιι.εν ση ΠΘλυ συχvότερσιι τ7jς όνοιι.οιστικ'1jς εινιχι σιί 360 π"λ«γισt.ι. Διότι tj>uatκως ουτοι λέγουσιν ώς έπ~ το πλείστον στι λ. χ. έρχοντοι! ιχπο τον Δωρον, 1\ ύπ!ίγουσιν είς την Μονή,ν, ~ ~tα.bιxlvouat του Ζνγοίι (βλ. 'Ae1)νa., τόιι.. Α' (1896) σ. 441) ~ ci.νοιφέροuσι το:ς ci.ποστocσεις, τους κοιτοι)'.ους, τους ocρχοvτιχς~ τ,χ, προϊόντoc κτλ. κώιι.1)ς -τιvός, σποιvιως ~ε στρέφουσι τόν λόγον οuτως, ώστε ν' ιχ.πιχιτ1\ τotι όνο!j'ιχσηκυι' όιι.ιλοuσι λ. χ. ~ιoι. το... ρ1\γιχ, 7\ τόν ocρχιεπίσκοπον,

8 320 ΣΗιlOΤ ΜΕΝΑΡΔΟΥ 'li τ7,ν ιipflotjt~v της Κύπρου, τόν ~εσπότ'1)ν ττις Π άφου, τοι βocλχνια: της Δρύμου" 'roήv GTpiTcx.v του (χ.χί κχτόπιν τυίς) Κοράκου, TifLroiAttX. του (x.cx.l κcx.τόπιν 'ryjς) ΛόΦου, T7JV flovoήv της Μ ύρτον τοι χωρχιριιχ. τυις ΝΥισ'ου χ.τλ., ουχί 8έ τ~ πριχτ'rει λ. χ. Υι Κύπρος, 1\ τι,"cx.pcίyel Υι ΔΡUfLος, ή τι lx.ocfl-eν Τι Λόφος κτλ., όιότι 'routo elvoct προσωποποιίcx., πολύ σπιχ.νιωτέρoc. Έχ. τυίς έπικρocτi)σεως τocύτ'1)ς τ/ς γενιχ.'ιjς, προστεθέντος εις το οι} 3ευτεροχ.λίτων xcx.toι τ«ς γενιχ.ιχς τυίς πρώτ'1)ς χ.λίσεως.. ου ς, (..ης Κ ύπρους, της Πάφονς) προυίλθον επειτιχ. όνψcx.στικocι Υι Κύπρου, Υι Πάιeoν, Υι Δρυμον, Υι Γερο Ο'κή.πον, Υι Κοράκον, Τι Λό~oυ, Τι Μ'ύρτ()ν, Τι Νή.Ο'ον, Υι Τa'ύρον (βλ. x.oιi Άθ,llν«ς τόfl. Η' (1896) σ. 437). ΜετΟι τοις γενικοις Tcx.uTcx., πcx.ρcx.τ'1)ρ-ί)ι:rεις είσερχόflεθιχ. εις..ην fleaiτ')')ν έχ.χστοι) όνόflιχ.τqς, 3ΙΟΙΙΡοuνης οιίιτοι είς ~ύo μευckλοις όflοτιχ.ςίιχ.ς, τοι ipxιx.ioc, 8'lίλ. τοι σφζόιι-ενα: έκ των πρό του fleyιxaou Κωνστιχ.ντίνοΙ) χρόνων, xoci τοι νεώτερoc. Έχ. 8ε των σ.ρ"χ'a.ίων κοιτιχ.λέύομεν σ.λψιx.~'1)τιχως ώς πρώτ'1)ν τckζιν έκιίνιχ, των όποίων τ.ην Uπa.ρζιν ιι-οιρ T\Jpouat oc σωθέντrι. tjuyypιxfl-flt:x.tιx των πιχλocιων. Άκάμας (γεν. τού Άκάμα) λέγετοιι Υι ΒΔ. ocxpcx. ττ,ς Κύπρου χιχ.ι σήμερον ώς το,"ckacx.t (βλ. Σ.. ρck~ωνa., 14, 6, 3) ~τo όε τοίίτο πιθcx.νως ΟνοΙλιχ. σ.ν8ρός, Τσως του 'Ae'llva.lou κτίστου των Σόλων (ΣτριX~ων. ενθ' ιiνωτ.) ιiλλ' ό Μοιχcx.ιρOCς (σ. 382) έτψoλoγε~, οτι «οι Σcx.ριχχ:ηνοi ~εν ιχιρ'1)σοιν ockιx.yov,"ocpoc το ορος..ο λευόflε~ον Άχ.cίιι-ιx, χιχί έλογισθ'1) ΆκιΧfLOCD, ό ~ε Σιχκελλocριος Κυπριοι.χ.ων (~ι εχ.~.) Α', 118 «έκ του oc xocl χ.ocflνω, -Υ}-;οι τόπος ιiχ.q:flωτος». Ή 'ΑΟ'ινον (Ακ.), έγχ.ιxτ~λελεψμέν'1) κώιλ'ιι, προϋποθέτει όνομιχστιχ...ην fi. ~ Ασινος D (ΠΡb. Ko~ινoν) ή σ: ~Ασινιχ. J) (πρ~. Υι Τραπέζον) γεν. fi. -rij, Άσίν'1)ς D' ό δέ Στέφιχ.νος ό Bυζόcντιoς, χ.ιχ.τocλέγων τοις Άσίνιχς, λέγει Ρ'1)τως σ: 'Aaiν'll.. -rpit'll Κύπρου». ΆλλΟι ιι-όνος ό Mas'Latrie (l'ile de Ch., 39) έζέφροισεν έν πιχρό3φτ-1ιν είχ.σι-. σίιχν, στι χ.είτσιι σ: peut etre dans 1e voisinage de 1'ancien Asine», :ην ουτε ό Σσιχ.ελλόcριoς, ουτε ό Oberhummer, OUTδ ιxλλo~ τt~ έλιχ.~εν uπ' ΟΨιν. Κσιί ΟfL(ρ~ ό σuνοικισflός είνσιι,,"pocoyfllxort πσιλσιιός, ώς μοιρτ\jρεί ό ~υστυ"x.ως έγκιχ.τοιλειιρθ,ις χ.ocτιχγ~σιφος βuζocντιιχκός νιχ.ίσκo~. Τό ονψοι ~τo Ισως ιυοιώνιστον, 'Πιχ.ριχγόιι-ενο'/ έχ. τοίί οι Koci σίνοιι-ιχι xoci σ'1)μοιίνον ~~υ'r~.ης» (πρg. τό «σ.σιντις 3οιίμ ων» τοίί ΑΙσ"χ'υλου Άγσιμ. 1341).

9 TonONTMlKON ΤΗΣ hύπροr 32i Βρο( δ )iata (τάι) λέγετclt ι.ι.ιχρόν.;j~"1) ΤΟUfκcχώρι (Λχ) εντό~ -r1j; ~ocσώ~οu~ ψ:iρocυυο~ του "OTocfl-ou του ΠVΡΥΟ'J, τ.,~! ΠΡοa-i;λως Άφρο ~iijtoc. 'Όντως έν τ~ ένετtκ.~ ~πoγρ~1ϊ?ι ψέρε,oc! Frodisia (Mas Ι. ΙΙΙ 512). Ό ΣτρΧbω-ι ocνocψέρει 'Αq:;ροόιιncν πόλιν "ocpocatocv έν Κα-ρπ~σί~ «κα-θ' Ο στεν-rι 'ί) ν.ησος», ώς και! ό ll-:-oaefl-txio; (5,14,4), ocll' έννοείταιι Oτt εν τ-rι vtιa<j> ΆψροSίσι~ θχ 'Jπ'1ipzov πολλoc,.ητοι κ\)ριως ~AI1"1), OCφtερωι.ι.ένoc υπό εuσεbών εις τ-rιν πocν,:οδύνα-fι-ον 'Άνocσσαιν ττις Πά.ψου. Γιόρκοι AiyoVToct τοι ΒΔ. 'tij; 'Αθ"1)ένο\) έρδιπιoc (Ο'τους Γ,!όρκους) ocπερ ocνέl1κocψεν ό Vogue XOCL κocτόπtν ό Cesnola (βλ. CΥprus, σ. 105 κέξ.) πρόό-ηλος δε Etvoct -rι όf/.οιότης του σωθέντος όνό ι.ι.σcτoς προς τους Υνωστοτά.τους εκ τών ποιητών Γολγους, οιτινες κσcτάι τ~ν Σχ.ολιocστ.ην του θεοκρίτο\) ( ) ώνψιiζoντo κιχ! «Γόλγος», πιχντως δε κoc! Γόλγοι,!σως όε XOCt Γόργοι' όιότι "ocpi Στεψά.ν<j> τφ Β\)ζocντί<j> εν λέξει Χύτροι φέρεται ι «Άλέξοινόρος εν τ(jι περί Κύπρο\)' τ.ην όε Γoρyίσcν ocποόοίίνocι XlJτρΙoι~». 'Ο ΣocκελΗ.~ιος (Α' 195), ocξιων ευλόυως δη πρωτος ~xocas τ.ην θέσιν τ-ηςπόλεως (έν τίj oc' έκδόσει των Κuπρtocκών εν Άθ σ. 187) ΥριΧιΡδΙ ocνocκριbώς δτι ηχ.ουσε «ΓόΡΥους7). ενφ τό ΡΥ κυπριocκω~,"poιpipstoct ρχ., επίσης όε κ,χ! το λυ (πρbλ. κεφαλαλγία- χεφαλαρκά, 'Όλγα - 'Όρ1<a). Γεροχnπια λέγετclι ",ocpocltov τσιφλίκι τ)1ς ΠOCφου, ι.ι.ν7ψ.ονεύετ,χι δε ύπο ι.ι.εν τοίί ΣτριΧbωνος «'Ιερο)(:ι)πΙς». υπο ~ε του Πλινίο\) (Hist. Natur. 5, 35) HieI'ocepia. 'Ολίγον ενδότερον τ,χιj-:yις χείτocι ι.ι.ευχ):η κώι.ι."1) ίχ.ο\)σoc νοιον βuζocντιocκον χ.ocί ocrx.ociov \ι~ροιγωυείο\l. όνοι.ι.α:ζοι.ι.έν-η ΓεeοΟ'κnποu (-rι) εκ ποιροιθέσεως κιχ! χ.ρ+ισεως τ~ς χιχτocλi)ξεως τ.ης Υενα-ης, OCντ! «ίερος κ.ηπος»' oυ~ψιιx ό1 OCι-ιιptbOAiOC δτι το ovoflo:. τουτο ';;το πιχλιχιότερον, έξ α:ύτου δε π,χρciυωγον -ήτο τα ΊεΡΟΚ1'}πίιχ. (( wεοκα τη.ς Γεeοχnποuς D λέγετιχι χ.oc! τοποθεσίoc του Κciθικσc, πocντως 3ε υπ1iρχ.ον περισσότεροι τοίί ένος «Ιεροί κ.ηποι». Δάλιν (Κθ) tivoct προφocνως ocuto τούτο τό 'lδιiλιoν, το έξ'ψν'1)θεν ι3ίως υπό των Λιχτίνων ΠΟΙ7ίτων' ocι έχε! ocνδυρεθείσ,χι διόι κυπριιχκών χ.α-ρ,χκτ-ήρων επιγρ,χ<ρ,χί επψιχρτύρ7ίσσιν τ~ν τοιυτότ"1)τιχ το\ί χωρίο\), σ7ίιιειωτέον δι.ι.ως δτι ποιντιχχ.οίί ώς OCρχηχ.όν Υρciι.ι.ι.ι.ιχ ψέρετιχι το )Κ ητοι το s (n). Καειπάσιν εινιχ! ι.ι.ετα:γενέστερος τύπος το\ί ΚocρπocσίΙΧ, ευρισκ.ό-

10 322 ΣJι?ι!:oT ΜΕΝΑΡΔΟΤ /-,-ενος ο::πο τοίί ΠλινΙου (Hist. nat. 5, 31), Carpasium και! έν τφ Συνεκ&Υιμφ τοίί '!εροκλίουι; 70ί, 5 α: Κ!Χρπχσιον]l Κ!Χι παιρ«κ. τφ ΠΟΡΨUΡΟΥεvνr,τφ Ι, 39. Πι?! -1it; ίρl.τίς τοίί όνόμ.ιχτος ~κlxσεν ό Π. Γ'εννιX~ΙOΙ; (EitOaatt; περ! -r1i. ίν Κύπρφ ΓεωργίlΧι; Μέρο, ~' σ. 6 σrιμ. 2) ότι πιχρυιχθτ, ίχ τοίί α:κχρποισοn, ήτοι «λεπτόν βσι/-,-~lxκερόν VιplX. σ/-,-οι προερχόμενον {χ. τ.ης 'Ιν&ικ'i\ς... Mrιπω; (λέγιι) εισlxxθείσrις τ7jς τίxνrιι; ΤO'~ uιpoιlvitv itχρποισον εις Κύπρον, ελoι~ε το ονο/-,-αι του uιpxσ/-,-ιχτος καιι το ~ισψέρισfj-αι T1j; Νήσου, ενθα Τι τέχνrι ΙΧVΤΎ) rιυ30χ,ί 1LΎ)σε χ,αιί προ-rιχ.θ"t/;» Άν το κ.χρποισον ':;το ψυτόν, Υι y7i σπου έ~λιxσταινε, Oi 1)~ύνlXτo νqι λέυεταιι υπό των πιριοίκων Κσιρπαιaίαι' ιiλλόι τ«ίιψ«ψαιται ~ξν 3ί30υσιν, ocλλόι AOΙfJ-~eivouat το ονψαι των 7J~"t/ ώνο flσcσμένων χωρων, οπου υψοιίνοντοιι ίεσιψέτως' (πρ~. κοισfj-ίρι ίχ της Καισι.ι.ίρ, λοιχ.ούριν ίκ της ΛοιχώΡ1Jς, ι.ι.ουσουλίνοι ίκ της Μουσούλ, φέσιν ίκ τοίί φεζ κτλ.). Σ1JfJ-ειωτίον οτι 6"t/λυκώς το Ονοι.ι.οι φέριι χοιι flικρον ""οιρωνιτιχόν χωρίον τ.:ης Κιρυνίοις,.;, Καρπάσ'ια. Ή Κφύνια πσιροιsί~ετlχι &ιοιφοροτρόπως, ιiλλ' ιχ.ρχαιιο-:έρσι γρocφ-υ) ε(ναιι OΙU-:1), είιρι7κoflέν1) παιρόι Δι08ώρφ (19, 79) α: τ.ης Κερυνίαις». Kσcτόπιν ό Σκύλοιξ (Περίπλου σ. 84) ypeiιpil ο: Κερύνειοιν». Σψιχλερόι SE νψίζοflεν στι εινοιι 11 όι«τοίί 1) ypoιιp'h της οι' συλλιχ~ίϊς υτοο των [J-εΤΟΙΥενεστίρων (Kf1PVVitoι, οπιρ /-,-ε τετί6ύ) κσι! Κυρήνειαι)' 3,ν εινοιι όε OCπί6οινον στι κσιτ' ocρχ«ι; ~τo ακινύριοι]l 11 «Κινύρειοι» {πώνυμος εισέτι πετρων Ι ιχ.ρχεγόνου Κινύροιο», ώι; ΠΟΙ1)τικωι; 1)τυ/-,-ολόΥΎ)σεν ό Νόννος (Διονυσ. 14, 450), οϋτω ό, φέρεταιι κοιί ποιραι Πλινίφ (V, 31), «Fuere et ibi Cinyria... D onip ό Κυτψαινος (σ. 46) έξίλoι~εν ώι; Κυνα.ρίoc.ν! Ό S, Mas Latrie (Histoire, ΙΙΙ 609 (J't)fJ-. 9) το έν τίi βούλλ!f τοίί πιχ.ποι Κελεστίνου του γ' Ι 1196) Cherin (... Κερύνιοι) έξίλα.~,ν ώι; το χωρίον «Xeri au sud de Nicosie]l (βλ. κοι! L'ile, 191, 17). ΤΟ Κίην έσωσε πρo~ήλως το ονοιι-ιχ, &:λλ' ουχ\ κοι! τ.ην θέσιν τοίί όνο/-,-οιστου KtTlou. Το ocκριgες axi~toyp6cιp1jfllχ των έρειπίων του τεί χους όπερ ποιρέχει ό τφ 1738 ηθων εις Κύπρον 'Άγγλος Π.ΡΙ"1}~Τ~Ι; Pococke (Α description of the East. Vol. Ι Ι Part. Ι, London Μ l)ccxlv. ρι ΧΧΧΙΙ ρ. (713j ου3ψίσιν και τοιλείπει ocμψι~oλίoιν στι το ocρχοιίον Κίτιον εχειτο fl,τοιξυ του Aeipvιxx.o; κoc!,.ης Σκ(Ηοις, Τ,τις έκ.τίσθ"l) έχ. τών πετρων ιχίιτοίί. Άλλσ. διοιτί λοιπον ώνο/-,-ιiσθ"t/

11 ΤΟΠΩΝΊ'ΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΥοΠΡοτ ΤΟΙΟ\Jτοτρόnω; -ή εξ,"splno'j OCnλικ.«μ.ίλιcι ΝΔ. ι:ι.:πεχουσα. κώμ't) ; Ό Εύγένιο; Oberhummer, έκ.τενως κιχ! "'Cι).'J!J-cι(;ώς 8ι:r.λ:ι.bων nspl -rr" κuπριcικ.1j, τoπoyριx.ιp(cις, Ιν τιj> Zeitscllril't Jer Gesellscllafft fur Erkunde zu Berlin χχν Banιl 1890 itixi χωριστ':t. Aus Cyt pern, Berlin 1890) ιiπo~ι3ει (σ. 12),,1;ν fl-ετ:iθεσιν "Cισ ό'llόι..ι-α:'t'ος (J. ~uf eine zeitweilige Residenz del' Bischδfe». 'Αλλχ ό λόυος πρέπει f/-ocaaov να. ζ'υ)'t''t)θ~ ετη είς το OCχ.ρωτ+Ιριον, έιρ' ου χ.εϊ't'cιι κα-ί απερ OCvix.ιx.Oev θα. έλέυε't'ο c Kt't'LO\J OCκριχ», ειτε χ.ocί είς τ.ην βυζιχντιιχκ.ην (κocτα. τ.ην πιχρoc~οσιν dγγελό'κτισ'τnν) έκκλύjσίocν, τ.ην ιι:πα. νcιyίocν "ου κ'ι3κ~oυ» (βλ. Mariti, Viaggi per l'jsola di Cipro... MDCGLXIX tomo Ι σ. 181). Δια. τoiί όνόμ.cιτoς "ούτου οι κτίσα:ντες αύτην (f/-sti f'11:ptsw't'wv) ίσχ.uρίζοvτο ση +ι είκων είχεν eups01i 7\.η't'Ο +ι ιχ.ύτ.η τοίί κocngτρocflι..ι-ένο\j.η~ύj ΚιτΙου, στι ~'Y)AoιaiJ, ώς έν πά.σ~ κοιτοιστροepii, έσωθ'11 ό έιρέστιος. "Όπως ae. σ-υιfj-ερον π. χ. οι Λευχ.oσι~τα:ι λέυοιισι σuν't'όι..ι-ως «πάω σ'τον κ'ύ'κκον D νοουντες Q:πλώς.0 πα:ρακε(μ.ινον ι..ι-ετόχι 'r1j, Πocνα:Υίας του Κύκκου, ούτω ΚCΙί οι τότε ΠΡGGΚ'Jνοuντες έλεγον «είς το Κ(τιν», ιχντ! «είς τον νcιoν -rr" Π οινocυ(ocς τοίί Κιτίου». "'ΕΥεινε 3ί κώιι-1) προ τ:ης Φριχ.Υκοitρocτίοις, ΚOC! οί Λουζινιοινο! εχτισοιν έχει το Ρ1)Υικον 11Oste1 dou Quid (Mas Latrie , "'pb. Μχ. 150, 15!) έκoc'11 ~ε υπό των ΣOCΡOΙJι:ylνών τον AvyouaTo-1 του 1425 (Μχ. 386). Κορώνn (-ij) λέyετcιι λόψo~ τ:ης ΜεσοιριQtς, 469 πo~ών -ϋψοιις, ~ύo Sf μ.ίλιοι ΒΔ. του'" ΑρσΟ\Jς. ΤΟ oνoμ.cι G'11fJ-oιiVEt κ.οιθίχιιτο ΚΟΡUΨ7J κοι! λέγεταιι κιχί περί ιχ:λλοιι βοιινου Β. τoiί 8uλιιΧτοu, VψΟ\Jς 2140 ποδών κοι! ιχ:λλου ΒΔ. του Ntit't)oroιptou ύψους 1057 ποδών «Κοeων'l.ά». Άλλ' έπι τούτοu κιχ! κοιθ' oλύjν Τ7Jν βοριίιχν ocuorou χ.λιτuν υπιχρχ.ουσιν έχ,'nτοιιι-ένοι έρε(πιoc, ΚΟΙΑούfJ-εναι a: κocτocλύfj-οιτοι». Έπει31J Sf ~ Μεσοιρια. περιελοιιι.bocνετο είς το βοισίλsιον,,1j, Σα.λοιι..ι-ινος, νοι..ι-ίζοιι-εν ση έ~ω πρέπει να. τεθii +ι ζ~τoiiι..ι-ένύj όι..ι-ώνvμo~ ocpxoι(oι πόλις' 8ιότι ΣτέιΡ«νος ό ΒυζιΧντιος λέυη σ:ίστι Κορών'Υ) ι..ι-οϊρ.oc -r1ji; Σoιλcιιι-ινoς της εν Κύ,.ρ<ι>>>. Ό ΣοικελλOCριος Α' 151 τοποθετεί τ.ην πόλιν είς ιχ:λλ1)ν θέσιν ονοf/-οιζοfj-έν'l)v Κοeων'l.ες εν Κεριινία. OCAl' ό πλ1)θιινηκος 3εν -ή~ύνα.τo ναι ~'l)f/-toupyyjoii χοιτόπιν. Ή ΚορώνΥΙ όνομ.ocζεταιι κοι! άγια. Κοeώνn, όιόι τ.ην :Χκόλουθον έτufj-ολογικ.ην πocριχόοσιν: «τα. χωfjά~κ'l.α iίταν τυιc Παναιας, κ' ε{χ,εν άeκάτες,\<' έ1j:iινναν το

12 324 ΣIΜ:ΟΥο ΜΕΝΑΡΔΟΤ ~uεϊν τους σάν το t11tnvvav. θωρούν μιαν κορώναν π6>ψι. γύριζεν το λα6έζιν κ' εν εψευκεν- παρατηρούν, κ' ίντα να οούν; η.τουν μια κουφiι ππεσμένη μέσα' ';Ι Ι1αναϊα επε11tεν τυ πουλλιν για να τους έγλυτώσ-r:» (πιχρσι π. ΣUfLεωνί~Ο1J). Τοίί Κορών'l'l :;.εγενθυτιχ.ον,ίν«ι το Κόρω'lος, έξ ου κ«τσι συυχ.οπ.ην ό Κόρνος (Λν.). Κvρκα είν«ι το πιχρσι Mocxιxtpίf 68 ψερόι-ι,νον (~Kυθρί«1), πεσόντος τοί) θ ϊνεκ«τ1iς οuρocνικijς πρoψoρ~ς τoiί j (Ku(e)pjιi). ΚΙΧί οι Φρocγκοι εγρ«ψον la Quithrie' πρ~ι Mas Latrie, Histoire , 505, ΙΙΙ, 229, 276, 286, 601, 611. Ό δε συνiιθως γρ«ιρόflενος τυπος Κυθροιίιχ είν' ocι-ιocρτuρος κσιί σψοιλερός. κοιτσι τον 'IEpoxl1i (Συνέκ3 ιψ.ος 707,4) ίιπηρχ.ε πόλις «ΚUθροι», εχει 3ε ό τυπος ουτος προς ΤΟ ΚυθριΟι ώς το :χρχ.«ίόν Σόλοι προς ΤΟ ΣολιOC. Φ«ίνετοιι 3ε οτι Κύθρο! χυρίως :Jισ«ν το λεγόflενον Παλαίχυθρον, ου -ή συνθεσις ιxπo~εικνύειπιxλoιι~ν.η~"i) τ.ην flετωνufjoίιχν κοιί έ,",οflένως τ.ην flετοιχ.εσί«ν. Κιχι 1) Λάπnθο (γεν. της Λαπή,θου) ιχπέχει των έρειπίων, σπου τι9ετοιι ή ocpx.oιlιx ΛOCΠ71θος, πόλις, 1fJv ούτως ιχνοιιρέρει καιί ό Πτολεf"ιxio; (5, 14, 4) χ.αιί ό Στέψαινος ό ΒuζocνΤ 1 0ς, σφζων και! ιχπόσπιχψαι τοίί Άλεςocν3ροu τoίi Έψεσίου «ίfl'ρόεσσαι ΛιiΠ71θoς», σuflιρωνεί 3ε χ.αιί ό ΠλΙνlος (V. 31), γριiφων Lapethos. Μόνον τοίί ΣτριΗ::ωνος τ«χ.ειρόγριχψιχ (14, 6, 3) πιχραι3ί30υσι «Λocποιθος]) καιί το Λάπαθος είνcι.ι κώfl71 τ1iς ΆfLfLοχώστοu. Τπό των ΦρOCΥχ.ων -ή ΛOCΠ1)θος έλέυετο πιχροι3όξως la Pison.;j La ΡίΖοη, χ.αιτσι 3, τ.ην f"αιρτuρίοιν,"ou ΣτειΡocνοu τοίί Λουζινιαινου (Description de toute l'isle de Cypre... par Rev. Pere F. Estienne dc Lusignan, Paris 1580) :Jιτo τότε πολυπλ71θεστέραι χ.otί T1ic; Λψεσοί) χ.αιί τ;ης Πιiψoυ και! -r1i; ΑfL/Lοχώστοu. Ή Λεμεσο (τ;η~ Λεμεσ'ού(ς) πρό των ΦρOCγκω'l ώνoflocζετο «Νψεσό,», ώς Γοιλ. ίιπό τ1ίς 'Άνν'f)ς τ;ης KOfLV'f)v1ic; (ΆλεζιOC3ος ΙΧ, 2 Βοηnae 423, 2) χ.οιί του ΚωνατοιντΙνου τοίί Πoρψυρoyεννiιτoυ (περί θψιiτων Ι 15 Βοnnaβ ΠΙ 69), σπουκιχκως ocvteypocip'f) «ΝψεuΟς».;j ιι:νέflεbος»' έτρ~π"1] 3, το Ν εις Λ ΚΙΧτ' ocνοflqιωσιν το.ί) νε χ.αιι με ε(τε υπό των Έλλ-ΙΙνων (πρb. fl-tινιγυες- f""1]aiγytιx) εετε υπό των ΦρOCγχ.ων κοιτ' ocvτίθεσιν πρό~ τ.ην 'ΑfLocθΟiίντ«έπωνΟfLιiζετο ~viot πόλις Ν ψεσός».;j Νs:iπολι, Νψεαου (ώς λ. χ. ίν.τii 'AXOlOVettf του 'Αγίου 'P1jyivou,

13 ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΟΝ ΤΗΕ ΚϊΠΡΟϊ 325 έν Αψ εί~ 160'1 σ. 8)0 Ύνωστότ!Xτo~ δ' έπισχοπος Νειχπόλεως χιχτιχ τον ζ' ιχίώνιχ Τιτο.; oπoauypxιpg; Λεόντt,)~ (: βλ. Ehr 11ard παρ~ KpoufLgiXep Ίστορ. ττ.. Β'Jζσ.ντ. ΛΟΥΟτΕχνίιχς Α' 362) ά-λλό: κιχί προ τούτου flν"1)flονεuετιχι ΝψΕσιος 1LxPT'.)" έoρτιx~όμενoς τ~ '1)' του Φεgροuιχρίου, κα:ι πιθιχνώτιχτ:χ πρo~ τ1;ν Νψεσον έσχε,,:ίζετο ό συγyρα:ψευ~ τών Κuν'Υ1γεΤΙΧών Νφ.εσιιχνΟς (oπpg. κα.ί το σφζόflevov ov0/l-o:. του πολίτοu Λεμεαtα.νός). 'Ότι ~ε πρ:χγμο:.τι.ητο κιχτφ X'Y1fLiV"1) προ του Χριστιιχνισμ.ου, iflιxftuf'y1ao:.v πολλοί πο:.ρ' ιχύτ1;ν ιiνα: σxιxψέντε~ τiψοι, οπου ιχ.νεuρέθ'υ1σιχν «objeets of all periods» (Cyprus Museum Catalogue ρ. 8 κιχί 175), ιiλλ' δτι ι.r.έχρι τοίί ~ευτέρου ΙΙ-. Χ. ιχιώνος ~έν ήτο πόλι~ ιiζιιx λόγου, ιiπo~ειxνυει.η atj1j τοϋ Πτ:)λψΙΧίου α:κουριιχς ocxpιx' 'ΑfLιχθους». ΤΟ Νειι-εσός σχ.ετίζετιχι πιθοινως πρό~ τ-1)ν Ni1J.EGtv, ~ς πρώτ"1) ιι-νείο:. ώ~ θείiς γίνετιχι εν το'ίς Κυπρίοις, ιiλλ' ίιπερ~oλιk.ην νομίζομεν τ-1)ν ip1j.'yjvsiιxv -roii Λεζικου του Pape - Henseler 3 (1884) «Zorndorf J). Ή ~! σόλοιυ.ος γριχψτι ΛψHΣΣό~, '1τις εν ιiγνoίqι; πocντων των ocvωτέρω έπενoύιθrι τιf) f 855 έξ ocvunxpxorou TeAfJo"1)aaOU χιχ\ πιχρέσυρε τον Ε. G ο Rey εις είχιχσίιχν ocpxo:.iιx; LemissIJs (!) χιχ! τον J. Ι. Myres (ενθ' ιχ.νωτ.) εις Υριχψην ocpxιxlιx; LIMESSOS (!) περιέπδσεν -Y)~η δις ιx.xrylatiιxv μετοι τ1)ν 371 1J.oaisuatν -r1j~ επιιρυλλί80ς -r1i; Ν. Ή1J.έριχς (ιip. i 481 -r1i; 8/21 Φε~ρ. 1903), ένθ'.x.vsaxsuiao:.flev κιχ! τoι~ ochιx; ιχ.τιχλιχιπώρως είκιχσθείσα.ς itij/l-0aoyio:.~ βλ. κιχ! Συ(-tπλ1)ρωfLΙΧ Έγκυκλοπιχι3. Λεξικοίί σ ΛVμπ'Κ~α.(τ~) λέγετιχι κώ1j.71 (Κθ) προς"λocgοuσιχ το ονψιχ τουτο πcivτως.χ.πο του εν ιxύτ~ σωζομένου νιχοϊί -rou «Στιχυρου των Αυιι-πΙων», ό όπoίo~ x.o:.τ~ τον Mιxxaιpocv (σ. 85, oπpg. καί 72, ΟΠΟ\) χ.ιxxιί>~ γρά. φετιχι «του Αιίμπα. ]») «ιι-oνιxχό~ το\) ~λθεν χ.όί:τω -roii ορου», -Υ)τοι dόιimρο, ώ; ιι-ετιχψρ:χζει ό Strambaldi, ΠΡΟιΡιχνως 'Ολυμπον,ννοών τό έχ του Στιχυροίί χιχλοίίμενον ήόη Στα.υι?οι>ονν1.ν. Ό χρονογρόί:φος πιστεύδι Oτt το βοuνον λέγδτιχι Όλυιι-πιιχ «~toc τον στοιυρόν το (γρ. τον) 'OA1Jfl-nocTo, ονψιχ τοο χ.ιχλοϋ A~aTou». (Μχ. 56). ''Ολυιι-πον όνψocζει το Στιχuροgοuνι κιχ\ 1) έκθεσις του Franc Attar (πιχρoc Mas Ι. ΠΙ 520), τιχύτ'υ1ν ~ε "';1)'1 πιχρoc~οσtν.χ.κολουθεί κιχί ό Poeoeke (σ. 212) κιχ! ό KUTCftαovo, (Ίστοριιχ Χρονολ. 'EVETi'1latv 1788 σ ). 'Αλλ' ocπο τοίί ΣΤδψ«νου -rou Λοuζιvιιχνοu (Chorograffia ει breve historia universale dell' isola di Cipro... Ιη Bologna,1573 Α.θΗΝλ, ΤΟΜ. ΙΗ' 21

14 326 ΣΙΜΟΤ :~IENA ΡΔΟΙ' 11. 4ιχ) έπδκρά,τ'1)'1εν δη νολυιι-πο; τών χρχιχίων.ητο ΎJ ύψ'1)λοτό:ττι τ'i1ς Ν-ί;"ου κορυψ+', το Τρόιjό'j; Τό Τρόοοος όιι-ως, ώ; :i;;έόειζεν ό Obe rhuromer (die Insel Cypern, 1903, σ. 148) θεωρών ocντλ'1)θεν έκ τοίί 'Αριστοτέλουςoc πόσπ!χ'ψ7. τι τοσ πιχρισιιχκου κώόικο; (ocp.131 Ο τοίί χν σι!'), πιχλσιιόθεν έλέγετο Τρόγοόο;. ώς ψέρετσιι κσι! έν τ~ «Xσιριέσσ~ Kuπριό:όι)} (σ. 129 't'i1; ΠεριγΡGψ~ς του KuJtJtou 1819). α:νολυιι-πος» ~ρσι τοσ Π τολψιχίου κσι τα. «. 'toc ιι-ε"t)ιι-~ρινα. τ/; Κvπροu D πρέπει π&:ντω; να: θεωρt)θ~ το 01'0;, δπερ, ιiφ'.ης έόέχθ'1) τον Στιχυρον τοίί l'!latou, κοινώς ώνοιι-ά,σθ-η Στσιuρο~οvνιν, ιiλλ' ώς ιiπο~εικνuου"ι τoc Λuιι-πιιχ, έξ-ηκολοvθει ν~ Xoιxl1jToct κσι! ΌλUιι-πισι. σ: Λύιι-πισι» διι-ως κσιλεί ό λιχό; κιχ! το ύπερά.νω TYj; πέτρσις τοίί ΛψνΙτYl βουνόν, (κσιτα. Σιχκελ Hpto'i (Α' 130) οστι; έκεί θέλει τ,ην πθλιν «Λψενίσιν» του Στρ&: gωνος «τοίί όνόιι-ocτος ocύτ1jς είς Λίιι-πισι πιχριχφθocρέντος»), "ΕλV'μπον όε κιχλεϊ: κ.ocl το βουνόν, το ίιπερκείιι-ενον T1j; ΆκΙΧθθοσς ( κσιτα. τα. βόρειιχ T1j; vi)aou), έκ.τό; όε τοuτων ό Στρά:gων ιiνιxφέρει κιχl ιiκ.ρώρεισιν χ.ιχλουιι-έν'11ν 'Όλυιι-πον, -Υιν ό Hogarth (Devia Cypria 80) θέτει ιiνιx,,:ολικώτιχτιχ είς τ~ν ~χ.ρσιν του Κιχρπσισίου. Τών πολλών τουτων Όλυιι.πων όυνιχτσιι να. όoθ~ -ij έποιι-έν'11 έριι-'1)νείιχ. 'Ως γνωστόν νολυιι. ποι έκιχλοσντο τοι 0f"fl κιχ! ~λλων Έλλ'11νικ:ών χωρών, χ.ιχl όύj -r1j; Λυκίιχς ΚΙX!τljς Μυσίιχς, πιθιχνώτσιτιχ όε Όλύιι.πους έκ.ιηουν κιχ1 οί Κύπριοι τοις ιiκρωρείιxς, τοις φερούσσις νχους τών θ,ών τών Όλυιι-πίων. Κιχ! το Μαριν (Λν) φσιίνετσιι όισισώσιχν το Ονοιι.ιχ του Μιχρίου, ιiλλ' ισχυρώς ιiιι.φισg"flτιίτιχι που εχ.ειτο έκείνο, πριν.η κσιτιxσκιxιp~ όπό τοσ Πτολψιχίου. Έκ τ'ίjς φρά,σεως τοσ Διοόώρου τοσ Σικ.ελιώτου 12, 3 ΟΤΙ ό Κίιι.ων «.θιχλιχ-rσοκ:ριχτών. Κίτιον ι-ιεν ΚΟ'.ι Μάριον έξ,πολιόρχτ)σε», συνά:γετσιι ιι-ίiλλoν στι ΙΧί auo πόλεις πιχρέκειντο (έπ! T'i1; νοτίιχς ιi"τ1jς) κιχ! οη όίκιχιον ειχον ό Mariti (Viaggi σ. 185) κιχ! ό Κυπριιχνος (Ίστορ. Χρονολογ. σ. 25), θέσιχντες το Μάριον είς το Μιχρίν- "rg. χ.οιt.εngel, Kypros, Berlin, 1841, Ι, 57 χιχ!σοικελλά.ριον Α', 50, οπου χ.σιλώς υποστ'11ρίζετιχι Ύι γνώfl-'11 ΙXUT"fl. Άλλ' οι ιiνιxσχ.ά:πτoντεςocpx. ιχιολόγο t όιιχφωνοσσι, τοποθετουντες ιχύτο ποιρ6ι τ.ην Πόλιν τυ)ς Χρυσοχοϋς έγγιίς τυ)ς Άρσινό"l);' "rg. Max Ohnef. Richter Kypros> the Bible and Homer σ. 502 κιχί τον τ.ολψοϋντα. Touorov J. Μ. R. Munro έν Journal οί Hell. Studies Χ 281, ΧΙ 6. ΣYιΙUρoν το Μσιρ!ν εινιχι δλως τουρκ.οχώρι, τουρχ.όψωνον κα.ι

15 ΤΟΠΩΝrΥΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΤΠΡΟΥ 327 ιριχ... α..nχ.όν ό κ.ιχ.τιχ.gι~ιχ.σμό~ τοίί τόνο') ε!:νσιι,j'πωκi'ρι'1!lός' Πfb. δαμαλίν,!j-ιχ.ρότερον τοίί οαμάλιν χ.ιχ.ι 'A(ιΊJνX~ Ι ς', 288. 'Η lliepo:; φέρει τό ovo!j-ix. τoiί,o, ocqj' -t" 1; Πxψ~ι; τoi:ί '()μ+ιρο,) (Όa. θ. 363). 1; επειτoc α: πιηιχι Πό:ψος» (χ.α! εν '1'JνI1έσει «Πoc'λocίπιχ.ψος» ή3'!') :Χ.πο τοίί ilocijaιxviov 8, 5, '2 κσι!,qtί Στρx~ωνo:; 14,6, 3 κ.ιχ.ι τοϋ ilatvtou, 5, 31 Palaepaphos 'λεγψένί)) χ.ιχ ταστρocψείσα: επσι.νεια1j!j-μένως υπό σειιψων, άοπέμ.ηνε μόνον ώς τόπος ίερός τ:ης ΆψροδίΠ1ζ' κσι.τ' άορχα.ς ~Ί)λ. i) νίίν Πά:ψο; έφερε το ~ισιx.ριηκόν νέα Πά:ιΡος, όcλλά: κσι.τόπιν.ητο 1; κuρίιχ. ΠocΨ'Jς, ε~ρσι "ων βα:σι'λέων, τών i νθuπά:των, κocι πρωτεvοu'1σι 't1i.; Κύπρου flexfl T1j:; Επιχρσι.τ-1Jσεως του χριστιιχ.νισ!j-οiί ιinoc Α-ήγοντος του 3' μ. Χ. σι.ίωνος εγρσιιρεν ό &γιος 'ΙερώνUfLος (εν τφ Vita S. Hilarionis, Λocην. Πσι.τρολ. τόfl. ΧΧΙΙΙ κεψ. 10) στι nunc ruinarum tantum vestigiis, quid olim fuerit, ostendit, εννοων βε~σι.ίως τσι.ύτί)ν -r1jv Πό:φον. Έπ! των Αύτοχρocτόρων -ητο μία. των 14 επισκ.ο'πων, έπι δε των Λοuζινια:νων κέν τρον tj-lii.; των 11 περιοχων, περιλσι.μ.bα.νούσ1j~ κιχι τοι KOUJtAtOC (βλ MasLatrie, l'ίιθ de Ch. σ. 151), ιiλλ' ιχπό τ:ης 'Ενετοχ.ρocτίιχς, εγχocτιχ.λειπομ.ένου τοϊί λψένος, ώς νoσίjρoυ, ιι.ετφχ.1jσσι.ν οι χ.ιlτoι>ιoι όλίγον υψίjλότερoν, είς το Κτ/fLιχ., Ο,τι δι νυν κσι.'λειτιχι ΠάΦου slvoc: χωρίον 289 κιχ.τοίκων (1901). ΠάΦου ομως όνoμcίζετσι.ι ~oct Τι ολ7! έπocρχίσι.. 'Τπό TGI'l ΦρcίΎκων έλέγετο xoc! Bamfo, χιxριxχ.τί)ριστιιtό'l 8έ T1i:; τότε &.μocθείιχς εινιχ.ι οη κσι.ι εν τ~ 'ΑκολοuθΙqc: τοσ 'Ο'ΙΊ)σΙιΡόροο; τοίί θoιuιι-σι.τoυργoiί (χγ. του ιζ' ιχ.ί., ψ. 411., πσι.ρoc τίj> κ. Δημ.οσθ. Πιχ.uλ(311) λέγιτιχ.ι οίιτος ιru:lflιpou άογλ&:ϊσμ,οι». Ό πολίτ1jς μέχρι των &.ποστολιχων χρόνων έλέγετο Πά:ιΡιος, ιiπό ~ε των eppocyxtkw.., λέγετιχ.ι ΠαΦίτης, ιiλλ' έ'ι χγ. τοίί ετους «,ςψκ~ί) τ:ης Tυπιx~ς ~ιoιθijκί)ς τoiί ά.γ. Ν εοφύτου τoiί Έγκλείστου, ~χl\οljέντι έν τ~ Archaeologia or Miscellaneous Tracts relating to Antiquity, Volume XLVIII London MDCCCLXXXIl (βλ. ποι'lομ.οιότuπον έν ρι. Ι) φέρετιχ.ι.δι' έρuθρω'l γρα.μ.μιχ.των «or7i:; Πσι.ψινων επocρχιοις J). τσι. Πάνaγea (των Πανάγρων) εινιχ.ι μιχρόν χωριον -r7i. ΚερυνίΙΧ. περ! οίι!j'όνος ό Mas Latrie (l'ile 40) ιχνέρριψενsljtocalocv. Άλλά. ΡΊJτως tj-νύψονeuει ό Στέψιχνος ό Βυζά:ντιος, οη «εστι ~δ κσι.ι Π6:νσι.χρον πόλις Kuoπpou, το Ιθνικον llocvocxpιx\ot;.;j ΠocνιΧJCριος», ό ~~ Νόννος (Διονυσιιχ.χ.ων 13, 446) &.νσι.ιpέ~ει

16 328 ΣΙΜΟ')' ΜΕΝΑΡΔΟΥο και τέμενος 8αΑύΙ1ε'νοοον όrιεσσαύλoιo Πανά'Κοου. ι.,.... t" ι; Π ιi'lσικρσι, 'Π'λ'l}θuνηκως, /LVΤιμ-ονεuοντοιι op1l έν Kρ-rιη), πρo~'1ι'λω:;..,.. δε χ.οιι έν Κύπρω θ:ι ~ξξφέcoντo πλ'l}θuντικωι;, ώ, OCποόειχ.νUει το «ΠocνσικραιίΌς»' Τι τρο-;ι;.η TQU Χ προ τoiί Ρ συμ~α:ινει κοιι εες το Άγρωτή.ριν χοιί το γρί'κελλος.ητοι κρίκο. Σολια και'λου"τοιι ίιπο του λοιοίί αιι 7Οαιρχ τ.ην ~oισερά:ν xott'l}v του πoτoιμotί Κοιρχ.ώτ'l') όω~εκoι κωμσιι (Κοικοπε-::ριά:, Γ σι'λocτοι, Σινι'ιόρου, τψ'π'ριoc, Εύρυχ.ου, ΚοριiΚΟ'J, Άγρoλ~όoυ, ΦΗ.σο'J (ocνω καιι κά:τω) ναϊς Π ι<pιiν ι:;, Λ'1)νοίί, κοιτυόοιτοι χ.ιχι Σκουρκώτισσοι), αιι δε περιχιτέρω θεωροίίντοιι ως όποιγόμενοιι είς...ην Λεύκοιν, ΎJι; όλίγον OCπωτέρω κείντοιι τοι έρείπιοι τ:ης «Πσιλι~ς χ.ωροις».ητοι των Σόλων. ΈΠΙΥΡOCΨΤι έκεί ευρεθείσοι κοιι περιέχ.ουσοι ττιν φρά:σιν «τ:ης Σολίων πόλεως» (βλ. Cesnola Cyprus ι;. 424 ιχρ. 29), πιστοποιεί χ.οι! ττιν θέσιν των Σόλων κσιί το έθνικον «Σόλιοι;». ToG ae ιrσoλίoι» ποιλocιοτά.τ'1) μ-σιρτυρίσι ~είτoιι έν τ~ βoυλλ~ του πocποι ΆλεζOCνδρου τον ό' τίί> 1260 «Νεtλ~ Σολείοις» (ποιρά: Σocθ~ Μεσ. Bι~λ. τόl,' ς' σ. 505)' ούτω δε ΥρOCψει κοι! ό Μocχ.ΟΙιΡιΧς 67 «έπίσκοπο. ΣολεΙοις»' κocτόπιν Ομ.ω:; έπεκριχτ'l')σε χ.οιι έν Τ~ ψ-rιμ.ί! τοίί έπισκόπου ό τύπος «Σολέoc» ιχντί «Σολίοι», ποιροικοπειι; Ισως κocτά: τον «σωλέocν» των νοιων (πρδ. τον Κυπριοινόν σολοικότοιτοι Υρά:ψοντοι ο:σολσιίοι» σ. 40). Ή Τεμπρια (Λχ.) σ~ζει βεgοιίως το ονofj-οι τ:ης Tέμ.~ρoυ, ΎJς ό κά:τοικος κσιτα. Στέφοινον τον Βυζocντιον έλέγετο Tέμ~ριoς. γπό των Φρά.γκων έλέυετο Tembl'ies, έπι δε τοίί ΤζιΧκου τοσ νόθου ';;το φέου 30'1 τotί Jean Tafure Ι Mas Latrie, Histoire ΠΙ 257, 512). Ποιρομοίως 1) Τρεμετουσt.α (Μσ.) εινοιι ό ήδ'l} όπό τοσ ΠτολεfLoιlou (5, 14, 6) μν'l}μονευό~νος «Tρψιθotί~ J) ον κοιτέστ'1)σε κσιτόπιν όνοflcxστον ό &Υ\ος Σπυρίδων. Ή πόλις φέρετοιι XCXt «Tpψo'l) θοσζ» (Στέψ. Bυζιiντιoς) κοιι ιr Τρίμυθος» (Κωνστ. Πορφυρογ_ 1, 39), οι δε κιχτοtκοι α. Τρψιθουσιοι xcx! Τρψιθοπολίτοιι» (Στέφ. Βυζιiντιo,). '1'Π'0 τον G"t1fLeptvOV 'ru700v εύρίσχ.ετσιι πρωτον ποιροι Alnadi, σ. 83 l'esercito del duca Isaac (τίί> 1191) si trovava a Triinithussia. Συγκ.ρΙνοντει; ή3'1') τοι σωθέντοι όνόμ.ocτοι προς τιχρχ.οιίοι, 'Ιερος KΊj πος- Γει;>01ιCnπιά, Κύθροι-Κυθρίοι-ΚVι;>'Κά, ΣόλΟt-Σολιά, Τέf~ρος-

17 TOllQNrMIKON ΤΗ::: KrnPOr 329 Τεuποιά, Tρε,ιι.ιθoi.ί; - Τοεμετοuσt.ά. xιxi ':>σιcα:b:χλi,()~τε: χιχ1 ττ.~ ι.. ι.. "" ". ψρχ"ιν "'()U Πτoλε~χίoυ (5, ~Όbbe) «Ti ~έ" ι::;ν" Χνσιτσλιχ.ωτεριχ "Τι; Ν-ήσου όιείλ"tίψεν 'ή Σ!Xλa:μιν~χ. 7% a. δ'jι,ψ.ιχoc r, l1ocψίιχ. τών δέ ιι.ετα:ζυ ι τχ υ.έ~ ~.. u.eayjtl.bptvrι r-. Τι 'λιι.ocθόuι;ίιχ ίο χocί ό ''Oλωι.r.οc, ~ τίι 0'"0;, τ:ι όέ :ipx1'txoc 1) A«oπ"l')fJlΙX]) (fn.. χ:ι.ι τ6ν Ί. Xp-rT;" ττ;, ΛατινιΥ..Τι;, '.. ι έ..ι.όόσεως,,:,ου Πτολψ.ιχΙου TOU Ο" ocνε-ruπωσεν ό OberllUIl1 mer, die Insel, c. 402; i'.ιxl προς To,j..oL~ το είρ1)μέ~oν «ΓοργΙ:χ.»,,Cι πα:ρi Διοόωρω ι «ΛΟΙ':>'Υ)θΙoc», "ο έν τωό τι..λω~ τών έπισκ.όπων «TιχιJ.α.σl:x.» Ι (όπερ χιχκώ; έξ3όό~y) ύπό του ΣΧθα. Με". Βιbλ. Β' 67 'Πιχρόι. Μχ. «ocρχιε'πίσκοπος ΔiXf!.ocσtιχς» (3ίος) ως ό ιiρxαίo; ιiθλ-~τ-ής, ocντι (τ'i1ς) «Τιχι-ι-α.σΙΙΧζ)} )οιι υπcι του M<is Ιatrίe ΙΙ Ι 602 Ιν τ ~ πιxπικ,ίi βoυλλ~ Thomasie χντί Tarnasie) κιχι τό είρ'υψ.ένον «ΧυτρΙα», σ'ψ.περιχινο-. /λεν ocσψα.λώς, στι τάι ι:rωθέν,,:,ιχ όνό/λocτα. Ύ-ισιχν /λετocυενέστεροι τύποι, περιλοψ.b<iνοντες τ.ην όλ"l')ν περιοχ11ν, ως λ χ. τό πα-ρόι θουκυόίό1l 2, 29 Δαυλίoc έκ. "c.g ΔιχυλΙς, τ6 'ΕπιόιχυρΙΙΧ έχ. του ΈπΙόοι'ηος, ητοι r. Κυθρίoc, r. ΣολΙα., 1-; Tef!.gptGt κιχι ή ΤρψιθουσΙα. (Υ'1\ Ύ) l..ώριχ). Ή ΥΡΙΧfL/λιΧτιχ.η ιχύ";ί) πιχριχ.τυιρ'tjσις όυνα,τιχι νάι λύσ~ κιχ.ι ΤΟΠΟΥΡΟΙιΡΙΚOC ζyjτ11/λα.,,:,c(, όιocτι λ. χ. ή Σολια έκτεινετα:ι πολιι ένόόηρον των Σόλων, Έν Πιiψ<J> ύπό:ρx.oυσ~ τρείς χ.gψιχι ψέρoυσιx~ τ.ην θ"l')λuκ,.ην κ,ιxτά.λ~ξlν -jou (γεν. -jouc;) ή Λαπηθκιού (Κδ), 11 nιταο'l<ού (Πψ) κιχί -ίι Σαλαμιου (K~). Ή κιχ.τά::λ'υ)ζις «ut"l') είνα.ι lιπoxoρ~στtκ-ή, κιχ.θώς κιχι είς ΤΟ Άπ(αι)σιου-ΆπαΙ<1ιά, Κανναο'l<ιου - ΚανναΟ-κιά, Μηλιου - Μηλιά, Ποταμιού - Ποταμιά' έκ τούτων έξό:γοιι.εν ότι κιχί 'ij Λαπηθιου είνοιl 1) /λικ.ρα Λα.Π'Υ)θΙ:χ, 'ij ΣαλαμΙΟύ,.ηΤΙζ fj-νη;j.ονεύετιχ.ι >toci έπί τών ΦριΧγχων (Mas Ι. ΠΙ 255 (5) Salamiou) 1) ~ικρόι ΣοιλΙΧ11-ινΙα. 1\ Σα.λΙΧ/λΙΟι ως ένωρίζ συνεχόπ'υ) ιρων'l1τικως (πρ~. σ'υ'l<αμ1.ν1.ά - συκι:φ.ιιi) 3ιότι πιχρόι Mιx.λιiλoι ΧΙΙ Bonnae 313 ψέρετιχι «Σα.λΙΧfL~:Χς πόλις τ-)\ς Κύπρου»' χocί τέλος 1) Πι ταοκου Ύι fllxpil. ΈπlόοιυρίΙΧ' xc(i τφ οντι πιχρσ. Mas L. ΠΙ 296 κα.ί έν τίi ένετtκ~ OCπογριχ.ιΡ~ (ΠΙ 511) epέρeτα.ι IJitavrio, έκε~ ~ε χ.α.ί το «α.υριον» 'Προφέρετοιι α.ο'l<ον (περι του συ/λπλέυ/λιχτος ορj βλ. ΆθΥ)νiiς ς '164)' πόλιν ~'Epidarum /λνυ)/λονευει ως ένόεκιχτ"l')ν των κυπριιχ.χών ό ΠλΙνιο; (Hist. natur. ν 31), ώς γνωστον 3έ ό Geol'g Curtius (Grundzίige der Griech. EtYInolo~ie. Leipzig, 1879 σ. 233) το ΈΠίόoιυρo~ θεωρε! σuγχοπ.ην το\ί έπι-όόc(σ)υ-ρoς,.;:)τοι 3οι.σω~'tJς.

18 330 Σ1ΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ TσιόjτlX χ:χι fj.cjvoc εινίχι τοι στψ.εριναι bvcjfj.rttix πο'λισfj.cίτων. ΠΕρΙ Τ"η, ιiρζ:;jς τών όποίων εχοιι-εν!j-ιi~τuριχς τους «ΡΖσι1ους σvγγρσιψείς. Είς lχύτιχ 3uvcίtLEeΙX Γ-, ι..ι.ετιi τινο, εν3οισισι..ι.οσ ι ναι προσθέljωι..ι.εν, κιιί το Τυλ- λψκά, (ώς κιχλείτlχι όρεινη περιox-rι (Αχ. xoci. Χρ.), περιλιχμ{):;(νο'jljlχ χ.σιτoe 'r7jv λσιτκ-rιν εννοιιχν τoc χωρία. ΒσιρΙσια., ΓσιλΎ)ν-rιν, Λ'juτρόν, ιέε- PQbOVVOV, ΆfJ.fJ.σι~κέ~, 'Άιν Γιχνν"ην, ΒροΙσισι, Πόρκον, Ά[J.πέλιιχ, Π'tΙσι1νισι, Χα.λλέριν, 'Άϊ. θωρον, Μοσφίλιν, Κόχκινα., Πουμόν, Λιb~3t, Πα.χύνα.μιι-ον, Για.λιιΧν κσιί Άρχ.χχ.α.ν) ειχν τιχύτίσω!j-εν σιύτο προς «τόν λεγόμενον Τυρρίιχν» τόν ocνσιφερό!j-ενον εν τφ «περί θα.υμιχσίων ιχ.κοuσfj.ιχ.των» τοϋ Άριστοτέλοvς (;) 43 (βλ. Oberhummer, Aus C. Ι, 222, die Insel C. 151). Άλλα: πολυ ιiξιoπιστότεριxι των νοθευοιι-ένων κιχι φθειρο!j-ένων ocντιyριiψων, εινσιι βεb«ίως σιί ocvocσχ.σιπτόμενσιι επιγρ«φ«ί, (-tιxftupoiiaιxt ΟΤΙ χσιι α.'λ'λσι όνόι-ι«τ«σωζόμεν«::ισσιν ευχρ"l1στα. προ Xριστoiί. Κ«ι πρώτον!j-fv '1ι ~ύo μίλια. Ν. το') Ί~xλίoυ Άλάμπeα. (Κθ) οπου ιivsaxc!:ιpt)aιxv StJo νεχροπόλεις τοσ ιχίώνος Toii xα.λχoi:ί, ών τoc εόρ-rιμ«τιι ι:χ.πόχ.ειντιιι νσν εν τφ Βρεττα.νιχ.φ Mouasl<tJ, μιιρτvρείτσιι οτι ούτως ώνομιχ.ζετο κσιι το π.χ'λ«ι ίιπο -r:;j, περιψ1jfj.οu πλ«κος του ~~ 'I~«λίoυ' lv στ. 8 τ:ης κuπρι«χ.:;jς τ«όττ)ζ επιγρσιψί1ς ψέρετα.ι «ι το W \ ρον ι το ι α. λα. πι ρι j«τα. ι το χ.ο ρο νι D Ύ)τοι «έ(ν) τφ ίρωνι τφ 'AA«(fL}Itpt~Tq:: τόν χώρον D, ιι-νύ)ι-ιονεόετ«ι ~"I1λ. Ιερός τόπος Άλ«ι-ι- ",ρι.xτίj, (βλ. Sammlung der griech. Dialect Inschriften. Heft Ι Die Griechisch. Kyprischen Inschriften... νοη Dr W. Deecke, Gottingen 1883 σ. 27, έπιγρ. 60 κ:χί πρόχειρον όfj.οιότv πον έν τφ ιζ' τό!-'-<tj -;ών Φιλολογικων τοσ Άλεξ. 'Ρ. τοσ 'Pιxyx.otb:;j, πίν. 93) κιχι ιi'ιeγνώσθύ) ιι-ιν τό χόριον τοϋτο ονοι-ιιχ, ώς χιχι τά. α.λλα., 3Ι«ιΡόρως (ΆλψιριOCτ«!), ιiλλ 'εύστόχως ό Deecke "JtιxpαobOCAλEt (σ. 30) Tc. στ)ι-ιερινόν oνaμσι τοσ χωρίου, οπερ οιι-ως κιχκώς ypc!:ιpei Alam bria. Κ«ι οι ~ύo Α.χρνα.χ.ες, ό γνωστότερος Λάρνακας πιχρoc το ιiρxσιίoν Κίτιον κιχί ό Λάρνακας τυις ΛαπΥιθου (2 ιι-ίλι«!-,-ιχχρα:ν ΤΟΙUΤΎ)ς) ϊχουσ:ν ιiρxιxίσιν κιχτσιυωυίιν, ύπχρξxντε~1 ώι; φσιινετσιι, "ltpocίatstot των 'ΎΥυ' ι-ιευocλων πόλεων. K«t τ.ην ι-ιεν ιipχσιιότt)τoι των σιινοιχισ!j-ών ι-ι«ρτvροuσtν οιί Υενόι-ιεν«ι ι:χ.νσισχ.σιφσιί (βλ. Max Ohnef. Richter, Ancient places of worship ίη Cyprus σ. 11, ιχ.ρ. 7 περί "Qii Λ.χρνιχχ.ος τοϋ Κιτίου, χ.σι! σ. 23, ιiρ. 61 περι Toii Λιipνσιχ.oι;

19 ΤΟΠΩΝΤΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΚΤΠΡΟΤ 331 ττις Λχπ"ί;θοu, ΟΠΟ'J ό Σ«κελ'λΧΡΙΟζ Α ι 139 θελει «τ1,ν μικρocν πόλιν AocΚos~oc(tLOVΙX :θ), τ.ην 8ε πxλoc~6τ"ι;τχ τιγ} bν6tlocτ<:ιζ r. π«οχ Cesnola ι (Cyprus σ. 420, Greek inscr. 16) επιγροιψτι, Τι i-v Λχρνocκι τ1;ςλοιπ+ιθο!) δίψθεισιχ κιχί fj-ν1ψ.ονειίοuσιχ (εν στ. 6) ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΟΣ TO)~ ΑΡΝΑΚΙΟΥ fj-s'ri ΠPOΊ1Ύ~'ψένo\} YpX!J-1J-OΙ:,O; «which seems t Ο be Λ D. Τ Ο.ΠΙ'θ ετον του- θ δου - <Ι":1.ocρνσικ.ιος» ~, προφοι,ιως Ί1Τ!),. τ-οπικον. Λχρνα:ζ 13' έσr,f/-σιινε πιθοινως τόπον κoiλoν' κ«κως ~ε γρocφετιχι σ~μερον ό πολίτ'υ;ς Λιχρνα:κειίς (!) ΚΙΧΙ 1) πόλις θ'υίλυκ.ως (πρωτον ποιρ&: Κυπρια:νφ (σ. 28) οστις ιiποaί~ει το ονοι-ιιχ εις -τ.ην Η.ρνσικ.a. TOU &.γιοι> Λα:ζά:ρου)' 8ιότι έλέυετο ocρσε'jικως «ό λιχρνοιξ 1) κοι1. τό,"ocloci (βλ. Jacobs Anthologia Palatina '.295) Tiι. πολίσμocτιχ uπ1iρχον κιχι κ.ιχτi τους flέσους χρόνους, ~ιό-:ι ό Μιχχα:ιρOCς σ. 72 λέγει οτισ:είς το χωρίον τον ΛfL.ρνιχκιχν (πιθιχνως τ.ης Λοιπ-ίιθου) έν -Υι μον.η του ιiγιoι> 'ΟλψlιΧνου :i.πο τους τ'». Ό Εuγένlος Oberhummer (Aus Cypern Ι, 14) νομίζει οτι πρωτος ό 'ΙΊ1σουίΤ'Υίς Gerolamo Dandini (1596) /λ-ν1ψ.ονεύει του Λά;ρνιχκος, Ον YpOCιpSI Arnica. 'Αλλ α. πολυ πιχλιχιοτέρα: είν σι ι ή προσωπικ..η ι-ιιχρτυρίιχ του Γεωργίου Βουστρωνίου, οη τφ 1461 σ:~τoν εις τυιν Άλικ.ην τζlgιτocνος ό TζoρτζΎjς ό Πουστροϋς, κα:ι επεψέν τον (ξένον) είς το σπίτιν του εις τον ΛιΧρνιχκσιν:ιι (σ. 464). Ή ΜελΟ'ύχεια (Μσ) σ-ίιι-ιερον εινσιι /λ-ικρον ΤΟ1Jρκοχώρι, έπ\ ~ε τών Φρά.Υκων ~τo ψέoυ~oν του Jean Tafure. ~'Yίμευθεν ύπο τών 'Ενετών (Mas L. ΠΙ 257 (7) 51'2 Melucia), ocλλ'-rι έχ.ει ιχ.νιχσκocφεϊσιχ έ7ι'ιγρα.φ.η ιχ.νocγει κ.ιχl τ.ην κώflί1ν κα:ι το ονψά: ΤΎ1ς εις τoiι, ιiρχocίoυς χρόνους, φέρουσσι ΜΗΛΟΎΧΕΑΤΩΝ [1) πόλις ocνέ )ΘΗΚΕΝ ΑΓ ΑΘΗΙ ΤΥΧΗΙ (Cesnola Cyprus σ. 423 Inscrip. 22). Ή 3ε Άπαλαίσ'τρα (Μσ) έπι του Πι~loc ιrίιιι-ερoν είνιχι τσιφλίκχ.ι, ιiν.ηχ.oν εις τον όιχ.ιχστ.ην Μεχιι-ετ Άττίi floπii71v, έπι 8ε τών ΦριΧγκ.ων ~τo τψιχριον ύπιχγόι-ιενον εις τό bailliage του ΛsuκονοΙκ.οu (Mas L. ΠΙ 83, 509) κιχ1 ΧΟΡΊ1γΎ1θεν τφ 139'.2 εις τον Τζουocν ΠΙΧπί (Μχ. 373) κιχ! τιμ 1493 είς τον 1J-ισερ Τζουocν Άττα.ρ (Βουστρ. 507). 'Αλλ' οτι ύπ.ηρχε κ.αι το πά:λα:~ κ.α:λοu/λ-έν"tj ΠΙΧλιχίστρα έμιχρτυρ'υίσεν ιχ.νιχσκ.αφεισσι έ πιγριχψ+ι, φέρουσιχ πολίτσις ΠΙΧλιχιστρΙτας' 'Ιάσωνα'Α[ρισ]σ'τοκρέοντοςτον~~λ6πατρινκαιγιψνασίαρχον l1αλαισ'τίρ)ϊται τιμής χάριν [ε]yρ[αιl!αν). (C. Ι. Gr Engel, Kypros Σιχκελλ. Α'202.

20 332 :ΕΙΜΟΤ ΜΕΝΑΡΔΟΤ Τό τυχylρόν ΥεΥονόι; -ri{t; ά-νευρέσεως των ιiνωτέρω έπιυροιψων xcx.! τό ετι τυχυιρότερον τυίς ocνοιγνώσεως οιύτων, πριν έζcx.ιροινισθώο"ιν, ό: χιχιολουεί βε~ιxίωι; 'r-1jv πεποίθ7)σιν, ΟΤΙ χιχ: σ-λλοι ιρερόflενοι fλ-έχρι στιfλ-εpoν όνόι-ιcx.τ«:tjtjoιv έν χρ-ήσει προ του XfLaτI«vtGfLoi:ί. Διότι IjΧooAcx. στιχον θoc ~τo να, νoι-ιtζωι-ιεν οτι κιχι-ιι-ιί«ocaλ'y] G')')floeptv-1J -r'ijt; νοήσου τοπωνυι-ιίιχ όεν ιχ.νέρχετιχι ι-ιέχρι των ιχρχοιιων χρόνων όιοι f/-όνον τον λόγον, οτι όέν ετυχε νοι ι-ι,,')')ι-ιονεύσωσιν «vt'ijt; οι συντοι-ιώτοιτιχ πιχριχ' πλέοντει; 'r-1jv Κύπρον ά-ρχοιίοι γεωγριχψοι. Άνοιντίλεχτος ocπόόειζιι; περί τοϊί ~νιxντίoυ είνιχι, ΟΤΙ τοποθεσίcx.ι τινέι; -r'ijt; ν-rιo"oυ όιοισφζουσιν cx.ύτοι τοιυτιχ τοι όνόι-ιιχτοι 'εξ ~ρχιxίων 1)ι-ιων θεων, γεγονός, ocξιον μεγocλύjι; προσοχ'ijς. Πλ-1ιν -r'ijt; χ.ώι-ιυ,'ό Be0:[cJ'1.a Εχ-οι-ιεν τουρχοχώρι (Μσ.) ΝΑρτψιν (ό"ψ. 1) "Άρτψ1.), -η-τοι πρoό-rιλωι; ΝΑρτψι,," είνιχι όέ v-έχρι ar.v-epov έχ. των ά-νοισχιχψων Υ"ωστοί επτοι τόποι λοιτρείοις Τ/Ι; θεocς (πρ~. Max Οllllef. Richter, Ancient places of worship. ocp. 1,7, 10, 14). Τον περι το" σωζόμενον "οιον τοϊί Άπόλλωνος του 'ιλocτου τόπον όνοι-ιocζει ό λοιος ά-ρχ-α.ϊχ.ώτερον ίσως «(fτον Ά,Πέλλωναν». Ό έλλύj"ιχ.oι; θεοι; του ψωτός σχετισθειι; προς τόν φοιναικον Resef, 1)ζιώθΎι πολλυίς πολλιχχ-ου -r'ijt; Κύπρου λα.τρεία.ι; (βλ. Max Obnef Ricbtet" Kypros tbe Bibel and Homer, σ. 322 χ.έξ.), ά-λλ' 1) τοποθεσίοι YJ πα.ροι T7JV Λοιζισιν (Όρ.) σύjι-ιειωι-ιένύj επί του X-όcpτoυ τoiί Kitcbener «ΑροlΙο D είν οι ι είς πλείστουι; OCΥ"ωστοι;. Δύο κορυφα.ι βουνών, Υι ι-ιέν ύπερχεψένυ) -r'ijt; Εύρυχου Α (ϋψους 800 ποόων) 1) όε τυίι; Κυπερουντιχι; Ν. (ϋψoυ~ 1400 π.) λέυοντοιι «μοvττn (';;..0 ι ocκρώρειοι) τού Δ'Κ'!,δ. J) όυιλονότι.. oiί Διός. Ό σχύjv-οιτισιι-ός Δ~ιXς ε1"ιχι χ.cx.νονικώτιχτοι; (εκ τυίι; οιίτιοιτιχ.'ijς το(ν) Δίοι-ν)' οτι όέ ό ΖεΙΙι; είχε τφ οντι βωι-ιοuς έπί των ocκ.ρωρειων, ι-ιοιρτυρεϊ: 1) ά,χ.ρόπολις τυίς Φοισουλλιχι;, έψ' Τιι; ύπυίρχεν Ιερόν, έσώζοντο όε ι-ιέχρι πέρυσι κοιτιχ χώροιν χ.ιχι ιχ.νόριχντες ιερέων, κροιτούντων τον ιiετoν (περιγριχq.-yj έ3yjμ.οσιιύθyj έν -rij> Journal of' the' American Oriental Society 1533 «Α temple οε Zeus D j. Τοποθεσί«μ.ε.. ιχ.ζυ Σιλίχου )1.«1 ΛOCνιιχ.ς, χ.ωμ.ων έξα.ιρέτως οίνοιρόρων, λέγετιχι «Δ1<1όνV(fος», 1)τοι Διόνυσος. Τέλος κoiλωμ.ιx έπι τoiί 3ρόμ.ου του ι-ιετοιξυ Κύκκου (2 ώριχς Δ.) κσ.ί Στιχ.uροu τυίς Ψόκσ.ς λέγετιχι «'πάτnμαν τ'α&άκλn», ητοι του