ΜπαξηδΪθιε Δ. ΜαξηΪλλα Αηδαθηνξηθά Αηαηξηβά ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΣΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ Ο ΥΟΛΗΚΟ ΤΜΒΟΤΛΟ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΥΟΛΖ ΑΝΘΡΩΠΗΣΗΚΩΝ ΚΑΗ ΚΟΗΝΩΝΗΚΩΝ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΠΑΗΓΑΓΩΓΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ΓΖΜΟΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣνκΫαο Κνηλσληνινγέαο ηεο Βθπαέδεπζεο θαη Βθπαηδεπηηθάο Πνιηηηθάο ΜπαξηδΪθιε Δ. ΜαξηΪλλα Αηδαθηνξηθά Αηαηξηβά ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΣΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ: Ο ΥΟΛΗΚΟ ΤΜΒΟΤΛΟ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ Δπηβιέπσλ ηακϋινο Γηψξγνο, Καζεγεηάο, ΠΣΑΒ, Παλ/κηνπ Παηξψλ 7κειήο Δμεηαζηηθή Δπηηξνπή Βκβαισηάο ΏλαζηΪζηνο, Βπέθνπξνο Καζεγεηάο, ΠΣΑΒ, Παλ/κηνπ Εσαλλέλσλ Κακαξηαλφο ΕσΪλλεο, Βπέθνπξνο Καζεγεηάο, ΠΣΑΒ, Παλ/κηνπ Παηξψλ ΚαξαηδηΪ-ηαπιηψηε ΒιΫλε, Βπέθνπξε Καζεγάηξηα, ΠΣΑΒ, Παλ/κηνπ Παηξψλ Κππξηαλφο Παληειάο, Ώλαπιεξσηάο Καζεγεηάο, ΣΒΒΏΠΔ, Παλ/κηνπ Παηξψλ ΠαπαδΪθεο Νηθφιανο, Ώλαπιεξσηάο Καζεγεηάο, Σκάκαηνο Πνιηηηθάο Βπηζηάκεο, Παλ/κηνπ Κξάηεο (κϋινο ηξηκεινχο) πηλζνπξϊθε Ενπιέα- ΏζελΪ, Βπέθνπξε Καζεγάηξηα, ΠΣΑΒ, Παλ/κηνπ Παηξψλ (κϋινο ηξηκεινχο) ηακϋινο Γηψξγνο, Καζεγεηάο, ΠΣΑΒ, Παλ/κηνπ Παηξψλ (επηβιϋπσλ). ΠΏΣΡΏ,

2 «Σνπ κϋιινληνο νη κϋξεο ζηϋθνλη εκπξνζηϊ καο ζα κηα ζεηξϊ θεξϊθηα, αλακκϋλα, ρξπζϊ, δεζηϊ θαη δσεξϊ θεξϊθηα».. Κ. ΚαβΪθεο 2

3 Δπραξηζηίεο Δ παξνχζα κειϋηε νθεέιεη πνιιϊ ζε φινπο εθεέλνπο πνπ, κε ηνλ δηθφ ηνπο ηδηαέηεξν θαη μερσξηζηφ ηξφπν ν θαζϋλαο, ζπληϋιεζαλ ζηελ νινθιάξσζά ηεο. Ώλαγλσξέδνληαο φηη ε ζπκβνιά ηνπο άηαλ εμαηξεηηθάο ζεκαζέαο γηα ηελ εθπφλεζε απηάο ηεο κειϋηεο, αηζζϊλνκαη ηελ αλϊγθε λα ηνπο αλαθϋξσ. Σν πην κεγϊιν επραξηζηψ ην νθεέισ ζηνλ επηβιϋπνληα θαζεγεηά ηεο δηαηξηβάο, Γηψξγν ηακϋιν. Υσξέο ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ, ην ελδηαθϋξνλ ηνπ, ηελ Ϊκεζε αληαπφθξηζά ηνπ, ηελ θαηαλφεζε, ην «θνπξϊγην» ηνπ λα δηαβϊδεη θαη λα ζρνιηϊδεη επνηθνδνκεηηθϊ ηα θεέκελϊ κνπ, ηελ απζηεξά θξηηηθά ηνπ, ην Ϋμππλν ρηνχκνξ ηνπ θαη ηελ αλζξψπηλε ζρϋζε, πνπ πξφζθεξε ην Ϋδαθνο γηα λα νηθνδνκεζεέ, ε δηαηξηβά απηά ζέγνπξα δελ ζα εέρε βξεη ην δξφκν ηεο πξνο ην ηϋινο. Θα άζεια επέζεο λα απεπζχλσ ηηο ζεξκϋο κνπ επραξηζηέεο ζηα Ϊιια δχν κϋιε ηεο ηξηκεινχο επηηξνπάο ηεο δηαηξηβάο, ηνλ Ν. ΠαπαδΪθε θαη ηελ Ώ. πηλζνπξϊθε, ρσξέο ηηο επνηθνδνκεηηθϋο παξαηεξάζεηο ησλ νπνέσλ, ε παξνχζα δηαηξηβά ζα άηαλ ζέγνπξα ζεσξεηηθϊ θησρφηεξε. Βπέζεο, νθεέισ λα αλαθϋξσ ην Ϋκπξαθην ελδηαθϋξνλ ηνπο θαη ηε δηϊζεζά ηνπο γηα ζπλερά επηθνηλσλέα, ε νπνέα κνπ Ϋδσζε θνπξϊγην θαη θαηεπζχλζεηο ζε ζηηγκϋο πνπ άηαλ πξαγκαηηθϊ δχζθνιεο. Ώθφκα ζα άζεια λα επραξηζηάζσ ηα πξφζσπα εθεέλα πνπ κνπ παξαρψξεζαλ ζπλεληεχμεηο θαζψο θαη ηνπο ππαιιάινπο ζηε βηβιηνζάθε ηνπ Παλεπηζηεκένπ Παηξψλ θαη ζε δηϊθνξα επηζηεκνληθϊ πεξηνδηθϊ, πνπ αθηινθεξδψο πξφζθεξαλ ηε βνάζεηϊ ηνπο. Σν Ϋθαλαλ ρσξέο θακέα απνιχησο εμαέξεζε - κε ηδηαέηεξε πξνζπκέα, αθηεξψλνληϊο κνπ κϋξνο απφ ηνλ πνιχηηκν ρξφλν ηνπο. Δ ζπκβνιά ηνπο ππάξμε θαζνξηζηηθά γηα ηελ νινθιάξσζε ηνπ ζεσξεηηθνχ θαη εξεπλεηηθνχ ηκάκαηνο ηεο κειϋηεο. Έλα πνιχ πξνζσπηθφ επραξηζηψ νθεέισ πξνο ηελ νηθνγϋλεηϊ κνπ, γηα ηελ ελεξγά ηεο ζπκπαξϊζηαζε ζε φιε ηε δηϊξθεηα ηεο εθπφλεζεο ηεο κειϋηεο, εζηθά αιιϊ θαη πιηθά. Δ ελζϊξξπλζε, ε εκπηζηνζχλε, ε αγϊπε θαη ην Ϋκπξαθην ελδηαθϋξνλ ζπλϋβαιαλ απνθαζηζηηθϊ ζηελ εθπφλεζε ηεο κειϋηεο απηάο. Εδηαέηεξν επραξηζηψ νθεέισ ζηελ αδεξθά κνπ, Καηεξέλα ΜπαξηδΪθιε, πνπ κε βνάζεζε φρη κφλν ζηελ αλαδάηεζε ελφο κεγϊινπ κϋξνπο ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζένπ, αιιϊ ζπλϋβαιε ζηελ θαηαλφεζε απηνχ θαζψο επέζεο ιεηηνχξγεζε θαη σο «θξηηηθφο θέινο» ζε πνιιϊ θνκκϊηηα ηεο κειϋηεο. ΣΫινο, Ϋλα κεγϊιν θαη μερσξηζηφ επραξηζηψ νθεέισ ζην θέιν κνπ ΏλδξΫα ΐαζηιφπνπιν, πνπ ζε φιε απηά ηε καθξνρξφληα πξνζπϊζεηα ππάξμε ζπκπαξαζηϊηεο, εκςπρσηάο, βνεζφο, «θξηηηθφο θέινο» θαη εκπλεπζηάο. 3

4 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ Ο. Βηζαγσγά Οξηνζεηάζεηο- Πξνβιεκαηηζκνέ Σνπνζεηψληαο ηε ΜειΫηε πνπδαηφηεηα ηεο Έξεπλαο Δ Ανκά ηεο ΜειΫηεο ΘεσξεηηθΫο ΏλαθνξΫο Βηζαγσγά ΒκβΪζπλζε ζηα ΏλαιπηηθΪ Βξγαιεέα: πλζϋηνληαο Έλα Θεσξεηηθφ Πιαέζην Μεζνδνινγέα Μνξθά ηεο Έξεπλαο ΜΫζνδνο πιινγάο ησλ ΑεδνκΫλσλ Σερληθά πιινγάο ησλ ΑεδνκΫλσλ Γηαηέ ε Grounded Theory; Δ Βπηινγά ησλ Βξεπλεηηθψλ Βξγαιεέσλ ρεδηαζκφο ηεο Έξεπλαο Αηαδηθαζέεο πιινγάο ησλ ΑεδνκΫλσλ Πνξεέα ΏλΪιπζεο ησλ ΑεδνκΫλσλ Ώμηνιφγεζε ηεο Έξεπλαο Ο Λφγνο γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο Αηεξεχλεζε ηεο Έλλνηαο ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο Οη ΠνιηηηθΫο γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο ησλ ΜεγΪισλ Αηεζλψλ Οξγαληζκψλ Δ Παγθφζκηα ΣξΪπεδα Ο Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθάο πλεξγαζέαο θαη ΏλΪπηπμεο (ΟΟΏ) Οξγαληζκφο ησλ ΔλσκΫλσλ Βζλψλ γηα ηελ Βθπαέδεπζε, ηελ Βπηζηάκε θαη ηνλ Πνιηηηζκφ (ΟΤΝΒΚΟ) Βπξσπατθά Βθπαηδεπηηθά Πνιηηηθά- Βιιεληθά Βθπαηδεπηηθά Πνιηηηθά

5 3.4Ο Θεζκφο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ Οη ΘΫζεηο ηεο Αηδαζθαιηθάο Οκνζπνλδέαο ΒιιΪδαο (ΑΟΒ) Βπξάκαηα Έξεπλαο Πεδένπ ΐηβιηνγξαθέα ΠαξΪξηεκα

6 Πεξίιεςε Δ παξνχζα δηαηξηβά αζρνιεέηαη κε ηελ Ϋλλνηα ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο θαη ζπγθεθξηκϋλα εζηηϊδεηαη ζην ξφιν θαη ηε δξϊζε ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο ζην ζϋκα απηφ σο ππεχζπλνπ γηα ηελ επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά θαζνδάγεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Οη πνιηηηθϋο γηα ηελ πνηφηεηα θαέλεηαη φηη δελ πξνϋξρνληαη απφ ηελ ειιεληθά παξϊδνζε ά θαη ηηο ειιεληθϋο εθπαηδεπηηθϋο πξνηεξαηφηεηεο. Βέλαη πεξηζζφηεξν επέδξαζε ηεο ζπκκεηνράο ηεο ρψξαο ζε ππεξ-εζληθνχο θαη δηεζλεέο ζεζκνχο θαη κνξθψκαηα. ΚαηΪ ζπλϋπεηα, ε κειϋηε απηά εθθηλεέ απφ ηε δηηηά δηαπέζησζε πσο ε δηεξεχλεζε ηεο ζχγρξνλεο ειιεληθάο πνιηηηθάο γηα ηελ εθπαέδεπζε δελ κπνξεέ παξϊ λα εζηηϊδεη ηαπηφρξνλα, ηφζν ζην δηεζλϋο πεξηβϊιινλ (ΒΒ θαη κεγϊινη δηεζλεέο νξγαληζκνέ) φζν θαη ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ εζληθνχ κϋζα απφ ηηο δξϊζεηο θνξϋσλ πνπ κπνξνχλ λα δηακνξθψζνπλ, λα επεξεϊζνπλ ά λα θαζνξέζνπλ ηελ ηειηθά επηηπρέα κηαο νπνηαζδάπνηε δϋζκεο πνιηηηθψλ απνθϊζεσλ θαηϊ ηελ εθαξκνγά ηνπο. ην πιαέζην απηφ γέλεηαη απφπεηξα λα αλαιπζεέ ε Ϋλλνηα ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο, λα δηεξεπλεζεέ ην πψο πξνζεγγέδεηαη απφ ηνπο κεγϊινπο δηεζλεέο νξγαληζκνχο θαη πψο ζρεδηϊδεηαη θαη ελ ηϋιεη πινπνηεέηαη σο εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά. ηε ζπλϋρεηα, ελδηαθϋξεη ην πψο απηά ε πνιηηηθά κεηαθϋξεηαη, εθαξκφδεηαη θαη πξνζαξκφδεηαη ηειηθϊ ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα. ΜΫζα απφ ηελ αλϊιπζε πεξηερνκϋλνπ θεηκϋλσλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ, επξσπατθψλ λνκνζεηηθψλ θεηκϋλσλ, ειιεληθψλ λνκνζεηεκϊησλ θαη ηνπ Αηδαζθαιηθνχ ΐάκαηνο ( ) θαζψο θαη ηελ αλϊιπζε εκέ-δνκεκϋλσλ ζπλεληεχμεσλ ζε 28 ρνιηθνχο πκβνχινπο ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο επηρεηξεέηαη ε αλϊιπζε θαη εξκελεέα ηφζν ησλ πνιηηηθψλ γηα ηελ εθπαέδεπζε, δηεζλψο θαη ζηελ ΒιιΪδα, φζν θαη ην ξφιν ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ζε απηϋο. ηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο αλαδεηθλχνληαη θαη εξκελεχνληαη νη ιφγνη απφζηαζεο ζϋζπηζεο θαη εθαξκνγάο ησλ λνκνζεηεκϊησλ πνπ παξαηεξεέηαη ζηελ ειιεληθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά. Ώθφκα ζπγθαηαιϋγνληαη ηα εκπφδηα πνπ ζπλαληϊ ν ρνιηθφο χκβνπινο θαηϊ ηε δξϊζε ηνπ, νη πεξηνξηζκνέ ηεο δξϊζεο ηνπ θαζψο επέζεο θαη ηα πεξηζψξηα πνπ Ϋρεη λα αλαπηχμεη πξαθηηθά πνπ ζηνρεχεη ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. Πξνο επηθχξσζε αιιϊ θαη αλϊδεημε ηεο θαιάο πξαθηηθάο ρξεζηκνπνηνχληαη επξάκαηα Ϋξεπλαο πεδένπ ζε εθπαηδεπηηθνχο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο. i

7 Abstract The present thesis deals with the subject of quality in education. More specifically it deals with the role and action of the Scholikou Symvoulou of Primary Education. This person in the Greek educational system is responsible for the scientific and pedagogical guidance, consultation and the evaluation of teachers. It seems that the Greek educational policies that concerns quality in education do not have roots in the Greek educational tradition. They come as a result and consequence to the Greek s participation in International Organizations and Unions. The dissertation focus starts from the dual point that the study of Greek educational policy should consider on the one hand the international makers of educational policy (European Union and International Organizations) and on the other the national specific under which the action of players who can modify, affect or determine the final success of political decision in their implementation. In this context we attempt to understand the meaning of quality in education, to study how this notion is used by the international organizations and how it is formulated and implemented in the Greek educational system. Through the content analysis of documents of International Organizations, of the European Union, of the Greek regulative framework and of the journal Didaskaliko Vima ( ) and also the findings of the 28 semi-structured interviews of Scholikous Symvoulous we attempt on the one hand to analyze and explain the implementation of the Greek regulative framework and on the other to clarify and analyze the role and actions of Scholikou Symvoulou. The findings of the research bring to light the gap between formulation and implementation of the Greek educational policy that concerns quality in education. Furthermore the findings bring to light the obstacles, the restrictions of his/ her action but also the ways that he/ she has to develop action that promotes quality in education. In order to make clear this action that promotes quality, findings are used from semi-structured interviews to teachers. ii

8 Δπξεηήξην Πηλάθσλ- ρεκάησλ ΠΗΝΑΚΑ/ ΣΗΣΛΟ ΔΛΗΓΑ ΥΖΜΑ ν Πηλ.Νν1 ΜΒΏ-ΏΞΟΝΒ 19 ρ. Νν 1 ΠΟΡΒΕΏ ΏΝΏΛΤΔ ΔΜΕ-ΑΟΜΔΜΒΝΧΝ 51 ΤΝΒΝΣΒΤΞΒΧΝ ρ. Νν 2 ΚΟΤΛΣΟΤΡΏ ΠΟΕΟΣΔΣΏ 81 Πηλ Νν 2 ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ ΚΏΕ ΑΕΒΘΝΒΕ 98 ΟΡΓΏΝΕΜΟΕ Πηλ Νν 3 ΑΕΏΣΏΒΕ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ 111 Πηλ Νν 4 ΝΟΜΟΕ/ ΠΑ/ ΤΠ.ΏΠΟΦΏΒΕ: ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ 115 ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ: ΒΚΦΡΏΒΕ- ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ- ΏΞΕΟΛΟΓΔΣΔ Πηλ Νν 5 ΒΓΚΤΚΛΕΟΕ: ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ: 121 ΒΚΦΡΏΒΕ- ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ (εμεηδέθεπζε) Πηλ Νν 6 ΠηΒ ΚΏΕ ΠΡΟΘΒΒΕ/ ΜΒΣΡΏ ΠΡΟ ΤΛΟΠΟΕΔΔ ΣΟ 133 ΒΛΛΔΝΕΚΟ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΟ ΤΣΔΜΏ Πηλ Νν 7 ΜΒΣΡΏ/ ΠΡΟΘΒΒΕ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΔ 136 ΠΟΛΕΣΕΚΔ ΓΕΏ ΤΜΠΟΡΒΤΔ ΜΒ ΒΤΡΧΠΏΨΚΔ (ΠΡΧΣΟΐΏΘΜΕΏ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ) Πηλ Νν 8 ΣΏΔ- ΘΒΒΕ ΑΟΒ 177 Πηλ Νν 9 ΏΝΣΕΠΏΡΏΐΟΛΔ ΣΔ ΒΝΝΟΕΏ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ 190 ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ Πηλ Νν 10 ΘΒΧΡΔΔ ΣΔ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ ΏΠΟ 191 Πηλ Νν 11 ΠΏΡΏΜΒΣΡΟΕ ΠηΒ ΣΏ ΝΟΜΟΘΒΣΔΜΏΣΏ ΚΏΕ ΣΟΤ 194 Πηλ Νν 12 ΠΡΟΩΠΟΘΒΒΕ ΤΛΟΠΟΕΔΔ ΠηΒ 202 Πηλ Νν 13 ΣΟΥΟΘΒΕΏ ΠηΒ 207 Πηλ Νν 14 ΡΟΛΟ ΣΔΝ ΠηΒ 210 Πηλ Νν 15 ΑΡΏΔ ΥΟΛΕΚΧΝ ΤΜΐΟΤΛΧΝ 223 ρ. Νν 3 ΣΏΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΧΝ Β ΥΒΔ ΜΒ ΥΟΛΕΚΟ ΤΜΐΟΤΛΟ 232 iii

9 ΜΔΡΟ Η 1

10 Ο. Δηζαγσγή 0.1 Οξηνζεηήζεηο- Πξνβιεκαηηζκνί Σελ ηειεπηαέα δεθαεηέα ηδηαέηεξα, ν ιφγνο γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο (ΠηΒ) Ϋρεη βξεζεέ ζην επέθεληξν ηφζν ηνπ επηζηεκνληθνχ Λφγνπ πεξέ εθπαέδεπζεο φζν θαη σο Ϋλαο απφ ηνπο θχξηνπο Ϊμνλεο ζηε δηακφξθσζε εζληθψλ, ππεξεζληθψλ θαη δηεζλψλ εθπαηδεπηηθψλ πνιηηηθψλ (πρ Cheng, 2003; Lee & Fitz, 1995). Δ παξνχζα κειϋηε αζρνιεέηαη κε ηε δηεξεχλεζε ηεο ΠηΒ θαη ζπγθεθξηκϋλα εζηηϊδεη ζην ξφιν πνπ παέδεη ά κπνξεέ λα παέμεη ν ρνιηθφο χκβνπινο (), σο ππεχζπλνο γηα ηελ επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά θαζνδάγεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε απηάλ. Δ ΠηΒ ζπλδϋεηαη Ϊκεζα κε ηε δηαζθϊιηζε θαη ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ο Ϋρεη ξφιν ζεζκηθϊ ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα θαη γηα ηα δχν απηϊ. Σν λνκνζεηηθφ πιαέζην πνπ πξνζδηνξέδεη ηα θαζάθνληϊ ηνπ, αλαθϋξεηαη ιεπηνκεξψο ζηελ επζχλε πνπ Ϋρεη φζνλ αθνξϊ ζηελ θαζνδάγεζε, επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε θαη βειηέσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Ν.2986/2002, ΤΏ 353.1/324/10567/Α1). Δ αλαδάηεζε ηνπ ξφινπ θαη ηεο δξϊζεο ηνπ, ησλ πξνυπνζϋζεσλ γηα απηάλ θαη ηνπ πιαηζένπ ηειηθϊ ζην νπνέν δηακνξθψλεηαη, εέλαη απαξαέηεηε πξνθεηκϋλνπ λα γέλεη αληηιεπηφο ν ξφινο ηνπ ζην ζϋκα ηεο ΠηΒ. Κνηλφο ηφπνο φισλ ησλ ζϋζεσλ επηζηεκνληθψλ θαη πνιηηηθψλ γηα ηελ εθπαέδεπζε εέλαη φηη απηά πξϋπεη λα Ϋρεη πνηφηεηα, ψζηε λα εέλαη απνηειεζκαηηθά. Βηδηθφηεξα ζηηο κϋξεο καο ην ζϋκα ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο (ΠηΒ) εέλαη Ϋλα απφ ηα πιϋνλ ζπδεηεκϋλα θαη αλαδεηνχκελα παγθνζκέσο θαη επξσπατθϊ (Sauders, 2002; C58/1, ; C73/17, ; Reezigt, 2001; Yin & Wai 1997; Yoshida, 1994). Δ πνηφηεηα δηαηππψλεηαη σο Ϋλαο απφ ηνπο θχξηνπο ζηφρνπο ηεο εθπαέδεπζεο ζε πνιιϊ θεέκελα θαη θαινχληαη φινη νη εκπιεθφκελνη λα ζπκβϊιινπλ ζηελ επέηεπμά ηεο (COM ; Hingel, 2001; Townsend, 1997). Βέλαη επξχηεξα παξαδεθηφ φηη ν φξνο ΠηΒ δελ εέλαη εχθνια πξνζδηνξέζηκνο (πρ Snyder, 2007; Harvey & Green, 1993). Δ πνηφηεηα εέλαη αλϊγθε λα ζπλδϋεηαη κε ζπγθεθξηκϋλνπο ζηφρνπο. κσο, νη εθπαηδεπηηθνέ ζηφρνη δελ εέλαη, παληνχ θαη πϊληα, νη έδηνη. ΏιιΪδνπλ ζχκθσλα κε ην ρξφλν θαη ηηο ηδηαέηεξεο ζπλζάθεο ελφο θξϊηνπο ά κηαο πεξηνράο. Γηα απηφ θαη ε ΠηΒ πξνζδηνξέδεηαη δηαθνξεηηθϊ ζε δηϊθνξα πιαέζηα. Δ ΠηΒ εμαξηϊηαη ινηπφλ Ϊκεζα απφ ην ζπγθεθξηκϋλν πιαέζην ζην νπνέν εθαξκφδεηαη θαη εέλαη ππιψλαο ηεο εθπαηδεπηηθάο δηαδηθαζέαο ζην πιαέζην ελφο εθπαηδεπηηθνχ νξγαληζκνχ (Gray, 1990; Fitz-Gibbon, 1996; νινκψλ, 1999; Macbeath & Mortimore, 2001). Παξ φια απηϊ, ν πξνβιεκαηηζκφο ζπλέζηαηαη ζην αλ κπνξεέ λα βξεζεέ κηα θνηλά γιψζζα γηα ηελ ΠηΒ, ζε φ,ηη αθνξϊ, ηφζν ζην ηη εμππεξεηεέ, φζν θαη ζην 2

11 πψο κπνξεέ λα δηαζθαιηζηεέ. Δ δηαζθϊιηζε αθνξϊ ηφζν ζε Ϊςπρνπο παξϊγνληεο, φπσο ηα πιηθϊ κϋζα (ε πιηθνηερληθά ππνδνκά, επνπηηθϊ πιηθϊ, βηβιέα), ην λνκνζεηηθφ πιαέζην, ε δνκά (νη βαζκέδεο εθπαέδεπζεο) θαη ην Ώλαιπηηθφ Πξφγξακκα φζν θαη Ϋκςπρνπο, φπσο νη εθπαηδεπηηθνέ, νη καζεηϋο, νη γνλεέο, ηα εθπαηδεπηηθϊ ζηειϋρε (ρνιηθνέ χκβνπινη, ΠξντζηΪκελνη, ΑηεπζπληΫο Βθπαέδεπζεο θαη ρνιηθψλ ΜνλΪδσλ θ.α.). ζνλ αθνξϊ πην ζπγθεθξηκϋλα γηα ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ζηελ πινπνέεζε ησλ θαηεπζχλζεσλ ηνπ θαη ηελ εμαζθϊιηζε ησλ φξσλ γηα ηελ θαιά ιεηηνπξγέα ησλ ζρνιεέσλ ζπκβϊιινπλ παξϊιιεια κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηα ζηειϋρε εθπαέδεπζεο. Αειαδά νη Πεξηθεξεηαθνέ ΑηεπζπληΫο Βθπαέδεπζεο, νη ρνιηθνέ χκβνπινη, νη ΑηεπζπληΫο θαη νη ΤπνδηεπζπληΫο θαη νη ΠξντζηΪκελνη ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ (εγθχθιηνο ΤΠΒΠΘ,03/09/2004). Σελ πνηφηεηα, φπσο άδε αλαθϋξζεθε, ζηνλ ηνκϋα ηεο θαζνδάγεζεο, επηκφξθσζεο, αμηνπνέεζεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δπλακηθνχ θαινχληαη λα πξνζθϋξνπλ νη ρνιηθνέ χκβνπινη () Σνπνζεηψληαο ηε Μειέηε ε απηάλ ηελ ελφηεηα ζηφρν Ϋρνπκε λα ηνπνζεηάζνπκε κε ζαθάλεηα ηε κειϋηε καο. Δ κειϋηε απηά εληϊζζεηαη ζην ρψξν ησλ επηζηεκψλ ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηδηαέηεξα ζην κεηαέρκην ησλ γλσζηηθψλ αληηθεηκϋλσλ ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο θαη ηεο θνηλσληνινγέαο ηεο εθπαέδεπζεο. ΚαηΪ ζπλϋπεηα, εδψ ζα εζηηαζηνχκε ζην θνκκϊηη πνπ αθνξϊ ζηελ ηεθκεξέσζε, ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνέεζε ηεο ΠηΒ ζηελ ΒιιΪδα θαη δελ ζα αζρνιεζνχκε κε Ϊιιεο πηπρϋο ηεο, εμέζνπ ζεκαληηθϋο, φπσο εέλαη ε παηδαγσγηθά, ε ςπρνινγηθά ά ε δηδαθηηθά. Δ εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά αλαθϋξεηαη ζε πνηθέια επέπεδα (Taylor et al, 1997; Fullan et al, 1991). ΚαηΪ ην ηακϋιν αλαθϋξεηαη ζε Ϋμη επέπεδα αλϊπηπμεο θαη αλϊιπζεο (2009: 122), πνπ ην θαζϋλα εζηηϊδεη θαη ζε δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν. πλνπηηθϊ ινηπφλ κπνξεέ λα αθνξϊ «ζην ηζηνξηθφ πιαίζην ζπγθξφηεζεο, ζην ζχγρξνλν θνηλσληθφ- νηθνλνκηθφ, πνιηηηθφ θαη πνιηηηζκηθφ πιαίζην, ζηνπο ζρεδηαζηέο ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο, ζηελ αηδέληα πνπ αθνξά ζηνπο ζηφρνπο, ζηα εξγαιεία εθαξκνγήο θαη ειέγρνπ θαη ζηα ππνθείκελα θαη αληηθείκελα απηήο». Έηζη, θϊζε θνηλσλέα, αλϊινγα ηελ ηζηνξηθά ζηηγκά, δηακνξθψλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηφρνπο πνπ θξέλεη απαξαέηεηνπο. Δ παξνχζα κειϋηε αζρνιεέηαη ινηπφλ κε ην επέπεδν αλϊιπζεο ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, πνπ αθνξϊ ζην ζχγρξνλν πιαέζην θαη ηνπο δξψληεο ζε απηφ. Οη αιιαγϋο ζηελ νηθνλνκέα θαη ζηελ εξγαζέα δεκηνπξγνχλ εξσηάκαηα θαη πξνβιεκαηηζκφ γηα ην πψο δηακνξθψλεηαη ε εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά θαη πψο πξνζδηνξέδνληαη θαηϊ ζπλϋπεηα νη ζηφρνη ηεο εθπαέδεπζεο, ηα πξνγξϊκκαηα ζπνπδψλ θαη νη κϋζνδνη αμηνιφγεζεο ησλ απνηειεζκϊησλ ησλ ζρνιεέσλ. Δ εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά θαη ε παγθφζκηα νηθνλνκέα εκθαλέδνληαη λα Ϋρνπλ κηα ζρϋζε αιιειεμϊξηεζεο, ρσξέο λα παξαγλσξέδνληαη φκσο θαη νη 3

12 θνηλσληθϋο ζπληζηψζεο πνπ επεξεϊδνπλ θαη απηϋο κε ηε ζεηξϊ ηνπο ηε δηακφξθσζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. ην πιαέζην απηφ δηακνξθψλεηαη ινηπφλ ε πνιηηηθά γηα ηελ εθπαέδεπζε, δειαδά Ϋλα ζψκα ηζρπξηζκψλ, δειψζεσλ θαη εληνιψλ πνπ επηδεηνχλ ά θαη εηζεγνχληαη Ϋλα ζπγθεθξηκϋλν ζρϋδην δξϊζεο. Σα ζψκα απηφ: αθνξϊ ζηε δηαρεέξηζε εθπαηδεπηηθψλ δεηεκϊησλ θαη επηρεηξεέ, αλϊινγα κε ηε ζπλνιηθά ζθνπνζεζέα πνπ ην δηαηξϋρεη λα πξνσζάζεη εέηε ηε κεηϊδνζε πνιηηηζκηθψλ αμηψλ θαη θνηλσληθψλ ξφισλ εέηε ηε κϊζεζε ελφο δηεπξπκϋλνπ πεδένπ ζπγθεθξηκϋλσλ επηζηεκνληθψλ βϊζεσλ εέηε ηελ πξνζαξκνγά ζηηο νηθνλνκηθϋο απαηηάζεηο. ια ηα παξαπϊλσ ζπλδϋνληαη κε ην θνηλσληθφ, πνιηηηθφ, ηδενινγηθφ θαη νηθνλνκηθφ πιαέζην κϋζα ζην νπνέν εθπνλνχληαη θαη επηρεηξνχλ λα πινπνηεζνχλ (ΠαπαδΪθεο, 2003: 82-83; Σζανχζεο, 2007). Δ ζπγθεθξηκϋλε κειϋηε εθθηλεέ απφ ηε δηηηά δηαπέζησζε πσο ε δηεξεχλεζε ηεο ζχγρξνλεο ειιεληθάο πνιηηηθάο γηα ηελ εθπαέδεπζε δελ κπνξεέ παξϊ λα εζηηϊδεη ηαπηφρξνλα, ηφζν ζην δηεζλϋο πεξηβϊιινλ (ΒΒ θαη κεγϊινη δηεζλεέο νξγαληζκνέ) φζν θαη ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ εζληθνχ κϋζα απφ ηηο δξϊζεηο θνξϋσλ πνπ κπνξνχλ λα δηακνξθψζνπλ, λα επεξεϊζνπλ ά λα θαζνξέζνπλ ηελ ηειηθά επηηπρέα κηαο νπνηαζδάπνηε δϋζκεο πνιηηηθψλ απνθϊζεσλ θαηϊ ηελ εθαξκνγά ηνπο. Πξνο επηθχξσζε ηνπ πξψηνπ ζθϋινπο ηνπ πξνεγνπκϋλνπ ζεκεηψλεηαη, παξαδεηγκαηηθϊ, φηη κε ηελ ςάθηζε ηεο πλζάθεο ηνπ ΜΪαζηξηρ (1992) ε ζρϋζε ηεο Έλσζεο κε ηελ εθπαέδεπζε απνθηϊ επέζεκν ραξαθηάξα, θαη ζεζκνζεηεέηαη ε δπλαηφηεηα ηεο ΒΒ λα εθαξκφδεη ά λα επεξεϊδεη πνιηηηθϋο πνπ αθνξνχλ ηελ εθπαέδεπζε, ηελ θαηϊξηηζε θαη ηελ Ϋξεπλα. ηε ζπλϋρεηα θαη ζε φ,ηη αθνξϊ ηελ αλϊπηπμε ηνπ Λφγνπ θαη ηεο πνιηηηθάο πεξέ πνηφηεηαο αο αλαθεξζεέ επέζεο παξαδεηγκαηηθϊ φηη ην ΜΪξηην ηνπ 2000, ην Βπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο δηαπηζηψλνληαο φηη ε Βπξσπατθά Έλσζε βξέζθεηαη αληηκϋησπε κε κηα κεγϊιε πνηνηηθή κεηαιιαγή, ε νπνέα πξνθχπηεη απφ ηελ παγθνζκηνπνέεζε θαη ηηο πξνθιάζεηο κηαο λϋαο νηθνλνκέαο θαζνδεγνχκελεο απφ ηε γλψζε, Ϋζεζε Ϋλαλ ζεκαληηθφ ζηξαηεγηθφ ζηφρν: ε Έλσζε ζα πξϋπεη σο ην 2010 λα γέλεη ε αληαγσληζηηθφηεξε θαη δπλακηθφηεξε νηθνλνκία ηεο γλψζεο αλά ηελ πθήιην, ηθαλή γηα βηψζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε κε πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη κεγαιχηεξε θνηλσληθή ζπλνρή. Οη αιιαγϋο απηϋο απαηηνχλ ηαπηφρξνλα αιιαγϋο ζηελ νηθνλνκέα, αιιϊ θαη ζηα ζπζηάκαηα θνηλσληθάο πξφλνηαο θαη εθπαέδεπζεο. Ώο ζεκεησζεέ φηη ην Βπξσπατθφ πκβνχιην θαέλεηαη πσο απνδέδεη κεγϊιε βαξχηεηα ζην ξφιν πνπ παέδνπλ ηα ζπζηάκαηα εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο ζηελ νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά ζηξαηεγηθά θαη ην κϋιινλ ηεο Έλσζεο. ηα πξνεγνχκελα πθϋξπεη ε θνηλά παξαδνρά απφ ηα θξϊηε-κϋιε φηη ε πςειάο πνηφηεηαο εθπαέδεπζε απνηειεέ ηνλ θνκβηθφ Ϊμνλα θαη ραξαθηεξηζηηθφ ηεο αγνξϊο εξγαζέαο. ΒμΪιινπ, άδε ην Ϊξζξν 149 ηεο πλζάθεο ηνπ Άκζηεξληακ (πξψελ 126 ηεο πλζάθεο ηνπ ΜΪαζηξηρη) αλϋθεξε φηη «ε Κνηλφηεηα νθείιεη λα ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο ελζαξξχλνληαο ηε ζπλεξγαζία αλάκεζα ζηα θξάηε-κέιε θαη αλ ρξεηαζηεί λα ζηεξίδεη θαη λα 4

13 ζπκπιεξψλεη ηηο δξάζεηο ηνπο ζεβφκελε ηαπηφρξνλα ηελ επζχλε ησλ θξαηψλ-κειψλ λα δηακνξθψλνπλ ην πεξηερφκελν θαη ηε δνκή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπο ζπζηεκάησλ θαζψο θαη ην δηαθνξεηηθφ πνιηηηζκφ θαη γιψζζα ηνπο». Βπέζεο, πξνθεηκϋλνπ λα εληζρπζεέ ε ζπλνρά κεηαμχ ηεο εζληθάο θαη ηεο θνηλνηηθάο δξϊζεο θαη λα δηαξζξσζεέ θαιχηεξα ε ζπλεξγαζέα ησλ θξαηψλκειψλ, ε Βπηηξνπά πξφηεηλε θϊζε ρψξα λα θνηλνπνηεέ ηηο πνιηηηθϋο πξνηεξαηφηεηϋο ηεο φζνλ αθνξϊ ζηηο επελδχζεηο θαη ηηο κεηαξξπζκέζεηο ζηελ εθπαέδεπζε θαη ηελ θαηϊξηηζε, ζε κεζνπξφζεζκν θαη καθξνπξφζεζκν επέπεδν, θαζψο θαη ηελ αλακελφκελε ζπλεηζθνξϊ ηνπο ζηελ πινπνέεζε ησλ επξσπατθψλ ζηφρσλ σο ην 2010 (COM, 2003: 685). Σα θξϊηε-κϋιε αλϊινγα κε ηηο ηδηαέηεξεο νηθνλνκηθϋο, θνηλσληθϋο θαη πνιηηηζηηθϋο ηνπο ζπλζάθεο νθεέινπλ λα ζηεξέμνπλ ηελ αλϊπηπμε ηεο πνηφηεηαο ηεο ζρνιηθάο εθπαέδεπζεο (COM, 2000, 523) δέλνληαο ηδηαέηεξε Ϋκθαζε ζηελ αμηνιφγεζε εμσηεξηθά θαη εζσηεξηθά, ζηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, βειηηψλνληαο ηηο πξαθηηθϋο γηα επέηεπμε ηεο ΠηΒ θαη εκπιϋθνληαο φινπο ηνπο αξκφδηνπο ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο. Οη ρνιηθνέ χκβνπινη- φζνλ αθνξϊ ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα- θαινχληαη λα παέμνπλ απνθαζηζηηθφ ξφιν ζηελ φιε δηαδηθαζέα. Βέλαη απηνέ πνπ Ϋρνπλ ηελ αξκνδηφηεηα, λνκνζεηηθϊ, λα αμηνινγάζνπλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, λα ηνπο θαζνδεγάζνπλ, λα ηνπο επηκνξθψζνπλ θαη λα ζπκβϊιινπλ ζηε ζχλδεζε ηνπ ζρνιεένπ κε ηελ θνηλσλέα. Ώπφ ηελ Ϊιιε, θαη πξνο επηθχξσζε ηνπ δεχηεξνπ ζθϋινπο, ηεο ηνπηθάο (εδψ εζληθάο) πξαγκαηηθφηεηαο θαη ηνπ ξφινπ ηεο ζηελ πινπνέεζε, πιεκκειά πινπνέεζε ά παξακφξθσζε κηαο θνηλάο επξσπατθάο πνιηηηθάο, ζα πξϋπεη λα ηνληζηεέ ε ζεκαζέα ηνπ πνιηηηθνχ θαη πνιηηεηαθνχ ζπζηάκαηνο. Βπέζεο ζα πξϋπεη λα ηνληζηεέ θαη ν ξφινο ησλ δηαθφξσλ ελδηαθεξνκϋλσλ θνξϋσλ πνπ εκπιϋθνληαη θαη παξϊγνπλ ά αλαπαξϊγνπλ απηφ πνπ νλνκϊδεηαη «εζληθά ηδηαηηεξφηεηα». Οη νπνένη (θνξεέο) κπνξνχλ λα δηακνξθψζνπλ, λα επεξεϊζνπλ ά λα θαζνξέζνπλ ηελ ηειηθά επηηπρέα κηαο νπνηαζδάπνηε δϋζκεο πνιηηηθψλ απνθϊζεσλ θαηϊ ηελ εθαξκνγά ηνπο. Με βϊζε απηϋο ηηο παξαδνρϋο, ε παξνχζα κειϋηε εζηηϊδεη ζηηο δηεξγαζέεο πνπ ζπκβαέλνπλ ζε εζληθφ επέπεδν. ΒμεηΪδεη, κε αθνξκά ην ζϋκα ηεο ΠηΒ, απφ ηε κηα, ηε δηακφξθσζε ηεο εζληθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο θαη απφ ηελ Ϊιιε, ηηο «ηδηαέηεξεο» απαληάζεηο πνπ δέλνπλ (ζην ζϋκα απηφ) νη ρνιηθνέ χκβνπινη (). Ώπαληάζεηο πνπ αθνξνχλ ηφζν ζην ξφιν ηνπο φζν θαη ζηε δξϊζε ηνπο. πγθεθξηκϋλα ην δεέγκα ηεο παξνχζαο κειϋηεο απνηεινχλ νη ρνιηθνέ χκβνπινη ηεο ΠεξηθΫξεηαο ηεο Απηηθάο ΒιιΪδαο. Βπέζεο, σο πιϋγκα ειϋγρνπ ησλ φζσλ δειψλνπλ νη δηεξεπλϊηαη ε αληέιεςε εθπαηδεπηηθψλ ηεο έδηαο ΠεξηθΫξεηαο κε ζηφρν λα αλαδεηρζεέ ε θαιά πξαθηηθά θϊπνησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ, ε νπνέα κπνξεέ λα αλαρζεέ ζε παξαδεηγκαηηθά. ηειϋρε, αλϊινγα απηνχ ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ δηαδξακαηέδνπλ δηεζλψο παξφκνην ξφιν. πσο αλαθϋξνπλ νη Γθφβαξεο θαη ΡνπζζΪθεο (2008: 36) «ζηνλ ηέηαξην ηφκν ηνπ επξσπατθνχ γισζζαξίνπ εθπαίδεπζεο πνπ αλαθέξεηαη ζην πξνζσπηθφ δηνίθεζεο, παξαθνινχζεζεο θαη 5

14 ζηήξημεο ηεο εθπαίδεπζεο παξαηίζεληαη πεξίπνπ 500 φξνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ» θαη πνπ αλαθϋξνληαη εέηε ζην πξνζσπηθφ εληφο ηνπ ζρνιεένπ εέηε ζην πξνζσπηθφ ην ππεχζπλν γηα ηελ αμηνιφγεζε εέηε ζην πξνζσπηθφ ην ππεχζπλν γηα ηελ θαζνδάγεζε. Ώπηφ δεέρλεη φηη ππϊξρεη κηα πνιππινθφηεηα θαη εηεξφηεηα ηνπ ξφινπ θϊζε ζηειϋρνπο, ε νπνέα ζαθψο εμαξηϊηαη θαη απφ ηηο ζπλζάθεο ηεο θϊζε ρψξαο. Έηζη ινηπφλ ζπλαληϊκε φξνπο φπσο teacher s consultant, internal and district consultant, external consultant, superintendent, national curriculum coordinator, instructional coordinator, education administrator, counselor, teacher supervisor, mentor teacher, teacher s inspector, critical friend. Ώπηφ πνπ δηαθαέλεηαη εέλαη φηη ζηα πεξηζζφηεξα εθπαηδεπηηθϊ ζπζηάκαηα ηεο ΒΒ, ηα ζρνιεέα αμηνινγνχληαη απφ ηελ θεληξηθά δηνέθεζε θαη εθαξκφδεηαη ε εμσηεξηθά θαη ε εζσηεξηθά αμηνιφγεζε. «Ζ εζσηεξηθή αμηνιφγεζε κνηάδεη λα εμειίζζεηαη πιένλ ζε ζεκαληηθφ βήκα ζηελ πνξεία βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο, αθνχ ελζαξξχλεη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο θαη ηηο ζπδεηήζεηο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ αιιαγή θαη ζηελ παξαθνινχζεζε ηεο επίηεπμεο ή κε ησλ ζηφρσλ αιιά θαη ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αθνξνχλ ζην ζπγθεθξηκέλν ζρνιείν. Χζηφζν δελ απνηειεί ε εζσηεξηθή αμηνιφγεζε γεληθεπκέλε πξαθηηθή αθφκα θαη ζε ρψξεο φπνπ απηή είλαη ππνρξεσηηθή» (Eurydice, 2004: 2). ηελ Βπξψπε νη εμσηεξηθνέ αμηνινγεηϋο εέλαη απαξαέηεην λα εέλαη θαζεγεηϋο ά λα Ϋρνπλ εκπεηξέα ζην ρψξν ηεο εθπαέδεπζεο. ε πεξέπνπ κηζϋο απφ ηηο ρψξεο, νη αμηνινγεηϋο ππνρξενχληαη λα πεξϊζνπλ εμεηδηθεπκϋλν ζεκηλϊξην θαη/ά λα πεξϊζνπλ εμεηϊζεηο. Ώλ θαη ε αμηνιφγεζε ελφο ζπγθεθξηκϋλνπ ζρνιεένπ ζπλδϋεηαη ζπρλϊ κε δηνηθεηηθϊ ζϋκαηα, ε δηνηθεηηθά εκπεηξέα ζπϊληα απαηηεέηαη. Δ πξφζιεςε αλεμϊξηεησλ εηδηθψλ επηζηεκφλσλ απνηειεέ κϊιινλ ηελ εμαέξεζε παξϊ ηνλ θαλφλα ζηελ Βπξψπε. Οη εμσηεξηθνέ αμηνινγεηϋο κπνξνχλ λα ελεξγνχλ θαη ζαλ ζχκβνπινη (Eurydice, 2004: 4). κσο παξ φιεο ηηο ηδηαηηεξφηεηεο, παξαηεξνχληαη θνηλϋο ηϊζεηο φπσο ε απνθϋληξσζε ησλ ππεξεζηψλ, ε αχμεζε ηεο απηνλνκέαο αιιϊ θαη ηεο ινγνδνζέαο θαη ηεο αμηνιφγεζεο, ε επηκφξθσζε ησλ ζηειερψλ γηα ηηο ζϋζεηο πνπ πξφθεηηαη λα αλαιϊβνπλ (Γθφβαξεο & ΡνπζζΪθεο, 2008: 36-37). Βπέζεο θνηλά θαέλεηαη λα εέλαη ε εμεηδηθεπκϋλε γλψζε δηαδηθαζηψλ εζσηεξηθάο θαη εμσηεξηθάο αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ, ε επαλϊθξηζε θαη ε αμηνιφγεζε ηνπ Ϋξγνπ ηνπο θαη ε επηκφξθσζά ηνπο (Γθφβαξεο & ΡνπζζΪθεο, 2008: 44-45; Isore, 2009: 29). Ώθφκα παξαηεξεέηαη ζχλδεζε ηνπ θαζνδεγεηηθνχ ηνπο ξφινπ κε ηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ (Γθφβαξεο & ΡνπζζΪθεο, 2008: 52-53; Cox, 1983: 12; Rosenholtz, 1987: 204; Fullan, 1991: 221; Ofsted, 2005). ΒπηπιΫνλ δέλεηαη Ϋκθαζε ζηελ επηθνηλσλέα θαη ηε ζπλεξγαζέα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ην ζχκβνπιν, γηα λα θαηαλνάζεη ν δεχηεξνο ηηο πξαθηηθϋο ηνπ πξψηνπ θαη ηηο δπζθνιέεο ηνπ, ηδηαέηεξα ζε φ,ηη αθνξϊ ζηελ εηζαγσγά θαηλνηνκηψλ ά αιιαγψλ ζην Ώλαιπηηθφ Πξφγξακκα (Hargreaves et al, 2001: 172; Ehren & Vischer, 2006: 51). Ώπηφ κπνξνχλ λα ην θϊλνπλ εέηε Ϊκεζα κϋζσ ηεο ζεζκνζεηεκϋλεο αμηνιφγεζεο εέηε Ϋκκεζα κϋζσ ησλ Ϊηππσλ ζπδεηάζεσλ. ΜΪιηζηα ηνλέδεηαη ην επέπεδν ηεο επηθνηλσλέαο πνπ εέλαη απαξαέηεην λα Ϋρνπλ ηα δχν κϋξε, 6

15 επηζεσξεηϋο (inspectors)- εθπαηδεπηηθνέ θαη ζρνιεέν θαη ε εκπηζηνζχλε ε νπνέα επηηξϋπεη ηελ αληαιιαγά πιεξνθνξηψλ (Ehren & Vischer, 2006: 54). Εδηαέηεξα, ε επηθνηλσλέα ζηε δηακνξθσηηθά αμηνιφγεζε αλαδεηθλχεηαη σθϋιηκε γηα ηελ αλϊπηπμε ησλ ηθαλνηάησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Isore, 2009: 7). Καη απηφ γηαηέ θαέλεηαη πσο ε κε ζχλδεζε ηεο αμηνιφγεζεο κε ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, θαζηζηϊ ηελ πξψηε κηα ηππηθά δηαδηθαζέα γηα ηελ νπνέα νη εθπαηδεπηηθνέ εκθαλέδνπλ Ϋιιεηςε εκπηζηνζχλεο ά ληψζνπλ απϊζεηα (Isore, 2009: 16-17). ΒπηπιΫνλ ζεσξεέηαη απαξαέηεηε ε ζϋζπηζε ζαθψλ, κεηξάζηκσλ θαη δηαθαλψλ θξηηεξέσλ θαη δεηθηψλ αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δ αμηνιφγεζε θαέλεηαη λα αθνξϊ ζε ηϋζζεξηο πεξηνρϋο: ζρεδηαζκφο θαη πξνεηνηκαζέα, ην θιέκα ηεο ηϊμεο, δηδαζθαιέα θαη επαγγεικαηηθϋο ππνρξεψζεηο (Isore, 2009: 11). Μέα ελδηαθϋξνπζα ηϊζε εέλαη ε ζεψξεζε ηνπ ζπκβνχινπ-επηζεσξεηά σο «θξηηηθνχ θέινπ» (critical friend) ζην πιαέζην ηεο απηναμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθάο κνλϊδαο (Holden, 1997; McBeath & Swaffield, 2005: 239). Ο «θξηηηθφο θέινο» εέλαη απηφο πνπ ζα ζηεξέμεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο κε ζηφρν ηε βειηέσζά ηνπο κϋζα απφ ηε ζπλερά επαθά κε ην ζρνιεέν. Ώπηφ ην πεηπραέλεη, αθνχ αθηεξψζεη πνιχ ρξφλν ζην λα αθνχζεη θαη λα κϊζεη ην ζρνιεέν θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. πδεηϊ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο φρη γηα λα δψζεη ιχζεηο αιιϊ γηα λα πξνθαιϋζεη ηνλ αλαζηνραζκφ ηεο δξϊζεο ηνπο. πκβϊιιεη ζηε δεκηνπξγέα θνπιηνχξαο απηναμηνιφγεζεο ζϋηνληαο ζαθεέο ζηφρνπο θαη κεηξάζηκα θξηηάξηα. Βέλαη δηεπθνιπληάο ηεο δηαδηθαζέαο κε ην λα πξνθαιεέ ζπδεηάζεηο, λα θϊλεη αλαηξνθνδφηεζε, λα βνεζϊ θαη λα πξνηεέλεη θαηλνηνκέεο θαη πξσηνβνπιέεο. Βπέζεο ιεηηνπξγεέ σο εξεπλεηάο καδεχνληαο ζηνηρεέα ζε θϊζε ζηϊδην ηεο αμηνιφγεζεο γηα ην ζρνιεέν θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ, ηα νπνέα ηα παξνπζηϊδεη γηα εμϋηαζε θαη θξηηηθά (McBeath & Swaffield, 2005: ). Ώθφκα ζπκβϊιιεη ζηε δεκηνπξγέα δηθηχσλ κϊζεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπκβϊιινληαο Ϋηζη ζηελ απαιιαγά απφ λννηξνπέεο πνπ εκπνδέδνπλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα αιιϊμνπλ, λα βειηησζνχλ θαη λα εμειηρζνχλ (Hargreaves & Dawe, 1990; Andrews & Lewis, 2002; Καηζαξνχ & Αεδνχιε, 2008: 25). ηα δέθηπα κϊζεζεο απαξαέηεηε εέλαη ε δεκηνπξγέα λννηξνπέαο ζπλεξγαζέαο, «λννηξνπίαο ζηελ νπνία νη εθπαηδεπηηθνί ζε κφληκε βάζε βνεζνχλ ν έλαο ηνλ άιιν ζπλεξγάδνληαη θαη καζαίλνπλ ν έλαο απφ ηνλ άιιν» (Hargreaves & Fullan, 2008: 37). O «θξηηηθφο θέινο» κπνξεέ λα εέλαη ζπληνληζηάο ελφο ηϋηνηνπ δηθηχνπ, γηαηέ εέλαη εηιηθξηλάο, επϋιηθηνο, δηαθξηηηθφο, θηιηθφο, ππνκνλεηηθφο, επηθνηλσληαθφο θαη ππφινγνο ζην ζρνιεέν (MacBeath, 2006: 129). Δ ζπκβνιά ηνπ απηά εέλαη πνιχ ζεκαληηθά αλ δερηνχκε πσο γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ε πνξεέα ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο ζπληειεέηαη βαζηθϊ ζε εζεινληηθφ επέπεδν. Χζηφζν κϋζα απφ ζπδάηεζε θαη δηακνξθψλνληαο Ϋλα θιέκα εκπηζηνζχλεο θαη ζπλεξγαζέαο ν ζχκβνπινο κπνξεέ λα πεηχρεη ηελ αληαιιαγά απφςεσλ θαη ηειηθϊ ηελ αιιαγά λννηξνπέαο θαη ηε ζεηηθά ζηϊζε σο πξνο ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε (Hargreaves, 2008: 351). Ο ζεζκφο ηνπ ζπκβνχινπ Ϋηζη αλαδεηθλχεηαη αλαγθαένο, γηαηέ κπνξεέ λα δψζεη απηάλ ηελ ψζεζε πνπ νη ελάιηθεο ρξεηϊδνληαη 7

16 πξνβϊιινληαο θαη ηε δηθά ηνπ ζηϊζε κϋζσ ηεο ζπλεξγαζέαο πνπ αλαπηχζζεη κε Ϊιινπο ζπκβνχινπο, ζηειϋρε εθπαέδεπζεο θαη εθπαηδεπηηθνχο (Huberman, 2008: ). πσο θαέλεηαη ινηπφλ ζηε δηεζλά ζθελά ππϊξρεη Ϋλα Ϊηνκν ην νπνέν αμηνινγεέ θαη ζπγρξφλσο ζπκβϊιιεη ζηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Bulkley & Hicks, 2005: 309). Σν Ϊηνκν απηφ επέζεο Ϋρεη ζπγθεθξηκϋλν Ϋξγν λα επηηειϋζεη θαη αμηνινγεέηαη γηα ην Ϋξγν απηφ (Hoyle & Skrla, 1999). Βπηκνξθψλεηαη ζπλερψο, ψζηε λα εέλαη ρξάζηκν ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη λα βνεζϊ απνηειεζκαηηθϊ ζηε βειηέσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπο πξαθηηθψλ (Kyriakides & Cambell, 2003: 31). Έλα ηϋηνην Ϊηνκν κπνξεέ λα ζπκβϊιιεη ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, εθφζνλ Ϋρεη ξφιν ζηελ αμηνιφγεζε θαη ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Κιεέλνληαο ζεκεηψλεηαη πσο ε ζπγθεθξηκϋλε κειϋηε δε ρξεζηκνπνηεέ Ϋλα παγησκϋλν ζχζηεκα αλϊιπζεο νχηε Ϋξρεηαη λα εθαξκφζεη ηηο αξρϋο κηαο ζπγθεθξηκϋλεο ζεσξέαο θαη λα εληαρζεέ θαηϊ ζπλϋπεηα ζε απηά. Ώπηφ γηαηέ ε εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά γηα ηελ πνηφηεηα ηφζν δηεζλψο φζν θαη ζε εζληθφ επέπεδν, δηακνξθψλεηαη ζπλερψο, δελ Ϋρεη ζηαζεξνπνηεζεέ νχηε Ϋρεη πιάξσο δηακνξθσζεέ. Πξφθεηηαη ινηπφλ γηα δηαδηθαζέα θαη φρη γηα πξαγκαηηθφηεηα. Βπέζεο, αο ζεκεησζεέ φηη ρξεζηκνπνηνχκε ζηε κειϋηε καο ηε grounded theory, ε νπνέα αλαθϋξεηαη ζηε ζεσξεηηθά κεζνδνινγηθά πξνζϋγγηζε ζην πεδέν θαη σο εθ ηνχηνπ πξνυπνζϋηεη ηελ φρη εθ ησλ πξνηϋξσλ ρξάζε θαη εθαξκνγά κηαο ζεσξέαο, νχηε αθφκα ηελ επαιάζεπζε κηαο ζεσξέαο. Έηζη, επηρεηξεέηαη ε πεξηγξαθά εηο βϊζνο θαη ε εξκελεέα ηνπ ξφινπ ησλ ζε ζρϋζε κε ηελ ΠηΒ. Δ ζπγθεθξηκϋλε κειϋηε Ϋρεη επαγσγηθφ θαη εξκελεπηηθφ ραξαθηάξα. ηφρν Ϋρεη λα ζπλεηζθϋξεη ζην ιφγν πεξέ πνηφηεηαο θαη εηδηθφηεξα ζηελ αλϊδεημε ηεο ειιεληθάο πξαγκαηηθφηεηαο αλαδεηθλχνληαο ηφζν ηα εκπφδηα φζν θαη ηηο ελδερφκελεο πξννπηηθϋο εζηηϊδνληαο ζην ξφιν θαη δξϊζε ησλ, δέλνληαο Ϋκθαζε θαη ζηηο θαιϋο πξαθηηθϋο θϊπνησλ. 0.3 πνπδαηφηεηα ηεο Έξεπλαο ΛακβΪλνληαο ππφςε ηε δηεζλά θαη ππεξεζληθά πξαγκαηηθφηεηα απνθηϊ ελδηαθϋξνλ λα εξεπλεζεέ ε ειιεληθά πεξέπησζε σο πξνο ηελ εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά πνπ δηακνξθψλεηαη θαη πινπνηεέηαη (;) κε ζηφρν ηελ ΠηΒ, ην πψο ειϋγρεηαη ε ΠηΒ θαη πσο επεξεϊδεη ε θνπιηνχξα πνηφηεηαο ηελ εθαξκνγά πνιηηηθψλ γηα ηελ ΠηΒ. ην πιαέζην απηφ θξέλεηαη ελδηαθϋξνλ λα αλαδεηρζνχλ ηα εκπφδηα θαη νη αληηδξϊζεηο πνπ ζρεηέδνληαη κε ηελ πινπνέεζε εθπαηδεπηηθψλ πνιηηηθψλ ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα κε ζηφρν ηελ ΠηΒ. Θα γέλεη ζπλεπψο ζαθάο ε ειιεληθά ηδηαηηεξφηεηα ζηελ εθαξκνγά πνιηηηθψλ πνπ Ϋρνπλ ζρϋζε κε ηελ ΠηΒ. πγθεθξηκϋλα, κϋζα απφ ηε ιεπηνκεξά ζθηαγξϊθεζε θαη εξκελεέα ηνπ πιαηζένπ δηαηχπσζεο θαη εθαξκνγάο ηεο ειιεληθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ζην ζϋκα ηεο ΠηΒ, ζα αλαδεηρζεέ θαη ν 8

17 ξφινο πνπ θαιεέηαη λα παέμεη ν ρνιηθφο χκβνπινο ζε απηφ ην ζϋκα. Οη Ϋξεπλεο πνπ αθνξνχλ κϋρξη ζηηγκάο ηνπο αλαθϋξνληαη ζηελ πιεηνςεθέα ηνπο εέηε κφλν ζηε λνκνζεζέα πνπ πιαηζηψλεη ην Ϋξγν ηνπο εέηε ζηε ζρϋζε ηνπο κε ηελ αμηνιφγεζε θαη ηε γλψκε ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ην ζεζκφ (πρ ατηεο, 1992; Αεκεηξφπνπινο, 1984; Καξαγηψξγνο, 1994; Γηνθαξέλεο, 2000; Πακνπθηζφγινπ, 2003; Κφπηζεο, 2005). Βπέζεο αλαθϋξνληαη ζηελ Ϋιιεηςε επηθνηλσλέαο θαη ζπλεξγαζέαο ηνπ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηα Ϊιια ζηειϋρε ηεο εθπαέδεπζεο (πρ Αειψλεο, 1994; Οξθαλνχ, 2000; Κφπηζεο, 2005; θ.α.). Ώθφκα αλαδεηθλχεηαη ζηα πνξέζκαηα εξεπλψλ ην ζϋκα ηεο επηκφξθσζεο θαη ηεο ηθαλφηεηαο ησλ λα πξνζθϋξνπλ επηκφξθσζε (πρ Γηνθαξέλεο, 2000; Οξθαλνχ, 2000; Κφπηζεο, 2005; θ.α.). Δ ζπγθεθξηκϋλε κειϋηε δελ Ϋρεη ηνπο παξαπϊλσ ζηφρνπο. Θα εζηηαζηεέ ζην ζϋκα ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο θαη ζηε ζρϋζε ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ κε απηά. Λφγσ ηεο Ϊκεζεο ζχλδεζεο ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο κε ηελ αμηνιφγεζε, φπσο ζα αλαδεηρζεέ ζην ζρεηηθφ θεθϊιαην, ζα γέλεη θαη αλαθνξϊ ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο ζε ζρϋζε κε ην ξφιν θαη ηε δξϊζε ησλ. πγθεθξηκϋλα, ζα αλαδεηρζεέ πψο αληηκεησπέδνπλ ηελ αμηνιφγεζε θαη πψο δηακνξθψλνπλ ηε δξϊζε ηνπο. Βπέζεο ζα εμεηαζηεέ αλ λνκνζεηηθϊ θαηεπζχλεηαη πξνο ηελ πνηφηεηα ν ξφινο ηνπ, πψο δηακνξθψλνληαη ηα θαζάθνληϊ ηνπ ζε ζρϋζε κε ηελ αμηνιφγεζε σο κϋζνπ γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο ΠηΒ θαζψο θαη αλ παξαηεξεέηαη απφζηαζε ζεζκνζεηεκϋλνπ ξφινπ θαη δξϊζεο. Καη απηφ γηαηέ ην λνκνζεηηθφ πιαέζην πνπ πιαηζηψλεη ην ξφιν θαη ηε δξϊζε ην, πξνυπνηέζεηαη φηη εέλαη ζαθϋο θαη ζηαζεξφ, πξνθεηκϋλνπ λα πξνσζάζεη ν ηελ ΠηΒ. Ο ξφινο ηνπ ζε ζρϋζε κε ηελ ΠηΒ Ϋρεη αλαδεηρζεέ θαη ζε Ϋξεπλα ηνπ ΠΕ. χκθσλα κε ηα επξάκαηα ηε Ϋξεπλαο ηνπ ΠΕ (2008: 544) πξνθχπηεη φηη ν Ϋρεη ζεζκνζεηεκϋλν ξφιν ζηελ ΠηΒ, αλ θαη παξαηεξεέηαη, φπσο ζεκεηψλεηαη, «απνπζία ηνπ απφ ηηο ζρνιηθέο κνλάδεο θαη έιιεηςε ζηαζεξήο θαη νπζηαζηηθήο επηθνηλσλίαο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο». ΒθηηκΪηαη φηη απηϋο νη δπζρϋξεηεο νθεέινληαη ζηα πνιιϊ ζρνιεέα πνπ Ϋρεη ππφ ηελ επζχλε ηνπ ν αιιϊ θαη ζην φηη δελ Ϋρεη γέλεη «επηηέινπο» εκθαλάο «ε παξνπζία θαη ην ζπκβνπιεπηηθφ ηνπο έξγν κέζα ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ ζρνιείσλ» (ΠΕ., 2008: 545). Με ηελ παξνχζα Ϋξεπλα επηρεηξνχκε λα δηαπηζηψζνπκε θαηϊ πφζν ε απφζηαζε ξφινπ- δξϊζεο νθεέιεηαη ζηελ Ϋιιεηςε κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο βϊζεη ηεο νπνέαο ην ππνθεέκελν δηακνξθψλεη ηελ θαζεκεξηλά ηνπ πξαθηηθά. Ώθφκα κϋζα απφ ηελ Ϋξεπλα θαη ηελ αλϊδεημε ηεο θαιάο πξαθηηθάο θϊπνησλ, έζσο ζπκβϊιινπκε ζην λα πξνηεέλνπκε γηα ην Ϋλα πιαέζην δξϊζεο πνπ αλαινγεέ ζην ξφιν ηνπ γηα ηελ ΠηΒ. Βπηπξφζζεηα εζηηϊδνπκε ζην ζϋκα ηνπ θχξνπο ηνπ ζεζκνχ. Ώπηφ εέλαη ηδηαέηεξα ζεκαληηθφ γηαηέ αλακϋλνπκε Ϋλαο ζεζκφο φπσο ηνπ πνπ Ϋρεη ζρϋζε κε ηελ ΠηΒ λα Ϋρεη απμεκϋλν θχξνο πνπ πεγϊδεη απφ ηα απμεκϋλα πξνζφληα ησλ ππνθεηκϋλσλ πνπ ηνλ ζηειερψλνπλ θαζψο θαη ηελ επηινγά ησλ ππνθεηκϋλσλ απηψλ. ΜΫζα απφ Ϋξεπλεο θαέλεηαη πσο ν ζεζκφο Ϋρεη κεησκϋλν θχξνο (πρ Πακνπθηζφγινπ, 2000; Κφπηζεο, 2005; ΠΕ, 2008). θνπεχνπκε ινηπφλ λα αλαδεέμνπκε γηαηέ ν ζεζκφο Ϋρεη κεησκϋλν θχξνο, επεηδά ζεσξνχκε πσο ην θχξνο επεξεϊδεη ηε δηακφξθσζε ηνπ ξφινπ θαη ηεο δξϊζεο ηνπ ζε ζρϋζε κε ηελ ΠηΒ. 9

18 Δ ζπνπδαηφηεηα ηεο ζπγθεθξηκϋλεο κειϋηεο Ϋγθεηηαη ζπλεπψο ζην γεγνλφο φηη πξνζεγγέδεη ην ζϋκα ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο γηα ηελ ΠηΒ, ην νπνέν εέλαη Ϋλα ζχγρξνλν ζϋκα, πνπ απαζρνιεέ ηηο εθπαηδεπηηθϋο πνιηηηθϋο δηεζλψο. πγθεθξηκϋλα ε κειϋηε δηεξεπλϊ ην θαηϊ πφζν κπνξεέ λα δηακνξθσζεέ κηα θνηλά γιψζζα γηα ηελ ΠηΒ ζε φ,ηη αθνξϊ ηφζν ζην ηη εμππεξεηεέ φζν θη ζην πψο κπνξεέ λα δηαζθαιηζηεέ. ζνλ αθνξϊ ζηε δηακφξθσζε ηεο ειιεληθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο δηεξεπλϊ ην αλ δέλεη απϊληεζε ζην εξψηεκα «πφηε θαη πψο ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζεσξεέηαη πνηνηηθφ», ηη ξφιν δέλεη ζην ζην ζϋκα απηφ θαη πψο δηακνξθψλεηαη ηειηθϊ ε δξϊζε ηνπ. 0.4 Ζ Γνκή ηεο Μειέηεο ε πξψην επέπεδν, ε κειϋηε δηεξεπλϊ ηελ Ϋλλνηα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο, ην νπνέν ζεσξεέηαη απαξαέηεην, γηαηέ ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα δελ Ϋρεη κειεηεζεέ ζε βϊζνο ην ζϋκα. Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο πθηζηϊκελεο Ϋξεπλεο αλαθϋξνληαη ά ζηηο παξακϋηξνπο απηάο, ά ζηε δπζθνιέα νξηζκνχ ηεο ά ηε ζπλδϋνπλ κε ζπγθεθξηκϋλεο πξνζεγγέζεηο ηεο Ϋλλνηαο, φπσο γηα παξϊδεηγκα ηε δηνέθεζε νιηθάο πνηφηεηαο (Φαζνπιάο, 2001; Πεηξέδνπ, 2002; Γαβιαλφο, 2003; Chickering & Potter 1993; Cheng & Tam, 1997; Cao,Clarke & Lehaney,2000). Με ηελ παξνχζα κειϋηε ζα ζπκβϊιινπκε, απφ ηε κηα, ζηελ Ϋξεπλα θαη ζπδάηεζε πνπ γέλεηαη γηα ην ζϋκα απηφ θαη απφ ηελ Ϊιιε, ηα ζπκπεξϊζκαηϊ καο ζα ζπλεηζθϋξνπλ ζηελ δηαζαθάληζε ηνπ ξφινπ ησλ ζηελ ΠηΒ. ε δεχηεξν επέπεδν, πνπ αθνξϊ ζηελ Ϋξεπλα πεδένπ, ε πξνζνρά καο ζα εζηηαζηεέ ζηνπο, νη νπνένη, ζχκθσλα κε ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζέα, Ϋρνπλ σο Ϋξγν (κϋζα απφ ηηο αξκνδηφηεηεο θαη ηα θαζάθνληϊ ηνπο) ηελ πξνψζεζε πηπρψλ ηεο ΠηΒ. ηφρνο εέλαη λα πεξηγξαθεέ θαη λα αλαδεηρζεέ ν ξφινο πνπ πξαγκαηηθϊ παέδνπλ ζε απηφλ ηνλ ηνκϋα. Θα δνζεέ αθνξκά λα ηξνθνδνηεζεέ ν πξνβιεκαηηζκφο γηα ην ζεζκφ, ην ξφιν θαη ηε ζϋζε ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ ζηελ ΠξσηνβΪζκηα Βθπαέδεπζε θαη ζηε ζπκβνιά ά φρη απηψλ ζην πνιπζπδεηεκϋλν ζϋκα ηεο ΠηΒ. Ώπφ πιεπξϊο δηϊξζξσζάο ηεο ε κειϋηε, εέλαη ρσξηζκϋλε ζε θεθϊιαηα, θαζϋλα απφ ηα νπνέα δηαηξεέηαη κε ηε ζεηξϊ ηνπ ζε επηκϋξνπο ελφηεηεο. Δ κειϋηε καο Ϋρεη ινηπφλ ηελ αθφινπζε δνκά: ην πξψην θεθϊιαην παξνπζηϊδνληαη νη ζεσξεηηθϋο καο αλαθνξϋο, γηα ηηο νπνέεο Ϋγηλε αλαθνξϊ ζηα πξνεγνχκελα. Γέλεηαη ζπλνπηηθά αλαθνξϊ ζηα ζεσξεηηθϊ εξγαιεέα πνπ επηιϋρζεθαλ γηα ηε δηθά καο ζχλζεζε θαη εξκελεέα βϊζεη ησλ επξεκϊησλ. Δ ζϋζε απηνχ ηνπ θεθαιαένπ ζηελ αξρά, γέλεηαη θαζαξϊ γηα ιφγνπο ηάξεζεο ηεο «παξαδνζηαθάο δνκάο» ζπγγξαθάο ηεο κειϋηεο. Καη απηφ, γηαηέ εθφζνλ ε κειϋηε ζηεξέδεηαη ζηελ grounded theory ε εξκελεέα βαζέδεηαη ζηα επξάκαηα θαη κε βϊζε απηϊ αλαδεηάζεθαλ ηα ζεσξεηηθϊ εξγαιεέα πνπ ζπληϋιεζαλ ζηελ αλαιπηηθά εξκελεέα ηνπο. 10

19 ην δεχηεξν θεθϊιαην παξνπζηϊδεηαη ε κεζνδνινγέα ηεο Ϋξεπλαο. Ίζσο απνηειϋζεη Ϋθπιεμε γηα ηνλ αλαγλψζηε, ε ζϋζε απηνχ ηνπ θεθαιαένπ ζε απηφ ην ζεκεέν ηεο κειϋηεο. Δ απϊληεζε πνπ δέλνπκε εέλαη φηη εθφζνλ πξφθεηηαη γηα κηα κειϋηε πνπ ρξεζηκνπνηεέ ηε grounded theory, εέλαη θπζηθφ φια ηα εξεπλεηηθϊ εξσηάκαηα λα πξνζεγγέδνληαη βϊζεη απηάο ηεο κεζφδνπ. Έηζη, γηα παξϊδεηγκα, εθφζνλ επηρεηξεέηαη απϊληεζε ζην εξεπλεηηθφ εξψηεκα «απφ πνχ πξνϋξρεηαη θαη πψο νξέδεηαη ε Ϋλλνηα ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο», εέλαη ινγηθφ απηφ λα Ϋπεηαη ηεο κεζνδνινγέαο πνπ αθνινπζάζεθε πξνθεηκϋλνπ λα πξνζεγγηζηεέ. ην ηξέην θεθϊιαην εθηέζεηαη αλαιπηηθϊ ν ιφγνο γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο (ΠηΒ). Αηαηξεέηαη ζε ελφηεηεο. ηελ πξψηε επηρεηξεέηαη λα πξνζεγγηζηεέ ε Ϋλλνηα, παξνπζηϊδνληαη νκαδνπνηεκϋλνη νη ζρεηηθνέ νξηζκνέ, δηεξεπλψληαη νη πξνζεγγέζεηο ηεο Ϋλλνηαο ηεο Πνηφηεηαο, ε πξνυπφζεζε απηάο, θαη ηα δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο. Βλ ηϋιεη δηακνξθψλεηαη ε πξνζσπηθά καο ζϋζε σο πξνο ην ζϋκα ηνπ νξηζκνχ θαη πξνζϋγγηζεο ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο. ηε δεχηεξε ελφηεηα ηνπ θεθαιαένπ επηρεηξεέηαη ε αλαδάηεζε ηνπ νξηζκνχ, ησλ δηαζηϊζεσλ θαη δνκηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ΠηΒ απφ ηνπο κεγϊινπο δηεζλεέο νξγαληζκνχο. Οη νξγαληζκνέ πνπ επηιϋγεηαη λα παξνπζηαζηνχλ εέλαη ε Παγθφζκηα ΣξΪπεδα (ΠΣ), ν Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθάο πλεξγαζέαο θαη ΏλΪπηπμεο (ΟΟΏ) θαη ε ΟΤΝΒΚΟ. ηφρνο απηάο ηεο ελφηεηαο εέλαη λα ζθηαγξαθεζεέ ε εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά πνπ δηακνξθψλνπλ απηνέ νη νξγαληζκνέ ζην ζϋκα ηεο ΠηΒ θαη απηφ γηαηέ, φπσο ζα θαλεέ, επεξεϊδνπλ ζεκαληηθϊ ηε δηακφξθσζε εζληθψλ θαη ππϋξ- εζληθψλ πνιηηηθψλ. ΒπνκΫλσο ε εμϋηαζά ηνπο θσηέδεη ζεσξνχκε πεξηζζφηεξν ην ζϋκα ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο γηα ηελ ΠηΒ. ηελ ηξέηε ελφηεηα ηνπ θεθαιαένπ παξνπζηϊδεηαη ε επξσπατθά θαη ε ειιεληθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά ζην ζϋκα ηεο ΠηΒ. Βπηθεληξψλεηαη ε κειϋηε ζηελ ΠξσηνβΪζκηα Βθπαέδεπζε θαη ζηηο πξνηεξαηφηεηεο πνπ ηέζεληαη ζε απηφ ην επέπεδν εθπαέδεπζεο. ΒπηιΫγεηαη λα παξνπζηαζηεέ καδέ ε επξσπατθά κε ηελ ειιεληθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά, θαζφηη θαέλεηαη πσο δελ κπνξεέ λα γέλεηαη πιϋνλ ιφγνο γηα αλεμϊξηεηε ειιεληθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά, ρσξέο λα ιακβϊλνληαη ππφςε νη δεζκεχζεηο ηεο ρψξαο ζε ζπγθεθξηκϋλνπο Ϊμνλεο δξϊζεο πνπ Ϋρνπλ ζπκθσλεζεέ ζε επξσπατθφ επέπεδν. ε απηφ ην θεθϊιαην γέλεηαη αλαιπηηθά αλαθνξϊ ζε Νφκνπο, ΠξνεδξηθΪ ΑηαηΪγκαηα, ΤπνπξγηθΫο ΏπνθΪζεηο θαη Βγθπθιένπο πνπ αθνξνχλ ζηελ ΠηΒ, γέλεηαη αλϊιπζε πεξηερνκϋλνπ απηψλ, παξνπζηϊδεηαη ν θνηλνβνπιεπηηθφο ιφγνο πνπ ζπλφδεπζε ηα λνκνζεηηθϊ κϋηξα θαζψο θαη ν δεκφζηνο ιφγνο πνπ απνηϋιεζε θξηηηθά απηψλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν δηακνξθψλεηαη κηα φζνλ ην δπλαηφλ πην πιάξεο εηθφλα γηα ην λνκνζεηηθφ πιαέζην θαη ηελ θξηηηθά απηνχ απφ ηνπο ελδηαθεξφκελνπο θαη δηαηππψλεηαη ε θξηηηθά θαη εξκελεέα γηα ην πψο δηακνξθψλεηαη θαη εθαξκφδεηαη ε εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά γηα ηελ ΠηΒ ζηε ρψξα καο. ηελ ηϋηαξηε ελφηεηα παξνπζηϊδεηαη αλαιπηηθϊ ην λνκνζεηηθφ πιαέζην πνπ θαιχπηεη ην Ϋξγν θαη ηα θαζάθνληα ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο. Βπέζεο παξνπζηϊδεηαη ην λνκνζεηηθφ πιαέζην γηα ηα θξηηάξηα επηινγάο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ θαη νη αληηδξϊζεηο πνπ εγεέξεη απηφ ην ζϋκα. Ώθφκα παξνπζηϊδνληαη ηα πξνβιάκαηα ηνπ ζεζκνχ, απφ ηε ζϋζπηζά ηνπ κϋρξη ζάκεξα, φπσο εληνπέδνληαη κϋζα απφ ηε βηβιηνγξαθηθά αλαζθφπεζε πνπ επηρεηξεέηαη. Δ πϋκπηε ελφηεηα αλαθϋξεηαη ζηε ζϋζε θαη ζηϊζε ηνπ επέζεκνπ ζπλδηθαιηζηηθνχ νξγϊλνπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο, ηεο Αηδαζθαιηθάο Οκνζπνλδέαο ΒιιΪδνο (ΑΟΒ). ε απηφ γέλεηαη παξνπζέαζε θαη εξκελεέα ηνπ ξφινπ πνπ αζθεέ ε ΑΟΒ ζην ζϋκα ηεο ΠηΒ θαη ηδηαέηεξα αλαδεηθλχεηαη ην πψο ε ζϋζε θαη ε ζηϊζε ηεο επεξεϊδεη ηελ εθαξκνγά θαη πινπνέεζε ησλ λνκνζεηηθψλ ξπζκέζεσλ πνπ αθνξνχλ ζην δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ, ηε δηαζθϊιηζε απηάο θαη ηδηαέηεξα ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. 11

20 ην ηϋηαξην θεθϊιαην παξνπζηϊδνληαη θαη αλαιχνληαη ηα απνηειϋζκαηα θαη ηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο. Σν θεθϊιαην εέλαη δνκεκϋλν ζε ελφηεηεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζηελ πξνζϋγγηζε ηεο Ϋλλνηαο ηεο ΠηΒ απφ ηνπο, ζην ξφιν θαη ζηε δξϊζε ηνπο. Βπέζεο μερσξηζηά ελφηεηα απνηειεέ ε αλϊδεημε ελφο παξαδεέγκαηνο «θαιάο πξαθηηθάο» φπνπ αμηνπνηνχληαη ηα επξάκαηα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. ΒπηπιΫνλ ζε μερσξηζηά ελφηεηα γέλεηαη ζχλζεζε φισλ ησλ επξεκϊησλ ηεο κειϋηεο θαη απαληϊηαη ην θϊζε εξεπλεηηθφ εξψηεκα μερσξηζηϊ θαη ζπλνπηηθϊ. ΣΫινο, ην παξϊξηεκα πεξηιακβϊλεη Ϋλαλ πέλαθα πνπ ζρεηέδεηαη κε ηελ αιιαγά ησλ θξηηεξέσλ θαη κνξέσλ ζρεηηθϊ κε ηελ επηινγά ησλ, κέα εγθχθιην πνπ ζρεηέδεηαη κε ηελ αμηνινγηθά Ϋθζεζε απφ ην ΠΕ, θαζψο θαη ηελ Ϋθζεζε απηά. Βπέζεο παξαηέζεληαη θαη δεέγκαηα απνκαγλεηνθσλεκϋλσλ ζπλεληεχμεσλ ελφο ρνιηθνχ πκβνχινπ θαη ελφο εθπαηδεπηηθνχ. 12

21 1. Θεσξεηηθέο Αλαθνξέο 1.1 Δηζαγσγή ηφρνο απηνχ ηνπ θεθαιαένπ εέλαη ε παξνπζέαζε ησλ ζεσξεηηθψλ εθθηλάζεσλ, νη νπνέεο ρξεζηκεχνπλ σο εθαιηάξηα εξγαιεέα αλϊιπζεο θαη εξκελεέαο ησλ δηαθφξσλ θεθαιαέσλ ηεο παξνχζαο κειϋηεο θαζψο θαη ησλ εξεπλεηηθψλ επξεκϊησλ. Σν θεθϊιαην απηφ ζεσξεέηαη αλαγθαέν πξνθεηκϋλνπ ζηε ζπλϋρεηα λα γέλεη θαηαλνεηά ε αλϊιπζε ζρεηηθϊ κε ηελ πνιηηηθά ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, ηνπ επξσπατθνχ θαη ειιεληθνχ λνκνζεηηθνχ πιαηζένπ, θαζψο επέζεο θαη ε εξκελεέα ηνπ ξφινπ θαη ηεο δξϊζεο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο ζηελ πνηφηεηα. Γέλεηαη ιφγνο γηα ζεσξεηηθϋο εθθηλάζεηο δηφηη ε παξνχζα κειϋηε επηιϋγεη σο κεζνδνινγέα αλϊπηπμεο ζεσξέαο ηελ grounded theory (Glaser & Strauss, 1967), ε νπνέα Ϋρεη Ϊκεζε ζρϋζε κε ηα δεδνκϋλα πνπ Ϋρνπλ ζπζηεκαηηθϊ ζπιιερζεέ θαη αλαιπζεέ. Με ηελ grounded theory δε γέλεηαη πξνζπϊζεηα εθαξκνγάο ά επαιάζεπζεο κηαο ζπγθεθξηκϋλεο ζεσξέαο. ηφρνο εέλαη λα δεκηνπξγεζεέ κηα εξκελεπηηθά πξνζϋγγηζε πνπ λα ζπκβϊιιεη ζηελ φζν ην δπλαηφλ πιεξϋζηεξε θαηαλφεζε ηνπ ππφ κειϋηε θαηλνκϋλνπ (Corbin & Strauss, 1998: 12). Ο εξεπλεηάο Ϋρεη ππφςηλ ηνπ θαζψο αξρέδεη ηελ ΫξεπλΪ ηνπ, θϊπνηεο ηδενινγηθϋο, κεζνδνινγηθϋο, πνιηηηζηηθϋο, πξνζσπηθϋο θαη Ϊιιεο ζεσξάζεηο θαη θαηεγνξηνπνηάζεηο πνπ επεξεϊδνπλ ηε δηαηχπσζε εξσηεκϊησλ θαη εξκελεηψλ ζην θαηλφκελν πνπ κειεηϊ. Με ηε ζπλερά αλϊιπζε θαη ζχγθξηζε ησλ δεδνκϋλσλ ηνπ επηρεηξεέηαη λα δηαηππψζεη κηα λϋα εξκελεέα θαη λα ζπλζϋζεη λϋεο θαηεγνξέεο, ψζηε ην ζεσξεηηθφ εξγαιεέν πνπ ηειηθϊ θαηαζθεπϊδεηαη λα Ϋρεη ζπλνρά. ΜΪιηζηα, φπσο ππνζηεξέδνπλ νη Glaser θαη Strauss (2009: 27-37) ν εξεπλεηάο ρξεζηκνπνηεέ ηηο ππϊξρνπζεο ζεσξέεο «φπσο γηα παξάδεηγκα ηε δνπιεηά ηνπ Blauner ηε ζπλδπάδεη κε ηε δνπιεηά ηνπ Marx», νη νπνέεο πνιιϋο θνξϋο ηνλ βνεζνχλ λα δνκάζεη ηε δηθά ηνπ ζεσξέα (2009:34). Ώπηά ε ζεσξέα εέλαη δπλαηφλ λα Ϋρεη νκνηφηεηεο θαη ζπγθιέζεηο κε ηελ ππϊξρνπζα βηβιηνγξαθέα, νη νπνέεο αλαδεηνχληαη, αθνχ Ϋρεη νινθιεξσζεέ ν βαζηθφο ζθειεηφο ηεο αλϊιπζεο ησλ θαηεγνξηψλ ηεο ζεσξεηηθάο εξγαζέαο ηνπ εξεπλεηά (2009: 37). Με ηελ grounded theory επηρεηξεέηαη φρη κφλν λα ζπγθξνηεζνχλ θαηεγνξέεο πνπ Ϋρνπλ θνηλϊ ραξαθηεξηζηηθϊ, αιιϊ θαη λα αλαιπζεέ ε αληέδξαζε ησλ ππνθεηκϋλσλ ζε δηαθνξεηηθϋο ζπλζάθεο θαζψο επέζεο λα αλαδεηρζνχλ θαη νη ζπλϋπεηεο ησλ πξϊμεσλ ηνπο. ΒπηπιΫνλ ν εξεπλεηάο πξνζπαζεέ λα αλαιχζεη θαη λα εμεγάζεη ηηο ζρϋζεηο αλϊκεζα ζηηο δηϊθνξεο ζπλζάθεο (Corbin & Strauss, 1996). ΣΫινο ε grounded theory Ϋρεη ηελ επειημέα λα κπνξεέ λα πεξηγξϊθεη/ θαηαλνεέ θαη λα εξκελεχεη/ εμεγεέ. Ώπηά ε επειημέα επηηξϋπεη ζηνλ εξεπλεηά λα επηρεηξάζεη θαη ηα δχν: πεξηγξαθά θαη εξκελεέα (Corbin & Strauss, 1990: 5). 13

22 ε απηφ ην θεθϊιαην παξνπζηϊδνληαη ηα ζεσξεηηθϊ εξγαιεέα, ηα νπνέα απνηϋιεζαλ ζεκεέν εθθέλεζεο, γηα πεξαηηϋξσ αλϊιπζε θαη εξκελεέα ηνπ ππφ κειϋηε θαηλνκϋλνπ. Θα γέλεη αλαθνξϊ ζην λϋν- ζεζκηθφ ζράκα αλϊιπζεο ηνπ Scott (2001) ζρεηηθϊ κε ηε ζεψξεζά ηνπ γηα ηνπο Ϊμνλεο ιεηηνπξγέαο ελφο ζεζκνχ, ζηελ Oliver (1992) γηα ηηο πηϋζεηο πνπ δϋρεηαη Ϋλαο ζεζκφο θαηϊ ηε ιεηηνπξγέα ηνπ, ζηνλ Crozier (2000, 2010) ζρεηηθϊ κε ηε δνκά θαη ιεηηνπξγέα ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ ζπζηεκϊησλ θαη ηε δξϊζε πνπ κπνξεέ λα αλαπηχμεη ην ππνθεέκελν κϋζα ζε απηϊ θαη ζηνλ Wenger (1998), ν νπνένο αλαθϋξεηαη ζηελ θνηλφηεηα πξαθηηθήο (communities of practice) θαη πξνζθϋξεη Ϋλα εξκελεπηηθφ παξϊδεηγκα δξϊζεο ησλ ππνθεηκϋλσλ ζην πιαέζην κηαο θνηλφηεηαο επαγγεικαηηψλ. ΠαξΪιιεια κε ηελ παξνπζέαζε θϊζε ζεσξεηηθνχ αλαιπηηθνχ εξγαιεένπ, πνπ επεξϋαζε ηελ αλϊιπζε θαη εξκελεέα ησλ επξεκϊησλ ηεο παξνχζαο εξγαζέαο, ζα γέλεη θαη κηα αξρηθά αλαθνξϊ ζηα ζεκεέα ηεο κειϋηεο πνπ εληνπέδεηαη ε επηξξνά. 1.2 Δκβάζπλζε ζηα Αλαιπηηθά Δξγαιεία: πλζέηνληαο Έλα Θεσξεηηθφ Πιαίζην. ΏξρηθΪ, ζεσξεέηαη απαξαέηεην λα γέλεη κηα αλαθνξϊ ζηελ Ϋλλνηα ηνπ ζεζκνχ θαη ζην ιφγν γηα ηνλ νπνένλ επηιϋγεηαη ε ρξάζε ηεο Ϋλλνηαο ηνπ ζεζκνχ αληέ εθεέλεο ηεο νξγϊλσζεο ά ηνπ νξγαληζκνχ. Καηαξράλ δερφκαζηε πσο Ϋρεη επηθξαηάζεη γηα ηηο δεκφζηεο ππεξεζέεο, λνζνθνκεέα, εθπαηδεπηηθϊ ζπζηάκαηα, θ.α. λα «ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο θνηλσληθφο ζεζκφο πξνθεηκέλνπ λα λνκηκνπνηεζεί ε ιεηηνπξγία ηνπο ζην ζπλνιηθφ θνηλσληθφ ζχζηεκα» (Παλαγησηνπνχινπ, 1997: 49, 218). Βπέζεο θαέλεηαη πσο ν φξνο νξγϊλσζε θαη νξγαληζκφο δελ Ϋρνπλ δηαθνξϋο νπζηαζηηθϋο, εθηφο ηνπ φηη ν φξνο νξγαληζκφο ρξεζηκνπνηεέηαη πεξηζζφηεξν ζηελ αγγιηθά βηβιηνγξαθέα, ελψ ζηε γαιιηθά ε νξγϊλσζε, θαζφηη ν νξγαληζκφο κπνξεέ λα ζπγρϋεηαη κε βηνινγηθνχ ηχπνπ εξκελεέεο. πλνπηηθϊ ινηπφλ νη ζεζκνέ εέλαη θνηλσληθϋο δνκϋο πνπ Ϋρνπλ δηϊξθεηα, θηηαγκϋλεο απφ ζπκβνιηθϊ ζηνηρεέα, θνηλσληθϋο δξαζηεξηφηεηεο θαη πιηθϋο πεγϋο. Βπηηεινχλ ιεηηνπξγέεο πνιπεπέπεδεο, φπσο: κεηαθϋξνληαη απφ ηε κέα γεληϊ ζηελ Ϊιιε, δηαηεξνχληαη θαη αλαπαξϊγνληαη ρσξέο λα ζεκαέλεη φηη δελ αιιϊδνπλ. Οη ζεζκνέ Ϋρνπλ ην ραξαθηεξηζηηθφ λα ειϋγρνπλ ηε ζπκπεξηθνξϊ ησλ ππνθεηκϋλσλ, πνπ Ϋρνπλ ζρϋζε κε ηνπο ζεζκνχο, κε ην λα επηβϊιινπλ πεξηνξηζκνχο νξέδνληαο ηα λνκηθϊ, εζηθϊ θαη πνιηηηζηηθϊ φξηα ζηηο δξαζηεξηφηεηϋο ηνπο. κσο ηαπηφρξνλα ππνζηεξέδνπλ θαη πξνζαλαηνιέδνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ ππνθεηκϋλσλ- κειψλ ηνπο, νη νπνέεο αθνξνχλ ζηε ζπκπεξηθνξϊ ηνπο κϋζα ζην ζεζκφ δέλνληαο νδεγέεο θαη πεξηνξηζκνχο γηα δξϊζε (Scott, 2001: 50). ρεηηθϊ κε ηελ πξνζϋγγηζε ηεο Ϋλλνηαο ηνπ νξγαληζκνχ/ νξγϊλσζεο ραξαθηεξηζηηθφο εέλαη ν νξηζκφο ησλ Hubbard et al (2005) πνπ ηνλ νξέδνπλ σο: «ηηο αιιειεπηδξάζεηο αλάκεζα ζηα άηνκα, θαζψο επίζεο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ αηφκσλ γηα ηηο αιιειεπηδξάζεηο απηέο, νη νπνίεο (αιιειεπηδξάζεηο θαη αληηιήςεηο) ζπγθξνηνχλ κηα ζπγθεθξηκέλε δνκή θαη θνπιηνχξα» θαη ηνπ Σζανχζε (1989: 14

23 205) «ζχλνιν πξνζψπσλ πνπ δηέπεηαη απφ ηππηθνχο θαλφλεο ζπκπεξηθνξάο θαη ζρέζεσλ θαη επηδηψθεη ηελ εθπιήξσζε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ ζθνπνχ ή ηελ παξαγσγή απνηειέζκαηνο». Βπέζεο Ϊιινη ζεσξεηηθνέ ζπγθαηαιϋγνπλ ηηο νξγαλψζεηο ζηνπο ζεζκνχο (March & Simon, 2003: ζην ΛΪβδαο, 2004:53) θαη ζπγθεθξηκϋλα αλαθϋξνπλ «πσο είλαη ζεζκνί κε δηαξζξσκέλεο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπο θαη ραξαθηεξίδνληαη ηδηαίηεξα απφ ηηο απφπεηξέο ηνπο λα ζπληνλίζνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ κειψλ ηνπο κε ηξφπνπο πνπ παξέρνπλ θαλνληθφηεηεο θαη απμάλνπλ ηελ πξνβιεςηκφηεηα». Φαέλεηαη ινηπφλ πσο ν νξγαληζκφο/ νξγϊλσζε αλαθϋξεηαη πεξηζζφηεξν ζηε δνκά. Αερφκελνη ινηπφλ ηε δηαπέζησζε ηνπ Scott (2001: 48-50) φηη δελ ππϊξρεη απφιπηε ζπλαέλεζε γχξσ απφ ηνλ νξηζκφ ηνπ ζεζκνχ θαη παξαηεξψληαο θαη απφ ηνπο παξαπϊλσ νξηζκνχο πσο ε δηαθνξνπνέεζε ησλ ελλνηψλ δελ εέλαη απζηεξά, πηνζεηνχκε ηελ Ϊπνςά ηνπ, ζχκθσλα κε ηελ νπνέα ν ζεζκφο: Βέλαη θνηλσληθά δνκά πνπ ηε ραξαθηεξέδεη ζε κεγϊιν βαζκφ ε ζηαζεξφηεηα. Ώπνηειεέηαη απφ ξπζκηζηηθφ (regulative), θαλνληζηηθφ (normative) θαη θνπιηνπξηθφγλσζηηθφ 1 (cultural-cognitive) Ϊμνλα πνπ φινη καδέ κε αλϊινγεο δξαζηεξηφηεηεο παξϋρνπλ ζηαζεξφηεηα θαη λφεκα ζηελ θνηλσληθά δσά. ΜεηαθΫξεηαη κϋζσ πνιιψλ ζπζηεκϊησλ ζπκπεξηιακβαλνκϋλσλ ησλ ζπκβνιηθψλ, ησλ ζρϋζεσλ, ηεο ξνπηέλαο θαη ησλ ηερληθψλ. Λεηηνπξγεέ ζε πνιιϊ επέπεδα δηθαηνδνζέαο, απφ ην παγθφζκην ζχζηεκα ζην ηνπηθφ δηαπξνζσπηθφ επέπεδν. Βμ νξηζκνχ Ϋρεη σο ζηφρν ηε ιεηηνπξγηθφηεηα εέλαη φκσο ηαπηφρξνλα θαη αληηθεέκελν αιιαγάο. Οη ηξεηο Ϊμνλεο, πνπ πξνζδηνξέδνπλ ηε ιεηηνπξγέα ηνπ ζεζκνχ, δε ιεηηνπξγνχλ πϊληα επζχγξακκα θαη ν Ϋλαο κπνξεέ λα επεξεϊζεη ηνλ Ϊιιν. Ώπηά ε παξαδνρά θαηϊ ην Scott (2001) Ϋδσζε ην Ϋλαπζκα γηα δχν αλαζεσξάζεηο ζηηο ζεζκηθϋο ζεσξέεο. Πξψηνλ φηη ηα φξηα ππφ ηελ Ϋλλνηα ηνπ πεδένπ εθαξκνγάο θαη δξϊζεο- ελφο ζεζκνχ δελ εέλαη απζηεξϊ πεξηραξαθσκϋλα θαη εέλαη δπλαηφ λα επηηξϋςνπλ ηελ εηζαγσγά δηαθνξεηηθάο ζπκπεξηθνξϊο ησλ κειψλ ηνπ θαη Ϊιιεο ινγηθάο ιεηηνπξγέαο ηνπ. Γηα απηφ θαη ην αλαιπηηθφ απηφ ζράκα ηεο λϋν- ζεζκηθάο ζεσξέαο απνηειεέ κηα εθδνρά πνπ «ζεσξεί ηηο νξγαλψζεηο 2 σο αλνηθηά ζπζηήκαηα, ηα νπνία 1 Υξεζηκνπνηνχκε ηε κεηϊθξαζε ηνπ ηακϋινπ γηα ην cultural- cognitive. (2009:164). 2 πσο παξαηεξνχκε θαη ζηελ παξαπνκπά πνπ παξαηέζεηαη, θαζψο θαη ζε επφκελεο πνπ ζα αθνινπζάζνπλ, ρξεζηκνπνηεέηαη ε Ϋλλνηα ηεο νξγϊλσζεο ά νξγαληζκνχ ζηε ζϋζε ηνπ ζεζκνχ. Βέλαη απαξαέηεην λα ζεκεησζεέ πσο ν ζεζκφο αλαθϋξεηαη ζπλάζσο ζε θϊηη θξαηηθφ θαη δεκφζην θαη παξαπϋκπεη ζε θϊηη ην νπνέν εέλαη θνηλϊ απνδεθηφ θαηϊ γεληθφ θαλφλα. Ο νξγαληζκφο αληέζεηα θαη ε νξγϊλσζε παξαπϋκπνπλ ζπλάζσο ζε θϊηη νξγαλσκϋλν θαη φρη πϊληα θνηλϊ απνδεθηφ. άκεξα, πνπ ηα φξηα ηδησηηθνχ θαη δεκφζηνπ απφ ηε κηα θαη θξαηηθνχ ά κε απφ ηελ Ϊιιε 15

24 βξίζθνληαη ζε αιιειεμάξηεζε θαη αιιειεπίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ ηνπο» (Παλαγησηνπνχινπ, 1997: 327). Καη δεχηεξνλ θαέλεηαη φηη αλ θαη ηα κϋιε εέλαη ζεζκηθϊ δηακνξθσκϋλα, Ϋρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα αλαθαηαζθεπϊζνπλ ηνπο θαλφλεο, ηα πξϋπεη θαη ηηο αμέεο πνπ νδεγνχλ αιιϊ δελ θαζνξέδνπλ ηε δξϊζε ηνπο. ΜΪιηζηα ζχκθσλα κε ην Scott (2004: 11-12) «αλψηεξεο νκάδεο θαη ζπκθέξνληα κπνξνχλ λα θηλεηνπνηήζνπλ θαη επηηπρψο λα πξνσζήζνπλ λέα κνληέια δνκήο θαη ζπκπεξηθνξψλ». Γηα απηφ θαη ην ζεσξεηηθφ ζράκα ηνπ Scott (2001) εληϊζζεηαη ζηηο λϋν-ζεζκηθϋο ζεσξέεο 3 αλϊιπζεο, πνπ ζχκθσλα κε ηνπο Powell θαη Di Maggio (1991: 8) «αλαθέξνληαη ζε κηα απφξξηςε ησλ νξζνινγηθψλ κνληέισλ, ζε έλα ελδηαθέξνλ γηα ηνπο ζεζκνχο σο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο, ζε κία ζηξνθή ζε θνπιηνπξηθέο- γλσζηηθέο εξκελείεο θαη ζε έλα ελδηαθέξνλ ζε κνλάδεο αλάιπζεο πνπ μεπεξλνχλ ην ππνθείκελν θαη πνπ δελ κπνξνχλ λα κεησζνχλ ιφγσ ηεο ζπζζψξεπζεο ή ησλ άκεζσλ ζπλεπεηψλ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη θηλήηξσλ ησλ ππνθεηκέλσλ» Ϊξα δέλνπλ θαη ζϋζε ζην ππνθεέκελν, γηα λα κπνξϋζνπλ λα εμεγάζνπλ ηελ αιιαγά ζην ζεζκφ γηα ηελ αδπλακέα εμάγεζεο ηεο νπνέαο Ϋρνπλ θαηεγνξεζεέ νη ζεσξέεο γηα ηνπο ζεζκνχο θαη ηηο νξγαλψζεηο (ηακϋινο, 2009:164; Fligstein, 1997 ; Covaleski & Dirsmith, 1988). Δ ζϋζε πνπ δέλνπλ ζην ππνθεέκελν επηηξϋπεη θαη ηελ εξκελεέα ηεο ζπκπεξηθνξϊο ησλ κειψλ πνπ δελ εέλαη ζχκθσλε πϊληα κε ηνπο απζηεξνχο θαλφλεο ηνπ ζεζκνχ (Garson, 2008). Οη λϋν-ζεζκηθϋο πξνζεγγέζεηο Ϋρνπλ δηϊθνξεο κνξθϋο, νη νπνέεο Ϋρνπλ φκσο ζαλ «θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ ηε κεζνδνινγηθή κέξηκλα γηα ηελ πξνζεθηηθή δηεξεχλεζε ησλ ξφισλ ηνπ ζεζκηζκέλνπ πεξηβάιινληνο: νη δξψληεο δηακνξθψλνπλ ηηο επηινγέο ηνπο θαη ηε δξάζε ηνπο κέζα ζε πεξηβάιινληα θαλφλσλ θαη ζεζκψλ, κε ηα νπνία βξίζθνληαη ζε ζπλερή αιιειεπίδξαζε» (ΛΪβδαο, 2004: 150). ΚαηΪ ζπλϋπεηα ν λϋν-ζεζκηζκφο αζρνιεέηαη θαη κε ην ζϋκα ηεο αιιαγάο ησλ ζεζκψλ, πνπ Ϊιινηε πξνζεγγέδεηαη σο αλαηξνπά (ηζηνξηθφο λϋν-ζεζκηζκφο) θαη Ϊιινηε σο πξνηηκάζεηο ησλ δξψλησλ, νη νπνένη θαζνξέδνπλ θαη ηα παέγληα εμνπζέαο (ΛΪβδαο, 2004: 152). «ην ζεκείν απηφ είλαη απαξαίηεην λα επηζεκαλζεί ε ζπγγέλεηα ησλ λέν-ζεζκηθψλ πξνζεγγίζεσλ κε απηήλ ηεο αλάιπζεο ησλ δηθηχσλ πνιηηηθήο» (ΛΪβδαο, 2004:150). Δ Oliver (1991) αλαθϋξζεθε εθηεηακϋλα ζηηο ζπκπεξηθνξϋο πνπ αλαπηχζζνπλ ηα κϋιε ελφο ζεζκνχ πξνθεηκϋλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηνλ ηζνκνξθηζκφ πνπ ν ζεζκφο επηβϊιιεη. ΣΫηνηεο εέλαη ε ζπγθαηϊζεζε, ν ζπκβηβαζκφο, ε απνθπγά, ε αλππαθνά θαη ε επηξξνά. ΏπηΫο ηηο ζπκπεξηθνξϋο ηηο αλαπηχζζνπλ ηα ππνθεέκελα δερφκελα ηξέα εέδε πηϋζεσλ (Scott, 2001: 18): Ϋρνπλ ζνιψζεη ά δηαθνξνπνηεζεέ, ρξεζηκνπνηνχληαη νη φξνη απηνέ θαηϊ ηξφπν κε ζπζηεκαηηθφ ά θαη πνιιϋο θνξϋο ηαπηφζεκν. Παξαηεξεέηαη ινηπφλ κηα ζχγρπζε- σο Ϋλα βαζκφ- ζηε ρξάζε ηνπο. 3 Ο φξνο λϋν-ζεζκηζκφο επηθξϊηεζε «γηα λα ππνδειψζεη ηε δηϊθξηζε απφ ηηο παξαδνζηαθϋο ζεζκηθϋο πξνζεγγέζεηο» (ΛΪβδαο, 2004: 150). Οη απαξρϋο ησλ πξνζεγγέζεσλ πνπ αξγφηεξα ζεκαηνδνηάζεθαλ σο λϋν-ζεζκηθϋο βξέζθνληαη ζε κειϋηεο φπσο απηά ησλ Bauer, de Sola Pool & Dexter (1963) «πνπ εμέηαζαλ πέξα απφ ηα εκπιεθφκελα ζπκθέξνληα θαη ηηο δηαδηθαζίεο παξαγσγήο πνιηηηθψλ θαη ηε δφκεζε απηψλ ησλ δηαδηθαζηψλ σο εμεγεηηθέο κεηαβιεηέο» (ΛΪβδαο, 2004: 151). 16

25 ηελ πνιηηηθά, ηε δνκηθά θαη ηελ θνηλσληθά, φπσο αλαθϋξεη ε Oliver (1991). Με ηνλ φξν πνιηηηθά ελλννχκε ηελ αιιαγά ζηα ζπκθϋξνληα θαη ζηε δηαλνκά ηεο εμνπζέαο πνπ ππνζηάξηδε ηε ιεηηνπξγέα ελφο ζεζκνχ. Δ δνκηθά αλαθϋξεηαη ζηα πξνβιάκαηα πνπ ελδϋρεηαη λα αλαθχςνπλ θαηϊ ηε ιεηηνπξγέα ελφο ζεζκνχ θαη Ϋρνπλ λα θϊλνπλ εέηε κε ηελ απφδνζά ηνπ εέηε κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θϊπνησλ πξαθηηθψλ ηνπ. Δ θνηλσληθά πέεζε πξνθχπηεη χζηεξα απφ δηαθνξνπνέεζε ησλ ζπκθεξφλησλ θαη αληηιάςεσλ ησλ εκπιεθνκϋλσλ κεξψλ θαη χζηεξα απφ αιιαγϋο ζε λφκνπο ά θνηλσληθϋο πξνζδνθέεο πνπ απεηινχλ ηε ζπλϋρηζε κηαο πξαθηηθάο θαη σζνχλ ζηελ αιιαγά ηεο (Dacin, Goodestein & Scott, 2002: 46-47). ΛακβΪλνληαο ππφςε ηηο παξαπϊλσ πηϋζεηο ηα ππνθεέκελα Ϊιινηε ιεηηνπξγνχλ σο πηφληα θαη ππαθνχνπλ ζηε δχλακε θαη εληνιϋο ηνπ ζεζκνχ θαη Ϊιινηε αλαπηχζζνπλ δξϊζε πνπ νδεγεέ ζε αιιαγά ά πηνζϋηεζε Ϊιισλ πξαθηηθψλ (Bastedo, 2004: 12). Ο Bidwell (2001: 104) κε ηε ζεηξϊ ηνπ εμεγεέ ηνλ φξν ηνπ «ραιαξνχ δεζκνχ» (loose coupling 4 ) ζχκθσλα κε ηνλ νπνέν κπνξεέ λα εμεγεζεέ ην αλ θαη ην πψο ηα κϋιε ελφο ζεζκνχ αληηιακβϊλνληαη θαη δξνπλ ιακβϊλνληαο ππφςε ηηο πηϋζεηο γηα ζηαζεξφηεηα θαη ζπκκφξθσζε πνπ επηβϊιιεη ν ζεζκφο. ΏπηΫο νη πηϋζεηο εέλαη ηφζν εμσηεξηθϋο φζν θαη εζσηεξηθϋο θαη Ϋρνπλ ζρϋζε κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ πεξηβϊιινληνο ησλ κειψλ θαη αλαθϋξνληαη ζηελ άδε δηακνξθσκϋλε θνπιηνχξα ηνπ ζεζκνχ θαη ησλ ππνθεηκϋλσλ. Σα ηειεπηαέα ρξφληα εξεπλεηϋο Ϋρνπλ ρξεζηκνπνηάζεη ηηο λενζεζκηθϋο ζεσξέεο γηα λα εξκελεχζνπλ ηελ πινπνέεζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ζην επέπεδν ηεο ζρνιηθάο κνλϊδαο φπσο νη Spillane θαη Burch (2006) θαη ε Burch (2007), γηα λα εξκελεχζνπλ ηε κε πηνζϋηεζε αιιαγψλ νη νπνέεο ζεσξνχληαη παξϊινγεο ά αδηϊθνξεο, απφ ηα κϋιε ηνπ ζεζκνχ (Krollag, 1998). Καζψο επέζεο Ϋρεη εξεπλεζεέ ε αλϊδεημε ηεο ζπκπεξηθνξϊο ησλ κειψλ- ππνθεηκϋλσλ πξνθεηκϋλνπ λα θεξδέζεη ν ζεζκφο λνκηκνπνέεζε (Bastedo, 2004: 1). Οη McLaughlin θαη Talbert (2001) αλαθϋξνπλ πσο νη εθπαηδεπηηθνέ αλαπηχζζνπλ ζπκπεξηθνξϋο, φπσο απηάο ηεο κεζνιϊβεζεο θαη απηνλνκέαο σο απϊληεζε ζηηο ζεζκηθϋο πηϋζεηο, δηακνξθψλνληαο θαη αλαδηακνξθψλνληαο απηϋο ζην πιαέζην ηεο επαγγεικαηηθάο ηνπο θνηλφηεηαο. ην έδην ζπκπϋξαζκα θαηαιάγεη θαη ε Coburn (2004: 234) πνπ ζε ΫξεπλΪ ηεο δηαπηζηψλεη πσο νη εθπαηδεπηηθνέ πξνθεηκϋλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο ζεζκηθϋο πηϋζεηο ζπλδπϊδνπλ ηελ πξνεγνχκελε εκπεηξέα ηνπο κε ηηο πηϋζεηο πνπ δϋρνληαη, γηα λα δηακνξθψζνπλ ηελ πξϊμε ηνπο. Ο ΛΪβδαο (2004: 156) αλαθϋξεηαη ζηε ζεκαζέα ηεο αλϊδεημεο ησλ νξγαλσκϋλσλ ζπκθεξφλησλ ζην πεδέν κειϋηεο ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. Ώπηφ ην ππνζηεξέδεη γηαηέ : «ππάξρεη πξψηνλ ε δηάζηαζε ηεο πξνζπάζεηαο θαζνξηζκνχ ηεο πνιηηηθήο απφ νξγαλψζεηο ζπκθεξφλησλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ εθαξκνγή ηεο ή επεξεάδνληαη απφ απηή. Γηδαζθαιηθέο νκνζπνλδίεο, ελψζεηο εθπαηδεπηηθψλ είλαη κεξηθά απφ ηα κνξθψκαηα πνπ επεξεάδνπλ θαη επεξεάδνληαη απφ ηελ 4 Ο φξνο αλάθεη ζηνλ Weick, K. (1976). Educational Organizations as Loosely Coupled Systems, Administrative Science Quarterly, 21:

26 εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή θαη πξνβάιινπλ ηηο επαγγεικαηηθέο, κηζζνινγηθέο θαη δηεθδηθήζεηο ησλ κειψλ ηνπο. Γεχηεξνλ: ηα πεξηερφκελα ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο δηακνξθψλνληαη σο ζπλέπεηα ησλ νξγαλσκέλσλ ζπκθεξφλησλ». Έηζη Ϋλαο ζεζκφο κπνξεέ λα εξκελεπηεέ ρξεζηκνπνηψληαο ηξεηο Ϊμνλεο: ην ξπζκηζηηθφ, ηνλ θαλνληζηηθφ θαη ηνλ θνπιηνπξηθφ- γλσζηηθφ. Ο ξπζκηζηηθφο αλαθϋξεηαη ζηνπο θαλνληζκνχο, λφκνπο, θαλφλεο πνπ δηϋπνπλ Ϋλα ζεζκφ θαη ξπζκέδνπλ ηε δξϊζε θαη ηηο δηαδηθαζέεο. Ο θαλνληζηηθφο δέλεη Ϋκθαζε ζην πξϋπεη θαη ηελ θπξέαξρε ηδενινγέα γηα ην «δϋνλ γελϋζζαη» θαη ν θνπιηνπξηθφο- γλσζηηθφο αλαθϋξεηαη ζην πψο δηακνξθψλεηαη ε θαζεκεξηλά δξϊζε θαη πψο εθθξϊδεηαη ηειηθϊ ε πξϊμε ησλ κειψλ ηνπ ζεζκνχ (Scott, 2004: 10). Ο ξπζκηζηηθφο Ϊμνλαο, γηα λα ιεηηνπξγεέ ζσζηϊ εέλαη απαξαέηεην λα Ϋρεη μεθϊζαξεο εληνιϋο, απνηειεζκαηηθά επηηάξεζε θαη ιεπηνκεξεέο δηαδηθαζέεο. Βπέζεο πεξηιακβϊλεη κεραληζκνχο πνπ Ϋρνπλ ηζρχ, εμνπζέα θαη ζεσξνχληαη αμηφπηζηνη (Scott, 2001: 115). Ο θαλνληζηηθφο Ϊμνλαο κε ηε ζεηξϊ ηνπ δηαθξέλεηαη απφ κηα θνηλά ηδενινγέα γηα ην δϋνλ γελϋζζαη, γηα ην πνην εέλαη ην ζσζηφ «πξϋπεη». Βέλαη δπλαηφ ν θαλνληζηηθφο Ϊμνλαο λα κε ζπκθσλεέ κε ην «πξϋπεη» πνπ πξνηϊζζεηαη απφ ηνλ ξπζκηζηηθφ Ϊμνλα (Scott, 2001: ). Ο θνπιηνπξηθφο;- γλσζηηθφο Ϊμνλαο ιεηηνπξγεέ νκαιϊ, φηαλ ηα κϋιε ελφο ζεζκνχ ζεσξνχλ πσο εέλαη θπζηθφ θαη ινγηθφ λα ιεηηνπξγεέ θαη απηφλ ηνλ ηξφπν, κε ηε ζπγθεθξηκϋλε λνκνζεζέα θαη ηα ζπγθεθξηκϋλα «πξϋπεη» θαη φηαλ ε θαζεκεξηλά ηνπο δξϊζε εέλαη ελαξκνληζκϋλε κε απηϊ. 18

27 Σα κϋζα πνπ νξέδνπλ ηε ιεηηνπξγέα θϊζε Ϊμνλα ρσξέδνληαη ζε ηϋζζεξηο ηχπνπο: ΠΕΝΏΚΏ Ν ν 1 5 : ΜΒΏ-ΏΞΟΝΒ ΜΒΏ ΏΞΟΝΒ ΡΤΘΜΕΣΕΚΟ ΚΏΝΟΝΕΣΕΚΟ ΚΟΤΛΣΟΤΡΕΚΟ ΓΝΧΣΕΚΟ πκβνιηθφ χζηεκα Καλφλεο Νφκνη Ώμέεο Πξνζδνθέεο Καηεγνξέεο Σππηθφηεηεο ράκαηα χζηεκα ρϋζεσλ πζηάκαηα ΑηαθπβΫξλεζεο πζηάκαηα Αχλακεο Καζεζηψο Ώπζεληέα Ανκηθφο Εζνκνξθηζκφο Σαπηφηεηα πλάζεηεο Πξσηφθνιιν ΒπαγγΫικαηα ελϊξηα ηαζεξϋο Αηαδηθαζέεο Ρφινη Τπαθνά ζην Καζάθνλ Σερλνπξγάκαηα Ώληηθεέκελα πκκνξθσκϋλα ζε πγθεθξηκϋλεο Οδεγέεο Ώληηθεέκελα πνπ Εθαλνπνηνχλ ηε χκβαζε θαη ηηο ΠξνδηαγξαθΫο Ώληηθεέκελα πνπ Έρνπλ πκβνιηθά Ώμέα Δ εηζαγσγά ελφο λϋνπ λφκνπ ά κηαο λϋαο πξαθηηθάο απνηειεέ «κηα ζηηγκή ζεζκηθήο αιιαγήο» Ώπηά ε αιιαγά φκσο εέλαη ζπλάζσο ζπγθιέλνπζα, κηα αιιαγά πνπ ελδπλακψλεη θαη δηαδέδεη άδε ππϊξρνληα πξφηππα. κσο ππϊξρνπλ πεξηπηψζεηο φπνπ απηά ε αιιαγά εέλαη δηαζπαζηηθά θαη απνθιέλνπζα (Scott, 2001: 114). Έρνληαο απηϊ ππφςε, ζην θεθϊιαην πνπ αθνξϊ ηελ αλϊιπζε ησλ λνκνζεηεκϊησλ πνπ αθνξνχλ ζηελ πνηφηεηα, ζηνπο θαη ζηε ζϋζε θαη ζηϊζε ηεο Αηδαζθαιηθάο Οκνζπνλδέαο ΒιιΪδνο, ζα επηρεηξεζεέ λα ζρεκαηηζηεέ κηα ζεσξεηηθά εηθφλα ηφζν γηα ηελ πινπνέεζε θαη εθαξκνγά ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο φζν θαη γηα ην ζεζκφ ηνπ αιιϊ θαη ηε ιεηηνπξγέα ηνπ. Ο ιφγνο πνπ επηιϋγνπκε ηηο λϋν ζεζκηθϋο ζεσξέεο εέλαη γηαηέ: α. εέλαη δπλαηφλ λα εμεγάζνπκε ηε ζηαζεξφηεηα θαη ηε δπζιεηηνπξγέα ηειηθϊ ηνπ ζεζκνχ, β. κπνξνχκε λα εμεγάζνπκε ην ζεζκφ φρη κνλνδηϊζηαηα αιιϊ ιακβϊλνληαο ππφςε ην επξχηεξν πεξηβϊιινλ δηακφξθσζεο ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο πνπ πεξηιακβϊλεη φρη κφλν ην λνκνζεηηθφ πιαέζην, αιιϊ θαη ηελ επξχηεξε ηδενινγέα θαη ηελ θαζεκεξηλά πξαθηηθά ησλ ππνθεηκϋλσλ θαη γ. βϊζεη ησλ ηξηψλ αμφλσλ πνπ πξνηεέλεη ν Scott αλνέγεηαη Ϋλαο δξφκνο γηα λα εμεγεζεέ φρη κφλν ε ζπιινγηθά 5 Ο πέλαθαο δηαβϊδεηαη θϊζεηα θαη νξηδφληηα. 19

28 πξαθηηθά ησλ κειψλ αιιϊ θαη θϊπνησλ μερσξηζηψλ πεξηπηψζεσλ πνπ δελ ππαθνχνπλ ζηηο άδε πθηζηϊκελεο πξαθηηθϋο θαη ηδενινγέεο θαη κπνξνχλ λα δψζνπλ ην Ϋλαπζκα γηα αιιαγά. Σα ζεσξεηηθϊ εξγαιεέα πνπ παξνπζηϊζηεθαλ ζα ζπκβϊιινπλ ζηελ εμάγεζε ηεο δξϊζεο ά κε δξϊζεο ησλ ππνθεηκϋλσλ-, ηελ αληέζηαζε ζηελ αιιαγά θαη ηε κε πξνψζεζε ηειηθϊ ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνιηηηθψλ πνπ ζρεδηϊδνληαη θαη ςεθέδνληαη. Βπέζεο, ρξεζηκνπνηνχληαη ζηνηρεέα θαη απφ Ϊιια εξκελεπηηθϊ ζράκαηα, πνπ παξνπζηϊδνληαη παξαθϊησ. ια ηα ζηνηρεέαζεσξεηηθϊ εξγαιεέα- πνπ απνηεινχλ ζεκεέν εθθέλεζεο γηα ηελ παξνχζα κειϋηε, δελ αληηκεησπέδνληαη μερσξηζηϊ ζηελ αλϊιπζε θαη εξκελεέα πνπ αθνινπζεέ, αιιϊ πεξηζζφηεξν ζπλδπαζηηθϊ θαη αιιεινζπκπιεξνχκελα. Wenger: Κνηλσληθή Θεσξία Μάζεζεο: Κνηλφηεηεο Πξαθηηθήο (Communities of Practice) Ο Wenger (1998: 3-4) κε ηηο θνηλφηεηεο 6 πξαθηηθάο (communities of practice) ππνζηεξέδεη πσο επηηπγρϊλεηαη κϊζεζε κϋζσ ηεο ζπκκεηνράο ηνπ ππνθεηκϋλνπ ζε δηϊθνξεο θνηλφηεηεο πξαθηηθάο αλϊκεζα ζηηο νπνέεο θαη ε επαγγεικαηηθά. Δ κϊζεζε γέλεηαη αληηιεπηά σο θνηλσληθά θαηαζθεπά. Με ηνλ φξν ζπκκεηνρά ελλνεέηαη ε δξϊζε ζε θνηλφηεηεο θαη ε δεκηνπξγέα ηαπηφηεηαο κϋζα ζε απηϋο ηηο θνηλφηεηεο. Δ θνηλφηεηα πξαθηηθάο αλαθϋξεηαη ηφζν ζηελ πξαθηηθά φζν θαη ζηε ζεσξέα, αλ θαη εέλαη γεγνλφο πσο ε ζρϋζε ζεσξέαο θαη πξϊμεο εέλαη πϊληα ζχλζεηε θαη αιιειεπηδξαζηηθά, θαη ηα κϋιε κηαο θνηλφηεηαο αλαπηχζζνληαη, δηαπξαγκαηεχνληαη θαη κνηξϊδνληαη ηηο ηδϋεο ηνπο (Wenger, 1998: 48; Wasko & Faraj, 2000). ΠξνθεηκΫλνπ λα ππϊξρεη ζχλδεζε θαη ζπλνρά κεηαμχ ησλ ελλνηψλ «θνηλφηεηαο» θαη «πξαθηηθάο» εέλαη απαξαέηεηε ε χπαξμε ηξηψλ δηαζηϊζεσλ: ε θνηλά δϋζκεπζε (mutual engagement), ν θνηλφο ζηφρνο (joint enterprise) θαη νη θνηλϋο αλαθνξϋο (shared repertoire). ρεηηθϊ κε ηελ πξψηε δηϊζηαζε, ηε δϋζκεπζε, ζεσξεέηαη απαξαέηεηε, γηαηέ ε πξαθηηθά δε ιακβϊλεη ρψξα ζην θελφ. Σν λα εέλαη ινηπφλ θαλεέο κϋινο κηαο θνηλφηεηαο πξαθηηθάο εέλαη ζϋκα θνηλάο δϋζκεπζεο (Wenger, 1998: 73). Σν φηη κπνξεέ θαλεέο λα αλάθεη ζε κηα θνηλσληθά θαηεγνξέα θαη λα Ϋρεη ηππηθϋο ζρϋζεηο κε Ϊιινπο δελ ζπλεπϊγεηαη φηη βξέζθεηαη θαη ζε κηα θνηλφηεηα πξαθηηθάο. Δ θνηλφηεηα πξαθηηθάο πξνυπνζϋηεη θνηλά δϋζκεπζε γηα ην ηη εέλαη ηα κϋιε θαη ηη θϊλνπλ ρσξέο λα ζεκαέλεη ηαπηφρξνλα φηη επηθξαηεέ νκνηνγϋλεηα αλϊκεζα ζηα κϋιε, ΠνιιΫο θνξϋο ε δηαθνξεηηθφηεηα εέλαη απηά πνπ δέλεη ην Ϋλαπζκα γηα αλϊπηπμε ηεο θνηλφηεηαο πξαθηηθάο κϋζσ ηεο αληαιιαγάο γλψζεσλ θαη δηαθνξεηηθψλ πξαθηηθψλ (Wenger, 1998: 75-76). 6 εκεηψλεηαη πσο ε θνηλφηεηα δελ εέλαη ζπλψλπκε ηεο θνηλσλέαο. Δ θνηλφηεηα αλαθϋξεηαη ζε «Ϋλα ζρεηηθϊ πεξηνξηζκϋλν ζε κϋγεζνο θνηλσληθφ ζχλνιν αηφκσλ πνπ ζπλδϋνληαη κε θνηλνχο ζπλαηζζεκαηηθνχο δεζκνχο, νη νπνένη πεγϊδνπλ απφ ηελ αέζζεζε φηη ηα Ϊηνκα απηϊ κνηξϊδνληαη Ϋλα ζηνηρεέν ηεο δσάο ηνπο» (Σζανχζεο, 1989:128). Βλψ ε θνηλσλέα ζε «Ϋλα θαζνιηθφ, απηνηειϋο θαη νξγαλσκϋλν ζχλνιν αλζξψπσλ πνπ Ϋρεη ζπλεέδεζε ηεο ηδηαέηεξεο ππφζηαζάο ηνπ θαη ζπλϋρεηα ζην ρξφλν. Αηαθξέλεηαη απφ θαζνιηθφηεηα, πνπ ηε δηαθνξνπνηεέ απφ ηελ θνηλφηεηα. Δ θνηλφηεηα αληέζεηα εκπεξηϋρεηαη ζηελ θνηλσλέα» (Σζανχζεο, 1989:130). 20

29 Δ δεχηεξε δηϊζηαζε, ν θνηλφο ζηφρνο, αλαθϋξεηαη ζηα ζηνηρεέα πνπ θξαηνχλ κηα θνηλφηεηα πξαθηηθάο ελσκϋλε: ΣΫηνηα εέλαη ην απνηϋιεζκα ηεο δηαπξαγκϊηεπζεο πνπ πξνϋξρεηαη απφ ηελ θνηλά δϋζκεπζε ησλ ζπκκεηερφλησλ, εθφζνλ νη ζπκκεηϋρνληεο φρη κφλν δηεθδηθνχλ θαη επηδηψθνπλ ηνλ θνηλφ ζηφρν, αιιϊ δεκηνπξγνχληαη θαη αλϊκεζα ζηνπο ζπκκεηϋρνληεο ζρϋζεηο θνηλάο ππεπζπλφηεηαο. ΏπηΫο νη ζρϋζεηο εέλαη αλαπφζπαζην ζηνηρεέν ηεο πξαθηηθάο ηνπο (Wenger, 1998: 77-78; Ardichvilli, Page & Wentling, 2003). Δ ηξέηε δηϊζηαζε εέλαη νη θνηλϋο αλαθνξϋο. ΏπηΫο αλαθϋξνληαη ζε ξνπηέλεο, ιϋμεηο, εξγαιεέα, ηξφπνπο πνπ γέλνληαη δξαζηεξηφηεηεο, ηζηνξέεο, ζχκβνια θαη Ϋλλνηεο πνπ ε θνηλφηεηα δεκηνχξγεζε θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο χπαξμάο ηεο θαη Ϋρνπλ γέλεη κϋξνο ηεο πξαθηηθάο ηεο. Σα κϋιε κηαο θνηλφηεηαο πξαθηηθάο κπνξνχλ λα αλάθνπλ θαη ζε Ϊιιεο θνηλφηεηεο. Βέλαη δπλαηφλ ινηπφλ λα ζπκβεέ ην εμάο: απηά ε Ϋληαμε ζε δηϊθνξεο θνηλφηεηεο λα επηηξϋςεη ηε κεηαθνξϊ ζηνηρεέσλ απφ ηε κηα θνηλφηεηα ζε Ϊιιε θαη ηελ εηζαγσγά ελ ηϋιεη θαηλνηνκηψλ (Wenger, 1998: 109; Lesser & Storck, 2001: 836). Ώπηά ε δηαδηθαζέα νλνκϊδεηαη κεζηηεέαbrokering -φπνπ νη κεζέηεο brokers- εέλαη ππνθεέκελα ηθαλϊ λα θϊλνπλ λϋεο ζπλδϋζεηο αλϊκεζα ζηηο θνηλφηεηεο, λα κεηαθϋξνπλ λϋα ζηνηρεέα θαη ηειηθϊ λα πξνθαιϋζνπλ αιιαγά ζηελ πξαθηηθά (Wenger, 1998: 109). Με απηφλ ηνλ ηξφπν ηα ζχλνξα κηαο θνηλφηεηαο πξαθηηθάο δελ ηαπηέδνληαη κε ηα ζεζκηθϊ ζχλνξα θαη κϋζα ζε Ϋλα ζεζκφ εέλαη δπλαηφ λα δεκηνπξγεζνχλ πνηθέιεο θνηλφηεηεο πξαθηηθάο ά θαη θακέα (Brown & Duguid, 1991: 49; Wenger, 1998: 119). πγθεθξηκϋλα γηα λα κπνξεέ λα γέλεη ιφγνο γηα θνηλφηεηα πξαθηηθάο θαη λα απνηειϋζεη απηά αλαιπηηθφ εξγαιεέν (analytical tool) θαηϊ ηνλ Wenger (1998: 122, ) εέλαη απαξαέηεην λα δηαζϋηεη ηα εμάο ραξαθηεξηζηηθϊ: ζρϋζεηο αξκνληθϋο ά κε, θνηλνχο ηξφπνπο δξϊζεο, γξάγνξε πιεξνθφξεζε θαη δηαρεέξηζε ηνπ λϋνπ, απνπζέα πξναπαηηνχκελσλ (absence of introductory preambles), γξάγνξε δηεπζϋηεζε πξνβιεκϊησλ, ζηαζεξά ζχκπησζε ησλ πεξηγξαθψλ ησλ κειψλ γηα ην πνηνο εέλαη κϋινο. Βπέζεο γλψζε ηνπ πνηα εέλαη ηα Ϊιια κϋιε, ηη μϋξνπλ θαη ηη κπνξνχλ λα θϊλνπλ, θνηλφο πξνζδηνξηζκφο ηαπηφηεηαο απηψλ. Ώθφκα, ηθαλφηεηα εθηέκεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ δξϊζεσλ θαη ησλ πξντφλησλ ηεο (;), ζπγθεθξηκϋλα εξγαιεέα, αλαπαξαζηϊζεηο, θνηλϋο ηζηνξέεο θαη αζηεέα, εηδηθϋο θξαζενινγέεο θαη ζπληνκεχζεηο ζηελ επηθνηλσλέα φπσο επέζεο θαη επθνιέα ζηε δεκηνπξγέα λϋσλ θξαζενινγηψλ θαη ζπληνκεχζεσλ, ζπγθεθξηκϋλν ζηηι πνπ πξνζδηνξέδεη ηα κϋιε θαη θνηλά νπηηθά. Δ κϊζεζε ζηελ θνηλφηεηα πξαθηηθάο πξνθχπηεη κϋζα απφ ηε δηαπξαγκϊηεπζε θαη ηε αιιειεπέδξαζε ηεο εκπεηξέαο θαη ηεο ηθαλφηεηαο (competence). Δ αιιειεπέδξαζε ηεο ηθαλφηεηαο θαη ηεο εκπεηξέαο, κπνξνχλ λα δεκηνπξγάζνπλ «έλα πξφζθνξν έδαθνο γηα λέα κάζεζε» (Wenger, 1998: 214). Ώπηφ θξέλεηαη ηδηαέηεξα ελδηαθϋξνλ γηαηέ, ε αιιαγά επηηπγρϊλεηαη, γηαηέ ε κϊζεζε θαη ε πξαθηηθά βξέζθνληαη ζε ζπλερά αιιειεπέδξαζε (Brown & Duguid, 1991: 50). Δ αιιαγά απνηειεέ βαζηθφ ζηνηρεέν ηεο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο. 21

30 ηε δηθά καο κειϋηε ινηπφλ εέλαη ελδηαθϋξνλ λα εμεηαζηεέ αλ νη απνηεινχλ κηα θνηλφηεηα επαγγεικαηηψλ. Ώλ ηνπο ραξαθηεξέδεη ε θνηλά δϋζκεπζε (mutual engagement), ν θνηλφο ζηφρνο (joint enterprise) θαη νη θνηλϋο αλαθνξϋο (shared repertoire) κϋζα απφ ηε δεκηνπξγέα θνηλφηεηαο επαγγεικαηηψλ. Ώλ ηζρχεη απηφ, ζα εέλαη εχθνιε ε κεηαθνξϊ γλψζεο θαη αληαιιαγάο πξαθηηθάο θαη ζα επηηπγρϊλεηαη δϋζκεπζε πξνο θνηλϊ απνδεθηνχο ζηφρνπο. Βπέζεο ζα επηηπγρϊλεηαη αιιαγά κε ζηφρν ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ππεπζπλφηεηα θαη ζα παξαηεξεέηαη ζαθάο δξϊζε θαη θνηλϋο αλαθνξϋο ζηηο πξαθηηθϋο ηνπο. Οη αληηιάςεηο θαη ε δξϊζε ησλ εέλαη ελδηαθϋξνλ λα εξεπλεζεέ αλ επεξεϊδνληαη απφ ηηο άδε δηακνξθσκϋλεο αληηιάςεηο θαη πξαθηηθϋο ηεο θνηλφηεηαο ζηελ νπνέα εηζϋξρνληαη. Βέλαη δπλαηφλ, αλ δελ εληνπηζηνχλ ραξαθηεξηζηηθϊ γλσξέζκαηα ηεο θνηλφηεηαο πξαθηηθάο, λα κελ κπνξεέ λα γέλεη ιφγνο γηα δεκηνπξγέα ηϋηνηαο κνξθάο θνηλνηάησλ. Χζηφζν ελδϋρεηαη λα ππϊξρνπλ θαη νκϊδεο πνπ δεκηνπξγνχλ κηθξφηεξα δέθηπα κϋζα ζηα νπνέα λα επεξεϊδεη ν Ϋλαο ηνλ Ϊιινλ καζεζηαθϊ κε ζηφρν ηελ αλϊπηπμε θαη φρη ηελ απιά δηεθπεξαέσζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Ώπηά ε αλϊπηπμε θαη ε δεκηνπξγέα ηϋηνησλ δηθηχσλ ελδϋρεηαη θαη επϋθηαζε λα επεξεϊδεη θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο πεξηθϋξεηαο ησλ πνπ δεκηνπξγνχλ ηϋηνηα δέθηπα. Ώπηνέ νη ζα αλαπηχζζνπλ πξαθηηθϋο πνπ Ϋρνπλ θνηλϊ ζεκεέα κε ηελ θνηλφηεηα πξαθηηθάο. ΣΫηνηα εέλαη ε κεηαμχ ηνπο αιιειεπέδξαζε, ην θνηλφ ιεμηιφγην θαη ε επηινγά πξαθηηθψλ, νη θνηλϋο αληηιάςεηο, ε δηϊζεζε γηα εθηέκεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δξϊζεο ηνπο, ε ππεπζπλφηεηα, ε επηθνηλσλέα, ε αλαηξνθνδφηεζε, ν ζπληνληζκφο, ε δηαπξαγκϊηεπζε, ε δηϊζεζε λα θϋξλνπλ λϋα ζηνηρεέα απφ Ϊιιεο θνηλφηεηεο, νη θνηλϋο ζπζθϋςεηο, ε θνηλά πξαθηηθά (Wenger, 1998: 240). Έξεπλεο ζε νξγαληζκνχο Ϋρνπλ δεέμεη πσο ε δεκηνπξγέα δηθηχσλ, θνηλφηεηα επαγγεικαηηψλ, επεξεϊδεη ηε κεηαθνξϊ γλψζεο, ηελ απνηειεζκαηηθά θαη γξάγνξε ιχζε πξνβιεκϊησλ (Coburn & Russell, 2008: 206) θαη θαη επϋθηαζε ηελ αιιαγά θαη ηε βειηέσζε (Hildreth & Kimble, 2004). Crozier: Οξγαλψζεηο, Γξαθεηνθξαηηθά πζηήκαηα, Γξάζε ηνπ Τπνθεηκέλνπ Ο Crozier δε βιϋπεη ηα γξαθεηνθξαηηθϊ ζπζηάκαηα σο κνλνιηζηθϋο δνκϋο αιιϊ σο ζπζηάκαηα ζηα νπνέα παξϊ ηηο πξνζπϊζεηεο ειϋγρνπ, ην ππνθεέκελν θαη νη νκϊδεο ππνθεηκϋλσλ Ϋρνπλ ρψξν λα ιεηηνπξγάζνπλ θαη λα θϊλνπλ ειηγκνχο (Crozier, 2010). Γηα απηφ θαη ζα κπνξνχζακε λα ππνζηεξέμνπκε πσο ε ζεσξέα ηνπ εληϊζζεηαη ζηελ θαηεγνξέα ησλ ζεσξηψλ ησλ νξγαλψζεσλ πνπ ζεσξεέ ηηο νξγαλψζεηο σο αλνηθηϊ ζπζηάκαηα. Καη απηφ γηαηέ «ηα αλνηθηά ζπζηήκαηα είλαη δπλακηθά ζε αληίζεζε πξνο ηα θιεηζηά πνπ δηέπνληαη απφ ζηαηηθφηεηα θαη δηαηεξνχλ ακεηάβιεηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Σν θάζε ππνθείκελν πνπ ζπκκεηέρεη έρεη δηαθνξεηηθά ελδηαθέξνληα θαη ζπκθέξνληα θαη αληηδξά κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν» (Παλαγησηνπνχινπ, 1997: 214). Θεσξεέ ινηπφλ ν Crozier πσο ππϊξρεη ζπλερά αιιειεπέδξαζε αλϊκεζα ζην ζχζηεκα θαη ζηα κϋιε ηνπ 22

31 ζπζηάκαηνο. Ώπηά ε Ϊπνςε ζηεξέδεηαη ζηελ ηδϋα ησλ παηγλέσλ εμνπζέαο 7. Ο νξγαληζκφο δελ εέλαη ηφζν ην απνηϋιεζκα ελφο θαζνξηζκϋλνπ ζρεδηαζκνχ φζν ην απνηϋιεζκα ηνπ ζπλφινπ ησλ παηγλέσλ εμνπζέαο. Σα θαλϊιηα εμνπζέαο δεκηνπξγνχλ ζρϋζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ, επηηξϋπνπλ ηε ζπλεξγαζέα κεηαμχ ηνπο, ζπκβηβϊδνληαο ηελ ειεπζεξέα ησλ κειψλ κϋζα ζηνλ νξγαληζκφ κε ηα φξηα πνπ ηέζεληαη ζε απηνχο (Friedberg, 2009: xi-xii, xvi; Crozier, 2010: 194, 290). Σα παέγληα εμνπζέαο αλαπηχζζνληαη αλϊκεζα ζε νκϊδεο θαη κϋιε πνιιψλ εηδψλ. Γηα παξϊδεηγκα αλϊκεζα ζηνπο πξντζηϊκελνπο θαη ηνπο πθηζηϊκελνπο, ηνπο δηεπζπληϋο θαη ηνπο εξγϊηεο, θηι. Οη παέρηεο ρξεζηκνπνηνχλ δηϊθνξεο ηερληθϋο πνπ θαζνξέδνπλ ηε δξϊζε ηνπο (Friedberg, 2009: xviii-xix; Crozier, 2010: 155, 189). Σν εχξνο ησλ ηερληθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ δελ μεθεχγεη σζηφζν απφ θϊπνηα φξηα, εθφζνλ φινη επηζπκνχλ λα απνιακβϊλνπλ νπνηνδάπνηε πξνλφκην πεγϊδεη απφ ηηο άδε ζεζκνζεηεκϋλεο δηθαηνδνζέεο ηνπο. ΒμΪιινπ ε ζπλϋρεηα θαη ζηαζεξφηεηα ηνπ νξγαληζκνχ εέλαη ζεκαληηθϋο γηα απηνχο, ψζηε λα κπνξνχλ λα παέμνπλ (Crozier, 2010). Ο Crozier ππνζηεξέδεη πσο νη νξγαλψζεηο ηειηθϊ δελ εέλαη νπσζδάπνηε κε επηξξεπεέο ζηελ αιιαγά (Crozier, 2010), αλ θαη ππϊξρεη πϊληα ην ξέζθν νη γξαθεηνθξαηηθϋο δνκϋο λα νδεγάζνπλ ζε παέγληα εμνπζέαο πνπ κπινθϊξνπλ ηηο αιιαγϋο πνπ εέλαη απαξαέηεηεο (Crozier, 2010: 142). Δ αλαγλψξηζε θαη εμϋηαζε ησλ παηγλέσλ εμνπζέαο θαέλεηαη απαξαέηεηε πξνθεηκϋλνπ λα γέλεη θαηαλνεηά ε δηαηχπσζε θαη δηακφξθσζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. Ώπφ ηε ζεσξεηηθά αλϊιπζε ινηπφλ ηνπ Crozier ηα ζηνηρεέα πνπ απνηϋιεζαλ ζεκεέν εθθέλεζεο γηα ηελ παξνχζα κειϋηε εέλαη ηα παξαθϊησ: 1. Ο πξνγξακκαηηζκφο θαη ν ζρεδηαζκφο ηεο πνιηηηθάο θαη ηεο δξϊζεο απνηειεέ αλαπφζπαζην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ. Ώλ θαη νη θαηαβνιϋο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ηνπ ζρεδηαζκνχ βξέζθνληαη ζην ρψξν ηεο νηθνλνκέαο θαη πνιηηηθάο, ζηε ζχγρξνλε επνρά, αθνξνχλ φινπο ηνπο θνηλσληθνχο ζεζκνχο (Crozier, 2000: 11-15). Δ Ϋιιεηςε ζηαζεξνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ζρεδηαζκνχ κϊιινλ πξνθαιεέ πξνβιάκαηα θαη δπζιεηηνπξγέεο. ΚΪηη ηϋηνην ζπκβαέλεη ζηελ ειιεληθά πεξέπησζε (;), φζνλ αθνξϊ ζηελ εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά, ηελ νπνέα ηε δηαθξέλεη κηα ηϋηνηα δπζιεηηνπξγέα. Μπνξεέ κε απηφ ηνλ ηξφπν λα εμεγεζεέ γηαηέ δε ιεηηνπξγεέ απνηειεζκαηηθϊ ν ξπζκηζηηθφο Ϊμνλαο ηνπ Scott πνπ αλαθϋξζεθε παξαπϊλσ. 2. Σν ζϋκα ηεο αιιαγάο εέλαη Ϋλα απφ ηα θπξέαξρα ζηελ θνηλσληνινγέα. Δ αλϊπηπμε ηεο θνηλσληνινγέαο εέλαη απϊληεζε ζε επηζηεκνληθϊ εξσηάκαηα ζρεηηθϊ κε ηελ αιιαγά ηνπ θφζκνπ. Σν πξφβιεκα εέλαη λα απαληεζεέ ην εξψηεκα θϊησ απφ πνηεο ζπλζάθεο θαη ζε 7 Άιινη ζεσξεηηθνέ ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ φξν «νξγαλσκϋλα ζπκθϋξνληα» (Lindblom; Berryq ; ΛΪβδαο, 2004: 14). Βπέζεο ζεκεηψλεηαη φηη κε ηνλ φξν παέγληα εμνπζέαο δελ αλαθεξφκαζηε ζηα κεκνλσκϋλα ππνθεέκελα, αιιϊ ζε αζξνέζκαηα ππνθεηκϋλσλ ά αθφκα θαη ζε θξαηηθνχο/ ζεζκηθνχο δξψληεο, φηαλ απηνέ δξνπλ κε δηαθνξεηηθά ππφζηαζε απφ ηελ επέζεκα πξνδηαγεγξακκϋλε. 23

32 πνηα ρξνληθά ζηηγκά νη πηϋζεηο πνπ γέλνληαη Ϋληνλεο γηα Ϋλα ζχζηεκα νδεγνχλ ζηελ αιιαγά ηνπ (Crozier, 2000: 55-58). Βέλαη ελδηαθϋξνλ λα εμεηαζηεέ πνηεο εέλαη απηϋο νη πηϋζεηο πνπ εκπνδέδνπλ γηα παξϊδεηγκα ηελ εθαξκνγά ηεο αμηνιφγεζεο φζνλ αθνξϊ ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη Ϊξα δελ επηηξϋπνπλ ηελ αιιαγά. Βέλαη ελδηαθϋξνλ αθφκα λα εξεπλεζεέ ην αλ απηϋο νη πηϋζεηο πξνϋξρνληαη απφ ηελ θπξέαξρε ηδενινγέα θαη ηα αλϊινγα παέγληα εμνπζέαο πνπ αζθνχλ νκϊδεο πέεζεο, πνπ εληνπέδνληαη ζηνλ θαλνληζηηθφ θαη θνπιηνπξηθφ Ϊμνλα ηνπ Scott. 3. Σν γξαθεηνθξαηηθφ ζχζηεκα ηεο Γαιιέαο (ην νπνέν εξεπλάζεθε θαη αλαιχζεθε απφ ηνλ Crozier) εθηφο απφ ην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ζπγθεληξσηηζκνχ Ϋρεη θαη ην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο δηαζηξσκϊησζεο (stratification). κσο κπνξνχλ λα γέλνπλ αλαγσγϋο θαη ζηελ ειιεληθά πεξέπησζε, αλ αλαινγηζηεέ θαλεέο πσο Ϋλα ηϋηνην ζχζηεκα παξνπζηϊδεη ζηαζεξφηεηα, λνκηκνπνέεζε θαη πξνβιεςηκφηεηα. Σαπηφρξνλα ππνθχπηεη ζηε ξνπηέλα. Οη πθηζηϊκελνη ζπλάζσο δελ πξνσζνχλ ηηο πιεξνθνξέεο ζηνπο πξντζηϊκελνπο, νη πξντζηϊκελνη πνπ δελ Ϋρνπλ ηνλ ηξφπν λα μϋξνπλ ζηελ πξϊμε ηα ζεκαληηθϊ ζηνηρεέα πνπ εέλαη απαξαέηεην λα ιακβϊλνληαη ππφςε Ϋρνπλ ηελ ηϊζε λα ζηεξέδνληαη ζε αφξηζηνπο λφκνπο πξνθεηκϋλνπ λα παέξλνπλ ηηο απνθϊζεηο ηνπο. Δ Ϋιιεηςε επηθνηλσλέαο θαη ζπκκεηνράο δεκηνπξγεέ δπζθνιέεο ζηε ιεηηνπξγέα ηνπ ζπζηάκαηνο, πνπ γέλνληαη πην εκθαλεέο, φηαλ απαηηεέηαη αιιαγά (Crozier, 2000: 62-68). Δ ξνπηέλα θαη ν ζπγθεληξσηηζκφο, παξϊ ηηο ζπλϋπεηεο πνπ κπνξνχλ λα Ϋρνπλ γηα ηα κϋιε, απνηεινχλ γηα απηϊ κηα πξνζηαζέα απϋλαληη ζηηο δπζθνιέεο (Crozier, 2000: 95). Ώπηφ ην ζηνηρεέν δηαθσηέδεη θαιχηεξα ην πψο ιεηηνπξγεέ ν θνπιηνπξηθφο Ϊμνλαο ηνπ Scott. Πψο δειαδά δηακνξθψλνπλ ηα ππνθεέκελα ηε δξϊζε ηνπο, γηα λα δηαζθαιέζνπλ ηα θεθηεκϋλα θαη γηα λα Ϋρνπλ ηηο ιηγφηεξεο δπλαηϋο αξλεηηθϋο ζπλϋπεηεο. Βπέζεο, δηαθσηέδεη ην ηη ζπκβαέλεη κε ηα ππνθεέκελα πνπ αλαπηχζζνπλ κηα δηαθνξεηηθά δξϊζε. 4. Δ απνπξνζσπνπνέεζε ησλ θαλφλσλ πνπ ραξαθηεξέδεη ην γξαθεηνθξαηηθφ ζχζηεκα, Ϋρεη σο ζπλϋπεηα ηνλ παξακεξηζκφ ηεο πξνζσπηθάο πξσηνβνπιέαο θαη ηνπ απζαέξεηνπ (l arbitraire). Σν απνηϋιεζκα εέλαη λα δεκηνπξγεέηαη απφ ηε κηα κεξηϊ ελφο εέδνπο πξνζηαζέαο, φπσο αλαθϋξζεθε παξαπϊλσ, θαη απφ ηελ Ϊιιε απνκφλσζε, πνπ δελ επηηξϋπεη ηελ απνηειεζκαηηθά επηθνηλσλέα (Crozier, 2000: 103). Ώπηφ ην ζεκεέν εέλαη ηδηαέηεξα ρξάζηκν γηα ηελ κειϋηε καο. Μπνξεέ λα ρξεζηκνπνηεζεέ θαη λα εξκελεπηεέ ε Ϋιιεηςε δξϊζεο, ε απιά δηεθπεξαέσζε, ε Ϋιιεηςε επηθνηλσλέαο θαη αλαηξνθνδφηεζεο. 5. Ο ζπγθεληξσηηζκφο θαη ε απνπξνζσπνπνέεζε ησλ θαλφλσλ Ϋρεη σο ζπλϋπεηα επέζεο ηε δεκηνπξγέα παξϊιιεισλ εμνπζηψλ, κε απνηϋιεζκα λα παξαηεξνχληαη θαηλφκελα εμϊξηεζεο θαη ζχγθξνπζεο. ΏπηΪ φκσο επηιχνληαη κε επαλαιακβαλφκελα κϋηξα ζπγθεληξσηηζκνχ θαη απνπξνζσπνπνέεζεο. Σν απνηϋιεζκα εέλαη Ϋλα ηϋηνην ζχζηεκα λα κελ κπνξεέ λα δηνξζσζεέ κε βϊζε ηα ιϊζε ηνπ (Crozier, 2000: ). Οη ζρϋζεηο 24

33 ησλ ηφζν κε ην ΠΕ φζν θαη κε ηνπο ΠξντζηΪκελνπο ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηάζεη σο ζεκεέν εθθέλεζεο απηά ηε δηαπέζησζε. 6. Δ δξϊζε ζηνπο νξγαληζκνχο πνπ ηνπο ραξαθηεξέδεη ην γξαθεηνθξαηηθφ ζχζηεκα εέλαη Ϊθακπηε θαη πεξηνξηζκϋλε. Βέλαη ακεηϊβιεηε ζηηο αληηδξϊζεηο ηνπ πεξηβϊιινληνο πνπ αληηιακβϊλεηαη δχζθνια, θαζνξηζκϋλε κηα γηα πϊληα δελ κπνξεέ λα πξνζαξκνζηεέ παξϊ κε θαζπζηϋξεζε θαη αθνινπζψληαο καθξηϋο θαη επέπνλεο παιηλδξνκάζεηο. ΚαηΪ ζπλϋπεηα δελ κπνξεέ λα πξνζαξκνζηεέ εχθνια ζηελ αιιαγά θαη Ϋρεη ηελ ηϊζε λα αληηζηϋθεηαη ζε θϊζε κεηαξξχζκηζε (Crozier, 2000: 106). Ώπηά ε δηαπέζησζε ζε ζπλδπαζκφ κε ηα παξαπϊλσ, κπνξεέ λα εμεγάζεη ελ κϋξεη ηε δξϊζε ησλ. 7. Χζηφζν παξαηεξεέηαη ζε θϊπνηα ζπζηάκαηα αιιαγά. Ώπηά νθεέιεηαη ζηε δξϊζε ηνπ ππνθεηκϋλνπ, πνπ δελ εέλαη ακειεηϋα. Σν ππνθεέκελν κϋζα ζηνλ νξγαληζκφ δελ εέλαη πξνθαζνξηζκϋλν νχηε ηειεθαηεπζπλφκελν απφ ην habitus πνπ ηνπ Ϋρεη επηβιεζεέ. Βέλαη ειεχζεξν θαη ινγηθφ, αιιϊ κϋζα ζηα ιηγφηεξν ά πεξηζζφηεξν ζηελϊ φξηα ησλ πεξηνξηζκψλ ά ησλ ζπζηεκϊησλ πνπ απνηειεέ κϋξνο, αλϊινγα ζπγθξνχεηαη. Βέλαη ηθαλφ λα καζαέλεη. Βέλαη ηθαλφ κϋζα ζε ζπγθεθξηκϋλα φξηα λα δηαπξαγκαηεπηεέ θαη λα αιιϊμεη ην παέγλην. Σα ζπζηάκαηα απφ ηελ Ϊιιε κεξηϊ δελ εέλαη αθεξεκϋλεο νληφηεηεο. Βέλαη αλζξψπηλεο θαηαζθεπϋο ζηηο νπνέεο ηα κϋιε Ϋρνπλ ην ξφιν ηνπο θαη δελ κπνξνχλ λα γέλνπλ θαηαλνεηϋο παξϊ κφλν κϋζσ ησλ κειψλ πνπ ηα απνηεινχλ απηϊ ηα ζπζηάκαηα ( Crozier, 2000: 229). Ώπηά ε δηαπέζησζε αλαδεηθλχεη ηε δξϊζε ηνπ ππνθεηκϋλνπ θαη ηελ αιιαγά ελ ηϋιεη πνπ κπνξεέ λα πξνθαιϋζεη ζε φινλ ην ζεζκφ. Ώπηά ε δηαπέζησζε ζα ρξεζηκνπνηεζεέ, γηα λα εμεγεζεέ πεξαηηϋξσ ην «θαιφ» παξϊδεηγκα πξαθηηθάο θϊπνησλ πνπ αλαδεέρζεθε ζηελ ΫξεπλΪ καο. 25

34 2. Μεζνδνινγία 2.1 Μνξθή ηεο Έξεπλαο Δ παξνχζα κειϋηε πηνζεηεέ ηελ εξκελεπηηθά πξνζϋγγηζε. χκθσλα κε ηε πξνζϋγγηζε απηά ε θνηλσληθά πξαγκαηηθφηεηα θαηαζθεπϊδεηαη κϋζα απφ ηα λνάκαηα πνπ απνδέδνπλ ηα ππνθεέκελα ζηε δηθά ηνπο ζπκπεξηθνξϊ θαη ζηε ζπκπεξηθνξϊ ησλ Ϊιισλ. Σν γεγνλφο φηη νη Ϊλζξσπνη δελ αληηδξνχλ κεραληζηηθϊ ζε θϊπνηεο θαηαζηϊζεηο, αιιϊ δηαζϋηνπλ θέλεηξα, βνχιεζε θαη πεπνηζάζεηο, ηα νπνέα πξνζδηνξέδνπλ ηε ζπκπεξηθνξϊ ηνπο, ζεκαέλεη φηη εέλαη απαξαέηεην ε ζπκπεξηθνξϊ απηά λα εξκελεπηεέ ζχκθσλα κε ην πψο ηελ απνδέδνπλ νη έδηνη (Κπξηαδά, 2006: 30-31). Χο εθ ηνχηνπ ην δέιεκκα πνζνηηθά ά πνηνηηθά Ϋξεπλα αληηκεησπέδεηαη ζηελ παξνχζα κειϋηε βϊζεη ηνπ ηη ζϋισ λα εξεπλάζσ θα λα αλαιχζσ. Δ δηακϊρε ησλ δχν ζρνιψλ- πνζνηηθά Ϋξεπλα Ϋλαληη πνηνηηθάο Ϋξεπλαο- εέλαη παιηϊ θαη ε θϊζε πιεπξϊ εθζϋηεη ηα δηθϊ ηεο επηρεηξάκαηα πνπ εέλαη εμέζνπ ηζρπξϊ (Δνuser, 1998). Δ ζϋζε πνπ παέξλεη θϊζε εξεπλεηάο ζε απηά ηε δηακϊρε Ϋγθεηηαη ζην ηη ηαηξηϊδεη πεξηζζφηεξν ζηελ ΫξεπλΪ ηνπ. Με απηφ ελλννχκε πσο αλ ζηφρνο εέλαη λα βξεζνχλ ζρϋζεηο αηηένπ- απνηειϋζκαηνο, ηφηε επηιϋγεηαη ζπλάζσο ε πνζνηηθά Ϋξεπλα. Ώλ φκσο ζηφρνο εέλαη ε εξκελεέα εθπαηδεπηηθψλ πξαθηηθψλ θαη ζθϋςεο, ζε Ϋλα πεξηβϊιινλ πνπ ζπλερψο αιιϊδεη, ηφηε θαηαιιειφηεξε εέλαη ε πνηνηηθά Ϋξεπλα. ηελ παξνχζα κειϋηε, επεηδά ζηφρνο εέλαη ε πεξηγξαθά, αλϊιπζε θαη εξκελεέα ηεο γλψκεο αιιϊ θαη ησλ πξαθηηθψλ ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ ζρεηηθϊ κε ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο θαη ην ξφιν ηνπο ζε απηά, επηιϋγεηαη ε πνηνηηθά Ϋξεπλα. Γηα απηφ ην ιφγν ζα γέλεη κηα ζχληνκε αλαθνξϊ ζηα ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο πνηνηηθάο Ϋξεπλαο, ζηηο αδπλακέεο ηεο θαη ηελ θξηηηθά πνπ Ϋρεη ππνζηεέ. Υαξαθηεξηζηηθά Πνηνηηθήο Έξεπλαο Δ πνηνηηθά Ϋξεπλα ζπλάζσο ιακβϊλεη ρψξα ζην θπζηθφ πεδέν, φηαλ γηα παξϊδεηγκα γέλεηαη παξαηάξεζε ζην πιαέζην εζλνγξαθηθάο Ϋξεπλαο ά κειϋηεο πεξέπησζεο, ζε αληέζεζε κε ηελ πνζνηηθά πνπ ιακβϊλεη ρψξα ζπλάζσο ζην εξγαζηάξην ά ζε εηδηθϊ δηακνξθσκϋλνπο ρψξνπο, πξνθεηκϋλνπ λα ειεγρζνχλ νη κεηαβιεηϋο (Wiersma, 2000; Creswell, 2003). Οη κϋζνδνη ζπιινγάο ησλ δεδνκϋλσλ πνπ ρξεζηκνπνηεέ ε πνηνηηθά Ϋξεπλα απαηηνχλ Ϊκεζε ζπκκεηνρά ησλ ζπκκεηερφλησλ (απηνέ κπνξεέ λα εέλαη Ϊηνκα πνπ παξαθνινπζεέηαη ε 26

35 ζπκπεξηθνξϊ ηνπο ζην θπζηθφ ηνπο πεξηβϊιινλ, Ϊηνκα ηα νπνέα δέλνπλ ζπλϋληεπμε θ.α). Οη εξεπλεηϋο κϊιηζηα επηδηψθνπλ ζε Ϋλα βαζκφ ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρά ησλ αηφκσλ απηψλ ζηε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ θαη πξνζπαζνχλ λα ρηέζνπλ ζρϋζε εκπηζηνζχλεο κεηαμχ ηνπο (Creswell, 2003). Σα εξεπλεηηθϊ εξσηάκαηα ηεο πνηνηηθάο Ϋξεπλαο ζπλάζσο αλαδεηθλχνληαη θαη δηακνξθψλνληαη θαηϊ ηε δηϊξθεηα απηάο. Ώπηφ δε ζεκαέλεη φηη ν εξεπλεηάο βαδέδεη «ζηα ηπθιϊ», απιψο εέλαη αλνηθηφο ζηηο λϋεο ζπλζάθεο πνπ κπνξεέ λα πξνθχςνπλ θαη αλαηξνθνδνηεέ ζπλερψο ηηο ηδϋεο ηνπ κϋρξη λα θαηαιάμεη. Σα εξεπλεηηθϊ εξσηάκαηα κπνξεέ λα αιιϊμνπλ θαζψο ζπιιϋγνληαη ηα δεδνκϋλα. Ώπηά εέλαη θαη κηα βαζηθά δηαθνξϊ κε ηελ πνζνηηθά Ϋξεπλα, ζηελ νπνέα ν εξεπλεηάο Ϋρεη Ϋλα ζρϋδην εθ ησλ πξνηϋξσλ δηακνξθσκϋλν θαη κϋζσ ηεο Ϋξεπλαο πνπ δηεμϊγεη ζηνρεχεη λα επαιεζεχζεη ηηο ππνζϋζεηο ηεο εξγαζέαο ηνπ (Lincoln, 1995; Creswell, 2003). Δ πνηνηηθά Ϋξεπλα εέλαη εξκελεπηηθά θαη φρη απνδεηθηηθά, φπσο ε πνζνηηθά (Salomon, 1991). Ο εξεπλεηάο πξνζπαζεέ λα εξκελεχζεη ηα δεδνκϋλα πνπ Ϋρεη ζπιιϋμεη, βϊζεη ησλ πξνζσπηθψλ ηνπ ζεσξάζεσλ θαη ηνπ θνηλσληθνπνιηηηθνχ θαη ηζηνξηθνχ πιαηζένπ. Γηα απηφ θαη ε πνηνηηθά Ϋξεπλα εέλαη νιηζηηθά, γέλεηαη δειαδά πξνζπϊζεηα λα εξκελεπηεέ Ϋλα γεγνλφο ά κέα πξαθηηθά -ζηελ πεξέπησζά καο- ιακβϊλνληαο ππφςηλ πνιινχο παξϊγνληεο. ηφρνο δελ εέλαη ε εχξεζε ζρϋζεσλ αηηένπ- απνηειϋζκαηνο θαη ε κνλνδηϊζηαηε νπηηθά. ε αληέζεζε ν εξεπλεηάο πνπ δηεμϊγεη πνζνηηθά Ϋξεπλα ζηφρν Ϋρεη νη αλαιχζεηο ηνπ λα ππαθνχνπλ ζην κνληϋιν αηηένπαπνηειϋζκαηνο. πλνπηηθϊ, αλαθεξφκελνη ζηελ πνηνηηθά Ϋξεπλα ελλννχκε φηη νη εξεπλεηϋο κειεηνχλ ζην θπζηθφ πεξηβϊιινλ θαη πξνζπαζνχλ λα εξκελεχζνπλ ηα θαηλφκελα ζχκθσλα κε ην λφεκα πνπ δέλνπλ νη έδηνη νη Ϊλζξσπνη πνπ ζπκκεηϋρνπλ ζε απηϊ (Denzin & Lincoln, 1994). Αδπλακίεο Πνηνηηθήο Έξεπλαο θαη Κξηηηθή ησλ Αδπλακηψλ Δ κεγαιχηεξε θξηηηθά πνπ Ϋρεη δερζεέ ε πνηνηηθά Ϋξεπλα εζηηϊδεηαη ζην φηη δελ εέλαη επηζηεκνληθά θαη Ϊξα κε Ϋγθπξε θαη αμηφπηζηε (Κπξηαδά, 1998; Berg, 1998). Χζηφζν απηά ε θαηεγνξέα θαέλεηαη επηθαλεηαθά θαη αβϊζηκε. αθψο θαη ππϊξρνπλ δεέγκαηα πνηνηηθάο Ϋξεπλαο πνπ δελ ρξεζηκνπνηνχλ ζσζηϊ ηηο κεζφδνπο απηάο. Σν έδην φκσο ηζρχεη θαη ζε παξαδεέγκαηα πνζνηηθψλ εξεπλψλ. Οη πην ζεκαληηθϋο αδπλακέεο πνπ θαηαινγέδνληαη ζηελ πνηνηηθά Ϋξεπλα εέλαη νη παξαθϊησ: Ώδπλακέα γελέθεπζεο ησλ απνηειεζκϊησλ ζηνλ επξχηεξν πιεζπζκφ 27

36 Βέλαη γεγνλφο πσο κεξηθϋο πεξηπηψζεηο πνπ Ϋρνπλ εξεπλεζεέ απφ ηνπο εξεπλεηϋο εέλαη πξϊγκαηη κνλαδηθϋο, αιιϊ νη πεξηζζφηεξεο Ϋρνπλ αλαθνξϋο ά αλαινγέεο θαη ζε Ϊιιεο πεξηπηψζεηο. Σν θξέζηκν ζεκεέν ινηπφλ εέλαη ν βαζκφο κε ηνλ νπνέν ν εξεπλεηάο Ϋρεη κηα ινγηθά βϊζε, ψζηε λα ππνζηεξέμεη φηη θϊπνηα ζεκεέα ηεο Ϋξεπλαο κπνξνχλ λα ζπγθξηζνχλ κε θϊπνηα Ϊιια ά λα κεηαθεξζνχλ ζε αλϊινγεο πεξηπηψζεηο. ηελ πνηνηηθά Ϋξεπλα ρξεζηκνπνηνχληαη νη φξνη κεηαθνξϊ (translatability) θαη ζπγθξηζηκφηεηα (comparability) θαη εέλαη ην έδην ζεκαληηθνέ κε ηνπο φξνπο εμσηεξηθά εγθπξφηεηα (external validity) θαη γελέθεπζε (generalizability) πνπ ρξεζηκνπνηεέ ε πνζνηηθά Ϋξεπλα. (Borman, Goetz & LeCompte, 1986). ΒμΪιινπ, φπσο ππνζηεξέδεη θαη ν Firestone (1993) ζηφρνο ηεο πνηνηηθάο Ϋξεπλαο δελ εέλαη ε γελέθεπζε απφ Ϋλα δεέγκα ζε Ϋλα πιεζπζκφ- θαη φζεο θνξϋο Ϋρεη επηρεηξεζεέ απηφ δελ εέρε ηα αλακελφκελα απνηειϋζκαηα- ζηφρνο εέλαη ε εηο βϊζνο πεξηγξαθά θαη αλϊιπζε (thick description) θαη αλ εέλαη δπλαηφλ ε εξκελεέα. Βλδερφκελε ε ππνθεηκεληθά εξκελεέα (bias) ησλ δεδνκϋλσλ αλϊινγα κε ηε ζεσξεηηθά ζρνιά ζθϋςεο ηνπ εξεπλεηά. Βπεηδά ηα δεδνκϋλα εξκελεχνληαη κϋζσ ηνπ εξεπλεηά, νη πνηνηηθνέ εξεπλεηϋο θαηεγνξνχληαη φηη δελ κπνξνχλ λα απνθχγνπλ ηηο πξνζσπηθϋο ηνπο ππνθεηκεληθϋο εξκελεέεο. Δ απϊληεζε ζηελ θαηεγνξέα απηά εέλαη φηη Ϋλαο ζνβαξφο εξεπλεηάο πϊληα εμεηϊδεη πξνζερηηθϊ ηα δεδνκϋλα ηνπ θαη βξέζθεηαη ζε Ϋλα ζπλερά δηϊινγν κε ηνλ εαπηφ ηνπ πξνθεηκϋλνπ λα απνθεχγεη ηηο πξνζσπηθϋο εθηηκάζεηο. Άιινη ηξφπνη απνθπγάο ηεο ππνθεηκεληθάο εξκελεέαο εέλαη ε ζπδάηεζε κε ηνπο ζπλαδϋιθνπο θαη θαζεγεηϋο θαη ν ζρνιηαζκφο ησλ επξεκϊησλ, ψζηε λα επηηεπρζεέ θαη κηα Ϊιιε εξκελεέα θαη λα γέλεη ζχγθξηζε κε απηά πνπ ππνζηεξέδεηαη αξρηθϊ (Borman, Goetz &LeCompte, 1986). Ώδπλακέα απζηεξφηεηαο ζηηο κεζφδνπο ζπιινγάο ησλ δεδνκϋλσλ Ώπηά ε αδπλακέα αθνξϊ ηηο Ϋξεπλεο απηϋο ζηηο νπνέεο δε γέλεηαη ιεπηνκεξάο πεξηγξαθά ηνπ ηξφπνπ ζπιινγάο ησλ δεδνκϋλσλ, δελ αλαθϋξεηαη δειαδά ηη Ϋγηλε, πφηε, πψο, πνχ, γηα πφζν. Βθφζνλ ππϊξρεη αζϊθεηα, ε θξηηηθά απηά εέλαη βϊζηκε. Βλδερφκελν λα απνθαιπθζεέ ε ηαπηφηεηα ησλ ζπκκεηερφλησλ ά λα απνθαιπθζνχλ Ϊιια πξνζσπηθϊ ζηνηρεέα απηψλ, ιφγσ ηνπ φηη γέλεηαη ιεπηνκεξάο πεξηγξαθά ησλ πεξηπηψζεσλ (Houser, 1998). Δ πνηνηηθά Ϋξεπλα δελ κπνξεέ λα επαλαιεθζεέ, πϊζρεη δειαδά ζην ζϋκα ηεο αμηνπηζηέαο. Ο εξεπλεηάο ζηελ πνηνηηθά Ϋξεπλα δελ κπνξεέ λα ειϋγμεη φιεο ηηο κεηαβιεηϋο ηνπ θαηλνκϋλνπ πνπ κειεηϊ, φπσο θϊλνπλ νη εξεπλεηϋο ηεο πνζνηηθάο Ϋξεπλαο, πνπ ειϋγρνπλ φιεο ηηο κεηαβιεηϋο. Σε ζηηγκά φκσο πνπ ζα θϊλεη ζαθά ηα εξσηάκαηα πνπ δηαπξαγκαηεχεηαη, πνηεο πεγϋο δεδνκϋλσλ ρξεζηκνπνέεζε, θαη πψο κειϋηεζε ηα πξφζσπα, Ϋλαο δεχηεξνο εξεπλεηάο κπνξεέ λα επαλαιϊβεη ζε Ϋλα βαζκφ ηελ έδηα Ϋξεπλα (Borman, Goetz & LeCompte, 1986). 28

37 ΒπηιΫγεηαη ινηπφλ ε πνηνηηθά Ϋξεπλα, γηαηέ ζηφρνο εέλαη ε αλϊιπζε θαη ε θαηαλφεζε θαη φζν ην δπλαηφλ ε εξκελεέα ηεο ζπκπεξηθνξϊο, ησλ πξαθηηθψλ θαη ηεο ζθϋςεο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ ιακβϊλνληαο ππφςε ην ζπγθεθξηκϋλν πνιηηηθφ- λνκνζεηηθφ, θνηλσληθφ θαη πνιηηηζηηθφ πιαέζην ζην νπνέν ελεξγνχλ. 2.2 Μέζνδνο πιινγήο ησλ Γεδνκέλσλ Δ πνηνηηθά Ϋξεπλα ρξεζηκνπνηεέ δηϊθνξεο κεζφδνπο γηα ηε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ. Οη πην επξϋσο ρξεζηκνπνηνχκελεο εέλαη ε θαηλνκελνινγηθά, ε ηζηνξηθά Ϋξεπλα, ε κειϋηε πεξέπησζεο, ε εζλνγξαθέα (Houser, 1998), θαζψο θαη ε εκπεηξηθϊ ζεκειησκϋλε ζεσξέα 8 - ά αιιηψο ζπλεράο ζπγθξηηηθά κϋζνδνο grounded theory- (Corbin & Strauss, 1996). Γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο ζπγθεθξηκϋλεο Ϋξεπλαο ζα επηιεγνχλ ηερληθϋο ηεο grounded theory. Θα γέλεη πξψηα κηα ζπλνπηηθά αλαθνξϊ ζηηο Ϊιιεο κεζφδνπο θαη Ϋπεηηα ζα δνζεέ Ϋκθαζε ζηελ ηειεπηαέα, πξνθεηκϋλνπ λα δηθαηνινγεζεέ ην γηαηέ επηιϋγνληαη ηερληθϋο ηεο ζπγθεθξηκϋλεο κεζφδνπ. Θα δηαζαθεληζηεέ ν φξνο, ζα δνζνχλ ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθϊ απηάο, ζα ζπδεηεζεέ ε θξηηηθά πνπ Ϋρεη δερζεέ, ζα γέλεη κηα κηθξά αλαθνξϊ ζηηο Ϋξεπλεο πνπ Ϋρνπλ γέλεη ζηνλ ηνκϋα ηεο εθπαέδεπζεο κε απηά, ζα παξαηεζνχλ νη ηερληθϋο πνπ ρξεζηκνπνηεέ θαη πνηεο ζα επηιεγνχλ γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο ζπγθεθξηκϋλεο εξγαζέαο Δ θαηλνκελνινγηθά πξνζϋγγηζε ρξεζηκνπνηεέηαη γηα ηε κεκνλσκϋλε κειϋηε αηφκσλ. Ο εξεπλεηάο πξνζπαζεέ λα θαηαλνάζεη ηελ πξνζσπηθά ζεψξεζε ηνπ αηφκνπ πνπ εξεπλϊ. Δ ηζηνξηθά Ϋρεη σο ζηφρν λα θαηαλνάζεη γεγνλφηα ηνπ παξειζφληνο θαη ρξεζηκνπνηεέ γηα απηφ εκεξνιφγηα, καγλεηνθσλεκϋλα ληνθνπκϋληα θ.α. (Houser, 1998: 44-45). Δ κειϋηε πεξέπησζεο ζα πεξηγξαθεέ πην αλαιπηηθϊ γηα λα αλαδεηρζνχλ νη δηαθνξϋο απηάο κε ηελ εζλνγξαθέα θαη ηε grounded theory, ψζηε λα γέλεη ζαθϋο γηαηέ επηιϋγεηαη ε ηειεπηαέα. Δ κειϋηε πεξέπησζεο εέλαη «ε ιεπηνκεξήο εμέηαζε κίαο πεξίπησζεο ή ελφο ζέκαηνο ή κίαο κνλάδαο. Ο ζθνπφο ηεο είλαη ε παξαηήξεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ κηαο κνλάδαο (παηδηνχ, ζρνιηθήο ηάμεο, ζεζκνχ, πξνγξάκκαηνο θ.α.) θαη ε εηο βάζνο εμεξεχλεζε θαη ζπζηεκαηηθή αλάιπζε ησλ πνιπζρηδψλ θαηλνκέλσλ πνπ ζπλζέηνπλ ηνλ θχθιν δσήο ηεο, πξνθεηκέλνπ λα γίλνπλ γεληθεχζεηο ζρεηηθά κε ηνλ επξχηεξν πιεζπζκφ ζηνλ νπνίν αλήθεη απηή ε νκάδα» (Cohen & Manion, 1997: 153). πσο γξϊθεη θαη ν Stake (1995) ν ζηφρνο ηεο κειϋηεο πεξέπησζεο εέλαη λα αλαδεέμεη ηελ ηδηαηηεξφηεηα θαη φρη ε γελέθεπζε. Σα δεδνκϋλα πνπ ζπγθεληξψλνληαη κε απηά ηε κϋζνδν Ϋξεπλαο ζεσξνχληαη «ηζρπξϊ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα», γηαηέ κϋζσ απηάο ηεο κεζφδνπ εέλαη δπλαηφλ λα νδεγεζνχκε ζε κηα νινθιεξσκϋλε θαη θαιϊ ζπγθξνηεκϋλε εηθφλα ησλ 8 Θα ρξεζηκνπνηεέηαη ζην εμάο ε μϋλε νξνινγέα, grounded theory. 29

38 πξνγξακκϊησλ- ζπλάζσο- πνπ πξφθεηηαη λα κειεηεζνχλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν δέλεηαη ε δπλαηφηεηα παξνράο πιεξνθνξηψλ γηα ζπϊληα ά αζπλάζηζηα πεξηζηαηηθϊ ηα νπνέα ρξάδνπλ αλαθνξϊο θαη κειϋηεο. Οη πιεξνθνξέεο απηϋο ά ηα φπνηα απνηειϋζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ κπνξεέ λα Ϋξρνληαη ζε αληέζεζε κε κέα θαζνιηθϊ απνδεθηά, εδξαησκϋλε ζεσξέα κε ζπλϋπεηα ηελ ηξνπνπνέεζε θαη βειηέσζε ηεο ηειεπηαέαο. ΜΫζσ ηεο κειϋηεο πεξέπησζεο επηηξϋπνληαη νη γεληθεχζεηο εέηε ζρεηηθϊ κε κέα πεξέζηαζε εέηε απφ κέα πεξέζηαζε ζε κηα ηϊμε πεξηζηϊζεσλ. Δ ηδηαέηεξε δχλακά ηεο Ϋγθεηηαη ζηελ πξνζνρά πνπ δέλεη ζηε ιεπηνκϋξεηα (Merriam, 1998; Bassey, 1999). Βπηπξφζζεηα κϋζσ ηεο κειϋηεο πεξέπησζεο εέλαη δπλαηά ε αλαγλψξηζε ηεο πνιππινθφηεηαο θαη ηνπ πιαηζένπ ησλ θνηλσληθψλ αιεζεηψλ. Παξαθνινπζψληαο πξνζεθηηθϊ ηηο θνηλσληθϋο θαηαζηϊζεηο ε κειϋηε πεξέπησζεο κπνξεέ λα εθθξϊζεη σο Ϋλα βαζκφ ηηο αζπκθσλέεο ά ηηο ζπγθξνχζεηο αλϊκεζα ζηηο απφςεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Βπέζεο, ε κειϋηε πεξέπησζεο, αλ ζεσξεζεέ σο πξντφλ, κπνξεέ λα απνηειϋζεη Ϋλα αξρεέν πεξηγξαθηθνχ πιηθνχ, πνπ εέλαη αξθεηϊ πινχζην, ψζηε λα επηδϋρεηαη κεηαγελϋζηεξε επαλεξκελεέα. ΑεδνκΫλνπ φηη νη εθπαηδεπηηθνέ ζθνπνέ θαη ηα πεξηβϊιινληα εέλαη πνηθέια θαη πνιχπινθα, ην λα ππϊξρεη κηα πεγά δεδνκϋλσλ γηα εξεπλεηϋο Ϋρεη εκθαλά αμέα. Δ κειϋηε πεξέπησζεο ζεσξεέηαη Ϋλα βάκα πξνο ηε δξϊζε (Merriam, 1998; Bassey, 1999) γηαηέ κπνξεέ λα απνηειϋζεη ην εθαιηάξην γηα κηα αμηνιφγεζε, γηα δηφξζσζε ηπρφλ αδπλακηψλ θαη γηα αιιαγά ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ησλ ζηφρσλ ησλ πξνγξακκϊησλ. Δ παξαπϊλσ Ϊπνςε, γηα ηελ παξαγσγά εξεπλεηηθψλ εξσηεκϊησλ θαη γηα ηε δηακφξθσζε απφςεσλ θαη ζεσξηψλ βξέζθεη ζχκθσλν θαη ηνλ Hessler (1992). Βέλαη γλσζηφ πσο ε κειϋηε πεξέπησζεο Ϋρεη αξθεηϋο αδπλακέεο, φπσο Ϊιισζηε θαη θϊζε κϋζνδνο Ϋξεπλαο. Αελ εέλαη εχθνινο, κϋζσ απηάο, ν πξνζδηνξηζκφο αηηησδψλ ζρϋζεσλ, εθφζνλ δελ κπνξνχλ λα ειεγρζνχλ νη εμσηεξηθϋο κεηαβιεηϋο ηνπ ππφ εμϋηαζε θαηλνκϋλνπ. Βπέζεο ε κειϋηε πεξέπησζεο ραξαθηεξέδεηαη απφ ηελ αδπλακέα γελέθεπζεο ησλ απνηειεζκϊησλ ηεο κειϋηεο (Stake, 1995). ηε ζπγθεθξηκϋλε κειϋηε ζηφρνο δελ εέλαη κφλν ε πεξηγξαθά, γηα παξϊδεηγκα νη αληηιάςεηο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο. ηφρνο εέλαη φρη κφλν λα πεξηγξαθνχλ αλαιπηηθϊ αιιϊ θαη λα εξκελεπηνχλ νη αληηιάςεηο, νη ζπκπεξηθνξϋο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ θαη ην πιαέζην απφ ην νπνέν απηϋο εμαξηψληαη, θϊηη πνπ μεθεχγεη απφ ην πιαέζην ζην νπνέν θηλεέηαη ε κειϋηε πεξέπησζεο. Δ εζλνγξαθέα αλαθϋξεηαη ζηελ πξνζεθηηθά θαη εηο βϊζνο κειϋηε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ κηαο ζπγθεθξηκϋλεο κνλϊδαο, π.ρ. ελφο πνιηηηζκνχ, ελφο ρσξηνχ, ελφο ππνθεηκϋλνπ. ΏξρηθΪ απηά ε κϋζνδνο αλαπηχρζεθε απφ ηνπο αλζξσπνιφγνπο, φπσο ηνπο Bronislaw Malinowski, Robert Park, Franz Boas, ηηο ηειεπηαέεο φκσο δχν δεθαεηέεο θεξδέδεη Ϋδαθνο ζηελ εθπαηδεπηηθά Ϋξεπλα θαη αλαθϋξεηαη ζηε δηαδηθαζέα νιηθάο θαη επηζηεκνληθάο πεξηγξαθάο εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκϊησλ, εθπαηδεπηηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη θαηλνκϋλσλ κϋζα ζηα ηδηαέηεξα πιαέζηα, ζηα νπνέα απηϊ δηαδξακαηέδνληαη (Wiersma, 2000: 237). ηφρνο ηεο εζλνγξαθέαο εέλαη ε απφθηεζε κηαο νινθιεξσηηθάο εηθφλαο ηνπ ππφ κειϋηε ζϋκαηνο κε Ϋκθαζε ζηελ αλϊδεημε ηνπ πψο νη Ϊλζξσπνη πεξηγξϊθνπλ θαη δνκνχλ ηνλ θφζκν ηνπο, επνκϋλσο δέλεη Ϋκθαζε ζηελ ππνθεηκεληθά 30

39 θχζε ηεο ζπκπεξηθνξϊο (Creswell, 2003: 200). Ο Lofland (1996) κηιϊ γηα βαζηϊ εμνηθεέσζε κε ηελ ππφ κειϋηε νκϊδα (deep familiarity) θαη ν Keeves (1997) γηα εηο βϊζνο πεξηγξαθά (thick description). Οη εζλνγξϊθνη πξνζπαζνχλ λα πεξηγξϊςνπλ θαη λα αλαιχζνπλ Ϋλα πνιηηηζκφ ά κϋξνο απηνχ εξκελεχνληαο ηηο πεπνηζάζεηο θαη ηηο πξϊμεηο ηεο ππφ κειϋηεο νκϊδαο θαη δεέρλνληαο πψο νη δηαθνξεηηθϋο αληηιάςεηο θαη πξαθηηθϋο ζπλζϋηνπλ ηελ νκϊδα ζαλ νιφηεηα (Wiersma, 2000). Ο φξνο πνιηηηζκφο ζαθψο εέλαη επξχο, γεληθϊ φκσο αλαθϋξεηαη ζε απηϊ ηα ζηνηρεέα πνπ Ϋρνπλ επέδξαζε ζηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξϊ. Ώζθαιψο θαη Ϋρεη πνιιϊ ζηνηρεέα θαη πιεπξϋο, νη νκϊδεο φκσο δηαθξέλνληαη σο πξνο κηα νκνηνγϋλεηα φζνλ αθνξϊ ζε απηϊ ηα ζηνηρεέα. ηελ πεξέπησζε ηεο εθπαέδεπζεο γηα παξϊδεηγκα κπνξνχκε λα βξνχκε θνηλϊ ζηνηρεέα ζηελ νκϊδα ησλ δαζθϊισλ, ησλ δηεπζπληψλ ά ησλ ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ. Σα βαζηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο εζλνγξαθέαο εέλαη ηα εμάο: ε αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξϊ κειεηϊηαη ζην θπζηθφ πεξηβϊιινλ θαη φρη ζε ηερλεηφ, φπσο ζπκβαέλεη κε ηα πεηξϊκαηα. ε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ γέλεηαη απφ Ϋλα πιάζνο ηερληθψλ, νη πην επξϋσο ρξεζηκνπνηνχκελεο εέλαη ε παξαηάξεζε θαη νη κε δνκεκϋλεο ζπλεληεχμεηο, νη νπνέεο ζαθψο δελ απνηεινχλ εξγαιεέα κφλν ηεο εζλνγξαθηθάο κεζφδνπ. ε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ δε γέλεηαη βϊζεη απζηεξνχ ζρεδένπ, γηα παξϊδεηγκα εζρϊξεο αλϊιπζεο, απηφ δε ζεκαέλεη φηη δελ εέλαη θαη ζπζηεκαηηθά. ην ζϋκα κειϋηεο θαη Ϋξεπλαο εζηηϊδεηαη ζε Ϋλα κηθξφ αξηζκφ αλζξψπσλ, αθφκα κπνξεέ θαη λα επηθεληξσζεέ ζε Ϋλα κφλν Ϊηνκν. ε αλϊιπζε ησλ δεδνκϋλσλ απαηηεέ εξκελεέα ηνπ λνάκαηνο πνπ απνδέδνπλ νη Ϊλζξσπνη ζηηο πξϊμεηο ηνπο θαη γηα απηφ ην ιφγν νη πνζνηηθϋο αλαιχζεηο θαηϋρνπλ κηθξά ζϋζε ζε απηφ ην ρψξν. (Hammersley, 1998: 2) Δ εζλνγξαθέα σο πνηνηηθά Ϋξεπλα Ϋρεη δερηεέ θαη απηά θξηηηθά θαη Ϋρεη θπξέσο ραξαθηεξηζηεέ κε επηζηεκνληθά Ϋξεπλα επεηδά δελ Ϋρεη ππνζϋζεηο εξγαζέαο πνπ πξφθεηηαη λα επαιεζεπηνχλ ά λα δηαςεπζηνχλ θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο Ϋξεπλαο. Βπέζεο Ϋρεη θαηεγνξεζεέ φηη πζηεξεέ ζην ζϋκα ηεο αμηνπηζηέαο, ηεο εγθπξφηεηαο θαη ηεο γελέθεπζεο ησλ ζπκπεξαζκϊησλ. Οη εζλνγξϊθνη απαληνχλ πσο εέλαη ζηελ νπζέα πην επηζηεκνληθά απφ ηηο πνζνηηθϋο κεζφδνπο, εθφζνλ θαηαθϋξλεη λα εξκελεχζεη ηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξϊ θαη φρη απιψο λα παξαζϋηεη Ϊζθνπα πεξηγξαθηθϊ ζηνηρεέα απηάο. Οη Denzin θαη Lincoln (1994: 251) ππνζηεξέδνπλ πσο ζηελ πνζνηηθά Ϋξεπλα ηα θνηλσληθϊ θαηλφκελα αληηκεησπέδνληαη σο ζηαηηθϊ θαη σο παξαγσγϋο κεραληθϋο θνηλσληθψλ θαη ςπρνινγηθψλ παξαγφλησλ. ζνλ αθνξϊ ζην ζϋκα ηεο αμηνπηζηέαο εέλαη γεγνλφο πσο ε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ θαη εξκελεέαο εμαξηϊηαη απφ ηνλ εξεπλεηά, φκσο δελ ππϊξρεη γλψζε πνπ λα κελ εέλαη πξνζσπηθά, δελ κπνξνχκε λα μεθχγνπκε απφ ην θνηλσληθφ καο ππφβαζξν εληειψο. Χζηφζν ρξεζηκνπνηνχληαη ηερληθϋο πξνθεηκϋλνπ λα ειεγρζεέ ε 31

40 ππνθεηκεληθφηεηα ησλ αλαιχζεσλ, φπσο ε ζχγθξηζε ησλ δεδνκϋλσλ απφ δηαθνξεηηθϋο πεγϋο, ν ζρνιηαζκφο θαη ε θξηηηθά θαη απφ ηξέηνπο θ.α. (Hammersley, 1998). ηε ζπγθεθξηκϋλε κειϋηε δελ επηιϋγεηαη ε παξαηάξεζε, βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο εζλνγξαθηθάο κεζφδνπ, σο ηερληθά ζπιινγάο ησλ δεδνκϋλσλ. Χο εθ ηνχηνπ δελ κπνξεέ ε παξνχζα κειϋηε λα επηιϋμεη απηά ηε κϋζνδν γηα ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ θαη νξηνζϋηεζε ηνπ πιαηζένπ ζην νπνέν θηλεέηαη. Ο ζηφρνο πνπ Ϋγηλε ηφζν εθηελάο αλαθνξϊ ζηα ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο εζλνγξαθηθάο κειϋηεο εέλαη γηα λα ππϊξμεη κηα ζαθάο εηθφλα ησλ δηαθνξψλ απηάο θαη ηεο grounded theory πνπ ζα παξνπζηαζηεέ παξαθϊησ. Δ grounded theory δηακνξθψζεθε ην 1967 απφ ηνπο Glaser θαη Strauss θαη απφ ηφηε δελ Ϋρεη ππνζηεέ ζνβαξϋο αιιαγϋο (Κπξηαδά, 1998). Με ηνλ φξν αλαθεξφκαζηε ζε κηα γεληθά κεζνδνινγέα αλϊπηπμεο ζεσξέαο πνπ Ϋρεη Ϊκεζε ζρϋζε κε δεδνκϋλα, πνπ Ϋρνπλ ζπζηεκαηηθϊ ζπιιερζεέ θαη αλαιπζεέ. Δ ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ, ε αλϊιπζε θαη ε δεκηνπξγέα ζεσξέαο βξέζθνληαη ζε ζπλερά αιιειεμϊξηεζε. Ώπηφ ζεκαέλεη φηη ππϊξρνπλ εξεπλεηηθϊ εξσηάκαηα θαη φρη ππνζϋζεηο εξγαζέαο. Οη κεηακνξθψζεηο ησλ εξεπλεηηθψλ εξσηεκϊησλ παξαθνινπζνχληαη θαηϊ ηελ πνξεέα ηεο Ϋξεπλαο θαη ηεο ζπιινγάο ησλ δεδνκϋλσλ. Ο εξεπλεηάο δελ θαηαζθεπϊδεη εθ ησλ πξνηϋξσλ κηα ζεσξέα, απηά αλαδχεηαη κϋζα απφ ηελ ΫξεπλΪ ηνπ. Δ ζεσξέα πνπ δεκηνπξγεέηαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν πξνζθϋξεη δπλαηφηεηεο γηα πιεξϋζηεξε θαηαλφεζε ηνπ ππφ κειϋηε θαηλνκϋλνπ (Corbin, & Strauss, 1998: 12). Ώπηφ δε ζεκαέλεη φηη ν εξεπλεηάο δελ Ϋρεη ηέπνηα ππφςηλ ηνπ θαζψο αξρέδεη ηελ ΫξεπλΪ ηνπ, ζέγνπξα Ϋρεη θϊπνηεο κεζνδνινγηθϋο, πνιηηηζηηθϋο θαη πξνζσπηθϋο ζεσξάζεηο θαη θαηεγνξηνπνηάζεηο πνπ έζσο ζα ζπκβϊιινπλ ζηελ εθπφλεζε εξσηεκϊησλ ζπλδϋζεσλ θαη εξκελεηψλ ζην θαηλφκελν πνπ κειεηϊ. κσο δελ εέλαη πξνζθνιιεκϋλνο ζε απηϊ, κε ηε ζπλερά αλϊιπζε ησλ δεδνκϋλσλ ηνπ επηρεηξεέηαη λϋα εξκελεέα θαη λϋεο θαηεγνξέεο, ψζηε ε ζεσξέα πνπ ηειηθϊ θαηαζθεπϊδεηαη λα Ϋρεη ζπλνρά, ινγηθά θαη φρη θελϊ. Με ηε ζπγθεθξηκϋλε ζεσξέα επηρεηξεέηαη φρη κφλν λα αλαθαιπθζνχλ θαηεγνξέεο πνπ Ϋρνπλ θνηλϊ ραξαθηεξηζηηθϊ, αιιϊ θαη λα θαζνξηζηεέ πψο ηα ππνθεέκελα αληηδξνχλ ζε δηαθνξεηηθϋο ζπλζάθεο θαζψο επέζεο λα αλαδεηρζνχλ θαη νη ζπλϋπεηεο ησλ πξϊμεσλ ησλ ππνθεηκϋλσλ. ΒπηπιΫνλ ν εξεπλεηάο πξνζπαζεέ λα αλαθαιχςεη ηηο ζρϋζεηο αλϊκεζα ζηηο δηϊθνξεο ζπλζάθεο θαη λα δψζεη κηα εμάγεζε απηψλ (Corbin & Strauss, 1996). ΣΫινο ε grounded theory Ϋρεη ηελ επειημέα λα κπνξεέ λα πεξηγξϊθεη/ θαηαλνεέ θαη λα εξκελεχεη/ εμεγεέ, απηά ε επειημέα επηηξϋπεη ζηνλ εξεπλεηά λα επηρεηξάζεη θαη ηα δχν: πεξηγξαθά θαη εξκελεέα (Corbin & Strauss, 1990: 5). Οη θχξηεο δηαδηθαζέεο θαη θαλφλεο πνπ δηϋπνπλ ηε grounded theory εζηηϊδνληαη ζηα παξαθϊησ (Corbin & Strauss, 1990: 6-12). Δ ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ θαη ε αλϊιπζε απηψλ εέλαη αιιεινεκπιεθφκελεο δηαδηθαζέεο. Δ αλϊιπζε μεθηλϊ παξϊιιεια κε ηε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ. Ώπηφ εέλαη αλαγθαέν πξνθεηκϋλνπ 32

41 λα πξνεηνηκαζηεέ ζσζηϊ ην επφκελν βάκα ηεο Ϋξεπλαο, ε επφκελε ζπλϋληεπμε ζηε δηθά καο κειϋηε. ΚΪζε ζηνηρεέν πνπ εληνπέδεηαη κϋζσ ηεο αλϊιπζεο θεξδέδεη κέα ζϋζε ζηελ θαηαζθεπά ηεο ζεσξέαο, εθφζνλ δηαπηζηψλεηαη ε επαλαιακβαλφκελε παξνπζέα ηνπ ά απνπζέα ηνπ κϋζσ ησλ ηερληθψλ ζπιινγάο ησλ δεδνκϋλσλ. Οη Ϋλλνηεο (concepts) απνηεινχλ ηα βαζηθϊ κϋξε ηεο αλϊιπζεο. Βπηρεηξεέηαη ε εξκελεέα ησλ δεδνκϋλσλ. Σα ηεθηαηλφκελα ζεσξνχληαη σο δπλεηηθνέ δεέθηεο ησλ θαηλνκϋλσλ, γηα απηφ θαη θαηεγνξηνπνηνχληαη βϊζεη ηεο εξκελεέαο πνπ ηνπο δέλεηαη. Οη θαηεγνξέεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλϊιπζε αλαπηχζζνληαη θαη ζπζρεηέδνληαη. Οη θαηεγνξέεο εέλαη πην γεληθϋο απφ ηηο ηδϋεο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ. Οη θαηεγνξέεο απνηεινχλ ηηο ζεκϋιηνπο ιέζνπο ηεο ζεσξέαο πνπ πξφθεηηαη λα θαηαζθεπαζηεέ. Σα δεέγκα Ϋρεη ζεσξεηηθϋο πξνεθηϊζεηο. Με απηφ ελλννχκε πσο κειεηψληαη ηα ππνθεέκελα, νη νξγαληζκνέ θ.η.ι. κε ζηφρν λα αλαδεηρζεέ ην θαηλφκελν πνπ κειεηϊηαη κϋζα απφ ηε ζπλερά ζχγθξηζε, ηηο δηαζηϊζεηο, ηηο νκνηφηεηεο θαη ηηο δηαθνξϋο απηψλ. ΜΫζα απφ ηε ζεσξεηηθά δεηγκαηνιεςέα επηρεηξεέηαη ε αληηπξνζσπεπηηθφηεηα θαη ε ζηαζεξφηεηα, απηφ πνπ ελδηαθϋξεη εέλαη ε αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ησλ ηδεψλ θαη φρη ησλ μερσξηζηψλ ππνθεηκϋλσλ. Γηαηέ ζηφρνο εέλαη λα θαηαζθεπαζηεέ κηα ζεσξεηηθά εμάγεζε πξνζδηνξέδνληαο ηα θαηλφκελα κε φξνπο πνπ αλαδεηθλχνπλ ην πψο αλαδχνληαη απηϊ κϋζσ ηεο δξϊζεο, ησλ ζπλεπεηψλ θαη ησλ πνηθέισλ πιεπξψλ ηνπο. Δ αλϊιπζε ρξεζηκνπνηεέ ζπλερψο ηε ζχγθξηζε. Σα πεξηζηαηηθϊ ζπγθξέλνληαη κεηαμχ ηνπο, ψζηε λα απνθαιπθζνχλ νκνηφηεηεο θαη δηαθνξϋο. Δ ζχγθξηζε βνεζϊ ηνλ εξεπλεηά λα απνθχγεη ηελ ππνθεηκεληθά εξκελεέα. Βπέζεο, βνεζϊ θαη ζην ζϋκα ηεο αθξέβεηαο ησλ θαηεγνξηψλ πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ ηελ αλϊιπζε. Σα κϋξε ησλ θαηεγνξηψλ θαη νη δηαθνξεηηθϋο εθδνρϋο ηνπο εέλαη απαξαέηεην λα εξκελεχνληαη. ηα δεδνκϋλα πνπ ζπιιϋγνληαη πξϋπεη λα δηαπηζηψλεηαη επαλαιεςηκφηεηα θαη ζηαζεξφηεηα θαη λα επηρεηξεέηαη λα θαηαλνεζεέ γηαηέ ζε θϊπνηεο πεξηπηψζεηο δελ ηζρχεη απηφ. Μηα πνξεέα (process) εέλαη απαξαέηεην λα δηϋπεη ηε ζεσξέα. Με απηφ ελλννχκε πσο Ϋλα θαηλφκελν κπνξεέ λα αλαιπζεέ ζε επηκϋξνπο ζηϊδηα, θϊζεηο θαη βάκαηα. Οη ζρϋζεηο κεηαμχ ησλ θαηεγνξηψλ πξϋπεη λα αλαπηχζζνληαη θαη φζν ην δπλαηφλ λα απνδεηθλχνληαη θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο εξεπλεηηθάο δηαδηθαζέαο. ΚαηΪ ηελ θαηαζθεπά ηεο ζεσξέαο ιακβϊλεηαη ππφςηλ φιν ην πιαέζην, νηθνλνκηθφ, πνιηηηθφ, θνηλσληθφ, πνιηηηζηηθφ, πνπ κπνξεέ λα επεξεϊδεη επξϋσο ηελ εξκελεέα ηνπ ππφ κειϋηε θαηλνκϋλνπ. H grounded theory δηαθϋξεη θπξέσο ζηα εμάο απφ ηηο Ϊιιεο κεζνδνινγέεο: Δ ζεσξέα πνπ θαηαζθεπϊδεηαη βαζέδεηαη ζηα δεδνκϋλα θαη φρη ζε πξνγελϋζηεξεο κειϋηεο. Ο εξεπλεηάο επηρεηξεέ λα αλαθαιχςεη ηε δνκά θαη ηηο δηαδηθαζέεο (processes) ηνπ θαηλνκϋλνπ 33

42 παξϊιιεια κε ηε ιεπηνκεξά πεξηγξαθά. ΚΪζε δεδνκϋλν ζπγθξέλεηαη ιεπηνκεξψο κε ηα Ϊιια θαη φρη ζε γεληθφ επέπεδν. Δ ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ κπνξεέ λα αιιϊμεη θαζψο βξέζθεηαη ζε εμϋιημε ε δφκεζε ηεο ζεσξέαο. Ο εξεπλεηάο επεμεξγϊδεηαη ηα δεδνκϋλα ζε πνιιϊ επέπεδα θαη αξρέδεη λα θσδηθνπνηεέ, λα θαηεγνξηνπνηεέ, λα εξκελεχεη θαη λα γξϊθεη θαηϊ ηε δηϊξθεηα ζπιινγάο απηψλ (Stern, 1980). Δ βαζηθφηεξε θαη νπζηαζηηθφηεξε δηαθνξϊ κε ηελ εζλνγξαθέα εέλαη φηη κε ηελ grounded theory επηρεηξεέηαη δηαηχπσζε ζεσξέαο πνπ λα εξκελεχεη θαη λα εμεγεέ ην ππφ κειϋηε θαηλφκελν. Βπέζεο ζηνρεχεη ζηε ζχλδεζε ησλ θαηεγνξηψλ κϋζσ ηεο αλϊδεημεο ησλ λνεκϊησλ θαη ηδεψλ θαζεκηϊο θαη φρη απιψο ζηε ιεπηνκεξά πεξηγξαθά θαζεκέαο μερσξηζηϊ. Δ grounded theory Ϋρεη ρξεζηκνπνηεζεέ ζε πνιινχο ηνκεέο θαη ζηε κειϋηε πνηθέισλ θαηλνκϋλσλ. ΥαξαθηεξηζηηθΪ αλαθϋξνληαη Ϋξεπλεο γηα ηελ επαγγεικαηηθά θνηλσληθνπνέεζε (Broadhead, 1983 ζηνπο Denzin & Lincoln,1994: 275 ), γηα ηνλ δεχηεξν γϊκν κεηϊ απφ Ϋλα δηαδχγην (Cauhape, 1983 ζηνπο Denzin & Lincoln,1994: 275), ζρϋζεηο κεηαμχ θαηαζθεπαζηψλ θαη κειινληηθψλ ηδηνθηεηψλ (Glaser, 1972 ζηνπο Denzin & Lincoln,1994: 275), ε δηαρεέξηζε επηθέλδπλεο εγθπκνζχλεο (Corbin, 1992 ζηνπο Denzin & Lincoln,1994: 275), εκπεηξέεο κε πνιχρξνλεο αζζϋλεηεο (Charmaz, 1980 in Denzin &Lincoln,1994: 275). Βπέζεο Ϋρεη ρξεζηκνπνηεζεέ θαη ζηνλ ηνκϋα ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηεο θνηλσληθάο εξγαζέαο (Denzin & Lincoln,1994: 275). Ώθφκα ν Hones (1998) κειϋηεζε ην ξφιν ηεο εθπαέδεπζεο ζηελ ελζσκϊησζε λϋσλ κεηαλαζηψλ ζηελ ακεξηθϊληθε θνηλσλέα. Βθαξκνγά ηεο grounded theory ζηελ ΒιιΪδα Ϋρνπκε θαη ζε Ϋξεπλεο δηδαθηνξηθψλ δηαηξηβψλ πνπ αθνξνχλ ζε δεηάκαηα απαζρφιεζεο θαη θνηλσληθάο πνιηηηθάο π.ρ. αλεξγέα ζην Λαχξην απφ ην Γ. Σζηψιε (2002) κε ζϋκα «Απνβηνκεράληζε θαη βηνγξαθηθνί κεηαζρεκαηηζκνί. Ηζηνξίεο δσήο βηνκεραληθψλ εξγαηψλ ηνπ Λαπξίνπ». Grounded theory Ϋρεη εθαξκνζηεέ απφ ηνλ Εσζεθέδε ζε δχν Ϋξεπλεο, ε πξψηε αθνξϊ ζηε δηεξεχλεζε ησλ θνηλσληθφ- νηθνλνκηθψλ θαη ζεζκηθψλ δηαζηϊζεσλ ηνπ θαηλνκϋλνπ ηεο εξεκνπνέεζεο ζηελ πεξηνρά ηεο Απηηθάο ΛΫζβνπ θαη ε δεχηεξε ζηε δηεξεχλεζε ησλ θνηλσληθψλ αλαπαξαζηϊζεσλ ησλ αηφκσλ κε θηλεηηθϊ πξνβιάκαηα ζηε ΛΫζβν θαη ζηε Υέν (Εσζεθέδεο & ππξηδϊθεο, 2006: 210). ΒθηεηακΫλε εθαξκνγά grounded theory εληνπέδεηαη ζε κεγϊιν εξεπλεηηθφ project ζε δηαθξαηηθφ επέπεδν e- quality (2005) πνπ απαξηέδεηαη απφ 13 θνξεέο κε ζπληνληζηά ην Ελζηηηνχην Βξγαζέαο θαη ηε ΓΒΒ. Δ ελ ιφγσ Ϋξεπλα αθνξϊ ζε πνιηηηθϋο θαη δνκϋο θαηϊξηηζεο, Ϋληαμεο ζηελ απαζρφιεζε θαη θνηλσληθάο ελζσκϊησζεο. ηνλ ηνκϋα ηεο εθπαέδεπζεο, πνπ καο ελδηαθϋξεη, ραξαθηεξηζηηθϋο εέλαη νη Ϋξεπλεο ηεο Υαηδεπαλαγηψηνπ (2003), πνπ δηεξεχλεζε ηε ζπκκεηνρά ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηε δηαδηθαζέα ιάςεο απνθϊζεσλ θαη ρξεζηκνπνηεέ ηε grounded theory ηφζν ζηε κεζνδνινγέα ηεο θϊλνληαο ηξηγσλνπνέεζε, αθνχ εθαξκφδεη ηξηψλ εηδψλ ηερληθϋο γηα ηε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ ηεο- εκηδνκεκϋλε ζπλϋληεπμε, εξσηεκαηνιφγην, κε ζπκκεηνρηθά παξαηάξεζε- φζν θαη ζηελ αλϊιπζε ησλ δεδνκϋλσλ ηεο ππνβϊιινληϊο ηα ζε ζπλερεέο ζπγθξέζεηο θαη ηνπ ΐαζηιφπνπινπ (2004) γηα ηελ πξφζβαζε ζηελ ηξηηνβϊζκηα εθπαέδεπζε. Ο ΠαπαδΪθεο (2003: 257) πξνηεέλεη φηη ε 34

43 εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά ρξεηϊδεηαη ηε κεζνδνινγηθά επειημέα θαη ηε ζχλδεζε ζεσξέαο θαη εκπεηξηθνχ αληηθεηκϋλνπ πνπ πξνζθϋξεη ε grounded theory. Δ γελέθεπζε ησλ απνηειεζκϊησλ επηηπγρϊλεηαη ελ κϋξεη κε ηε grounded theory κϋζσ ηεο αθαηξεηηθάο δηαδηθαζέαο πνπ ιακβϊλεη ρψξα θαζφιε ηε δηϊξθεηα ηεο Ϋξεπλαο. ζν πην αθαηξεηηθϋο εέλαη νη ηδϋεο πνπ δνκνχλ ηε ζεσξέα, ηφζν πην πηζαλφ εέλαη λα γέλνπλ αλαγσγϋο ζε παξφκνηεο θαηαζηϊζεηο (Corbin & Strauss, 1990: 15). Βπέζεο, ηέζεηαη ην ζϋκα ηεο αληηθεηκεληθφηεηαο πνπ θαη απηά Ϋρεη ζϋζε ζηελ θαηαζθεπά ηεο ζεσξέαο, θαηϊ πφζν φκσο εέλαη εθηθηά; Έλαο ηξφπνο λα επηηεπρζεέ εέλαη κϋζσ ηεο εκπινθάο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δφκεζε ηεο ζεσξέαο. χκθσλα κε ηνλ Daly (1997) ε δφκεζε ηεο ζεσξέαο εέλαη ηαπηφρξνλα κηα πξνζσπηθά θαη ζπλεξγαηηθά δηαδηθαζέα θαη αλαπαξηζηϊ απηά θαη ηηο εξκελεέεο ηνπ εξεπλεηά θαη ηηο εκπεηξέεο θαη ην λφεκα πνπ απνδέδνπλ ζε απηϋο νη ζπκκεηϋρνληεο. Έηζη, ε αληηθεηκεληθφηεηα δελ νξηνζεηεέηαη νχηε λνεκαηνδνηεέηαη ζχκθσλα κε ηα ζηεγαλϊ ησλ θπζηθψλ επηζηεκψλ, αιιϊ ζεσξεέηαη σο κέα δπλακηθά πνπ απνθαιχπηεη ην θαηϊ πφζν ν εξεπλεηάο Ϋρεη θαηαλνάζεη ην ππφ κειϋηε θαηλφκελν θαη θαηϊ πφζν κπνξεέ λα ην εξκελεχζεη. Δ grounded theory εέλαη δχζθνιν ζχκθσλα κε ηελ Κπξηαδά (2006: ) λα εθαξκνζηεέ ζηελ πξϊμε ζηελ ηδαληθά ηεο κνξθά. Γηα ηξεηο θπξέσο ιφγνπο: ε ζεσξεηηθϊ νπδϋηεξε πξνζϋγγηζε εέλαη αλϋθηθηε πξαθηηθϊ, γηαηέ θϊζε εξεπλεηάο Ϋρεη ηηο δηθϋο ηνπ ζεσξεηηθϋο γλψζεηο Βπέζεο, εέλαη πνιχ δχζθνιε ε ζπλεράο ζρϋζε αλϊκεζα ζηε ζπιινγά θαη ζηελ αλϊιπζε ησλ ζηνηρεέσλ θαη εέλαη ακθέβνιν ην θαηϊ πφζν ηειηθϊ δεκηνπξγεέηαη κηα θαηλνχξηα ζεσξέα. ηελ παξνχζα κειϋηε παξϊ ηηο δπζθνιέεο πνπ δηαθαέλνληαη ζηελ εθαξκνγά ηεο, επηρεηξεέηαη ε ρξάζε ηεο grounded theory, γηαηέ κϋζσ απηάο δέλεηαη ε δπλαηφηεηα ηεο ζπλερνχο ζχγθξηζεο ησλ δεδνκϋλσλ θαη ην «ηαέξηαζκα» ζεσξηψλ γηα ηελ αλϊιπζε θαη εξκελεέα απηψλ. 2.3 Σερληθή πιινγήο ησλ Γεδνκέλσλ Δ grounded theory ρξεζηκνπνηεέ δηϊθνξεο ηερληθϋο πξνθεηκϋλνπ λα γέλεη ε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ. Οη θπξηφηεξεο εέλαη ε παξαηάξεζε, πνπ κπνξεέ λα εέλαη ζπκκεηνρηθά ά κε, ε ζπλϋληεπμε, ην εξσηεκαηνιφγην, ηα αξρεέα, ε βηληενζθφπεζε. Αελ ππϊξρεη ζσζηά θαη ιϊζνο ηερληθά, νχηε ζπληαγά γηα ην πνηα ηερληθά ρξεζηκνπνηεέηαη γηα ην ζϋκα πνπ πξφθεηηαη λα κειεηεζεέ. Ώπηφ ελαπφθεηηαη ζηνλ εξεπλεηά, ζην πνην εέλαη ην ζϋκα πνπ εζηηϊδεη, γηα απηφ θαη νη ηερληθϋο ζπιινγάο ησλ δεδνκϋλσλ πξνζαξκφδνληαη ζηε κειϋηε, φπσο γξϊθεη θαη ν Wilson (1997: 261). Γηα ηελ παξνχζα Ϋξεπλα επηιϋγεηαη ε εκέ- δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε ζε ρνιηθνχο πκβνχινπο θαη εθπαηδεπηηθνχο θαη ε κειϋηε πεξηερνκϋλνπ ησλ ππαξρφλησλ αξρεέσλ- λφκσλ, πξνηϊζεσλ ηεο Βπξσπατθάο Βπηηξνπάο θαη Ϊξζξσλ απφ ην 1993 Ϋσο ην Ώθφκα γέλεηαη κειϋηε 35

44 πεξηερνκϋλνπ θεηκϋλσλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ- Παγθφζκηα ΣξΪπεδα, ΟΟΏ, ΟΤΝΒΚΟ- γηα ηελ έδηα πεξένδν. Βπέζεο γέλεηαη κειϋηε πεξηερνκϋλνπ ησλ ειιεληθψλ Νφκσλ, Πξνεδξηθψλ ΑηαηαγκΪησλ θαη Βγθπθιέσλ ηελ πεξένδν 1993 κε ΒπηπιΫνλ γέλεηαη κειϋηε πεξηερνκϋλνπ ζηα ηεχρε ηνπ Αηδαζθαιηθνχ ΐάκαηνο, πεξηνδηθνχ πνπ εθδέδεηαη απφ ηε Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο θαηϊ ηα Ϋηε Παξαηάξεζε δε γέλεηαη δηφηη εέλαη δχζθνιν λα πξαγκαηνπνηεζεέ, ζην κϋηξν πνπ ν θϊζε ρνιηθφο χκβνπινο αζθεέ δξαζηεξηφηεηα ζε δηαθνξεηηθϊ ζρνιεέα θαη ιεηηνπξγεέ ζε κεγϊιν βαζκφ αλεμϊξηεηα απφ ηνπο ζπλαδϋιθνπο ηνπ. πλεπψο, παξαηάξεζε θϊπνησλ απφ απηνχο ζα εμππεξεηνχζε δηαθνξεηηθνχο εξεπλεηηθνχο ζθνπνχο. Με ηελ εκέ- δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε φκσο επηηπγρϊλεηαη ε ζπλεξγαζέα κε πεξηζζφηεξνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο, ζην βαζκφ πνπ ρξεηϊδεηαη ιηγφηεξνο ρξφλνο γηα κέα ζπλϋληεπμε απφ φ,ηη ε παξαηάξεζε. Ο ιφγνο πνπ επηιϋγεηαη ε ζπλϋληεπμε 9 Ϋλαληη Ϊιισλ κεζφδσλ δηεξεχλεζεο θαη θπξέσο ηνπ εξσηεκαηνινγένπ βαζέδεηαη ζηα εμάο (Bailey, 1987; Miller, 1991): Έλα θχξην πιενλϋθηεκα ηεο ζπλϋληεπμεο εέλαη ε επειημέα ηεο. Βέλαη δπλαηά ε επαλϊιεςε ηεο εξψηεζεο, φηαλ ν ζπλεληεπμηαδφκελνο δελ ηελ Ϋρεη θαηαλνάζεη. Ώθφκα ππϊξρεη ε δπλαηφηεηα λα δηαθνξνπνηεζεέ ε εξψηεζε αλϊινγα κε ην ζπλνκηιεηά ά λα κελ γέλνπλ θϊπνηεο εξσηάζεηο φηαλ ζεσξεέηαη πσο απηφ δελ ρξεηϊδεηαη. Βέλαη δπλαηά ε παξαηάξεζε ηεο κε ιεθηηθάο ζπκπεξηθνξϊο απφ ηελ νπνέα κπνξεέ λα ζρεκαηηζηεέ κηα αθφκα πην ζαθά εηθφλα γηα ην Ϊηνκν κε ην νπνέν γέλεηαη ε ζπλϋληεπμε. Με ηνλ ηξφπν απηφ εέλαη θαη σο Ϋλα βαζκφ δπλαηά ε εγθπξφηεηα ησλ απαληάζεσλ ηνπ αηφκνπ. Βέλαη δπλαηφο ν Ϋιεγρνο θαη νη ζπλζάθεο ηνπ πεξηβϊιινληνο κϋζα ζην νπνέν ζα ιϊβεη ρψξα ε ζπλϋληεπμε. ηελ πεξέπησζε ηνπ εξσηεκαηνινγένπ θϊηη ηϋηνην δελ εέλαη δπλαηφ. ηε δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε ν εξεπλεηάο Ϋρεη ηνλ Ϋιεγρν ηεο ζεηξϊο ησλ εξσηάζεσλ θαη ν ζπλεληεπθηάο κπνξεέ λα βεβαηψζεη φηη ν ζπλεληεπμηαδφκελνο δελ απαληϊ ηηο εξσηάζεηο κε δηαθνξεηηθά ζεηξϊ απφ ηελ πξνβιεπφκελε. ην εξσηεκαηνιφγην εέλαη δχζθνιν λα ειεγρζεέ ε ζεηξϊ κε ηελ νπνέα ην Ϊηνκν απαληϊ ζηηο εξσηάζεηο. ζνλ αθνξϊ ζηελ εκέ- δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε ν ζπλεληεπθηάο Ϋρεη δηακνξθψζεη Ϋλαλ Ϊμνλα γχξσ απφ ηνλ νπνέν ζα θηλεζεέ ε ζπδάηεζε, δελ ππϊξρεη ζπγθεθξηκϋλε ζεηξϊ ζηα ζϋκαηα πνπ ζα ζπδεηεζνχλ, φκσο κπνξεέ λα δεηάζεη δηεπθξηλάζεηο ζε ζϋκαηα πνπ ζεσξεέ πσο δελ πάξε αξθεηϋο πιεξνθνξέεο. Ο ζπλεληεπθηάο κπνξεέ θαη λα θαηαγξϊθεη αθφκα θαη ηηο απζφξκεηεο αληηδξϊζεηο ηνπ αηφκνπ, ην νπνέν δελ Ϋρεη ηε δπλαηφηεηα λα αιιϊμεη θϊπνηα απϊληεζε ά αληέδξαζά ηνπ. Οη απζφξκεηεο απηϋο απαληάζεηο κπνξεέ θϊπνηεο θνξϋο λα εέλαη πην πιεξνθνξηαθϋο θαη ιηγφηεξν 9 Γέλεηαη αλαθνξϊ ζηα ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ζπλϋληεπμεο, δνκεκϋλεο θαη εκέ- δνκεκϋλεο, γηα λα γέλεη ζχγθξηζε κε ην εξσηεκαηνιφγηα. ηελ παξνχζα Ϋξεπλα επηιϋγεηαη σζηφζν ε εκέ-δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε. 36

45 θαλνληζηηθϋο απφ ηηο απαληάζεηο πνπ δέλεη ην Ϊηνκν χζηεξα απφ ψξηκε ζθϋςε. Βπέζεο δέλεηαη ε δπλαηφηεηα λα παξαηεξνχληαη θαη νη κε ιεθηηθϋο θηλάζεηο ησλ πιεξνθνξεηψλ. ηαλ Ϋλα Ϊηνκν θαιεέηαη λα ζπκπιεξψζεη Ϋλα εξσηεκαηνιφγην θαη αληηκεησπέδεη κηα δπζθνιέα ηφηε εέλαη θπζηθφ θαη επφκελν λα πξνζηξϋμεη ζηε βνάζεηα θϊπνηνπ ά θϊπνησλ αηφκσλ ά λα αθάζεη θελά ηελ απϊληεζε. Σν εξσηεκαηνιφγην παέξλεη ηε κνξθά ηεζη ά δηαγσλέζκαηνο αιινηψλνληαο Ϋηζη ηα εξεπλεηηθϊ απνηειϋζκαηα. ηε ζπλϋληεπμε φκσο θϊηη ηϋηνην δελ κπνξεέ λα ζπκβεέ. Οη απαληάζεηο εέλαη απνθιεηζηηθϊ πξντφλ ηεο ζθϋςεο ησλ αηφκσλ ρσξέο ηελ παξεκβνιά εμσγελψλ παξαγφλησλ. Ώθφκα κπνξεέ ν εξεπλεηάο κε ηηο παξεκβϊζεηο ηνπ λα πεηχρεη ν ζπλεληεπμηαδφκελνο λα παξϋρεη νινθιεξσκϋλεο απαληάζεηο. Ο ζπλεληεπθηάο κπνξεέ λα θαηαγξϊςεη αθξηβψο ηελ ψξα, ηελ εκεξνκελέα θαη ηνλ ηφπν ηεο ζπλϋληεπμεο. Γηα απηφ, εϊλ θϊπνην ζεκαληηθφ γεγνλφο Ϋρεη ζπκβεέ ζηε δηϊξθεηα ηεο Ϋξεπλαο, απηφ κπνξεέ λα θϋξεη θϊπνηεο αιιαγϋο ζηηο απαληάζεηο ηνπ εξσηψκελνπ. Έηζη, ν εξεπλεηάο Ϋρεη ηε δπλαηφηεηα λα ζπγθξέλεη ηηο απαληάζεηο πξηλ θαη κεηϊ ην γεγνλφο (Bailey, 1987:174). Ο ζπλεληεπθηάο κπνξεέ λα επηζηξϋςεη θαη λα μαλαξσηάζεη ζϋκαηα πνπ δελ θαηϊιαβε ζσζηϊ ά λα δηνξζψζεη ιϊζε. Με ηνλ φξν απηφ δελ ελλννχκε ηηο αληηθϊζεηο ζηηο νπνέεο κπνξεέ λα ππνπϋζνπλ νη πιεξνθνξεηϋο, γηαηέ απηϋο κϊιινλ απνηεινχλ εζηέεο εξκελεπηηθνχ ελδηαθϋξνληνο. Βλλννχκε ελδερφκελε παξαλφεζε ελφο ζϋκαηνο πξνο ζπδάηεζε. Βέλαη δπλαηϋο νη απζφξκεηεο απαληάζεηο θαη δέλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνλ πιεξνθνξεηά λα πξνζαλαηνιηζηεέ ζην ζϋκα ηεο Ϋξεπλαο θαη Ϋηζη λα δψζεη επηπιϋνλ πιεξνθνξέεο ζηνλ εξεπλεηά (Miller, 1991: 160). Δ ζπλϋληεπμε κπνξεέ λα πϊξεη πνιιϋο κνξθϋο. Να εέλαη πνιχ δνκεκϋλε Ϋσο θαζφινπ δνκεκϋλε, λα Ϋρεη θιεηζηϋο ά αλνηθηϋο εξσηάζεηο, λα γέλεηαη κε Ϋλα Ϊηνκν ά κε κηα νκϊδα αηφκσλ. Γηα ηελ παξνχζα κειϋηε επηιϋγεηαη ε εκέ- δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε πνπ επηθεληξψλεη, εζηηϊδεη ζε θϊπνηα ζϋκαηα ζπδάηεζεο (Ϊμνλεο ζπδάηεζεο), γηαηέ ζηφρνο εέλαη λα δηεξεπλεζνχλ νη νπηηθϋο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ θαη λα θαηαλνεζεέ ε ζηϊζε ηνπο απϋλαληη ζηε ζϋζε πνπ θαηϋρνπλ θαη ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο θαη λα γέλεη πξνζπϊζεηα λα εξκελεπηεέ ε ζπκπεξηθνξϊ ηνπο βϊζεη ηνπ πνιηηηζηηθνχ, θνηλσληθνπνιηηηθνχ πιαηζένπ ζην νπνέν βξέζθνληαη. Ώπηφο ν ζηφρνο δελ ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεέ κε ηε δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε, εθφζνλ απηά αθάλεη ιέγα πεξηζψξηα ειεπζεξέαο ζηνλ εξσηψκελν λα απαληάζεη, ζην βαζκφ πνπ νη εξσηάζεηο εέλαη ζπγθεθξηκϋλεο θαη ε δνκά ηεο ζπλϋληεπμεο εθ ησλ πξνηϋξσλ θαζνξηζκϋλε απφ ηνλ εξεπλεηά. Ώληέζεηα ε εκέ- δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε δέλεη πεξηζψξηα λα θαηαιϊβνπκε ηε ζπκπεξηθνξϊ ησλ αηφκσλ θαη λα ηελ εμεγάζνπκε (Denzin & Lincoln, 1994). Βέλαη γεγνλφο πσο ε ζπλϋληεπμε (δνκεκϋλε, εκέ- δνκεκϋλε θαη αλνηθηά) δελ Ϋρεη κφλν πιενλεθηάκαηα. Έλα απφ ηα πην ραξαθηεξηζηηθϊ κεηνλεθηάκαηα απηάο εέλαη φηη δηαξθεέ πνιιά ψξα. Ο ζπλεληεπθηάο κπνξεέ κϋζα ζε κηα κϋξα λα πξαγκαηνπνηάζεη κηθξφ αξηζκφ 37

46 ζπλεληεχμεσλ. ηελ grounded theory, επεηδά απαηηεέηαη πεξηζζφηεξνο ρξφλνο πξνθεηκϋλνπ λα εμαζθαιηζηεέ ε Ϊκεζε απνκαγλεηνθψλεζε θαη πξψηε αλϊιπζε θϊζε ζπλϋληεπμεο, απαηηεέηαη κεγαιχηεξε ρξνληθά δηϊξθεηα γηα ηελ επφκελε ζπλϋληεπμε. Ώλ θαη ν ζπλεληεπθηάο εμαζθαιέδεη ν εξσηψκελνο λα θαηαλνάζεη φινπο ηνπο Ϊμνλεο ζπδάηεζεο θαη λα δψζεη ζε φιεο απαληάζεηο, κπνξεέ λα πξνθαιϋζεη απφ κφλνο ηνπ αζϊθεηεο θαη παξεξκελεέεο. Ώπηφ κπνξεέ λα ζπκβεέ, θπξέσο ζηε δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε, γηαηέ εέλαη δηαπξνζσπηθά επηθνηλσλέα θαη επνκϋλσο δϋρεηαη ηελ αληέζηνηρε ςπρνδπλακηθά επέδξαζε ε νπνέα κπνξεέ λα αιινηψζεη ηηο εξσηάζεηο, ηηο απαληάζεηο θαη ηελ εξκελεέα ηνπο. Ο ζπλεληεπθηάο κπνξεέ λα εέλαη κεξνιεπηηθφο θαη λα εξκελεχεη ηηο απαληάζεηο θαηϊ ηξφπν πνπ ηνπ ηαηξηϊδεη ά λα δηαηππψλεη ηηο εξσηάζεηο κε ζπγθεθξηκϋλν θαηεπζπληηθφ χθνο ά αθφκα θαη λα θϊλεη ιϊζε θαηϊ ηελ θαηαγξαθά ησλ απαληάζεσλ. ΒπνκΫλσο ειινρεχεη ν θέλδπλνο λα εέλαη κεησκϋλε ε αμηνπηζηέα ηεο ζπλϋληεπμεο. Με ηνλ φξν αμηνπηζηέα ελλννχκε ην αλ βξέζθνληαη ηα έδηα απνηειϋζκαηα, φηαλ ρξεζηκνπνηεέηαη ε έδηα ηερληθά ζηα έδηα αληηθεέκελα θϊησ απφ ηηο έδηεο ζπλζάθεο (Babbie, 1989: 121). ΤπΪξρνπλ δχν ηχπνη αμηνπηζηέαο, ε εμσηεξηθά θαη ε εζσηεξηθά. Δ εμσηεξηθά αλαθϋξεηαη ζηελ έδηα Ϋξεπλα ρσξέο ζπλεξγαζέα απφ δχν ά πεξηζζφηεξνπο εξεπλεηϋο, ζηα έδηα ππνθεέκελα θαη κε ηα έδηα εξγαιεέα θαη εξσηάκαηα θαη ε εζσηεξηθά ζηελ επαλϊιεςε ηεο Ϋξεπλαο ζε φιε ηελ νκϊδα ππνθεηκϋλσλ απφ ηνπο έδηνπο ά Ϊιινπο εξεπλεηϋο. Δ ζπλϋληεπμε σο ηερληθά ζπιινγάο δεδνκϋλσλ ηεο grounded theory δελ κπνξεέ λα δηαζθαιέζεη ηζρπξά αμηνπηζηέα, γηαηέ δελ εέλαη εχθνιε ε επαλϊιεςε ησλ έδησλ ζπλεληεχμεσλ-ζπδεηάζεσλ. Βπέζεο πξφβιεκα ζηελ αμηνπηζηέα ελδϋρεηαη λα πξνθαιϋζεη ν εξσηψκελνο πνπ κπνξεέ λα αηζζϊλεηαη Ϊβνια θαη λα Ϋρεη ηελ ηϊζε λα απνθχγεη εξσηάζεηο ά λα ζϋιεη λα επραξηζηάζεη ην ζπλεληεπθηά ά λα κηιϊ γηα λα πξνβιεζεέ ά λα δηζηϊδεη ά ηϋινο λα λνηψζεη ελνριεκϋλνο. Έλαο αθφκα παξϊγνληαο πνπ κπνξεέ λα επεξεϊζεη ηηο απαληάζεηο εέλαη ε έδηα αθξηβψο παξνπζέα ηνπ ζπλεληεπθηά, ην θχιν, ε θνηλσληθά ηϊμε, ε ειηθέα, ε θπζηθά εκθϊληζε, πξνθνξϊ θ.α. ε ζχγθξηζε κε ην εξσηεκαηνιφγην ε ζπλϋληεπμε δελ αθάλεη πεξηζψξηα ρξφλνπ γηα πεξηζζφηεξε ζθϋςε πξηλ ηελ απϊληεζε ζηνλ εξσηψκελν. Σν πην ζεκαληηθφ έζσο κεηνλϋθηεκα ηεο ζπλϋληεπμεο εέλαη φηη απηά δελ πξνζθϋξεη ηελ αζθϊιεηα ηεο αλσλπκέαο. Ο ζπλεληεπθηάο γλσξέδεη ην φλνκα, ηε δηεχζπλζε, ην ηειϋθσλν ηνπ αηφκνπ πνπ θαιεέηαη λα απαληάζεη θαη έζσο απνηειϋζεη απεηιά, αλ ζεσξεζεέ φηη γλσξέδεη πιεξνθνξέεο επαέζζεηεο θαη έζσο απφξξεηεο. Δ κφλε Ϊκπλα ηνπ αηφκνπ εέλαη λα κελ απνθαιχςεη θϊπνηεο πιεξνθνξέεο ά λα αξλεζεέ λα απαληάζεη (Bailey, 1987: ). Ο Miller (1991) αλαθϋξεη επέζεο σο κεηνλεθηάκαηα ηεο ζπλϋληεπμεο ην πςειφ θφζηνο, γηαηέ πνιιϋο θνξϋο ρξεηϊδεηαη ν ζπλεληεπθηάο λα ηαμηδεχεη θαη ηελ ελδερφκελε ρακειά αληαπφθξηζε, ιφγσ ηνπ θφβνπ θαη ηεο αλαζθϊιεηαο πνπ κπνξεέ λα ληψζεη ν εξσηψκελνο πξνο ηνλ Ϊγλσζην γηα απηφλ ζπλεληεπθηά. ηε ζπγθεθξηκϋλε Ϋξεπλα Ϋλα αθφκα (επηπιϋνλ) κεηνλϋθηεκα εέλαη πσο ε εξεπλάηξηα παέξλεη ζπλϋληεπμε απφ πξντζηακϋλνπο ηεο. ζνλ αθνξϊ ην ζϋκα ηεο εγθπξφηεηαο (validity) ηεο ζπλϋληεπμεο ππϊξρνπλ αξθεηϊ πξνβιάκαηα. Σν ζϋκα ηεο εγθπξφηεηαο πξνθχπηεη γηαηέ νη κεηξάζεηο εέλαη Ϋκκεζεο, ζϋηνληαο ηε 38

47 ζπλϋληεπμε ζην πιαέζην ηεο εζλνγξαθέαο. Με ηνλ φξν εγθπξφηεηα ελλννχκε ηε δπλαηφηεηα λα κεηξϊκε απηφ πνπ Ϋρνπκε πξφζεζε λα κεηξάζνπκε (Nachmias & Nachmias, 1992: 158). H εγθπξφηεηα αλαθϋξεηαη ζε πνιιϋο πιεπξϋο ηεο Ϋξεπλαο. Γλσζηνέ ηχπνη εγθπξφηεηαο εέλαη ε εγθπξφηεηα πεξηερνκϋλνπ (content validity) θαη ε εκπεηξηθά εγθπξφηεηα (empirical validity) (Nachmias & Nachmias, 1992). Δ πην γλσζηά δηϊθξηζε ηεο εγθπξφηεηαο εέλαη ζε εμσηεξηθά θαη ζε εζσηεξηθά. ηαλ δηαπηζηψλεηαη αδπλακέα ζχλδεζεο ησλ ζπκπεξαζκϊησλ κε ηε δηαδηθαζέα Ϋξεπλαο θαη αλϊιπζεο ησλ δεδνκϋλσλ, ηφηε ε Ϋξεπλα πϊζρεη απφ εζσηεξηθά εγθπξφηεηα. ηαλ ηα απνηειϋζκαηα κηαο Ϋξεπλαο δελ εέλαη γεληθεχζηκα, ε Ϋξεπλα πϊζρεη απφ εμσηεξηθά εγθπξφηεηα (Wiersma, 2000: 261). ηηο πνζνηηθϋο κειϋηεο εέλαη ζπγθεθξηκϋλεο νη ζηξαηεγηθϋο πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ πξνθεηκϋλνπ λα απνθεπρζεέ ε αδπλακέα ζηελ εζσηεξηθά ά εμσηεξηθά εγθπξφηεηα. ηηο πνηνηηθϋο Ϋξεπλεο φκσο ην φιν ζϋκα αληηκεησπέδεηαη δηαθνξεηηθϊ. ηελ εζλνγξαθηθά κειϋηε θαζψο θαη ζηηο Ϊιιεο πνηνηηθϋο κεζφδνπο, φπσο θαη ε grounded theory, δελ κπνξνχκε λα ειϋγμνπκε ηηο κεηαβιεηϋο- θαη Ϋηζη λα ειϋγμνπκε ηελ εζσηεξηθά εγθπξφηεηα. ην ζϋκα ηεο εμσηεξηθάο εγθπξφηεηαο πνπ αθνξϊ ηε γελέθεπζε ησλ απνηειεζκϊησλ ε εζλνγξαθέα ελδηαθϋξεηαη γηα επξεέο γεληθεχζεηο, φπνπ γέλνληαη παξαδνρϋο γηα θϊζε νκϊδα ά κϋινο ελφο πιεζπζκνχ, ε εζλνγξαθέα ςϊρλεη γηα αλαινγέεο θαη ζπγθξέζεηο (Wiersma, 2000: ). ΥαξαθηεξηζηηθΪ πξνβιάκαηα πνπ κπνξεέ λα πξνθχςνπλ θαηϊ ηε δηϊξθεηα ησλ ζπλεληεχμεσλ θαη λα επεξεϊζνπλ ηελ εγθπξφηεηα εέλαη ε εηιηθξέλεηα ησλ απαληάζεσλ. Μπνξεέ λα δηαπηζηψλνπκε ηνλ απζνξκεηηζκφ θϊπνησλ αιιϊ γηα θϊπνηνπο Ϊιινπο ε παξνπζέα ηνπ ζπλεληεπθηά ηνπο νδεγεέ ζε Ϊκπλα θαη ππνθξηζέα. Μηα ζπλεζηζκϋλε πξϊμε αλεηιηθξέλεηαο εέλαη νη θνηλσληθϊ απνδεθηϋο απαληάζεηο (Mishler, 1996: 42-44). ε ζπδεηάζεηο γηα ζπλεληεχμεηο πνπ άδε εέραλ δψζεη νη εξσηψκελνη παξαδϋρηεθαλ πσο Ϋιεγαλ ςϋκαηα, αλαιάζεηεο φηη ππεξϋβαιαλ ά απϋθξππηαλ πιεξνθνξέεο πξνθεηκϋλνπ λα παξαπιαλάζνπλ ην ζπλεληεπθηά (Powney & Watts, 1987: 45). ΠξνθεηκΫλνπ λα απνθεπρζνχλ απηνέ νη παξϊγνληεο πνπ απνηεινχλ κεηνλεθηάκαηα γηα ηε ζπλϋληεπμε θαη απεηινχλ ηελ αμηνπηζηέα θαη ηελ εγθπξφηεηϊ ηεο Ϋγηλε πξνζπϊζεηα λα δηαηππψλνληαη νη Ϊμνλεο ζπδάηεζεο κε απιφ ηξφπν θαη λα επαλαιακβϊλνληαη, φπνπ θξηλφηαλ απαξαέηεην. Έγηλε θαηαγξαθά ησλ απαληάζεσλ ησλ εξσηψκελσλ θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο ζπλϋληεπμεο, ψζηε λα απνθεπρζεέ ην ελδερφκελν λα παξαιεηθζνχλ πιεξνθνξέεο ά λα μεραζηνχλ θϊπνηεο Ϊιιεο. Σν χθνο δηαηχπσζεο ησλ αμφλσλ ζπδάηεζεο άηαλ νπδϋηεξν, ψζηε λα κελ επεξεαζηνχλ πξνο κηα ζπγθεθξηκϋλε θαηεχζπλζε νη εξσηψκελνη. Βπέζεο ην πεξηβϊιινλ ζπδάηεζεο άηαλ ηϋηνην, ψζηε νη εξσηψκελνη λα κελ ληψζνπλ Ϊβνια θαη ηνπο δφζεθε αξθεηφο ρξφλνο γηα λα ζθεθηνχλ θαη λα απαληάζνπλ. Ώθφκα, πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ ε κϋγηζηε δπλαηά εγθπξφηεηα θαη αμηνπηζηέα ζηηο ζπλεληεχμεηο Ϋγηλε πξνζπϊζεηα λα δηαηππσζνχλ νη Ϊμνλεο πξνζεθηηθϊ, ψζηε λα απνθεπρζεέ ην ελδερφκελν ελφριεζεο ηνπ εξσηψκελνπ θαη ε θαηεπζπλφκελε απϊληεζε. ηαλ απαληνχζαλ νη εξσηψκελνη δελ γηλφηαλ θαλϋλα ζεηηθφ ά αξλεηηθφ ζρφιην γηα ηελ απϊληεζά ηνπο, νχηε αληέζηνηρε ρεηξνλνκέα πνπ λα δεέρλεη ηε γλψκε ά 39

48 ηα ζπλαηζζάκαηϊ (Babbie, 1989). Βπέζεο, νη Ϊμνλεο γηα επαέζζεηα ζϋκαηα Ϋγηλαλ ζην ηϋινο θαη νη εξσηψκελνη Ϋλησζαλ φζν ην δπλαηφλ πην Ϊλεηα θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο ζπλϋληεπμεο. Βπηπξφζζεηα, θεξδέζεθε εμαξράο ε εκπηζηνζχλε ηνπο κε ηε δηαβεβαέσζε φηη ζε θακέα πεξέπησζε δε ζα εθηεζνχλ θαη φηη ζα δηαζθαιηζηεέ ε αλσλπκέα ηνπο. Ώθφκα, θεληξέζηεθε ην ελδηαθϋξνλ ηνπο γηα ην ζϋκα θϊλνληαο ζηελ αξρά κηα γεληθά ζπδάηεζε θαη ε εκπινθά ηνπο ζηε ζπδάηεζε Ϋγηλε κε θπζηθφ ηξφπν. ΣΫινο δηαζθαιέζηεθε ε εγθπξφηεηα θαη ε αμηνπηζηέα κε ηελ ηξηγσλνπνέεζε πνπ Ϋγηλε θαη κε ζπλεληεχμεηο ζε εθπαηδεπηηθνχο θαη ζα παξνπζηαζηεέ αλαιπηηθφηεξα παξαθϊησ. Βπεηδά ζηφρνο εέλαη ε θαηαλφεζε θαη ε εξκελεέα επηιϋγεηαη ν φξνο πιεξνθνξεηάο (Powney & Watts, 1987) γηα ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο θαη γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη φρη ζπλεληεπμηαδφκελνο. Οη ρνιηθνέ χκβνπινη δέλνπλ πιεξνθνξέεο κϋζα απφ ηε ζπδάηεζε γηα ηελ ηδηαέηεξε θνπιηνχξα θαη ηελ πξαθηηθά ηνπο. Ώπηφ ην γεγνλφο ηνπο θαζηζηϊ ελεξγνχο ζπκκεηϋρνληεο θαη φρη απιψο ππνθεέκελα πνπ απαληνχλ ζε πξνθαζνξηζκϋλεο εξσηάζεηο. Ώληηκεησπέδνληαη σο ζπλεξγϊηεο θαη σο ππνθεέκελα πνπ ζπκβϊιινπλ απνθαζηζηηθϊ ζηελ πξνζϋγγηζε ηνπ ζϋκαηνο ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. ζνλ αθνξϊ ζηελ αμηνπηζηέα θαη ζηελ εγθπξφηεηα ηεο ζπλϋληεπμεο γέλεηαη δεθηά ε Ϊπνςε πσο ε ζπλϋληεπμε σο δηαπξνζσπηθά επηθνηλσλέα ζεσξεέηαη αμηφπηζηε, αλεμϊξηεηα αλ ζπκθσλεέ κε ηηο πξνζδνθέεο, αλεμϊξηεηα αλ ζπλεπϊγεηαη ά φρη πςειφ βαζκφ επηθνηλσλέαο θαη αλεμϊξηεηα αλ νη ζπκκεηϋρνληεο παξνπζηϊδνληαη θεθϊηνη ά ζιηκκϋλνη (Cohen & Manion, 1997: 389). 2.4 Γηαηί ε Grounded Theory; ε απηφ ην ζεκεέν ζα δηαηππσζνχλ νη ιφγνη πνπ νδάγεζαλ ζηελ επηινγά ησλ ηερληθψλ ηεο ζπγθεθξηκϋλεο κεζφδνπ Ϋξεπλαο Ϋλαληη ησλ Ϊιισλ. πσο Ϋρεη άδε αλαθεξζεέ ε κϋζνδνο επηιϋγεηαη βϊζεη ηνπ ζηφρνπ ηεο Ϋξεπλαο. Τηνζεηνχκε ηελ Ϊπνςε ηεο Κπξηαδά (2006: 17) ζχκθσλα κε ηελ νπνέα ε κϋζνδνο θαη νη ηερληθϋο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δηεμαγσγά ηεο Ϋξεπλαο δελ εέλαη νπδϋηεξεο, αιιϊ απνξξϋνπλ απφ παξαδνρϋο θαη αληηιάςεηο γηα ηελ θνηλσληθά πξαγκαηηθφηεηα θαη ηε ζπγθξφηεζά ηεο θαζψο θαη ηε ζρϋζε ηνπ ππνθεηκϋλνπ κε απηά. ηελ παξνχζα Ϋξεπλα ζηφρνο εέλαη λα κειεηεζνχλ νη ρνιηθνέ χκβνπινη θαη λα επηρεηξεζεέ κηα εξκελεέα ηεο πξαθηηθάο ηνπο θαη ησλ αληηιάςεψλ ηνπο. Βπέζεο ζα γέλεη πξνζπϊζεηα λα θαηαζθεπαζηεέ Ϋλα εξκελεπηηθφ ζράκα πνπ λα εμεγεέ ηε ζρϋζε ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ κε ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. Οη ζεσξεηηθϋο Ϋλλνηεο δελ πξνζδηνξέδνληαη εθ ησλ πξνηϋξσλ, αιιϊ «απνηεινχλ κέζα επαηζζεηνπνίεζεο πξνο ηελ θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα, ηα νπνία θαζνδεγνχλ ηνλ εξεπλεηή ζηελ αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ, αιιά θαη πξνζαξκφδνληαη ζε απηά θαζψο εμειίζζεηαη ε έξεπλα» (Κπξηαδά, 2006: 52). 40

49 Ώπφ ηε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ ζα γέλεη πξνζπϊζεηα λα νξγαλψζνπκε, λα επηιϋμνπκε θαη ηειηθϊ λα δνκάζνπκε Ϋλα εξκελεπηηθφ ζράκα, ην νπνέν ζα καο επηηξϋςεη λα πεξηγξϊςνπκε εηο βϊζνο ην ζϋκα πνπ επηιϋμακε. Δ πξαγκαηηθφηεηα ινηπφλ ζα καο νδεγάζεη ζηε δφκεζε ελφο εξκελεπηηθνχ ζράκαηνο θαη ζα ππϊξρεη κηα Ϊκεζε ζρϋζε κεηαμχ ζεσξέαο θαη πξϊμεο. Μπνξεέ λα ππνζηεξηρζεέ πσο ε δφκεζε ηεο ζεσξέαο ζα πξνθχςεη απφ ηελ ππνθεηκεληθά καο ζεψξεζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. Θα απαληνχζακε πσο αλακθηζβάηεηα δνκνχκε ηε δηθά καο πξαγκαηηθφηεηα, αιιϊ απηά δελ εέλαη κηα θαληαζηαθά θαηαζθεπά, ζηεξέδεηαη ζηα δεδνκϋλα θαη ζηε ζπλερά ζχγθξηζε πνπ ππνβϊιινληαη απηϊ (Penman, 1992: 242). Χο εθ ηνχηνπ νη εξκελεέεο πνπ ν εξεπλεηάο απνδέδεη ζα πξϋπεη λα απνηεινχλ παξϊγσγα ησλ εξκελεηψλ ησλ εξεπλψκελσλ (Κπξηαδά, 1999: 31). Βέλαη γεγνλφο πσο κπνξεέ ε εμάγεζε θαη ε εξκελεέα πνπ ζα πξνθχςεη λα κελ απνηειεέ θϊηη ην εληειψο θαηλνηφκν θαη πξσηφηππν, φκσο ζα Ϋρεη γεξϋο βϊζεηο ζηα δεδνκϋλα. Σελ επειημέα λα πινπνηάζνπκε ηνλ παξαπϊλσ ζηφρν καο ηε δέλεη ε δπλαηφηεηα λα επηιϋμνπκε ηερληθϋο γηα πνηνηηθά Ϋξεπλα, εθφζνλ καο ελδηαθϋξεη ε πεξηγξαθά, ε εξκελεέα θαη ε θαηαλφεζε, αιιϊ θαη καο δέλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα θαηαζθεπϊζνπκε Ϋλα εξκελεπηηθφ ζράκα, γηα λα εμεγάζνπκε ηα επξάκαηϊ καο. ΚΪηη αλϊινγν Ϋρεη επηρεηξεζεέ θαη ζηε δηδαθηνξηθά δηαηξηβά ηνπ ΐαζηιφπνπινπ (2004). Ώπηφ δε ζεκαέλεη φηη ζα πξνηεέλνπκε κέα ζεσξέα εθ ζεκειέσλ, νχηε δηεθδηθνχκε θϊηη ηϋηνην. Εζρπξηδφκαζηε κφλν φηη ζα γέλεη κηα πξσηφηππε ζχλζεζε άδε ππαξρφλησλ ζεσξηψλ θαη εξκελεπηηθψλ ζρεκϊησλ, ρσξέο φκσο απηϋο λα απνηεινχλ ηνλ νδηθφ ρϊξηε γηα ηελ παξνχζα Ϋξεπλα. ε απηφ ην ζεκεέν εέλαη απαξαέηεην λα δηεπθξηληζηεέ πσο γηα ηελ εθαξκνγά ηεο grounded theory εέλαη απαξαέηεηε ε ηξηγσλνπνέεζε γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο εγθπξφηεηαο θαη αμηνπηζηέαο ηεο Ϋξεπλαο. Ώλ θαη ζηελ παξνχζα Ϋξεπλα δε γέλεηαη παξαηάξεζε, επηιϋγνληαη Ϊιιεο ηερληθϋο πνπ ζα δηαζθαιέζνπλ ηηο παξαπϊλσ πξνυπνζϋζεηο. ΒπηιΫγεηαη ε αλϊιπζε πεξηερνκϋλνπ, ε ζπλϋληεπμε κε ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο θαη ε ζπλϋληεπμε κε εθπαηδεπηηθνχο. Δ επηινγά σζηφζν κφλν ηεο ζπλϋληεπμεο Ϋρεη γέλεη θαη ζε Ϊιιεο Ϋξεπλεο. ηελ Ϋξεπλα γηα ηελ εξεκνπνέεζε ζηε Απηηθά ΛΫζβν ν Εσζεθέδεο πξαγκαηνπνέεζε ζπλεληεχμεηο ζε βϊζνο θαη ν έδηνο ζε ΫξεπλΪ ηνπ πϊιη γηα ηηο εκπεηξέεο θνηλσληθάο δσάο ησλ αηφκσλ κε θηλεηηθϊ πξνβιάκαηα ζηε ΛΫζβν θαη ζηε Υέν ρξεζηκνπνέεζε ην έδην κεζνδνινγηθφ εξγαιεέν θαη πξνρψξεζε ζηελ αλϊιπζά ηνπ κε βϊζε ηε grounded theory (Εσζεθέδεο & ππξηδϊθεο, 2006: ). Δ ζχγθξηζε επηηπγρϊλεηαη κε απηϋο ηηο ηξεηο ηερληθϋο ζπιινγάο δεδνκϋλσλ θαη κε απηφ ηνλ ηξφπν θαζέζηαηαη δπλαηφ λα δηεπθξηληζηνχλ νη θαηεγνξέεο θαη λα νξγαλσζνχλ θαιχηεξα ηα δεδνκϋλα. ηφρνο καο δελ εέλαη λα ειϋγμνπκε ππνζϋζεηο ά θϊπνηεο αξρηθϋο παξαδνρϋο καο πνπ αθνξνχλ ζηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο. Σα δεδνκϋλα εξκελεχνληαη βϊζεη ηνπ ζπγθεθξηκϋλνπ πιαηζένπ (context) πνπ Ϋγηλε ε ζπιινγά ηνπο. Ώπηφ ζεκαέλεη πσο ηα εξεπλεηηθϊ εξσηάκαηα πξϋπεη λα λνεζνχλ σο «ζεκεέα εθθέλεζεο» θαη κφλν, θαη κπνξεέ λα αιιϊμνπλ θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο ζπιινγάο ησλ δεδνκϋλσλ. Σν πιαέζην ζην νπνέν δνπλ θαη ελεξγνχλ νη Ϊλζξσπνη θαη ζηελ 41

50 πεξέπησζά καο νη ρνιηθνέ χκβνπινη, επεξεϊδεη ηνλ ηξφπν πνπ ζθϋθηνληαη, ελεξγνχλ θαη δέλνπλ λφεκα ζε γεγνλφηα ά ηδϋεο. Οη ρνιηθνέ χκβνπινη αληηκεησπέδνληαη σο ζεζκφο, φπσο αληηκεησπέδεηαη θαη φιν ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, φπσο Ϋρεη γέλεη αλαθνξϊ. ΠαξΪιιεια εέλαη δπλαηφ λα δεκηνπξγάζνπλ θνηλφηεηεο κϋζα ζην ζεζκφ ζηνλ νπνέν ιεηηνπξγνχλ. Οη ρνιηθνέ χκβνπινη κνηξϊδνληαη ηηο έδηεο αμέεο, αλϊγθεο θαη Ϋρνπλ ζπγθεθξηκϋλν Ϋξγν. Σν φηη αλάθεη ν θαζϋλαο μερσξηζηϊ ζε απηάλ ηελ θνηλφηεηα- ζεζκφ Ϋρεη αληέθηππν ζηελ πξνζσπηθά ηνπ αληέιεςε θαη πξαθηηθά απϋλαληη ζηα εθπαηδεπηηθϊ ζϋκαηα. Δ πξαθηηθά ηνπο επεξεϊδεηαη θαη απφ ην πψο φινο ν ζεζκφο αληηδξϊ θαη αληηκεησπέδεη Ϊιιεο νκϊδεο, γηα παξϊδεηγκα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηε δηνέθεζε ά Ϊιια ζϋκαηα, φπσο γηα παξϊδεηγκα εθεέλν ηεο αμηνιφγεζεο. Ο ζεζκφο απνηειεέηαη απφ δηαθνξεηηθϋο θνπιηνχξεο θαη απηϋο απφ πνιιϋο ζεσξάζεηο (perspectives) (Wiersma, 2000: 242). Έηζη ινηπφλ νη ρνιηθνέ χκβνπινη κπνξεέ λα αλάθνπλ ζηνλ έδην ζεζκφ, αιιϊ ελδϋρεηαη λα Ϋρνπλ δηαθνξεηηθϋο θνπιηνχξεο, Ϊξα θαη δηαθνξεηηθϋο ζεσξάζεηο, νη νπνέεο θαηεπζχλνπλ θαη εμεγνχλ ηηο ηδϋεο ηνπο θαη ηελ πξαθηηθά ηνπο. Οη ζεσξάζεηο αλαθϋξνληαη ζηηο ηδϋεο θαη ζηηο πξϊμεηο γηα ην πψο εέλαη δπλαηφ λα αληηκεησπέδεηαη Ϋλα δάηεκα. Με ηε grounded theory κειεηψληαη απηϋο νη δηαθνξεηηθϋο ζεσξάζεηο θαη ζρεκαηέδεηαη ηειηθϊ κηα εηθφλα γηα ηνλ φιν ζεζκφ. πσο εέλαη θπζηθφ νη ζεσξάζεηο θϊζε ππνθεηκϋλνπ θαιχπηνπλ φιεο ηηο πηπρϋο ηεο δσάο ηνπ, απφ ηα ζϋκαηα ηεο θαζεκεξηλφηεηαο κϋρξη ηηο θηινζνθηθϋο ηνπ ηνπνζεηάζεηο. Αελ εέλαη δπλαηφ λα αλαδεηρζεέ ε θνπιηνχξα θαζελφο, νχηε εέλαη απηφο ν ζηφρνο ηεο ζπγθεθξηκϋλεο κειϋηεο. ηφρνο, επέθεληξν ηεο κειϋηεο, εέλαη λα θαηαζθεπαζηεέ Ϋλα εξκελεπηηθφ ζράκα γηα ην ξφιν ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. ηφρνο εέλαη λα αλαδεέμνπκε ην πφζν ζχλζεην εέλαη ην ζπγθεθξηκϋλν ζϋκα θαη λα ζπκβϊιινπκε ζηελ φζν ην δπλαηφ πιεξϋζηεξε πεξηγξαθά θαη εξκελεέα ηνπ. 2.5 Ζ Δπηινγή ησλ Δξεπλεηηθψλ Δξγαιείσλ Ώ. Δκέ- ΑνκεκΫλε πλϋληεπμε ηφρνο απηάο ηεο ελφηεηαο δελ εέλαη λα παξνπζηαζηνχλ ηα πιενλεθηάκαηα θαη ηα κεηνλεθηάκαηα ηεο ζπλϋληεπμεο, θϊηη πνπ Ϋρεη γέλεη ζηα πξνεγνχκελα. ηφρνο εέλαη λα παξνπζηαζηεέ ην γηαηέ επηιϋρζεθε ε εκέ- δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε θαζψο θαη νη Ϊμνλεο ζπδάηεζεο γηα ηε δηεμαγσγά ησλ εκέ- δνκεκϋλσλ ζπλεληεχμεσλ. πγθεθξηκϋλα νη ιφγνη πνπ επηιϋρζεθε ε εκέ- δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε Ϋλαληη Ϊιισλ εξγαιεέσλ θαη ησλ Ϊιισλ εηδψλ ζπλϋληεπμεο εέλαη νη παξαθϊησ: 1. Σν ζϋκα πνπ κειεηϊηαη θαηϋζηε δπλαηφ λα εμεηαζηεέ ζε κεγαιχηεξν βϊζνο θαη Ϋηζη λα εξκελεπηεέ θαη λα αλαδεηρζνχλ φιεο νη πιεπξϋο ηνπ ππφ εμϋηαζε ζϋκαηνο. 42

51 2. Δ ζπλϋληεπμε σο πνηνηηθφ εξγαιεέν πξνζεγγέδεη δπλακηθϊ ηηο θνηλσληθϋο δηαδηθαζέεο. Βπέζεο, δφζεθε ε δπλαηφηεηα λα θσηηζηνχλ νη Ϋλλνηεο, λα γέλεη θαιχηεξε αλϊιπζε θαη πην αθξηβάο θαηεγνξηνπνέεζε. Ώπηφ βνάζεζε θαη ζην λα ειεγρζεέ ε εγθπξφηεηα ηεο Ϋξεπλαο. 3. Έρνληαο ε εξεπλάηξηα ζην λνπ ηεο ηνπο θεληξηθνχο Ϊμνλεο, ηεο δφζεθε ε επθαηξέα λα κελ παξαβιϋςεη θαλϋλα απφ ηα ζεκεέα ησλ εξεπλεηηθψλ εξσηεκϊησλ, θϊλνληαο βνεζεηηθϋο εξσηάζεηο (probes), φπνηε ρξεηαδφηαλ. 4. Αφζεθε ε δπλαηφηεηα κεγαιχηεξεο επειημέαο ζηνλ ηξφπν δφκεζεο θαη παξνπζέαζεο ησλ αμφλσλ ζπδάηεζεο. 5. ΣΫινο δφζεθε ε δπλαηφηεηα λα παξαηεξεζεέ ε ζσκαηηθά γιψζζα ησλ πιεξνθνξεηψλ θαη ε γεληθφηεξε ζηϊζε ηνπο θαηϊ ηε ζπδάηεζε. ζνλ αθνξϊ ζηηο αδπλακέεο ηεο εκέ- δνκεκϋλεο ζπλϋληεπμεο ζηε ζπγθεθξηκϋλε Ϋξεπλα εέλαη απαξαέηεην λα ηνληζηεέ πσο ε εξεπλάηξηα εέλαη εθπαηδεπηηθφο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο θαη γλψξηδε πνιινχο απφ ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο ζηνπο νπνένπο πάξε ζπλϋληεπμε. Βπέζεο ιεηηνπξγεέ κϋζα ζηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα. Χο εθ ηνχηνπ δελ εέλαη δπλαηφ λα ζεσξεζεέ εληειψο ακεξφιεπηε θαη αληηθεηκεληθά. Δ κειϋηε απηά φκσο θαηαβϊιιεη θϊζε δπλαηά πξνζπϊζεηα λα πεξηγξϊςεη θαη εξκελεχζεη ηα επξάκαηα απφ ηελ πιεπξϊ ησλ πιεξνθνξεηψλ θαη φρη ηεο εξεπλάηξηαο. Ώπηφ εμαζθαιέζηεθε κε ην λα κεέλεη απζηεξϊ ζπγθεληξσκϋλε ζηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο θαη ζηελ αλϊιπζε θαη εξκελεέα απηψλ θαζψο επέζεο θαη κε ηελ αλαιπηηθά παξνπζέαζε ηεο κεζνδνινγέαο, ψζηε λα δηαζθαιηζηεέ θαηϊ ην δπλαηφλ ε εγθπξφηεηα θαη ε αμηνπηζηέα. Σν παξαπϊλσ γεγνλφο φκσο κπνξεέ λα Ϋρεη θαη ζεηηθϋο επηπηψζεηο, αλ ιϊβνπκε ππφςε καο πσο ε εξεπλάηξηα σο ελεξγφ κϋινο ηεο εθπαηδεπηηθάο θνηλφηεηαο Ϋρεη ηελ ηθαλφηεηα λα δηαθξέλεη ηηο ιαλζϊλνπζεο ά δηθνξνχκελεο απαληάζεηο ησλ πιεξνθνξεηψλ. Βπέζεο, ην γεγνλφο ηεο γλσξηκέαο κε ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο Ϋθαλε πην εχθνιε ηελ πξνζϋγγηζά ηνπο θαη ηελ επειημέα ζηνπο ρψξνπο ηεο Ϋξεπλαο. ΐ. Δ ΏλΪιπζε ΠεξηερνκΫλνπ Γηα ηελ επέηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο παξνχζαο Ϋξεπλαο επηιϋρζεθε λα γέλεη ρξάζε δχν εξεπλεηηθψλ εξγαιεέσλ, ηεο εκέ- δνκεκϋλεο ζπλϋληεπμεο θαη ηεο αλϊιπζεο πεξηερνκϋλνπ, φπσο Ϋρεη άδε αλαθεξζεέ. ηφρνο ηεο παξνχζαο ελφηεηαο εέλαη λα εθζϋζεη πψο Ϋγηλε ε αλϊιπζε πεξηερνκϋλνπ θαη πνηα θεέκελα επηιϋρζεθαλ γηα απηφ ην ζθνπφ. Έγηλε ζπιινγά, ηαμηλφκεζε θαη αλϊιπζε ησλ λφκσλ, Πξνεδξηθψλ ΑηαηαγκΪησλ, Τπνπξγηθψλ ΏπνθΪζεσλ θαη εγθπθιέσλ απφ ην 1993 Ϋσο ην Βπέζεο Ϋγηλε αλϊιπζε πεξηερνκϋλνπ ζην Αηδαζθαιηθφ ΐάκα, πεξηνδηθφ πνπ εθδέδεηαη απφ ηε Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο, ηελ 43

52 έδηα ρξνληθά πεξένδν. ΣΫινο, ζπγθεληξψζεθαλ ηα θεέκελα πνπ αθνξνχλ ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο απφ ηελ Βπξσπατθά Έλσζε θαη απφ ηνπο Αηεζλεέο Οξγαληζκνχο: ΟΟΏ, Παγθφζκηα ΣξΪπεδα θαη ΟΤΝΒΚΟ. ΠξΫπεη λα δηεπθξηληζηεέ πσο ηα δεδνκϋλα πνπ ζπιιϋρζεθαλ δε κεηαηξϊπεθαλ ζε πνζνηηθϊ. Αελ εληϊζζεηαη ζηελ παξαγσγηθά ινγηθά, ζχκθσλα κε ηελ νπνέα ηα δεδνκϋλα πνζνηηθνπνηνχληαη πξνθεηκϋλνπ λα ειεγρζνχλ ππνζϋζεηο. ΒληΪζζεηαη ζηελ επαγσγηθά ινγηθά ζχκθσλα κε ηελ νπνέα ν εξεπλεηάο Ϋρεη θϊπνηεο γεληθϋο ηδϋεο ππφςε ηνπ θαη νη ελλνηνινγηθϋο θαηεγνξέεο πξνθχπηνπλ κε ηελ εμϋηαζε ηνπ πιηθνχ (Berelson, 1971; Krippendorff, 2004; Κπξηαδά, 2006:289). Βέλαη αλακελφκελν φηη ζα επηιεγφηαλ απηά ε ινγηθά, ζην βαζκφ πνπ ε φιε εξγαζέα θηλεέηαη ζην εξκελεπηηθφ πιαέζην. Δ αλϊιπζε ησλ παξαπϊλσ γξαπηψλ πεγψλ βνάζεζε ζην λα αλαδεηρζνχλ νη πξνζαλαηνιηζκνέ θαη νη πξνζϋζεηο ησλ θνξϋσλ δξϊζεο ζηνλ ηνκϋα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. ΏλΫδεημε θαη ην γεληθφηεξν πιαέζην ζην νπνέν δηακνξθψλεηαη εζληθϊ θαη δηεζλψο ε πνιηηηθά γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. Οη πιεξνθνξέεο πνπ ζπιιϋρζεθαλ απφ ηα γξαπηϊ θεέκελα πνπ κειεηάζεθαλ ζπγθξφηεζαλ Ϋλα ζψκα γλψζεσλ θαη νδάγεζαλ ζην λα απαληεζνχλ θϊπνηα απφ ηα εξεπλεηηθϊ εξσηάκαηα, πνπ παξνπζηϊδνληαη παξαθϊησ θαζψο θαη ζηνλ Ϋιεγρν, επεμεξγαζέα θαη ζχγθξηζε ησλ δεδνκϋλσλ πνπ ζπιιϋγεζαλ απφ ηηο ζπλεληεχμεηο, κε ηηο νπνέεο πξνζεγγέζηεθαλ ηα ππφινηπα εξεπλεηηθϊ εξσηάκαηα. πγθεθξηκϋλα επηρεηξάζεθε λα απαληεζεέ ην εξψηεκα ηνπ νξηζκνχ ηεο πνηφηεηαο, ε ρξάζε απηάο απφ ηνπο δηεζλεέο θαη ππϋξ- εζληθνχο νξγαληζκνχο, ην πψο παξνπζηϊδεηαη απηά ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα θαη λνκνζεζέα. Δ αλϊιπζε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζένπ ζπγθεθξηκϋλα βνάζεζε ζην λα δηαζαθεληζηεέ πψο ζπγθξνηεέηαη ε ειιεληθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά ζηνλ ηνκϋα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο πνπ απνηϋιεζε θαη ηε βϊζε γηα ηελ εξκελεέα απηάο. 2.6 ρεδηαζκφο ηεο Έξεπλαο ην ζεκεέν απηφ παξνπζηϊδνληαη ηα εξεπλεηηθϊ εξσηάκαηα ηεο εξγαζέαο πξνθεηκϋλνπ λα γέλεη επθνιφηεξα ε ζχλδεζε κε ηελ παξνπζέαζε ησλ αμφλσλ θαη ησλ ζρεηηθψλ ζεκϊησλ πξνο ζπδάηεζε. Πξηλ γέλεη παξνπζέαζε ηνπ θεληξηθνχ εξεπλεηηθνχ εξσηάκαηνο θαη ησλ επηκϋξνπο πνπ ην ζπλζϋηνπλ, εέλαη βαζηθφ λα παξνπζηαζηεέ απφ πνηα βαζηθά δηαπέζησζε μεθέλεζε απηά ε Ϋξεπλα. ΜΫζα απφ ηε βηβιηνγξαθηθά αλαζθφπεζε πνπ αθνξϊ ζηνπο δηαπηζηψζεθε πσο νη Ϋρνπλ κϊιινλ κηα πεξηζσξηαθά ζϋζε ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη επνκϋλσο δεκηνπξγάζεθε ν πξνβιεκαηηζκφο γηα ην ξφιν πνπ κπνξνχλ λα παέμνπλ ζηελ ΠηΒ θϊησ απφ ηηο παξνχζεο ζπλζάθεο. 44

53 ηφρνο ινηπφλ ηεο κειϋηεο εέλαη λα εξεπλάζεη, αθελφο κελ, ην ξφιν, θαη αθεηϋξνπ, ηε ζϋζε ησλ ζην πιαέζην ησλ πνιηηηθψλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ΠηΒ. Έρνληαο ππφςε ηα παξαπϊλσ, ην θεληξηθφ εξεπλεηηθφ εξψηεκα ηεο κειϋηεο δηακνξθψλεηαη σο εμάο: ΛακβΪλνληαο ππφςε ηελ πεξηζσξηαθά ζϋζε πνπ θαέλεηαη λα Ϋρνπλ νη ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, πνηνη παξϊγνληεο επεξεϊδνπλ ην ξφιν θαη ηε δξϊζε ηνπο ζε φ,ηη αθνξϊ ζηελ πινπνέεζε κϋηξσλ γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο; Τπνεξσηήκαηα 1 α απφ πνχ πξνϋξρεηαη θαη πψο νξέδεηαη ε Ϋλλνηα ηεο πνηφηεηαο; 1β πψο ρξεζηκνπνηεέηαη ε Ϋλλνηα ηεο πνηφηεηαο απφ ηνπο κεγϊινπο δηεζλεέο νξγαληζκνχο; 2. πνηα ε ζρϋζε ηνπ ιφγνπ πεξέ πνηφηεηαο κε ηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα; 3.πψο ζπγθξνηάζεθε ν ειιεληθφο ιφγνο γηα ηελ πνηφηεηα ζε λνκνζεηάκαηα; 4.πνην ην πνιηηηθφ πιαέζην- πξαγκαηηθφηεηα ζρεηηθϊ κε ηελ πνηφηεηα; 5α πψο αληηκεησπέδνπλ νη ηελ πνηφηεηα; Πψο βιϋπνπλ ην ξφιν ηνπο; 5β πνηεο νη ζρεηηθϋο πξαθηηθϋο ηνπο; Άμνλεο Ζκί- Γνκεκέλεο πλέληεπμεο ρνιηθψλ πκβνχισλ Με νδεγφ ην θεληξηθφ εξψηεκα θαη ηα ππφ- εξσηάκαηα δεκηνπξγάζεθαλ νη Ϊμνλεο γηα ηελ εκέ- δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε πξνο ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο. Άμνλεο 1. Πνηφηεηα 2. Ώμηνιφγεζε 3. Ώηνκηθφ Πιαέζην ΑξΪζεο Γηα θϊζε Ϊμνλα ζπγθεληξψζεθαλ πιεξνθνξέεο πνπ αθνξνχλ ζε : 1. Πνηφηεηα ηηο κϋξεο καο γέλεηαη πνιχο ιφγνο γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. ΘΫιεηε λα κηιάζνπκε πϊλσ ζε απηφ; ΏξρηθΪ, ηη λνκέδεηε εζεέο φηη εέλαη πνηφηεηα; ΠεξηκΫλσ λα αλαθϋξνπλ Ση λνκέδνπλ φηη εέλαη ε πνηφηεηα Ση ιϋλε γηα ην λνκνζεηηθφ πιαέζην 45

54 Πψο βιϋπνπλ ηε ζεκεξηλά θαηϊζηαζε (πνιηηηθφ πιαέζην) Πψο βιϋπνπλ ην ξφιν ησλ ζηελ πνηφηεηα Ση θϊλνπλ νη έδηνη γηα ηελ πνηφηεηα 2. Ώμηνιφγεζε εκαληηθφ ξφιν ζηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο παέδεη ε αμηνιφγεζε. Θα ζϋιαηε λα κηιάζνπκε πϊλσ ζε απηφ; Βζεέο ηη πηζηεχεηε; ΠεξηκΫλσ λα κνπ δψζνπλ πιεξνθνξέεο γηα Πψο ην βιϋπνπλ απηνέ Πνηα εέλαη ε ζεκεξηλά θαηϊζηαζε Πνηεο εέλαη νη δπζθνιέεο Πψο βιϋπνπλ ην δηθφ ηνπο ξφιν Ση θϊλνπλ απηνέ 3. Ώηνκηθφ Πιαέζην ΑξΪζεο Θα ζϋιαηε λα κνπ πεέηε πνηνο πηζηεχεηε πσο ζα Ϋπξεπε λα εέλαη ν ξφινο ην ΠεξηκΫλσ πιεξνθνξέεο γηα Πνηνο ν πην ζεκαληηθφο ζηφρνο ηνπ Ϋξγνπ ηνπο Γηα ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ΠξνηΪζεηο γηα ηε ιεηηνπξγέα ηνπ ζεζκνχ Γηα ηα ραξαθηεξηζηηθϊ ηνπ Άμνλεο Ζκί- Γνκεκέλεο πλέληεπμεο Δθπαηδεπηηθψλ ην βαζκφ πνπ νη εκέ- δνκεκϋλεο ζπλεληεχμεηο πξνο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο Ϋγηλαλ γηα ιφγνπο ηξηγσλνπνέεζεο, νη Ϊμνλεο εέλαη έδηνη κε απηνχο ησλ ρνιηθψλ ζπκβνχισλ. κσο, επεηδά ελδηαθϋξεη ε «εθαξκνγά», ε πξϊμε, πνπ δέλεη απνηειϋζκαηα θαη αλαδεηθλχεη ζπλεξγαζέεο, φπσο πξνϋθπςε κε ηε ζπλερά ζχγθξηζε, δελ Ϋγηλαλ εξσηάζεηο πνπ αλαθϋξνληαλ ζην ηη εέλαη πνηφηεηα θαη αμηνιφγεζε ά ην πεξηερφκελν ησλ λφκσλ θαη εγθπθιέσλ. Σα ζεκεέα πξνο ζπδάηεζε πξνϋξρνληαη απφ απηϊ πνπ ε εξεπλάηξηα άζειε λα ζπγθξέλεη, ηα νπνέα Ϋρνπλ πξνθχςεη απφ ηελ πνξεέα ησλ ζπλεληεχμεσλ. Οη ζπλεληεχμεηο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζπλϋβαιαλ ζην λα γέλεη πεξαηηϋξσ ζχγθξηζε ησλ ζεκεέσλ πνπ εέραλ εληνπηζηεέ. Άμνλεο 1. Πνηφηεηα 2. Ώμηνιφγεζε 46

55 3. Ώηνκηθφ Πιαέζην ΑξΪζεο Γηα θϊζε Ϊμνλα ζα ζπγθεληξσζνχλ πιεξνθνξέεο πνπ ζα Ϋρνπλ σο ζηφρν λα ζπγθξέλνπλ θαη λα επηβεβαηψζνπλ ά λα δηαςεχζνπλ Ϊξα ηα ιφγηα ησλ ζε: 1. Πνηφηεηα Πψο βιϋπνπλ ην ξφιν ηνπ ζε ζρϋζε κε ηελ πνηφηεηα ζηελ εθπαέδεπζε (ηη ξφιν Ϋρεη, ηη θϊλεη, αλ ε δηνέθεζε παξεκπνδέδεη ην Ϋξγν ηνπ) Ση δξϊζεηο Ϋρνπλ θϊλεη κε ην ηνπο γηα απηά πλεξγαζέα κε θαη κεηαμχ ηνπο 2. Ώμηνιφγεζε Πψο βιϋπνπλ ην ξφιν ηνπ ζηελ αμηνιφγεζε Ση πηζηεχνπλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 3. Ώηνκηθφ Πιαέζην ΑξΪζεο Πνηνο πηζηεχνπλ φηη εέλαη ν ξφινο ηνπ φπσο ηνλ Ϋρνπλ βηψζεη Πψο ζϋινπλ ην Ση πηζηεχνπλ γηα ην σο ζεζκφ Δπηινγή ηνπ Γείγκαηνο Δ επηινγά ηνπ δεέγκαηνο απνηειεέ θνκβηθφ ζεκεέν γηα ηε δηεμαγσγά ηεο Ϋξεπλαο. Σν αληηθεέκελν ηεο Ϋξεπλαο επηβϊιιεη ηεο ελαζρφιεζε κε ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο, ζην κϋηξν πνπ επηζπκεέηαη λα αλαδεηρηεέ ε δηθά ηνπο ζθϋςε θαη δξϊζε ζηνλ ηνκϋα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. Γηα ιφγνπο νηθνλνκέαο επηιϋρζεθαλ νη ρνιηθνέ χκβνπινη 10 ηεο ΠεξηθΫξεηαο Απηηθάο ΒιιΪδαο. ΒπηιΫρζεθαλ νη ελ ελεξγεέα ρνιηθνέ χκβνπινη θαζψο θαη φζνη ππεξϋηεζαλ ζηελ πξνεγνχκελε ζεηεέα σο ρνιηθνέ χκβνπινη θαη βξέζθνληαη ηψξα ζε Ϊιιε ζϋζε ζηελ εθπαέδεπζε, γηα πρ δηεπζπληϋο ζρνιεέσλ ά ελ ελεξγεέα εθπαηδεπηηθνέ. Βπέζεο επηιϋρζεθαλ δχν Ϊηνκα πνπ Ϋρνπλ θϊλεη ζεηεέα σο ρνιηθνέ χκβνπινη θαη ηψξα ππεξεηνχλ ζε Ϊιιεο ζϋζεηο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Βπεηδά απηϊ ηα δχν Ϊηνκα θαηϋρνπλ θεληξηθϋο ζϋζεηο, δηνηθεηηθά θαη επηζηεκνληθά αληέζηνηρα θξέζεθε απαξαέηεηε ε ζπκκεηνρά ηνπο ζηελ Ϋξεπλα γηα ηελ πιεξϋζηεξε πιεξνθφξεζε. πλνιηθϊ ην δεέγκα άηαλ 24 ελ ελεξγεέα ρνιηθνέ χκβνπινη, 5 πνπ άηαλ ρνιηθνέ χκβνπινη ζηελ πξνεγνχκελε ζεηεέα, πξηλ ην 2007 θαη ηα δχν Ϊηνκα πνπ αλαθϋξζεθαλ. χλνιν 31 Ϊηνκα. Αηεμάρζεζαλ 28 εκέ δνκεκϋλεο ζπλεληεχμεηο ζηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο ηεο ΠεξηθΫξεηαο Απηηθάο ΒιιΪδαο. ε απηφ ην ζεκεέν ζα γέλεη αλαθνξϊ ζηελ Ϊξλεζε ησλ ιέγσλ ηξηψλ-ρνιηθψλ πκβνχισλ λα ζπκκεηϊζρνπλ ζηελ Ϋξεπλα. Βέλαη αμηνζεκεέσην ζεσξνχκε, γηαηέ Ϋκκεζα αλαδεηθλχεηαη κε ηε 10 ΒπηιΫγεηαη λα ρξεζηκνπνηεέηαη ην αξζεληθφ γϋλνο, γηα λα κελ απνθαιπθζεέ ε ηαπηφηεηα ησλ πιεξνθνξεηψλ. 47

56 ζηϊζε ηνπο ε αλαζθϊιεηϊ ηνπο θαη ε αληέιεςά ηνπο γηα ηε ζϋζε θαη ην ξφιν ηνπο σο ρνιηθνχο πκβνχινπο. Ο Ϋλαο ελ ελεξγεέα ρνιηθφο χκβνπινο, πξνθαζηδφηαλ θαη ζηηο ηξεηο πξνζπϊζεηεο ηεο εξεπλάηξηαο λα ηνλ πξνζεγγέζεη ζϋκαηα πγεέαο ελψ ζπλερψο ξψηαγε ην ζϋκα ηεο Ϋξεπλαο θαη ηη αθξηβψο ε εξεπλάηξηα επηζπκνχζε απφ απηφλ, ψζηε ηειηθϊ ην απϋθιεηζε νξηζηηθϊ. Ο Ϊιινο πξψελ ρνιηθφο χκβνπινο επηρεηξεκαηνιφγεζε θαη παξαδϋρηεθε πσο ε κε επηινγά ηνπ ηνλ αξξψζηεζε θαη δε ζα άζειε λα μαλαζπκεζεέ φ,ηη Ϋρεη ζρϋζε κε ην ζεζκφ. Σν ηξέην Ϊηνκν, πξψελ, πξφβαιε αζζϋλεηα ζπγγελνχο ηνπ. ε απηφ ην ζεκεέν δελ ηζρπξηδφκαζηε πσο νη πιεξνθνξεηϋο δελ άηαλ εηιηθξηλεέο. κσο δηαθαέλεηαη έζσο θαη κέα αλαζθϊιεηα λα κηιάζνπλ, λα εθηεζνχλ. Βπέζεο δηαθαέλεηαη κηα πξνζθφιιεζε κε ηε ζϋζε ηνπο σο, ψζηε ηειηθϊ ε κε επαλαηνπνζϋηεζά ηνπο, λα ηνπο δεκηνπξγεέ αξλεηηθϊ ζπλαηζζάκαηα. Ώθφκα έζσο θαέλεηαη λα κελ Ϋρνπλ ραξαθηεξηζηηθϊ επαγγεικαηέα, κε ηελ Ϋλλνηα ηεο Ϋιιεηςεο ζπλϋπεηαο φζνλ αθνξϊ θαη ζε Ϊιιεο πηπρϋο ηνπ Ϋξγνπ θαη ξφινπ ηνπο, φπσο γηα παξϊδεηγκα ε ζπκκεηνρά θαη βνάζεηα ζηε δηεμαγσγά Ϋξεπλαο. Με ηνπο εθπαηδεπηηθνχο Ϋγηλαλ 7 ζπλεληεχμεηο. Οη εθπαηδεπηηθνέ επηιϋρζεθαλ ζχκθσλα κε ηηο πξνηϊζεηο ηξηψλ ρνιηθψλ πκβνχισλ κε θξηηάξην ηελ θαιά ζπλεξγαζέα ηνπο θαη ηδηαέηεξα ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. Πξνηεέλακε ζε θϊπνηνπο (3) ρνιηθνχο πκβνχινπο λα καο ππνδεέμνπλ εθπαηδεπηηθνχο, γηαηέ ζηφρνο άηαλ λα αλαδεηρζεέ ε θαιά ζρϋζε ρνιηθνχ πκβνχινπ θαη εθπαηδεπηηθνχ πνπ νδεγεέ ζηελ πξνψζεζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. Σν κεγαιχηεξν δεέγκα πξνεξρφηαλ απφ Ϋλα ρνιηθφ χκβνπιν, ψζηε λα κπνξϋζνπλ λα γέλνπλ θαιχηεξα νη ζπγθξέζεηο, ζχκθσλα κε ηηο επηηαγϋο ηεο grounded theory. Σνλέδεηαη μαλϊ πσο δελ ελδηαθϋξεη ηελ παξνχζα Ϋξεπλα ε αλϊδεημε ηεο γλψκεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ην ρνιηθφ χκβνπιν (), θϊηη πνπ Ϋρεη γέλεη ζε Ϊιιεο κειϋηεο, φπσο Ϋρεη αλαθεξζεέ. ηφρνο εέλαη ε ηξηγσλνπνέεζε θαη ε δηαζθϊιηζε ηεο εγθπξφηεηαο θαη ηεο αμηνπηζηέαο ηεο Ϋξεπλαο. Βπέζεο ζηφρνο εέλαη λα αλαδεηρζεέ ε θαιά πξαθηηθά ζηε ζπλεξγαζέα θαη εθπαηδεπηηθψλ, ε νπνέα ππϊξρεη θαη απνηειεέ ειπηδνθφξν Ϋλδεημε ζην ππϊξρνλ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Σα ππνθεέκελα πνπ ζπκκεηεέραλ ζηελ Ϋξεπλα θαη εθπαηδεπηηθνέ- ην Ϋθαλαλ κε κεγϊιε πξνζπκέα θαη ακϋζσο δεκηνπξγάζεθε θιέκα εκπηζηνζχλεο θαη επρϊξηζηεο αηκφζθαηξαο. Πξνεγνχληαλ κηα ηειεθσληθά επηθνηλσλέα γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ ηφπνπ θαη ηεο ψξαο ηεο ζπλϋληεπμεο, θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο νπνέαο δέλνληαλ θαη νη πξψηεο πιεξνθνξέεο γηα ην αληηθεέκελν ηεο Ϋξεπλαο. Ζ Πηινηηθή Έξεπλα Ώθνχ επηιϋρζεθε ην δεέγκα, ηα εξεπλεηηθϊ εξγαιεέα δνθηκϊζηεθαλ ζην ζηϊδην ηεο πηινηηθάο Ϋξεπλαο. Δ πηινηηθά Ϋξεπλα ζεσξεέηαη κεγϊιεο ζεκαζέαο, γηαηέ ζε απηά δνθηκϊδνληαη ηα εξεπλεηηθϊ εξγαιεέα θαη νη πξνθξηλφκελεο δηαδηθαζέεο. Χο εθ ηνχηνπ επηιϋρζεθε Ϋλαο ρνιηθφο χκβνπινο θαη Ϋγηλε κε απηφλ ε πξψηε ζπδάηεζε- ζπλϋληεπμε. ηε ζπδάηεζε απηά 48

57 αλαδεέρζεθαλ πνιιϊ ζηνηρεέα πνπ βνάζεζαλ ηελ εξεπλάηξηα λα δηακνξθψζεη ηνπο ηειηθνχο Ϊμνλεο ζπδάηεζεο κε ηνπο ππφινηπνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο θαη εθπαηδεπηηθνχο. Δ εκέ-δνκεκϋλε ζπλϋληεπμε Ϋιαβε ρψξα ζε ζπλζάθεο πξαγκαηηθάο Ϋξεπλαο ερνγξαθάζεθε θαη αθνινχζεζε απνκαγλεηνθψλεζε θαη αλϊιπζε. Ώπφ απηάλ ηελ πξψηε ζπλϋληεπμε επέζεο βγάθαλ θαη θϊπνηνη πξψηνη Ϊμνλεο γηα ζχγθξηζε κε ηε ζπλϋληεπμε πνπ ζα αθνινπζνχζε. ΠξΫπεη επέζεο λα ζεκεησζεέ φηη ε εξεπλάηξηα εέρε θϊλεη ζπδεηάζεηο κε δηεπζπληϋο ζρνιεέσλ θαη παλεπηζηεκηαθνχο, ψζηε λα πξνζαλαηνιηζηεέ θαιχηεξα ε Ϋξεπλα θαη λα ζρεδηαζηεέ ζσζηϊ. 2.7 Γηαδηθαζίεο πιινγήο ησλ Γεδνκέλσλ Ζκί-Γνκεκέλεο πλεληεχμεηο Σα ππνθεέκελα πνπ παξεέραλ πιεξνθνξέεο, φπσο αλαθϋξζεθε ρσξέδνληαη ζε δχν νκϊδεο. Οη ρνιηθνέ χκβνπινη, πνπ εέλαη θαη ε κεγαιχηεξε νκϊδα, θαη νη εθπαηδεπηηθνέ. Γηα ιφγνπο επηζηεκνληθάο δενληνινγέαο δελ απνθαιχπηεηαη ε ηαπηφηεηα ησλ πιεξνθνξεηψλ. Γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο αλσλπκέαο νη απαληάζεηο πνπ ζα παξνπζηαζηνχλ ζηελ ελφηεηα αλϊιπζεο ησλ δεδνκϋλσλ θσδηθνπνηνχληαη σο Πι1, Πι2, Πι3 θ.η.ι. γηα ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο θαη γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο Πι101, Πι102 θηι Οη ζπλεληεχμεηο ερνγξαθάζεθαλ κε καγλεηφθσλν θαη ςεθηαθϊ, ζπζθεπϋο πνπ αλάθαλ ζηελ εξεπλάηξηα, ε νπνέα Ϋζεηε ηνλ Ϊμνλα ζπδάηεζεο θαη θαηφπηλ πεξέκελε ηελ απϊληεζε ηνπ πιεξνθνξεηά. Αέλνληαλ δηεπθξηληζηηθϋο εξσηάζεηο, φπνηε δεηεέην απφ ηνλ πιεξνθνξεηά. Τπάξρε ζπλεράο παξαθέλεζε θαη παξαθνινχζεζε απφ ηελ εξεπλάηξηα, ψζηε ν πιεξνθνξεηάο λα κϋλεη ζην ππφ ζπδάηεζε ζϋκα. πνπ ρξεηαδφηαλ ε εξεπλάηξηα Ϋθαλε πξφζζεηεο εξσηάζεηο, ψζηε λα απνζπαζηεέ θϊζε δπλαηά πιεξνθνξέα. Οη ζπλεληεχμεηο Ϋιαβαλ ρψξα ζε δηαθνξεηηθνχο ρψξνπο, φπσο ηα ζπέηηα, γξαθεέα θαη Ϊιια κϋξε πνπ επϋιεγαλ πϊληα νη πιεξνθνξεηϋο. Γξαπηέο Πεγέο Δ Ϋξεπλα βαζέδεηαη ζε κεγϊιν κϋξνο ηεο ζηελ αλϊιπζε ησλ γξαπηψλ πεγψλ, ε νπνέα παξνπζηϊζηεθε ζην πξψην κϋξνο. ε απηφ ην ζεκεέν επηζεκαέλεηαη φηη Ϋγηλε απνδειηέσζε θαη αλϊιπζε πεξηερνκϋλνπ θαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν θαηϋζηε δπλαηφ λα πεξηγξαθεέ θαη λα αλαιπζεέ ε παξνχζα θαηϊζηαζε ζηνλ ειιεληθφ θαη δηεζλά ρψξν ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο, λα αλαδεηρζεέ ε αζϊθεηα θαη ε αζπλϋπεηα ά κε ησλ λνκνζεηηθψλ θεηκϋλσλ ζηε ζπγθξφηεζε πνιηηηθάο γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, φπσο ζα αλαδεηρζεέ ζηα παξαθϊησ θεθϊιαηα. 49

58 2.8 Πνξεία Αλάιπζεο ησλ Γεδνκέλσλ Ζκί-Γνκεκέλεο πλεληεχμεηο ην πιαέζην ηεο παξνχζαο Ϋξεπλαο θαη ζχκθσλα κε ηηο επηηαγϋο ηεο grounded theory ε αλϊιπζε ησλ δεδνκϋλσλ Ϋγηλε σο εμάο: κεηϊ ηε δηεμαγσγά θϊζε ζπλϋληεπμεο γηλφηαλ ακϋζσο απνκαγλεηνθψλεζε απφ ηελ έδηα ηελ εξεπλάηξηα. Ο πξνθνξηθφο ιφγνο γηλφηαλ δειαδά γξαπηφο. Δ Ϊκεζε απνκαγλεηνθψλεζε Ϋδηλε θαη ηελ επθαηξέα ζηελ εξεπλάηξηα λα πξνζζϋηεη ζε παξελζϋζεηο ζρφιηα πνπ αθνξνχζαλ κε ιεθηηθϊ ζεκεέα, αιιαγϋο ζηνλ ηξφπν νκηιέαο, παχζεηο θ.η.ι. ηα νπνέα ζπκφηαλ φηη Ϋιαβαλ ρψξα θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο ζπλϋληεπμεο θαη ζεκεέσλε θαηϊ ηε δηϊξθεηα απηάο. Δ εξεπλάηξηα επέζεο θξαηνχζε ζεκεηψζεηο γηα ηε κε ιεθηηθά ζπκπεξηθνξϊ ηνπ πιεξνθνξεηά ακϋζσο κεηϊ ηε ζπλϋληεπμε. Με απηφ ηνλ ηξφπν επηρεηξάζεθε κηα φζν ην δπλαηφ πην αθξηβάο κεηαγξαθά ησλ ζπλεληεχμεσλ. Δ αλϊιπζε ησλ δεδνκϋλσλ ηεο Ϋξεπλαο πνπ ρξεζηκνπνηεέ ε grounded theory αθνινπζεέ ηϋζζεξα ζηϊδηα: 1) ζχγθξηζε δεδνκϋλσλ θαη Ϋληαμά ηνπο ζε θαηεγνξέεο 2) ελνπνέεζε θαηεγνξηψλ κε βϊζε ηα θνηλϊ ηνπο ραξαθηεξηζηηθϊ 3) νξηνζϋηεζε ηεο ζεσξέαο- νξηνζϋηεζε ηνπ ππφ- δηεξεχλεζε δεηάκαηνο ζηε ζπγθεθξηκϋλε Ϋξεπλα θαη 4) ζπγγξαθά ηεο ζεσξέαοθαηαγξαθά ησλ δηαζηϊζεσλ θαη εξκελεέα ηνπ ππφ δηεξεχλεζε δεηάκαηνο ζηε ζπγθεθξηκϋλε Ϋξεπλα (Glasser & Srtauss, 1967: 105). χκθσλα ινηπφλ κε ηηο επηηαγϋο ηεο grounded theory γηλφηαλ θξηηηθά αλϊγλσζε ζε θϊζε ζπλϋληεπμε, ε νπνέα απαηηνχζε πνιιϋο θνξϋο αλϊγλσζε. Ώπαιεέθνληαλ ηα πεξηηηϊ θαη ηέζελην εξσηάκαηα πνπ ζα ιεηηνπξγνχζαλ σο βϊζε ζχγθξηζεο γηα ηηο επφκελεο ζπλεληεχμεηο θαζψο θαη αλαδεηθλχνληαλ νη αληηθϊζεηο, νη νπνέεο εμππεξεηνχζαλ ηνλ έδην ζθνπφ κε ηα εξσηάκαηα. ε θϊζε ζπλϋληεπμε κεηϊ ηελ απνκαγλεηνθψλεζε γηλφηαλ κηα πξψηε αλϊιπζε, βϊζεη ησλ αμφλσλ πνπ ζρεδηϊζηεθαλ θαη Ϋρνπλ άδε παξνπζηαζηεέ. ΒλδεηθηηθΪ ην ζράκα ζπιινγηζκνχ θαη πνξεέαο ησλ ζπλεληεχμεσλ Ϋρεη σο εμάο: 50

59 ΥΔΜΏ 1: ΠΟΡΒΕΏ ΏΝΏΛΤΔ ΔΜΕ-ΑΟΜΔΜΒΝΧΝ ΤΝΒΝΣΒΤΞΒΧΝ εκεηψλεηαη μαλϊ πσο νη γξαπηϋο πεγϋο θαη ε αλϊιπζε πεξηερνκϋλνπ πνπ πξνεγάζεθε βνάζεζε ζηε ζπγθξφηεζε ησλ αμφλσλ γηα ηηο ζπλεληεχμεηο θαη ηελ αλϊιπζά ηνπο. ην πξψην επέπεδν αλϊιπζεο θϊζε ζπλϋληεπμεο Ϋγηλε αλϊπηπμε φζσλ πεξηζζφηεξσλ θαηεγνξηψλ αλϊιπζεο άηαλ δπλαηφλ, ρσξέο λα γέλεη πξνζπϊζεηα θαζνξηζκνχ ηειηθψλ θαηεγνξηψλ. ην δεχηεξν επέπεδν αλϊιπζεο Ϋγηλε επηθϋληξσζε ζε εθεέλεο ηηο θαηεγνξέεο πνπ θαηλφηαλ πσο ζα εέλαη θεληξηθϋο κε ζηφρν λα εμεηδηθεπηεέ ην λφεκϊ ηνπο, λα δηεξεπλεζεέ ε ζρϋζε ηνπο κε Ϊιιεο θαηεγνξέεο πνπ Ϋρνπλ θαζνξηζηεέ ζην πξψην ζηϊδην αλϊιπζεο θαη πηζαλφλ λα ελνπνηεζνχλ (Hammersley & Atkinson, 1995: 213). πγθεθξηκϋλα γηα θϊζε εξεπλεηηθφ δεδνκϋλν πνπ Ϋρεη θσδηθνπνηεζεέ ζε κέα θαηεγνξέα αλϊιπζεο ζεκεηψλνληαλ νη νκνηφηεηεο θαη δηαθνξϋο ηνπ απφ Ϊιια εξεπλεηηθϊ δεδνκϋλα ηεο έδηαο ά Ϊιισλ θαηεγνξηψλ (Glasser & Strauss, 1967). Δ επειημέα ηεο κεζφδνπ επηηξϋπεη ζηνλ εξεπλεηά λα εμεηϊζεη ηνπο ηξφπνπο πνπ δνκεέηαη ε πιεξνθνξέα παξακϋλνληαο ζπγρξφλσο αλνηθηφο ζηελ απφδνζε θαηλνχξησλ εξκελεηψλ, φπνπ απηά επηβϊιιεηαη κε βϊζε ηηο ζπιιεγφκελεο πιεξνθνξέεο (ΐαζηιφπνπινο, 2004: 193). Δ ζπλεράο ζχγθξηζε, επαιάζεπζε ά δηϊςεπζε θαη ε δεκηνπξγέα λϋσλ θαηεγνξψλ νδεγεέ ζε Ϋλα ζεκεέν φπνπ πιϋνλ θαηαζθεπϊδεηαη κηα ζηαζεξά νκϊδα θαηεγνξηψλ θαη ππνθαηεγνξηψλ (Hammersley & Atkinson, 1995: ). 51

60 Σν ηξέην επέπεδν αλϊιπζεο αλαθϋξεηαη ζηελ επαιάζεπζε ησλ επηιεγκϋλσλ θαηεγνξηψλ θαη ζηελ νξηνζϋηεζε ηνπ ππφ- δηεξεχλεζε ζϋκαηνο ζε φιεο ηνπ ηηο δηαζηϊζεηο. ε απηφ ην ζηϊδην δελ δεκηνπξγάζεθαλ λϋεο θαηεγνξέεο. Σν ηϋηαξην θαη ηειεπηαέν επέπεδν αλϊιπζεο αλαθϋξεηαη ζηελ πεξηγξαθά θαη εξκελεέα ηνπ ζϋκαηνο ηεο Ϋξεπλαο θαη παξνπζέαζε ησλ ηειηθψλ θαηεγνξηψλ ζην θεθϊιαην ηεο παξνπζέαζεο ησλ επξεκϊησλ. Έγηλε ζχλζεζε φισλ ησλ επξεκϊησλ πνπ ζπιιϋρζεθαλ απφ ηα εξεπλεηηθϊ εξγαιεέα κε ζηφρν ην ζρεκαηηζκφ κηαο πιάξνπο εηθφλαο θαη εξκελεέαο ηνπ ξφινπ θαη ηεο δξϊζεο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. ε απηφ ην ηειεπηαέν επέπεδν νη θαηεγνξέεο απνηεινχλ ηε βϊζε ηνπ εξκελεπηηθνχ ζράκαηνο πνπ πξνηεέλεηαη. Πξηλ θιεέζεη απηά ε ελφηεηα ζα παξνπζηαζηνχλ παξαδεέγκαηα ζπγθξέζεσλ πνπ πξνϋθπςαλ θαηϊ ηελ πνξεέα ησλ ζπλεληεχμεσλ. ηφρνο δελ εέλαη λα γέλεη αλαιπηηθά πεξηγξαθά θαη αλαθνξϊ ησλ ζπγθξέζεσλ, αιιϊ λα δνζεέ κηα εηθφλα ηνπ πψο πξνρσξνχζαλ θαη δνκνχληαλ νη ζπλεληεχμεηο. Ήδε απφ ηελ πξψηε ζπλϋληεπμε, θαηϊ ηελ πξψηε αλϊιπζε, αλαδεέρζεθε ε Ϋλλνηα ηεο Ϋιιεηςεο ελφο «εξγαιεένπ», ηνπ κϋζνπ δειαδά κε ην νπνέν ν κπνξεέ λα θϊλεη παξαηεξάζεηο, λα δξϊζεη ά λα πξνηεέλεη. Ώπηφ θαηλφηαλ ζε πνιιϊ ζεκεέα θαηϊ ηελ πνξεέα ηεο ζπλϋληεπμεο. εκεηψζεθε ινηπφλ απφ ηελ εξεπλάηξηα γηα λα δεη ηη ζα γηλφηαλ κε ηηο επφκελεο ζπλεληεχμεηο, αλ νη ζα αλαθϋξνληαλ ζηελ Ϋιιεηςά ηνπ, ζε πνηνπο ηνκεέο δξϊζεο ηνπο ρξεηϊδνληαη εξγαιεέν, αιιϊ δε δηαζϋηνπλ, θαη Ϊιια ζπλαθά εξσηάκαηα γηα ζχγθξηζε. Ώπφ ηελ 5 ε ζπλϋληεπμε Ϊξρηζε λα αλαδχεηαη ε Ϋλλνηα ηνπ δηθηχνπ θαη ηεο αιιειεπέδξαζεο θαη εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ πξνψζεζε θαη πινπνέεζε δξϊζεσλ γηα ηελ πνηφηεηα. Άξρηζε ινηπφλ λα ζπγθξέλεηαη ζε πνηνπο ηνκεέο, πψο θαη γηαηέ, θαηϊ ηε γλψκε ησλ, ε χπαξμε ελφο δηθηχνπ ιεηηνπξγνχζε ζεηηθϊ. ηηο επφκελεο ζπλεληεχμεηο δφζεθε ηδηαέηεξε Ϋκθαζε ζε ηϋηνηεο αλαθνξϋο θαη Ϋγηλε ζπζηεκαηηθά θαηαγξαθά θαη αλϊιπζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ ζρϋζεσλ ησλ κεηαμχ ηνπο θαη κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, γηα λα αλαδεηρζεέ ε ηαπηφηεηα απηάο ηεο ζρϋζεο θαη ην θαηϊ πφζν επεξεϊδεη ηελ πινπνέεζε κϋηξσλ γηα ηελ πνηφηεηα. Ώπφ ηελ 23 ε Ϊξρηζε λα δηαθαέλεηαη Ϋληνλα ην ζηνηρεέν ηεο πξσηνβνπιέαο θαη θαηλνηνκέαο πνπ Ϋρεη πεξηζψξην λα αλαπηχμεη ν θαη ην θαηϊ πφζν απηφο ην αμηνπνηεέ. Έγηλε κηα ζχγθξηζε θαηαξράλ κε ηηο πξνεγνχκελεο ζπλεληεχμεηο θαη θαηαγξαθά αληέζηνηρσλ ραξαθηεξηζηηθψλ απηψλ ησλ ελλνηψλ θαη ζηε ζπλϋρεηα δφζεθε ηδηαέηεξε Ϋκθαζε ζηηο επφκελεο ζπλεληεχμεηο ζηνλ εληνπηζκφ ηνπο. 52

61 2.9 Αμηνιφγεζε ηεο Έξεπλαο ε απηφ ην ζεκεέν ζα γέλεη αλαθνξϊ ζηελ εγθπξφηεηα, ηελ αμηνπηζηέα θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο Ϋξεπλαο. Βέλαη γεγνλφο πσο ην ζηνηρεέν ηεο ππνθεηκεληθφηεηαο ππεηζϋξρεηαη θαη κφλν απφ ηελ επηινγά ηνπ ζϋκαηνο. Βπέζεο, νη απνθϊζεηο γηα ηελ επηινγά ησλ ζεσξεηηθψλ εξγαιεέσλ αλϊιπζεο θαη ησλ εξεπλεηηθψλ εξγαιεέσλ εέλαη θαη πϊιη ππνθεηκεληθϋο. κσο ζα ζπκθσλάζνπκε κε ηελ Κπξηαδά (2006:28) ε νπνέα δειψλεη πσο ηα ζηνηρεέα ηεο επηζηεκνληθάο δηαδηθαζέαο παξακϋλνπλ ηε ζηηγκά πνπ δηαζθαιέδεηαη ε εγθπξφηεηα θαη αμηνπηζηέα. Δγθπξφηεηα Δ εγθπξφηεηα αλαθϋξεηαη ζηελ Ϋθηαζε ζηελ νπνέα κέα Ϊπνςε αληηπξνζσπεχεη κε αθξέβεηα ηα θνηλσληθϊ θαηλφκελα ζηα νπνέα αλαθϋξεηαη θαη πξνζπαζεέ λα πεξηγξϊςεη. (Hammersley, 1998). ηελ παξνχζα Ϋξεπλα θνηλσληθϊ θαηλφκελα ζεσξνχληαη νη αλαθνξϋο ησλ πιεξνθνξεηψλ γηα ηηο πξαθηηθϋο, ηηο αληηιάςεηο ηνπο θαη ην ξφιν ηνπο ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. Γηα λα εέλαη Ϋγθπξε κηα Ϋξεπλα, εέλαη απαξαέηεην λα παξϊγεη παξφκνηα απνηειϋζκαηα θϊησ απφ ηηο έδηεο ζπλζάθεο. Γηα λα εμαζθαιηζηεέ απηφ, ε εξεπλάηξηα Ϋζεηε πξηλ απφ θϊζε ζπλϋληεπμε εξσηάκαηα ηνπ ηχπνπ «αλ Ϊιινο εξεπλεηάο Ϋθαλε ηε ζπλϋληεπμε, ζα εέρε ηα έδηα απνηειϋζκαηα;» ά «αλ γηλφηαλ θϊησ απφ δηαθνξεηηθϋο ζπλζάθεο ε Ϋξεπλα, ν εξεπλεηάο ζα ζρεκϊηηδε ηελ έδηα εηθφλα;». Δ εγθπξφηεηα επέζεο δηαζθαιέζηεθε απφ ηνλ ηξφπν ζπιινγάο ησλ δεδνκϋλσλ. Δ ζπιινγά απηψλ απφ δηαθνξεηηθϋο πεγϋο, γξαπηϊ θεέκελα θαη ζπλεληεχμεηο ζε ρνιηθνχο πκβνχινπο θαη εθπαηδεπηηθνχο, άηαλ δηαθξηηά θαη πεξηφξηζε ζην ειϊρηζην βαζκφ ηελ επέδξαζε ηεο εξεπλάηξηαο ζην ππφ κειϋηε δάηεκα. Γηα λα απνθεπρζεέ ν θέλδπλνο χπαξμεο ιαζψλ θαηϊ ηε ζπιινγά ησλ δεδνκϋλσλ, ρξεζηκνπνηάζεθε ε ηερληθά ηεο ηξηγσλνπνέεζεο. ΜΫζσ απηάο δελ Ϋγηλε κφλν ζπλδπαζκφο δηαθνξεηηθψλ δεδνκϋλσλ αιιϊ αληηκεησπέζηεθαλ θαη πηζαλϋο απεηιϋο ζηελ εγθπξφηεηα ηεο αλϊιπζεο. Δ ηξηγσλνπνέεζε Ϋρεη δηϊθνξα εέδε, κεξηθϊ απφ απηϊ εέλαη ε ρξνληθά ηξηγσλνπνέεζε, ε ηνπηθά ηξηγσλνπνέεζε, ζπλδπαζκϋλα επέπεδα ηξηγσλνπνέεζεο, ε ζεσξεηηθά ηξηγσλνπνέεζε, ε εξεπλεηηθά θαη ε κεζνδνινγηθά ηξηγσλνπνέεζε (Cohen & Manion, 1997: 326). ηελ παξνχζα Ϋξεπλα επηιϋρζεθε ε κεζνδνινγηθά ηξηγσλνπνέεζε πνπ ρξεζηκνπνηεέ εέηε ηελ έδηα κϋζνδν ζε δηαθνξεηηθϋο πεξηπηψζεηο εέηε δηαθνξεηηθϋο κεζφδνπο ζην έδην αληηθεέκελν ά ζηελ έδηα κειϋηε (Cohen & Manion, 1997: 326). Δ επηινγά ηνπ εξεπλεηηθνχ εξγαιεένπ ηεο αλϊιπζεο πεξηερνκϋλνπ θαη ε δηεμαγσγά ζπλεληεχμεσλ θαη ζε εθπαηδεπηηθνχο εέρε σο ζηφρν ηε 53

62 ρξάζε δηαθνξεηηθψλ κεζφδσλ απφ ηε κηα πιεπξϊ αιιϊ θαη δηαθνξεηηθάο πεξέπησζεο θαη εθπαηδεπηηθνέ- γηα ηε κειϋηε ηνπ έδηνπ δεηάκαηνο. Αμηνπηζηία Ο Filstead (1970) ηφληζε πσο ε αμηνπηζηέα επηθεληξψλεηαη ζην επέπεδν ζπλϋπεηαο κεηαμχ ησλ δεδνκϋλσλ πνπ ιακβϊλνληαη απφ ηηο δηαθνξεηηθϋο ζηξαηεγηθϋο πνπ ρξεζηκνπνηάζεθαλ. Καη ζε απηφ ην θνκκϊηη ε ηξηγσλνπνέεζε ζεσξνχκε πσο ειαρηζηνπνέεζε ηηο απεηιϋο γηα ηελ αμηνπηζηέα ηεο Ϋξεπλαο. Θα πξϋπεη λα ηνληζηεέ ζε απηφ ην ζεκεέν πσο ζε Ϊιιεο ζπλεληεχμεηο δεκηνπξγάζεθε Ϋλα «θηιηθφ» θιέκα κεηαμχ εξεπλάηξηαο θαη πιεξνθνξεηά θαη ζε Ϊιιεο- ειϊρηζηεο ην θιέκα άηαλ θαζαξϊ ηππηθφ. Ώπηφ ζεκαέλεη φηη ζηελ πξψηε πεξέπησζε άηαλ απμεκϋλε ε εγθπξφηεηα αιιϊ κεησκϋλε ε αμηνπηζηέα, ελψ ζηε δεχηεξε πεξέπησζε ζπλϋβε ην αληέζεην. Πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο Ο πξψηνο παξϊγνληαο πνπ ιεηηνχξγεζε πεξηνξηζηηθϊ ζηε δηεμαγσγά ηεο Ϋξεπλαο άηαλ ν ρξφλνο. Δ Ϋξεπλα δηεμάρζε πεξένδν πνπ ε εξεπλάηξηα άηαλ εξγαδφκελε. Με θαηνξζψλνληαο λα πϊξεη εθπαηδεπηηθά Ϊδεηα γηα δχν ζπλερφκελα Ϋηε θαη εγθαηαιεέπνληαο ηελ πξνζπϊζεηα ζην ηξέην, ην δεέγκα απνθαζέζηεθε λα εέλαη νη ρνιηθνέ χκβνπινη ηεο ΠεξηθΫξεηαο Απηηθάο ΒιιΪδαο, ψζηε λα εέλαη πην εχθνιε ε πξφζβαζε. Ώπηφ φκσο ιεηηνχξγεζε ηειηθϊ θαη ζεηηθϊ, ζην βαζκφ πνπ αλ ιεθζεέ ππφςε φηη Ϋγηλαλ 28 ζπλεληεχμεηο ζε ζχλνιν 31, κπνξεέ λα δηαηππσζεέ ε Ϊπνςε φηη ζρεκαηέδεηαη κηα πιάξεο εηθφλα γηα ηελ πεξηθϋξεηα. Μπνξνχλ Ϋηζη λα γέλνπλ πην εχθνια αλαγσγϋο θαη ζπγθξέζεηο κε αλϊινγεο πεξηπηψζεηο ρνιηθψλ πκβνχισλ ζε Ϊιιεο πεξηθϋξεηεο. Έλαο Ϊιινο πεξηνξηζηηθφο παξϊγνληαο ζρεηέδεηαη κε ηα εξεπλεηηθϊ εξγαιεέα. ΤπΪξρεη πϊληα ην ελδερφκελν νη ζπκκεηϋρνληεο λα Ϋδσζαλ κε ά ρσξέο πξφζεζε αλαθξηβεέο απαληάζεηο. ΤπΪξρεη πεξέπησζε νη εξσηψκελνη λα Ϋδσζαλ ςεπδεέο ά αλαθξηβεέο πιεξνθνξέεο κε θξηηάξην ην ηη εέλαη απνδεθηφ ζχκθσλα κε ην ξφιν ηνπο σο ρνιηθνέ χκβνπινη θαη ηα ζπγθεθξηκϋλα θαζάθνληϊ ηνπο. Ώπηφ ην πξφβιεκα επηρεηξάζεθε λα αληηκεησπηζηεέ κε ηελ ηξηγσλνπνέεζε ησλ εξεπλεηηθψλ κεζφδσλ. Βπέζεο νθεέινπκε λα επηζεκϊλνπκε θαη λα ηνλέζνπκε πσο ε αλϊιπζε θαη ε εξκελεέα πνπ αθνινπζεέ αθνξϊ ζηα ζπγθεθξηκϋλα επξάκαηα. Θα ππνζηεξηρηεέ πσο κπνξνχλ λα γέλνπλ αλαθνξϋο θαη ζπγθξέζεηο ζε αλϊινγεο πεξηπηψζεηο, ρσξέο φκσο λα εέλαη απηφο ν ζηφρνο ηεο παξνχζαο κειϋηεο. ΣΫινο νθεέινπκε λα παξαδερηνχκε φηη αλαγλσξέδνπκε ην γεγνλφο πσο ηφζν ν εξεπλεηάο φζν θαη ην ππφ κειϋηε δάηεκα απνηεινχλ εληαέν θαη αλαπφζπαζην ηκάκα ηνπ θνηλσληθνχ θφζκνπ 54

63 πνπ ηνπο πεξηβϊιιεη (Hammersley & Atkinson, 1995). Ώπηά ε δηαπέζησζε απνηππψλεη φινπο ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ Ϋρεη ε θνηλσληθά Ϋξεπλα. ηελ παξνχζα Ϋξεπλα επηρεηξάζακε λα Ϋρνπκε ζπλερψο ππφςε καο απηφ ην ζϋκα. Παξφια απηϊ παξαδερφκαζηε πσο θαηϊ ηνλ θαζνξηζκφ ησλ εξσηάζεσλ έζσο ππϊξρνπλ θαη πξνζσπηθϋο αληηιάςεηο πνπ ελδϋρεηαη λα επεξϋαζαλ σο Ϋλα βαζκφ ηα εμαγφκελα ζπκπεξϊζκαηα. Γηα απηφ ην ιφγν δε ζθνπεχνπκε λα πεέζνπκε ηνλ αλαγλψζηε γηα ηελ νπδεηεξφηεηα. θνπεχνπκε εληνχηνηο λα ηνλ πεέζνπκε γηα ηελ απνθπγά ησλ επηξξνψλ (bias). Ώπηφ Ϋγηλε κε 1. Με ην λα θϊλνπκε ζαθά ην ιεπηνκεξά ζρεδηαζκφ ηεο Ϋξεπλαο θαη ηηο ζεσξεηηθϋο ηεο παξαδνρϋο. 2. Με ηε ιεπηνκεξά πεξηγξαθά φισλ ησλ ζηαδέσλ ηεο Ϋξεπλαο θαη 3. Με ηελ θξηηηθά αλϊγλσζε ησλ εξκελεηψλ καο απφ ηξέηα πξφζσπα Ϋμσ απφ ηελ εθπαηδεπηηθά πξϊμε. 55

64 ΜΔΡΟ ΗΗ 56

65 3.Ο Λφγνο γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Δθπαίδεπζεο 3.1 Γηεξεχλεζε ηεο Έλλνηαο ηεο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο Δηζαγσγή ε απηάλ ηελ ελφηεηα ζηφρν Ϋρνπκε λα δηεξεπλάζνπκε ηελ Ϋλλνηα ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο (ΠηΒ), ηηο δηϊθνξεο πξνζεγγέζεηο ηεο, λα δηαπηζηψζνπκε κε πνηεο Ϋλλνηεο ζπλδϋεηαη ζηελϊ, πνην εέλαη ην πεξηερφκελφ ηεο θαη ηϋινο ηη πξνυπνζϋηεη σο ππφβαζξν. Βέλαη ζεκαληηθφ επέζεο λα ππνγξακκηζηεέ φηη, ηελ ηειεπηαέα δεθαεηέα, ν Λφγνο γηα ηελ ΠηΒ θπξηαξρεέ ζηηο δηϊθνξεο εθπαηδεπηηθϋο πνιηηηθϋο ζε ηνπηθφ, εζληθφ θαη δηεζλϋο επέπεδν. Παξ φια απηϊ, πξϋπεη λα ζεκεησζεέ φηη ην θχξην, φρη φκσο απνθιεηζηηθφ, ελδηαθϋξνλ γηα ηελ ΠηΒ αθνξϊ ζηελ αλψηαηε εθπαέδεπζε (Newton, 2000: 153). Ώπηφ δελ θαέλεηαη λα εέλαη ηπραέν, ζην βαζκφ πνπ ε αλψηαηε εθπαέδεπζε ζπλδϋεηαη ζηελϊ κε ηε ζπδάηεζε πεξέ δεμηνηάησλ, ηελ αλϊδεημε ηεο ζεκαζέαο ηεο επαγγεικαηηθάο εθπαέδεπζεο, ηειηθϊ, κε ηηο αλϊγθεο ηεο αγνξϊο εξγαζέαο (Παληέδεο & ΠαζηΪο, 2004: 247). ΠαξΪιιεια, πνιινέ παξϊγνληεο θαέλεηαη λα νδάγεζαλ ζηελ Ϋκθαζε πνπ Ϋρεη δνζεέ ζηελ πνηφηεηα. Μεξηθνέ απφ απηνχο εέλαη ε κεγϊιε αχμεζε ηνπ θνηηεηηθνχ πιεζπζκνχ, ε πνηθηιέα ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκϊησλ, νη δεκφζηεο δαπϊλεο γηα ηελ εθπαέδεπζε θαη νη βαζηδφκελεο ζηελ ηερλνινγέα νηθνλνκέεο (Vught & Westerheijden, 1994). ε φ,ηη αθνξϊ ηε ζρνιηθά εθπαέδεπζε νη απαηηάζεηο πνπ εκθαλέζηεθαλ ζηελ επνρά καο γηα ΠηΒ Ϋξρνληαη σο ζπλϋπεηα ηξηψλ θπξέσο ηϊζεσλ (Φαζνχιεο, 2001): Ώ. ησλ λϋσλ εμειέμεσλ θαη ησλ εξεπλψλ ζηελ παηδαγσγηθά, ςπρνινγέα θαη ζηελ εθπαηδεπηηθά ηερλνινγέα θαηϊ ηνλ 20 ν αηψλα, ΐ. ησλ δηαξθψο απμαλφκελσλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ πνπ δηαηέζεληαη γηα ηελ εθπαέδεπζε θαη Γ. ηεο απαέηεζεο απφ κϋξνπο ησλ καζεηψλ, γνληψλ θαη ηεο θνηλσλέαο γεληθϊ γηα ηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ζηελ παξερφκελε εθπαέδεπζε. Πηζηεχεηαη πσο δελ πξϋπεη λα απνθξχπηεηαη ε ζηελά ζχλδεζε, πνπ θπξηαξρεέ πιϋνλ, ηεο εθπαέδεπζεο κε ηελ νηθνλνκέα θαη ηελ αγνξϊ εξγαζέαο θαη θαη επϋθηαζε ε αλϊγθε δηαζθϊιηζεο ηεο ΠηΒ σο ππιψλα γηα ηελ ηθαλνπνηεηηθά ιεηηνπξγέα ηφζν ηεο νηθνλνκέαο φζν θαη ηεο αγνξϊο εξγαζέαο (Townsend, 1997: 61). ην πιαέζην απηφ, ε χθεζε ηεο νηθνλνκέαο, ε 57

66 δεκνζηνλνκηθά θξέζε θαη νη αξρϋο ηνπ νηθνλνκηθνχ λϋν-θηιειεπζεξηζκνχ, απφ ηε κηα, θαη ε απαέηεζε ηεο θνηλσλέαο γηα απνηειεζκαηηθά ιεηηνπξγέα ησλ εθπαηδεπηηθψλ κνλϊδσλ, αιιϊ θαη ησλ θπβεξλάζεσλ γηα νξζνινγηθά δηαρεέξηζε ησλ δηαηηζϋκελσλ πφξσλ θαη γηα ζπκπέεζε ηνπ θφζηνπο, απφ ηελ Ϊιιε, δεκηνχξγεζαλ ηηο ζπλζάθεο γηα ζπδάηεζε πεξέ πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο (Knight & Trowler, 2000: 109; Ingvarson & Rowe, 2008:6; Καηζαξφο, 2008: 20). Ώπφ εδψ, αλαδεηθλχεηαη Ϋλα θνκβηθφ ζεκεέν ζπδάηεζεο: ε ΠηΒ ζπλδϋεηαη απνθιεηζηηθϊ κε ηελ απνδνηηθφηεηα κε νηθνλνκηθνχο θαη αληαγσληζηηθνχο φξνπο ά κπνξεέ λα ζπλδεζεέ θαη κε θνηλσληθϊ θξηηάξηα φπσο απηφ ηεο ηζφηεηαο θα ηεο παξνράο έζσλ επθαηξηψλ; Αελ θαέλεηαη πϊλησο λα εέλαη ηπραέν φηη ην έδην δηϊζηεκα Ϋρνπκε «εθηεηακέλε ζεζκνζέηεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ, επέθηαζε ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο, νξγάλσζε ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο, θαζηέξσζε κνξθψλ δηνίθεζεο θαη ειέγρνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο» (Παληέδεο & ΠαζηΪο, 2004: 226). Ώπηφ πϊλησο πνπ παξαηεξεέ θαλεέο εχθνια, αλαηξϋρνληαο ζηε ζρεηηθά βηβιηνγξαθέα, εέλαη φηη ε ΠηΒ ρξεζηκνπνηεέηαη πεξηζζφηεξν σο αέηεκα θαη σο πεξηγξαθά θαη ιηγφηεξν νξέδεηαη. Έηζη, ην εξψηεκα «ηη εέλαη πνηφηεηα;» ζπλάζσο επηθαιχπηεηαη απφ ην εξψηεκα «γηαηί ε πνηφηεηα;» ά «πψο εθαξκφδεηαη ε πνηφηεηα;» (Snyder, 2007: 425). ΏλαηξΫρνληαο ζε Ϋλα ειιεληθφ ιεμηθφ ε πνηφηεηα νξέδεηαη σο «ε θχζε, ε εζσηεξηθή ππφζηαζε πξνζψπνπ ή πξάγκαηνο, ην ζχλνιν ησλ ηδηνηήησλ πνπ ραξαθηεξίδνπλ έλα εκπφξεπκα απφ ηα νκνεηδή ηνπ» (Σεγφπνπινο & ΦπηξΪθεο, 1992). κσο απηφο ν νξηζκφο δελ κπνξεέ λα βνεζάζεη ζηελ θαηαλφεζε ηνπ ηη εέλαη πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. Δ εχξεζε θαη δηαηχπσζε νξηζκνχ ζαθνχο θαη πεξηεθηηθνχ θαληϊδεη νπηνπέα. ΜΪιηζηα ππνζηεξέδεηαη φηη δελ πξϋπεη λα κηιϊκε «γηα πνηφηεηα αιιά γηα πνηφηεηεο, θάλνληαο δηάθξηζε αλάκεζα ζηηο απαηηήζεηο γηα ηελ πνηφηεηα ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο πνπ εθθξάδνπλ δηάθνξεο εκπιεθφκελεο νκάδεο, φπσο νη καζεηέο, νη δάζθαινη, ε θνηλσλία, ε αγνξά εξγαζίαο θαη νη θπβεξλήζεηο» (ΐιΪρνο, 2007: 3). Αλαδήηεζε ηνπ Πιαηζίνπ ηεο ηνρνζεζίαο θαη ηνπ Οξηζκνχ ηεο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο ε απηάλ ηελ ελφηεηα ζα επηρεηξεζεέ θαηαξράλ λα αλαδεηεζεέ ε ζηνρνζεζέα ηεο ΠηΒ, λα δηεξεπλεζνχλ νη απαξρϋο ηεο Ϋλλνηαο, πνχ θαη πφηε δειαδά πξσηνρξεζηκνπνηάζεθε. ηε ζπλϋρεηα, ζα παξνπζηαζηνχλ νη νξηζκνέ πνπ εκθαλέδνληαη ζηε δηεζλά βηβιηνγξαθέα, ψζηε ζην ηϋινο ηεο ελφηεηαο λα εέλαη δπλαηφ λα δηακνξθσζεέ ε πξνζσπηθά καο ζϋζε γχξσ απφ ηελ Ϋλλνηα ηεο ΠηΒ. Ώπηφ πνπ γέλεηαη Ϊκεζα αληηιεπηφ εέλαη φηη δελ κπνξεέ λα γέλεη ιφγνο γηα ΠηΒ αλ δελ νξηνζεηεζεέ ζαθψο ην ζπγθεέκελν- πνιηηηθφ, νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πνιηηηζηηθφ- ζην νπνέν απηά αλαθϋξεηαη. Δ Πνηφηεηα θαέλεηαη λα ζπλδϋεηαη κε ζπγθεθξηκϋλνπο ζηφρνπο. Οη ζηφρνη εέλαη ζχκθσλνη πϊληα κε κηα ζπγθεθξηκϋλε θηινζνθέα ά ηδενινγέα (γηα ηελ εθπαέδεπζε). 58

67 Βπέζεο, δελ εέλαη έδηνη παληνχ θαη πϊληα, αιιϊδνπλ ζχκθσλα κε ην ρξφλν θαη ηηο ηδηαέηεξεο ζπλζάθεο ελφο θξϊηνπο ά κηαο πεξηνράο, γηα απηφ θαη ε ΠηΒ πξνζδηνξέδεηαη δηαθνξεηηθϊ ζε δηϊθνξα πιαέζηα. ΚαηΪ ην Μαηζαένπ (2007: 12) «ην δήηεκα ηεο πνηφηεηαο δελ είλαη λέν αιιά ζχκθπην κε ηελ εθπαηδεπηηθή ιεηηνπξγία θαη ε πνηφηεηα είλαη έλλνηα ζχλζεηε θαη ηδενινγηθά θνξηηζκέλε κε ην λνεκαηηθφ ηεο πεξηερφκελν λα πξνζδηνξίδεηαη θάζε θνξά δηαθνξεηηθά θαη λα αληαλαθιά ηελ ηζηνξηθή ζπγθπξία θαη ηηο θαηά πεξίπησζε επηθξαηνχζεο ζπλζήθεο». Ο Newton (2006) αλαθϋξεηαη κε ηε ζεηξϊ ηνπ ζην ζχγρξνλν ζπγθεέκελν πνπ ην πξνζδηνξέδεη ε απμεκϋλε δάηεζε γηα απφδνζε ιφγνπ θαη ην δηεζλϋο ελδηαθϋξνλ γηα ζπγθξέζηκα θξηηάξηα, ζηνηρεέα πνπ Ϋρνπλ επεξεϊζεη ην ιφγν πεξέ πνηφηεηαο. Δ ΠηΒ ινηπφλ εμαξηϊηαη Ϊκεζα απφ ην ζπγθεθξηκϋλν πιαέζην ζην νπνέν εθαξκφδεηαη θαη κπνξεέ λα απνηειϋζεη ηνλ θεληξηθφ Ϊμνλα/ θαηεχζπλζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. Γηα απηφ θαη ππνζηεξέδεηαη πσο νη ζθνπνέ θαη νη ζηφρνη ηεο εθπαέδεπζεο πξνζδηνξέδνπλ ην πιαέζην ζπδάηεζεο γηα ηελ πνηφηεηα θαη αλϊινγα κε ηελ εθπαηδεπηηθά παξϊδνζε νξέδεηαη θαη ε πνηφηεηα (Van Graan et al, 2006: 7). Βπέζεο ν νξηζκφο ηεο πνηφηεηαο «επεξεάδεηαη απφ θνηλσληθέο θαη ηζηνξηθέο ζπγθπξίεο αιιά θαη πνιηηηθέο επηινγέο» (ΐιΪρνο, Ααγθιάο & ΐαβνπξΪθε, 2007: 5). Ο Μαηζαένπ (2007: 17) ππνζηεξέδεη πσο ε πνηφηεηα ζπλδϋεηαη «κε ηελ επίηεπμε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ θαη θνηλσληθά πξνζδηνξηζκέλνπ ζηφρνπ». πσο ζα θαλεέ θαη ζηα επφκελα ε ΠηΒ εέλαη δχζθνιν λα νξηζζεέ ά δελ ππϊξρεη ζπκθσλέα νξηζκνχ ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ ζρεηηθϊ κε ηνπο ζηφρνπο ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηνπ ηη απηά εμππεξεηεέ (Freeston, 1993; Damme, 2002). ΜΪιηζηα κπνξεέ θαη λα πξνηηκϊηαη λα κελ νξέδεηαη, ψζηε λα πξνζδηνξέδεηαη απφ ηηο αλϊγθεο θαη ηνπο ζθνπνχο πνπ ζεσξεέηαη θϊζε θνξϊ απαξαέηεην λα εμππεξεηνχληαη ζε εζληθφ θαη δηεζλϋο επέπεδν. Πξνηεέλεηαη ινηπφλ λα κε δέλεηαη Ϋκθαζε ηφζν ζηε δηαηχπσζε νξηζκνχ αιιϊ ζην πψο ε πνηφηεηα επηηπγρϊλεηαη (Sursock, 2006: 3). Ώπηφ φκσο κνηϊδεη κε «δηπισκαηηθφ θφιπν» θαη δέλεη ζεσξεηηθϊ ηε δπλαηφηεηα λα αιιϊδεη ε ζηνρνζεζέα ηεο πνηφηεηαο θαη ην πεξηερφκελφ ηεο, θϊησ απφ ηελ πέεζε θπξέαξρσλ νκϊδσλ θαη ζπκθεξφλησλ πνπ Ϋρνπλ ηε δχλακε λα πξνβϊιινπλ αλϊγθεο θαη ζθνπνχο πνπ απηϋο επηζπκνχλ γηα ηελ θϊιπςε έδησλ ζπκθεξφλησλ. Σν ελδηαθϋξνλ γηα ηελ ΠηΒ θαέλεηαη επέζεο λα ζπκπέπηεη κε ηελ «ππνρψξεζε ηνπ θξάηνπο πξφλνηαο θαη ηελ ελίζρπζε ηνπ δηαρεηξηζηηθνχ/ ζηξαηεγηθνχ ξφινπ ηνπ θξάηνπο ζε έλα πεξηβάιινλ ειεχζεξεο αγνξάο» (Ααγθιάο, 2008: 24). Δ αγνξϊ θαέλεηαη λα απνηειεέ ηνλ θχξην παξϊγνληα δηακφξθσζεο ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο (Vunght & Westerheijden, 1994; Graham & Barnett, 1996; Bergmann, 1996). Με ηελ επηθξϊηεζε ηνπ λϋν-θηιειεπζεξηζκνχ παξαηεξνχκε ηε κεηαθνξϊ ελλνηψλ απφ ην ρψξν ηεο νηθνλνκέαο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν. ΣΫηνηεο Ϋλλνηεο εέλαη απηϋο ηεο επηινγάο, ηνπ αληαγσληζκνχ, ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ηεο απφδνζεο ιφγνπ, ηεο απνδνηηθφηεηαο, ησλ δεηθηψλ, ηεο αμηνιφγεζεο (Vickers & Singh, 2005: 233; Ball, 2006; Μαηζαένπ, 2007: 22). Ώπηφ πνπ ελδηαθϋξεη εέλαη ε ζχλδεζε ηεο ΠηΒ κε ηελ αγνξϊ εξγαζέαο. Έηζη, ελψ παιαηφηεξα απηφ πνπ πξνηαζζφηαλ άηαλ ε ηζφηεηα επθαηξηψλ, νη εθπαηδεπηηθϋο 59

68 κεηαξξπζκέζεηο ζηφρεπαλ ζηελ θνηλσληθά κεηαξξχζκηζε (Ridell, 1999: 279), ε εθπαέδεπζε πξνσζνχζε ηελ ηδϋα ηεο ζπιινγηθφηεηαο θαη αληηκεησπηδφηαλ σο κϋζν γηα ηελ θνηλσληθά δηθαηνζχλε (Μαηζαένπ, 2007), ηψξα ε εθπαέδεπζε αληηκεησπέδεηαη σο επϋλδπζε (Elliot & MacLennan, 1994; Ball, 2006). Δ εθπαέδεπζε ζρεηέδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν κε νηθνλνκηθϊ ζπκθϋξνληα θαη ηα εθπαηδεπηηθϊ ζπζηάκαηα απνθηνχλ ραξαθηεξηζηηθϊ επηρεηξάζεσλ (Ball, 2006). ε νξηζκνχο ζαθψο επεξεαζκϋλνπο απφ ηελ νηθνλνκέα θαη ην management ε ΠηΒ ζπλδϋεηαη ηφζν κε ηε δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο φζν θαη κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα. Έηζη ζπλαληϊκε νξηζκνχο φπσο ηνπ Barnett (1994: 70-71) γηα ηνλ νπνέν ε «πνηφηεηα γίλεηαη αληηιεπηή σο ην κέηξν γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ απνθνίησλ λα πεηπραίλνπλ ζηνλ θφζκν ηεο εξγαζίαο» θαη «πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο είλαη ε εθηίκεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο πνπ ζπκβάιιεη ζηελ επηηπρία θαη αλαπηχζζεη ηα ηαιέληα ησλ πειαηψλ θαη ζπγρξφλσο ηθαλνπνηεί ηα κεηξήζηκα θξηηήξηα πνπ έρνπλ ηεζεί απφ ηνπο πειάηεο, νη νπνίνη θαη πιεξψλνπλ γηα ηε δηαδηθαζία ή γηα ηα απνηειέζκαηα ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο» (Hoy, Bayene- Jardine & Wood, 2000:10) θαη ηε ζχλδεζά ηεο, γεληθϊ, κε ηηο αλϊγθεο ηεο νηθνλνκέαο (Gewirtz, 2000: 357). Δ κεγαιχηεξε θξηηηθά πεξέ πνηφηεηαο θαη ηδηαέηεξα γηα ηνπο κεραληζκνχο δηαζθϊιηζάο ηεο πξνϋξρεηαη απφ φζνπο απνξξέπηνπλ ην λϋν-θηιειεπζεξηζκφ θαη ηελ αληέιεςε φηη ε εθπαέδεπζε πξϋπεη λα αληηκεησπέδεηαη σο αγνξϊ. ΜΪιηζηα θϊλνπλ θξηηηθά ζην γεγνλφο φηη νη αμέεο, ε θνηλσλέα θαη ε θνπιηνχξα ζην ζχλνιφ ηνπο ππφθεηληαη πιϋνλ ζηνπο κεραληζκνχο ηεο αγνξϊο θαη ζε κεηξάζηκα θξηηάξηα (Apple, 2004: 616). ΒπηπιΫνλ θξηηηθϊξνπλ ηελ εζηέαζε ζηελ πηνζϋηεζε δεηθηψλ θαη ηε ζπλερά αμηνιφγεζε κε φιεο ηηο δπλαηϋο κνξθϋο, πνπ Ϋρεη ζηφρν ηε ζπγθξηζηκφηεηα (Grek et al, 2009: 122). Χζηφζν ππϊξρνπλ θαη Ϊιινη νξηζκνέ ηεο πνηφηεηαο νη νπνένη επηθεληξψλνληαη ζην ζϋκα ηεο παξνράο έζσλ επθαηξηψλ θαη «επαξθψλ επθαηξηψλ κάζεζεο ζε φια ηα παηδηά» (Hargreaves & Fullan, 2008: 13). Δ πνηφηεηα θαηϊ ηνπο Schubert θαη Prouty- Harris (2003:7) Ϋρεη ζρϋζε κε «ηα αλαγθαία ζηνηρεία ηεο πξνφδνπ ησλ καζεηψλ πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηθαλνπνίεζε ησλ θαηάιιεισλ ηνπηθψλ standards, ηηο ζπλζήθεο ζηα καζεζηαθά πεξηβάιινληα θαη ηηο δηδαθηηθέο ζηξαηεγηθέο θαη πεγέο πνπ ζπληεινχλ ζηελ ίζε κεηαρείξηζε ησλ καζεηψλ, ψζηε ραξαθηεξηζηηθά φπσο ην θχιν, ην θνηλσληθννηθνλνκηθφ status, ε γεσγξαθηθή ζέζε θαη ε εζλφηεηα λα κελ επεξεάδνπλ ηε κάζεζε». ΐΫβαηα πξϋπεη λα ζεκεησζεέ φηη νη νξηζκνέ πνπ εζηηϊδνπλ ζηελ θνηλσληθά δηϊζηαζε ηεο πνηφηεηαο δελ εέλαη ε θπξέαξρε ηϊζε ζηε βηβιηνγξαθέα. πσο ζεκεηψλεη θαη ε Fitz- Gibbon (1996: 32) γέλεηαη πεξηζζφηεξνο ιφγνο ζάκεξα γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο παξϊ γηα ηηο έζεο επθαηξέεο ζηελ εθπαέδεπζε. Ο Hirt (2007) ζεκεηψλεη πσο αθφκα θαη φηαλ γέλεηαη ιφγνο γηα ηζφηεηα επθαηξηψλ, απηφ γέλεηαη γηα λα κεησζεέ ην νηθνλνκηθφ θφζηνο πνπ απηϋο ζπλεπϊγνληαη. Μηα δηαθνξεηηθά αληέιεςε αλαπηχζζεηαη απφ ηνλ Μαηζαένπ (2007: 20) ν νπνένο δηαηεέλεηαη φηη γέλεηαη κϊιινλ πξνζπϊζεηα λα ζπγθεξαζηνχλ νη δχν θαηεπζχλζεηο πνηφηεηα γηα ηελ αγνξϊ 60

69 εξγαζέαο θαη πνηφηεηα γηα ηελ ηζφηεηα επθαηξηψλ- θαζψο πξνβϊιινληαη σο θνηλά ζηνρνζεζέα. κσο κϊιινλ ε ηζφηεηα επθαηξηψλ ππαθνχεη θαη Ϋξρεηαη λα εμππεξεηάζεη ηνπο λφκνπο ηεο αγνξϊο, φπσο ζα θαλεέ ηδηαέηεξα ζηελ ελφηεηα πνπ παξνπζηϊδεηαη ε πνιηηηθά γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο ησλ κεγϊισλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ. Βθεέ αλαδεηθλχεηαη πην θαζαξϊ θαη ην ζϋκα ηεο ζηνρνζεζέαο ηεο ΠηΒ, γηαηέ ε ζηνρνζεζέα, φπσο αλαθϋξακε, ζρεηέδεηαη Ϊκεζα κε ην ζπγθεέκελν, πνιηηηθφ, νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ. Ο φξνο ηεο πνηφηεηαο Ϋρεη ηηο απαξρϋο ηνπ ζην management θαη κϊιηζηα, φπσο πξνζδηνξέζηεθε απφ ην Deming θαη ζπλδϋζεθε κε ζϋκαηα πνπ αθνξνχζαλ ηνλ «πειϊηε», «ηελ ηθαλνπνίεζε αλαγθψλ» θαη ην «πξντφλ». Έηζη ινηπφλ Ϋρεη Ϋλα θαηαλαισηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ (Nagel & Kvernbekk, 1997: 101). ΚαηΪ ην Deming «πνηφηεηα είλαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ηνπ πειάηε» θαη θαηϊ ηνλ Crosby «πνηφηεηα είλαη ε ζπκκφξθσζε κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ πειάηε» (ζην Γαβιαλφο, 2003: 27). O Freeston (1993) φξηζε ηελ πνηφηεηα «σο ην ζχζηεκα ζπλερνχο βειηίσζεο πνπ ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ». Ο Cheng (ζην Rippin et al, 1994: 23) φξηζε ηελ ΠηΒ σο εμάο: «πνηφηεηα εθπαίδεπζεο είλαη ην ζχλνιν ησλ ζηνηρείσλ ζηελ εηζξνή, δηαδηθαζία θαη εθξνή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο πνπ ηθαλνπνηνχλ πιήξσο ηηο ζαθείο θαη κε πξνζδνθίεο ησλ ςεθνθφξσλ», αλ ζεσξεζνχλ νη ςεθνθφξνη σο πειϊηεο, νη νπνένη Ϋρνπλ ζπγθεθξηκϋλεο αλϊγθεο θαη επηζπκέεο, νη νπνέεο ζϋινπλ λα ηθαλνπνηεζνχλ. Οη Largosen et al (2004: 62) ππνγξακκέδνπλ πσο «είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα θαηαλνεζεί ε πνηφηεηα απφ ηελ πιεπξά ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ πειαηψλ» θαη ζην έδην πλεχκα θηλεέηαη θπζηθϊ θαη ν νξηζκφο απφ ην Αηεζλά Οξγαληζκφ Αηακφξθσζεο Πξνηχπσλ (ISO): «ην ζχλνιν ησλ ηδηνηήησλ θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πξντφληνο πνπ ην θάλνπλ θαηάιιειν λα ηθαλνπνηήζεη ηηο ζπκθσλεκέλεο ή ηηο ζπλαγφκελεο απαηηήζεηο ηνπ πειάηε» (symvouloi.gr, 2008). Ο Constant (2005) αληηιακβϊλεηαη ηελ πνηφηεηα σο νηθνδφκεζε θαη ζχκθπηε ζε θϊζε νξγαληζκφ. ΐαζηθΪ ηεο ζηνηρεέα απνηεινχλ νη θαηϊιιεινη ππϊιιεινη, ε επηκφξθσζά ηνπο, ηα θαηϊιιεια εξγαιεέα, ην πεξηβϊιινλ εξγαζέαο, ε βνάζεηα, ην θέλεηξν επέδνζεο, ε πεηζαξρέα. Έηζη θαέλεηαη φηη νη Ϋλλνηεο πειϊηεο θαη ππεξεζέα εηζάιζαλ θαη ζην ρψξν ηεο εθπαέδεπζεο (Knight & Trowler, 2000: 111; Snyder, 2007: 426). χκθσλα κε κηα Ϊιιε νπηηθά ε πνηφηεηα Ϋρεη απφιπην λφεκα θαη δειψλεη ηνλ απφιπην βαζκφ ζηνλ νπνέν κπνξεέ λα θηϊζεη απηφ γηα ην νπνέν γέλεηαη ιφγνο. Ο Shewhart (1980) αλαθϋξεηαη ζηελ πνηφηεηα σο νπζέα θαη ν Fusco (1994) ηελ νξέδεη σο ηελ απφιπηε ηειεηφηεηα. Οη Nagel θαη Kvernbekk (1997) ηε ζπλδϋνπλ κε ηελ αξεηά θαη ηε θξφλεζε. Ο αύηεο (1997: 24) αλαθϋξεηαη ζηελ εθδνρά ηεο πνηφηεηαο ζε ζρϋζε κε ηελ ηειεηφηεηα, ην ζπϊλην, ηελ νκνξθηϊ. Ο Mortimore (1992: 4) δηαθξέλεη ηϋζζεξηο ρξάζεηο ηνπ φξνπ: ηεο ηδηφηεηαο ά ηνπ θαζνξηζκνχ ηεο νπζέαο, ηνπ βαζκνχ ηεο ζρεηηθάο αμέαο, ηεο πεξηγξαθάο θϊπνηνπ θαινχ θαη Ϋλα κε πνζνηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ, πνπ Ϋρεη ζρϋζε κε ηελ ηειεηφηεηα, ην έδην θαη ε Μαθξά-Μπφηζαξε (2005: 24), ππνγξακκέδεη ηελ πνηφηεηα σο πξνο ην Ϊξηζην θαη ηελ ηειεηφηεηα θαη ν Γαβιαλφο (2003: 26) αλαθϋξεη πσο «ζχκθσλα κε ηελ απφιπηε έλλνηα ε πνηφηεηα ζπλδέεηαη κε ηε θχζε ηνπ θαινχ, ηεο 61

70 νκνξθηάο θαη ηεο αιήζεηαο θαη ηα πξάγκαηα ηα νπνία έρνπλ πνηφηεηα παξνπζηάδνπλ πςειά πξφηππα, ηα νπνία δελ κπνξνχλ λα μεπεξαζηνχλ». Βλψ ε Πεηξέδνπ (2003: 90-91) αλαθϋξεη πσο πνηφηεηα εέλαη: «ηα ηδηαίηεξα αληαγσληζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο γλψζεο πνπ πξνζθέξεηαη, ν βαζκφο ηειεηφηεηαο ηεο γλψζεο πνπ απνθηηέηαη, ε απζηεξή θαη ζπζηεκαηηθή ηήξεζε ησλ πξνδηαγξαθψλ ζηε δηδαζθαιία θαη ζηελ παξαγσγή ηεο γλψζεο, ηα κεδέλ ιάζε ζηελ εθαξκνγή ηεο γλψζεο θαη ε ηθαλνπνίεζε φισλ φζσλ ζπκκεηέρνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία», παξαηεξνχκε ηε ζχλδεζε ζηνλ νξηζκφ πνπ επηρεηξεέ θαη κε ηελ ηθαλνπνέεζε αλαγθψλ απφ ην ρψξν ηεο νηθνλνκέαο θαη ηεο δηνέθεζεο. Ο Μπειεηζηψηεο (2006: 28, 52) κε ηε ζεηξϊ ηνπ νξέδεη ηελ πνηφηεηα σο κηα «έλλνηα, θαηεγνξία θηινζνθηθή, πνπ εθθξάδεη ηελ νπζηαζηηθή θαζνξηζηηθφηεηα ηνπ πξάγκαηνο, πνπ είλαη αλαπφζπαζηε απφ ην είλαη θαη ράξε ζηελ νπνία ην πξάγκα είλαη απηφ αθξηβψο πνπ είλαη θαη φρη θάηη δηαθνξεηηθφ. Ζ πνηφηεηα εθθξάδεη ηε ζηαζεξή αιιειεμάξηεζε ησλ ζπζηαηηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ πξάγκαηνο, ε νπνία θαζνξίδεη ηελ ηδηαηηεξφηεηά ηνπ. Ζ πνηφηεηα κπνξεί λα αιιάμεη κε ηελ αλαδηνξγάλσζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ πξάγκαηνο». Άιινη πξνζδέδνπλ ζηελ πνηφηεηα ζρεηηθφ λφεκα, πνπ κπνξεέ ζπλεπψο λα αιιϊδεη. Έηζη ινηπφλ νη Harvey θαη Green (1993: 10) αλαθεξφκελνη ζηελ αλψηαηε εθπαέδεπζε ηνλέδνπλ «πσο είλαη κάιινλ πνιχ ζρεηηθή» θαη αλαθϋξνπλ πϋληε πηπρϋο ηεο Ϋλλνηαο: πνηφηεηα σο αξηζηεέα (excellence), σο ηειεηφηεηα (perfection), σο εζηέαζε ζην ζηφρν (fitness for purpose), σο αληαπνδνηηθά αμέα (value for money), σο κεηαζρεκαηηζκφο (transformation). Έηζη ινηπφλ αλϊινγα κε ην πνηα ζθνπηϊ επηιϋγεηαη, πξνζδηνξέδεηαη θαη ε πνηφηεηα. Ο Ellis (1993: 3) ππνζηεξέδεη φηη εέλαη δηθνξνχκελνο φξνο, γηαηέ αλαθϋξεηαη ηφζν ζηα πξφηππα φζν θαη ζηελ αξηζηεέα, ελψ ν Doherty (1994: 7) ζεκεηψλεη φηη κπνξεέ λα γέλεηαη ζπλερψο ιφγνο γηα ηελ πνηφηεηα εθφζνλ πϊληα κπνξεέο λα θϊλεηο κηα ππεξεζέα πνηνηηθφηεξε. ε Ϊιιν ζεκεέν πϊιη ζεκεηψλεη φηη εέλαη ηφζν ζρεηηθά φζν ε «νκνξθηά» (Doherty, 1997: 240). Θεσξνχκελε απφ ηε ζθνπηϊ ηνπ νξγαληζκνχ ηελ πξνζδηνξέδεη «σο θάηη πνπ θάλνπλ νη νξγαληζκνί. Μία κεζνδνινγία ε νπνία αμηνινγεί ην βαζκφ πνπ νη καθξνπξφζεζκνη θαη άκεζνη ζηφρνη ηνπ νξγαληζκνχ επηηπγράλνληαη ή έρνπλ επηηεπρζεί νη επηζπκεηνί δείθηεο θαη ηα απνηειέζκαηα. Δίλαη ζηελ νπζία έλα δηνηθεηηθφ εξγαιείν πνπ κπνξεί λα ζπκβάιιεη απνηειεζκαηηθά ζηε βειηίσζε ηεο απφδνζεο ζην ζεζκηθφ επίπεδν ή ζε έλα αληηθείκελν ή ζε έλαλ ηνκέα» (Doherty, 2008: 260). Δ Fitz-Gibbon (1996: 3) αλαξσηηϋηαη ηη εέλαη πνηφηεηα θαη «αλ ζεκαίλεη ην ίδην γηα φινπο» θαη ν Bergmann (1996: 586) ππνζηεξέδεη πσο ε πνηφηεηα δελ απνηειεέ θϊηη ζπγθεθξηκϋλν, φπσο νη εθπαηδεπηηθνέ, νη καζεηϋο θαη ηα ζρνιηθϊ βηβιέα. Βέλαη κηα ηδηφηεηα, Ϋλα γλψξηζκα ησλ ζηνηρεέσλ πνπ δελ εέλαη ην έδην γηα θϊζε νξγαληζκφ. Οη Hinett θαη Knight (1996: 9) αλαθϋξνπλ πσο ε πνηφηεηα «είλαη κηα έλλνηα αλνηρηή ζε πνιιέο εξκελείεο, κία απφ ηηο νπνίεο είλαη ε ηθαλνπνίεζε δεηθηψλ». Ο Καηζαξφο (2008: 131) ζπκπιεξψλεη φηη «ε δπζθνιία νξηζκνχ ζρεηίδεηαη κε ηελ ππνθεηκεληθφηεηα θαη ην δπλακηζκφ πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ πνηφηεηα, ζην βαζκφ πνπ ν πξνζδηνξηζκφο ηεο γίλεηαη κε βάζε ηα πξνζσπηθά θξηηήξηα πνπ πηνζεηεί θάζε παξαγσγφο ή 62

71 απνδέθηεο ελφο πξντφληνο ή κηαο ππεξεζίαο». Ο Newton (2006) ηζρπξέδεηαη φηη δελ εέλαη «ιεπθφ ζεληφλη» θαη αλαθϋξεηαη θαη απηφο ζην ζρεηηθφ λφεκϊ ηεο πνηφηεηαο, πνπ πξνζδηνξέδεηαη αλϊινγα κε απηφλ πνπ ηε ρξεζηκνπνηεέ. Γηα παξϊδεηγκα, γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο Ϋρεη λα θϊλεη κε ηε δηαδηθαζέα ηεο εθπαέδεπζεο ελψ γηα ηνπο εξγνδφηεο κε ηηο εθξνϋο ηεο εθπαέδεπζεο. Δ απνδνρά ηεο ζρεηηθφηεηαο ηεο Ϋλλνηαο αλνέγεη ην δξφκν γηα ηελ απνδνρά ηεο Ϊπνςεο πσο ε πνηφηεηα δελ εέλαη έδηα παληνχ θαη πϊληα, ζηνηρεέν πνπ απνηειεέ κηα πνιχ ζεκαληηθά δηαπέζησζε. Βπέζεο, δειψλεη φηη ν θαζϋλαο ηελ νξέδεη βϊζεη ηεο ζθνπηϊο πνπ ηε ζεσξεέ: Ϊιιν εέλαη ε πνηφηεηα γηα ην καζεηά, Ϊιιν γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ, γηα ηελ αγνξϊ εξγαζέαο, γηα Ϋλαλ νξγαληζκφ ά γηα ηελ θνηλσλέα. κσο δε δέλεηαη απϊληεζε ζην ηη εέλαη ε πνηφηεηα θαη αλ εέλαη δπλαηφλ λα επηηεπρζεέ κηα ζχγθιηζε απφςεσλ φισλ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ. Βπέζεο αλ ηε ζεσξάζνπκε εξγαιεέν παξαπϋκπεη ζε πξνζεγγέζεηο πνπ ζρεηέδνληαη απνθιεηζηηθϊ κε ηε δηαζθϊιηζά ηεο θαη ρϊλεη ηε δπλακηθφηεηϊ ηεο. Δ πνηφηεηα ζχκθσλα κε Ϊιινπο νξηζκνχο Ϋρεη κηα δπλακηθά θχζε. χκθσλα κε απηά, ε πνηφηεηα Ϋρεη κηα αλαπηπμηαθά ιεηηνπξγέα, ε νπνέα ζπλδϋεηαη κε ηελ ηθαλφηεηα ηεο αιιαγάο θαη ηνπ απηνκεηαζρεκαηηζκνχ αληέ ηνπ ειϋγρνπ θαη ηεο ζπκκφξθσζεο ζε πξναπνθαζηζκϋλα θξηηάξηα (Hargreaves, 1988; Hopkins et al, 1994). Ο Harvey (1995) αλαθϋξεηαη ζην κεηαζρεκαηηζκφ απφ κηα θαηϊζηαζε ζε Ϊιιε θαη νη Ecker et al (1998) κηινχλ γηα κεηαζρεκαηηζκφ πνπ επηηξϋπεη ηελ αιιαγά ζηελ θνπιηνχξα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζεζκνχ. Οη Cambell θαη Rozsnyai (2002) αλαθϋξνληαη θαη απηνέ ζηελ πνηφηεηα σο κεηαζρεκαηηζκφ πνπ επηθεληξψλεηαη θπξέσο ζηνπο καζεηϋο κε ην λα ηνπο εθνδηϊδεη κε ζπγθεθξηκϋλεο δεμηφηεηεο, γλψζεηο θαη ζπκπεξηθνξϋο. ΚαηΪ ηνλ Vettori (2006: 3) «είλαη κηα δπλακηθή, πνιπδηάζηαηε θαη ζρεηηδφκελε κε κηα ζπγθεθξηκέλε νπηηθή έλλνηα». Βλψ ζε Ϊιινπο νξηζκνχο ζπλαληϊηαη σο Ϊλνδνο κε ζηφρν πϊληα ηε βειηέσζε ηεο ππϊξρνπζαο θαηϊζηαζεο θαη αλϊπηπμεο ζπζηεκϊησλ πνπ ζα ηε δηαζθαιέδνπλ (EUA, 2006: 9-10). Γηα ηνλ Koslowski (2006: 280) «είλαη κηα δηαδηθαζία ή ηξφπνο ζθέςεο κε ηελ/ ηνλ νπνίν ηα κέιε ελφο νξγαληζκνχ εθηηκνχλ ηε δνπιεηά ηνπο σο αμηφινγε, κεηξήζηκε θαη δπλαηή λα βειηησζεί». Ώπηφ αλαδεηθλχεη ηε δπλακηθφηεηα ηεο Ϋλλνηαο ηεο πνηφηεηαο θαη ηελ εμειηθηηθά ηεο πνξεέα, ην νπνέν ζεσξνχκε πσο εέλαη πνιχ ζεκαληηθφ ζηνηρεέν. ε Ϊιινπο νξηζκνχο ε ΠηΒ εθθξϊδεηαη κϋζσ παξακϋηξσλ, ρσξέο ζηελ νπζέα λα δέλεηαη θϊπνηνο νξηζκφο ηεο. Ο Taylor (1981: 2) αλαθϋξεη πσο δελ Ϋρεη λφεκα ν ιφγνο πεξέ πνηφηεηαο αλ δε ζρεηηζηεέ κε ζπγθεθξηκϋλε ιεηηνπξγέα «πνηφηεηα σο πξνο ηη». Γηα ηελ ΟΛΜΒ (1987: 10) πνηφηεηα «είλαη κηα έλλνηα πνπ δείρλεη ην βαζκφ ζηνλ νπνίν ε εθπαίδεπζε επηηπγράλεη λα πξαγκαηνπνηήζεη ηνπο ηξεηο θχξηνπο ζθνπνχο ηεο: λα πξνεηνηκάζεη ηνπο καζεηέο γηα έλαλ ππεχζπλν ξφιν ζηελ θνηλσλία, λα ηνπο πξνεηνηκάζεη γηα έλα επάγγεικα θαη λα ζπκβάιιεη ζηελ αηνκηθή ηνπο εμέιημε». ΚαηΪ ηνπο Cheng θαη Tam (1997) ε πνηφηεηα πεξηιακβϊλεη δηϊθνξεο παξακϋηξνπο, φπσο ε αληαπφθξηζε ζε ζπγθεθξηκϋλν ζηφρν, νη εηζξνϋο- εθξνϋο, νη δηαδηθαζέεο, ε ζπλεράο βειηέσζε, ε αληαπφθξηζε ζηηο κειινληηθϋο αλϊγθεο. Ο Ανχθαο (1999) 63

72 παξαδερφκελνο ην ζρεηηθφ λφεκα ηεο ΠηΒ ζεκεηψλεη πσο εμαξηϊηαη απφ πνιινχο παξϊγνληεο θαη αλαθϋξεηαη ζε δηαθνξεηηθϊ αληηθεέκελα. ΠεξηιακβΪλεη ηελ πνηφηεηα ησλ εηζξνψλ ζηελ εθπαέδεπζε (ΏλαιπηηθΪ ΠξνγξΪκκαηα, ρξεκαηνδφηεζε, καζεηϋο, θνηηεηϋο θαη γεληθϊ νη εθπαηδεπφκελνη, νη εθπαηδεπηηθνέ θηι), ηηο δηαδηθαζέεο/ ιεηηνπξγέεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζεζκψλ θαη ηεο κϊζεζεο θαη ηϋινο ηηο εθξνϋο/ απνηειϋζκαηα. Ο Rasheed (2000: 3) σο δηεπζπληάο ηνπ πξνγξϊκκαηνο ηεο UNICEF ηνλέδεη πσο πνηφηεηα ζεκαέλεη: «πγηείο καζεηέο, ζηεξηδφκελνη απφ ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο θαη ηελ θνηλσλία, πγηή θαη αζθαιή πεξηβάιινληα κάζεζεο, πεξηερφκελν ζπνπδψλ πνπ βνεζά ζηελ απφθηεζε ηθαλνηήησλ θαη βαζηθψλ γλψζεσλ, δηαδηθαζίεο ζηηο νπνίεο θαιά εθπαηδεπκέλνη εθπαηδεπηηθνί ρξεζηκνπνηνχλ καζεηνθεληξηθέο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο». Ο ΐψξνο (2002: 2) αλαθϋξεη πσο «πνηφηεηα εθπαίδεπζεο είλαη φιεο νη ηδηφηεηεο ή ηα ραξαθηεξηζηηθά ελφο πξάγκαηνο ή ελφο κεραληζκνχ ή ελφο ζεζκνχ ή θαη ελφο πξνζψπνπ πνπ είλαη πηζαλφ λα δεκηνπξγνχλ ή απιψο λα παξάγνπλ ή θαη απξφβιεπηα λα πξνθαινχλ θάπνην απνηέιεζκα, ην νπνίν ζπλεηδεηά ή φρη εθνχζηα ή αθνχζηα πξνζιακβάλνπλ νη απνδέθηεο θαη αηζζάλνληαη κηθξή ή κεγάιε ηθαλνπνίεζε απφ απηφ ην απνηέιεζκα ή ελδερφκελα ληψζνπλ δπζθνξία ή θαη απέρζεηα γηα απηφ». ΏπηΪ ηα ζηνηρεέα εέλαη νη γεληθνέ ζθνπνέ θαη εηδηθνέ ζηφρνη, ην πξφγξακκα ζπνπδψλ, ηα βηβιέα, ε ππνδνκά, ε δηδαζθαιέα, ε επαηζζεηνπνέεζε γηα αμέεο, ε ειεπζεξέα ζπλεέδεζεο θαη ε Ϋθθξαζε γλψκεο, ε θαιιηϋξγεηα θξηηηθάο ηθαλφηεηαο, ε αμηνιφγεζε θαη ε δηαηχπσζε κηαο θηινζνθέαο δσάο (ΐψξνο, 2002: 4) ελψ αιινχ (2003) πξνζζϋηεη ηελ νξγϊλσζε, ηε δηαξθά αμηνιφγεζε, ηε ζπλερά πξνζπϊζεηα φισλ ησλ παξαγφλησλ ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. Οη Kyriakides θαη Campbell (2003: 27) ππνζηεξέδνπλ πσο ν νξηζκφο ηεο πνηφηεηαο βϊζεη ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνηειεζκϊησλ φρη «κφλν είλαη κνλνδηάζηαηνο αιιά θαη αλαρξνληζηηθφο, γηαηί δελ ιακβάλεη ππφςε ην ξφιν ησλ εθπαηδεπηηθψλ». Οη εθπαηδεπηηθνέ ζεσξεέηαη πσο ζπκβϊιινπλ απνθαζηζηηθϊ ζηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο, αλϊινγα κε ηηο δηδαθηηθϋο θαη παηδαγσγηθϋο ηνπο ηθαλφηεηεο θαη ηε ζπκπεξηθνξϊ ηνπο κϋζα ζηελ ηϊμε. Ώπηά ε δηαπέζησζε βξέζθεη ζχκθσλνπο πνιινχο αθαδεκατθνχο φπσο νη Ingvarson θαη Rowe (2008: 6), νη Desimone et al (2006: 179), ν Heek (2007) θαη ε Darling Hammond (2000: 1). ΚαηΪ ηνλ ΐηηαληδΪθε (2006: 124) νη παξϊγνληεο πνπ πξνζδηνξέδνπλ ηελ πνηφηεηα εέλαη «νη γνλείο, νη εθπαηδεπφκελνη, νη εθπαηδεπηηθνί, ην δηνηθεηηθφ, ηερληθφ θαη ινηπφ πξνζσπηθφ ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ, ε δηνίθεζε θαη ε δηεχζπλζε ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ, ε θηηξηαθή θαη πιηθνηερληθή ππνδνκή, ηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ θαη νη δηαδηθαζίεο». Σν ΠΕ ηελ νξέδεη σο κηα «ζπλάξηεζε πνιιψλ κεηαβιεηψλ (παξακέηξσλ), νη νπνίεο ηελ ραξαθηεξίδνπλ θαη ζα πξέπεη λα θαιχπηνπλ ζηνλ κεγαιχηεξν δπλαηφ βαζκφ α) ηηο ζεζκηθέο πξνυπνζέζεηο πνπ νξίδνπλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ην χληαγκα θαη νη Νφκνη, β) ηηο αλαγθαηφηεηεο πνπ ππαγνξεχεη ε απαίηεζε γηα νκαιή έληαμε ησλ καζεηψλ ζηελ θνηλσλία θαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο» (ΐιΪρνο, 2008: 17). ΏπηΫο νη παξϊκεηξνη εέλαη ην δηνηθεηηθφ πιαέζην, ην παηδαγσγηθφ πιαέζην, ε πιηθνηερληθά ππνδνκά θαη νη κεραληζκνέ ππνζηάξημεο θαη 64

73 αλαηξνθνδφηεζεο πνπ πηζηεχεηαη «φηη δε ιεηηνπξγνχλ σο απηφλνκεο νληφηεηεο, αιιά αιιεινεπεξεάδνληαη ηφζν κεηαμχ ηνπο φζν θαη κε εμσηεξηθνχο παξάγνληεο, γηα λα δψζνπλ ηειηθά ηελ εηθφλα ηεο πνηφηεηαο ζηε ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή ζπγθπξία». Οη εμσηεξηθνέ παξϊγνληεο Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηελ Βπξσπατθά Έλσζε, ηηο ζχγρξνλεο ηϊζεηο θαη ην θνηλσληθφ- πνιηηηθφ πεξηβϊιινλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηνπο εζληθνχο ζηφρνπο γηα ηελ παηδεέα, ηνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο, ηελ θνηλσληθά απνδνρά θαη ηε ζπλνρά φισλ ησλ παξακϋηξσλ ηεο πνηφηεηαο (ΠΕ, 2008: 1-2). Ο Μαηζαένπ (2007: 17) αλαθϋξεη πσο ε πνηφηεηα πξνζδηνξέδεηαη βϊζεη ηνπ πξνγξϊκκαηνο ζπνπδψλ, ηεο αλζξψπηλεο θαη πιηθνηερληθάο ππνδνκάο. κσο ν πξνζδηνξηζκφο ηεο ΠηΒ κφλν βϊζεη παξακϋηξσλ δε δηαθσηέδεη ην ηη εέλαη θαη πψο ζα επηηεπρζεέ, ζεκεηψλεη κφλν ην πνχ εληνπέδεηαη. πσο θαέλεηαη ινηπφλ απφ ηηο παξαπϊλσ εξγαζέεο ε πνηφηεηα εέλαη δχζθνιν λα νξηζζεέ. Σν ηη απνηειεέ ά ηη εέλαη πνηφηεηα εμαθνινπζεέ λα πξνθαιεέ δηαθσλέεο, ζην κϋηξν πνπ θαέλεηαη φηη ην ζϋκα Ϋρεη πνιιϋο δηαζηϊζεηο θαη εξκελεέεο, αλϊινγα κε ηε ζθνπηϊ πνπ ηε ζεσξεέ θϊζε εκπιεθφκελνο θνξϋαο (Kanu, 1996). Γηα απηφ θαη θαέλεηαη λα εέλαη αλαγθαέν λα ππϊξρεη κηα ζπλαέλεζε γηα ην ηη εέλαη πνηφηεηα απφ ηνπο θνξεέο, γηαηέ ζε δηαθνξεηηθά πεξέπησζε κϊιινλ ν θαζϋλαο ζα επηδηψθεη θαη κηα δηαθνξεηηθά πνηφηεηα. Ώπφ ηνπο νξηζκνχο σζηφζν δηαπηζηψλεηαη πσο εέηε Ϋρεη αλζξσπηζηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ θαη ελδηαθϋξεη ε θνηλσληθά, αλζξσπηζηηθά ηεο δηϊζηαζε, εμ νπ θαη ν ιφγνο γηα αλϊπηπμε, θνηλσληθά ηζφηεηα θαη επθαηξέεο, εέηε ζπλδϋεηαη Ϊκεζα κε ηελ αγνξϊ εξγαζέαο εμ νπ θαη ν ιφγνο γηα απνηειϋζκαηα, Ϋιεγρν, απνδνηηθφηεηα, ηθαλνπνέεζε αλαγθψλ. Πξνζεγγίζεηο ηεο ΠηΔ ΑηΪθνξεο πξνζεγγέζεηο, κεραληζκνέ θαηϊ Newton (2006), Ϋρνπλ αλαπηπρζεέ ηα ηειεπηαέα ρξφληα γηα ηε κϋηξεζε θαη δηαζθϊιηζε ηεο ΠηΒ. Οη πην ζπρλϊ ρξεζηκνπνηνχκελεο θαη πην γλσζηϋο ζα παξνπζηαζηνχλ ζε απηά ηελ ελφηεηα, θαζφηη ην πιάζνο ηνπο εέλαη κεγϊιν 11 (Elliott, 1993). ΠνιιΫο απφ απηϋο Ϋρνπλ ηηο απαξρϋο ηνπο ζην ρψξν ηεο νηθνλνκέαο θαη δηνέθεζεο. ηε ζπλϋρεηα φκσο, Ϋρνπλ εηζαρζεέ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν θαη δηακνξθψλνπλ ζηξαηεγηθϋο θαη κεζνδνινγέεο αλϊπηπμεο, θξηηηθάο θαη αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκϊησλ. Ο ιφγνο πνπ παξνπζηϊδνληαη εέλαη γηα λα αλαδεηρζεέ, απφ ηε κηα κεξηϊ, ε ζηνρνζεζέα ηνπο, θαη απφ ηελ Ϊιιε, ην πψο απηϋο ρξεζηκνπνηνχλ ηηο δηϊθνξεο δηαζηϊζεηο ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηεο ΠηΒ, ψζηε λα επηθεληξσζνχλ ζε ζπγθεθξηκϋλα ζεκεέα. Ώπνηεινχλ, πξαθηηθϊ, «κνληϋια» εθαξκνγάο ηεο ΠηΒ 11 ΒλδεηθηηθΪ αλαθϋξνπκε: ην απηφ- δηνηθνχκελν κνληϋιν, ην κνληϋιν αλϊπηπμεο θαη θαηϊξηηζεο, ην κνληϋιν ηεο ζηξαηεγηθάο πνηνηηθάο δηνέθεζεο. Αελ επηιϋγεηαη λα παξνπζηαζηνχλ απηϊ ηα κνληϋια θαζφηη Ϋρνπλ πνιιϊ θνηλϊ ζεκεέα κε Ϊιιεο πξνζεγγέζεηο (Elliot, 1993). 65

74 θαη πηζηεχνπκε φηη ε παξνπζέαζά ηνπο εέλαη ζεκαληηθά, γηαηέ ζα αλαδεηρζνχλ ηα δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ θαη νη πξνυπνζϋζεηο ηεο ΠηΒ. ΏξρηθΪ, απηφ πνπ δηαθαέλεηαη εέλαη φηη ππϊξρνπλ δχν βαζηθϋο πξνζεγγέζεηο ηεο πνηφηεηαο. Ώπηά πνπ εζηηϊδεηαη ζηα απνηειϋζκαηα θαη απηά πνπ εζηηϊδεηαη ζηε δηαδηθαζέα (EUA, 2006: 10). ρνιηθή απνηειεζκαηηθφηεηα ΏλΪκεζα ζηηο πξνζεγγέζεηο πνπ εζηηϊδνληαη ζηα απνηειϋζκαηα εέλαη ε ζρνιηθά απνηειεζκαηηθφηεηα, ε νπνέα ζηνρεχεη ζηε κϋηξεζε ηεο ΠηΒ πνπ παξϋρεηαη απφ Ϋλα ζρνιεέν. Σν ζϋκα ηεο κϋηξεζεο ηεο πνηφηεηαο θαέλεηαη λα ελδηαθϋξεη ηηο πνιηηηθϋο εγεζέεο, ηηο θπβεξλάζεηο θαη ηελ θνηλσλέα ελ ηϋιεη, αλ αλαινγηζηεέ θαλεέο ηηο κεηαξξπζκέζεηο πνπ γέλνληαη ζηα εθπαηδεπηηθϊ ζπζηάκαηα θαη ηα ρξάκαηα πνπ δαπαλψληαη γηα απηϋο. Σν 1960 μεθηλνχλ νη Ϋξεπλεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα- παξαγσγά ησλ επηζπκεηψλ απνηειεζκϊησλ απφ ηα ζρνιεέα (Mortimore, 1999). ΥαξαθηεξηζηηθΫο Ϋξεπλεο εέλαη απηϋο ησλ Coleman et al ην 1966 (Equality of Educational Opportunity) θαη ηνπ Jencks et al ην 1972 (Inequality: A Reassessment of Family and Schooling in America) (ζην MacBeath & Mortimore, 2001: 3). Σν ελδηαθϋξνλ ησλ εξεπλεηψλ άηαλ λα εμεηϊζνπλ αλ κεηψλνληαη νη κεγϊιεο θνηλσληθϋο θαη θπιεηηθϋο δηαθνξϋο κε ηε ζπκβνιά ηνπ ζρνιεένπ. κσο θαη νη δχν νη Ϋξεπλεο Ϋδεημαλ πσο νπζηαζηηθφηεξν ξφιν Ϋπαηδε ηειηθϊ ηη γηλφηαλ Ϋμσ απφ ην ζρνιεέν. Παξφια ηα απνηειϋζκαηα ησλ δχν πξψησλ εξεπλψλ ην ελδηαθϋξνλ δε κεηψζεθε θαη Ϊξρηζαλ κειϋηεο θαη Ϋξεπλεο, ψζηε λα εληνπηζηνχλ πνηνη εέλαη απηνέ νη παξϊγνληεο πνπ κπνξνχλ λα ζπλδϋζνπλ θαιχηεξα ηηο ζρνιηθϋο θαη νηθνγελεηαθϋο αλϊγθεο θαη ζπλζάθεο, θαζψο ην δηαθχβεπκα άηαλ ην αλ θαη πψο ζα Ϋπξεπε λα επελδπζνχλ δεκφζηα ρξάκαηα ζηελ εθπαέδεπζε θαη πνηνο ν ξφινο ηεο πνιηηεέαο ζην ζϋκα ηεο εθπαέδεπζεο. Έηζη ζα κπνξνχζαλ λα επηηεπρζνχλ ηα θαιχηεξα δπλαηϊ απνηειϋζκαηα κε ην λα αλαγλσξηζηνχλ ηα θνηλϊ ζεκεέα αιιϊ θαη νη δηαθνξεηηθϋο πξνηεξαηφηεηεο θαη πξνζδνθέεο αλϊκεζα ζην ζρνιεέν θαη ην ζπέηη. Οη εξεπλεηϋο ζπλϋρηζαλ λα εμεηϊδνπλ ηελ εθδνρά ηεο ηθαλφηεηαο ηνπ ζρνιεένπ λα πξνζθϋξεη επθαηξέεο ζηα παηδηϊ πνπ πξνϋξρνληαη απφ θαηψηεξα θνηλσληθϊ πεξηβϊιινληα. ΣΫηνηεο Ϋξεπλεο άηαλ ζηηο Δ.Π.Ώ. ησλ Edmonds (1981), Huberman θαη Miles (1984), Miles θαη Ekholm(1985), Joyce (1986) θαη ζε Ϊιια κϋξε ηνπ θφζκνπ φπσο ησλ Bashi et al ζην Εζξαάι (1990), ησλ Creemers θαη Lugthart (1989), ησλ Chapman θαη Stevens (1989) θαη ησλ Rutter et al (1979), Reynolds (1982), Tizard et al (1988), (Mortimore, 1999: ). Υαξαθηεξηζηηθφ παξϊδεηγκα απνηεινχλ ηα απνηειϋζκαηα ηεο Ϋξεπλαο ηνπ Mortimore ην 1987 «Schools Matter» (Mortimore, 1999) απφ ηα νπνέα θϊλεθε φηη ην ζρνιεέν ζην νπνέν θνηηϊ Ϋλα παηδέ κπνξεέ λα παέμεη ζεηηθφ ά αξλεηηθφ ξφιν ζηελ πξφνδν θαη αλϊπηπμά ηνπ, αλεμϊξηεηα απφ ηα θνηλσληθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ πνπ πξνζδηνξέδνπλ ην παηδέ. Χζηφζν εμαθνινπζνχλ λα ππϊξρνπλ εξεπλεηϋο πνπ ππνζηεξέδνπλ φηη ηα θνηλσληθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηνπ παηδηνχ παέδνπλ πξσηεχνληα ξφιν ζηε ζρνιηθά απνηειεζκαηηθφηεηα. ΒλδεηθηηθΪ αλαθϋξνπκε ηελ Ϋξεπλα ηνπ Thrupp (1998) ζηελ νπνέα δηαπηζηψλεη φηη νη θνηλσληθϋο παξϊκεηξνη ησλ καζεηψλ ησλ ζρνιεέσλ πνπ κειϋηεζε 66

75 παέδνπλ κεγϊιν ξφιν ζηα ζρνιηθϊ απνηειϋζκαηα. ΏπηΪ επεξεϊδνληαη απφ ηελ θνηλσληθά θαηαγσγά ησλ καζεηψλ θαη θαηαιάγεη ινηπφλ φηη ε θνηλσληθά ηϊμε ησλ καζεηψλ δελ πξϋπεη λα ζεσξεέηαη αζάκαληνο παξϊγνληαο ζηε ζρνιηθά επέδνζε, απνηειεέ αληέζεηα Ϋλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξϊγνληεο πνπ πξϋπεη λα ιακβϊλνληαη ππφςε πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ κηα απνηειεζκαηηθά κεηαξξχζκηζε (Thrupp, 1998: 216). Δ απνηειεζκαηηθφηεηα Ϊιινηε αλαθϋξεηαη ζην θαηϊ πφζν ε ζρνιηθά πξϊμε πξαγκαηνπνηεέ ηνπο ζηφρνπο ηεο (ΚαξαηδηΪ-ηαπιηψηε, 2006) θαη Ϊιινηε αλαθϋξεηαη ζηηο πςειϋο επηδφζεηο. Ο Mortimore (1999: 115) νξέδεη ην απνηειεζκαηηθφ ζρνιεέν σο ην «ζρνιείν ηνπ νπνίνπ νη καζεηέο πξννδεχνπλ πεξηζζφηεξν απφ ην αλακελφκελν». Οη Ϋξεπλεο αξρηθϊ μεθέλεζαλ κε ζηφρν λα εξεπλεζεέ ην ζϋκα ηεο ηζφηεηαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ επθαηξηψλ. Δ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο πξϋπεη λα Ϋρεη σο ζηφρν ηελ ηζφηεηα ζχκθσλα κε ηνλ Barry McGaw θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα σο κνξθά θαη δεέθηεο ηεο πνηφηεηαο ησλ πξνγξακκϊησλ θαη ησλ νξγαληζκψλ νθεέιεη λα πξνσζεέ ηελ ηζφηεηα ζηε δηαλνκά ησλ αγαζψλ (Townsend, 1997: 14). Οη Demeuse θαη De Zanet (1998) ζεκεηψλνπλ ηε ζρϋζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο κε ηε κεέσζε ησλ αληζνηάησλ. Δ απνηειεζκαηηθφηεηα εζηηαδφηαλ γηα κεγϊιν δηϊζηεκα ζε ιέζηεο παξακϋηξσλ θαη παξαγφλησλ πνπ εέραλ βξεζεέ φηη άηαλ ζεκαληηθνέ. Σα ραξαθηεξηζηηθϊ ελφο απνηειεζκαηηθνχ ζρνιεένπ θαέλεηαη φηη κπνξνχλ λα νκαδνπνηεζνχλ ζε 11 βαζηθνχο παξϊγνληεο: εγεζέα, θνηλφ φξακα θαη ζηφρνη, καζεζηαθφ πεξηβϊιινλ, επηθϋληξσζε ζηε κϊζεζε θαη ηε δηδαζθαιέα, πςειϋο πξνζδνθέεο, ζεηηθά ελέζρπζε, παξαθνινχζεζε πξνφδνπ, θαζνξηζκφο ησλ δηθαησκϊησλ θαη ππνρξεψζεσλ ησλ καζεηψλ, δηδαζθαιέα κε ζαθά ζθνπφ, νξγαληζκφο πνπ καζαέλεη, ζπλεξγαζέα ζρνιεένπ- νηθνγϋλεηαο (MacBeath & Mortimore, 2001: 708). κσο απηϋο νη ιέζηεο «δελ έδεηρλαλ κε πνην ηξφπν πξνθαινχζαλ ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηα ζρνιηθά απνηειέζκαηα» (Creemers & Reezigt, 1999: 108). Βπέζεο δελ κπνξνχζαλ λα εμεγάζνπλ ζε πνην βαζκφ κπνξνχκε λα ραξαθηεξέζνπκε Ϋλα ζρνιεέν αλαπνηειεζκαηηθφ, αλ ππνιεέπεηαη ζε θϊπνηνλ απφ ηνπο παξαπϊλσ 11 παξϊγνληεο. Έξεπλεο ησλ Myers, Rosenholtz, Gray, Wilcox θαη Reynolds (MacBeath & Mortimore, 2001: 7-8) Ϋδεημαλ πσο δελ εέλαη ηφζν εχθνιν Ϋξγν ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ πξνεγνπκϋλνπ. Ώπηφ φκσο πνπ θαέλεηαη επέζεο εέλαη φηη ην ζρνιεέν παέδεη ζεκαληηθφ ξφιν. Σν θαηϊ πφζν ε επέδξαζά ηνπ κπνξεέ λα κεηψζεη ά λα εμαιεέςεη ηηο θνηλσληθϋο αληζφηεηεο εέλαη αθφκα Ϋλα αλνηθηφ εξψηεκα. ΚαηΪ ηνπο Hopkins θαη Reynolds (2001) απνηειεζκαηηθφ ζρνιεέν δελ εέλαη απηφ πνπ δηαζϋηεη ζπγθεθξηκϋλα ραξαθηεξηζηηθϊ ά αλαιακβϊλεη ζπλερψο θαηλνηφκεο δξϊζεηο αιιϊ απηφ πνπ επηιϋγεη ζσζηϊ, ελζσκαηψλεη θαη δηαρεηξέδεηαη ηηο θαηλνηνκέεο ζην δηθφ ηνπ μερσξηζηφ πξφγξακκα. Ώθνινχζεζαλ κνληϋια πνπ πξνζπαζνχζαλ λα εμεγάζνπλ ζεσξεηηθϊ ηελ επέδξαζε απηψλ ησλ παξαγφλησλ. ΥαξαθηεξηζηηθΪ αλαθϋξνπκε ην κνληϋιν Caroll s (1989), πνπ επηθεληξψλεηαη ζην Ώλαιπηηθφ Πξφγξακκα, ζηηο δηαδηθαζέεο θαη ζηε ζπκπεξηθνξϊ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη πξνζπαζεέ λα εμεγάζεη γηαηέ νη καζεηϋο αληαπνθξέλνληαη δηαθνξεηηθϊ. ε Ϋλα κνληϋιν ησλ Creemers θαη Reezigt (1999: 109) πξνηεέλεηαη ε Ϋκθαζε λα δέλεηαη ζηνπο παξϊγνληεο ηνπ 67

76 ζρνιηθνχ επέπεδνπ, ρσξέο λα ππνηηκψληαη νη παξϊγνληεο πνπ επηδξνχλ Ϋμσ απφ ην ζρνιεένγνλεέο, ΜΜΒ θηι. Οη παξϊγνληεο ηνπ ζρνιηθνχ επηπϋδνπ αλαθϋξνληαη ζην πεξηερφκελν, ζην ζρνιηθφ πεξηβϊιινλ, ζηελ ηϊμε θαη ζην καζεηά. Θεσξεέηαη πσο ην ζρνιεέν επεξεϊδεηαη απφ ην πιαέζην, ε ηϊμε απφ ην ζρνιεέν θαη ν καζεηάο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη ηελ ηϊμε. Υξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ εξκελεέα ζηνηρεέα ηφζν ησλ ζεσξηψλ κϊζεζεο φζν θαη ησλ ζεσξηψλ ησλ νξγαλψζεσλ (Creemers, 2006: 505). Σν θνηλφ ζηνηρεέν πνπ ζπλδϋεη ηνπο παξϊγνληεο απηνχο θαη νδεγεέ ζε θαιχηεξα απνηειϋζκαηα εέλαη ην θνηλφ φξακα (Creemers & Reezigt, 1999: 127). Δ Ϋλλνηα ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο δελ πξϋπεη λα ζπγρϋεηαη κε απηά ηεο απνδνηηθφηεηαο, πνπ απνηειεέ θαη κηα Ϊιιε πξνζϋγγηζε, ε νπνέα αθνξϊ ζηα απνηειϋζκαηα, γηα ηε κϋηξεζε ηεο ΠηΒ. Δ απνδνηηθφηεηα Ϋρεη θαη απηά ηηο βϊζεηο ηεο ζην ρψξν ηεο νηθνλνκέαο. Δ εθπαέδεπζε ζεσξεέηαη σο κηα παξαγσγηθά δηαδηθαζέα πνπ Ϋρεη θϊπνηεο εηζξνϋο, νη νπνέεο κϋζα απφ ιεηηνπξγέεο κεηαηξϋπνληαη ζε εθξνϋο. Δ απνδνηηθφηεηα κηαο παξαγσγηθάο δηαδηθαζέαο ζπλάζσο αλαθϋξεηαη ζηε κεηαηξνπά ησλ εηζξνψλ ζε εθξνϋο κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν, ζηε κϋγηζηε δπλαηά πνζφηεηα ρξεζηκνπνηψληαο φζν ην δπλαηφ κηθξφηεξεο πνζφηεηεο εηζξνψλ θαη κε ην ιηγφηεξν θφζηνο. Αηαθξέλεηαη ζε εζσηεξηθά, εμσηεξηθά θαη παξαγσγηθά θαη ηϋινο θνηλσληθά (ΚαξαηδηΪ ηαπιηψηε, 2006). ε απηφ ην ζεκεέν πξϋπεη λα ζεκεησζεέ πσο νη εξεπλεηϋο πνπ αζρνιάζεθαλ κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ρξεζηκνπνέεζαλ θπξέσο πνζνηηθϋο κεζφδνπο ζηηο ΫξεπλΫο ηνπο θαη επηθεληξψζεθαλ ζηηο καζεηηθϋο επηδφζεηο. Ο πξνζαλαηνιηζκφο ηνπο εέλαη ζηαηηθφο κε ηελ Ϋλλνηα φηη ελδηαθϋξεη ην απνηϋιεζκα θαη φρη ε δηαδηθαζέα (Townsend, 1997: 17), φκσο αλαδεηθλχνπλ ην κεξέδην επζχλεο πνπ Ϋρεη ην ζρνιεέν σο πξνο ην ηη εθπαέδεπζε πξνζθϋξεη θαη δέλνπλ Ϋκθαζε ζηε ζεψξεζε ηνπ ζρνιεένπ σο νξγαληζκνχ (Murphy, 1992). ρνιηθή Βειηίσζε Δ ηϊζε ηεο αλαγλψξηζεο ηεο επζχλεο ηνπ ζρνιεένπ ζην θαηϊ πφζν ε γλψζε εέλαη ηθαλά ζπλζάθε, γηα λα νδεγάζεη ζηε βειηέσζά ηνπ, νδάγεζε ζηε πξνζϋγγηζε ηεο ζρνιηθάο βειηέσζεο, πνπ εέλαη κηα δπλακηθά δηαδηθαζέα θαη πεξηιακβϊλεη ηφζν ηελ αλαβϊζκηζε ηεο δηδαζθαιέαο θαη ηεο κϊζεζεο φζν θαη ησλ δηαδηθαζηψλ. Δ πξνζϋγγηζε απηά, φπσο εέλαη ζαθϋο, αληηιακβϊλεηαη ηελ πνηφηεηα απφ ηε ζθνπηϊ ηεο δηαδηθαζέαο. Έλα κνληϋιν βειηέσζεο δεκηνπξγεέ νπζηαζηηθά ζρϋζε θαη ζχλδεζκν θαηϊ ηνπο Gosling θαη D Andrea (2001: 11) «αλάκεζα ζην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα θαη ηε δηαζθάιηζε πνηφηεηαο γηαηί δεκηνπξγεί έλα ζπλεξγαηηθφ πεξηβάιινλ» θαη κηα ζεψξεζε θαη θαηαλφεζε νιηζηηθά ηφζν ηεο αμηνιφγεζεο φζν θαη ηεο βειηέσζεο. Δ ζρνιηθά βειηέσζε αλαθϋξεηαη πεξηζζφηεξν ζηε ζπζηεκαηηθά δηαδηθαζέα πνπ Ϋρεη σο ζηφρν ζηελ αιιαγά ησλ ζπλζεθψλ κϊζεζεο. Δ ζρνιηθά βειηέσζε ζπλδϋεηαη κε ηελ αιιαγά, αλ θαη δε ζπλεπϊγεηαη φηη φπνηα αιιαγά, νδεγεέ θαη ζηε ζρνιηθά βειηέσζε (Mortimore, 1999: 260). Έρεη 68

77 ηηο ξέδεο ηεο πεξηζζφηεξν ζηελ θαζεκεξηλά πξαθηηθά παξϊ ζηα απνηειϋζκαηα ηεο επηζηεκνληθάο Ϋξεπλαο (Saunders, 2000). Δ πξνζϋγγηζε ηεο ζρνιηθάο βειηέσζεο ηηο δεθαεηέεο ηνπ 1960 θαη 1970 δελ πξνζαλαηνιέζηεθε ακϋζσο ζηε δηαδηθαζέα, αξρηθϊ εέρε πηνζεηάζεη κηα ηερληθά θπξέσο θηινζνθέα, θαηϊ ηελ νπνέα νη θαηλνηνκέεο ζην Ώλαιπηηθφ Πξφγξακκα εηζϊγνληαλ απφ «πϊλσ πξνο ηα θϊησ». Δ εζηέαζε άηαλ ζηε ζρνιηθά νξγϊλσζε θαη δηνέθεζε θαζψο θαη ζην Ώλαιπηηθφ Πξφγξακκα. Οη θαηλνηνκέεο αθνξνχζαλ ζε φιν ην ζρνιεέν σο νιφηεηα θαη φρη κεκνλσκϋλα ζηνπο δαζθϊινπο. Δ απνηέκεζε ηεο βειηέσζεο γηλφηαλ κϋζσ πνζνηηθψλ κεζφδσλ, νη νπνέεο εζηέαδαλ κφλν ζηα απνηειϋζκαηα. Δ απνηπρέα ηεο βειηέσζεο βϊζεη απηάο ηεο θηινζνθέαο απνδφζεθε ζην φηη δελ ππάξρε εκπινθά θαη ζπκκεηνρά ησλ δαζθϊισλ ζην φιν εγρεέξεκα. Έηζη ηε δεθαεηέα ηνπ 1980 πηνζεηεέηαη ε αληέζεηε αθξηβψο θηινζνθέα «απφ θϊησ πξνο ηα πϊλσ», ε βειηέσζε ζεσξάζεθε ππφζεζε ηνπ θϊζε ζρνιεένπ μερσξηζηϊ ρσξέο βϋβαηα λα απνθιεέεηαη ε βνάζεηα ησλ εκπεηξνγλσκφλσλ. Ώπηά ε πξνζϋγγηζε Ϋδσζε Ϋκθαζε ζηελ πξαθηηθά γλψζε ηνπ δαζθϊινπ θαη ηηο εκπεηξέεο ηνπ θαη ρξεζηκνπνέεζε πνηνηηθϋο θπξέσο κεζφδνπο ζπιινγάο δεδνκϋλσλ. Δ ζρνιηθά βειηέσζε κπνξεέ λα Ϋρεη πνιινχο πξνζαλαηνιηζκνχο, φπσο ηελ Ϋξεπλα, ηε ζπλεξγαζέα, ηελ αμηνιφγεζε, ην ΏΠ, ηηο δηδαθηηθϋο πξαθηηθϋο (Mortimore, 1999: 262). Βπέζεο, εμαξηϊηαη απφ πνιινχο παξϊγνληεο φπσο νη δϊζθαινη θαη ην θαηϊ πφζν απηνέ επηζπκνχλ ηε βειηέσζε θαη ηε ζπλερά επηκφξθσζε, ε εγεζέα, νη ζχκβνπινη, ην θιέκα ηνπ ζρνιεένπ (Clark, Lotto & Astuto, 1984). Οη ζρεηηθϋο Ϋξεπλεο ζπλϋβαιαλ ζην: 1. Να γέλεη θαηαλνεηά ε πνξεέα ηεο βειηέσζεο θαη λα θαηαλνεζεέ ν ξφινο ησλ ππνθεηκϋλσλ πνπ ζπκβϊιινπλ ζηελ αιιαγά ζηελ εθπαέδεπζε. 2. Να δεκηνπξγεζνχλ πιαέζηα θαη κνληϋια γηα λα θαηαλνεζεέ ν βαζκφο βειηέσζεο σο δηαδηθαζέα θαη σο ζχζηεκα γηα ην ζρνιεέν θαη ηελ ηϊμε. 3. Να δνζεέ Ϋκθαζε ζηηο δηαθνξεηηθϋο εκπεηξέεο, απφςεηο θαη αλϊγθεο ησλ ππνθεηκϋλσλ πνπ παέδνπλ πξσηεχνληα ξφιν ζηε βειηέσζε, φπσο ησλ δηεπζπληψλ, δαζθϊισλ, καζεηψλ, γνληψλ. 4. Να γέλεη κηα εηο βϊζνο πεξηγξαθηθά αλϊιπζε ηεο θνπιηνχξαο θαη ησλ δπλακηθψλ ζρϋζεσλ κϋζα ζην ζρνιεέν. 5. Να γέλεη αμηνιφγεζε μερσξηζηψλ ελεξγεηψλ βειηέσζεο. 6. Να δνζεέ Ϋκθαζε ζηελ ηϊμε, σο ν ηφπνο πνπ ιακβϊλεη ρψξα ε δηδαζθαιέα θαη νη θϊζε εέδνπο αιιειεπηδξϊζεηο (Saunders, 2000: 6). Δ πξνζϋγγηζε ηεο ζρνιηθάο βειηέσζεο ζε αληέζεζε κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ελδηαθϋξεηαη λα αλαθαιχςεη ηη πξϋπεη λα γέλεη γηα λα εέλαη Ϋλα ζρνιεέν απνδνηηθφ θαη λα επηηεπρζεέ ε πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο θαη Ϋρεη Ϋλα δπλακηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ζε αληέζεζε κε ην ζηαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο ζρνιηθάο απνηειεζκαηηθφηεηαο (Townsend, 1997: 16). 69

78 Απνηειεζκαηηθή ρνιηθή Βειηίσζε Σα ηειεπηαέα ρξφληα γέλεηαη πξνζπϊζεηα λα ζπγθεξαζηνχλ απηϋο νη δχν πξνζεγγέζεηο, ηεο ζρνιηθάο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ηεο ζρνιηθάο βειηέσζεο, γηαηέ ζεσξεέηαη πσο ε κέα ζπκπιεξψλεη ηελ Ϊιιε. O Murphy (1992) θϊλεη ιφγν γηα αλαδφκεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο θαη γηα ηηο δπλακηθϋο ησλ ζρϋζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη κϋζα ζε απηφ θαη ηε δηαδηθαζέα δηδαζθαιέαο/ κϊζεζεο ζηα ζρνιεέα. Δ ζχλδεζε απηψλ ησλ δχν πξνζεγγέζεσλ άηαλ κϊιινλ αλακελφκελε, αλ αλαινγηζηεέ θαλεέο πσο γηα ηε βειηέσζε ηνπ ζρνιεένπ εέλαη αλϊγθε λα ιακβϊλνληαη ππφςε νη παξϊγνληεο κϋζα ζην ζρνιεέν θαη ηελ ηϊμε πνπ εέλαη απαξαέηεην λα αιιϊμνπλ, ψζηε λα βειηησζνχλ ηα απνηειϋζκαηα. Δ Ϋξεπλα γηα ηε ζρνιηθά απνηειεζκαηηθφηεηα κπνξεέ λα δψζεη απηά ηε γλψζε. Ώληέζηνηρα ε ζρνιηθά βειηέσζε θαη νη αιιαγϋο ζην ζρνιεέν ά κϋζα ζηελ ηϊμε κπνξνχλ λα πξνζθϋξνπλ Ϋλα πεδέν πεηξακαηηζκνχ θαη εθαξκνγάο ησλ ζεσξηψλ ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο, ζπλδϋνληαο ηηο δηαδηθαζέεο κε ηα απνηειϋζκαηα θαη δηαπηζηψλνληαο ηελ χπαξμε ά φρη αηηησδψλ ζρϋζεσλ. ΠνιιΪ πξνγξϊκκαηα Ϋρνπλ άδε πινπνηεζεέ, πνπ ζηνρεχνπλ ζηε ζχγθιηζε θαη δηεξεχλεζε ησλ δπλαηνηάησλ απηψλ ησλ δχν πξνζεγγέζεσλ. ΏπηΪ θπξέσο εζηηϊδνπλ ζηε δηδαζθαιέα, ηε κϊζεζε θαη ην επέπεδν ηεο ηϊμεο, ζηηο εθξνϋο πϋξα απφ ηηο καζεηηθϋο επηδφζεηο, ζηηο ηδηαέηεξεο ζπλζάθεο θϊζε ζρνιεένπ θαη ζηελ απμεκϋλε ζπλνρά (Townsend, 1997: 18-30). Δ αμηνιφγεζε, φπσο αλακϋλεηαη Ϊιισζηε, παέδεη πξσηεχνληα ξφιν θαη κϊιηζηα κε ηε κνξθά ηεο απηφαμηνιφγεζεο, εθφζνλ ην θϊζε ζρνιεέν εθαξκφδεη δηθφ ηνπ πξφγξακκα βειηέσζεο εζηηϊδνληαο ζηα ηδηαέηεξα ραξαθηεξηζηηθϊ ηνπ. ΒλδεηθηηθΪ εέλαη ηα πξνγξϊκκαηα: Improving School Effectiveness Project θαη ην Effective School Improvement (ESI) πνπ ρξεκαηνδνηάζεθε απφ ηελ Βπξσπατθά Έλσζε (Wikeley & Murillo, 2005: 356). Σν πξψην Ϋιαβε ρψξα ζηε θνηέα, αιιϊ Ϋγηλαλ ζπγθξέζεηο θαη κε ηξέηεο ρψξεο. Βληνπέζηεθαλ ηξεηο παξϊγνληεο πνπ άηαλ θνηλνέ παξϊ ηα δηαθνξεηηθϊ πνιηηηζηηθϊ πιαέζηα: νη δϊζθαινη, νη καζεηϋο θαη νη γνλεέο. Δ θαηλνηνκέα ηνπ ζπγθεθξηκϋλνπ πξνγξϊκκαηνο Ϋγθεηηαη ζην φηη ηα απνηειϋζκαηα φρη κφλν αλαθνηλψζεθαλ ζηα ζρνιεέα, αιιϊ θαη ζρεδηϊζηεθαλ θαη εθαξκφζηεθαλ ζηξαηεγηθϋο βειηέσζεο. Σν δεχηεξν Ϋιαβε ρψξα κεηαμχ 8 επξσπατθψλ ρσξψλ κε ζηφρν ηε δεκηνπξγέα ελφο θνηλνχ πιαηζένπ γα ηελ απνηειεζκαηηθά βειηέσζε ηνπ ζρνιεένπ. Οη εξεπλεηϋο ζεσξνχλ πσο ην ζρνιεέν σο νξγαληζκφο δελ παέδεη ην κφλν θαη ηνλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ζην ζϋκα ηεο βειηέσζεο ηεο πνηφηεηϊο ηνπ. Οη εθπαηδεπηηθνέ θαη ην πιαέζην εέλαη νη πην θαζνξηζηηθνέ παξϊγνληεο γηα ηε βειηέσζε. Δ ζρνιηθά απνηειεζκαηηθφηεηα ελδηαθϋξεηαη ινηπφλ λα βξεη πνηνη παξϊγνληεο επεξεϊδνπλ ηα ζρνιηθϊ απνηειϋζκαηα ελψ ε ζρνιηθά βειηέσζε εέλαη πξνζαλαηνιηζκϋλε ζηελ πξαθηηθά θαη ηε δηακφξθσζε πνιηηηθάο πνπ ζηνρεχεη ζηελ αιιαγά ηεο εθπαέδεπζεο πξνο κηα επηζπκεηά θαηεχζπλζε (Creemers & Reezigt, 2005: 359). Σα απνηειϋζκαηα ησλ εξεπλψλ γηα ηε ζρνιηθά απνηειεζκαηηθφηεηα κπνξνχλ λα πξνζθϋξνπλ λϋα γλψζε πνπ κπνξεέ λα ρξεζηκνπνηεζεέ ζηε ζρνιηθά βειηέσζε. Ώπφ ηελ Ϊιιε, ε ζρνιηθά βειηέσζε κπνξεέ λα ζεσξεζεέ σο Ϋλα πνιχ θαιφ 70

79 εξγαιεέν γηα λα ειεγρζνχλ νη ζεσξέεο ηεο ζρνιηθάο απνηειεζκαηηθφηεηαο (Creemers & Reezigt, 2005: 360). Δ απνηειεζκαηηθά ζρνιηθά βειηέσζε νξέδεηαη ινηπφλ σο «ε ζρεδηαζκέλε εθπαηδεπηηθή αιιαγή πνπ απμάλεη ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα θαη ηελ ηθαλφηεηα ηνπ ζρνιείνπ λα δηαρεηξηζηεί ηελ αιιαγή» (Creemers & Reezigt, 2005: 361). Γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηε βειηέσζε ηνπ ζρνιεένπ απηφ πνπ αλαδεηθλχεηαη σο ζεκαληηθφο παξϊγνληαο εέλαη ε δεκηνπξγέα κηαο θνπιηνχξαο πνπ δηαθξέλεηαη απφ ην θνηλφ φξακα θαη ηνπο θνηλνχο ζηφρνπο, ην θαιφ θιέκα, ηε ζπλεξγαζέα, ην ζρεδηαζκφ θαη πξνγξακκαηηζκφ (Stoll & Fink, 1994: 151; Creemers & Rezigt, 2005:363). ΜΪιηζηα επεηδά δηαπηζηψλεηαη εξεπλεηηθϊ φηη ηε βειηέσζε θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηελ επεξεϊδνπλ θαη Ϊιινη παξϊγνληεο εθηφο ζρνιεένπ ρξεζηκνπνηεέηαη πιϋνλ ν φξνο απνηειεζκαηηθά εθπαηδεπηηθά βειηέσζε. Σν κνληϋιν πνπ ζα κπνξνχζε λα εξκελεχζεη ζσζηϊ ηελ απνηειεζκαηηθά εθπαηδεπηηθά βειηέσζε ζεσξεέηαη πσο εέλαη απαξαέηεην «λα είλαη πνιπδηάζηαην, λα βαζίδεηαη ζηελ παξαδνρή φηη κεξηθνί παξάγνληεο είλαη θπθιηθνί, λα είλαη ζαθήο ν ηξφπνο αμηνιφγεζεο φισλ ησλ παξαγφλησλ θαη λα μεθαζαξίδεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ παξαγφλησλ. Ηδηαίηεξε έκθαζε ηέινο είλαη αλάγθε λα δείρλεη ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ δαζθάινπ κέζα ζηελ ηάμε» (Creemers & Kyriakides, 2006: 347). Υξεζηκνπνηεέηαη ν φξνο απνηειεζκαηηθά εθπαηδεπηηθά θαη φρη ζρνιηθά βειηέσζε, γηα λα ηνληζηεέ ε πνιπδηϊζηαηε θχζε ηνπ κνληϋινπ θαη ε αιιειεπέδξαζε ηνπ ζρνιεένπ, ηεο ηϊμεο θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, πνπ ηειηθϊ επεξεϊδεη ηελ απνηειεζκαηηθά βειηέσζε (Creemers & Kyriakides, 2008: 4). Σν δπλακηθφ κνληϋιν πνπ πξνηεέλνπλ νη Creemers θαη Kyriakides (2008: 150) ιακβϊλεη ππφςε ηνπ ηελ εζληθά/ πεξηθεξεηαθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά, ηελ πνιηηηθά γηα ηελ αμηνιφγεζε, ην εθπαηδεπηηθφ πεξηβϊιινλ, ηελ πνιηηηθά ηνπ ζρνιεένπ θαη ηελ αμηνιφγεζε ζε επέπεδν ζρνιεένπ, ηελ πνηφηεηα ηεο δηδαζθαιέαο. Δ πνηφηεηα δηδαζθαιέαο, αθνξϊ ζηνλ πξνζαλαηνιηζκφ, ηε δνκά, ηελ ηερληθά, ηελ εθαξκνγά, ηελ αμηνιφγεζε, ηε δηαρεέξηζε ηνπ ρξφλνπ θαη ησλ εξσηάζεσλ θαη ηελ ηϊμε σο πεξηβϊιινλ κϊζεζεο. Βπέζεο ιακβϊλεη ππφςε ηνπ ηα ραξαθηεξηζηηθϊ- φπσο ην θχιν, ην θνηλσληθφ νηθνλνκηθφ επέπεδν, ην ρξφλν πνπ αθηεξψλεηαη ζε κηα ελφηεηα, ηηο επθαηξέεο γηα κϊζεζε, ηελ εζληθφηεηα, ηα ραξαθηεξηζηηθϊ πξνζσπηθφηεηαο, ηηο πξνζδνθέεο, ηνλ ηξφπν ζθϋςεο θαη ηα θέλεηξα- εθπαηδεπηηθνχ θαη καζεηά. ινη απηνέ νη παξϊγνληεο ζεσξνχλ πσο επηδξνχλ ζηα καζεηηθϊ γλσζηηθϊ, ζπλαηζζεκαηηθϊ, ςπρνινγηθϊ, κεηαγλσζηηθϊ απνηειϋζκαηα. Γηνίθεζε Οιηθήο Πνηφηεηαο Μηα Ϊιιε πξνζϋγγηζε ηεο ΠηΒ εέλαη ε «δηνέθεζε νιηθάο πνηφηεηαο», ε νπνέα αλαθϋξεηαη ζηε δηνέθεζε ησλ επηρεηξάζεσλ, αιιϊ κπνξεέ λα εθαξκνζηεέ θαη ζηε δηνέθεζε ηεο εθπαέδεπζεο. Οη αξρϋο ηνπ management ζεσξεέηαη φηη κπνξνχλ λα ζπκβϊιινπλ ζηε βειηέσζε ηεο εθπαηδεπηηθάο δηαδηθαζέαο. Δ δηνέθεζε νιηθάο πνηφηεηαο αλαγλσξέδεη «φηη γηα λα είλαη έλαο νξγαληζκφο αιεζηλά απνδνηηθφο, θάζε ηκήκα ηνπ πξέπεη λα έρεη ζπλεξγαζία κε ηα ππφινηπα» (ΐαβνπξΪθε et al, 2008: 31) θαη ζε θϊζε εξγαζέα ηνπ λα ιακβϊλεη ππφςε ηνπ ηελ ηθαλνπνέεζε θαη ηηο αλϊγθεο 71

80 ηνπ πειϊηε (Cao et al, 2000). Δ πξνζϋγγηζε απηά ζεσξεέηαη θαηαλαισηηθά εθφζνλ ελδηαθϋξεηαη γηα ηελ ηθαλνπνέεζε ησλ αλαγθψλ ηνπ πειϊηε (Gewirtz, 2000: 355). Γηα ηελ εθπαέδεπζε νιηθά πνηφηεηα εέλαη ε ζπλεράο πξνζπϊζεηα πξνζϋγγηζεο πξνο ην Ϊξηζην θαη απνβιϋπεη: ζηελ εθπιάξσζε θαη ππϋξβαζε ησλ πξνζδνθηψλ θαη αλαγθψλ ηνπ καζεηά, ζηε ζπλερά βειηέσζε ησλ δηαδηθαζηψλ, ζηελ αλϊζεζε επζπλψλ ζηνπο καζεηϋο, ζηε κεέσζε ησλ αδπλακηψλ ηνπ ζπζηάκαηνο θαη ηελ πηνζϋηεζε κεζφδσλ πνπ νδεγνχλ ζηελ απνηειεζκαηηθά θαη θξηηηθά κϊζεζε, ζηελ ελδπλϊκσζε ησλ αηφκσλ θαη ζηελ νκαδηθά εξγαζέα, ζηε ζπκκεηνρά φισλ ησλ θνξϋσλ πνπ εκπιϋθνληαη ζηε ιεηηνπξγέα ηνπ ζρνιεένπ (εδψ πεξηιακβϊλνληαη θαη ηα ζηειϋρε εθπαέδεπζεο, φπσο εέλαη ν ρνιηθφο χκβνπινο), (Γαβιαλφο, 2003: 32). Έληεθα παξϊγνληεο νδεγνχλ ζηελ νιηθά πνηφηεηα. Ώπηνέ εέλαη: ε ραξηζκαηηθά εγεζέα, νη πςειϋο πξνζδνθέεο ζπκπεξηθνξϊ εθπαηδεπηηθψλ, ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, νη κϋζνδνη δηδαζθαιέαο, ην ζρνιηθφ θιέκα- θνπιηνχξα, ε θαηϊιιειε πιηθνηερληθά ππνδνκά, ηα θαιϊ αλαιπηηθϊ πξνγξϊκκαηα, ε κϋηξεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο επέδνζεο, ε ζπλεξγαζέα θαη ελεξγφο ζπκκεηνρά ησλ γνλϋσλ θαη ηεο θνηλφηεηαο ζην Ϋξγν ηνπ ζρνιεένπ, ην απνθεληξσηηθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ε νηθνλνκηθά απηνηϋιεηα ηεο ζρνιηθάο κνλϊδαο (ΚαξαηΪζηνο & Καξακάηξνπ, 2008: 49-50). H πξνζϋγγηζε απηά Ϋρεη ζηφρν ην πϋξαζκα απφ ηνλ Ϋιεγρν ζηελ αλαβϊζκηζε θαη ζηε κϊζεζε (Avdjieva & Wilson, 2002: 374). Δ γξαθεηνθξαηέα θαη ε κνλνδηϊζηαηε επηθνηλσλέα κφλν απφ ηελ θνξπθά ζηε βϊζε, δε ζπληεινχλ ζηε δηνέθεζε νιηθάο πνηφηεηαο, ελψ αληέζεηα ε δεκηνπξγέα κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο νδεγεέ ζε θαιχηεξα απνηειϋζκαηα θαη βειηέσζε (Avdjieva & Wilson, 2002: 378). Σν ελδηαθϋξνλ επηθεληξψλεηαη ηφζν ζηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο φζν θαη ηνλ απνηειεζκαηηθφ ρεηξηζκφ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Ο απνηειεζκαηηθφο ρεηξηζκφο κϋζα απφ δηαδηθαζέεο ζπλερνχο αμηνιφγεζεο νδεγεέ ζηε ζπλερά βειηέσζε θαη Ϊξα ζηελ πνηφηεηα (Kabourides & Link, 2001; Φαζνχιεο, 2001). ΜΪιηζηα ε αλαηξνθνδφηεζε απνηειεέ ην θνκβηθφ ζεκεέν φιεο ηεο δηαδηθαζέαο, γηαηέ απηά βνεζϊεη λα εμεηαζηεέ ην θαηϊ πφζν πϋηπρε ά απϋηπρε ε πξνζπϊζεηα πνπ επηρεηξάζεθε (Motwani & Kumar, 1997). Βπέζεο ζχκθσλα κε ηε θηινζνθέα ηεο νιηθάο πνηφηεηαο πξϋπεη λα δέλεηαη ζεκαζέα ζηε δηαδηθαζέα θαη φρη ζηα απνηειϋζκαηα θαη λα δέλεηαη Ϋκθαζε ζηε ζσζηά επηινγά ησλ ζηειερψλ εθπαέδεπζεο, πνπ ζεσξνχληαη θιεηδέ ηνπ πεξηβϊιινληνο εξγαζέαο (Φαζνχιεο, 2001). Δ πξνζϋγγηζε ηεο δηνέθεζεο νιηθάο πνηφηεηαο Ϋρεη δερηεέ θξηηηθϋο σο πξνο ην φηη ζεσξεέ ηνπο καζεηϋο πειϊηεο θαη γηα ην φηη ελδηαθϋξεηαη ζηελ νπζέα κφλν γηα ηηο εθξνϋο θαη φρη γηα ηε δηαδηθαζέα ζε βαζκφ «ψζηε ην ελδηαθέξνλ (λα) εζηηάδεηαη ζην πφζε πνζφηεηα κπνξεί λα κεηξήζεη ηελ πνηφηεηα» (Nachlas, 1999: 84), παξϊ ηνπο αληέζεηνπο ηζρπξηζκνχο ηεο. Δ ηθαλνπνέεζε ησλ αλαγθψλ δελ ηαπηέδεηαη κε ηελ παξνρά πςειάο πνηφηεηαο εθπαέδεπζεο, φπσο επέζεο δελ νδεγεέ απαξαέηεηα θαη ζηελ επέηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο εθπαέδεπζεο θαη θπξέσο ηνπο θνηλσληθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο (Chickering & Potter, 1993). ΜΪιηζηα πξνηεέλεηαη αληέ λα κηιϊκε γηα δηνέθεζε νιηθάο πνηφηεηαο ζηελ εθπαέδεπζε λα γέλεηαη ιφγνο γηα ζρνιεέα νιηθάο πνηφηεηαο (Fusco, 72

81 1994) θαη απηφ γηαηέ ε κεηαθνξϊ ησλ αξρψλ ηεο δηνέθεζεο νιηθάο πνηφηεηαο ζην ρψξν ηεο εθπαέδεπζεο ζϋιεη ηδηαέηεξε πξνζνρά. Ο καζεηάο δελ εέλαη πειϊηεο, αιιϊ Ϊκεζα ζπκκϋηνρνο ζηελ φιε εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα. Σν ζρνιεέν σο νξγαληζκφο δελ Ϋρεη δηθφ ηνπ πξνυπνινγηζκφ, ππϊξρνπλ ζπγθεθξηκϋλνη πφξνη πνπ Ϋρεη ζηε δηϊζεζά ηνπ, ηνπιϊρηζηνλ ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα, ηνπο νπνένπο κπνξεέ λα δηαρεηξηζηεέ ζε φρη θαη ηφζν επϋιηθηα πιαέζηα. Βπέζεο δελ αζθεέ Ϋιεγρν ζηνπο εμσηεξηθνχο παξϊγνληεο πνπ επηδξνχλ ζην ζρνιηθφ πεξηβϊιινλ. Σα πξνβιάκαηα ησλ καζεηψλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ κεηαθϋξνληαη πνιιϋο θνξϋο απφ ην ζπέηη ζην ζρνιεέν θαη δελ εέλαη δπλαηφ λα ειεγρζεέ ε δσά ησλ καζεηψλ απφ ηε ζηηγκά πνπ θεχγνπλ απφ ην ζρνιεέν. Ώθφκα νη ζηφρνη ηνπ ζρνιεένπ δελ πξνζδηνξέδνληαη κϋζα ζην ζρνιεέν. Πξνζδηνξέδνληαη απφ ην ππνπξγεέν παηδεέαο ρσξέο λα ππϊξρεη θακηϊ ζπκκεηνρά απηψλ πνπ εκπιϋθνληαη ζηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα. Ώθφκα, ηνπιϊρηζηνλ γηα ηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα, θαέλεηαη πσο νη εθπαηδεπηηθνέ δελ αηζζϊλνληαη ηελ αλϊγθε γηα αιιαγά. Σν ζεκεέν απηφ αλαδεηθλχεηαη Ϋληνλα ζηελ ΫξεπλΪ καο, φπσο ζα δηαπηζηψζνπκε ζηε ζπλϋρεηα. Σν έδην βϋβαηα Ϋρεη παξαηεξεζεέ θαη αιινχ (Motwani & Kumar, 1997). ΣΫινο, εέλαη αλαγθαέν λα κε δηαθεχγεη πσο ε δηνέθεζε νιηθάο πνηφηεηαο Ϋρεη ηηο ξέδεο ηεο ζην βηνκεραληθφ ηνκϋα. Αηαηππψλεηαη πσο ε πνηφηεηα ησλ ζρνιεέσλ πξνζδηνξέδεη θαη ηελ πνηφηεηα ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ (Γαβιαλφο, 2003: 58-60). Σν ζρνιεέν φκσο νθεέιεη λα ιακβϊλεη ππφςε ηνπ κφλν ηεο αλϊγθεο ησλ βηνκεραληψλ θαη ηεο επηθξαηϋζηεξεο αληέιεςεο γηα ηελ νηθνλνκέα; Δ κεηϊθξαζε ησλ αξρψλ ηεο δηνέθεζεο νιηθάο πνηφηεηαο ζηελ εθπαέδεπζε ζα κπνξνχζε λα εέλαη ν καθξνρξφληνο ζρεδηαζκφο θαη ε δεκηνπξγέα κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ε αμηνιφγεζε κε ζηφρν ηελ πνηφηεηα, ε ζπλεράο επηκφξθσζε, ε ππεχζπλε εγεζέα, ε νκαδηθά εξγαζέα θαη ην θιέκα ζπλεξγαζέαο (Fusco, 1994). ΏπηΪ ηα ζηνηρεέα- δαλεηζκϋλα απφ ηε δηνέθεζε νιηθάο πνηφηεηαο- κπνξνχλ λα απνηειϋζνπλ ζπζηαηηθϊ ζηνηρεέα ζηε βειηέσζε ηεο ΠηΒ θαη ζηε δηαζθϊιηζε απηάο. πζηήκαηα παξαθνινχζεζεο δηαζθάιηζεο ηεο Πνηφηεηαο Δ «δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο» εκθαλέζηεθε ζην ρψξν ηεο βηνκεραλέαο θαη ησλ επηρεηξάζεσλ. ηελ πξνζπϊζεηα λα ειεγρζεέ θαη λα δηαζθαιηζηεέ ε πνηφηεηα αλαπηχρζεθαλ πνιιϊ ζπζηάκαηα παξαθνινχζεζεο ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ φπσο, ε ζπγθξηηηθά κϋζνδνο ηεο επέδνζεο βϊζεη ηηκψλ- ζηφρσλ (benchmarking), κεραληζκνέ επηζεψξεζεο πνηφηεηαο (quality inspection), κϋηξεζε πνηφηεηαο (quality assessment), εθηέκεζε πνηφηεηαο (quality audit), πηζηνπνέεζε πνηφηεηαο (quality accreditation). Δ «δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο» ζεσξεέηαη κηα δηαδηθαζέα ζσζηϊ ζρεδηαζκϋλε θαη ζπζηεκαηηθά πνπ Ϋρεη ζηφρν λα ειϋγμεη αλ ηα δηαηππσκϋλα θξηηάξηα δηαηεξνχληαη θαη αλαβαζκέδνληαη, γηα απηφ θαη εέλαη πξνζϋγγηζε πνπ αθνξϊ πεξηζζφηεξν ζηε δηαδηθαζέα. πγθεθξηκϋλα ε παξαθνινχζεζε, ε ζπγθξηηηθά κϋζνδνο ηεο επέδνζεο βϊζεη ηηκψλζηφρσλ (benchmarking), Ϋρεη ρξεζηκνπνηεζεέ ζηνλ ηερλνινγηθφ ηνκϋα. Δ κεηαθνξϊ ηεο ζηελ εθπαέδεπζε εέλαη ακθέβνιν αλ κπνξεέ λα ζπκβϊιιεη ζηελ πνζνηηθά απνηχπσζε ηεο πνηφηεηαο 73

82 θαη αλ ηα «πξφηππα ησλ κεηξήζεσλ κπνξνχλ λα πξνζδηνξηζηνχλ κε απφιπηε ζαθήλεηα θαη αλ δχλαληαη λα πξνθχςνπλ αθξηβείο, έγθπξεο, αληηθεηκεληθέο θαη αμηφπηζηεο κεηξήζεηο» (Ααγθιάο, 2008: 27). Οη κεραληζκνέ επηζεψξεζεο εέλαη εμσηεξηθνέ θαη απνζθνπνχλ πεξηζζφηεξν ζηε κϋηξεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο βϊζεη θξηηεξέσλ παξϊ ζηε βειηέσζε. Δ κϋηξεζε ηεο πνηφηεηαο αλαθϋξεηαη ζηε κϋηξεζε ζπγθεθξηκϋλσλ γλψζεσλ θαη δεμηνηάησλ, πνπ εέλαη βαζηζκϋλε ζηελ εμϋηαζε ηνπ Ώλαιπηηθνχ ΠξνγξΪκκαηνο, ηεο δνκάο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζεζκνχ ά ηνπ πξνγξϊκκαηνο θαη Ϋρεη ζηφρν λα κεηξϊ ην θαηϊ πφζν ν ζεζκφο ά ην πξφγξακκα Ϋρεη πεηχρεη γεληθψο απνδεθηϊ θξηηάξηα απφδνζεο. Δ εθηέκεζε πνηφηεηαο (audit) ζην ζρνιηθφ επέπεδν αλαθϋξεηαη ζηελ θαηνρά κηαο ζπλνιηθάο εθηέκεζεο γηα ηηο εθπαηδεπηηθϋο ππεξεζέεο θαη γηα ηνπο πιηθνχο θαη Ϊπινπο πφξνπο (MacBeath, 2006: 57). Δ πηζηνπνέεζε ηεο πνηφηεηαο αλαθϋξεηαη ζε δηαδηθαζέεο πνπ δηαζθαιέδνπλ ηελ πηζηνπνέεζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο. ια απηϊ ηα ζπζηάκαηα παξαθνινχζεζεο ηεο δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο Ϋρνπλ Ϋλα θνηλφ: ηελ πηνζϋηεζε δεηθηψλ γηα ηε κϋηξεζά ησλ παξακϋηξσλ πνπ νξέδνληαη. Οη δεέθηεο απηνέ Ϋρνπλ ζηφρν λα παξαθνινπζνχλ ηελ πξφνδν θαη λα επηηξϋπνπλ ηε ζχγθξηζε θαη λα δηαζθαιέδνπλ φηη ζην πϋξαο ηνπ ρξφλνπ ππϊξρεη πξφνδνο (Hargreaves et al, 2001: 19; ΐαβνπξΪθε et al, 2008: 31). Με ηνπο δεέθηεο επηηξϋπεηαη ε πηζηνπνέεζε πσο φ,ηη Ϋγηλε, Ϋγηλε ζχκθσλα κε ην πξνθαζνξηζκϋλα θξηηάξηα (Townsend, 1997). χκθσλα κε ηνλ Gray (1990) νη δεέθηεο πξϋπεη λα Ϋρνπλ Ϊκεζε ζρϋζε κε ηελ επέδνζε ηνπ ζρνιεένπ, λα εέλαη επηθεληξσκϋλνη ζηε δηαδηθαζέα ηεο δηδαζθαιέαο θαη ηεο κϊζεζεο, λα θαιχπηνπλ φιεο ηηο βαζηθϋο πηπρϋο ηεο ζρνιηθάο δξαζηεξηφηεηαο. Βπέζεο λα απνθαιχπηνπλ ηηο δηαθνξεηηθϋο εθπαηδεπηηθϋο πξνηεξαηφηεηεο, λα κπνξνχλ λα κεηξεζνχλ, λα επηηξϋπνπλ ζπγθξέζεηο πνπ ζα Ϋρνπλ λφεκα θαη λα επηηξϋπνπλ ζε θϊζε ζρνιεέν ρσξηζηϊ λα βιϋπεη ην επέπεδν αιιαγάο θαη βειηέσζάο ηνπ. ΣΫινο, πξνηεέλεη λα εέλαη ιέγνη, ψζηε λα εέλαη εχθνιε ε παξαθνινχζεζά ηνπο. Οη δεέθηεο πνπ θαέλεηαη λα ζπκβϊιινπλ ζηελ ΠηΒ θαη ζηε δηαζθϊιηζε απηάο εέλαη ε δηνέθεζε, ε ζπλεξγαζέα, ε εγεζέα, ην θιέκα, ε αμηνιφγεζε, ε επηθνηλσλέα, ε δηϊρπζε ηεο πιεξνθνξέαο, ε επέδνζε ησλ καζεηψλ, ε ξνά/δηαξξνά ησλ καζεηψλ, ε πιηθνηερληθά ππνδνκά, νη πφξνη, ην ΏΠ, ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ, ε θαζνδάγεζε- ζπληνληζκφο (Fitz-Gibbon, 1996; νινκψλ, 1999: 30; MacBeath & Mortimore, 2001: 49). Οη δεέθηεο δελ πξνζθϋξνπλ πιεξνθνξέεο κφλν ζην ζρνιεέν, εέλαη θαη ρξάζηκνη ζε πνιηηηθφ επέπεδν δηακφξθσζεο ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. Χζηφζν απηά ε επηκνλά ζηελ πηνζϋηεζε θαη παξαθνινχζεζε δεηθηψλ πνπ παξαηεξεέηαη ηα ηειεπηαέα ρξφληα Ϋρεη δερζεέ θξηηηθά, ζην βαζκφ πνπ ζεσξεέηαη φηη νη δεέθηεο δελ αλαδεηθλχνπλ φιε ηελ αιάζεηα γηα ην ηη ζπκβαέλεη ζηε ζρνιηθά δσά (Fitz-Gibbon, 1996: 74), φηη πνιιϋο θνξϋο δέλεηαη πεξηζζφηεξν Ϋκθαζε ζε απηϊ ηα ηερληθϊ ζηνηρεέα θαη ιηγφηεξν ζην ηη ζπκβαέλεη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα (Sergiovanni, 2000: 75), φηη πξνθαινχλ νκνγελνπνέεζε θαη δελ αλαγλσξέδνπλ νχηε αλαδεηθλχνπλ ηηο δηαθνξϋο κεηαμχ καζεηψλ (Hargreaves et al, 2001: 23). Δ πηνζϋηεζε δεηθηψλ νδεγεέ θαηϊ ηελ Gewirtz (2000: 354) ζηε ζπκκφξθσζε θαη ζηελ 74

83 ηππνπνέεζε θαη θαηϊ ηνλ ΏιΫλ Μνπζνχ, εθπξφζσπν ηεο ζπλνκνζπνλδέαο επξσπατθψλ ζπλδηθϊησλ γηα ηελ εθπαέδεπζε, ζε Ϊθξαην αληαγσληζκφ θαη ζε απνθπγά πηνζϋηεζεο Ϊιισλ δεηθηψλ φπσο ην «λα είλαη επηπρηζκέλα ηα παηδηά ζην ζρνιείν» θαη «ην θαιφ θιίκα ζην ζρνιείν» (21/4/2002). Οη εθπαηδεπηηθνέ δηδϊζθνπλ ζχκθσλα κε ηνπο δεέθηεο θαη ηα «θξηηήξηα αμηνιφγεζεο πξνζδηνξίδνπλ ελ ηέιεη ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα, δηακνξθψλνπλ ηηο καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηειηθά θαζνξίδνπλ πνηα γλψζε είλαη ζεκαληηθή» (Snyder, 2007: 425) θαη κεηψλεηαη θαηϊ ζπλϋπεηα ε δεκηνπξγηθφηεηα θαη ε απηνλνκέα ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Gibbs & Iacovidou, 2004; Vickers & Singh, 2005: 233, 235). Δ απφδνζε ιφγνπ (accountability) ζπλδϋεηαη ζηελϊ κε ηε ζπλερά εμσηεξηθά αμηνιφγεζε θαη σο Ϊιιε πξνζϋγγηζε ηεο δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο δε ζεκαέλεη φηη ιεηηνπξγεέ πϊληα ππϋξ ηεο πνηφηεηαο. Καη απηφ γηαηέ, φπσο ππνζηεξέδεη ν Newton (2000: 156) «ε απφδνζε ιφγνπ απνζαξξχλεη ηα άηνκα πνπ ήδε έρνπλ εκπιαθεί ζε θαηλνηνκίεο θαη πξσηνβνπιίεο πνηφηεηαο. ρη κφλν ζεσξνχλ πσο ηνπο πξνζηίζεηαη έλαο επηπιένλ θξαγκφο ζηε δξάζε ηνπο αιιά ζεσξνχλ πσο ρεηξαγσγνχληαη θαη φηη δελ ηνπο εθηηκνχλ νχηε ηνπο εκπηζηεχνληαη». Έηζη φκσο ε πνηφηεηα δελ κπνξεέ λα ζεσξεζεέ απφ ηε ζθνπηϊ ηεο βειηέσζεο αιιϊ ζεσξεέηαη σο εμσηεξηθϊ επηβεβιεκϋλε πνπ ππαθνχεη απιψο ζε κεραληζκνχο παξαθνινχζεζεο θαη αμηνιφγεζεο (Newton, 2000: 158). Έηζη ε φπνηα αμηνιφγεζε γηα ηε δηαζθϊιηζά ηεο δελ κπνξεέ λα Ϋρεη επέδξαζε ζεηηθά, γηαηέ γέλεηαη αληηιεπηά σο Ϋλα γεγνλφο θαη κφλν (Harvey, 2002: 9). Ο πνηνηηθφο Ϋιεγρνο απνηειεέ Ϊιιε κηα πξνζϋγγηζε ηεο ΠηΒ, πνπ αλαθϋξεηαη θαη απηά ζηα απνηειϋζκαηα. Ο πνηνηηθφο Ϋιεγρνο αλαθϋξεηαη ζηηο ζπγθεθξηκϋλεο δηαδηθαζέεο πνπ εγγπψληαη φηη νη ζηφρνη πινπνηνχληαη θαη ζε Ϋλα ζχζηεκα ζχγθξηζεο ησλ απνηειεζκϊησλ κε πξνθαζνξηζκϋλα θξηηάξηα, ελψ ε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο ζα ιϋγακε φηη ιεηηνπξγεέ πεξηζζφηεξν «πξνιεπηηθϊ» (Cuttance, 1994: 99; Vissechedijk et al, 2005). Ο πνηνηηθφο Ϋιεγρνο κεηξϊ ηελ «πξνζηηζϋκελε αμέα» ζε Ϋλα νξγαληζκφ, κε ηελ Ϋλλνηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνηειεζκϊησλ. Οη δεέθηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη, γηα λα κεηξεζεέ απηά εέλαη ε ζπιινγά δεδνκϋλσλ γηα θϊζε καζεηά, αθνξνχλ ζηηο εθξνϋο, πνπ εθθξϊδνπλ φια ηα επέπεδα ζρνιηθάο επέδνζεο θαη ζε κεηξάζεηο πξνεγνχκελεο επέδνζεο (Pring, 1992; Saunders, 2003: 3). κσο ε «πξνζηηζϋκελε αμέα» πξνζδηνξέδεηαη δηαθνξεηηθϊ απφ ηηο πνιηηηθϋο θαη επηζηεκνληθϋο νκϊδεο. Έηζη, νη αθαδεκατθνέ ηελ εληνπέδνπλ πεξηζζφηεξν ζην κνξθσηηθφ επέπεδν, ελψ νη ππϋξκαρνη ηεο επαγγεικαηηθάο εθπαέδεπζεο ηελ εληνπέδνπλ ζηηο επηπιϋνλ δεμηφηεηεο. αθψο απηφ πνπ δηαθπβεχεηαη εέλαη ην πψο πξνζδηνξέδεηαη ε επηηπρέα ηνπ αηφκνπ. Άιινη ηελ επηηπρέα ηε ζπλδϋνπλ κε ηε γεληθά παηδεέα θαη Ϊιινη κε ηελ αγνξϊ εξγαζέαο. Οη ιφγνη πνπ νδάγεζαλ ζηελ εηζαγσγά ζπζηεκϊησλ πνηνηηθνχ ειϋγρνπ εληνπέδνληαη ζην δάηεκα θφζηνπο θαη απφδνζεο θαηϊ ηε ρξάζε δεκφζησλ πφξσλ ζηελ εθπαέδεπζε θαη ζηελ αλϊγθε εθ κϋξνπο ησλ «πειαηψλ», εθπαηδεπνκϋλσλ θαη φισλ ησλ Ϊιισλ πνπ εκπιϋθνληαη ζηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα γηα ζαθά πιεξνθφξεζε. 75

84 Αλαθεθαιαηψλνληαο Ώπφ ηελ παξνπζέαζε ησλ δηαθφξσλ πξνζεγγέζεσλ ηεο ΠηΒ καο δέλεηαη ε δπλαηφηεηα λα θϊλνπκε ηηο εμάο παξαηεξάζεηο: Δ πνηφηεηα αληηκεησπέδεηαη δηαθνξεηηθϊ αλϊινγα κε ηελ πξνζϋγγηζε, κε απνηϋιεζκα λα δέλεη βϊζε θαη ζε δηαθνξεηηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ θαη παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ. Δ δηαθνξεηηθά πξνζϋγγηζε νθεέιεηαη πξψηνλ ζε δηαθνξεηηθϋο ζηνρνζεζέεο θαη δεχηεξνλ ζηε δηαθνξεηηθά ζεψξεζε ηεο πνηφηεηαο (σο δηαδηθαζέαο ά σο απνηειϋζκαηνο). ρεηηθϊ κε ηελ πξνζϋγγηζε φζνλ αθνξϊ ζηηο ζηνρνζεζέεο, γηα παξϊδεηγκα ε ζρνιηθά απνηειεζκαηηθφηεηα, ε ζρνιηθά βειηέσζε θαη ε πην ζχγρξνλε απνηειεζκαηηθά εθπαηδεπηηθά βειηέσζε Ϋρνπλ ζηφρν ηελ ηζφηεηα επθαηξηψλ θαη ηελ αλαθϊιπςε ησλ παξαγφλησλ πνπ νδεγνχλ ζε έζεο επθαηξέεο πξφζβαζεο κεηψλνληαο ηηο θνηλσληθϋο ά θπιεηηθϋο δηαθνξϋο. Ώληέζεηα ε δηνέθεζε νιηθάο πνηφηεηαο, ε απφδνζε ιφγνπ θαη ν πνηνηηθφο Ϋιεγρνο, εζηηϊδνληαη πεξηζζφηεξν ζηελ ηθαλνπνέεζε ησλ αλαγθψλ ζχκθσλα κε ηηο επηηαγϋο ηεο αγνξϊο εξγαζέαο. ρεηηθϊ κε ηε ζεψξεζε ηεο πνηφηεηαο ε απνηειεζκαηηθή εθπαηδεπηηθή βειηίσζε γηα παξϊδεηγκα θαη ε δηαζθάιηζε πνηφηεηαο εζηηϊδνληαη πεξηζζφηεξν ζηελ πνηφηεηα σο δηαδηθαζέα θαη ελδηαθϋξνληαη γηα ηελ αιιαγά θαη ηε δπλακηθά θχζε σο εθ ηνχηνπ ηεο πνηφηεηαο. ΚαηΪ ζπλϋπεηα ζεσξνχλ ην ζρνιεέν σο Ϋλα νξγαληζκφ πνπ καζαέλεη. Ώληέζεηα, πξνζεγγέζεηο φπσο ν πνηνηηθφο έιεγρνο, ε απφδνζε ιφγνπ θαη ε ζρνιηθή απνηειεζκαηηθφηεηα ελδηαθϋξνληαη πεξηζζφηεξν γηα ηα ηειηθϊ απνηειϋζκαηα. Ώθφκα καο επηηξϋπνπλ λα εληνπέζνπκε ηα βαζηθϊ δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο πνηφηεηαο, ηα νπνέα πξνϋθπςαλ χζηεξα απφ ηε ζπζηεκαηηθά κειϋηε θαη θαηεγνξηνπνέεζε ησλ θεληξηθψλ ελλνηψλ πνπ εληνπέζηεθαλ ζηηο δηϊθνξεο πξνζεγγέζεηο ηεο ΠηΒ θαη πνπ παξνπζηϊζηεθαλ ζηα πξνεγνχκελα. ΏπηΫο ζπγθεληξσηηθϊ εέλαη: ε δηαζθϊιηζε ηεο ΠηΒ κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο θαη ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε. ΒπηπιΫνλ, νη πξνζεγγέζεηο ηεο ΠηΒ επηηξϋπνπλ ηνλ εληνπηζκφ ησλ παξακϋηξσλ πνπ αθνξνχλ ζηελ πνηφηεηα, φπσο ην ζρνιηθφ πεξηβϊιινλ, ε ηϊμε, ν καζεηάο, ν εθπαηδεπηηθφο, ε πιηθνηερληθά ππνδνκά, ην Ώλαιπηηθφ Πξφγξακκα. ε δηνέθεζε, νη δηδαθηηθϋο θαη παηδαγσγηθϋο πξαθηηθϋο, ν εθπαηδεπηηθφο ζρεδηαζκφο ζε εζληθφ ππεξεζληθφ επέπεδν, ε δηϊζεζε θαη δηαρεέξηζε ησλ πφξσλ. Τπνγξακκέδνπλ Ϋηζη ην πνιπδηϊζηαην θαη πνιπδχλακν πεξηερφκελν ηεο ΠηΒ, ηελ εμϊξηεζά ηνπ απφ πνιινχο παξϊγνληεο αιιϊ θπξέσο ηελ αιιειεπέδξαζά ηνπο. ΣΫινο, κϋζα απφ ηηο δηϊθνξεο πξνζεγγέζεηο ηεο ΠηΒ θαέλεηαη λα εέλαη απαξαέηεηε κηα βαζηθά πξνυπφζεζε αλϊπηπμεο, βειηέσζεο θαη δηαζθϊιηζάο ηεο: ε θνπιηνχξα πνηφηεηαο. ιεο νη πξνζεγγέζεηο εέηε κηινχλ μεθϊζαξα γηα ηελ θνπιηνχξα ηνπ νξγαληζκνχ εέηε Ϋκκεζα ρξεζηκνπνηψληαο θξϊζεηο πνπ ηελ ππνδειψλνπλ. Έηζη ζπλαληϊκε θξϊζεηο, φπσο θιέκα ηνπ ζρνιεένπ, θιέκα ζπλεξγαζέαο, επηθνηλσλέα, δηϊζεζε γηα αιιαγά, πςειϋο πξνζδνθέεο, θνηλφ φξακα, δϋζκεπζε, δηνέθεζε, εγεζέα. Ώπηφ αλαδεηθλχεη ηελ αλϊγθε λα ππϊξρεη κηα πξνυπφζεζε, 76

85 πνπ ζα νξγαλψλεη θαη ζα ζπλδϋεη φιεο ηηο επηκϋξνπο δηαδηθαζέεο. Βπέζεο απηά ε πξνυπφζεζε θαέλεηαη φηη κπνξεέ λα δηαζθαιέδεη ηελ εκπινθά θαη ζπκκεηνρά φισλ, θαζφηη ε πνηφηεηα δελ κπνξεέ λα αθνξϊ ζε κεξηθνχο, εέλαη θαζνιηθά. ηηο δχν επφκελεο ελφηεηεο πξφθεηηαη λα κειεηεζνχλ ηα δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ΠηΒ κε ηηο παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ θαζψο θαη ε ζεκαζέα ηεο δεκηνπξγέαο κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο. ΜΪιηζηα ζα μεθηλάζνπκε απφ ην δεχηεξν γηα λα θηϊζνπκε ζην πξψην. Θα κειεηεζεέ ινηπφλ πξψηα ε θνπιηνχξα πνηφηεηαο, σο βαζηθά πξνυπφζεζε γηα ηελ ΠηΒ. Κνπιηνχξα Πνηφηεηαο: Βαζηθή Πξνυπφζεζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο. Δ ζπδάηεζε γηα ηελ θνπιηνχξα πνηφηεηαο αλαδεηθλχεηαη ηδηαέηεξα ελδηαθϋξνπζα, γηαηέ θαηϊ ηνλ Robbins (2001) «είλαη ε θνηλσληθή θφιια πνπ ζπγθξαηεί έλαλ νξγαληζκφ» θαη γηα ηνπο Crosier et al (2007: 56) «απαξαίηεηε γηα ηνπο ζεζκνχο πνπ ςάρλνπλ ηελ ηειεηφηεηα ζηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο». Έρεη ζπλδεζεέ ινηπφλ κε ηελ αλϊιπζε ησλ νξγαληζκψλ (Smircich, 1983: 339). ΜΪιηζηα πξνηεέλεηαη αληέ λα γέλεηαη πξνζπϊζεηα λα θαηαλνεζνχλ θαη λα πξνζεγγηζηνχλ νη Ϋλλνηεο «θνπιηνχξα» θαη «πνηφηεηα» μερσξηζηϊ, λα κειεηϊηαη ε πνηφηεηα ζην πιαέζην κηαο επξχηεξεο θνπιηνχξαο (Harvey & Stensaker, 2008: 431). Ώο μεθηλάζνπκε πξνζπαζψληαο λα πξνζδηνξέζνπκε θαηαξράλ ηελ θνπιηνχξα ηνπ νξγαληζκνχ. Ώπηά ζπλδϋεηαη κε ηνλ ηδηαέηεξν ραξαθηάξα, ηε θπζηνγλσκέα θαη ηελ αηκφζθαηξα πνπ ραξαθηεξέδεη θϊζε εθπαηδεπηηθφ νξγαληζκφ. ΚαηΪ ηνλ Schein (1985: 6) «νη θνηλέο παξαδφζεηο, νη αμίεο, πεπνηζήζεηο, ζεκαζίεο, ελλνηνινγήζεηο απνηεινχλ βαζηθά ζηνηρεία γηα ηνλ νξηζκφ ηεο θνπιηνχξαο θαη νξίδνπλ κε έλαλ ηξφπν δεδνκέλν ηε ζεψξεζε ηνπ νξγαληζκνχ γηα ηνλ ίδην θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ». Βλψ γηα ηνπο Brunetto θαη Wharton (2005: 164) πξϋπεη λα ηελ αλαδεηάζνπκε ζηελ θαζεκεξηλά ζπκπεξηθνξϊ ησλ ππνθεηκϋλσλ, ζηηο κεζφδνπο θαη πξαθηηθϋο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ γηα λα ιχλνπλ πξνβιάκαηα. ΒπεξεΪδεη επέζεο ηελ απνδνρά ά φρη ησλ εθπαηδεπηηθψλ αιιαγψλ. Άιινη ζεσξεηηθνέ θϊλνπλ ιφγν γηα ζπκβνιηθϋο πηπρϋο ελφο νξγαληζκνχ, Ϊιινη γηα ζπκβνιηθά δξαζηεξηφηεηα, ελψ Ϊιινη γηα ηνπο κχζνπο, ηζηνξέεο, ηειεηϋο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ Ϋλαλ νξγαληζκφ (Smircich, 1983: 339). Δ θνπιηνχξα Ϊιινηε αληηκεησπέδεηαη σο «κεηαβιεηή, αλεμάξηεηε ή εμαξηεκέλε, εμσηεξηθή ή εζσηεξηθή, ηνπ νξγαληζκνχ θαη άιινηε σο κία νδφο γηα λα θαηαλνεζεί έλαο νξγαληζκφο. ε απηή ηελ πεξίπησζε ε θνπιηνχξα δελ είλαη θάηη πνπ έρεη έλαο νξγαληζκφο, αιιά είλαη ν νξγαληζκφο» (Smircich, 1983: 342, 347). Δ θνπιηνχξα κϊιινλ δελ πξϋπεη λα ζπλδϋεηαη κε αμηνινγηθϋο απνηηκάζεηο, δελ ππϊξρεη θνπιηνχξα αλψηεξε ά θαηψηεξε απφ θϊπνηα Ϊιιε (Harvey & Stensaker, 2008: 429). Δ θνπιηνχξα ηνπ νξγαληζκνχ ππφ ηελ Ϋλλνηα ησλ θνηλψλ αμηψλ θαη πεπνηζάζεσλ θαέλεηαη φηη επηηειεέ πνιχ ζεκαληηθϋο ιεηηνπξγέεο. Καηαξράλ δέλεη κηα ηαπηφηεηα ζηα κϋιε, δηεπθνιχλεη ηελ αέζζεζε ηεο δϋζκεπζεο, ζπκβϊιιεη ζηε ζηαζεξφηεηα θαη νδεγεέ θαη δηακνξθψλεη ηελ πξϊμε. Δ ζηαζεξφηεηα αλαθϋξεηαη ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηηο δηαδηθαζέεο θαη Ϋξρεηαη 77

86 ζε αληέζεζε κε κηα δηϊζεζε ζηαζεξφηεηαο θαη αλαπαξαγσγάο ηνπ ππϊξρνληνο. Ώπηφ πνπ ραξαθηεξέδεη ηελ θνπιηνχξα πνηφηεηαο, ε νπνέα πξνϋξρεηαη απφ ηελ θνπιηνχξα ησλ νξγαληζκψλ, εέλαη αθξηβψο ε δηϊζεζε θαη ε ζεηηθά ζηϊζε πξνο αιιαγά, πνπ νδεγεέ ζηε βειηέσζε (Smircich, 1983: 346). Ώπηά ε επηζπκέα γηα αιιαγά, φπνπ θξέλεηαη απαξαέηεην Ϋξρεηαη σο ζπλϋπεηα ηεο θαιάο επηθνηλσλέαο, ηεο εκπηζηνζχλεο θαη ηεο ζπκκεηνράο φισλ ησλ κειψλ ελφο νξγαληζκνχ (Ehlers, 2009). Σα ππνθεέκελα, κϋιε ελφο νξγαληζκνχ, ζπκκεηϋρνπλ ζηελ θνπιηνχξα ηνπ. Ώπφ ηε κηα, επεξεϊδνληαη απφ απηάλ, θη απφ ηελ Ϊιιε, εξκελεχνληϊο ηελ, επεξεϊδνπλ ηε θαζεκεξηλά ιεηηνπξγέα ηνπ κϋζσ ηεο δξϊζεο θαη ησλ ζπκπεξηθνξψλ ηνπο (Smircich, 1983: 351). Έηζη, ε θνπιηνχξα ησλ κειψλ ηνπ κπνξεέ λα επεξεϊζεη ηελ απνδνρά ά φρη ησλ αιιαγψλ θαη θαηϊ ζπλϋπεηα ηελ αιιαγά ηεο θνπιηνχξαο ελφο νξγαληζκνχ (Brunetto & Wharton, 2005: 177). Ώλαπηχζζεηαη ινηπφλ κέα πνιχπινθε ζρϋζε πνπ εέλαη ελδηαθϋξνλ λα εμεηϊζεη θαλεέο ηα ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ζηνηρεέα. ΚαηΪ ηνλ Newton (2000: 162) ηα ππνθεέκελα επεξεϊδνπλ ηειηθϊ κηα πνιηηηθά, γηαηέ εέηε απαληνχλ εέηε πξνζαξκφδνληαη εέηε αληηδξνχλ αλϊινγα κε ηελ θνπιηνχξα ηνπο θαη ηελ θνπιηνχξα ηνπ νξγαληζκνχ ζηνλ νπνέν αλάθνπλ. ε απηφ ζπκθσλνχλ θαη ν Cuche (2001: 12) φηαλ ππνζηεξέδεη φηη ε θνπιηνχξα επηηξϋπεη φρη κφλν λα πξνζαξκνδφκαζηε ζην πεξηβϊιινλ αιιϊ θαη λα πξνζαξκφδνπκε ην πεξηβϊιινλ ζηηο αλϊγθεο καο. Δ Sutherland (2004: 280) ζεκεηψλεη θαη απηά φηη νη εθπαηδεπηηθνέ κεηαθξϊδνπλ ηειηθϊ ηηο εθπαηδεπηηθϋο πνιηηηθϋο κϋζσ ηεο αιιειεπέδξαζάο ηνπο κε ηνπο ζπλαδϋιθνπο ηνπο αιιϊ θαη ησλ δηθψλ ηνπο αλαπαξαζηϊζεσλ. Ώλαδεηθλχεηαη Ϋηζη ε επηξξνά ηνπ ππνθεηκϋλνπ κϋζσ ηεο θνπιηνχξαο ηνπζην ζεζκφ. Δ αληέδξαζε ζε κηα αιιαγά Ϋρεη λα θϊλεη ινηπφλ εέηε κε ηελ θνπιηνχξα ησλ ππνθεηκϋλσλ πνπ αλάθνπλ ζην ζεζκφ εέηε κε ηελ θνπιηνχξα ηνπ έδηνπ ηνπ ζεζκνχ. ηελ πξψηε πεξέπησζε δηαθξέλνπκε αηηέεο φπσο ηε ζπλάζεηα, ηελ αέζζεζε αζθϊιεηαο, ην θφβν ηνπ Ϊγλσζηνπ, ηελ ειιηπά πιεξνθφξεζε θαη ηελ αδπλακέα ηεο αλαθϊιπςεο ηεο πξννπηηθάο πνπ αλαδεηθλχεηαη. ηε δεχηεξε δηαθξέλνπκε αηηέεο φπσο ε δνκά, ε πεξηνξηζκϋλε εζηέαζε ζηελ αιιαγά, νη ζπιινγηθϋο πξαθηηθϋο, ν θφβνο γηα αιιαγά ησλ δπλϊκεσλ εμνπζέαο θαη επηξξνάο (Strydom et al, 2004: ). Δ θνπιηνχξα πνηφηεηαο αλαθϋξεηαη ζηε ζηϊζε θαη ζπκπεξηθνξϊ κϋζα ζηνλ νξγαληζκφ (Sursock, 2006; Fischer- Bluhm, 2006) θαη δηαθξέλεηαη απφ ηε δϋζκεπζε ησλ κειψλ ζε φια ηα επέπεδα γηα πνηφηεηα, απφ ηε δηϊζεζε γηα απηφ- αμηνιφγεζε, απφ ζαθεέο θαη ζηαζεξϋο δηαδηθαζέεο, χπαξμε ζπζηάκαηνο πνηνηηθνχ ειϋγρνπ θαη δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο, Ϋκθαζε ζηελ αλαηξνθνδφηεζε, δϋζκεπζε γηα ηε δηϊρπζε ηεο θαιάο πξαθηηθάο θαη ηεο δηεπζπληηθάο δξϊζεο- γηα απηφ θαη γέλεηαη πνιχ ζπρλϊ ιφγνο γηα εγεζέα- γηα εμϊιεηςε θαη απνθπγά πξνβιεκϊησλ (Newton, 2006; EUA, 2006: 10). Βπέζεο επηηξϋπεη ηελ αιιαγά θαη ηε θαηλνηνκέα, ζην βαζκφ πνπ απηά πξνθχπηεη σο αλϊγθε κϋζσ ηεο αλαηξνθνδφηεζεο (Sursock, 2006). Ώθφκα 78

87 δέλεη Ϋκθαζε ζηε δηαδηθαζέα σο εκπεηξέα κϊζεζεο θαη φρη ζην απνηϋιεζκα (Woods, 1996: 5). ΣΫινο, δηαθξέλεηαη γηα ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ κειψλ (Woods, 1996: 12; Short, 2006: 2). Βλ ζπληνκέα πεξηγξϊθεη ηηο θνηλσληθϋο δηαδηθαζέεο πνπ ραξαθηεξέδνπλ ηα θαιϊ πνηνηηθϊ ζπζηάκαηα (Harvey & Stensaker, 2008: 427). Δ θνπιηνχξα πνηφηεηαο κπνξεέ λα επηηεπρζεέ κε ηελ αλϊπηπμε ηερληθψλ πνπ ππνζηεξέδνπλ ηα κϋιε -κϋζσ ηεο θαιάο επηθνηλσλέαο θαη πιεξνθφξεζεο- κε ηελ Ϋκθαζε ζηε δηαδηθαζέα θαη φρη ζην ηειηθφ απνηϋιεζκα, ηελ απνηειεζκαηηθά εγεζέα θαη ηελ νπζηαζηηθά ζπλεξγαζέα φισλ (Strydom et al, 2004: ). Δ θαηαζθεπά κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο πξνυπνζϋηεη κηα θνηλά αληέιεςε γηα ην ηη εέλαη θαη ην ηη απνηειεέ ηελ πνηφηεηα, ηε ζπλεξγαζέα θαη ηε ζπλαέλεζε, κηα δνκά πνπ επηηξϋπεη ηελ πξνζαξκνγά θαη ηελ επειημέα, ην πεξηζψξην θαηλνηνκέαο θαη επειημέαο δξϊζεο, κηα εγεζέα πνπ δηαζϋηεη φξακα, ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, ηνλ θξηηηθφ αλαζηνραζκφ θαη ηηο ζπγθεθξηκϋλεο δηαδηθαζέεο αμηνιφγεζεο πνπ νδεγνχλ ζηε ζπλερά αλαηξνθνδφηεζε (Short, 2006: 3-12; Vettori, 2006). Βπέζεο εέλαη απαξαέηεηε ε δεκηνπξγέα ζπιινγηθάο δϋζκεπζεο γηα ηελ πνηφηεηα, ψζηε «λα ελαξκνληζηνχλ νη δηάθνξεο θνπιηνχξεο ησλ κειψλ ή πξνυπάξρνπζεο ζηελ νξγάλσζε» (Ehlers, 2009: 9). Δ δεκηνπξγέα θνπιηνχξαο πνηφηεηαο αλαδεηθλχεηαη ηδηαέηεξα ζεκαληηθά ζην πιαέζην ηνπ ζρνιεένπ, αλ ιεθζεέ ππφςε φηη νη εθπαηδεπηηθνέ εξγϊδνληαη σο επέ ην πιεέζηνλ κφλνη θαη δελ Ϋρνπλ ζπλεζέζεη λα δνπιεχνπλ ζε δέθηπα, δε ιεηηνπξγνχλ σο ζθεπηφκελνη επαγγεικαηέεο νχηε δϋρνληαη εχθνια ηελ αλαηξνθνδφηεζε (Joyce et al, 1989; Hargreaves et al, 2001: ). Καηαιάγνληαο πηνζεηνχκε ηελ Ϊπνςε ησλ Harvey θαη Stensaker (2008: 438) φηη ε θνπιηνχξα πνηφηεηαο κπνξεέ λα ζϋζεη εξσηάζεηο θαη λα δψζεη απαληάζεηο «ζρεηηθά κε ην πψο δνπιεχνπλ ηα πξάγκαηα, πψο ιεηηνπξγνχλ νη ζεζκνί, απφ ηη επεξεάδνληαη θαη πψο βιέπνπλ ηελ εηθφλα ηνπο θαη έηζη λα πξνζδηνξηζηνχλ θαη λα αληηκεησπηζηνχλ κειινληηθέο πξνθιήζεηο». Ώπηφ ζεκαέλεη πσο ε θνπιηνχξα πνηφηεηαο ζηελ νπζέα αλαθϋξεηαη (Harvey & Stensaker, 2008: 434; Ehlers, 2009): 1. ζηε δνκά ελφο νξγαληζκνχ, δειαδά ζην ζχζηεκα δηνέθεζεο, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ην ζρεδηαζκφ, ηε ζπλεξγαζέα, ηελ εγεζέα, ηα εξγαιεέα θαη ζηνπο κεραληζκνχο δηαζθϊιηζεο θαη αλαβϊζκηζεο ηεο πνηφηεηαο. Δ δηνέθεζε αθνξϊ φια ηα ζηειϋρε θαη ηηο ζρεηηθϋο ιεηηνπξγέεο ηνπο, φπσο δηεπζπληηθϊ θαη δηνηθεηηθϊ ζηειϋρε φπσο επέζεο ζηειϋρε ππεχζπλα γηα ηελ θαζνδάγεζε, ζπληνληζκφ, αμηνιφγεζε θαη επηκφξθσζε, (Edmonds, 1979: 16), αλϊκεζα ζηνπο νπνένπο εέλαη θαη ν ρνιηθφο χκβνπινο, πνπ αθνξϊ ζηελ παξνχζα κειϋηε. Με ηνλ φξν απνηειεζκαηηθά δηνέθεζε ελλννχκε ηελ θαζνδάγεζε, παξαθέλεζε, αμηνπνέεζε, επηκφξθσζε εθ κϋξνπο ηεο εθπαηδεπηηθάο εγεζέαο (Φαζνχιεο, 2001). Σε δηνέθεζε ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαινχληαη λα πξνζθϋξνπλ ζηνλ ηνκϋα ηεο θαζνδάγεζεο, επηκφξθσζεο θαη αμηνπνέεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δπλακηθνχ θαη νη ρνιηθνέ χκβνπινη (ΏλδξΫνπ & Παπαθσλζηαληέλνπ, 1994; Πακνπθηζφγινπ, 2003; Παπαλανχκ & Υαηδεπαλαγηψηνπ, 2003; Γηαλλαθνπνχινπ & Σξέθνο, 2005; ΚαςΪιεο, 2005), ζηνπο νπνένπο ζα γέλεη 79

88 αλαιπηηθά αλαθνξϊ ζε μερσξηζηά ελφηεηα. Ο πξνγξακκαηηζκφο αλαθϋξεηαη «ζηε ιεηηνπξγία ηνπ νξγαληζκνχ θαηά ηελ νπνία πξνζδηνξίδνληαη νη κειινληηθνί ζηφρνη, επηιέγεηαη ε θαηαιιειφηεξε απφ ηηο κειινληηθέο πνξείεο θαη πξνζδηνξίδνληαη ηα απαξαίηεηα κέζα, νη επηκέξνπο ελέξγεηεο θαη ε αλάπηπμή ηνπο ζην ρξφλν» (Καηζαξφο, 2008: 55). ΜΪιηζηα ζεσξεέηαη φηη κπνξεέ λα ιεηηνπξγάζεη σο θαηαιχηεο γηα ηελ πνηφηεηα (EUA, 2006: 13). Γηα λα εέλαη επηηπρεκϋλνο ρξεηϊδεηαη λα βαζέδεηαη ζε επαξθά πιεξνθφξεζε, λα εμαζθαιέδεη ηε ζπκκεηνρά φισλ θαη ηελ νξηνζϋηεζε ησλ αξκνδηνηάησλ ηνπο θαη λα εέλαη ζαθάο σο πξνο ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ πεξηερνκϋλνπ, ηεο ρξνληθάο δηϊξθεηαο θαη ηελ ελδερφκελεο πξνζαξκνγάο ζε δηαθνξεηηθϋο ζπλζάθεο (Καηζαξφο, 2008: 56). Ο πξνγξακκαηηζκφο ζπληειεέ θαη ζηελ απνηειεζκαηηθά ρξάζε ηεο αμηνιφγεζεο, γηαηέ κπνξεέ λα βϊιεη ζε ζηϊδηα ηελ αλαηξνθνδφηεζε θαη ηε βειηέσζε θαη λα ζϋζεη ζε ιεηηνπξγέα ην ζράκα αμηνιφγεζε- αλαηξνθνδφηεζεδηνξζσηηθά δξϊζε (Scheerens & Demeuse, 2005: 378). ΠαξΪιιεια κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ Ϋλλνηεο φπσο ζηαζεξφηεηα, ζπλϋπεηα, ζπλνρά, ζπκβϊιινπλ ζηελ θνπιηνχξα πνηφηεηαο (Creemers & Kyriakides, 2008: 45). Με απηφλ ηνλ ηξφπν επηηπγρϊλνληαη νη ζηφρνη, ειϋγρεηαη ε πξφνδνο θαη δηαζθαιέδεηαη ε πνηφηεηα. 2. ζηνπο παξϊγνληεο δηακφξθσζεο, φπσο εέλαη ε δϋζκεπζε, ε δηαπξαγκϊηεπζε, ε επηθνηλσλέα, ε εκπηζηνζχλε, ε ζπκκεηνρά θαη ε δηϊζεζε γηα αιιαγά. Ώπηνέ εέλαη απαξαέηεηνη πξνθεηκϋλνπ λα γέλνπλ απνδεθηνέ νη λϋνη θαλφλεο, νη λϋνη κεραληζκνέ θαη νη πξνηεηλφκελνη ηξφπνη δξϊζεο. Ώλ ππϊξρεη θαιά επηθνηλσλέα, κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ δέθηπα, φπνπ επηηξϋπνπλ ηε ζπλερά αμηνιφγεζε, ηελ θαηλνηνκέα θαη ηε βειηέσζε (Penuel et al, 2006: 438). Δ επηθνηλσλέα Ϋρεη λα θϊλεη θαη κε ηελ απνηειεζκαηηθά εγεζέα θαη ην θαηϊ πφζν απηά εέλαη ηθαλά φρη κφλν λα δηνηθάζεη αιιϊ λα επηηξϋςεη ηελ θαιά ζπλεξγαζέα κε ηε βϊζε, ηε ζπκκεηνρά φισλ, λα δεκηνπξγάζεη θιέκα εκπηζηνζχλεο θαη ζπλαέλεζεο (EUA, 2006: 20). 3. ζηελ πξαθηηθά πνπ αθνξϊ ζηελ θαζεκεξηλά δξϊζε, δειαδά ζηηο ζπλάζεηεο, ζηνπο θνηλνχο ζηφρνπο, θνηλϋο αμέεο θαη ζηελ πξαθηηθά ησλ κειψλ πνπ Ϋρεη Ϋλα ζπγθεθξηκϋλν ραξαθηάξα, πνπ ηε δηαθνξνπνηεέ απφ ηελ πξαθηηθά Ϊιισλ κειψλ Ϊιισλ νξγαληζκψλ. 80

89 ρεκαηηθϊ ζα κπνξνχζακε λα ηελ απνδψζνπκε σο εμάο: ΥΔΜΏ 2: ΚΟΤΛΣΟΤΡΏ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΫινο, θαέλεηαη πσο ε ΠηΒ κπνξεέ λα επηηεπρζεέ θαη λα δηαζθαιηζηεέ φηαλ επηηεπρζεέ ε δεκηνπξγέα κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο, γηα απηφ θαη απνηειεέ ε βαζηθά πξνυπφζεζε ηεο ΠηΒ. ηε ζπλϋρεηα ζα παξνπζηαζηνχλ ηα δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ΠηΒ. Γνκηθά Υαξαθηεξηζηηθά ηεο ΠηΔ Σα δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ΠηΒ θαέλεηαη λα εέλαη ε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο θαη ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε. ΜΪιηζηα ζεσξνχκε πσο ην Ϋλα αιιειεπηδξϊ κε ην Ϊιιν φπσο ζα θαλεέ θαη ζηε ζπλϋρεηα. Δ δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο Ϋρεη πξνθαιϋζεη ηε κεγαιχηεξε ζπδάηεζε θαη πνιιϋο αληηδξϊζεηο. Δ δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο, ε χπαξμε δειαδά ελφο ζπζηάκαηνο θνηλϊ απνδεθηνχ παξαθνινχζεζεο, ειϋγρνπ θαη ινγνδνζέαο εέλαη ηφζν ζπλπθαζκϋλε κε ηελ πνηφηεηα, ψζηε ε Διηνχ (1999) λα ζεκεηψλεη πσο δελ αξθεέ λα αλαθεξφκαζηε ζηελ πνηφηεηα, αλ απηά δελ εμεηδηθεχεηαη ζε επηκϋξνπο ζηφρνπο θαη θξηηάξηα θαη αλ δελ παξαπϋκπεη ζε Ϋλα ζχζηεκα εμαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο. Βλψ ν Harvey (2009) ππνζηεξέδεη «φηη ε πνηφηεηα είλαη ε ζπληνκνγξαθία γηα λα γίλεηαη αλαθνξά ζηηο δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο». Δ αμηνιφγεζε ζπκβϊιιεη ζηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο ιεηηνπξγψληαο αλαηξνθνδνηηθϊ θαη κε ηελ πξνυπφζεζε φηη γέλεηαη κε Ϋλα ηξφπν ζπζηεκαηηθφ, νξγαλσκϋλν, κε ζπγθεθξηκϋλε ζηνρνζεζέα θαη ηε ζπλαέλεζε 81

90 ησλ εκπιεθνκϋλσλ κεξψλ (Darling-Hammond et al, 1983; Torres & Preskill, 2001: 387; Πακνπθηζφγινπ, 2003: 26). ΜΫζσ ηεο δηαζθϊιηζεο πνηφηεηαο εληνπέδνληαη αδπλακέεο θαη θαζνξέδνληαη λϋνη ζηφρνη θαη ππϊξρεη Ϋιεγρνο γηα ην αλ πινπνηεέηαη κηα ζπγθεθξηκϋλε πνιηηηθά. ΏθνξΪ ζε φια ηα επέπεδα θαη φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο, ηνπο Ϋκςπρνπο θαη Ϊςπρνπο παξϊγνληεο, ηα καζεζηαθϊ απνηειϋζκαηα αιιϊ θαη ην ζρνιηθφ θιέκα θαη νξγϊλσζε, ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ηνπο δηεπζπληϋο θαη ηνπο καζεηϋο θαη εέλαη απαξαέηεην λα Ϋρεη σο ζηφρν ηφζν ηελ απνδνηηθφηεηα φζν θαη ηε βειηέσζε (Creemers & Kyriakides, 2008: 121, 129, 249). Εδηαέηεξε Ϋκθαζε δέλεηαη ζηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο κϋζσ ηεο απηφ- αμηνιφγεζεο ζρνιεέσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ, γηαηέ ζεσξεέηαη πσο ε κνλϊδα- ζρνιεέν ά Ϊηνκν- μϋξεη θαιχηεξα πψο λα ρξεζηκνπνηάζεη ηα απνηειϋζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο, γηα λα βειηησζεέ (Ferguson et al, 2000: 20-22; Koulaidis & Kotsira, 2004: 30; MacBeath, 2006: 17, 21). ΜΫζσ ηεο απηφ- αμηνιφγεζεο εέλαη πην εχθνιν λα εληνπηζηνχλ ηα δπλαηϊ θαη αδχλαηα ζεκεέα θαη λα θαηαζηξσζεέ κϋζσ ηεο ζπλεξγαζέαο κηα ζηξαηεγηθά γηα ηε βειηέσζε (Kyriakides & Campbell, 2003: 33; MacBeath, 2006: 32). Βπέζεο επηηπγρϊλεηαη ε ελζϊξξπλζε θαη ε δϋζκεπζε γηα ζπκκεηνρά ζε φιε ηε δηαδηθαζέα αμηνιφγεζεο (Ενξδαλέδεο & Σζαγθαιέδνπ, 2005: 96). Γηα λα εέλαη απνηειεζκαηηθά εέλαη απαξαέηεην λα δηϋπεηαη απφ αξρϋο φπσο ε ππεπζπλφηεηα, ε απηνθξηηηθά (Ενξδαλέδεο & Σζαγθαιέδνπ, 2005: 90-91) θαη λα ρξεζηκνπνηνχληαη πνηθέιεο ηερληθϋο, φπσο εκεξνιφγην θαη ζεκεηψζεηο, βηληενζθφπεζε θαη ερνγξϊθεζε, Ϋληππα κϋηξεζεο, αλαθνξϋο θαη εθζϋζεηο, παξαηάξεζε απφ Ϋλαλ εμσηεξηθφ παξαηεξεηά θαη δεηγκαηηθά δηδαζθαιέα (Ενξδαλέδεο & Σζαγθαιέδνπ, 2005: 93-96). Θεσξεέηαη επέζεο πσο απηά κπνξεέ λα Ϋρεη νπζηαζηηθφ λφεκα θαη αμηνπνέεζε αλ ζπλδϋεηαη κε ηελ εμσηεξηθά αμηνιφγεζε (Ενξδαλέδεο & Σζαγθαιέδνπ, 2005: 92; Harvey, 2006: ). ΜΪιηζηα ε αμηνιφγεζε θαη ε απηφ- αμηνιφγεζε Ϋξρεηαη λα ζπκβϊιιεη ζηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ (ΥαλησηΪθεο & ΚαςΪιεο, 2002: 28; Ενξδαλέδεο & Σζαγθαιέδνπ, 2005: 86), ην Ϊιιν δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ. Δ ΠηΒ ζπλδϋεηαη ινηπφλ ζηελϊ θαη κε ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Smith & Rowley, 2005: 128; Hargreaves & Fullan, 2008: 11; Phillips, 2008: 1; Yeigh, 2008: 2) θαη απηφ γηαηέ ζεσξεέηαη πσο Ϋλα εθπαηδεπηηθφ δπλακηθφ πνπ εέλαη επϋιηθην, κε πνιιϋο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο «έρεη κεγαιχηεξεο δπλαηφηεηεο λα βειηηψζεη ηηο επηδφζεηο ησλ καζεηψλ ηνπ» (Hargreaves & Fullan, 2008: 15). πσο ππνζηεξέδνπλ θαη νη Καηζαξνχ θαη Αεδνχιε (2008: 8) «ν εθπαηδεπηηθφο ζπλδηακνξθψλεη ηελ πξαγκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιείνπ, εξκελεχνληαο θαη φρη απιψο κεηαδίδνληαο ην ΑΠ[..] πξνζδίδεη ζε απηφλ κηα ζεκαληηθή ζέζε ζε θάζε πξνζπάζεηα γηα εθπαηδεπηηθή αιιαγή θαη βειηίσζε». Γηα απηφ θαη ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ζπλδϋεηαη κε ηε δηϊ βένπ εθπαέδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ νχησο ψζηε απηνέ λα κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο δηαθνξεηηθϋο αλϊγθεο θαη ζπλζάθεο. Έηζη, ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ζπλδϋεηαη κε ηππηθϋο θαη Ϊηππεο δηαδηθαζέεο επηκφξθσζεο (Ανχθαο et al, 2007: 115; Ingvarson & Rowe, 2008: 6-9). Πην ζπγθεθξηκϋλα, κπνξεέ λα πϊξεη πνιιϋο κνξθϋο, φπσο απφ απφζηαζε, ειεθηξνληθά, θνηλφηεηεο κϊζεζεο, φπνπ νη ζπκκεηϋρνληεο- ελάιηθνη- κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ, λα ζϋηνπλ απφ θνηλνχ 82

91 ζηφρνπο, λα ζπλεξγϊδνληαη «θαη ηειηθά λα νηθνδνκνχλ ηε γλψζε» (ΥιαπΪλεο, Μπξαηέηζεο & Αεκεηξαθνπνχινπ, 2004: 84). Δ ρξάζε ηεο Ϋλλνηαο ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο Ϋγηλε: α) γηα λα αλαδεηρζεέ ε Ϋλλνηα ηνπ επαγγεικαηηζκνχ πνπ ζεκαέλεη ηελ αλαβϊζκηζε ησλ ππεξεζηψλ, ηεο αιιαγάο ησλ ζπκπεξηθνξψλ θαη ησλ πξαθηηθψλ, αιιϊ θαη ηελ απμεκϋλε απηνλνκέα, ηελ εμεηδηθεπκϋλε γλψζε θαη ην πςειφ θχξνο, θαη β) γηα λα θαλεέ ε δπλακηθά ηεο θχζε (Partington & Brown, 1997: 210; Evans, 2008). Δ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ζεσξεέηαη φηη κπνξεέ λα ζπκβϊιιεη ζηε ζεηηθά ζηϊζε θαη δϋζκεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ σο πξνο ηελ πνηφηεηα (Smith & Rowley, 2005: 129). Βπέζεο κπνξεέ λα βνεζάζεη ζηελ αμηνπνέεζε ηνπ αλαζηνραζκνχ εθ κϋξνπο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Phillips, 2008: 3) θαη θαηϊ ζπλϋπεηα ζηελ απηφ- αμηνιφγεζά ηνπο (Yeigh, 2008: 4). Δ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε κνηϊδεη λα ζρεηέδεηαη Ϊκεζα κε ηελ αμηνιφγεζε (Partington & Brown, 1997:208), γηαηέ Ϋξρεηαη εέηε σο ην επφκελν βάκα ηελ αμηνιφγεζεο εέηε γηα λα δηαπηζησζεέ, αλ ε επηκφξθσζεαλϊπηπμε- βειηέσζε Ϋρεη θϊπνην απνηϋιεζκα. Καη απηφ γηαηέ κϋζσ ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο επηηπγρϊλεηαη ε θαηαλφεζε, ε ζπλεηδεηνπνέεζε ηεο αλϊγθεο γηα αιιαγά. Χζηφζν ππϊξρεη ην ελδερφκελν ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε λα απνηειεέ δεηνχκελν κφλν απφ εθπαηδεπηηθνχο πνπ Ϋρνπλ άδε Ϋλα ηζρπξφ ππφβαζξν γλψζεσλ θαη θαιψλ πξαθηηθψλ, γηα απηφ θαη εέλαη απαξαέηεην λα ζπλδπϊδεηαη κε ηελ αμηνιφγεζε φισλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Ovando, 2001: 216; Desimone et al, 2006: 179, 183). Δ ΠηΒ φπσο θϊλεθε θαη απφ ηε δηεξεχλεζε ηνπ νξηζκνχ ηεο, επηιϋγεηαη πνιιϋο θνξϋο λα κελ νξέδεηαη, αιιϊ λα πξνζδηνξέδεηαη κϋζσ ηεο αλαθνξϊο ζηηο δηϊθνξεο παξακϋηξνπο ηεο. πσο αλαδεέρζεθε νη παξϊκεηξνη πνπ αθνξνχλ ζηελ ΠηΒ ζπλδϋνληαη Ϊκεζα θαη Ϋκκεζα κε ηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα. ΏπηΫο αλαθϋξνληαη ηφζν ζην Ϋκςπρν φζν θα ζην Ϊςπρν δπλακηθφ. Οη εθπαηδεπηηθνέ, νη καζεηϋο, ην Ώλαιπηηθφ Πξφγξακκα, ην λνκνζεηηθφ πιαέζην, ε πιηθνηερληθά ππνδνκά, ε δηϊζεζε θαη αμηνπνέεζε ησλ πφξσλ, ηα επνπηηθϊ πιηθϊ, ε δηδαθηηθά κεζνδνινγέα, ε παηδαγσγηθά πξνζϋγγηζε θαη θαζεηέ πνπ επεξεϊδεη Ϋκκεζα ά Ϊκεζα ηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα απνηειεέ παξϊκεηξν ηεο ΠηΒ, απνηειεέ Ϋλαλ ηνκϋα δειαδά ζηνλ νπνέν κπνξεέ λα εληνπηζηεέ ε ΠηΒ θαη λα δηαζθαιηζηεέ. ηε ζπλϋρεηα ζα παξνπζηαζηεέ ε δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθάο καο ζϋζεο γηα ηε ζεψξεζε ηεο ΠηΒ. 83

92 Καη ην δηά ηαχηα.. Δ δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθάο καο ζϋζεο Ϋξρεηαη σο θαηαθιεέδα ηεο επηκϋξνπο θξηηηθάο πνπ αζθάζακε θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο ελφηεηαο. ε απηφ ην ζεκεέν εέλαη απαξαέηεην λα ζπγθεληξσζνχλ νη απφςεηο καο, ψζηε λα δηαθαλεέ μεθϊζαξα ε ζϋζε καο γηα ηελ ΠηΒ. Ξεθηλψληαο ινηπφλ απφ ηε ζηνρνζεζέα πηνζεηνχκε ηελ Ϊπνςε πσο ε ΠηΒ δελ κπνξεέ λα νξηζηεέ κφλν κε νηθνλνκηθϊ θξηηάξηα. Φαέλεηαη πσο ε ΠηΒ κπνξεέ λα «γίλεη έλα φρεκα γηα καθξνπνιηηηθέο αιιαγέο» (Ball, 1996: 154) θαη λα ελδηαθϋξεη, παξϊιιεια κε ηελ ηθαλνπνέεζε ησλ νηθνλνκηθψλ ζηφρσλ θαη ε δηαζθϊιηζε ηνπ δεκνθξαηηθνχ ζρνιεένπ (Fielding, 1997: 9). Αελ εέλαη αλϊγθε ε θπξηαξρέα ηεο νηθνλνκέαο, φπσο ζεκεηψλεη ν ΣζνπθαιΪο (1998), λα πεξηνξέδεη ηε δπλαηφηεηα ηεο πνιηηηθάο λα ζηξϋθεηαη πξνο ηελ θνηλσληθά δηθαηνζχλε. Σν φηη ν νηθνλνκηθφο ιφγνο επεξεϊδεη ηνλ πνιηηηθφ (ΠαπαδΪθεο, 2003) θαη ελ ηϋιεη ηνλ εθπαηδεπηηθφ δε ζπλεπϊγεηαη πσο ν ηειεπηαένο νθεέιεη λα ππαθνχεη ηπθιϊ ζην νηθνλνκηθφ πξφζηαγκα θαη πσο εέλαη δελ κπνξεέ λα πεξηιακβϊλεη ηελ ηζφηεηα θαη ηελ θνηλσληθά δηθαηνζχλε. Οη καζεηϋο θαη νη γνλεέο θαζψο θαη θϊζε ελδηαθεξφκελνο πνπ Ϋρεη φθεινο απφ ηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα δελ εέλαη κφλν πειϊηεο, αιιϊ θαη ζπκκϋηνρνο ζηελ φιε εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα. ΤπΪξρνπλ επέζεο θαη θξηηάξηα, ηα νπνέα δελ εέλαη κεηξάζηκα, αιιϊ Ϋρνπλ πνηθέια νθϋιε ηφζν ζηελ γλσζηηθά θαη ζπλαηζζεκαηηθά αλϊπηπμε φζν θαη ζηελ θνηλσληθνπνέεζε ηνπ αηφκνπ, κε ζπλϋπεηεο ζεηηθϋο γηα ην έδην θαη γηα ηελ θνηλσλέα. Δ ζπλϊληεζε ησλ ζηφρσλ πνπ Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηελ ηθαλνπνέεζε ησλ αλαγθψλ ηεο αγνξϊο κε ηνπο ζηφρνπο πνπ Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηελ θνηλσληθά δηθαηνζχλε θαληϊδεη δχζθνιε, φρη φκσο αθαηφξζσηε. ζνλ αθνξϊ ζην εξψηεκα ηνπ αλ εέλαη απαξαέηεηε ά φρη ε δηαηχπσζε νξηζκνχ γηα ηελ ΠηΒ, ε πξνζσπηθά καο ζϋζε εέλαη φηη εέλαη απαξαέηεηε ε δηαηχπσζε νξηζκνχ. Δ κε δηαηχπσζε νξηζκνχ δειψλεη έζσο δηϊζεζε ζπγθϊιπςεο ζηφρσλ θαη δηαζϋζεσλ πνπ ζε δηαθνξεηηθά πεξέπησζε δε ζα γέλνληαλ απνδεθηνέ, θαζψο επέζεο δειψλεη κηα ζεψξεζε ηεο πνηφηεηαο αφξηζηε θαη γεληθά, πνπ παξαπϋκπεη ζε νξηζκνχο πεξέ ηειεηφηεηαο. Αε λνκέδνπκε φηη ηέζεηαη ππφ δηαπξαγκϊηεπζε φηη ην ηϋιεην εέλαη επηζπκεηφ απφ φινπο. Πνηνο δε ζϋιεη ην ηϋιεην; Σν ζϋκα εέλαη ηη εέλαη ην ηϋιεην θαη πψο ζα θηϊζνπκε ζε απηφ. ΚαηΪ ζπλϋπεηα ζεσξνχκε πσο ραξαθηεξηζκνέ σο ηειεηφηεηα θαη Ϊξηζην, δελ κπνξνχλ λα δψζνπλ κηα ζαθά εηθφλα γα ην ηη εέλαη θαη ην ηη απνηειεέ ηελ ΠηΒ. Βέλαη κϊιινλ αφξηζηνη θαη απνδεθηνέ, αθξηβψο γηαηέ ηνπο ραξαθηεξέδεη ε γεληθφηεηα. Δ πξνζϋγγηζε ηεο πνηφηεηαο σο ηειεηφηεηαο, νκνξθηϊο ά ηδαληθνχ δε δηαζαθελέδεη ηελ Ϋλλνηα (Doherty, 2008: 256). Δ θηινζνθηθά πξνζϋγγηζε δελ κπνξεέ λα δηαθσηέζεη ην γηαηέ επηιϋγεηαη ε πνηφηεηα σο ζηφρνο εθπαηδεπηηθψλ πνιηηηθψλ αιιϊ νχηε θη ν ηξφπνο πινπνέεζάο ηεο. Έηζη, δελ κπνξεέ λα απαληεζεέ ην εξψηεκα «πφηε Ϋλα εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα εέλαη πνηνηηθφ;». 84

93 Ο νξηζκφο πνπ πηνζεηνχκε εέλαη ηνπ Harvey (1995) πνπ αλαθϋξεηαη ζην κεηαζρεκαηηζκφ θαη ηνπ Vettori (2006:3) φηη «είλαη κηα δπλακηθή, πνιπδηάζηαηε θαη ζρεηηδφκελε κε κηα ζπγθεθξηκέλε ζεψξεζε έλλνηα». Ώπηφ, γηαηέ θαέλεηαη φηη ε ΠηΒ δηαθξέλεηαη γηα ηε δπλακηθά ηεο θχζε, ηελ αλαπηπμηαθά ηεο πνξεέα, ηελ ηθαλφηεηα αιιαγάο θαη κεηαζρεκαηηζκνχ θαη εέλαη κηα δηαδηθαζέα πνπ πξνζθϋξεη κηα απνηειεζκαηηθά εθπαέδεπζε, ε νπνέα πξνζδηνξέδεηαη βϊζεη ηνπ ζπγθεθξηκϋλνπ ζπγθεέκελνπ θϊζε θνξϊ. Σν ζπγθεέκελν επεξεϊδεηαη απφ Ϋλα πιάζνο παξακϋηξσλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα εέηε Ϊκεζα εέηε Ϋκκεζα. Καη απηφ γηαηέ νη αλϊγθεο θϊζε θνξϊ αιιϊδνπλ, επνκϋλσο εέλαη επηζπκεηφ λα αιιϊδνπλ θαη νη ζηφρνη ά νη δηαδηθαζέεο πνπ απηνέ κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ, ψζηε λα εέλαη δπλαηφ νη καζεηϋο λα απνθνκέζνπλ ηα θαιχηεξα δπλαηϊ απνηειϋζκαηα. Με ηελ Ϊπνςε απηά ζπκθσλεέ θαη ν Coombs (ζην Fredrikson, 2004:3) πνπ ππνζηεξέδεη φηη ε πνηφηεηα πξϋπεη λα ζπλδπϊδεηαη κε ηε γλψζε πνπ Ϋρεη θαηαθηάζεη ν καζεηάο θαη ην θαηϊ πφζν απηά αληαπνθξέλεηαη ζηηο παξνχζεο θαη κειινληηθϋο αλϊγθεο ηφζν ηνπ καζεηά φζν θαη ηεο θνηλσλέαο. Σα βαζηθϊ δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ΠηΒ, εέλαη απηϊ πνπ πεξηγξϊςακε ζηελ παξαπϊλσ ελφηεηα. Βέλαη ζχκθπηα κε ηελ Ϋλλνηα, ζην βαζκφ πνπ αλ ιεέπνπλ, δελ κπνξεέ λα γέλεη ιφγνο γηα ΠηΒ. ΏπηΪ εέλαη: α)ε δηαζθϊιηζε κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο, θαη β) ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε. Δ αμηνιφγεζε πξνζθϋξεη ηα θαηϊιιεια εξγαιεέα γηα αλαηξνθνδφηεζε, αλαζηνραζκφ θαη βειηέσζε. Δ θξηηηθά θαηϊ ησλ δεηθηψλ, πνπ Ϋρνπλ ρξεζηκνπνηεζεέ γηα ηελ αμηνιφγεζε Ϋρεη ζαθϋζηαηα βϊζηκα επηρεηξάκαηα. Ώπηφ φκσο δε ζεκαέλεη, θαηϊ ηελ Ϊπνςά καο, φηη δε ρξεηϊδνληαη. Σε ζηηγκά πνπ γέλεηαη ιφγνο γηα ηελ πνηφηεηα θαη ηε δηαζθϊιηζά ηεο, ν ιφγνο απηφο εέλαη απαξαέηεην λα κεηαθξαζηεέ ζε εξγαιεέα θαη δεέθηεο, πξνθεηκϋλνπ λα γέλεη ζπγθεθξηκϋλνο. χκθσλα κε ηε Holt (Hoy, Bayne-Jardine & Wood, 2000) ε ΠηΒ δελ σθειεέ λα λνεέηαη κφλν σο κηα πνξεέα ηθαλνπνέεζεο ζηφρσλ επέδνζεο. Ώπηνέ νη ζηφρνη εέλαη απαξαέηεην λα πξνζεγγέδνληαη κε ζαθά ηξφπν θαη πξνθαζνξηζκϋλν ηξφπν κϋηξεζεο. Δ δηαζθϊιηζε παέδεη θνκβηθφ ξφιν ζηελ πνηφηεηα, δελ εέλαη φκσο πνηφηεηα, εέλαη Ϋλα δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ απηάο, φπσο αλαδεέρζεθε θαη ζηα πξνεγνχκελα. Οη αδπλακέεο θαη νη ειιεέςεηο πνπ Ϋρνπλ παξαηεξεζεέ θαηϊ ηε ρξάζε ησλ δεηθηψλ, εέλαη αλαγθαέν λα αμηνπνηεζνχλ γηα ηε βειηέσζά ηνπο, ψζηε απηνέ λα πξνζθϋξνπλ θαιχηεξε εηθφλα θαη πιεξνθφξεζε. Θεσξνχκε πσο εέλαη Ϋιινγν επηρεέξεκα, λα ελεκεξψλεηαη ν πνιέηεο γηα ην πψο αμηνπνηνχληαη νη δεκφζηνη πφξνη θαη λα ππϊξρεη κηα πιεξνθφξεζε γηα απηφ. Οη δηϊθνξνη εκπιεθφκελνη ζηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα εέηε Ϊκεζα- καζεηϋο, γνλεέο, εθπαηδεπηηθνέ- εέηε Ϋκκεζα- θνξνινγνχκελνη, επηρεηξάζεηο, θνηλσλέα γεληθϊ, εέλαη ινγηθφ λα απαηηνχλ πξνζβϊζηκεο πιεξνθνξέεο ζρεηηθϊ κε ηελ πνηφηεηα θαη ελεκϋξσζε γηα ηε δηαρεέξηζε ησλ πφξσλ πνπ δαπαλψληαη θαζψο επέζεο θαη λα κπνξνχλ λα πξνβνχλ ζε ζπγθξέζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνηειεζκϊησλ (Nagel & Kvernbekk, 1997: 102). Σν ζϋκα εέλαη πνηνο επηιϋγεη ηη ειϋγρεηαη ζηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα κϋζα απφ ζπλαέλεζε φισλ ησλ ελδηαθεξνκϋλσλ κεξψλ θαη πψο αμηνπνηεέηαη ε φπνηα αλαηξνθνδφηεζε. Ώλ δελ ππϊξρεη αλαηξνθνδφηεζε, 85

94 ρϊλεηαη πξαθηηθϊ ν ζηφρνο πνπ εέλαη ε δηαζθϊιηζε θαη ε ΠηΒ. Σν ζϋκα, πηζηεχνπκε, πσο εέλαη φρη ε απνδνρά ά απφξξηςε ησλ δεηθηψλ αιιϊ ην πψο απηνέ εξκελεχνληαη θαη αμηνπνηνχληαη κϋζσ ηεο αλαηξνθνδφηεζεο θαη ζπκθσλνχκε Ϊξα κε ηελ Ϊπνςε ηεο Fitz-Gibbon (1996: 165) θαη ηνπ Snyder (2007: 434). Βπέζεο εέλαη απαξαέηεην λα πξνβιϋπεηαη ην πνηνο αμηνινγεέ θαη αλ Ϋρεη ηηο θαηϊιιειεο ηθαλφηεηεο. εκεηψλεηαη πσο εέλαη απαξαέηεην ζε κηα πξψηε θϊζε ν εθπαηδεπηηθφο λα γλσξέδεη «πνηνο είλαη ν αξκφδηνο λα ηνλ αμηνινγήζεη θαη πνηνο ν ξφινο άιισλ αηφκσλ ηα νπνία εκπιέθνληαη ζηε δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο» (ΥαλησηΪθεο & ΚαςΪιεο, 2002: 30). ΜΫζσ ηεο αμηνιφγεζεο απνθηϊηαη εηθφλα γηα ην επηηεινχκελν εθπαηδεπηηθφ Ϋξγν, πξνσζνχληαη δηαδηθαζέεο αλϊπηπμεο, βειηέσζεο θαη αιιαγάο ηφζν ζηε δηδαθηηθά/ παηδαγσγηθά δηαδηθαζέα φζν θαη ζηελ εθπαέδεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη κϋζσ ηεο αλαηξνθνδφηεζεο πνπ κπνξεέ λα πξνζθϋξεη, νδεγεέ ζηε ιάςε νξζνινγηθψλ απνθϊζεσλ. Ώθφκα, κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο, αλαγλσξέδνληαη νη δπλαηφηεηεο θαη νη αδπλακέεο θαη κπνξεέ λα θαζνξηζηεέ ε πνξεέα ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο, ψζηε λα κεησζνχλ νη αδπλακέεο φζνλ αθνξϊ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Δ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε απνηειεέ θαη ην δεχηεξν δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ θαη θαέλεηαη φηη ζρεηέδεηαη Ϊκεζα κε ην πξψην. Οη παξϊκεηξνη ηεο ΠηΒ εληνπέδνληαη ηφζν ζην επέπεδν ηνπ ζρνιεένπ θαη ηεο ηϊμεο φζν θαη ζε επέπεδν ζρεδηαζκνχ θαη πινπνέεζεο ηεο ΠηΒ. Δ πνηφηεηα αθνξϊ ζε φιεο ηηο πηπρϋο ηεο εθπαηδεπηηθάο δηαδηθαζέαο. Ώπφ ην ζρεδηαζκφ ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο θαη ηελ εθαξκνγά ηεο, κϋρξη ηε θαζεκεξηλά δηδαζθαιέα. Ώπφ ηνπο πφξνπο πνπ δηαηέζεληαη κϋρξη ην ζρεδηαζκφ ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ ζηειερψλ. Ώπφ ηελ εθαξκνγά ελφο ζπζηάκαηνο αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη φισλ ησλ ζηειερψλ σο ηελ επηθνηλσλέα ηνπ ππνπξγεένπ παηδεέαο κε ηε βϊζε, ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο ηϊμεο. Ώπφ ηελ χπαξμε ζχγρξνλσλ Ώλαιπηηθψλ ΠξνγξακκΪησλ θαη βηβιέσλ κϋρξη ηελ αμηνπνέεζε ησλ εξεπλεηηθψλ απνηειεζκϊησλ. ΐαζηθά πξνυπφζεζε γηα ηελ ΠηΒ εέλαη ε δεκηνπξγέα κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο. Δ χπαξμά ηεο κνηϊδεη λα Ϋρεη ηφζν λεπξαιγηθά ζεκαζέα, πνπ ε Ϋιιεηςά ηεο ζεκαηνδνηεέ ηαπηφρξνλα θαη ηελ Ϋιιεηςε πνηφηεηαο. Ώπηφ ην ππνζηεξέδνπκε, γηαηέ ζπκθσλνχκε κε ηελ Ϊπνςε ηνπ Robbins (2001) ε «θνπιηνχξα πνηφηεηαο είλαη ε θνηλσληθή θφιια» πνπ δϋλεη φια ηα επηκϋξνπο ραξαθηεξηζηηθϊ, δηαδηθαζέεο, Ϋκςπρν θαη Ϊςπρν πιηθφ ελφο νξγαληζκνχ. Δ δϋζκεπζε θαη ν θνηλφο ζηφρνο γηα πνηφηεηα ησλ ππνθεηκϋλσλ, ε δηακφξθσζε ησλ αληηιάςεψλ ηνπο, ηεο ηδενινγέαο ηνπο γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο πνηφηεηαο θαη ε θαζεκεξηλά ηνπο πξαθηηθά εέλαη ηα ζηνηρεέα πνπ εμαζθαιέδνπλ ηελ πνηφηεηα. ε απηφ ην ζεκεέν παέδεη ξφιν ε δηνέθεζε θαη ε εγεζέα, γηα Ϊιιε κηα θνξϊ, ζην βαζκφ πνπ ηφζν ε κηα φζν θαη ε Ϊιιε Ϋρνπλ βαζηθϊ δχν ξφινπο λα παέμνπλ: λα ελεκεξψλνπλ θαη λα εκπιϋθνπλ (Lomas, 2004: 162). πσο παξνπζηϊζακε ε θνπιηνχξα ησλ ππνθεηκϋλσλ θαη ε πξνυπϊξρνπζα θνπιηνχξα ηνπ νξγαληζκνχ κπνξεέ λα επεξεϊζεη ηε δηακφξθσζε ηεο θνπιηνχξαο ηνπ. Σν δεηνχκελν εέλαη λα δηακνξθσζεέ κηα λϋα 86

95 θνπιηνχξα, θνπιηνχξα πνηφηεηαο θαη λα εμαζθαιηζηεέ ε δϋζκεπζε θαη ε ζπλαέλεζε ησλ κειψλ ηνπ. Σν πψο απηφ γέλεηαη μεθεχγεη απφ ηα φξηα ηεο παξνχζαο κειϋηεο, αλ θαη δφζεθαλ θϊπνηεο θαηεπζχλζεηο ζηε ζρεηηθά ελφηεηα. Κιεέλνληαο παξαηέζεηαη ε Ϊπνςε ηνπ Newton (2006) πσο ε πνηφηεηα επηηπγρϊλεηαη ηειηθϊ φηαλ βξεζεέ ε ζχλδεζε κεηαμχ ηεο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο, ηεο ηερλνινγέαο- ησλ εξγαιεέσλ, ηερληθψλ θαη δηαδηθαζηψλ πνπ ππνζηεξέδνπλ ηε δηαζθϊιηζε πνηφηεηαο-, ηνπ πεξηερνκϋλνπ θαη ησλ ηδηαέηεξσλ ζπλζεθψλ πνπ ραξαθηεξέδνπλ Ϋλα ζεζκφ. Καη απηφ γηαηέ εέλαη απαξαέηεην λα Ϋρνπκε ηελ πξνυπφζεζε (θνπιηνχξα πνηφηεηαο), ηα εξγαιεέα (ην πψο ζα επηηεπρζεέ), ην πνηνλ αθνξϊ θαη γηαηέ (πεξηερφκελν ) θαη λα ιακβϊλνπκε ππφςε ην ζπγθεθξηκϋλν ζπγθεέκελν θϊζε θνξϊ. Δ ζχλδεζε φισλ απηψλ κϊιινλ δελ εέλαη εχθνιε, ηδηαέηεξα γηα ηα ειιεληθϊ δεδνκϋλα, φκσο απνηειεέ κηα πξφθιεζε. 87

96 3.2 Οη Πνιηηηθέο γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Δθπαίδεπζεο ησλ Μεγάισλ Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ Δηζαγσγή ε απηάλ ηελ ελφηεηα, ζηφρνο εέλαη, αθελφο κελ, ε απνηχπσζε ηεο πνιηηηθάο ησλ κεγϊισλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ, θαη αθεηϋξνπ, ε ζχγθξηζά ηνπο. Ο ιφγνο πνπ νδεγεέ ζε απηάλ ηε δηεξεχλεζε εέλαη ε παξαδνρά φηη νη δηεζλεέο νξγαληζκνέ παέδνπλ πιϋνλ νπζηαζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ αιιϊ θαη εθπαηδεπηηθψλ πνιηηηθψλ. ΜΪιηζηα επεξεϊδνπλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ φρη κφλν ηε ζηνρνζεζέα ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, αιιϊ θαη ηηο δξϊζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη (Σζανχζεο, 2007: 21-23). Οη δηεζλεέο νξγαληζκνέ θαηϊ ηνλ Σζανχζε (2007: 40) «ζπκβάιινπλ ζηελ επηζήκαλζε θνηλψλ πξνβιεκάησλ, ζηελ αλαδήηεζε κεζφδσλ αλάιπζεο ησλ πξνβιεκάησλ απηψλ, ζηελ πξφηαζε ιχζεσλ γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ απηψλ θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ απηψλ», γηα απηφ θαη ζεσξνχκε πσο εέλαη απαξαέηεηε ε κειϋηε ηεο πνιηηηθάο ηνπο ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο πνπ εδψ ελδηαθϋξεη. ηε ζπλϋρεηα ζα παξνπζηαζηεέ ε πνιηηηθά ηεο Παγθφζκηαο ΣξΪπεδαο (ΠΣ), ηνπ Οξγαληζκνχ Οηθνλνκηθάο πλεξγαζέαο θαη ΏλΪπηπμεο (ΟΟΏ) θαη ηεο ΟπλΫζθν (ΟΤΝΒΚΟ). Ο ιφγνο πνπ επηιϋγνληαη απηνέ νη νξγαληζκνέ εέλαη γηαηέ παέδνπλ πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζηε δηεζλά ζθελά ζην ζϋκα ηεο εθπαέδεπζεο. Καη απηφ γηαηέ Ϋρνπλ αλαπηχμεη κεγϊιε δξαζηεξηφηεηα ζε απηφλ ηνλ ηνκϋα κε απνηϋιεζκα ε ζηνρνζεζέα ηνπο λα επεξεϊδεη ηε δηακφξθσζε ησλ εζληθψλ εθπαηδεπηηθψλ πνιηηηθψλ. ΠξΫπεη επέζεο λα ζεκεησζεέ φηη ν ζηφρνο ηεο ελφηεηαο δελ εέλαη νχηε ε αλαιπηηθά παξνπζέαζε φισλ ησλ νξγαληζκψλ, νχηε ε ηζηνξηθά αλαθνξϊ θαη κειϋηε ηεο πνξεέαο θϊζε νξγαληζκνχ. ηφρνο εέλαη κϋζα απφ ζεκαληηθϊ θεέκελα ησλ ηειεπηαέσλ εηψλ λα απνηππσζεέ ε θαηεχζπλζε ηεο πνιηηηθάο πνπ πξνηϊζζνπλ θαη λα εξεπλεζεέ πψο ρξεζηκνπνηεέηαη ε Ϋλλνηα ηεο πνηφηεηαο ζηηο πνιηηηθϋο ηνπο. Θα γέλεη πξνζπϊζεηα ινηπφλ λα εξεπλεζεέ αλ πξνζδηνξέδεηαη ε Ϋλλνηα ηεο πνηφηεηαο θαη αλ λαη πψο, πνηεο νη δηαζηϊζεηο απηάο θαη γηαηέ επηιϋγνληαη νη ζπγθεθξηκϋλεο δηαζηϊζεηο. ΜεηΪ ηελ παξνπζέαζε ησλ ηξηψλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ αθνινπζεέ ζπλνπηηθφο πέλαθαο ησλ πνιηηηθψλ ηνπο ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο θαη επηρεηξεέηαη κηα θξηηηθά επηζθφπεζε ησλ πνιηηηθψλ απηψλ Δ Παγθφζκηα ΣξΪπεδα Πξαγκαηηθφηεηα- ηνρνζεζία Δ Παγθφζκηα ΣξΪπεδα, αλαθϋξεηαη ζε θεέκελϊ ηεο ζηελ νηθνλνκηθά, θνηλσληθά θαη πνιηηηθά πξαγκαηηθφηεηα πνπ επηβϊιιεη λα δνζεέ Ϋκθαζε ζην ξφιν ηεο εθπαέδεπζεο. 88

97 Ώλαγλσξέδνληαο ηελ πξαγκαηηθφηεηα απηά ην 2000 ππνγξϊθεθαλ απφ ηα θξϊηε κϋιε νη ζηφρνη αλϊπηπμεο γηα ηε ρηιηεηέα (Millennium Development Goals). Ορηψ ζηφρνη, πνπ ζεσξεέηαη φηη ζα βνεζάζνπλ ηνπο πεξηζζφηεξνπο αλζξψπνπο λα πεηχρνπλ βαζηθϋο ηνπο αλϊγθεο. Ώλ επηηεπρζνχλ απηνέ νη ζηφρνη «νη άλζξσπνη ζα μεθχγνπλ απφ ηε θηψρεηα θαη ζα ζπκβάιινπλ ζηελ θνηλσλία ηνπο κε πην παξαγσγηθφ ηξφπν» (World Bank, 2000). ΏλΪκεζα ζηνπο ζηφρνπο απηνχο, ν δεχηεξνο εέλαη ε επέηεπμε ηεο θαζνιηθάο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο (primary education). Δ εθπαέδεπζε αληηκεησπέδεηαη σο θχξηα πξνυπφζεζε γηα ηελ νηθνλνκηθά αλϊπηπμε, γηα ηε κεέσζε ηεο θηψρεηαο θαη ηεο αληζφηεηαο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο (World Bank, 2000). Βπέζεο, ε εθπαέδεπζε ζπκβϊιιεη ζηηο ζσζηϋο επηινγϋο εθ κϋξνπο ησλ ππνθεηκϋλσλ, ηελ αχμεζε ηνπ εηζνδάκαηνο, ηελ νηθνλνκηθά αλϊπηπμε κηαο ρψξαο θαη ηηο θαηλνηνκέεο (World Bank, 2000). πγθεθξηκϋλα κε ην θεέκελφ ηεο Constructing Knowledge Societies ηo 2002 (World Bank, 2002: XVII) επηζεκαέλεη πσο ιφγνη «φπσο ε παγθνζκηνπνίεζε, ε ζεκαζία θαη ε δχλακε ηεο γλψζεο σο βαζηθνχ κνρινχ αλάπηπμεο θαη ε επαλάζηαζε ζηνλ ηνκέα ηεο πιεξνθνξηθήο θαζηζηνχλ ηελ απφθηεζε γλψζεο θαη ηελ αμηνπνίεζή ηεο απνθιεηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε κηαο ρψξαο». ΠαξΪγνληεο επέζεο φπσο ε θηψρεηα, ε πγεέα θαη ν αιθαβεηηζκφο επεξεϊδνπλ ηελ νηθνλνκηθά θαη πξνζσπηθά αλϊπηπμε (World Bank, 2005: 1-2). ην Global Monitoring Report (World Bank, 2005: 67) ε ΠΣ δέλεη Ϋκθαζε ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο πξνθεηκϋλνπ λα θαηαπνιεκεζνχλ ε θηψρεηα, νη αξξψζηηεο θαη ε αλεξγέα θαη λα εδξαησζεέ ε παγθφζκηα αζθϊιεηα θαη εηξάλε πνπ απνηεινχλ πξνυπνζϋζεηο γηα ηελ νηθνλνκηθά αλϊπηπμε. ην θεέκελν απηφ θαέλεηαη λα ηνλέδνληαη λϋεο ζηνρνζεζέεο, φπσο ε εηξάλε θαη ε αζθϊιεηα. Παξ φια απηϊ εμαθνινπζεέ λα ζπλδϋεη θαηϊ πξνηεξαηφηεηα ηα νθϋιε απφ ηελ εθπαέδεπζε κε ηελ νηθνλνκηθά πνξεέα θαη επξσζηέα κηαο ρψξαο. ΐΫβαηα, επηθεληξψλνληαο ζηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν, εθεέλα πνπ πξνηϊζζνληαη εέλαη ε δηαζθϊιηζε ηεο νινθιάξσζεο ηεο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο, ε βειηέσζε ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο θαη ε πξνζπϊζεηα κεέσζεο ηεο απνπζέαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ απφ ηηο ζρνιηθϋο ηϊμεηο. ηελ Ϋθζεζά ηεο γηα ηελ παγθφζκηα αλϊπηπμε, ην 2006, Ϋρεη ζϋζεη ηελ ηζφηεηα εθπαηδεπηηθψλ επθαηξηψλ σο πξψηηζην ζηφρν, πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ ε αλϊπηπμε. Τπνζηεξέδεη ν αληηπξφεδξνο ησλ νηθνλνκηθψλ ηεο Παγθφζκηαο ΣξΪπεδαο πσο «φηαλ ππάξρεη αληζφηεηα, ράλεηαη πνιχηηκν αλζξψπηλν δπλακηθφ πνπ έρεη επηπηψζεηο ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε» (Bourguignon, 2006). Δ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, φπσο ηνλέδεηαη ην έδην Ϋηνο ζε Ϊιιε Ϋθζεζε ζα ζπκβϊιιεη ζηε κεέσζε ηεο θηψρεηαο θαη ζα ζϋζεη ηηο βϊζεηο γηα ηελ νηθνλνκηθά αλϊπηπμε ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ (World Bank, 2006). Σν 2007 δέλεηαη μαλϊ ζηελ Ϋθζεζά ηεο Ϋκθαζε ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο θαη ζηελ αμηνιφγεζά ηεο (World Bank, 2007). ηφρν Ϋρεη λα βνεζάζεη ηηο ρψξεο λα ελζσκαηψζνπλ ηελ εθπαέδεπζε ζηηο εζληθϋο νηθνλνκηθϋο ηνπο ζηξαηεγηθϋο θαη λα αλαπηχμνπλ εθπαηδεπηηθϊ ζπζηάκαηα πνπ λα αληαπνθξέλνληαη ζηηο θνηλσληθφ-νηθνλνκηθϋο ηνπο αλϊγθεο (World Bank, 2007). 89

98 Θεσξεέηαη ινηπφλ πσο ε αλϊπηπμε θαη βειηέσζε ηεο εθπαέδεπζεο ζπκβϊιιεη ζηελ νηθνδφκεζε ηεο ηθαλφηεηαο κηαο ρψξαο λα ζπκκεηϊζρεη ζηε λϋα νηθνλνκηθά πξαγκαηηθφηεηα πνπ βαζέδεηαη ζηε γλψζε, ζην βαζκφ πνπ κϋζσ ηεο εθπαέδεπζεο επηηπγρϊλεηαη κεγαιχηεξε παξαγσγηθφηεηα θαη αληαγσληζκφο. Δ αλαγθαηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο ζπλδϋεηαη κε νηθνλνκηθϊ θξηηάξηα. Ώπηά ε δηαπέζησζε εληζρχεηαη απφ ην γεγνλφο πσο ε ΠΣ ζπκκεηϋρεη ζην πξφγξακκα «Βθπαέδεπζε γηα ηελ Οηθνλνκέα ηεο Γλψζεο» πνπ Ϋρεη σο ζηφρν ηελ παξνρά βνάζεηαο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο λα απνθηάζνπλ επϋιηθην θαη κε δεμηφηεηεο εξγαηηθφ δπλακηθφ. Καη απηφ γηα λα κπνξϋζνπλ λα αληαγσληζηνχλ απνηειεζκαηηθϊ ζηε ζχγρξνλε δπλακηθά θαη ηελ παγθφζκηα αγνξϊ (World Bank, 2009). Οξηζκφο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο- Γνκηθά Υαξαθηεξηζηηθά - Παξάκεηξνη ηεο ΠηΔ Δ Παγθφζκηα ΣξΪπεδα ζηα θεέκελϊ ηεο απνθεχγεη ζηαζεξϊ λα δέλεη νξηζκνχο. Εδηαέηεξα ζε φ,ηη αθνξϊ ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο δελ ηελ νξέδεη, αλ θαη ηε ρξεζηκνπνηεέ ζηα θεέκελϊ ηεο. Ώπηφ κϊιινλ δελ εέλαη ηπραέν. ΠξνηηκΪ λα ρξεζηκνπνηεέ ηελ Ϋλλνηα θαηϊ ην δνθνχλ, πξνζαξκφδνληαο ην πεξηερφκελν θαη ηελ ελλνηνιφγεζά ηεο ζην πιαέζην πνπ επηζπκεέ θϊζε θνξϊ. Δ Ϋλλνηα πξνζαξκφδεηαη κϊιινλ ζηνπο ζηφρνπο πνπ ηέζεληαη ζε πξνηεξαηφηεηα θαη ζηηο αλϊινγεο δξϊζεηο. ηα θεέκελϊ ηεο ζπλδϋεη Ϊκεζα ηελ πνηφηεηα κε ηελ αμηνιφγεζε σο βαζηθφ δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ. εκεηψλεηαη πσο δελ κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ νη ζηφρνη πνπ Ϋρεη ζϋζεη ε Παγθφζκηα ΣξΪπεδα, αλ ε πξνζθεξφκελε εθπαέδεπζε εέλαη ρακειάο πνηφηεηαο θαη φηη «ε πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο είλαη ηφζν ζεκαληηθή φζν θαη ε πξφζβαζε ζην ζρνιείν» θαη γηα απηφ εέλαη αλαγθαέα ε δηαζθϊιηζά ηεο κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο (World Bank, 2009). Βπέζεο αλαθϋξεηαη θαη ζε παξακϋηξνπο ηεο πνηφηεηαο, φπσο ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιεένπ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. ΜΪιηζηα ζηελ ηζηνζειέδα ηεο ΠΣ παξνπζηϊδεηαη ην ζθεπηηθφ ηεο γηα ην ηη απνηειεέ ην απνηειεζκαηηθφ ζρνιεέν θαη ηνλ απνηειεζκαηηθφ εθπαηδεπηηθφ 12, απαξαέηεηα ζηνηρεέα γηα ηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. ΜεξηθΫο απφ ηηο παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ εέλαη νη κεραληζκνέ αμηνιφγεζεο, ε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο απνδνηηθφηεηαο, ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα, ε εγεζέα θαη ε εζσηεξηθά νξγϊλσζε ηνπ ζρνιεένπ, ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηα θέλεηξα, ε ζπλεξγαζέα ζρνιεένπ - νηθνγϋλεηαο θαη ην πεξηβϊιινλ ηνπ ζρνιεένπ (World Bank, 2005). ε αλαθνξϊ ηεο ην 2006 ζε Ϋξεπλα πνπ δηεμάγαγε ζηε ΓνπαηεκΪια, ζην Μεμηθφ θαη ζην Πεξνχ, δέλεη δχν θαηεπζχλζεηο ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο κϋζα απφ ηα κϋηξα πνπ πξνηεέλεη γηα απηάλ: ηελ αχμεζε ησλ εηψλ θνέηεζεο ζην ζρνιεέν θαη ηε βειηέσζε ηεο κϊζεζεο, πνπ επηηπγρϊλεηαη, φπσο ππνζηεξέδεηαη κε ην λα 12 Σν teacher ην κεηαθξϊδνπκε εθπαηδεπηηθφο θαη φρη δϊζθαινο, γηαηέ ε ιϋμε «δϊζθαινο» αλαθϋξεηαη κφλν ζηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε θαη φρη ζηε δεπηεξνβϊζκηα, ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα. 90

99 δνζεέ ηδηαέηεξε Ϋκθαζε ζε παξϊγνληεο φπσο ε ζρνιηθά εγεζέα, ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα θαη ε ζπλεράο επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, πνπ επαλαιακβϊλνληαη θαη ζε πξνεγνχκελα Ϋηε (Hernandez-Zavala, Patrinos, Sakellariou & Shapiro, 2006). Δ επϋλδπζε ζηηο δεμηφηεηεο γηα αλϊπηπμε θαη αληαγσληζκφ εέλαη αθφκα Ϊιιεο παξϊκεηξνη ηεο πνηνηηθάο κϊζεζεο (World Bank, 2009). Παξαηεξνχκε ινηπφλ πσο νη παξϊκεηξνη αιιϊδνπλ αλϊινγα κε ην πιαέζην (αλαπηπζζφκελε ά αλαπηπγκϋλε ρψξα) θαη ηνπο ζηφρνπο ησλ πνιηηηθψλ γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. ΏπηΪ πνπ θαέλεηαη λα εέλαη ζηαζεξϊ εέλαη ηα δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ΠηΒ: ε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο θαη ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε. Γξάζεηο Ώπηφ πνπ φκσο εέλαη μεθϊζαξν, εέλαη νη δξϊζεηο κε ηηο νπνέεο πηζηεχεηαη φηη ζα επηηεπρζνχλ νη ζηφρνη αλϊπηπμεο ηεο ρηιηεηέαο, αλϊκεζα ζηηο νπνέεο θαη ε θαζνιηθά πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε. Γηα απηφ θαη ε ΠΣ ρξεκαηνδνηεέ θαη ζηεξέδεη πνηθηινηξφπσο ηελ αλϊπηπμε ηεο εθπαέδεπζεο ζε πνιιϋο ρψξεο. Δ ΠΣ εέλαη ν κεγαιχηεξνο ρνξεγφο, φπσο δηαθεξχζζεη ζηελ ηζηνζειέδα ηεο, ηεο εθπαέδεπζεο ζηνλ θφζκν. ε ζπλεξγαζέα κε ηα ΔλσκΫλα Έζλε, ηηο θπβεξλάζεηο ησλ ρσξψλ, ηνπο δσξεηϋο, ηνπο θνηλσληθνχο νξγαληζκνχο θαη Ϊιινπο ζπλεξγϊηεο βνεζϊ ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο λα εληϊμνπλ ηα παηδηϊ ζηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε θαη ηδηαέηεξα ηα θνξέηζηα θαη ηα κε πξνλνκηνχρα παηδηϊ (World Bank, 2009). ΠΫξα απφ ηελ νηθνλνκηθά ελέζρπζε πξνζθϋξεη ζπκβνπιϋο θαη βνάζεηα γηα ηε δεκηνπξγέα θαη εθαξκνγά ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο (World Bank, 2009). Σνλέδεη ηελ επζχλε πνπ Ϋρνπλ νη αλαπηπζζφκελεο ρψξεο λα πηνζεηάζνπλ ην πιαέζην δξϊζεο πνπ εηζεγεέηαη, πξνηεέλνληαο ηνλ ηξφπν δξϊζεο ηνπο (World Bank, 2005: XI). Πξνηεέλεη ινηπφλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο δηαθνξεηηθφ πιαέζην εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο ρξεκαηνδφηεζεο απφ κε θπβεξλεηηθνχο θνξεέο θαη νξγαληζκνχο, ελψ ελζαξξχλεη ηηο θαηλνηνκέεο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκϋα. Βπέζεο, παξϋρεη Ϋλα ζχζηεκα δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ, ην νπνέν ειϋγρεη ηελ πνξεέα θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ πξνγξακκϊησλ πνπ εθπνλνχληαη. Βέλαη απηνλφεην φηη ε ΠΣ επηβιϋπεη αλ ηα ρξάκαηϊ ηεο επελδχνληαη ζσζηϊ θαη απνηειεζκαηηθϊ, ελψ ε αμηνιφγεζε φισλ ησλ εκπιεθνκϋλσλ Ϋξρεηαη σο επαθφινπζν ηεο φιεο πξνζπϊζεηαο γηα βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο θαη σο απαξαέηεην κϋηξν γηα απηά. ΒπηπιΫνλ, ρξεκαηνδνηεέ ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο πξνθεηκϋλνπ λα επηηχρνπλ γξεγνξφηεξα θαη απνηειεζκαηηθϊ ηνπο ζηφρνπο πνπ Ϋρεη ζϋζεη, αλϊκεζα ζηνπο νπνένπο εέλαη ε νινθιάξσζε ηεο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο, ε εθπαέδεπζε εθπαηδεπηηθψλ θαη ε αλϊπηπμε ηεο παγθφζκηαο ζπλεξγαζέαο γηα ηελ αλϊπηπμε. 91

100 ηηο αλαπηπγκϋλεο ρψξεο ππελζπκέδεηαη ε δϋζκεπζά ηνπο γηα βνάζεηα πνπ απνξξϋεη απφ ηελ ππνγξαθά ζρεηηθψλ ζπλζεθψλ. Σηο πξνηξϋπεη λα απμάζνπλ ηελ αλαπηπμηαθά βνάζεηα θαη λα βειηηψζνπλ ηελ απνζηνιά ηεο, ψζηε λα εέλαη πην απνηειεζκαηηθά ε ρξάζε ηεο βνάζεηαο ηεο απφ ηνπο παξαιάπηεο ηεο. ΠαξΪιιεια, δέλεηαη Ϋκθαζε ζηελ ελέζρπζε ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ απφ ηνπο δηεζλεέο νηθνλνκηθνχο νξγαληζκνχο (World Bank, 2005: XI). Δ επέζεκε αλαπηπμηαθά βνάζεηα, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεέα ηεο, Ϋθηαζε ην 2006 ηα δηζεθαηνκκχξηα δνιϊξηα αιιϊ ζεκεηψλεηαη πσο ρξεηϊδεηαη κεγαιχηεξε ζπλεηζθνξϊ (ζην πιαέζην απηφ απνθαζέζηεθε κηα αχμεζε ηεο ηϊμεσο ηνπ 0.7%). Κξέζηκε εέλαη ε ζεκεέσζε φηη απηϊ «ηα ρξήκαηα πξέπεη λα επελδπζνχλ ζσζηά θαη λα ηα δηαρεηξηζηνχλ κε έλα ππεχζπλν θαη δηαθαλή ηξφπν» (World Bank, 2009). ΏλαθνξΪ πνπ ζρεηέδεηαη κε ηελ χπαξμε ελφο ζπζηάκαηνο αμηνιφγεζεο πνπ ζεσξεέηαη απαξαέηεην, πξνθεηκϋλνπ λα εέλαη δηαθαλάο θαη αμηφπηζηε ε δηαρεέξηζε ησλ πφξσλ. ΒλδηαθΫξνλ εέλαη φηη ζηελ ηζηνζειέδα ηεο πξνηξϋπεη θαη ζηελ αηνκηθά ζπκκεηνρά, δέλνληαο ηδϋεο γηα δξϊζεηο θαη πξσηνβνπιέεο πνπ κπνξεέ λα αλαπηχμεη θϊζε Ϊηνκν Ο Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθάο πλεξγαζέαο θαη ΏλΪπηπμεο (ΟΟΏ) Πξαγκαηηθφηεηα- ηνρνζεζία Ο ΟΟΏ ζηελ Ϋθζεζά ηνπ ην 2004 ππνγξακκέδεη ηε ζρϋζε κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ απνηειεζκϊησλ θαη εχξεζεο εξγαζέαο θαη εηζνδάκαηνο. ΒζηηΪδεη ζηελ πνηφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνηειεζκϊησλ, ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο θαη ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεϊδνπλ ηα εθπαηδεπηηθϊ απνηειϋζκαηα (OECD, 2004). ην έδην πιαέζην βξέζθνληαη θαη ηα ζπκπεξϊζκαηα πνπ πξνϋθπςαλ απφ ηε ζπλϊληεζε ησλ ππνπξγψλ παηδεέαο πνπ νξγϊλσζε ν ΟΟΏ ην 2004 ζην Ανπβιέλν. Αφζεθε πξνηεξαηφηεηα ζηε κεγαιχηεξε πξφζβαζε θαη ζηε βειηέσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνηειεζκϊησλ. πδεηάζεθε ν ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, θαζψο θαη ν ξφινο ηεο αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ αιιϊ θαη φινπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο (OECD, 2004). Ο γεληθφο δηεπζπληάο γηα ζϋκαηα εθπαέδεπζεο ηνπ νξγαληζκνχ, Barry MacGaw, ζηελ Ϋθζεζε γηα ηνπο ζηφρνπο ζηνλ ηνκϋα ηεο εθπαέδεπζεο ην , αλαθϋξεηαη ζηελ πνηφηεηα ηεο δηδαζθαιέαο θαη ζηε ζχλδεζε ηεο εθπαέδεπζεο κε ηελ νηθνλνκέα, δέλνληαο Ϋηζη ην πιαέζην ζην νπνέν θηλεέηαη ν ΟΟΏ. ΥαξαθηεξηζηηθΪ αλϋθεξε ηνπο εμάο ζηφρνπο (MacGaw, 2005: 6-7): 1. ηελ ελέζρπζε ηεο δηϊ βένπ κϊζεζεο θαη ηε ζχλδεζά ηεο κε Ϊιιεο θνηλσληθφ - νηθνλνκηθϋο πνιηηηθϋο 2. ηελ αμηνιφγεζε θαη βειηέσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνηειεζκϊησλ 3. ηελ ελέζρπζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δηδαζθαιέαο 92

101 4. ηελ αλαδφκεζε ηεο ηξηηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο ζην πιαέζην κηαο παγθφζκηαο νηθνλνκέαο 5. ηελ νηθνδφκεζε ηεο θνηλσληθάο ζπλνράο κϋζσ ηεο εθπαέδεπζεο 6. ηελ νηθνδφκεζε λϋνπ κϋιινληνο γηα ηελ εθπαέδεπζε. 13 πσο παξαηεξνχκε δε ρξεζηκνπνηνχληαη απνθιεηζηηθϊ νηθνλνκηθνέ φξνη θαη ζηφρνη. Τπνζηεξέδεηαη επηπιϋνλ πσο «ε επέλδπζε ζε αλζξψπηλν θεθάιαην είλαη αλεπαξθήο. Σν θνηλσληθφ θεθάιαην είλαη απαξαίηεην γηα ηελ αλάπηπμε θαη δηαηήξεζε θνηλσληψλ κε ζπλνρή» (MacGaw, 2005:6-7). Γηα απηφ θαη ζηελ εηζαγσγά ηεο Ϋθζεζεο δέλεηαη Ϋκθαζε ζηε δηϊ βένπ κϊζεζε γηα φινπο πνπ ζα ζπκβϊιιεη ζηελ πξνζσπηθά αλϊπηπμε, ζηε ζηαζεξά νηθνλνκηθά αλϊπηπμε θαη ζηελ θνηλσληθά ζπλνρά. Δ έδηα ζηνρνζεζέα, ε πξνζσπηθά αλϊπηπμε θαη ε θνηλσληθά- νηθνλνκηθά αλϊπηπμε, ζπλερέδεηαη θαη ηα επφκελα Ϋηε (OECD, 2009). Οξηζκφο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο- Γνκηθά Υαξαθηεξηζηηθά ηεο- Παξάκεηξνη ηεο ΠηΔ Ο ΟΟΏ ρξεζηκνπνηεέ Ϋλλνηεο φπσο πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, πνηφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ, πνηνηηθϊ καζεζηαθϊ απνηειϋζκαηα, ρσξέο φκσο λα πξνζδηνξέδεη ζαθψο πψο νξηνζεηεέ απηϋο ηηο Ϋλλνηεο. Δ πνηφηεηα ζπλδϋεηαη Ϊκεζα κε ηε δηαζθϊιηζε ζε φινπο ηνπο ηνκεέο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο θαη κϊιηζηα ε δηαζθϊιηζε πξνβϊιιεηαη σο βαζηθφ δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο πνηφηεηαο. Ώπηφ Ϋγηλε ζαθϋο θαη ζηελ παξνπζέαζε ηνπ γεληθνχ γξακκαηϋα ηνπ ΟΟΏ Gurria ην Έλα Ϊιιν δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο, φπσο άδε Ϋρνπκε αλαθϋξεη, εέλαη ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε. Δ Ϋξεπλα TALIS (2009) αλϋδεημε ηε ζεκαζέα ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο θαη ηφληζε ηε ζεκαζέα ηεο αλϊπηπμεο κϋζσ ηεο ζπλεξγαζέαο κε ηνπο ζπλαδϋιθνπο θαη ηελ αληαιιαγά εκπεηξηψλ (Gurria, 2009). Βπέζεο, Ϊιιν Ϋλα ζεκαληηθφ ζηνηρεέν πνπ αλαδεηθλχεηαη κϋζα απφ ηα θεέκελϊ ηνπ εέλαη ε βειηέσζε ηεο εγεζέαο σο ζεκεένπ θνκβηθνχ γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο (OECD, 2006; Gurria, 2008). ΜΪιηζηα ππνζηεξέδεηαη πσο ε επέηεπμε ησλ ζηφρσλ δελ εέλαη κφλν ζϋκα αχμεζεο ηεο νηθνλνκηθάο επηρνξάγεζεο αιιϊ θαη απνηειεζκαηηθάο εγεζέαο, ε νπνέα εέλαη απαξαέηεην λα δηαρεηξέδεηαη ζσζηϊ ηνπο πφξνπο. Ώθφκα ε απνηειεζκαηηθά εγεζέα ζπκβϊιιεη ζηελ ππνζηάξημε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ εξγαζέα ηνπο θαη ζηελ αλαγλψξηζε ηεο πξνζθνξϊο ηνπο, ζηελ επέιπζε πξνβιεκϊησλ θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζέαο ζηνλ εξγαζηαθφ ρψξν. Έηζη ηέζεηαη Ϋλα πιαέζην πξνυπνζϋζεσλ γηα ηελ ΠηΒ, ρσξέο φκσο λα γέλεηαη αλαθνξϊ ζηε δηακφξθσζε κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο, φπσο Ϋρεη παξνπζηαζηεέ ζην αλϊινγν θεθϊιαην. 13 Υσξέο λα πξνζδηνξέδεηαη ηη ελλνεέηαη κε απηφλ ηνλ ζηφρν. 93

102 Γξάζεηο Ο ΟΟΏ εέλαη «ζηελ νπζία έλαο κεραληζκφο παξνρήο ακνηβαίαο ηερληθήο βνήζεηαο ζε θξάηε πνπ δηέζεηαλ ήδε έλα θνηλφ πνιηηηθφ θαη θνηλσληθφ πνιηηηζκφ, κηα πξνεγκέλε κνξθή δηνηθεηηθήο νξγάλσζεο, έλα πςειφ επίπεδν ηερλνγλσζίαο θαη ηα θπξηφηεξα απφ απηά θαηείραλ σο παίθηεο θεληξηθή ζέζε ζηελ παγθφζκηα ζθελή» (Σζανχζεο, 2007: 336). Ώπηφ Ϋρεη ζαλ ζπλϋπεηα λα Ϋρεη Ϊκεζε πξφζβαζε ζε ζηνηρεέα, ζε πνιηηηθϋο θαη επηδηψμεηο θαη κε απηφ ηνλ ηξφπν λα κπνξεέ λα θϊλεη ππνδεέμεηο, λα ειϋγρεη ην βαζκφ πινπνέεζεο ηνπο θαη λα ζπκβϊιιεη ζηε δεκηνπξγέα εξεπλεηηθψλ κεζνδνινγηψλ θαη εξγαιεέσλ πνπ επηηξϋπνπλ ηε ζπγθξηζηκφηεηα (Σζανχζεο, 2007: ). Ο νξγαληζκφο εξεπλϊ ηελ επέδξαζε ηεο εθπαέδεπζεο ηφζν ζηα ππνθεέκελα φζν θαη ζηηο θνηλσλέεο θαη βνεζϊ ηηο ρψξεο λα πξνσζάζνπλ κϋηξα γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο αλεμϊξηεηα απφ θαηαγσγά θαη ειηθέα, ψζηε λα κε ραζεέ αλζξψπηλν δπλακηθφ, φπσο αλαθϋξεηαη θαη ζηε ζηνρνζεζέα ηνπ (OECD, 2009). ηελ αλαθνξϊ ηνπ «The Quality of the Teaching Workforce» (OECD, 2004: 1-7) απϋδηδε πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζηελ εθπαέδεπζε, ηε ζπλερά θαηϊξηηζε θαη ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ ν ζηφρνο ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. Οη εθπαηδεπηηθνέ, ππνζηάξηδε, πξϋπεη λα αληαπνθξέλνληαη ζηηο ζπλερεέο αιιαγϋο θαη ζηελ εμϋιημε ηεο γλψζεο θαη ε εθπαέδεπζά ηνπο εέλαη αλαγθαέν λα ππφθεηηαη ζηε ινγηθά ηεο δηϊ βένπ κϊζεζεο. Γηα λα εέλαη αληαγσληζηηθϊ ηα εθπαηδεπηηθϊ ζπζηάκαηα, φπσο ππνζηεξέδεηαη ζηελ έδηα Ϋθζεζε, νθεέινπλ λα επελδχζνπλ ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ πνπ ηα ζηειερψλεη θαη θπξέσο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ. ηελ Ϋθζεζά ηνπ, ην 2005, δέλεη Ϋκθαζε ζηνπο παξϊγνληεο πνπ ζπλζϋηνπλ ηνλ απνηειεζκαηηθφ δϊζθαιν, ζην κϋηξν πνπ απηφο απνηειεέ ηελ θηλεηάξηα δχλακε γηα ηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. Οη εθπαηδεπηηθνέ νθεέινπλ λα «είλαη ηθαλνί λα εηνηκάζνπλ ηνπο καζεηέο γηα κηα θνηλσλία θαη κηα νηθνλνκία ζηελ νπνία νη καζεηέο ζα αλαδεηνχλ ηε γλψζε κφλνη ηνπο θαη ζα έρνπλ θίλεηξα γηα ηε δηά βίνπ κάζεζε» (OECD, 2005). Δ αλχςσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εέλαη Ϋλαο απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο παξϊγνληεο πνπ ζα νδεγάζνπλ ζηε βειηέσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνηειεζκϊησλ. Οη πνιηηηθϋο πνπ εθαξκφδνληαη πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ ε πνηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνζσπηθνχ Ϋρεη πνηθέιεο δηαζηϊζεηο, φπσο ε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ε αλϊπηπμε ηεο απηνεθηέκεζάο ηνπ (πνπ εέλαη ζπλδεδεκϋλε κε ηελ επαγγεικαηηθά ηνπ αλϊπηπμε, ηελ επέδνζά ηνπ θαη ηηο αλϊγθεο ηνπ ζρνιεένπ), ε ζπλεράο επαγγεικαηηθά ηνπ αλϊπηπμε θαη ε επηκφξθσζά ηνπ, ε ειαζηηθά θαη πξνζαξκφζηκε ζηηο δηαθνξεηηθϋο αλϊγθεο εθπαέδεπζά ηνπ. Βπέζεο, ζεσξεέηαη ζεκαληηθά ε αλϊζεζε ζηα ζρνιεέα επζπλψλ γηα ηε δηαρεέξηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνζσπηθνχ (OECD, 2005: 9-12). ε επφκελν θεέκελφ ηνπ πξνηεέλεη ηϋζζεξηο ηξφπνπο πξνθεηκϋλνπ λα απμεζεέ ε παξαγσγηθφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ: ηελ πξνψζεζε ηεο εζσηεξηθάο ελεξγνπνέεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηελ ελέζρπζε ηεο απηφ- ελεξγνπνέεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηελ ηζνξξνπεκϋλε ρξάζε εμσηεξηθψλ ακνηβψλ θαη ηελ ηθαλνπνέεζε ησλ αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα θαιϋο ζπλζάθεο εξγαζέαο (OECD, 2006: 93). 94

103 3.2.3Οξγαληζκφο ησλ ΔλσκΫλσλ Βζλψλ γηα ηελ Βθπαέδεπζε, ηελ Βπηζηάκε θαη ηνλ Πνιηηηζκφ (ΟΤΝΒΚΟ) Πξαγκαηηθφηεηα- ηνρνζεζία ην παγθφζκην θφξνπκ γηα ηελ εθπαέδεπζε ζην ΝηαθΪξ (2000) ε ΟΤΝΒΚΟ αλαγλψξηζε ηελ εθπαέδεπζε σο βαζηθφ αλζξψπηλν δηθαέσκα θαη σο πξνυπφζεζε γηα ηελ αλϊπηπμε, ηελ εηξάλε θαη ηε ζηαζεξφηεηα κϋζα θαη αλϊκεζα ζηηο ρψξεο, σο πξναπαηηνχκελε γηα ηελ απνηειεζκαηηθά ζπκκεηνρά ζηελ θνηλσλέα θαη νηθνλνκέα ηνπ 21 νπ αηψλα ζηελ επνρά ηεο παγθνζκηνπνέεζεο (UNESCO, 2000: 8). Οη ζηφρνη πνπ ηϋζεθαλ άηαλ: ε πξφζβαζε θαη παξακνλά ζηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε, ε εμαζθϊιηζε πνηνηηθάο εθπαέδεπζεο ζε φια ηα παηδηϊ κϋρξη ην 2015 αλεμϊξηεηα απφ θχιν, ζπλζεθψλ δηαβέσζεο ά εζληθάο κεηνλφηεηαο, ε ηζφηεηα πξφζβαζεο, ε αχμεζε ηνπ ελαιθαβεηηζκνχ ησλ ελειέθσλ ζην 50% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηνπο θαη ε δηα βένπ εθπαέδεπζε, ε κεέσζε ησλ δηαθνξψλ θχινπ ζε πξσηνβϊζκηα θαη δεπηεξνβϊζκηα εθπαέδεπζε θαη ε επέηεπμε ηζφηεηαο πξφζβαζεο κϋρξη ην 2015, ε βειηέσζε φισλ ησλ φςεσλ ηεο πνηφηεηαο 14 ηεο εθπαέδεπζεο (UNESCO, 2000: 8). ην θεέκελν δέλεηαη ηδηαέηεξε Ϋκθαζε ζην φηη ε πνηφηεηα δελ πξϋπεη λα πξνζδηνξέδεηαη κφλν κε πνζνηηθνχο δεέθηεο αιιϊ θαη λα ζπληειεέηαη ε νιηθά γλσζηηθά, ζπλαηζζεκαηηθά θαη δεκηνπξγηθά αλϊπηπμε ησλ ηθαλνηάησλ ησλ εθπαηδεπνκϋλσλ. ην Education For All Global Monitoring Report (2005) παξαηεξνχκε φηη απηφ θηλεέηαη ζε πην θνηλσληθφ πιαέζην θαη μεθεχγεη απφ ηελ επηρεηξεκαηνινγέα ηεο ζχλδεζεο ηεο εθπαέδεπζεο κε ηελ νηθνλνκηθά αλϊπηπμε, φπσο εέδακε παξαπϊλσ ζηα θεέκελα ηεο ΠΣ θαη ηνπ ΟΟΏ. Με ηνπο ζηφρνπο πνπ πξνσζεέ, ππνζηεξέδεηαη πσο ζα επηηεπρζνχλ ε εζληθά νηθνλνκηθά αλϊπηπμε ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ, αιιϊ θαη πσο νη πνιέηεο, σο αλεμϊξηεηα Ϊηνκα, ζα σθειεζνχλ ζην βαζκφ πνπ ζα θαηαζηνχλ ηθαλνέ λα θϊλνπλ θαιχηεξεο επηινγϋο ζηε δσά ηνπο, ζε ζϋκαηα γνληκφηεηαο θαη πγεέαο 15. Βπέζεο, ζα απνθηάζνπλ γλψζεηο αιιϊ θαη αμέεο θαη ζα αλαπηπρζνχλ ζπλαηζζεκαηηθϊ, ζηνηρεέα πνπ ζπκβϊιινπλ ζηελ θαιιηϋξγεηα ηεο πξνζσπηθφηεηαο. Δ ζρϋζε εθπαέδεπζεο θαη θνηλσλέαο εέλαη ηζρπξά, αιιϊ απηά δελ πξνζδηνξέδεηαη κφλν απφ νηθνλνκηθνχο δεέθηεο. Δ επηθνηλσλέα, ε ηζφηεηα επθαηξηψλ, ε κεέσζε ηεο θηψρεηαο θαη ν ζεβαζκφο ησλ αλζξψπηλσλ δηθαησκϊησλ εέλαη ζηνηρεέα εμέζνπ ζεκαληηθϊ. Ο πξφεδξνο ηεο UNESCO Matsuura (2009) ζην παγθφζκην ζπλϋδξην ζηε ΐφλε γηα ηελ εθπαέδεπζε κε ζηφρν ηε βηψζηκε αλϊπηπμε (education for sustainable development) ηφληζε πσο ε εθπαέδεπζε κε ζηφρν ηε 14 Παξαηεξνχκε φηη ζηφρνο γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο εέλαη ε πνηφηεηα ησλ φςεσλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο, απηά ε αζϊθεηα κϊιινλ δελ εέλαη ηπραέα. 15 ηφρνη πνπ αθνξνχλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. 95

104 βηψζηκε αλϊπηπμε «είλαη κηα δηαδηθαζία κάζεζεο θαη ιήςεο απνθάζεσλ. Απηέο νη απνθάζεηο ιακβάλνπλ ππφςε ην καθξνπξφζεζκν κέιινλ ηεο νηθνλνκίαο, ηεο νηθνινγίαο θαη ηεο ηζφξξνπεο αλάπηπμεο φισλ ησλ θνηλνηήησλ». Οξηζκφο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο- Γνκηθά Υαξαθηεξηζηηθά απηήο- Παξάκεηξνη ηεο ΠηΔ Δ βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο εέλαη κηα θξϊζε πνπ ρξεζηκνπνηεέηαη πνιχ ζπρλϊ. ΜΪιηζηα ζην θφξνπκ ηνπ ΝηαθΪξ ζεκεηψζεθε πσο δφζεθε Ϋκθαζε ζηελ πνζφηεηα θαη φρη ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο (UNESCO, 2000: 56-57). Δ UNESCO κε ηνλ φξν πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο ελλνεέ ηελ πξφζβαζε, ηελ ηζφηεηα επθαηξηψλ θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, φπσο αλαθϋξεηαη ζην θεέκελφ ηεο Implementation and Financing Education for All (UNESCO, 2004: preface) δέλνληαο Ϋηζη ηηο ηξεηο θαηεπζχλζεηο ηεο ΠηΒ. Έλα ρξφλν κεηϊ ηνλέδεη πσο ε πνηφηεηα εέλαη κηα δηαδηθαζέα πνπ αθνξϊ ζηε κϊζεζε, ηε δηδαζθαιέα θαη ηα απνηειϋζκαηα αιιϊ ε φπνηα εθηέκεζε νθεέιεη λα ιακβϊλεη ππφςε ηεο ην πιαέζην ζην νπνέν εθαξκφδεηαη θαη ηηο δηαζϋζηκεο εηζξνϋο (UNESCO, 2004: 37). ηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ζπκβϊιινπλ νη ζσζηϊ θαηαξηηζκϋλνη εθπαηδεπηηθνέ θαη εθπαηδεπηϋο, ν ρξφλνο πνπ δηαηέζεηαη ζηε κϊζεζε, ηα γλσζηηθϊ αληηθεέκελα, ε παηδαγσγηθά πνπ εθαξκφδεηαη, ε γιψζζα δηδαζθαιέαο, ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, νη αλϋζεηο (λεξφ, πγηεηλά θ.η.ι.) θαη ε απνηειεζκαηηθά εγεζέα. ΏλαθΫξεηαη Ϋηζη ζηηο βαζηθϋο παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ. ην Education For All Global Monitoring Report (2007: 183) ζρεηηθϊ κε ην γεληθφ Ϋθην ζηφρν ηεο πνηφηεηαο γέλεηαη αλαθνξϊ ζε ηξεηο παξακϋηξνπο ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο: ζηα καζεζηαθϊ απνηειϋζκαηα βϊζεη δηεζλψλ, ηνπηθψλ θαη εζληθψλ αμηνινγάζεσλ, ζηηο ζπλζάθεο κϊζεζεο θαη δηδαζθαιέαο, φπσο ψξεο δηδαζθαιέαο, πξφζβαζε ζηα βηβιέα θαη αζθαιϋο, πγηεηλφ θαη θαηϊιιεια εμνπιηζκϋλν ζρνιηθφ πεξηβϊιινλ θαη ζηελ πνζφηεηα θαη πνηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δπλακηθνχ. Δ πνηφηεηα ινηπφλ κϊιινλ πξνζδηνξέδεηαη βϊζεη απηψλ ησλ παξακϋηξσλ, νη νπνέεο εέλαη πην εμεηδηθεπκϋλεο απφ ην θεέκελν ηνπ Εδηαέηεξα γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζεκεηψλνπκε πσο ηνπο ζεσξεέ «βαζηθνχο παίρηεο ζηελ πξνψζεζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο θαη φηη πξέπεη λα απνιακβάλνπλ ζεβαζκνχ θαη ηθαλνπνηεηηθήο ακνηβήο, λα έρνπλ πξφζβαζε ζηελ θαηάξηηζε θαη ζηε ζπλερή επαγγεικαηηθή αλάπηπμε θαη λα είλαη ζε ζέζε λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο απνθάζεηο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο δσή θαη ην εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ» (UNESCO, 2000: 20-21). Σν ξφιν ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνλ επηζεκαέλεη θαη ζε επφκελα θεέκελα. ΜΪιηζηα ζε πξφζθαηε αλαθνξϊ ζεκεηψλεη πσο «νη πνηνηηθνί εθπαηδεπηηθνί είλαη ε ζεκέιηα ιίζνο ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο θαη είλαη απαξαίηεην νη εθπαηδεπηηθέο πνιηηηθέο λα επηθεληξσζνχλ ζηε ζπλερή επαγγεικαηηθή ηνπο αλάπηπμε» (UNESCO, 2007, UNESCO, 2009). ην Education For All Global Monitoring Report (2007: 4) επηζεκαέλεη μαλϊ ηε ζεκαζέα ηεο θαηϊξηηζεο θαη ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, πξνζδηνξέδνληαο Ϋηζη Ϋλα δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ. Ώθφκα αλαθϋξεηαη ζηελ ελζσκϊησζε θαη ζηε δηαπέζησζε πσο «πνηφηεηα δελ είλαη κφλν 96

105 αμηνιφγεζε, αιιά ζπλεπάγεηαη έλα ζρνιηθφ ζχζηεκα φπνπ φια ηα παηδηά είλαη εππξφζδεθηα θαη ε δηαθνξεηηθφηεηα θαη ε επειημία ζεσξνχληαη απαξαίηεηα ζπζηαηηθά γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ πξνζσπηθή εμέιημε φισλ» (UNESCO, 2005: 17). Βπέζεο ηνλέδεηαη ν ξφινο ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκϊησλ ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, ησλ κεζφδσλ δηδαζθαιέαο, ησλ επνπηηθψλ πιηθψλ θαη ηεο γιψζζαο δηδαζθαιέαο (UNESCO, 2009) εηζϊγνληαο Ϋηζη θαη Ϊιιεο παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ. ΒλδηαθΫξνλ εέλαη φηη δέλεη θαη ε ΟΤΝΒΚΟ Ϋκθαζε ζηελ αμηνιφγεζε, σο κϋηξν γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο (UNESCO, 2007: 26) θαη Ϋηζη πξνζδηνξέδεη θαη ην Ϊιιν δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ, ηε δηαζθϊιηζά ηεο. ΜΪιηζηα πξνζδηνξέδεη ην εέδνο ηεο δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο. ΒπηιΫγεη ηε δηακνξθσηηθά αμηνιφγεζε κε ζηφρν λα εληνπέδνληαη εγθαέξσο νη αδπλακέεο θαη νη αλϊγθεο θαη λα πξνηεέλνληαη νη θαηϊιιειεο ιχζεηο. Γξάζεηο ΠξνθεηκΫλνπ λα επηηεπρζνχλ απηνέ νη ζηφρνη, ε ΟΤΝΒΚΟ Ϋρεη αλαιϊβεη ζπγθεθξηκϋλεο δξϊζεηο: απαηηεέ ηελ ηζρπξά δϋζκεπζε ησλ εκπιεθφκελσλ κεξψλ, αλαπηχζζεη εζληθϊ ζρϋδηα δξϊζεο θαη ρξεκαηνδνηεέ ρψξεο πξνθεηκϋλνπ λα βειηηψζνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. Βμαζθαιέδεη ηελ αμηνιφγεζε θαη παξαθνινχζεζε ησλ ζηξαηεγηθψλ εθπαηδεπηηθάο αλϊπηπμεο δηακνξθψλνληαο απνδνηηθϊ ζπζηάκαηα εγεζέαο θαη δηνέθεζεο. πκβϊιιεη ζηε δεκηνπξγέα αζθαιψλ, πγηεηλψλ εθπαηδεπηηθψλ πεξηβαιιφλησλ, ζηελ αλχςσζε ηνπ θχξνπο θαη ηνπ επαγγεικαηηζκνχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ζηελ πξνψζεζε ησλ λϋσλ ηερλνινγηψλ επηζεκαέλνληαο πσο εέλαη απαξαέηεηεο ε ηζρπξά πνιηηηθά ζϋιεζε θαη ε εζληθά εγεζέα (UNESCO, 2000: 9). Δ ΟΤΝΒΚΟ βνεζϊ ηα θξϊηε κϋιε λα αλαπηχμνπλ ηθαλφηεηα ζηνλ εζληθφ ζρεδηαζκφ, ηε δηνέθεζε, ηελ νηθνλνκηθά δηαρεέξηζε θαη ηηο θαηλνηφκεο κεηαξξπζκέζεηο ελψ πξνζθϋξεη ηερληθά βνάζεηα θαη ζηάξημε ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο (UNESCO, 2009). ηε ζπλϋρεηα παξνπζηϊδνληαη ζε πέλαθα ζπλνπηηθϊ ηα θεέκελα ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ πνπ κειεηάζεθαλ, νη ζηφρνη πνπ ζϋηνπλ θαη ηα κϋηξα/ δηαζηϊζεηο πνπ πηνζεηνχληαη. 97

106 ΠΕΝΏΚΏ Ν Ο 2: ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ ΚΏΕ ΑΕΒΘΝΒΕ ΟΡΓΏΝΕΜΟΕ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ 16 ΟΡΓΏΝΕΜΟ ΣΟΥΟΕ ΜΒΣΡΏ-ΑΕΏΣΏΒΕ ΠΏΓΚΟΜΕΏ ΣΡΏΠΒΓΏWorld Bank. (2002). Constructing Knowledge Societies: New Challenges For Tertiary Education. World Bank. (2004). World Development Report 2004: Making Services Work for Poor People. 2. World Bank. (2005). 1.Οηθνλνκηθά ΏλΪπηπμε 2. Ώληαγσληζκφο 3. Εζφηεηα Βπθαηξηψλ γηα Οηθνλνκηθά ΏλΪπηπμε 1. Βθπαέδεπζε Βθπαηδεπηηθψλ 2. ΑηαζθΪιηζε Πνηφηεηαο - Ώμηνιφγεζε 3.Εζφηεηα Βθπαηδεπηηθψλ Βπθαηξηψλ 4. Ώπνηειεζκαηηθφ ρνιεέν θαη Βθπαηδεπηηθφο 5. Ώχμεζε Βηψλ Φνέηεζεο ζην ρνιεέν 6. Πνηφηεηα ηνπ ρνιεένπ (πνπ ηελ πξνζδηνξέδεη ε εγεζέα - δηεχζπλζε ηνπ ζρνιεένπ, νη εθπαηδεπηηθνέ, ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηα νπνέα ζπκβϊιινπλ ζηε 16 Παξαηεξάζεηο: 1. Ο πέλαθαο δηαβϊδεηαη θϊζεηα. 2. Σα κϋηξα 7, 8 θαη 9 ηεο Παγθφζκηαο ΣξΪπεδαο αθνξνχλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. ΒλδηαθΫξνπλ φκσο γηαηέ παξνπζηϊδνπλ θαη Ϊιινπο ζηφρνπο θαη Ϊιιεο παξακϋηξνπο ηεο πνηφηεηαο θαη επηβεβαηψλνπλ ηε ζϋζε πσο ε πνηφηεηα δελ Ϋρεη Ϋλα ζηαηηθφ θαη θαζνξηζκϋλν νξηζκφ, αιιϊ αιιϊδεη ζχκθσλα κε ην ζπγθεέκελν ζην νπνέν αλαδεηϊηαη θαη επηδηψθεηαη. Υαξαθηεξηζηηθφ παξϊδεηγκα απνηεινχλ νη εηζεγάζεηο ζην ζπλϋδξην ζην Hν Chi Minh ηνπ ΐηεηλΪκ ηνλ Ώπξέιην ηνπ 2006 κε ζϋκα «Δθπαίδεπζε/ Καηάξηηζε: Ζ Αλαδήηεζε ηεο Πνηφηεηαο», φπνπ νη εηζεγεηϋο ηεο Ώθξηθάο φξηζαλ ηελ πνηφηεηα ζην πιαέζην ηεο παξνράο βαζηθψλ πιηθψλ ζηνπο καζεηϋο (ηεηξϊδηα θαη κνιχβηα), ηελ αχμεζε ηεο παξαθνινχζεζεο ηεο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο θαη κεέσζεο ηεο απνπζέαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Καηl, 2006:2-3) θαζψο θαη ηε κεέσζε ησλ αληζνηάησλ πνπ εκπνδέδνπλ ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο (Diarra, 2006:1). Σελ νινθιάξσζε ηεο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο φξηζε σο πξψηηζην ζηφρν θαη ν εηζεγεηάο απφ ην ΐηεηλΪκ (Vo Xuan Dan, 2006:1). ηελ πεξέπησζε ηεο Κακπφηδεο Ϋρεη ηεζεέ ν πξνβιεκαηηζκφο θαηϊ πφζν ε Ϋκθαζε ζηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ παξαθνινχζεζεο ηεο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο ζεκαέλεη ηαπηφρξνλα θαη παξνρά πνηνηηθάο εθπαέδεπζεο (Courteny, 2006:2). 3. Σα θξϊηε ζα κπνξνχζαλ λα εληαρζνχλ ζχκθσλα κε ην ηακϋιν (2009: 50) ζε ηξεηο θαηεγνξέεο: «ηα θξάηε κε ελεξγεηηθή ή επηζεηηθή δηεζλνπνίεζε, ηα νπνία είλαη παξάγνληαο πνιηηηθήο, νηθνλνκηθήο θαη πνιηηηζκηθήο επηξξνήο, ηα θξάηε παζεηηθήο δηεζλνπνίεζεο πνπ απνηεινχλ ην ζηφρν ηεο πξψηεο θαηεγνξίαο θαη ηα πεξηζσξηνπνηεκέλα θξάηε, πνπ δελ απνηεινχλ ζηφρν ησλ δηεζλνπνηεκέλσλ πνιηηηθψλ». 4. Έλα κϋηξν πνπ πηνζεηεέ ε UNESCO γηα ηελ επέηεπμε ηνπ ζηφρνπ «Education for All», πνπ Ϋρεη ζϋζεη απφ ην 1990, εέλαη ε πνηφηεηα. Αηαθξέλεηαη κέα αζϊθεηα ζηε ρξάζε ηεο Ϋλλνηαο θαη δελ εμεγεέηαη, φπσο ζπκβαέλεη ζηελ πεξέπησζε ηεο Παγθφζκηαο ΣξΪπεδαο γηα ην πνηνηηθφ ζρνιεέν, ην πιαέζην κϋζα ζην νπνέν ηνπνζεηεέηαη. Ο ΟΟΏ ρξεζηκνπνηεέ ηελ Ϋθθξαζε πνηνηηθά δηδαζθαιέα ρσξέο θαη απηφο λα ηελ νξέδεη. Ώλ ιϊβνπκε ππφςε καο ηελ παξαπϊλσ παξαηάξεζε, κπνξεέ λα εμεγεζεέ απηά ε αζϊθεηα. Ώπηφ ζπκβαέλεη κϊιινλ γηα λα ππϊξρεη επειημέα ζηε δηακφξθσζε ησλ ζηφρσλ πνπ ζϋηεη θϊζε ρψξα γηα ηελ επέηεπμε ηεο πνηφηεηαο. Βπέζεο, ηα πεξηζζφηεξα κϋηξα ηεο απεπζχλνληαη ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. 98

107 Global Monitoring Report, Washington DC: World Bank. 3. World Bank. (2005). Effective Schools & Teachers. 4. World Bank.(2006). Education. 5. World Bank.(2006). WDR 2007: Questions and Answers: Education βειηέσζε ηεο κϊζεζεο). 7. Ίδξπζε Πεξηζζφηεξσλ ρνιεέσλ 8. Πξφζιεςε Πεξηζζφηεξσλ Βθπαηδεπηηθψλ 9. Μεέσζε Ώπνπζέαο Βθπαηδεπηηθψλ ΟΟΏ 1.OECD. (2004). Education at a Glance OECD. (2004). The Quality of the Teaching Workforce. 3.OECD. (2004). Meeting of OECD Education Ministers- Raising the Quality of Learning for All. 4.OECD.(2005). Teachers Matter: Attracting, Developing and Retaining Effective Teachers. 5.OECD ( ) Work on Education 6.OECD (2006) 7.OECD (Gurria, 2008) 1.Οηθνλνκηθά ΏλΪπηπμε (εχξεζε εξγαζέαο, αχμεζε εηζνδάκαηνο) 2.Ώληαγσληζκφο 3.Κνηλσληθά πλνρά (γηα πξνζσπηθά αλϊπηπμε θαη ζηαζεξά νηθνλνκηθά αλϊπηπμε) 4.Τςεινχ ΒπηπΫδνπ ΑηΪ ΐένπ ΜΪζεζε (γηα Πξνζσπηθά ΏλΪπηπμε, ηαζεξά Οηθνλνκηθά ΏλΪπηπμε θαη Κνηλσληθά πλνρά). 1.Ώπνηειεζκαηηθφο ΑΪζθαινο (επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, απηνεθηέκεζε, επηκφξθσζε) 2.Ώμηνιφγεζε 3.Οηθνδφκεζε Κνηλσληθάο πλνράο κϋζσ ηεο εθπαέδεπζεο 4. ΏλΪπηπμε δηϊ βένπ ΜΪζεζεο 5. Πξναγσγά Πνηνηηθάο Αηδαζθαιέαο 6.Βπαλαζρεδηαζκφο ηεο ΣξηηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο ζην Πιαέζην ηεο Παγθφζκηαο Οηθνλνκέαο 7. Ώπνηειεζκαηηθά Δγεζέα ΟΤΝΒΚΟ 1.UNESCO. (2000). World Education Forum 2.UNESCO. (2004). Implementation and Financing Education for All. France: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 3.UNESCO. (2005). Education For All, Global Monitoring Report. 4.UNESCO. (2005). Education, Plans and Policies. 5.UNESCO. (2005). Guidelines For Inclusion: Ensuring Access to Education For All. 1.Βζληθά Οηθνλνκηθά ΏλΪπηπμε 2.ΠξνζσπηθΫο σζηϋο ΒπηινγΫο (πγεέα, γνληκφηεηα) 3.Εζφηεηα Βπθαηξηψλ 4. ΒλζσκΪησζε 1.Μεγαιχηεξε Πξφζβαζε 2.Καζνιηθά ΠξσηνβΪζκηα Βθπαέδεπζε 3.Ώχμεζε Πνζνζηνχ Παξαθνινχζεζεο ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο 4.Γξακκαηηζκφο ΏλαιθΪβεησλ 5.Εζφηεηα Πξφζβαζεο 6. Πνηφηεηα 7.ΚαηαξηηζκΫλνη ΑΪζθαινη 8.Ώμηνιφγεζε 9. Βπαγγεικαηηθά ΏλΪπηπμε 10. ΏλαιπηηθΪ ΠξνγξΪκκαηα 11.ΒπνπηηθΪ ΤιηθΪ 12.ΜΫζνδνη Αηδαζθαιέαο 13.Γιψζζα Αηδαζθαιέαο 99

108 6.UNESCO. (2007). Teacher Education Policy Forum for Sub- Saharian Africa Report. 7.UNESCO. (2009). Education- Policy, Planning and Sector Management. 8.UNESCO. (2009). Education Teachers. 9.UNESCO. (2009). Education- Learning Materials and Methods. Αλαιχνληαο ηηο Πνιηηηθέο ησλ Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ γηα ηελ Πνηφηεηα Μειεηψληαο ηα θεέκελα ησλ παξαπϊλσ ηξηψλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ κπνξνχκε λα θϊλνπκε ηηο εμάο επηζεκϊλζεηο: 1. ΠαγησκΫλνο νξηζκφο ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο δελ δέλεηαη απφ θαλϋλα νξγαληζκφ. Φαέλεηαη φηη ρξεζηκνπνηεέηαη σο Ϋλλνηα νκπξϋια ε νπνέα ιακβϊλεη θϊζε θνξϊ δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν αλϊινγα κε ην πιαέζην ζην νπνέν θαιεέηαη λα εθαξκνζηεέ. ΠΪλησο, θϊζε δηεζλάο νξγαληζκφο δέλεη ηνπο ζηφρνπο πξνο επέηεπμε πνπ εθεέλνο πξνηϊζζεη θαη ζηε ζπλϋρεηα παξνπζηϊδεη, θαηϊ ηξφπν γεληθφ θαη φρη ηδηαέηεξα επεμεξγαζκϋλν ηα κϋηξα πνπ πξϋπεη λα ιεθζνχλ γηα λα πινπνηεζνχλ νη ζηφρνη. Σα κϋηξα θαέλεηαη λα παέδνπλ πεξηζζφηεξν ην ξφιν πξνζαλαηνιηζκνχ θαηεχζπλζεο (ππμέδαο) θαη ιηγφηεξν νδηθνχ ρϊξηε (ν νπνένο θαέλεηαη λα κϋλεη πξνο πξνζδηνξηζκφ αλϊινγα κε ην θϊζε θνξϊ πιαέζην εθαξκνγάο). Βέλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζε mail πνπ ζηεέιακε ζηνλ OECD δεηψληαο λα καο δψζνπλ Ϋλα νξηζκφ γηα ηελ πνηφηεηα ζηελ εθπαέδεπζε ε απϊληεζε πνπ ιϊβακε άηαλ ε εμάο: : «The OECD doesn't specify definitions of quality, but provides information that allows quality to be measured on a number of dimensions, including literacy measures (PISA), participation and attainment measures (INES/EAG), and outcomes measures (labour market experience - INES/EAG)» (educontact@oecd.org, 03/03/2006). 2. ε θϊζε πεξέπησζε (κε δηαθνξεηηθά Ϋληαζε αλϊινγα κε ηηο πξνηεξαηφηεηεο ηνπ θϊζε νξγαληζκνχ) ε πνηφηεηα θαέλεηαη λα ζπλδϋεηαη Ϋληνλα κε ηελ νηθνλνκέα ζην βαζκφ πνπ, αθελφο κελ, ε αξρηθά ηεο πξνϋιεπζε πξνϋξρεηαη απφ εθεέ, θαη αθεηϋξνπ ν νηθνλνκηθφο ιφγνο επεξεϊδεη πιϋνλ ηνλ πνιηηηθφ ζε βαζκφ κϊιηζηα πνπ ηνλ δηακνξθψλεη (ΜνπδΫιεο, 2005: 56). ΜΪιηζηα θαηϊ ην ηακϋιν (2009: 30) εθεέλν πνπ πξνζπϊζεζαλ νη δηεζλεέο νξγαληζκνέ λα πξνσζάζνπλ άηαλ «ε αηηηνιφγεζε κηαο ηαρείαο αλάπηπμεο ηεο εθπαίδεπζεο ππφ ηελ νπηηθή ηεο νηθνλνκίαο». Χζηφζν αλ θαη 100

109 πξνηϊζζεηαη ν νηθνλνκηθφο ιφγνο παξαηεξνχκε κηα ιεθηηθά αλαθνξϊ ζε φινπο ηνπο νξγαληζκνχο θαη ζε θνηλσληθϋο ζπληζηψζεο. 3. Δ αμηνιφγεζε εέλαη θνηλφ κϋηξν γηα ηελ επέηεπμε ηεο πνηφηεηαο ζε φινπο ηνπο νξγαληζκνχο. Ώλαδεηθλχνληαο Ϋηζη πσο απνηειεέ βαζηθφ δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ, φπσο θϊλεθε θαη ζηε ζρεηηθά ελφηεηα. Ώλαδεηθλχνληαη επέζεο νη παξϊκεηξνη ηεο ΠηΒ θαη νη πξνυπνζϋζεηο ηεο ζην βαζκφ πνπ γέλεηαη ιφγνο γηα πξνγξακκαηηζκφ, ζρεδηαζκφ θαη εγεζέα. 4. Κνηλά εέλαη θαη ε πξνηεξαηφηεηα πνπ δέλεηαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ, ζηελ θαηϊξηηζά ηνπ θαη ζηε ζπλερά επαγγεικαηηθά ηνπ αλϊπηπμε σο θνκβηθφο παξϊγνληαο ζηελ χπαξμε θαη δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο. Βπηζεκαέλεηαη Ϋηζη ην δεχηεξν βαζηθφ δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ. 5. Οη δηεζλεέο νξγαληζκνέ θαέλεηαη πσο επηδηψθνπλ λα δηακνξθψζνπλ ην ηδενινγηθφ θαη πνιηηηθφ ππφβαζξν γηα ηε ζχγθιηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκϊησλ κε βϊζε ηηο αξρϋο ηνπ λενθηιειεπζεξηζκνχ. Δ εθπαέδεπζε θαέλεηαη λα αληηκεησπέδεηαη σο κηα αλαπηπζζφκελε αγνξϊ γηα ππεξεζέεο εθπαηδεπηηθνχ πεξηερνκϋλνπ (Καββαδέαο, 2004). Δ ζχλδεζε ηεο εθπαέδεπζεο κε ηελ αγνξϊ ππνζηεξέδεηαη απφ εθθξϊζεηο ηνπ ηχπνπ απηνλνκέα, πξνζαξκνγά, αληαγσληζηηθφηεηα, επειημέα θαη απνδνηηθφηεηα. Υξεζηκνπνηνχληαη εθθξϊζεηο φπσο κνληϋξλεο νηθνλνκέεο ηεο γλψζεο θαη πςεινχ επηπϋδνπ δηϊ βένπ κϊζεζε, γηα λα ζπλδεζεέ ε εθπαέδεπζε κε ηελ αγνξϊ εξγαζέαο. πσο ζεκεηψλεη ν Jones (1998: 152) νη ζπζηϊζεηο ηεο Παγθφζκηαο ΣξΪπεδαο κπνξνχλ λα γέλνπλ θαηαλνεηϋο κφλν αλ εληαρζνχλ ζηελ ηδενινγέα πνπ πξνσζεέ Ϋλα παγθφζκην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα ζχκθσλν κε ηνπο θαλφλεο ηεο αγνξϊο. Οη εθπαηδεπηηθϋο πξνηεξαηφηεηεο ζχκθσλα κε απηά ηε ινγηθά θαηεπζχλνληαη απφ ηελ νηθνλνκηθά αλϊιπζε θαη ηε κϋηξεζε ηεο επέδνζεο. Δ επηρεηξεκαηνινγέα πνπ πξνβϊιιεηαη ζηεξέδεηαη ζηε ζχλδεζε ηεο νηθνλνκηθάο αλϊπηπμεο κε ηε γλψζε, ε γλψζε παξϋρεηαη, παξϊγεηαη θαη δηαρϋεηαη απφ ηελ εθπαέδεπζε, Ϊξα ε εθπαέδεπζε παέδεη νπζηαζηηθφ ξφιν ζηελ νηθνλνκηθά αλϊπηπμε. Γηα λα παέμεη φκσο απηφ ην ξφιν νθεέιεη λα αληαπνθξηζεέ ζηηο απαηηάζεηο ηεο νηθνλνκέαο ηεο γλψζεο (Robertson, 2005). Ο ΟΟΏ κε ηνπο δεέθηεο ηνπ γηα ηε κϋηξεζε ηεο πνηφηεηαο σζεέ ηηο ρψξεο πξνο κηα ζπγθεθξηκϋλε θαηεχζπλζε, ηελ θαηεχζπλζε πνπ απηφο ν νξγαληζκφο επηζπκεέ (Dale, 1999). Οη εθπαηδεπηηθνέ ζπγθεθξηκϋλα αλακϋλεηαη λα παξϊγνπλ κεηξάζηκα θαη βειηησκϋλα απνηειϋζκαηα θαη επηδφζεηο, πνπ απηϊ ηθαλνπνηνχλ ηηο απαηηάζεηο ηεο νηθνλνκέαο ηεο γλψζεο (Ball, 2006: 150). Δ θξηηηθά πνπ αζθεέηαη θαέλεηαη σζηφζν λα κϋλεη εγθισβηζκϋλε ζηελ θξηηηθά πεξέ θαπηηαιηζκνχ, πνπ δε κνηϊδεη πιϋνλ πνιχ νπζηαζηηθά, ζην βαζκφ πνπ ζεσξνχκε φηη απηφ πνπ εέλαη αλαγθαέν εέλαη λα βξεζεέ κηα θνηλά γιψζζα γηα ηελ ΠηΒ θαη λα πξνζδηνξηζηεέ ην πψο ζα δηαζθαιηζηεέ απηά, δεδνκϋλνπ φηη φινη νη εκπιεθφκελνη θαέλεηαη λα ζπκθσλνχλ γηα ηελ ΠηΒ. 101

110 6. Φαέλεηαη παξ φια απηϊ φηη απνηειεέ πιϋνλ θνηλφ ηφπν φηη ζην πιαέζην αλϊπηπμεο πνιηηηθψλ γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο γέλεηαη παξαδεθηά ε χπαξμε κηαο θνηλσληθάο ζπληζηψζαο. ΠξΪγκαηη, εθηφο απφ ηελ ΟπλΫζθν πνπ εμ αληηθεηκϋλνπ άηαλ αλακελφκελν λα αλαθϋξεηαη ζε απηάλ, θαη ν ΟΟΏ ηε ζεσξεέ πξνυπφζεζε γηα ηελ νηθνλνκηθά αλϊπηπμε. Παξ φια απηϊ ε θνηλσληθά ζπλνρά, σο ζηφρνο ηεο πνηφηεηαο, θαηαλνεέηαη θαη εξκελεχεηαη σο ζπληζηψζα ησλ πξνυπνζϋζεσλ επέηεπμεο κηαο ζηαζεξάο νηθνλνκηθάο αλϊπηπμεο. Ώπηφ φκσο δελ αλαηξεέ ηε ζεκαζέα ηεο θαη ηελ αλϊδεημά ηεο σο βαζηθφ παξϊγνληα γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο. πσο αλαθϋξζεθε θαη ζηελ ελφηεηα ηεο ΠηΒ ν Ϋλαο ζηφρνο δελ εέλαη απαξαέηεην φηη απνθιεέεη ηνλ Ϊιιν. Βέλαη γεγνλφο πσο επηθξαηεέ ην κνληϋιν ηνπ λενθηιειεπζεξηζκνχ, φκσο νη ζηφρνη κπνξνχλ λα αιιεινζπκπιεξψλνληαη. 7. Σν ζεκαληηθφ ινηπφλ εέλαη λα ππϊξρεη ζπλαέλεζε ζην ηη εέλαη θαη πψο δηαζθαιέδεηαη ε ΠηΒ. Δ αμηνιφγεζε θαη ε ζεκαζέα ηεο ζε απηφ ην θνκκϊηη δελ κπνξεέ λα παξακεξηζηεέ θϊλνληαο απιψο θξηηηθά ζηνπο λφκνπο ηεο αγνξϊο εξγαζέαο θαη ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο θαη ζηηο αδπλακέεο ηεο ρξάζεο θξηηεξέσλ θαη δεηθηψλ. Δ χπαξμε θξηηεξέσλ θαη δεηθηψλ, ε παξαθνινχζεζε θαη ζχγθξηζε απηψλ θαέλεηαη αλαγθαέα πξνθεηκϋλνπ λα δηαζθαιηζηεέ ε πνηφηεηα. Γηα απηφ θαη εέλαη απαξαέηεην λα μεπεξαζηεέ ε θξηηηθά πεξέ λενθηιειεπζεξηζκνχ θαη λα βξεζεέ κηα θνηλά γιψζζα ζην ζϋκα ηεο ΠηΒ, φπσο άδε αλαθϋξζεθε. 102

111 3.3 Δπξσπατθή Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή- Διιεληθή Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή ε απηάλ ηελ ελφηεηα ζα παξνπζηαζηεέ ε επξσπατθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά φζνλ αθνξϊ ζην ζϋκα ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο (ΠηΒ) θαη ε επηρεηξεκαηνινγέα πνπ πξνβϊιιεηαη γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο. Καηφπηλ ζα επηρεηξεζεέ λα ζπλδεζεέ ε επξσπατθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά κε ηελ αληέζηνηρε ειιεληθά. Πξηλ φκσο επηρεηξεζνχλ ηα παξαπϊλσ θξέλεηαη απαξαέηεην λα παξνπζηαζηεέ ην πιαέζην κϋζα ζην νπνέν δηακνξθψλεηαη ε επξσπατθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά. Ώλ θαη δελ απνηειεέ ζηφρν ηεο κειϋηεο ε ιεπηνκεξάο αλϊιπζε θαη εξκελεέα ηεο επξσπατθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, θαληϊδεη πξφρεηξε ε φπνηα πξνζϋγγηζε ρσξέο λα ιεθζεέ ππφςε ην πιαέζην θαη νη ιφγνη πνπ θαέλεηαη λα ππαγνξεχνπλ απηά ηελ πνιηηηθά. Πιαίζην Γηακφξθσζεο ηεο Δπξσπατθήο Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο Οη εμειέμεηο θαηϊ ηε δεθαεηέα ηνπ 80 επεξϋαζαλ θαη ηε δηακφξθσζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ηεο ΒΒ. Δ εμϊπισζε ηεο παγθνζκηνπνέεζεο ζε φινπο ηνπο ηνκεέο, ε κεηαλϊζηεπζε, ε κεγϊιε δάηεζε γηα αλψηεξε εθπαέδεπζε θαη ε ηερλνινγηθά αλϊπηπμε εέλαη κφλν κεξηθϋο απφ ηηο εμειέμεηο πνπ ζπλϋβαιαλ ζηε δηακφξθσζε ελφο δηαθνξεηηθνχ εθπαηδεπηηθνχ ηνπένπ. ΠξνθεηκΫλνπ θαλεέο λα κπνξϋζεη λα κηιάζεη γηα ηε δηακφξθσζε ηεο επξσπατθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, ζεσξνχκε πσο εέλαη αλαγθαέν λα παξαδερηεέ πξσηέζησο φηη «θπξηαξρεί ην λενθηιειεχζεξν κνληέιν ζθέςεο θαη αλάιπζεο, ην νπνίν ζαθέζηαηα επεξεάδεη θαη ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή» (ηακϋινο, 2009: 47). ην πιαέζην ινηπφλ απηφ ε «γλψζε ζεσξείηαη αλαιψζηκν ρξεζηηθφ αγαζφ θαη ηειηθφο ζθνπφο ηεο εθπαίδεπζεο δελ είλαη ε κφξθσζε ηνπ αηφκνπ αιιά ε απαζρνιεζηκφηεηά ηνπ» (Σζανχζεο, 2007: 452). ηα επξσπατθϊ θεέκελα γέλεηαη ιφγνο γηα ηε ζεκαζέα πνπ Ϋρεη ε εθπαέδεπζε ζηελ θνηλσλέα ηεο γλψζεο θαη ν ξφινο ηεο γηα ηελ ππνζηάξημε θαη πξνψζεζε θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ αιιαγψλ (Commission, 1996). Σν πιαέζην ζην νπνέν θαιεέηαη ε ΒΒ λα αληαπνθξηζεέ εέλαη: ε πξφθιεζε ηεο γλψζεο, ε πξφθιεζε ηεο απνθϋληξσζεο, ε πξφθιεζε ησλ πφξσλ, ε πξφθιεζε ηεο θνηλσληθάο Ϋληαμεο θαη ε πξφθιεζε ησλ ζηνηρεέσλ ηεο ζπγθξηζηκφηεηαο (Βπξσπατθά Έθζεζε, 2000). Με απφθαζά ηνπ κϊιηζηα ην πκβνχιην ηεο ΒΒ ππνζηεξέδεη πσο «ε αλάπηπμε δεμηνηήησλ γηα ηε λέα αγνξά εξγαζίαο ζην πιαίζην ηεο δηά βίνπ κάζεζεο ζπλδέεηαη κε απνηειεζκαηηθά θαη ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο αληαπνθξηλφκελα ζηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο» (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ, 2001: 22), ελψ ζε λεφηεξν θεέκελφ ηεο, ε Βπηηξνπά, αλαθϋξεη πσο «ε εθπαίδεπζε θαη ε θαηάξηηζε ζπληζηνχλ θαζνξηζηηθφ παξάγνληα γηα ηηο 103

112 δπλαηφηεηεο θάζε ρψξαο φζνλ αθνξά ζηελ αξηζηεία, ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα, ελψ παξάιιεια απνηεινχλ αλαπφζπαζην κέξνο ηεο θνηλσληθήο δηάζηαζεο ηεο Δπξψπεο» (Βπηηξνπά ησλ Βπξσπατθψλ Κνηλνηάησλ, 2005: 3). Βπέζεο, ζε ζπκπϋξαζκα ηνπ πκβνπιένπ ππνγξακκέδεηαη φηη «ν εθζπγρξνληζκφο ησλ επξσπατθψλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο επηβάιιεηαη, ψζηε λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο απαηηήζεηο κηαο νηθνλνκίαο βαζηζκέλεο ζηε γλψζε θαη ζηηο απμαλφκελεο θνηλσληθννηθνλνκηθέο θαη δεκνγξαθηθέο πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδεη ε Έλσζε ζε έλα παγθνζκηνπνηεκέλν πεξηβάιινλ» (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β., C311/13, ). Έηζη ε «θνηλνηηθή εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή θαίλεηαη πσο είλαη ζηαζεξά πξνζαλαηνιηζκέλε ζηε δπλακηθή πξνζαξκνγή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο ζηηο αλάγθεο θαη ζηηο απαηηήζεηο ηεο δηεζλνπνηεκέλεο νηθνλνκίαο ηεο γλψζεο» (ΠαζηΪο, 2006: 364). Δ ζπδάηεζε πεξέ πνηφηεηαο θαέλεηαη φηη «ζπλδέεηαη κε ηελ επηρεηξνχκελε νηθνλνκηθή ζχγθιηζε, πνπ πξνζδηνξίδεηαη απφ ηηο θπξίαξρεο επηινγέο γηα θαπηηαιηζηηθή αλαζπγθξφηεζε κε ηα λένθηιειεχζεξα πξνζηάγκαηα ηεο νηθνλνκίαο ηεο αγνξάο» (Μαπξνγηψξγνο, 2007: 1). ΣΫινο εέλαη ελδηαθϋξνλ φηη ε φπνηα ζπδάηεζε γέλεηαη γηα ηελ ππνρξεσηηθά εθπαέδεπζε ζπλδϋεηαη κε ηελ θαηϊξηηζε, ζε βαζκφ πνπ νη Ϋλλνηεο απηϋο παξνπζηϊδνληαη ζρεδφλ πϊληα καδέ ζηα θεέκελα ηεο ΒΒ (ΏλδξΫνπ, 2003: 110). ηφρνη θαη Γξάζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηνλ Σνκέα ηεο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο ΠξνθεηκΫλνπ ινηπφλ ε ΒΒ λα αληαπνθξηζεέ ζην απαηηεηηθφ πιαέζην ηεο ζχγρξνλεο επνράο, ζϋηεη ζπγθεθξηκϋλνπο ζηφρνπο πξνο πινπνέεζε, ην νπνέν ζπλεπϊγεηαη θαη ζπγθεθξηκϋλε δξϊζε. Δ πνιηηηθά γηα ηελ εθπαέδεπζε ζηελ ΒΒ επηζεκνπνηεέηαη κε ηε ζπλζάθε ηνπ ΜΪαζηξηρη (ηακϋινο & ΐαζηιφπνπινο, 2004: 49). Με απηάλ ηελ αθεηεξέα, ε ΒΒ θαέλεηαη λα επηδηψθεη ηε δηακφξθσζε ελφο επξσπατθνχ εθπαηδεπηηθνχ ρψξνπ πνπ δηαθξέλεηαη ζε δχν ππνζπζηάκαηα: ζην πξψην, ππνρξεσηηθά εθπαέδεπζε, πξνσζεέηαη ε παηδεέα πςεινχ επηπϋδνπ, φπνπ ζα θνηλσληθνπνηεέηαη ν επξσπαένο πνιέηεο θαη ζην δεχηεξν, κεηϊ-ππνρξεσηηθά εθπαέδεπζε, πξνσζεέηαη ε απφθηεζε απφ ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ησλ απαξαέηεησλ δεμηνηάησλ θαη ζηϊζεσλ, ψζηε λα εέλαη εππξνζϊξκνζην θαη απνδνηηθφ ζηελ αγνξϊ εξγαζέαο, θηλεηάξηνο κνριφο ηεο νηθνλνκηθάο αλϊπηπμεο ηεο Έλσζεο (ηακϋινο & ΐαζηιφπνπινο, 2004: 64-65). Με ηε πλζάθε απηά ε ΒΒ απϋθηεζε ηε δπλαηφηεηα «λα ζπκβϊιιεη ζηελ πνηνηηθά εθπαέδεπζε» (article 165 of the Consolidated version of the Treaty of European Union- ex article- 149/126 of the Treaty of t European Communities) ησλ θξαηψλ-κειψλ. Ώπφ ηφηε αθνινχζεζαλ πνιιϊ θεέκελα πνπ πεξηγξϊθνπλ ηελ πνιηηηθά θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο Έλσζεο. Βηδηθφηεξα ζηε «ζηξαηεγηθά ηεο Ληζζαβφλαο» (Ϋλαξμε ζηηο 23-24/3/2000), ε νπνέα αθνξϊ ηε κειινληηθά πνξεέα ηεο Έλσζεο δηαηππψλεηαη φηη κϋρξη ην 2010 ε «ΔΔ πξέπεη λα γίλεη ε πην αληαγσληζηηθή θαη δπλακηθή, βαζηδφκελε ζηηο γλψζεηο, νηθνλνκία ζηνλ θφζκν, ηθαλή γηα ζπλερή νηθνλνκηθή αλάπηπμε κε πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο εξγαζίεο θαη ηαπηφρξνλα κε κεγάιε θνηλσληθή ζπλνρή». ηε ζπλϋρεηα ην πκβνχιην ησλ Τπνπξγψλ Παηδεέαο θαη ε Βπηηξνπά απνθαζέδνπλ Ϋλα πξφγξακκα 104

113 δξϊζεσλ κϋρξη ην 2010, ην «Βθπαέδεπζε θαη ΚαηΪξηηζε 2010», ην νπνέν δηϋπεηαη απφ ηελ αξρά ηεο δηϊ βένπ κϊζεζεο θαη πξνβιϋπεη ηελ επέηεπμε ηξηψλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ: 1. ΐειηέσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζπζηεκϊησλ εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο ζηελ ΒΒ, 2. Αηεπθφιπλζε ηεο πξφζβαζεο φισλ ζηα ζπζηάκαηα εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο θαη 3. ΏλνηθηΪ ζπζηάκαηα εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο ζηνλ επξχηεξν θφζκν. (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ, C142/1, ). ην ςάθηζκϊ ηνπ ην Βπξσπατθφ πκβνχιην ην ΝνΫκβξε ηνπ 2003 (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β., 2003,C 295/05) ππνγξακκέδεη μαλϊ φηη εέλαη θαζάθνλ ηεο Κνηλφηεηαο λα ζπκβϊιιεη ζηελ αλϊπηπμε ηεο πνηνηηθάο εθπαέδεπζεο κε ζηφρν ηελ νηθνδφκεζε κηαο αληαγσληζηηθάο νηθνλνκέαο βαζηδφκελεο ζηε γλψζε. Οη ζηφρνη πνπ ηέζεληαη γηα ηελ εθπαέδεπζε πξϋπεη λα ζπκπιεξψλνπλ «ζπλερψο θαη πεξηζζφηεξν ηνπο ζηφρνπο ησλ πνιηηηθψλ πνπ αθνξνχλ ζηελ νηθνλνκία θαη ηελ εξγαζία κε ζηφρν ηελ αχμεζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο» (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ, 2003, C.295/05). Γηα ηελ εθπαέδεπζε εηδηθφηεξα ππνζηεξέρηεθε πσο ν ξφινο ηεο εέλαη δσηηθφο γηα ηελ πξνεηνηκαζέα φισλ γηα ηελ νηθνλνκέα ηεο γλψζεο. ΜΪιηζηα ηα ζπζηάκαηα εθπαέδεπζεο εέλαη απαξαέηεην λα δεκηνπξγνχλ πεξηζζφηεξεο δεμηφηεηεο, γηαηέ «νη γλψζεηο, νη δεμηφηεηεο θαη νη ηθαλφηεηεο θαζνξίδνπλ ηηο πηζαλφηεηεο ελφο αηφκνπ λα επηηχρεη ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη λα δηαδξακαηίζεη ελεξγφ ξφιν ζηελ θνηλσλία» (COM, 2008, 865/2). Εδηαέηεξε Ϋκθαζε δέλεηαη ζηηο αξρϋο ηεο απνδνηηθφηεηαο θαη ηεο ηζφηεηαο 17. ΜΪιηζηα ππνζηεξέδεηαη απφ ηελ Βπηηξνπά πσο «ε ελζσκάησζε ησλ αξρψλ απηψλ ζα ζπκβάιεη ηφζν ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο Ληζαβφλαο φζν θαη ζα βνεζήζεη λα κεησζεί βξαρππξφζεζκα ην θφζηνο ην νπνίν νθείιεηαη ζηηο αληζφηεηεο ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο» (Commission, 2006). ΚαηΪ ηελ Βπηηξνπά νη αληζφηεηεο ζηνλ ηνκϋα ηεο εθπαέδεπζεο δεκηνπξγνχλ κεγαιχηεξν θφζηνο, απφ πιεπξϊο θφξνπ εηζνδάκαηνο, ησλ δαπαλψλ γηα ηελ πγεέα θαη ησλ πνζνζηψλ εγθιεκαηηθφηεηαο. Γηα απηφ πξνηεέλεηαη, φπσο πξνηεέλεηαη θη απφ Ϊιινπο δηεζλεέο νξγαληζκνχο, πρ ΟΟΏ θαη Παγθφζκηα ΣξΪπεδα, νη ζηφρνη ηεο απνδνηηθφηεηαο θαη ηεο ηζφηεηαο λα ζπκβαδέδνπλ. ε αλαθνέλσζά ηεο ε Βπηηξνπά, ην 2008, αλαθϋξεη πσο «ε πνηφηεηα θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ παίδνπλ πξσηαγσληζηηθφ ξφιν γηα ηελ θνηλσληθή ζπλνρή, ηελ πνιηηεηφηεηα θαη ην άλνηγκα ζε άιινπο πνιηηηζκνχο» (Commission, 2008). Βλψ ε Βπηηξνπά ησλ Πεξηθεξεηψλ ζεκεηψλεη ην ζηφρν «γηα πξφζβαζε ζε πςειήο πνηφηεηαο ζρνιηθή εθπαίδεπζε, ψζηε λα δηαζθαιηζηεί φηη νη θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο αληζφηεηεο δελ επεξεάδνπλ θαζνξηζηηθά ηα εθπαηδεπηηθά απνηειέζκαηα» (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β., C76/62, ). Γέλεηαη ινηπφλ 17 Δ απνδνηηθφηεηα αθνξϊ «ηε ζρϋζε κεηαμχ εηζξνψλ θαη εθξνψλ ζε κηα δηαδηθαζέα. Σα ζπζηάκαηα εέλαη απνδνηηθϊ φηαλ νη εηζξνϋο παξϊγνπλ ηηο κϋγηζηεο εθξνϋο». Δ ηζφηεηα λνεέηαη «σο ν βαζκφο ζηνλ νπνέν ηα Ϊηνκα κπνξνχλ λα επσθεινχληαη απφ ηελ εθπαέδεπζε θαη ηελ θαηϊξηηζε, φζνλ αθνξϊ ζηηο επθαηξέεο, ηελ πξφζβαζε, ηελ αληηκεηψπηζά ηνπο θαη ηα απνηειϋζκαηα. Σα ζπζηάκαηα πνπ πξνϊγνπλ ηελ ηζφηεηα εέλαη εθεέλα πνπ εμαζθαιέδνπλ φηη ηα απνηειϋζκαηα ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηεο θαηϊξηηζεο εέλαη αλεμϊξηεηα απφ ην θνηλσληθννηθνλνκηθφ ππφβαζξν θαη Ϊιινπο παξϊγνληεο πνπ ζπλεπϊγνληαη εθπαηδεπηηθϊ κεηνλεθηάκαηα θαη φηη ε αληηκεηψπηζε αληαπνθξέλεηαη ζηηο εηδηθϋο καζεζηαθϋο αλϊγθεο ηνπ θϊζε αηφκνπ». (europa.eu/scadplus/leg/el/cha/c11095.htm, 2006). 105

114 πξνζπϊζεηα λα ηθαλνπνηεζνχλ ηφζν νη θνηλσληθνέ φζν θαη νη νηθνλνκηθνέ ζηφρνη κε ηνπο θνηλσληθνχο λα Ϋξρνληαη λα ππεξεηάζνπλ ηνπο νηθνλνκηθνχο, φπσο θαέλεηαη κϋζα απφ ηα θεέκελα ηεο Έλσζεο. Δ ΒΒ αλ θαη ρξεζηκνπνηεέ ηελ Ϋλλνηα ηεο πνηφηεηαο ζηαζεξϊ εέηε σο ζηφρν εέηε σο δξϊζε, θαέλεηαη πσο δελ ελδηαθϋξεηαη λα ηελ νξέζεη. ΜΪιηζηα παξαδϋρεηαη πσο «δεδνκέλεο ηεο πνιπκνξθίαο θαη ηεο πνιππινθφηεηαο ησλ ζπζηεκάησλ θαζψο θαη ησλ πξνζεγγίζεσλ ζρεηηθά κε ηελ πνηφηεηα, ηφζν εληφο ησλ θξαηψλ κειψλ φζν θαη κεηαμχ ηνπο, ππάξρεη αλάγθε ζέζπηζεο θνηλψλ ζεκείσλ αλαθνξάο γηα ηελ εμαζθάιηζε δηαθάλεηαο, ζπλνρήο θαη δπλαηφηεηαο κεηαθνξάο κεηαμχ ησλ πνιιψλ πνιηηηθψλ πξνζεγγίζεσλ θαη πξαθηηθψλ εμειίμεσλ ζηελ Δπξψπε, κε ζηφρν ηελ αχμεζε ηεο ακνηβαίαο εκπηζηνζχλεο» (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ, C100/137, ), ελψ ζε παιαηφηεξν θεέκελφ ηεο αλαθϋξεη: «κνινλφηη δελ είλαη δπλαηφλ λα νξηζζεί ε πνηφηεηα ζε απφιπηνπο φξνπο, είλαη σζηφζν δπλαηφλ λα ηεζνχλ ζηφρνη θαη λα αλαιπζνχλ ηα κέζα γηα ηελ επίηεπμή ηνπο» ( Ώπηφ φκσο πνπ εέλαη μεθϊζαξν εέλαη φηη εζηηϊδεη ζην ζϋκα ηεο δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο ζπγθξφηεζεο ζπγθεθξηκϋλσλ κεηξάζηκσλ δεηθηψλ γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο. ΜΪιηζηα ην πκβνχιην ππνζηεξέδεη πσο «ε πνηφηεηα απνηειεί θνηλφ ζηφρν γηα φιεο ηηο κνξθέο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζηελ ΔΔ θαη ζα πξέπεη λα ππφθεηηαη ζε ηαθηηθή παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε» (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ C298/4, ). ΚαηΪ ζπλϋπεηα, θαέλεηαη φηη απηφ πνπ ελδηαθϋξεη πεξηζζφηεξν εέλαη ε δηαζθϊιηζά ηεο. ΠξνθεηκΫλνπ ινηπφλ λα επηηεπρζνχλ νη παξαπϊλσ ζηφρνη εθδειψζεθε Ϋληνλν ελδηαθϋξνλ γηα ηελ αλϊπηπμε κεζφδσλ αμηνιφγεζεο κε ζηφρν, αθελφο κελ, ηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο ησλ πξνγξακκϊησλ πνπ παξϋρνπλ ηα εθπαηδεπηηθϊ ηδξχκαηα ησλ θξαηψλ-κειψλ, θαη αθεηϋξνπ, ηε ζχγθξηζά ηνπο ζε ππϋξ-εζληθφ θαη δηεζλϋο επέπεδν. πγθεθξηκϋλα, ην 2000, ζε πξφηαζά ηνπ επξσθνηλνβνχιηνπ θαη ηνπ ζπκβνχιηνπ ηεο ΒΒ αλαθϋξεηαη ε αλαγθαηφηεηα ππνζηάξημεο θαη έδξπζεο δηαθαλψλ ζπζηεκϊησλ αμηνιφγεζεο, ψζηε λα επηηεπρζεέ ε ΠηΒ κϋζσ ηεο βειηέσζάο ηεο, ε δηαζθϊιηζε ηεο ΠηΒ σο πξνυπφζεζε ηεο δηϊ βένπ εθπαέδεπζεο θαη ε πξνζαξκνγά ηεο ζηηο ζπλερφκελεο αιιαγϋο. Κεληξηθφ ξφιν ζε φια απηϊ ππνζηεξέδεηαη- φηη πξϋπεη λα παέδεη ε εμσηεξηθά αμηνιφγεζε θαη ε απηφ-αμηνιφγεζε (COM, 2000, 523). χκθσλα πϊληα κε ηα επέζεκα θεέκελα ηεο ΒΒ, ε ρξάζε ζπζηεκϊησλ δηαζθϊιηζεο πνηφηεηαο εέλαη απηά πνπ ζα ζπκβϊιιεη ζηελ ΠηΒ θαη ηε βειηέσζά ηεο, φπσο ηνλέδεηαη ζηελ Ϋθζεζε ηεο Βπηηξνπάο (COM, 059, 2001). πγθεθξηκϋλα ππνζηεξέδεηαη φηη ηα ζπζηάκαηα δηαζθϊιηζεο πνηφηεηαο απνηεινχλ Ϋλα νπζηψδεο ηκάκα ελφο απνηειεζκαηηθνχ ζπζηάκαηνο εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο ζην βαζκφ πνπ δέλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηα ζρνιεέα θαη ηα ηδξχκαηα θαηϊξηηζεο λα ειϋγρνπλ ηε ιεηηνπξγέα ηνπο, λα πξνζδηνξέζνπλ ηηο αδπλακέεο ηνπο θαη λα βειηηψλνπλ ην Ϋξγν ηνπο. ΒπηπιΫνλ, ε δηαζθϊιηζε ηεο πνηνηηθάο εθπαέδεπζεο, αθελφο κελ, επλνεέ ηελ θνηλσληθά ελζσκϊησζε θαη αθεηϋξνπ, απνηειεέ ηε βϊζε γηα ηε δηϊ βένπ κϊζεζε (Recommendation of the European Parliament and of the Council, 2001/166/EC). 106

115 ηελ Ϋθζεζά ηεο ε Βπηηξνπά Ϋλα ρξφλν κεηϊ (COM, 2002, 629) αλαθϋξεηαη πσο απφ ηε ζηηγκά πνπ νη αξρεγνέ θξαηψλ ζπκθψλεζαλ ζηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζπζηεκϊησλ εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο, ζηε δηεπθφιπλζε ηεο πξφζβαζεο φισλ ζε απηϊ θαη ην Ϊλνηγκα ησλ ζπζηεκϊησλ εθπαέδεπζεο ζηνλ επξχηεξν θφζκν, νθεέινπλ λα εθαξκφζνπλ ηελ αλνηθηά κϋζνδν ζπληνληζκνχ 18 κε ηε ρξάζε δεηθηψλ γηα ηε κϋηξεζε ηεο πξνφδνπ. ια απηϊ ζα ζπκβϊιινπλ ζηελ επέηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο Ληζζαβφλαο «λα θαηαζηήζνπλ ηα επξσπατθά ζπζηήκαηα εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο πνηνηηθφ ζεκείν αλαθνξάο παγθνζκίσο σο ην 2010». Σν 2003 ην πκβνχιην ηεο ΒΒ ζϋηεη μαλϊ ζηφρνπο κεηξάζηκνπο, πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ ν ζηφρνο ηεο Ληζζαβφλαο, φπσο: α. λα κεησζεέ κϋρξη ην 10% ην πνζνζηφ ησλ παηδηψλ πνπ εγθαηαιεέπνπλ πξφσξα ην ζρνιεέν, β. λα απμεζνχλ θαηϊ 15% νη απφθνηηνη ζηα καζεκαηηθϊ, ζηηο ηερλνινγέεο θαη ηελ επηζηάκε, γ. ην 85% ειηθέαο κϋρξη 22 εηψλ λα Ϋρεη νινθιεξψζεη δεπηεξνβϊζκηα εθπαέδεπζε, δ. νη καζεηϋο κε ρακειϋο επηδφζεηο λα εέλαη θϊησ απφ ην 20% ηνπ ζπλνιηθνχ καζεηηθνχ δπλακηθνχ, θαη ε. ηνπιϊρηζηνλ ην 12,5% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ λα ζπκκεηϋρεη ζε πξνγξϊκκαηα δηϊ βένπ εθπαέδεπζεο (Official Journal of the European Union, 7/6/2003). ΠξΫπεη λα ηνληζηεέ φηη Ϋλα ζχζηεκα ειϋγρνπ ηεο πξνφδνπ ησλ ζηφρσλ Ϋρεη πηνζεηεζεέ. ην πιαέζην απηνχ ηνπ ειϋγρνπ κπνξεέ λα ππνζηεξηρζεέ φηη ν δεχηεξνο ζηφρνο Ϋρεη άδε επηηεπρζεέ. ζνλ αθνξϊ ηνλ πξψην θαη ηνλ πϋκπην ρξεηϊδεηαη λα ιεθζνχλ πεξαηηϋξσ κϋηξα, ελψ γηα ηνπο Ϊιινπο δχν ρξεηϊδνληαη νπζηαζηηθϋο πξσηνβνπιέεο, γηαηέ βξέζθνληαη πνιχ πέζσ απφ ηελ αλακελφκελε πξφνδν (Commission, 2008, 2293: 10-12). Γηα ηνπο πϋληε απηνχο ζηφρνπο Ϋρνπλ θαζνξηζηεέ 16 δεέθηεο, νη νπνένη νξέδνπλ Ϋλα πιαέζην γηα ηελ ΠηΒ. Ώπηνέ εέλαη: 1. πκκεηνρά ζηελ πξνζρνιηθά εθπαέδεπζε, 2. Βηδηθά αγσγά, 3. ΠνζνζηΪ εγθαηϊιεηςεο ηνπ ζρνιεένπ, 4. ΏλαγλσζηηθΫο ηθαλφηεηεο, καζεκαηηθϊ θαη επηζηάκεο, 5. ΞΫλεο γιψζζεο, 6. Σερλνινγέεο ηεο πιεξνθνξέαο, 7.Ώγσγά ηνπ πνιέηε, 8. Εθαλφηεηα ηνπ καλζϊλεηλ, 9. Πνζνζηφ νινθιάξσζεο ηεο δεπηεξνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο, 10. Βπαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη εθπαηδεπηψλ, 11. πκκεηνρά ζηελ ηξηηνβϊζκηα εθπαέδεπζε, 12. Κηλεηηθφηεηα ησλ ζπνπδαζηψλ ηξηηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο, 13. πκκεηνρά ζηε δηϊ βένπ κϊζεζε, 14. Αεμηφηεηεο ελάιηθα (adult skills), 15. Σν κνξθσηηθφ επέπεδν ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ (educational attainment of polulation), 16. ΒπΫλδπζε ζηελ εθπαέδεπζε θαη θαηϊξηηζε (COM, 2008, 2293: 10). 18 Δ αλνηθηά κϋζνδνο ζπληνληζκνχ πξϋπεη λα εθαξκφδεηαη σο Ϋλα κϋζν γηα ηε ρϊξαμε ζπλεθηηθάο θαη εκπεξηζηαησκϋλεο ζηξαηεγηθάο ζηνλ ηνκϋα ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηεο θαηϊξηηζεο. ΠεξηγξΪθεηαη σο Ϋλα κϋζν δηϊδνζεο βϋιηηζησλ πξαθηηθψλ θαη επέηεπμεο ηεο κεγαιχηεξεο δπλαηάο ζχγθιηζεο ζρεηηθϊ κε ηνπο θχξηνπο ζηφρνπο ηεο ΒΒ. Γηα ηελ πινπνέεζε ηεο κεζφδνπ απηάο ρξεζηκνπνηνχληαη δεέθηεο θαη θξηηάξηα ζπγθξηηηθάο αμηνιφγεζεο θαζψο θαη ε αληαιιαγά εκπεηξηψλ, ε αμηνιφγεζε απφ νκφηηκνπο θαη ε δηϊδνζε θαιψλ πξαθηηθψλ (COM, 2002: 629) 107

116 ΜΪιηζηα ε Βπηηξνπά ησλ ΒΚ πξνηεέλεη πσο νη πϋληε δεέθηεο εέλαη απαξαέηεην λα επηθαηξνπνηεζνχλ θαη λα δηακνξθσζνχλ σο εμάο: 1. Τινπνέεζε ηεο δηϊ βένπ κϊζεζεο θαη ηεο θηλεηηθφηεηαο, 2. ΐειηέσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο παξνράο ππεξεζηψλ θαη ησλ απνηειεζκϊησλ, 3. Πξνψζεζε ηεο ηζφηεηαο θαη ηεο ηδηφηεηαο ηνπ ελεξγνχ πνιέηε θαη 4. Βλέζρπζε ηεο θαηλνηνκέαο θαη ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο, ζπκπεξηιακβαλνκϋλνπ θαη ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο, ζε φια ηα επέπεδα ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηεο θαηϊξηηζεο. (Βπηηξνπά ησλ Β.Κ., 2008, 865: 17-18). Οη πξνεγνχκελεο κεηαβνιϋο θαη κεηαζϋζεηο απνδεηθλχνπλ αθξηβψο φηη ην πεξηερφκελν ηεο πνηφηεηαο εέλαη εχπιαζην θαη πξνζδηνξέδεηαη αλϊινγα κε ηηο εθϊζηνηε αλϊγθεο θαη πξνηεξαηφηεηεο. Ώλαγλσξέδεηαη επέζεο ν δσηηθφο ξφινο ηεο δηδαζθαιέαο θαη ηεο θαηϊξηηζεο, πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ ν ζηφρνο ηεο Ληζζαβφλαο θαη πξνηεέλεηαη ε δηακφξθσζε ελφο θνηλνχ πιαηζένπ γηα ηηο ηθαλφηεηεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη εθπαηδεπηψλ κε Ϋκθαζε ζηε ζπλερά επαγγεικαηηθά ηνπο αλϊπηπμε. ηελ Βπέζεκε Βθεκεξέδα (C142/01, ) αλαθϋξεηαη φηη ην Βπξσπατθφ πκβνχιην απφ θνηλνχ κε ηελ Βπηηξνπά Ϋζεζαλ θεληξηθϊ δεηάκαηα πξνο πινπνέεζε γηα ηα ζπζηάκαηα εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο. ΏπηΪ εέλαη: 1. ε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ζπζηεκϊησλ εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ δεμηνηάησλ πνπ πξϋπεη λα δηαζϋηνπλ νη εθπαηδεπηηθνέ θαη νη εθπαηδεπηϋο βϊζεη ησλ κεηαβαιιφκελσλ ξφισλ ηνπο ζην πιαέζην ηεο θνηλσλέαο ηεο γλψζεο. Βπέζεο πξϋπεη λα παξαζρεζνχλ νη πξνυπνζϋζεηο γηα επαξθά ππνζηάξημε ηνπο, ψζηε λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο πξνθιάζεηο ηεο θνηλσλέαο ηεο γλψζεο κϋζσ ηεο αξρηθάο θαηϊξηηζεο θαη ηεο ζπλερνχο επηκφξθσζεο. 2. ε δηεπθφιπλζε ηεο πξφζβαζεο φισλ ζηα ζπζηάκαηα εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο κε ηε δηεχξπλζε ηεο πξφζβαζεο ζηε δηϊ βένπ κϊζεζε. Βπέζεο, κε ηελ παξνρά ελεκϋξσζεο, ζπκβνπιψλ θαη πξνζαλαηνιηζκνχ θαη κε ηε δηεπθφιπλζε ησλ ελειέθσλ ζηελ εηζαγσγά θαη ζπκκεηνρά ηνπο ζηε κϊζεζε ζε φιε ηνπο ηε δσά. 3. ηα ζπζηάκαηα εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο πξϋπεη λα εέλαη αλνηθηϊ ζηνλ θφζκν, κε ηελ πξνψζεζε ηεο ζηελάο ζπλεξγαζέαο κεηαμχ απηψλ θαη ηεο επξχηεξεο θνηλσλέαο, αιιϊ θαη ηελ δηαζθϊιηζε ηεο θηλεηηθφηεηαο ησλ κειψλ ηνπο. ΜΪιηζηα ε Βπξσπατθά Βπηηξνπά εηζεγεέηαη ηελ πηνζϋηεζε δεηθηψλ γηα ηε κϋηξεζε ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο (European Commission, 2004: 1, 3). Δ αλαγθαηφηεηϊ ηνπο αηηηνινγεέηαη κε ην ζθεπηηθφ φηη απνηεινχλ βαζηθφ ζηνηρεέν ηεο αλνηθηάο κεζφδνπ ζπληνληζκνχ (open method of coordination) θαη ζπκβϊιινπλ ζηε δεκηνπξγέα κηαο θνπιηνχξαο γηα ηελ πνηφηεηα ζηα εθπαηδεπηηθϊ ζπζηάκαηα (κεηξψληαο ηελ πξφνδν πνπ Ϋρεη ζπληειεζηεέ). Βπέζεο, νη δεέθηεο απηνέ ζα βνεζνχζαλ ηνπο ππνπξγνχο θαη φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο ζηε δηακφξθσζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ζηελ εθαξκνγά πην απνηειεζκαηηθψλ εζληθψλ πνιηηηθψλ (European Commission, 2004: 15). ηελ αλαθνξϊ ηεο, ην 2006, ε Βπξσπατθά Βπηηξνπά ζπλερέδεη λα ζϋηεη σο Ϊκεζν ζηφρν ηε βειηέσζε ηεο εθπαέδεπζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ εθπαηδεπηψλ. Σα επηρεηξάκαηα πνπ ρξεζηκνπνηεέ ηα Ϋρεη άδε αλαθϋξεη θαη ζε 108

117 πξνεγνχκελεο αλαθνξϋο, δειαδά ηνλ εθνδηαζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δπλακηθνχ κε δεμηφηεηεο, γηα λα αληαπνθξηζεέ ζην ξφιν ηνπ ζηελ θνηλσλέα ηεο γλψζεο. Βπέζεο, θϊλεη αλαθνξϊ ζηηο επηπηψζεηο πνπ Ϋρεη ε πνηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ δπλακηθνχ ζηηο νηθνλνκηθϋο θαη θνηλσληθϋο θηινδνμέεο ηεο Έλσζεο (European Commission, 2006: 63-64). ΒπηπιΫνλ, ππνζηεξέδεη πσο αλϊκεζα ζηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξϊγνληεο ηεο απνδνηηθφηεηαο θαη ηεο ηζφηεηαο- νη νπνένη ζεσξνχληαη γηα ην Βπξσπατθφ πκβνχιην αιιεινεληζρπφκελνη ζηφρνη- εέλαη ε πεέξα θαη ε παξνρά θηλάηξσλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο (COM 2006: 481). Ο ζηφρνο ηεο βειηέσζεο ηεο πνηφηεηαο ησλ δηδαζθφλησλ επαλαιακβϊλεηαη θαη ην επφκελν Ϋηνο (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β., C300/2, ). ΜΪιηζηα, ην 2007, ε Βπξσπατθά Βπηηξνπά ζϋζπηζε Ϋλα θνηλφ πιαέζην γηα ηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ. Ώπηφ ζηεξέδεηαη ζηελ παξαδνρά φηη ε πςειάο πνηφηεηαο δηδαζθαιέα απνηειεέ πξνυπφζεζε γηα ηελ πςειά πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο θαη θαηϊξηηζεο πνπ κε ηε ζεηξϊ ηνπο απνηεινχλ βαζηθά πξνυπφζεζε γηα ηελ καθξνπξφζεζκε αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηθαλφηεηα ηεο Βπξψπεο λα δεκηνπξγεέ πεξηζζφηεξε απαζρφιεζε. Σν θεέκελν απηφ Ϋρεη ηε κνξθά ζχζηαζεο θαη δελ πεξηγξϊθεη εηδηθϋο δξϊζεηο αιιϊ παξϋρεη γεληθνχο Ϊμνλεο γηα ηελ αλϊπηπμε πνιηηηθψλ θαη πξαθηηθψλ. Οη Ϊμνλεο απηνέ εέλαη : α. δηαζθϊιηζε φηη φινη νη εθπαηδεπηηθνέ Ϋρνπλ πξφζβαζε ζηε γλψζε, εέλαη επϋιηθηνη ζηελ πηνζϋηεζε δηαθνξεηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ θαη ζε παηδαγσγηθϋο δεμηφηεηεο, β. δηαζθϊιηζε φηη ε εθπαέδεπζε θαη ε βειηέσζε ησλ επαγγεικαηηθψλ πξνζφλησλ πξνζθϋξεηαη ζηνπο δηδϊζθνληεο, γ. θαιιηϋξγεηα πλεχκαηνο αλνηθηνχ ζηνλ πξνβιεκαηηζκφ θαη ηελ Ϋξεπλα κεηαμχ ησλ δηδαζθφλησλ, δ. ελέζρπζε ηνπ θχξνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, αλαγλψξηζε ηεο αμέαο ηνπ επαγγϋικαηφο ηνπ θαη ελέζρπζε ηνπ επαγγεικαηηζκνχ ζηε δηδαζθαιέα (Βπξσπατθά Βπηηξνπά, 2007). Σν επφκελν Ϋηνο (2008) ην πκβνχιην πξνηεέλεη γηα ηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο θαηϊξηηζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ: 1. Ώχμεζε ηεο ειθπζηηθφηεηαο ηνπ επαγγϋικαηνο, 2. Παξνρά ζε φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο δηαξζξσκϋλσλ πξνγξακκϊησλ ζηάξημεο θαηϊ ηελ αξρά ηεο ζηαδηνδξνκέαο ηνπο, 3. ΐειηέσζε ηεο πξνζθνξϊο θαη ηεο πνηφηεηαο ησλ πξνγξακκϊησλ ζπλερνχο θαηϊξηηζεο, 4. ΒπαλεμΫηαζε ησλ πνιηηηθψλ πξνζιάςεσλ, δηνξηζκψλ, δηαηάξεζεο ζηνλ ηνκϋα ηεο εθπαέδεπζεο κε ζηφρν ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, 109

118 5. Αηεχξπλζε ησλ δπλαηνηάησλ πνπ πξνζθϋξνληαη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα εξγϊδνληαη ζε Ϊιιν θξϊηνο κϋινο ψζηε λα κπνξνχλ λα δηεπξχλνπλ ηελ πξνζσπηθά ηνπο εμϋιημε θαη θαηϊξηηζε θαη 6. ΐειηέσζε ηεο πξφζιεςεο θαη θαηϊξηηζεο ησλ δηεπζπληψλ ζρνιηθψλ ηδξπκϊησλ ψζηε λα αλαπηχζζνπλ ηηο δηαρεηξηζηηθϋο θαη παηδαγσγηθϋο ηνπο δεμηφηεηεο (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β., C319/22, ). Δ Ϋκθαζε ζηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ζηε ζπγθξφηεζε δξϊζεσλ γηα ηελ ελέζρπζά ηεο παξακϋλεη ζηαζεξά ζηα θεέκελϊ ηεο σο ζηφρνο πνπ εγγπϊηαη ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ, C300/7, , Βπηηξνπά ησλ Β.Κ., 2008, 865: 8, Commission, 2008, 2293:40, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β., C76/61, ). πσο επέζεο ζηαζεξά παξακϋλεη θαη ε Ϋκθαζε ζηελ αλαγθαηφηεηα αμηνιφγεζάο ηνπο (Βπηηξνπά ησλ ΒΚ, 2008, 865:9, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ, C86/7, , Βπηηξνπά ησλ ΒΚ 425:14, , C319/21, ), θαη ζηελ αλϊγθε λα αληηκεησπηζηεέ ην «δχζθνιν πξφβιεκα ηεο αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ» (Βπέζεκε Βθεκεξέδα ησλ Β.Κ., C151/41, ), εθφζνλ φπσο ππνζηεξέδεηαη ε «πνηφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη ν ζεκαληηθφηεξνο παξάγνληαο, ζην εζσηεξηθφ ησλ ζρνιείσλ, πνπ επεξεάδεη ηηο επηδφζεηο ησλ καζεηψλ» (Βπηηξνπά ησλ Β.Κ. 425: 12, ). ηνλ παξαθϊησ πέλαθα θαέλνληαη ζπλνπηηθϊ νη δηαζηϊζεηο πνπ Ϋρεη ε ΠηΒ γηα ηελ ΒΒ, φπσο απηϋο πξνζδηνξέδνληαη κϋζα απφ ηα θεέκελϊ ηεο. 110

119 ΠΕΝΏΚΏ Ν ν 3 19 : ΑΕΏΣΏΒΕ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ ΑΕΏΣΏΒΕ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ 20 1 ΏθνξΪ φινπο ηνπο ηχπνπο θαη ηηο βαζκέδεο εθπαέδεπζεο. 2 Εθαλνπνηεέ ηηο ησξηλϋο θαη κειινληηθϋο αλϊγθεο ησλ εθπαηδεπνκϋλσλ. 3. Πξφζβαζε γηα φινπο. 4 Ώξρηθά εθπαέδεπζε θαη ζπλερά θαηϊξηηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ/ο εθπαηδεπηηθφο σο ζθεπηφκελνο επαγγεικαηέαο. 5 ΑηΪ βένπ κϊζεζε. 6 Ώμηνιφγεζε εθπαηδεπηηθψλ, καζεηψλ, ζρνιεένπ/ Ώπηναμηνιφγεζε. 7 ΒπΫλδπζε ζηηο λϋεο ηερλνινγέεο. 8 ΏλαβΪζκηζε ησλ Ώλαιπηηθψλ ΠξνγξακκΪησλ. 9 Ώπηνδπλακέα- Ώπηνδηνέθεζε ησλ ζρνιεέσλ. 10 Καηλνηνκέα θαη δεκηνπξγηθφηεηα. 11 Εθαλφηεηα δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ 12 Ώπνηειεζκαηηθά θαη βηψζηκε ρξεζηκνπνέεζε ησλ πφξσλ. Έρεη ελδηαθϋξνλ λα παξαηεξάζεη θαλεέο φηη ηα ηειεπηαέα ρξφληα Ϋρνπλ επηδνηεζεέ πνιιϊ πξνγξϊκκαηα απφ ηελ ΒΒ πνπ αθνξνχλ ζηελ ΠηΒ 21. ΥαξαθηεξηζηηθΪ αλαθϋξνπκε ην πξφγξακκα «Quality Evaluation in School Education European Pilot Project» πνπ δέλεη Ϋκθαζε ζηελ απηφ-αμηνιφγεζε θαη ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο ηεο κϊζεζεο πνπ πξνθχπηεη απφ εθπαηδεπηηθνχο πςειάο πνηφηεηαο (europa.eu.int, 2006). ην έδην πιαέζην θηλεέηαη θαη ην project Children s Identity & Citizenship in Europe (2006). Γέλεηαη ηδηαέηεξε κλεέα ζηελ πξνζσπηθφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ζηηο δεμηφηεηεο πνπ εέλαη απαξαέηεην λα δηαζϋηνπλ. Ώθφκα Ϋλα πξφγξακκα εέλαη ην European Educational Research Quality Indicators, ην νπνέν Ϋρεη σο ζηφρν λα αλαπηχμεη δεέθηεο ψζηε λα θαζνξηζηεέ ε πνηφηεηα ησλ εξεπλεηηθψλ 19 Πεγά: 1.COM(2001) 59, 2.Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β. (2006/C298/03), 3.COM(2007) 392, 4. COM(2007) 61, 5.Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β.(2008/C151/13), 6.COM(2008)425, 7. Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β. (2008/C319/08), 8.COM(2008) 865, 9.Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β.(2009/C76/12). 20 Αε γέλεηαη αλαθνξϊ ζε δηαζηϊζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ ηξηηνβϊζκηα θαη αλψηεξε εθπαέδεπζε νχηε ζηελ θαηϊξηηζε, ζην κϋηξν πνπ δελ αθνξνχλ ζην ζϋκα ηεο ζπγθεθξηκϋλεο κειϋηεο. 21 Αελ επηρεηξεέηαη ζε θακηϊ πεξέπησζε ιεπηνκεξάο ραξηνγξϊθεζε ησλ πξνγξακκϊησλ, απιψο θαη κφλν κηα ελδεηθηηθά παξνπζέαζε θϊπνησλ απφ απηϊ. 111

120 δεκνζηεχζεσλ πξνθεηκϋλνπ λα ελδπλακσζεέ, παγθνζκέσο, ε αληαγσληζηηθφηεηα θαη ε δηαθϊλεηα ηεο επξσπατθάο εθπαηδεπηηθάο Ϋξεπλαο ( 2009). Άιια πξνγξϊκκαηα εέλαη ηα ζρεηηθϊ κε ηε δηϊ βένπ κϊζεζε, ην Erasmus-Mundus, ηα σθξϊηεο θαη Leonardo da Vinci θαη θαζψο θαη ε Βπξπδέθε, σο ε επξσπατθά ππεξεζέα ηεθκεξέσζεο. Δ ΒιιΪδα σο ρψξα-κϋινο ζπκκεηεέρε θαη απηά ζε πνηθέια πξνγξϊκκαηα. ΒλδεηθηηθΪ αλαθϋξνπκε ηα : 1. «Trends in the Evaluation of Education Systems: School (Self) Evaluation and Decentralization» (Solomon, 1997) ζην νπνέν γέλεηαη αλϊιπζε ηεο Ϋλλνηαο ηεο πνηφηεηαο θαη πξνηεέλνληαη δεέθηεο κϋηξεζάο ηεο ζην πιαέζην ηνπ ζρνιεένπ, σο νξγαληζκνχ πνπ αλαδεηθλχεη ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζε απηάλ. ΜΪιηζηα Ϋγηλαλ δχν πηινηηθϋο εθαξκνγϋο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο εθπαηδεπηηθάο κνλϊδαο. Δ πξψηε κε ηέηιν «Πεηξακαηηθφ Πξφγξακκα Βζσηεξηθά Ώμηνιφγεζε θαη Πξνγξακκαηηζκφο ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ ζηε ρνιηθά ΜνλΪδα» Ϋγηλε ζην πιαέζην ελφο Ϋξγνπ ΒΠΠΒ θαη ε δεχηεξε Ϋγηλε ζην πιαέζην ηνπ Βπξσπατθνχ Πηινηηθνχ ΠξνγξΪκκαηνο γηα ηελ Ώμηνιφγεζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο, ζην νπνέν Ϋιαβαλ κϋξνο πϋληε ζρνιηθϋο κνλϊδεο απφ ηελ ΒιιΪδα ζε ζχλνιν 101 απφ δεθαεπηϊ επξσπατθϋο ρψξεο (ΜαληΪο, ΣαβνπιΪξε & Ααιαβέθαο, 2009:206). 2. «Ώμηνιφγεζε Πνηνηηθψλ Υαξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πζηάκαηνο ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο» (ΠΕ, 2008), ην νπνέν μεθέλεζε ην 2005 θαη εληϊρζεθε ζην Β.Π.Β.Ώ.Β.Κ. ΕΕ θαη ηειεέσζε ην 2008, Ϋηνο πνπ δεκνζηεχηεθαλ θαη ηα απνηειϋζκαηϊ ηνπ. Βπηθεληξψλεηαη ζηε ζρνιηθά κνλϊδα θαη ζηφρν εέρε λα απνηππψζεη ηα πξνβιάκαηα πνπ αληηκεησπέδεη ε ΠξσηνβΪζκηα θαη ε ΑεπηεξνβΪζκηα Βθπαέδεπζε κε ζθνπφ ηε ιάςε κϋηξσλ πνπ ζα ζπκβϊιινπλ ζηελ «αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ θαη ζηνλ εκπινπηηζκφ ησλ κεζφδσλ θαη ησλ κέζσλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ην έξγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ καζεηψλ» (ΠΕ, 2008: 20). 3. «Βπηκφξθσζε ησλ ηειερψλ Αηνέθεζεο» ( κε ζηφρν ηελ αλαβϊζκηζε ηνπ ξφινπ ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαέδεπζεο, 4. «Carpe Vitam. Leadership for Learning» πξφγξακκα πνπ μεθέλεζε ην 2005 κε ρξνληθφ νξέδνληα κεγαιχηεξν ησλ ηξηψλ εηψλ, ζην νπνέν ζπκκεηεέραλ 3 ειιεληθϊ ζρνιεέα θαη επηακειάο εξεπλεηηθά νκϊδα απφ ην ΣΒΒΏΠΔ ηνπ Παλεπηζηεκένπ Παηξψλ θαη εέρε σο ζηφρν ηε δηεξεχλεζε ηνπ ξφινπ ηεο εγεζέαο ηνπ ζρνιεένπ γηα ηε δεκηνπξγέα ελφο επλντθνχ πεξηβϊιινληνο κϊζεζεο γηα ηνπο καζεηϋο θαη ελφο αληαπνδνηηθνχ πεξηβϊιινληνο γηα φζνπο δηδϊζθνπλ θαη ππνζηεξέδνπλ ηε καζεζηαθά δηαδηθαζέα (ΚΒΒ, ην νπνέν εέλαη κϋξνπο ηνπ 5. «Απνηχπσζε ρνιηθψλ Μνλάδσλ» κε ζηφρν ηελ αλϊπηπμε δεηθηψλ θαη θξηηεξέσλ γηα ηελ απνηχπσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο (ΚΒΒ, θαη ζπλερέδεηαη, 6. «Ώμηνιφγεζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο ρνιηθάο Βθπαέδεπζεο» πνπ πξαγκαηνπνηάζεθε ζε 18 ρψξεο ηεο ΒΒ, ζην νπνέν επηιϋρζεθαλ 12 ηνκεέο πνπ αθνξνχλ ζηελ πνηφηεηα θαη απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ζρνιεέσλ (MacBeath, Schratz, Meuret & Jacobsen, 2005). 7. To ΚΒΒ Ϋρεη αλαιϊβεη θαη πιάζνο Ϊιισλ πξνγξακκϊησλ πνπ ζρεηέδνληαη Ϊκεζα θαη Ϋκκεζα κε ηελ ΠηΒ, φπσο: «ΟΟΏ ΠξνζΫιθπζε- ΚαηΪξηηζε θαη ηάξημε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ», «Βιιεληθφ Βθπαηδεπηηθφ χζηεκα», «Ώμηνιφγεζε θαη 112

121 ΒθπαηδεπηηθΪ πζηάκαηα ζηηο ρψξεο ηεο ΒΒ», «Ώπνηέκεζε ηνπ Σξφπνπ Λεηηνπξγέαο ησλ Τπεξεζηψλ θαη ησλ ΘεζκνζεηεκΫλσλ ΟξγΪλσλ ηεο Βθπαέδεπζεο», «ΟΟΏ Πξφγξακκα PISA» ( 113

122 Οη Πνιηηηθέο γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Δθπαίδεπζεο ζηελ Διιάδα Ννκνζεηηθφ Πιαίζην Δηζαγσγή ηελ ελφηεηα απηά ζα παξνπζηαζηεέ ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαέζην θαζψο θαη νη ζρεηηθϋο δηνηθεηηθϋο εγθχθιηνη πνπ αθνξνχλ ζηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε θαη Ϋρνπλ ζρϋζε κε ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο (ΠηΒ). Θα γέλεη αλαθνξϊ κφλν ζηελ ΠξσηνβΪζκηα Βθπαέδεπζε, ζην βαζκφ πνπ απηά απνηειεέ ην αληηθεέκελν ηεο ζπγθεθξηκϋλεο κειϋηεο. Θα επηρεηξεζεέ επέζεο κηα δηαρξνληθά ζπγθξηηηθά κειϋηε ησλ φξσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηϊ ην ρξνληθφ δηϊζηεκα πνπ εμεηϊδεηαη, γηα λα πξνζδηνξέζνπλ ην πεξηερφκελν ηεο ΠηΒ. Σν ρξνληθφ δηϊζηεκα πνπ επηιϋγεηαη εέλαη απφ ην 1993 κϋρξη ην Σν 1993 ζεσξεέηαη νξφζεκν, γηαηέ ην 1992 κε ηε ζπλζάθε ηνπ ΜΪαζηξηρ αξρέδεη λα αλαδχεηαη κηα εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά ζην επέπεδν ηεο Βπξσπατθάο Έλσζεο, πνπ επεξεϊδεη ζεκαληηθϊ θαη ηελ ειιεληθά αληέζηνηρε θαη ζην πεδέν ηεο πνηφηεηαο, φπσο ζα θαλεέ ζηε ζπλϋρεηα. ΣΫινο, ζα γέλεη κηα αλαδξνκά ζηελ θξηηηθά πνπ αζθάζεθε ζηνπο Νφκνπο θαη ζηα ΠΑ κϋζα απφ ηε ζρεηηθά αξζξνγξαθέα κε ζηφρν λα ζρεκαηηζηεέ κηα εηθφλα γηα ηελ απνδνρά ά κε ησλ ξπζκέζεσλ αιιϊ θαη ην πνχ εζηηϊδεηαη ε θξηηηθά πνπ αλαπηχρζεθε. Αε ζα γέλεη αλαθνξϊ ζηελ παξνχζα ελφηεηα ζηε ζηϊζε ηεο Αηδαζθαιηθάο Οκνζπνλδέαο ΒιιΪδαο (ΑΟΒ) θαζφηη απηά παξνπζηϊδεηαη ζε επφκελε ελφηεηα. Αλάιπζε ησλ Νφκσλ θαη ησλ Δγθπθιίσλ ε απηά ηελ ελφηεηα ζα παξνπζηαζηνχλ νη Νφκνη, ΠΑ, ΤΏ θαη νη Βγθχθιηνη γηα ην ρξνληθφ δηϊζηεκα πνπ αλαθϋξακε ( ). ΠαξνπζηΪδνληαη πξψηα νη πέλαθεο θαη κεηϊ ζα αθνινπζάζεη ε αλϊιπζε ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηνπο. Ο πξψηνο πέλαθαο παξνπζηϊδεη ηνπο Νφκνπο, ηα ΠξνεδξηθΪ ΑηαηΪγκαηα θαη ηηο ΤπνπξγηθΫο ΏπνθΪζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο (ΠηΒ). ηε ζηάιε «εθθξϊζεηο» παξνπζηϊδνληαη νη εθθξϊζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ ΠηΒ, ελψ ζηε ζηάιε «πεξηερφκελν» παξνπζηϊδνληαη ηα κϋηξα πνπ ιακβϊλνληαη θϊζε θνξϊ. ηελ ηειεπηαέα ζηάιε «αμηνινγεηάο» θαέλεηαη ην πξφζσπν πνπ εέλαη ππεχζπλν γηα ηελ αμηνιφγεζε. Θα δεέμνπκε πσο ν ιφγνο πεξέ πνηφηεηαο ζπλδϋεηαη Ϊκεζα θαη επζϋσο κε ην ιφγν πεξέ αμηνιφγεζεο, ζην βαζκφ πνπ ε αμηνιφγεζε θαέλεηαη πσο εέλαη θνκβηθά δηαδηθαζέα γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο. Ο δεχηεξνο πέλαθαο αλαθϋξεηαη ζηηο εγθπθιένπο πνπ ζηϊιζεθαλ ζηα ζρνιεέα πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο ηε ζπγθεθξηκϋλε ρξνληθά πεξένδν. Καη πϊιη παξνπζηϊδνληαη ζε κηα ζηάιε νη εθθξϊζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ ΠηΒ θαη ζε κηα δεχηεξε ζηάιε ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ εθθξϊζεσλ. 114

123 ΠΕΝΏΚΏ Ν ν 4 22 :ΝΟΜΟΕ/ΠΑ/ ΤΠ.ΏΠΟΦΏΒΕ: ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ: ΒΚΦΡΏΒΕ- ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ- ΏΞΕΟΛΟΓΔΣΔ ΝΟΜΟΕ/ΦΒΚ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ ΏΞΕΟΛΟΓΔΣΔ Π.Α. 320 ΦΒΚ Ώ (24/08/1993) 1. Ώμηνιφγεζε Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ γηα Βθηέκεζε ηεο Ώπφδνζεο ηεο Παξερφκελεο Βθπαέδεπζεο ΓεληθΪ. 2. Ώμηνιφγεζε Βθπαηδεπηηθνχ, Έξγνπ ρνιηθάο ΜνλΪδαο θαη Ώπφδνζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ πζηάκαηνο ζε Πεξηθεξεηαθφ θαη Βζληθφ Βπέπεδν γηα Αηαξθά ΐειηέσζε ηεο Παξερφκελεο Βθπαέδεπζεο. 3. Ώμηνιφγεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ γηα ΐειηέσζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ. 1. Τπεξεζηαθά πλϋπεηα. 2. ΏλΪπηπμε Πξσηνβνπιηψλ. 3. πλεξγαζέα - Βπηθνηλσλέα κε Βθπαηδεπηηθνχο, Γνλεέο, ΜαζεηΫο. 4. Βπηζηεκνληθά ΚαηΪξηηζε. 5. Παηδαγσγηθά - Αηδαθηηθά Εθαλφηεηα. Ώ. ΒθζΫζεηο Ώμηνιφγεζεο Βθπαηδεπηηθνχ απφ: 1. Αηεπζπληά γηα Τπεξεζηαθά πλϋπεηα, Τπεπζπλφηεηα, ΏλΪπηπμε Πξσηνβνπιηψλ, πλεξγαζέα κε Γνλεέο, Βθπαηδεπηηθνχο θαη πλαδϋιθνπο. 2. ρνιηθφ χκβνπιν γηα Βπηζηεκνληθά ΚαηΪξηηζε θαη Παηδαγσγηθά - Αηδαθηηθά Εθαλφηεηα. ΐ. Ώμηνιφγεζε Αηεπζπληά απφ ρνιηθφ χκβνπιν θαη ΠξντζηΪκελν Αηεχζπλζεο ά Γξαθεένπ Αηεχζπλζεο. Γ. Ώμηνιφγεζε ΠξντζηακΫλνπ Βθπαέδεπζεο απφ ηνλ Οηθεέν ΠξντζηΪκελν Αηεχζπλζεο Βθπαέδεπζεο. 22 Παξαηάξεζε: 1.Ο πέλαθαο δηαβϊδεηαη θϊζεηα θαη νξηδφληηα. 2.Σν.Μ.Ώ. θαηαξγάζεθε κε ηνλ επφκελν αλαζρεκαηηζκφ ηεο έδηαο θπβϋξλεζεο, φηαλ αλϋιαβε ην ΤΠΒΠΘ ν Π. Βπζπκένπ ζηε ζϋζε ηνπ Γ. ΏξζΫλε θαη κε ην ΦΒΚ Ώ 24 (13/02/2002), Ν. 2986/20002, Ϊξζξν Σν Ϊξζξν 8 ηνπ Ν 2525/1997 πνπ αθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαηαξγάζεθε. ζνλ αθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε ηζρχεη ην Ϊξζξν 4 ηνπ Π.Α. 320/1998 θαη ν Ν. 2986/

124 ΝΟΜΟΕ/ΦΒΚ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ ΏΞΕΟΛΟΓΔΣΔ Νφκνο 2525 ΦΒΚ (23/09/1999) 1. Αηαδηθαζέα Ώπνηέκεζεο ηεο Πνηφηεηαο ηεο Παξερφκελεο Βθπαέδεπζεο θαη ηνπ ΐαζκνχ Τινπνέεζεο ησλ θνπψλ θαη ηφρσλ ηεο. Τ.Ώ. Α2/ /02/1998 πλεράο Αηαδηθαζέα Ώπνηέκεζεο ηεο Πνηφηεηαο ηεο Παξερφκελεο Βθπαέδεπζεο θαη ηνπ ΐαζκνχ Τινπνέεζεο ησλ θνπψλ θαη ησλ ηφρσλ ηεο. Δ Ώμηνιφγεζε δελ Ώπνηειεέ Ώπιψο κηα Αηαδηθαζέα Βιεγθηηθνχ ά Αηαπηζησηηθνχ Υαξαθηάξα ΏιιΪ Ώλαηξνθνδνηεέ ηε Αηδαθηηθά ΠξΪμε Βπηδηψθνληαο ηε πλερά ΏλαβΪζκηζε 1. ΒπΪξθεηα Βθπαηδεπηηθψλ. 2. Ώπφδνζε ρνιηθψλ ΜνλΪδσλ. 3. Ώπνηειεζκαηηθφηεηα πζηάκαηνο ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο ζε Πεξηθεξεηαθφ θαη Βζληθφ Βπέπεδν. 1.Ώμηνιφγεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ γηα ΐειηέσζε θαη Πνηνηηθά ΏλαβΪζκηζε ισλ ησλ πληειεζηψλ ηεο Βθπαηδεπηηθάο Αηαδηθαζέαο θαη Ώλαηξνθνδφηεζε ηεο Αηδαθηηθάο ΠξΪμεο Βπηδηψθνληαο ηε πλερά ΏλαβΪζκηζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο. 2.θνπφο ηεο Ώμηνιφγεζεο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ εέλαη: 1. Ο Αηεπζπληάο ζπληϊζζεη αμηνινγηθά Ϋθζεζε γηα ηελ εθπαηδεπηηθά κνλϊδα πνπ δηεπζχλεη θαη γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ γηα δηνηθεηηθϊ ζϋκαηα. 2. Ο ΠξντζηΪκελνο Αηεχζπλζεο θαη νη ΠξντζηΪκελνη Γξαθεέσλ ζπληϊζζνπλ αμηνινγηθά Ϋθζεζε γηα ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγέαο ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ θαη γηα ηνπο δηεπζπληϋο. 3. Ο ρνιηθφο χκβνπινο ζπληϊζζεη αμηνινγηθά Ϋθζεζε γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ γηα επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά ηνπ επϊξθεηα. 3. Ο Τπνζηεξέδεη ην Βπηζηεκνληθφ θαη Βθπαηδεπηηθφ Έξγν ησλ Βθπαηδεπηηθψλ θαη πληϊζζεη Ώμηνινγηθά Έθζεζε γηα ΘΫκαηα πνπ Ώθνξνχλ ηελ Βπηζηεκνληθά θαη Αηδαθηηθά ΒπΪξθεηα ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ. 4. Σν ψκα Μνλέκσλ Ώμηνινγεηψλ Ώμηνινγεέ ηε ρνιηθά ΜνλΪδα θαη ηνπο Βθπαηδεπηηθνχο, πληϊζζεη Βξσηεκαηνιφγηα Ώμηνιφγεζεο γηα ηε ρνιηθά ΜνλΪδα, Ώμηνινγεέ ηα ηειϋρε Βθπαέδεπζεο, πληϊζζεη Γεληθά Έθζεζε Ώμηνιφγεζεο.. 1.Έθζεζε Ώπηναμηνιφγεζεο ηεο ρνιηθάο ΜνλΪδαο κε ηελ Οπνέα Ώμηνινγεέηαη ην Βθπαηδεπηηθφ Έξγν. 2.Ο Αηεπζπληάο πληϊζζεη Ώμηνινγηθά Έθζεζε γηα ηε ρνιηθά ΜνλΪδα θαη ηνπο Βθπαηδεπηηθνχο. Γηα ηνπο Βθπαηδεπηηθνχο ΏλαθΫξεηαη α) ηελ Τπεξεζηαθά πλϋπεηα, ηελ Τπεπζπλφηεηα, ΏλΪπηπμε Πξσηνβνπιηψλ β) ηε πλεξγαζέα θαη Βπηθνηλσλέα κε Βθπαηδεπηηθνχο, Γνλεέο, ΜαζεηΫο. 3.Ο ΠξντζηΪκελνο Γξαθεένπ πληϊζζεη Ώμηνινγηθά Έθζεζε γηα ηνλ Σξφπν Λεηηνπξγέαο 116

125 ΝΟΜΟΕ/ΦΒΚ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ ΏΞΕΟΛΟΓΔΣΔ ηεο Πνηφηεηαο Βθπαέδεπζεο θαη ηε ΐειηέσζε ισλ ησλ Βθπαηδεπηηθψλ Παξαγφλησλ. 1. Βλέζρπζε ηεο Ώπηνγλσζέαο 2. ρεκαηηζκφο ΘεκειησκΫλεο Βηθφλαο γηα ηελ Ώπφδνζε ζην Έξγν ηνπο. 3. ΠξνζπΪζεηα ΐειηέσζεο. 4. Βπηζάκαλζε ησλ Ώδπλακηψλ ηνπο θαη ε ΠξνζπΪζεηα ΒμΪιεηςεο Ώπηψλ. 5. Εθαλνπνέεζε θαη Παξνρά Κηλάηξσλ ζε ζνπο Βπηζπκνχλ λα Βμειηρζνχλ. 6. Αηαπέζησζε Ώλαγθψλ Βπηκφξθσζεο θαη Πξνζδηνξηζκφο ηνπ ΠεξηερνκΫλνπ Ώπηάο. ησλ ρνιηθψλ ΜνλΪδσλ, γηα ηνπο ΑηεπζπληΫο θαη ην Βθπαηδεπηηθφ Πξνζσπηθφ ζην Γξαθεέν Βθπαέδεπζεο. 4.Ο ΠξντζηΪκελνο ηεο Αηεχζπλζεο πληϊζζεη Ώμηνινγηθά Έθζεζε γηα ηηο ρνιηθϋο ΜνλΪδεο, γηα ην Βθπαηδεπηηθφ Πξνζσπηθφ ησλ Γξαθεέσλ, ηνπο ΑηεπζπληΫο θαη ηνπο ΠξντζηακΫλνπο Γξαθεέσλ. 5. Ο ρνιηθφο χκβνπινο πληϊζζεη Ώμηνινγηθά Έθζεζε γηα ηελ Βπηζηεκνληθά θαη Αηδαθηηθά ΒπΪξθεηα ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Δ Ώμηνιφγεζε Αηακνξθψλεηαη απφ ηε πλερά Βπηθνηλσλέα ΜΫζα: απφ ηα ΒλεκεξσηηθΪ εκηλϊξηα θαη ΒπηκνξθσηηθΫο πλαληάζεηο, απφ ηε πλεξγαζέα γηα Ώλαδάηεζε Λχζεσλ ζε ΒπηζηεκνληθΪ, ΑηδαθηηθΪ θαη ΠαηδαγσγηθΪ ΘΫκαηα, απφ ηηο ΒπηζθΫςεηο ηνπ ζην ρνιεέν θαη ζηελ Ώέζνπζα Αηδαζθαιέαο. 6.Σν ψκα Μνλέκσλ Ώμηνινγεηψλ Ώμηνινγεέ ηηο ρνιηθϋο ΜνλΪδεο, ηειϋρε Βθπαέδεπζεο θαη Βθπαηδεπηηθνχο ηνλ Ώχγνπζην ΚΪζε Έηνπο. ΒθζΫζεηο Ώμηνιφγεζεο Ώπφ ην ΜΏ γηα ηνπο Βθπαηδεπηηθνχο πληϊζζνληαη: γηα ηε Μνληκνπνέεζά ηνπο, Τπεξεζηαθά ΒμΫιημε ά πκκεηνρά ζε Αηαδηθαζέεο Βπηινγάο ηειερψλ. ΜεηΪ απφ Έλζηαζά ηνπο, ε Πεξέπησζε πνπ Πξνθχπηνπλ νβαξϋο Βιιεέςεηο Βπηζηεκνληθάο ά Παηδαγσγηθάο ΒπΪξθεηαο ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ. Π.Α (20/05/1998) 1. ξνη θαη Αηαδηθαζέα ηεο Μνληκνπνέεζεο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο θαη Τπεξεζηαθάο ΒμΫιημεο Ώπηψλ, 1. Παηδαγσγηθά θαη Αηδαθηηθά ΒπΪξθεηα. 2.Τπεξεζηαθά πλϋπεηα. 3. Τπεπζπλφηεηα. Ώ. Μνληκνπνέεζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. 1. Ώμηνινγηθά Έθζεζε απφ ην Πεξηθεξεηαθφ Τπεξεζηαθφ πκβνχιην γηα ηελ Παηδαγσγηθά θαη Αηδαθηηθά ΒπΪξθεηα ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. 2. Έθζεζε Ώμηνιφγεζεο απφ Αηεπζπληά πξνο 117

126 ΝΟΜΟΕ/ΦΒΚ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ ΏΞΕΟΛΟΓΔΣΔ Παξερφκελεο Βγγπάζεηο ζηνπο Ώμηνινγνχκελνπο θαη Αηαδηθαζέα Οξηζηηθνπνέεζεο ησλ ΒθζΫζεσλ Ώμηνιφγεζεο. 4. ΏλΪπηπμε Πξσηνβνπιηψλ. 5. πλεξγαζέα θαη Βπηθνηλσλέα κε Βθπαηδεπηηθνχο, Γνλεέο θαη ΜαζεηΫο. ηνλ Βθπαηδεπηηθφ γηα ηελ Τπεξεζηαθά πλϋπεηα, ηελ Τπεπζπλφηεηα, ΏλΪπηπμε Πξσηνβνπιηψλ, πλεξγαζέα θαη Βπηθνηλσλέα κε Βθπαηδεπηηθνχο, Γνλεέο θαη ΜαζεηΫο. 4. Ώμηνινγηθά Έθζεζε απφ ην ρνιηθφ χκβνπιν γηα ΘΫκαηα Βπηζηεκνληθάο ΚαηΪξηηζεο θαη Παηδαγσγηθάο θαη Αηδαθηηθάο Εθαλφηεηαο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. 5. ΒμΫηαζε Τπεξεζηαθνχ ΦαθΫινπ απφ Σξηκειά Βπηηξνπά ηνπ ΜΏ, ηεο Πιεξφηεηαο ηεο Βπηζηεκνληθάο Βξγαζέαο πνπ ΠξΫπεη λα Έρεη Βθπνλάζεη ν Ώμηνινγνχκελνο ζε Ώληηθεέκελν ρεηηθφ κε ηελ ΒηδηθφηεηΪ ηνπ θαη ηεο ΒπΪξθεηαο ρεδένπ Τπνδεηγκαηηθάο Αηδαζθαιέαο πνπ Έρεη πληϊμεη ν Ώμηνινγνχκελνο. ΐ. Βπηινγά Βθπαηδεπηηθψλ. Εζρχεη ε ΠαξαπΪλσ Αηαδηθαζέα. Γ. Βπηινγά Βθπαηδεπηηθψλ ζε ΘΫζεηο ηειερψλ Βθπαέδεπζεο. 1. Έθζεζε Ώπηναμηνιφγεζεο απφ ηνλ Βθπαηδεπηηθφ (Με Τπνρξεσηηθά). 2. ΒμΫηαζε ησλ Σππηθψλ θαη Οπζηαζηηθψλ Πξνζφλησλ ησλ Τπνςεθέσλ απφ Σξηκειεέο ΒπηηξνπΫο ΜΏ. Νφκνο (13/02/2002) 1. θνπφο ηεο Ώμηνιφγεζεο ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ Βέλαη ε ΐειηέσζε θαη ε Πνηνηηθά ΏλαβΪζκηζε ισλ ησλ πληειεζηψλ ηεο Βθπαηδεπηηθάο Αηαδηθαζέαο θαη ε πλεράο ΐειηέσζε ηεο Βθπαηδεπηηθάο Βπηθνηλσλέαο θαη ρϋζεο κε 1. Ώμηνιφγεζε Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ γηα ΐειηέσζε θαη ΏλαβΪζκηζε ισλ ησλ πληειεζηψλ ηεο Βθπαηδεπηηθάο Αηαδηθαζέαο θαη Ώλαηξνθνδφηεζε ηεο Αηδαθηηθάο ΠξΪμεο Βπηδηψθνληαο ηε πλερά ΏλαβΪζκηζε ηεο Πνηφηεηαο Βθπαέδεπζεο. 1. Σν ΚΫληξν Βθπαηδεπηηθάο Έξεπλαο ΏλαιακβΪλεη: Ώ. ηελ ΏλΪπηπμε θαη Βθαξκνγά Πξνηχπσλ, Αεηθηψλ θαη Κξηηεξέσλ γηα ηε Απλακηθά Ώπνηχπσζε ηεο ΚαηΪζηαζεο. ΐ. ΒιΫγρεη ηελ Ώμηνπηζηέα ηνπ πζηάκαηνο Ώπνηχπσζεο θαη Παξαθνινπζεέ ην Βθπαηδεπηηθφ Έξγν Σφζν ζην Βπέπεδν ηεο 118

127 ΝΟΜΟΕ/ΦΒΚ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ ΏΞΕΟΛΟΓΔΣΔ ηνπο ΜαζεηΫο. 2. Ώμηνιφγεζε Βθπαηδεπηηθψλ γηα: Ώπηνγλσζέα, ΘεκειησκΫλε Βηθφλα γηα Ώπφδνζε, Βπηζάκαλζε Ώδπλακηψλ θαη ΠξνζπΪζεηα ΒμΪιεηςεο Ώπηψλ, Εθαλνπνέεζε απφ ηελ Ώλαγλψξηζε ηνπ Έξγνπ ηνπο, Παξνρά Κηλάηξσλ ζε ζνπο Βπηζπκνχλ λα Βμειηρζνχλ, Αηαπέζησζε Ώλαγθψλ Βπηκφξθσζεο, ΚαιιηΫξγεηα Κιέκαηνο Ώιιεινζεβαζκνχ θαη Βκπηζηνζχλεο. ρνιηθάο ΜνλΪδαο θαη ηεο ΠεξηθΫξεηαο ζν θαη ζε Βζληθφ Βπέπεδν. Γ. πγθεληξψλεη θαη ΒπεμεξγΪδεηαη ηηο ΒθζΫζεηο ησλ Πεξηθεξεηαθψλ ΚΫληξσλ ηάξημεο θαη Βθπαηδεπηηθνχ ρεδηαζκνχ Καζψο θαη ηηο ΒθζΫζεηο Ώπηναμηνιφγεζεο ησλ ρνιηθψλ ΜνλΪδσλ. 2. Σν Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην ΏλαιακβΪλεη ηελ Ώμηνιφγεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ θαη ησλ Βθπαηδεπηηθψλ κε θνπφ λα πκβϊιιεη ζηελ ΏλαβΪζκηζε ηεο Παξερφκελεο Βθπαέδεπζεο θαη ζηελ Βπηκφξθσζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. 3. Πξηλ Ώπφ ηε χληαμε ησλ ΒθζΫζεσλ Ώμηνιφγεζεο ΤπνβΪιιεηαη ζην Ώξκφδην ξγαλν Ώμηνιφγεζεο Έθζεζε Ώηνκηθάο Ώπηναμηνιφγεζεο ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ, ν Οπνένο Ώμηνινγεέηαη Βπέζεο απφ ην Αηεπζπληά ηεο ρνιηθάο ΜνλΪδαο θαη ηνλ Οηθεέν ρνιηθφ χκβνπιν. 4. Ο Αηεπζπληάο ηεο ρνιηθάο ΜνλΪδαο ά ρνιηθνχ Βξγαζηεξηαθνχ ΚΫληξνπ Ώμηνινγεέηαη απφ ηνλ ΠξντζηΪκελν Γξαθεένπ ά απφ ην Αηεπζπληά Βθπαέδεπζεο θαη ηνλ Οηθεέν χκβνπιν. 5. Ο ΠξντζηΪκελνο Γξαθεένπ Ώμηνινγεέηαη απφ ηνλ Ώξκφδην Αηεπζπληά Βθπαέδεπζεο, σο πξνο ην Αηνηθεηηθφ ηνπ Έξγν θαη ηνλ ΠξντζηΪκελν ηνπ Σκάκαηνο Βπηζηεκνληθάο θαη Παηδαγσγηθάο Καζνδάγεζεο σο πξνο ην Βπηζηεκνληθφ Παηδαγσγηθφ ηνπ Έξγν. 6. Ο Αηεπζπληάο Βθπαέδεπζεο Ώμηνινγεέηαη απφ ηνλ Πεξηθεξεηαθφ Αηεπζπληά Βθπαέδεπζεο σο πξνο ην Αηνηθεηηθφ ηνπ Έξγν θαη σο πξνο ην Βπηζηεκνληθφ Παηδαγσγηθφ ηνπ Έξγν απφ 119

128 ΝΟΜΟΕ/ΦΒΚ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ ΏΞΕΟΛΟΓΔΣΔ χκβνπιν ά Μφληκν ΠΪξεδξν ηνπ ΠΕ. 7. Ο ρνιηθφο χκβνπινο Ώμηνινγεέηαη απφ ηνλ Πεξηθεξεηαθφ Αηεπζπληά Βθπαέδεπζεο σο πξνο ην Αηνηθεηηθφ ηνπ Έξγν θαη απφ ηνλ ΠξντζηΪκελν ηνπ Οηθεένπ Σκάκαηνο Βπηζηεκνληθάο θαη Παηδαγσγηθάο Καζνδάγεζεο σο πξνο ην Βπηζηεκνληθφ Παηδαγσγηθφ ηνπ Έξγν. 8. Ο ΠξντζηΪκελνο ηνπ Σκάκαηνο Βπηζηεκνληθάο Παηδαγσγηθάο Καζνδάγεζεο ηεο Πεξηθεξεηαθάο Αηεχζπλζεο Ώμηνινγεέηαη σο πξνο ην Αηνηθεηηθφ ηνπ Έξγν απφ ηνλ Πεξηθεξεηαθφ Αηεπζπληά θαη σο πξνο ην Βπηζηεκνληθφ Παηδαγσγηθφ ηνπ Έξγν απφ χκβνπιν ηνπ ΠΕ. 9. Ίδξπζε ηνπ Οξγαληζκνχ Βπηκφξθσζεο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ πνπ Έρεη σο Έξγν ην ρεδηαζκφ Βπηκνξθσηηθάο Πνιηηηθάο γηα ηνπο Βθπαηδεπηηθνχο θαη ΚαηΪξηηζε Βπηκνξθσηηθψλ ΠξνγξακκΪησλ. 120

129 ΠΕΝΏΚΏ 23 Ν Ο 5: ΒΓΚΤΚΛΕΟΕ: ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ: ΒΚΦΡΏΒΕ- ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ (εμεηδέθεπζε) ΒΓΚΤΚΛΕΟΕ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ Φ.12/445/Γ1/ Πνηνηηθά ΏλαβΪζκηζε. 1.Βηζαγσγά Μαζάκαηνο Ώγγιηθψλ ζηελ Α ηϊμε. 2. Μνπζηθά θαη Φπζηθά Ώγσγά ΏλαιακβΪλνληαη Ώπφ ηνπο ΚαζεγεηΫο Βηδηθνηάησλ. Φ.3/939/Γ1/ Πνηνηηθά θαη Πνζνηηθά ΏλαβΪζκηζε ηεο Παξερφκελεο Βθπαέδεπζεο κε ηφρν ηελ: 1. ΚαηαπνιΫκεζε ηεο ρνιηθάο Ώπνηπρέαο. 2. Παξνρά Ίζσλ Βπθαηξηψλ. 3. Ώληαπφθξηζε ζην Άλνηγκα ησλ Βθπαηδεπηηθψλ πζηεκϊησλ ησλ Υσξψλ Μειψλ ηεο Β.Β. 1. ΏλαβΪζκηζε Ρφινπ ηειερψλ Βθπαέδεπζεο. 2. Καηλνηφκα ΠξνγξΪκκαηα (Μειέλα, Πεξ/θά Ώγσγά, Ώγσγά Τγεέαο). 3. Ρφινο Βθπαηδεπηηθνχ, Βπηκφξθσζε. 4. Βπξσπατθφ Πξφγξακκα «σθξϊηεο». 5. Ώχμεζε Οξγαληθψλ ΘΫζεσλ Βθπαηδεπηηθψλ. Φ.12/756/Γ1/ Πνηνηηθά θαη Πνζνηηθά ΏλαβΪζκηζε ηεο Παξερφκελεο 1. Βθπαέδεπζε Εζφηηκε, χγρξνλε θαη Τςειάο Πνηφηεηαο. 23 Παξαηεξάζεηο: 1. Ο πέλαθαο δηαβϊδεηαη θϊζεηα θαη νξηδφληηα. 2. ΚαηΪ ην ζρνιηθφ Ϋηνο ζρεηηθνέ εγθχθιηνη πνπ λα αθνξνχλ ζηελ πνηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ ά ζε φςεηο απηάο δελ ππάξμαλ. ηϊιζεθαλ ζηα ζρνιεέα κφλν εγθχθιηνη πνπ αθνξνχζαλ ζηε δηακφξθσζε ησλ σξνινγέσλ πξνγξακκϊησλ (π.ρ. Οδεγέεο γηα ηε δηακφξθσζε ησλ σξνινγέσλ πξνγξακκϊησλ ζηα δεκνηηθϊ ζρνιεέα πνπ δηδϊζθνπλ εθπαηδεπηηθνέ εηδηθνηάησλ, 31/8/1994). 3. ΚαηΪ ην ζρνιηθφ Ϋηνο θαη πϊιη νη ζρεηηθϋο εγθχθιηνη αθνξνχλ ζηε δηακφξθσζε σξνινγέσλ πξνγξακκϊησλ θαη ζην θαζνξηζκφ ηνπ δηδαθηηθνχ σξαξένπ ρσξέο λα γέλεηαη αλαθνξϊ ζε ζηφρνπο ά πνιηηηθά γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο (π.ρ. Βγθχθιηνο γηα δηακφξθσζε σξνινγέσλ πξνγξακκϊησλ- Καζνξηζκφο Αηδαθηηθνχ Χξαξένπ, ). 121

130 ΒΓΚΤΚΛΕΟΕ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ Φ.3/768/Γ1/885 Γ2/4791 Βθπαέδεπζεο γηα: 1. ΚαηαπνιΫκεζε ηεο ρνιηθάο Ώπνηπρέαο θαη 2. Εζφηεηα Βπθαηξηψλ Βθπαηδεπηηθά Μεηαξξχζκηζε γηα ΐειηέσζε ηεο ΟξγΪλσζεο θαη Λεηηνπξγέαο ησλ ρνιηθψλ ΜνλΪδσλ γηα Παξνρά Ίζσλ Βπθαηξηψλ ζηελ Βθπαέδεπζε. 2. ΏλαβΪζκηζε ηνπ Παηδαγσγηθνχ θαη Βθπαηδεπηηθνχ Ρφινπ ησλ Αηεπζπληψλ θαη ηνπ πιιφγνπ Αηδαζθφλησλ. 3. ΠξνγξΪκκαηα Βλδνζρνιηθάο Βπηκφξθσζεο, Αηαπνιηηηζκηθάο Βθπαέδεπζεο, Ώγσγάο Τγεέαο, Πεξηβαιινληηθάο Ώγσγάο. 4. Βπηκφξθσζε Βθπαηδεπηηθψλ θαη Βπηκφξθσζε ηειερψλ Βθπαέδεπζεο. 5. Ώχμεζε Οξγαληθψλ ΘΫζεσλ Βθπαηδεπηηθψλ. 1. ΒθπαηδεπηηθΫο Καηλνηνκέεο «Οινάκεξα ρνιεέα». 2. Καηλνηφκα ΠξνγξΪκκαηα: Πεξ/θάο Ώγσγάο, Ώγσγάο Τγεέαο θ.α. 3. Ώμηνιφγεζε γηα ΐειηέσζε ηεο Παξερφκελεο Βθπαέδεπζεο. Φ.361.1/502/Α1/ Ώπνηειεζκαηηθφηεξε Λεηηνπξγέα ησλ ρνιεέσλ. 1. Πιεξφηεηα ρνιεέσλ ζε Αηδαθηηθφ Πξνζσπηθφ. 2. Οξζνινγηθά Ώμηνπνέεζε ηνπ Αηδαθηηθνχ Πξνζσπηθνχ. Φ.12/896/Γ1/ Πνηνηηθά ΏλαβΪζκηζε ηεο Βθπαέδεπζεο γηα: 1. ΚαηαπνιΫκεζε ηεο ρνιηθάο Ώπνηπρέαο θαη 2. Παξνρά Ίζσλ Βπθαηξηψλ. Φ4/115/Γ1/ ΏλαβΪζκηζε ηνπ Ρφινπ ηνπ ρνιεένπ. 2. Δ Βθπαέδεπζε πνπ ΠαξΫρεηαη ΠξΫπεη λα Βέλαη Εζφηηκε, χγρξνλε θαη Τςειάο Πνηφηεηαο. 3. ηφρνο ηνπ ρνιεένπ ε ΚαηαπνιΫκεζε ηεο ρνιηθάο Ώπνηπρέαο θαη ηνπ Κνηλσληθνχ Ώπνθιεηζκνχ. 4. ΒμαζθΪιηζε Εζφηεηαο Βπθαηξηψλ. 1. ΝΫν Χξνιφγην Πξφγξακκα. 2. ΝΫα ΐηβιέα ζε ΚΪπνηα Μαζάκαηα, Φπζηθά θαη Γεσγξαθέα. 3. Οινάκεξν ρνιεέν. 4. Καηλνηφκα ΠξνγξΪκκαηα. 5. πκκεηνρά ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ ζηε Λεηηνπξγέα ηνπ Ώπνδνηηθνχ ρνιεένπ. 1. Βθαξκνγά Βηδηθψλ ΠξνγξακκΪησλ γηα ηελ ΚαηαπνιΫκεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ θαη Κνηλσληθνχ Ώπνθιεηζκνχ. 2. ΏλαβΪζκηζε ηνπ Ρφινπ ησλ Αηεπζπληψλ θαη ηνπ πιιφγνπ Αηδαζθφλησλ. 3. ε ζπλεξγαζέα κε ρνιηθνχο πκβνχινπο Βθαξκνγά ΠξνγξακκΪησλ Βλδνζρνιηθάο Βπηκφξθσζεο, Αηαπνιηηηζκηθάο Βθπαέδεπζεο, Ώγσγάο Τγεέαο θ.η.ι. 122

131 ΒΓΚΤΚΛΕΟΕ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ Φ.12/676/61336/Γ Δ Πνηνηηθά ΏλαβΪζκηζε ηνπ ρνιεένπ ΠεξλΪ ΜΫζα Ώπφ ηελ: 1. Λεηηνπξγέα χγρξνλσλ, Αεκηνπξγηθψλ θαη Ώπνδνηηθψλ ρνιεέσλ θαη 2. Πξνψζεζε ησλ ΝΫσλ Θεζκψλ θαη Καηλνηφκσλ ΠξνγξακκΪησλ. 1. ρεδηαζκφο ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ απφ ηνλ Ενχλην ηνπ Λάγνληνο Έηνπο. 2. Οινάκεξν ρνιεέν. Ώ.Φ.3/447/91696/Γ1 ΐ.94018/Γ1 Γ.94019/Γ1 Α.94021/Γ1 Φ.3/527/89125/Γ1 Φ.12/335/51689/Γ Πνηνηηθά Ώλαζπγθξφηεζε ηνπ ρνιεένπ κε θνπφ ηελ: 1. ΒμαζθΪιηζε Τςειάο Πνηφηεηαο Βθπαέδεπζεο. 2. Παξνρά Ίζσλ Βπθαηξηψλ Πνηνηηθά Ώλαζπγθξφηεζε ηνπ ρνιεένπ γηα: 1. Εζφηεηα Βπθαηξηψλ, θαη 2. Τςειάο Πνηφηεηαο ΒθπαηδεπηηθΪ ΏγαζΪ. 1. Ο Βθπαηδεπηηθφο Μνριφο γηα ηελ Ώλαλεσηηθά ΠξνζπΪζεηα. 2. ρεδηαζκφο Βπηκφξθσζεο Βθπαηδεπηηθψλ. 3. Καηλνηφκα ΠξνγξΪκκαηα. 4. Βηζαγσγά Ώγγιηθάο Γιψζζαο ζηελ Γ ΣΪμε. 5. Οινάκεξν ρνιεέν. 6. πγρψλεπζε Μηθξψλ ρνιηθψλ ΜνλΪδσλ. 7. ρεδηαζκφο θαη Πξνγξακκαηηζκφο ρνιηθνχ Έηνπο. 8. Έξγν Αηνηθεηηθψλ ηειερψλ (Αηεπζπληψλ Βθπαέδεπζεο θαη ΠξντζηακΫλσλ Γξαθεέσλ Βθπαέδεπζεο). 9. ΚνηλΫο πζθϋςεηο Αηνηθεηηθψλ ηειερψλ θαη ρνιηθψλ πκβνχισλ. 1. Πξνγξακκαηηζκφο ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ. 2. Οινάκεξν ρνιεέν. 3. Αηδαζθαιέα Μνπζηθάο ζηε Γ θαη Α ηϊμε. 4. Καηλνηφκα ΠξνγξΪκκαηα. 5. ΝΫα ΠξνγξΪκκαηα πνπδψλ (Αηαζεκαηηθφ πιαέζην ζπνπδψλ). 6. πγγξαθά ΝΫσλ ΐηβιέσλ. 123

132 ΒΓΚΤΚΛΕΟΕ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ 7. Ρφινο Βθπαηδεπηηθνχ. 8. ρεδηαζκφο Βπηκφξθσζεο Βθπαηδεπηηθψλ. 9. Ρφινο ρνιηθψλ πκβνχισλ θαη Λνηπψλ Αηνηθεηηθψλ ηειερψλ. Φ.12/398/57834/Γ Πνηνηηθά Ώλαζπγθξφηεζε ηνπ ρνιεένπ γηα: 1. Ίζεο Βπθαηξέεο θαη 2. Τςειάο Πνηφηεηαο ΒθπαηδεπηηθΪ ΏγαζΪ. Φ.3/823/88155/Γ Πνηνηηθά Ώλαζπγθξφηεζε ηνπ ρνιεένπ γηα: 1. Ίζεο Βπθαηξέεο. 2. Τςειάο Πνηφηεηαο ΒθπαηδεπηηθΪ ΏγαζΪ θαη 3. Ώληηκεηψπηζε ηεο ρνιηθάο Ώπνηπρέαο. 1. Πξνγξακκαηηζκφο Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ. 2. Οινάκεξν ρνιεέν. 3. Πηινηηθά Βθαξκνγά Αηδαζθαιέαο Αεχηεξεο ΞΫλεο Γιψζζαο. 4. Καηλνηφκα ΠξνγξΪκκαηα. 5. ΝΫα ΠξνγξΪκκαηα πνπδψλ (Αηαζεκαηηθφ Πιαέζην πνπδψλ). 6. πγγξαθά ΝΫσλ ΐηβιέσλ. 7. Ρφινο Βθπαηδεπηηθνχ. 8. ρεδηαζκφο Βπηκφξθσζεο Βθπαηδεπηηθψλ. 9. Ρφινο ρνιηθψλ πκβνχισλ θαη Λνηπψλ Αηνηθεηηθψλ ηειερψλ. 1. Πξνγξακκαηηζκφο Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ. 2. Οινάκεξν ρνιεέν. 3. Πηινηηθά Βθαξκνγά Αηδαζθαιέαο Αεχηεξεο ΞΫλεο Γιψζζαο. 4. Καηλνηφκα ΠξνγξΪκκαηα. 5. ΝΫα ΠξνγξΪκκαηα πνπδψλ (Αηα ζεκαηηθφ Πιαέζην πνπδψλ). 6. πγγξαθά ΝΫσλ ΐηβιέσλ. 7. Ρφινο Βθπαηδεπηηθνχ. 8. ρεδηαζκφο Βπηκφξθσζεο Βθπαηδεπηηθψλ. 9. Ρφινο ρνιηθψλ πκβνχισλ θαη Λνηπψλ Αηνηθεηηθψλ ηειερψλ. 124

133 ΒΓΚΤΚΛΕΟΕ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ Φ.3/1297/ Πνηνηηθά Ώλαζπγθξφηεζε. 1.Πξνγξακκαηηζκφο ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ. 2.Ώλαγθαέα ΜΫηξα γηα ηελ Οκαιά Βθθέλεζε ηεο ρνιηθάο ΥξνληΪο. (Αελ αλαθϋξνληαη πνηα εέλαη απηϊ). Φ.3/976/108630/Γ1 (α) Φ. 15/1714/Γ (α)παξνρά Τςειάο Πνηφηεηαο Βθπαέδεπζεο. ΏλαβΪζκηζε Βθπαηδεπηηθάο Αηεξγαζέαο. πιινγηθά Αξαζηεξηνπνέεζε θαη Βλεξγά πκκεηνρά ισλ ησλ ΒκπιεθνκΫλσλ ΦνξΫσλ. (β)ώλαβϊζκηζε ηεο Παξερφκελεο Βθπαέδεπζεο ζηνπο Βθπαηδεπηηθνχο. Ώ 1.Έγθαηξνο, αθάο θαη Ώπνηειεζκαηηθφο Πξνγξακκαηηζκφο ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ. 2.Ο Βθπαηδεπηηθφο ν ΐαζηθφο πληειεζηάο ηεο Βθπαηδεπηηθάο Αηαδηθαζέαο. Οη Βθπαηδεπηηθνέ πλεξγϊδνληαη ζε ΠΪζεο Φχζεσο ΘΫκαηα γηα ηελ Οκαιά θαη Βχξπζκε Λεηηνπξγέα ηνπ ρνιεένπ. 3.ην ΣΫινο ΚΪζε Αηδαθηηθνχ Έηνπο πλεδξηϊδεη ν χιινγνο Αηδαζθφλησλ κε ΘΫκα «Ώπνινγηζκφο Αηδαθηηθνχ Έηνπο», πνπ ΏλαθΫξνληαη Πξνβιάκαηα πνπ πλϊληεζαλ, Λχζεηο πνπ Έδσζαλ, ΠξνγξΪκκαηα πνπ ΒθΪξκνζαλ, ΠξνηΪζεηο γηα ηε ΐειηέσζε ηεο Πνηφηεηαο Βθπαέδεπζεο. 4.πλνιηθφο Ώπνινγηζκφο απφ Αηεπζπληά ζην ρνιηθφ χκβνπιν. 5.Ο ρνιηθφο χκβνπινο πληϊζζεη ηελ Σειηθά Έθζεζε Ώπνινγηζκφ. 6.Οη ρνιηθνέ χκβνπινη Οξγαλψλνπλ ΒπηκνξθσηηθΪ εκηλϊξηα, ηα Οπνέα πληεινχλ ζηε ΐειηέσζε ηεο Πνηφηεηαο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. 7.Οη ρνιηθνέ χκβνπινη Οθεέινπλ λα ΒπηζθΫπηνληαη ηα ρνιεέα Βπζχλεο ηνπο, ψζηε λα Παξαθνινπζνχλ ηνλ Ώξρηθφ Πξνγξακκαηηζκφ, λα Βλεκεξψλνληαη γηα ην Βπηηεινχκελν Βθπαηδεπηηθφ Έξγν, λα Παξεκβαέλνπλ ΑηακνξθσηηθΪ, λα πδεηνχλ ηηο Ώλαγθαέεο ΏλαπξνζαξκνγΫο θαη λα Αέλνπλ ηηο Ώπαξαέηεηεο Οδεγέεο θαη Τπνδεέμεηο. 8.Οη ρνιηθνέ χκβνπινη ζηηο ΒθζΫζεηο πνπ ΤπνβΪιινπλ ζηνπο ΠξντζηακΫλνπο Βπηζηεκνληθάο θαη Παηδαγσγηθάο Καζνδάγεζεο Παξαθαινχληαη λα Βπηζεκαέλνπλ πγθεθξηκϋλα Πξνβιάκαηα θαη λα Αηαηππψλνπλ ΠξνηΪζεηο γηα ηελ Ώληηκεηψπηζά ηνπο. ΐ. Τπνβνιά ΠξνηΪζεσλ κε Ϊμνλεο: 125

134 ΒΓΚΤΚΛΕΟΕ ΒΣΟ ΒΚΦΡΏΒΕ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ 1.ΑηδαθηηθΪ Ώληηθεέκελα Βπηκφξθσζεο Βθπαηδεπηηθψλ. 2. ΑηΪξθεηα Βπηκνξθσηηθψλ ΠξνγξακκΪησλ. 3. Υξφλνο Αηεμαγσγάο Βπηκνξθσηηθψλ ΠξνγξακκΪησλ. 4. Φνξεέο Τινπνέεζεο Βπηκνξθσηηθψλ ΠξνγξακκΪησλ. 5. Σχπνο θαη Πηζηνπνέεζε Ώπφθηεζεο Αεμηνηάησλ απφ ηελ Παξαθνινχζεζε. 6. Βπνπηεέα θαη Ώμηνιφγεζε Βπηκνξθσηηθψλ ΠξνγξακκΪησλ. 7. Οπνηνδάπνηε Ώληηθεέκελν θαη ΘΫκα Θεσξεέηαη Ώλαγθαέν. 126

135 Σν ζεκεέν πνπ γέλεηαη Ϊκεζα αληηιεπηφ απφ ηνπο πέλαθεο εέλαη φηη ε πνηφηεηα θαη ε αμηνιφγεζε ζπλδϋνληαη αιιϊ δελ ππϊξρεη ζαθάο δηαηχπσζε επέζεκσλ ζϋζεσλ γηα ηελ απνηέκεζε ηεο πνηφηεηαο ά ηε βειηέσζά ηεο κϋζα απφ δηαδηθαζέεο αμηνιφγεζεο. Ώπηά ε αζϊθεηα Ϋρεη σο απνηϋιεζκα ε πνηφηεηα λα ζεσξεέηαη ζπλψλπκε ά απνηϋιεζκα ηεο αμηνιφγεζεο. πσο θαέλεηαη ζηνλ πέλαθα 4 ππϊξρεη Ϊκεζε ζχλδεζε ηεο πνηφηεηαο κε ηελ αμηνιφγεζε. ΜΪιηζηα φπσο πξνθχπηεη ε αμηνιφγεζε απνηειεέ ην κϋζν φρη κφλν γηα ηελ πνηνηηθά αλαβϊζκηζε ηεο εθπαέδεπζεο αιιϊ θαη γηα ηελ απφδνζε ιφγνπ. Σν 1993, γέλεηαη ιφγνο γηα απφδνζε θαη βειηέσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ, πνπ ζα επηηεπρζεέ κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο. Σν 1997, δελ πξνηϊζζεηαη ε αμηνιφγεζε, Ϋξρεηαη φκσο απηά σο κϋηξν γηα ηελ απνηέκεζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηνπ βαζκνχ πινπνέεζεο ησλ ζηφρσλ ηεο. Δ έδηα Ϋθθξαζε ρξεζηκνπνηεέηαη θαη ην επφκελν Ϋηνο, κφλν πνπ ρξεζηκνπνηεέηαη ην επέζεην «ζπλερήο», κϊιινλ γηα λα αηηηνινγάζεη ηε ζηαζεξφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο, γηα λα Ϋρεη απηά απνηειϋζκαηα. ην Νφκν 2986 ηνπ 2002, ε Ϋθθξαζε πνπ ρξεζηκνπνηεέηαη απνδέδεη ζηελ αμηνιφγεζε ξφιν δεέθηε κϋηξεζεο ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο βειηέσζάο ηεο. Δ αιιαγά ησλ εθθξϊζεσλ ζηνπο δηαθνξεηηθνχο λφκνπο, ΠΑ θαη ΤΏ δελ ηεθκεξηψλεηαη, Ϋηζη δελ εμεγεέηαη ην πϋξαζκα απφ ηελ απφδνζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο θαη ηε βειηίσζε ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο (ΠΑ 320/1993), ζηελ απνηίκεζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο (Ν.2525/1997) θαη ζηελ αμηνιφγεζε σο δεέθηε κϋηξεζεο ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο ζπλερνχο αλαβϊζκηζεο απηάο (Ν.2986/2002). Φαέλεηαη λα γέλεηαη κηα πξνζπϊζεηα λα αλαδεηρζεέ ε αλαγθαηφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο γηα ηελ απνηέκεζε θαη ηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο. Σν πεξηερφκελν ησλ λφκσλ αλαθϋξεηαη ζηε κνξθά πνπ παέξλεη θϊζε θνξϊ ε αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ. ην Ν.2525/97 αλαθϋξεηαη πσο «ε αμηνιφγεζε λνείηαη ε δηαδηθαζία απνηίκεζεο ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο θαη ηνπ βαζκνχ πινπνίεζεο ησλ ζθνπψλ θαη ησλ ζηφρσλ ηεο», φπσο απηνέ θαζνξέδνληαη απφ ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζέα. ην Ν.2986/2002 αλαθϋξεηαη πσο «ε αμηνιφγεζε ζα νδεγήζεη ζηε ζπλερή βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο». ηνλ πξνεγνχκελν λφκν θαέλεηαη πσο ε αμηνιφγεζε ζηφρεπε ζηελ απνηίκεζε, ελψ κε ην λεφηεξν ζηνρεχεη ζηε ζπλερή βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο. ΚαηΪ ηελ αμηνιφγεζε εθηηκϊηαη ε επϊξθεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ε απφδνζε ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ, θαζψο θαη γεληθφηεξα ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζπζηάκαηνο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο ζε πεξηθεξεηαθφ θαη εζληθφ επέπεδν. Αε δέλεηαη γηα Ϊιιε κηα θνξϊ θαλϋλα πιαέζην ά ζπγθεθξηκϋλνη δεέθηεο γηα ην πψο νξέδεηαη ε απφδνζε θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ θαη γηα ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ελλνηψλ. πλδϋεηαη ε αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ηελ αμηνιφγεζε ηεο εθπαηδεπηηθάο κνλϊδαο θαη κϋζσ απηψλ πηζηεχεηαη φηη ζα βειηησζεέ ε πνηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο. Δ «απφδνζε» ρξεζηκνπνηεέηαη απφ ην 1997, ελψ κε ην Ν.2986/2002 εηζϊγνληαη θαη νη φξνη «αλαβάζκηζε» θαη «αλαηξνθνδφηεζε» 127

136 παξϊιιεια κε ηελ «απφδνζε». Παξαηεξψληαο ηελ ηειεπηαέα ζηάιε ηνπ έδηνπ πέλαθα ζεκεηψλνπκε πσο ζε φινπο ηνπο Νφκνπο, ηα ΠΑ θαη ΤΏ Ϋλαο απφ ηνπο πξνηεηλφκελνπο αμηνινγεηϋο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εέλαη θαη ν ρνιηθφο χκβνπινο, γηα ην Ϋξγν ηνπ νπνένπ φκσο ζα γέλεη ιφγνο αλαιπηηθϊ ζε Ϊιιε ελφηεηα. Έλα ζεκεέν Ϊμην αλαθνξϊο εέλαη επέζεο ην φηη αλ αλαηξϋμνπκε ζην πεξηερφκελν ησλ πξνηϊζεσλ ησλ λφκσλ θαη ζηνπο ςεθηζζϋληεο λφκνπο, απηφ ηαπηέδεηαη. Ώπηφ απνθηϊ ελδηαθϋξνλ ζην βαζκφ πνπ θαη δηϊινγνο πξνεγάζεθε ηεο ςάθηζεο ηνπ Νφκνπ θαη ζνβαξϋο ελζηϊζεηο ππάξραλ απφ ηνπο θπξένπο ελδηαθεξφκελνπο, φπσο γηα παξϊδεηγκα ηε ΑΟΒ, πνπ ζα παξνπζηαζηνχλ ζε Ϊιιε ελφηεηα αλαιπηηθϊ. ΥαξαθηεξηζηηθΪ αλαθϋξνπκε πσο ν ππεχζπλνο επηζηεκνληθάο ζχληαμεο γηα ην Ν. 2986/2002 ζηελ Ϋθζεζε επηζηεκνληθψλ κειεηψλ γηα ην Ϊξζξν ηεο αμηνιφγεζεο αλαθϋξεη: «απφ θαζαξά λνκνηερληθή άπνςε ε παξ. 1 ηνπ άξζξνπ 4 ηνπ λνκνζρεδίνπ (πιελ ηνπ πξψηνπ εδαθίνπ) ελ γέλεη, ηδίσο φκσο ην ηειεπηαίν ηεο εδάθην, ζηεξείηαη νηαζδήπνηε κνξθήο θαλνληζηηθνχ πεξηερνκέλνπ, θαη εθ ηνπ ιφγνπ ηνχηνπ ε ζπκπεξίιεςή ηεο ζε έλα θείκελν λφκνπ δελ αληαπνθξίλεηαη ζηνπο θαλφλεο ζχληαμεο θαη δηακφξθσζήο ηνπ» (Κνπηζνκπέλαο, 2002: 2), φκσο ην Ϊξζξν δελ Ϊιιαμε θαη ςεθέζηεθε σο Ϋρεη. Έηζη, αλαξσηηϋηαη θαλεέο πνηνο ν ιφγνο χπαξμεο ζπδάηεζεο θαη επηζηεκνληθάο ζχληαμεο. Ώλ κϊιηζηα ζε απηφ πξνζηεζεέ θαη ε κε εθαξκνγά ησλ Νφκσλ, κε βϊζε ηελ εθ ησλ πζηϋξσλ ζεψξεζε ηεο ηχρεο ησλ ςεθηζκϋλσλ Νφκσλ, αλαξσηηϋηαη θαλεέο γηα ην νπζηαζηηθφ λφεκα ηεο φιεο δηαδηθαζέαο. Πην ζπγθεθξηκϋλα θαέλεηαη λα πθέζηαηαη κηα εληππσζηαθά αληέθαζε ζχκθσλα κε ηελ νπνέα, απφ ηε κηα, ε φπνηα θπβϋξλεζε εκθαλέδεηαη απφιπηε, ζέγνπξε θαη ζηηβαξά ζηηο ζϋζεηο ηεο θαη απφ ηελ Ϊιιε, αδχλακε θαη Ϊβνπιε ζηελ πξϊμε λα ζηεξέμεη, λα εθαξκφζεη θαη λα εκπεδψζεη ηηο δηαηϊμεηο ηνπ Νφκνπ πνπ κε ηφζε ζηηβαξφηεηα ηνλ ππνζηάξημε θαη ηνλ πξναζπέζηεθε Ϋσο ηε ζηηγκά ηεο ςάθηζάο ηνπ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξϊδεηγκα απνηειεέ ε θαηϊξγεζε ηνπ Μφληκνπ ψκαηνο Ώμηνινγεηψλ, πνπ θαηαξγάζεθε απφ ηελ έδηα θπβϋξλεζε, φπσο θαέλεηαη ζηνλ πέλαθα 4. ζνλ αθνξϊ ζηνλ πέλαθα 5 παξνπζηϊδνληαη νη εγθχθιηνη γηα ηε ρξνληθά πεξένδν πνπ καο ελδηαθϋξεη θαη πνπ Ϋρνπλ ζρϋζε κε ηε πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. χκθσλα κε ηε θχζε ησλ εγγξϊθσλ, νη εγθχθιηνη εμεηδηθεχνπλ ηνπο λφκνπο θαη δέλνπλ νδεγέεο γηα ηε ζσζηά εθαξκνγά ηνπο. πλεπψο εμεηϊδνληαο ηηο εγθπθιένπο κπνξεέ θαλεέο λα δηαπηζηψζεη ηηο πξνηεξαηφηεηεο πνπ θϊζε θνξϊ πξνηϊζζνληαη ζην πιαέζην πνπ νξέδεη ε θεέκελε λνκνζεζέα. ΒθθξΪζεηο γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, φπσο θαέλεηαη κϋζα απφ ηνλ πέλαθα ζπλαληϊκε θαη ζηηο εγθπθιένπο, νη νπνέεο αιιϊδνπλ κε ηα ρξφληα. Έηζη απφ ηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηεο εθπαίδεπζεο ην 1993 πεξλϊκε ζηελ πνηνηηθή θαη πνζνηηθή αλαβάζκηζε απηάο ην 1996 κε ζηφρν ηελ θαηαπνιϋκεζε ηεο ζρνιηθάο απνηπρέαο θαη ηελ παξνρά έζσλ επθαηξηψλ θαζψο θαη 128

137 ηελ αλαγθαηφηεηα ζπκπφξεπζεο κε ηα αληέζηνηρα επξσπατθϊ εθπαηδεπηηθϊ ζπζηάκαηα. Δ έδηα Ϋθθξαζε επαλαιακβϊλεηαη θαη ηελ επφκελε ρξνληϊ, κφλν πνπ ηψξα δελ γέλεηαη ιφγνο γηα ην «άλνηγκα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζηα αληίζηνηρα επξσπατθά». Σν 1998 εγθαηαιεέπεηαη ε «πνηνηηθή θαη πνζνηηθή αλαβάζκηζε ηεο εθπαίδεπζεο» θαη γέλεηαη ιφγνο γηα «εθπαηδεπηηθή κεηαξξχζκηζε». Ση άηαλ εθεέλν πνπ ψζεζε ζε απηά ηελ κεηαηφπηζε δελ εμεγεέηαη πνπζελϊ, νχηε επέζεο εμεγεέηαη ε ζεκαζέα ηεο ελλνηνινγηθάο αιιαγάο. Βθεέλν πνπ ιϋγεηαη εέλαη φηη ε εθπαηδεπηηθά κεηαξξχζκηζε ζεσξεέηαη πσο ζα νδεγάζεη ζηε βειηέσζε ηεο νξγϊλσζεο θαη ηεο ιεηηνπξγέαο ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ θαη ζηελ παξνρά έζσλ επθαηξηψλ, ελψ απηά ηε θνξϊ δε γέλεηαη ιφγνο γηα ηελ θαηαπνιϋκεζε ηεο ζρνιηθά απνηπρέαο. Σν 1999 εγθαηαιεέπεηαη ε «εθπαηδεπηηθή κεηαξξχζκηζε» θαη γέλεηαη ιφγνο γηα «απνηειεζκαηηθφηεξε ιεηηνπξγία ησλ ζρνιείσλ», ελψ ηνλ επφκελν ρξφλν ρξεζηκνπνηεέηαη ε Ϋθθξαζε «πνηνηηθή αλαβάζκηζε» ρσξέο λα εμεγεέηαη ν ιφγνο πνπ ψζεζε ζηελ επηζηξνθά ζηελ Ϋθθξαζε απηά πνπ ρξεζηκνπνηνχηαλ κϋρξη ην ΠΪλησο απηά ζηνρεχεη θαη πϊιη ζηελ θαηαπνιϋκεζε ηεο ζρνιηθάο απνηπρέαο θαη ζηελ παξνρά έζσλ επθαηξηψλ. Σν 2000 επέζεο γέλεηαη ιφγνο γηα «απνδνηηθφ ζρνιείν» ρσξέο θαη πϊιη λα απνζαθελέδεηαη γηα Ϊιιε κηα θνξϊ ν φξνο. Σν 2001 επαλαιακβϊλεηαη ν φξνο «αλαβάζκηζε», πνπ ρξεζηκνπνηάζεθε απφ ην 1993 ρσξέο λα πξνζδηνξέδεηαη αλ εέλαη πνηνηηθά ά πνζνηηθά. Γέλεηαη ιφγνο γηα αλαβϊζκηζε ηνπ ξφινπ ηνπ ζρνιεένπ θαη γηα πςειάο πνηφηεηαο εθπαέδεπζε πνπ Ϋρεη ηνπο έδηνπο ζηφρνπο κε ηνλ πξνεγνχκελν ρξφλν. Σν 2002 επηζηξϋθνπκε ζηελ Ϋθθξαζε «πνηνηηθή αλαβάζκηζε» φκσο ηψξα νξέδεηαη ε θαηεχζπλζε απηάο: Θα επηηεπρζεέ κϋζσ ηεο ιεηηνπξγέαο ησλ ζχγρξνλσλ, δεκηνπξγηθψλ θαη απνδνηηθψλ ζρνιεέσλ θαη κϋζα απφ ηελ πξνψζεζε λϋσλ ζεζκψλ θαη θαηλνηφκσλ πξνγξακκϊησλ. ΒπαλαιακβΪλνληαη νη εθθξϊζεηο γηα ηελ παξνρά έζσλ επθαηξηψλ θαη ηελ θαηαπνιϋκεζε ηεο ζρνιηθάο απνηπρέαο πνπ Ϋρνπλ ρξεζηκνπνηεζεέ θαη θαηϊ ηα πξνεγνχκελα Ϋηε. Καη πϊιη δελ εμεγεέηαη ηη ελλνεέηαη κε ηελ Ϋθθξαζε «δεκηνπξγηθφ θαη απνδνηηθφ ζρνιείν», νχηε πψο ζπλδϋεηαη απηφο ν ζηφρνο κε ηελ «θαηαπνιέκεζε ηεο ζρνιηθήο απνηπρίαο» θαη ηελ «παξνρή ίζσλ επθαηξηψλ». Ώπφ ην 2003 κϋρξη θαη ην 2007 ε Ϋθθξαζε πνπ ρξεζηκνπνηεέηαη εέλαη απηά ηεο «πνηνηηθήο αλαζπγθξφηεζεο» πνπ ζηνρεχεη ζηελ πςειά πνηφηεηα εθπαέδεπζεο θαη ζηελ παξνρά έζσλ επθαηξηψλ. Μπνξεέ θαλεέο λα παξαηεξάζεη εδψ φηη ην πην εμεηδηθεπκϋλν «πνηνηηθή αλαζπγθξφηεζε» νξέδεη ην πην γεληθφ ηελ «πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο». Σν 2008 ρξεζηκνπνηνχληαη δχν λϋεο εθθξϊζεηο, ε «παξνρή πςειήο πνηφηεηαο εθπαίδεπζεο» θαη ε «αλαβάζκηζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηεξγαζίαο». Οη εθθξϊζεηο απηϋο δελ εέλαη νη κφλεο πνπ δελ απνζαθελέδνληαη, φπσο άδε θϊλεθε, γηα απηφ θαη πιϋνλ κπνξνχκε λα ηζρπξηζηνχκε κηα κε ζπζηεκαηηθά ρξάζε ελλνηψλ ρσξέο θακέα πξνζπϊζεηα ελλνηνινγηθάο απνζαθάληζάο ηνπο ά θαζνξηζκφ δεηθηψλ γηα ηελ επέηεπμά ηνπο. Μηα παξαηάξεζε πνπ κπνξνχκε λα θϊλνπκε ζπγθξέλνληαο λφκνπο θαη εγθπθιένπο εέλαη φηη ζηνπο λφκνπο γέλεηαη πξνζπϊζεηα λα αλαδεηρζεέ ε αλαγθαηφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο γηα ηελ 129

138 απνηέκεζε θαη βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο. Βέλαη ελδηαθϋξνλ φηη, αλ θαη νη εγθχθιηνη (ζα Ϋπξεπε λα) εμεηδηθεχνπλ ηνπο λφκνπο, δε ζπκβαέλεη θϊηη ηϋηνην γηα ηα Ϋηε πνπ κειεηϊκε. ΜΪιινλ ην αληέζεην, νη λφκνη αλαθϋξνληαη ιεπηνκεξψο θαη αηηηνινγνχλ Ϋλα απφ ηα κϋηξα ηεο πνηνηηθάο αλαζπγθξφηεζεο, ηελ αμηνιφγεζε. Εδηαέηεξα ζην Ν.2525/97 αλαθϋξεηαη πσο ε αμηνιφγεζε λνεέηαη σο ε δηαδηθαζέα απνηέκεζεο ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο θαη ηνπ βαζκνχ πινπνέεζεο ησλ ζθνπψλ θαη ησλ ζηφρσλ ηεο, φπσο απηνέ θαζνξέδνληαη απφ ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζέα. Γέλεηαη ζχλδεζε ινηπφλ ηεο αμηνιφγεζεο κε ηελ πνηφηεηα θαη εμεγεέηαη ε αλαγθαηφηεηϊ ηεο. ΚαηΪ ηελ αμηνιφγεζε εθηηκϊηαη ε επϊξθεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ε απφδνζε ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ, θαζψο θαη γεληθφηεξα ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζπζηάκαηνο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο ζε πεξηθεξεηαθφ θαη εζληθφ επέπεδν. Αε δέλεηαη θακέα εμάγεζε γηα Ϊιιε κηα θνξϊ γηα ην πψο νξέδεηαη ε «απφδνζε» θαη ε «απνηειεζκαηηθφηεηα» ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ θαη γηα ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ ελλνηψλ. Οη εγθχθιηνη κε ηε ζεηξϊ ηνπο δελ αλαθϋξνληαη, φπσο ζα πεξέκελε θαλεέο, ζην πεξηερφκελν θαη ηε δηαδηθαζέα ηεο αμηνιφγεζεο. ΏλαηξΫρνληαο ζηνλ πέλαθα 5, παξαηεξνχκε πνηεο εέλαη θϊζε θνξϊ νη πξνυπνζϋζεηο γηα ηελ πνηνηηθά αλαβϊζκηζε ά αλαζπγθξφηεζε, αλ ρξεζηκνπνηάζνπκε ηελ Ϋθθξαζε ησλ ηειεπηαέσλ ρξφλσλ. Ώπηά εζηηϊδεηαη ζηελ εηζαγσγά καζεκϊησλ, βηβιέσλ θαη θαηλνηφκσλ πξνγξακκϊησλ φπσο ζπκβαέλεη γηα ηα Ϋηε 1993, 1996, 1997, 1998, 2000, 2001, 2003, 2004, 2005 θαη Βπέζεο, ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ε αλαβϊζκηζε ηνπ ξφινπ ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαέδεπζεο απνηεινχλ κϋηξν γηα ηελ πνηνηηθά αλαβϊζκηζε ά αλαζπγθξφηεζε. Σα ζπλαληϊκε απηϊ ηα κϋηξα ηα Ϋηε 1996, 1997, 2001, 2003, 2004,2005 θαη Ώθφκα, εηζϊγνληαη εθπαηδεπηηθϋο θαηλνηνκέεο, φπσο ην νινάκεξν ζρνιεέν, απφ ην 1998, θαη λϋν αλαιπηηθφ πξφγξακκα ην δηαζεκαηηθφ- ην Ώμηνζεκεέσην εέλαη πσο ηνλέδεηαη Ϊκεζα θαη Ϋκκεζα ν ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηειερψλ, ηδηαέηεξα ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ πνπ καο ελδηαθϋξεη: Άκεζα, ηνλέδνληαο ην ξφιν εθπαηδεπηηθψλ θαη ζηειερψλ ζηελ πξνζπϊζεηα απηά θαη Ϋκκεζα κϋζσ ηεο αλϊδπζεο ηεο αλαγθαηφηεηαο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ εθπαηδεπηηθψλ ζεκηλαξέσλ απφ ηε κεξηϊ ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ. Σν 1996 θαη ην 1997 γέλεηαη Ϊκεζε αλαθνξϊ ζηα παξαπϊλσ, ελψ ην 2000 γέλεηαη ιφγνο γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο ζπκκεηνράο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηε ιεηηνπξγέα ηνπ απνδνηηθνχ ζρνιεένπ. Σν 2001 ηνλέδεηαη ν ξφινο ησλ Αηεπζπληψλ θαη ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ ζην ζρεδηαζκφ πξνγξακκϊησλ ελδνζρνιηθάο επηκφξθσζεο. Σν 2002 γέλεηαη αλαθνξϊ ζην ζρεδηαζκφ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ, πνπ εέλαη πξνθαλψο Ϋλα απφ ηα θαζάθνληα ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ θϊζε ζρνιεένπ, Ϊξα γέλεηαη Ϋκκεζε αλαθνξϊ ζην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. ΣΫινο, απφ ην 2003 σο ην 2006, γέλεηαη μαλϊ Ϊκεζε αλαθνξϊ ζην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηελ πνηνηηθά αλαζπγθξφηεζε. Σν 2007 θαη 2008 γέλεηαη γηα Ϊιιε κηα θνξϊ αλαθνξϊ ζηελ αλαγθαηφηεηα 130

139 ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θϊλνληαο Ϋκκεζε αλαθνξϊ ζην ξφιν ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηδηαέηεξα ην 2008 αλαθϋξεηαη ιεπηνκεξψο ε εγθχθιηνο ζηα θαζάθνληα ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ, πνπ δελ εέλαη δηαθνξεηηθϊ ά πην ιεπηνκεξά απφ απηϊ πνπ νξέδεη ν Νφκνο θαη ε ζρεηηθά Τπνπξγηθά Ώπφθαζε θαη ηα ΠξνεδξηθΪ ΑηαηΪγκαηα, φπσο ζα θαλεέ ζηελ ελφηεηα πνπ αθνξϊ απνθιεηζηηθϊ ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο. Χο ζπλνιηθά εηθφλα, εθεέλν πνπ εληππσζηϊδεη εέλαη νη ζπλερεέο κεηαηνπέζεηο ζηε ρξάζε ελλνηψλ, ε Ϋιιεηςε νξηζκνχ θαη νξηνζϋηεζεο ησλ ελλνηψλ πνπ θϊζε θνξϊ ρξεζηκνπνηνχληαη θαζψο επέζεο θαη ε Ϋιιεηςε ζηαζεξφηεηαο ησλ πξνηεξαηνηάησλ Ϋηζη φπσο απηϋο εμεηδηθεχνληαη θϊζε θνξϊ απφ ηηο εγθπθιένπο. Θα κπνξνχζε ινηπφλ λα ππνζηεξέμεη θϊπνηνο φηη ην φιν πιαέζην εέλαη εμαηξεηηθϊ αζηαζϋο, φπσο εέρακε ηελ επθαηξέα λα δνχκε. ΒπηπιΫνλ, ε ζπγθξηηηθά παξϊζεζε πνπ Ϋγηλε ζηνπο πξνεγνχκελνπο πέλαθεο θαηϋδεημε φρη κφλν ηελ Ϋσιε ρξάζε δηαθνξεηηθψλ φξσλ αιιϊ θαη ηε κεηαηφπηζε ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηνπ θϊζε φξνπ πνπ ρξεζηκνπνηεέηαη. ΐΫβαηα εδψ, ρξεηϊδεηαη λα ζεκεησζεέ φηη ε έδηα πεξέπνπ εηθφλα παξνπζηϊδεηαη θαη ζηελ αλϊιπζε ησλ θεηκϋλσλ κεγϊισλ δηεζλψλ θαη ππεξεζληθψλ νξγαληζκψλ, φπσο άδε Ϋρνπκε δεη, ζπλεπψο ε ελ ιφγσ εηθφλα δελ απνηειεέ ειιεληθά ηδηαηηεξφηεηα. Γεγνλφο πνπ θαηαδεηθλχεη φηη ε ρξάζε ησλ ζπγθεθξηκϋλσλ ελλνηψλ θαη ηδηαέηεξα ηεο πνηφηεηαο θαη ησλ ζπλαθψλ ελλνηψλ κε απηά εέλαη πεξηζζφηεξν πνιηηηθά θαη ιηγφηεξν επηζηεκνληθά. ε αληέζεζε, εθεέλν πνπ θαέλεηαη λα απνπζηϊδεη απφ ηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα εέλαη ε πξνζπϊζεηα παξαθνινχζεζεο ηεο πξνφδνπ ηεο εθαξκνδφκελεο πνιηηηθάο κϋζσ ζπγθεθξηκϋλσλ δεηθηψλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ηελ απεηθνλέζνπλ. ΣΫινο, ελψ ηα κϋηξα πνπ πξνηεέλνληαη γηα ηελ απνηέκεζε ηεο πνηφηεηαο αιιϊδνπλ ρξφλν κε ην ρξφλν, κϋλνπλ ζηελ νπζέα ζηαζεξϊ ηα πξφζσπα πνπ θαέλεηαη λα πξνηεέλνληαη σο ππεχζπλα γηα ηελ αμηνιφγεζε. Ο ρνιηθφο χκβνπινο εέλαη Ϋλα απφ απηϊ, ηνπ νπνένπ ην Ϋξγν θαη ηα θαζάθνληα ζα παξνπζηαζηνχλ ζε Ϊιιε ελφηεηα. Ζ Δπίδξαζε ηεο Δπξσπατθήο Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο ζηελ Διιεληθή ε απηά ηελ ελφηεηα ζηνρεχνπκε λα δεέμνπκε ηελ επηξξνά πνπ αζθεέηαη απφ ηελ επξσπατθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά ζηελ αληέζηνηρε ειιεληθά θαη ζε πνηα ζεκεέα επηθεληξψλεηαη απηά. ΠαξνπζηΪδνληαη δχν πέλαθεο. ηνλ πξψην επηρεηξεέηαη λα αλαδεηρζεέ ε ζχλδεζε ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο ζχκθσλα κε ηελ επξσπατθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά κε ηα κϋηξα πνπ πηνζεηνχληαη απφ ειιεληθάο πιεπξϊο θαη ηα νπνέα αθνξνχλ ζε φιεο ηηο βαζκέδεο ηεο εθπαέδεπζεο ά ηηο πξνζϋζεηο πνπ εμαγγϋιινληαη απφ ηελ εθϊζηνηε ειιεληθά θπβϋξλεζε. Ο δεχηεξνο αλαθϋξεηαη ζην πεξηερφκελν ηεο πνηφηεηαο ζχκθσλα κε ηελ επξσπατθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά θαη ηα ζπγθεθξηκϋλα κϋηξα/ πξνζϋζεηο (Ϊιινηε κϋηξα γηαηέ Ϋρεη γέλεη εθαξκνγά απηψλ Ϊιινηε πξνζϋζεσλ, γηαηέ ελψ Ϋρνπλ ςεθηζηεέ, δελ Ϋρνπλ 131

140 εθαξκνζηεέ) πνπ Ϋρνπλ πηνζεηεζεέ απφ ειιεληθάο πιεπξϊο γηα ηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε κϋζα απφ ηνπο Νφκνπο, ηα ΠΑ, ΤΏ θαη ηηο Βγθπθιένπο. ζνλ αθνξϊ ην πξψην, Ϋρνπκε ηνλ επφκελν πέλαθα: 132

141 ΠΕΝΏΚΏ Ν ν 6 24 : ΠηΒ ΚΏΕ ΠΡΟΘΒΒΕ/ ΜΒΣΡΏ ΠΡΟ ΤΛΟΠΟΕΔΔ ΣΟ ΒΛΛΔΝΕΚΟ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΟ ΤΣΔΜΏ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΚΏΣΏ ΣΔΝ ΒΤΡΧΠΏΨΚΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΔ ΠΟΛΕΣΕΚΔ 1.ΏθνξΪ φινπο ηνπο ηχπνπο θαη ηηο βαζκέδεο εθπαέδεπζεο. 2.Εθαλνπνηεέ ηηο ησξηλϋο θαη κειινληηθϋο αλϊγθεο ησλ εθπαηδεπνκϋλσλ. 3.Πξφζβαζε γηα φινπο. 4.Ώξρηθά εθπαέδεπζε θαη ζπλερά θαηϊξηηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ/ Βπαγγεικαηηθά αλϊπηπμε εθπαηδεπηηθψλ./ Ο εθπαηδεπηηθφο σο ζθεπηφκελνο επαγγεικαηέαο. 5.ΑηΪ ΐένπ ΜΪζεζε. ΠΡΟΘΒΒΕ/ ΜΒΣΡΏ ΠΡΟ ΤΛΟΠΟΕΔΔ ΏΠΟ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΠΛΒΤΡΏ ΐειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο κϋζσ αιιαγψλ ζηε δνκά θαη ζηηο πξαθηηθϋο. Ίδξπζε ζπκβνπιεπηηθψλ ζηαζκψλ λϋσλ. ΜεηΪ- ΑεπηεξνβΪζκηα εθπαέδεπζε (πρ ΕΒΚ,). ΜεηΪ- ΑεπηεξνβΪζκηα επαγγεικαηηθά θαηϊξηηζε. (πρ ΚΒΚ, ΟΏΒΑ, ΤΠΏΚΠ, ΒΚΒΠΕ) Πξφγξακκα «Βπηρεηξεκαηηθφηεηα ησλ καζεηψλ/ ΝΫσλ». ρνιηθφο επαγγεικαηηθφο πξνζαλαηνιηζκφο. Βθπαηδεπηηθά ζπκβνπιεπηηθά. πκβνπιεπηηθά ζηαδηνδξνκέαο. ρϋζεηο εθπαέδεπζεο/ απαζρφιεζεο. Οινάκεξν λεπηαγσγεέν θαη δεκνηηθφ ζρνιεέν. ρνιεέα Αηαπνιηηηζκηθάο Βθπαέδεπζεο. ΜεηνλνηηθΪ ρνιεέα. ρνιεέα Βηδηθάο Ώγσγάο. ρνιεέα δεχηεξεο επθαηξέαο. Ίδξπζε ηνπ Οξγαληζκνχ Βπηκφξθσζεο Βθπαηδεπηηθψλ (Ο.ΒΠ.ΒΚ.). ρνιηθνέ χκβνπινη Πξφγξακκα «Comenius in service training» 25. πγθξφηεζε ζπλνιηθάο ζηξαηεγηθάο πξνψζεζεο ηεο ΑηΪ ΐένπ ΜΪζεζεο. Δ γεληθά γξακκαηεέα εθπαέδεπζεο ελειέθσλ (Γ.Γ.Β.Β.) αλαιακβϊλεη ην ζρεδηαζκφ, ζπληνληζκφ θαη ηελ πινπνέεζε ελεξγεηψλ πνπ αθνξνχλ ζηε ΑηΪ ΐένπ ΜΪζεζε. ΚΫληξα εθπαέδεπζεο ελειέθσλ Ο πέλαθαο δηαβϊδεηαη νξηδφληηα. 2. Πεγά: Δ πξψηε ζηάιε εέλαη έδηα κε ηνλ πέλαθα 4 ηεο πξψηεο ελφηεηαο, πνπ αθνξϊ ζηελ επξσπατθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά, Ϊξα ρξεζηκνπνηνχληαη θαη νη έδηεο πεγϋο. Πεγά γηα ηε δεχηεξε ζηάιε: Eurydice, 2007/2008, Eurydice, Δ ζπκκεηνρά ζηηο επηκνξθσηηθϋο δξαζηεξηφηεηεο δελ εέλαη ππνρξεσηηθά, εθηφο απφ ηνπο λενδηφξηζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, (Eurydice, 2009: 160). 133

142 ρνιϋο γνλϋσλ. ΚΫληξν δηϊ βένπ εθπαέδεπζεο-επηκφξθσζεο ελειέθσλ απφ απφζηαζε ηεο Γ.Γ.Β.Β. ΝνκαξρηαθΫο επηηξνπϋο ιατθάο επηκφξθσζεο. ΚΫληξν επαγγεικαηηθάο θαηϊξηηζεο ηεο Γ.Γ.Β.Β. ΚΫληξν κειεηψλ δηϊ βένπ εθπαέδεπζεο θαη επηκφξθσζεο ηεο Γ.Γ.Β.Β. ΚΫληξν εθπαέδεπζεο θαη επηκφξθσζεο εθπαηδεπηψλ θαη επηκνξθσηψλ ελειέθσλ ηεο Γ.Γ.Β.Β. Ελζηηηνχην δηαξθνχο εθπαέδεπζεο ελειέθσλ ηεο Γ.Γ.Β.Β. 6.Ώμηνιφγεζε εθπαηδεπηηθψλ, καζεηψλ, ζρνιεένπ./ Ώπηναμηνιφγεζε. ηαδηαθά εηζαγσγά πνιηηηθψλ αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ. 7.ΒπΫλδπζε ζηηο λϋεο ηερλνινγέεο. ΜεραλνξγΪλσζε θαη εηζαγσγά Δ.Τ θαη πνιπκϋζσλ ζε φιεο ηηο εθπαηδεπηηθϋο βαζκέδεο. Ίδξπζε θϋληξσλ πιεξνθνξηθάο θαη λϋσλ ηερλνινγηψλ. Βπηκνξθψζεηο εθπαηδεπηηθψλ ζηηο λϋεο ηερλνινγέεο πιεξνθνξηθάο θαη επηθνηλσληψλ ΏλαβΪζκηζε ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκϊησλ. Βθζπγρξνληζκφο ησλ πξνγξακκϊησλ ζπνπδψλ (ΑΒΠΠ, ΒπΫιηθηε Γψλε).ΝΫα εθπαηδεπηηθϊ παθϋηα θαη εγρεηξέδηα. 9.Ώπηνδπλακέα- Ώπηνδηνέθεζε ησλ ζρνιεέσλ. Βλέζρπζε ηεο εθπαηδεπηηθάο δηνηθεηηθάο απνθϋληξσζεο ηεο εθπαέδεπζεο Καηλνηνκέα θαη δεκηνπξγηθφηεηα. Πξνψζεζε απνηειεζκαηηθψλ εθπαηδεπηηθψλ θαηλνηνκηψλ (πεξηβαιινληηθά εθπαέδεπζε, αγσγά πγεέαο, πνιηηηζηηθϊ πξνγξϊκκαηα, Ϊλνημε ηεο Βπξψπεο, e- Twinning, e- Learning). 11.Εθαλφηεηα δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ. 12.Ώπνηειεζκαηηθά θαη βηψζηκε ρξεζηκνπνέεζε ησλ πφξσλ. Βπηινγά δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ βϊζεη θξηηεξέσλ. Κξαηηθά ρξεκαηνδφηεζε ηεο εθπαέδεπζεο. ΒΠΒΏΒΚ: Υξεκαηνδνηηθφ εξγαιεέν γηα ηελ πινπνέεζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. Παξαηεξνχκε πσο ηα κϋηξα πνπ Ϋρνπλ ιεθζεέ απφ ειιεληθάο πιεπξϊο αθνινπζνχλ ηελ επξσπατθά ινγηθά γηα ην πψο δηακνξθψλεηαη ην πεξηερφκελν ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. Εδηαέηεξα επηζεκαέλνπκε ηε ζχλδεζε κε ηελ αγνξϊ εξγαζέαο, φπσο πξνθχπηεη απφ ηελ 26 Πνπ φκσο δελ ρξεζηκνπνηνχληαη νη φπνηεο γλψζεηο απνθηάζεθαλ ζηε δηδαθηηθά πξϊμε ζχκθσλα κε Ϋθζεζε ηεο Eurydice (2009: 207). 27 ηελ πξαγκαηηθφηεηα, Ϋρνπλ ιεθζεέ κϋηξα απνθϋληξσζεο θαη φρη απηνλνκέαο ηεο ζρνιηθάο κνλϊδαο. Ώπηφ ζεκεηψλεηαη θαη ζε Ϋθζεζε ηεο Eurydice (2009: 77). 134

143 ηθαλνπνέεζε ησλ ησξηλψλ θαη κειινληηθψλ αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπνκϋλσλ, ηα κϋηξα πξφζβαζεο γηα φινπο, ψζηε λα επηηεπρζεέ ε θνηλσληθά ζπλνρά, ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε θαη θαηϊξηηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηα κϋηξα γηα ΑηΪ ΐένπ ΜΪζεζε. ρεηηθϊ κε ηελ αμηνιφγεζε εέλαη ελδηαθϋξνλ φηη Ϋρνπλ ιεθζεέ κϋηξα, ηα νπνέα φζνλ αθνξϊ ζηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε- δελ εθαξκφδνληαη, γηαηέ ε αμηνιφγεζε απνηειεέ ην ζεκεέν ηξηβάο θαη Ϋληαζεο, φπσο ζα θαλεέ θαη ζηε ζπλϋρεηα. Παξαηεξνχκε επέζεο φηη δε γέλεηαη νπζηαζηηθά αμηνπνέεζε ησλ λϋσλ ηερλνινγηψλ θαη επηθνηλσληψλ ( press/47-article-01, 7/12/2009) θαη ηδηαέηεξα δελ παξαηεξεέηαη ρξάζε απηψλ θαηϊ ηε δηδαθηηθά δηαδηθαζέα ( 7/12/2009). Ώθφκα παξαηεξνχκε φηη δελ Ϋρεη αλαπηπρζεέ ε απηνδπλακέα ησλ ζρνιεέσλ ( 7/12/2009). ρεηηθϊ κε ηελ αμηνθξαηηθά επηινγά ησλ δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ θαη γεληθφηεξα ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαέδεπζεο, Ϋρεη αλαπηπρζεέ κεγϊιε ζπδάηεζε γηα ην αλ θαη θαηϊ πφζν νη επηινγϋο εέλαη αμηνθξαηηθϋο (Παζηαξδάο, 2004: 241; Σχπαο & Παπαρξάζηνπ, 2003: 127; ΏλδξΫνπ, 1998: 88) θαη θαηϊ πφζν ππϊξρεη ζχζηεκα επηκφξθσζεο απηψλ ησλ ζηειερψλ (Ώζαλαζνχια- ΡΫππα, 2001: 124; Γαβιαλφο, 2003: 45). Δ απνηειεζκαηηθά θαη βηψζηκε ρξεζηκνπνέεζε ησλ πφξσλ ειϋγρεηαη θεληξηθϊ θαη δε δέλεηαη πεξηζψξην ζε πεξηθεξεηαθφ επέπεδν λα ρξεζηκνπνηεζνχλ νη πφξνη θαηϊ ην δνθνχλ. ζνλ αθνξϊ ζηελ αλαβϊζκηζε ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκϊησλ θαη ηελ θαηλνηνκέα θαη δεκηνπξγηθφηεηα Ϋρνπλ ιεθζεέ κϋηξα γηα ηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε, φπσο θαέλεηαη ζηνλ παξαθϊησ πέλαθα. 135

144 ΠΕΝΏΚΏ Ν ν 7 28 : ΜΒΣΡΏ/ ΠΡΟΘΒΒΕ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΔ ΠΟΛΕΣΕΚΔ ΓΕΏ ΤΜΠΟΡΒΤΔ ΜΒ ΒΤΡΧΠΏΨΚΔ (ΠΡΧΣΟΐΏΘΜΕΏ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ) ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ ΒΤΡΧΠΏΨΚΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΔ ΠΟΛΕΣΕΚΔ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΒΛΛΔΝΕΚΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΔ ΠΟΛΕΣΕΚΔ ΠΡOΘΒΒΕ/ ΜΒΣΡΏ ΠΡΟ ΤΛΟΠΟΕΔΔ ΓΕΏ ΠΟΕΟΣΔΣΏ 1. ΏθνξΪ φινπο ηνπο ηχπνπο θαη ηηο βαζκέδεο εθπαέδεπζεο. 2. Εθαλνπνηεέ ηηο ησξηλϋο θαη κειινληηθϋο αλϊγθεο ησλ εθπαηδεπνκϋλσλ. Φάθηζε λφκσλ γηα φιεο ηηο βαζκέδεο εθπαέδεπζεο. Σα κϋηξα πνπ Ϋρνπλ ιεθζεέ δελ αθνξνχλ ζηελ ΠξσηνβΪζκηα Βθπαέδεπζε. 3. Πξφζβαζε γηα φινπο. Ώ. Βγθχθιηνο 1994 Πξφγξακκα εληζρπηηθάο δηδαζθαιέαο (ΠΑ 462/91). ΐ. Βγθχθιηνο 1996 Πξνζαξκνγά κεζφδσλ θαη πξαθηηθψλ αλϊινγα κε ηνπο καζεηϋο, παιηλλνζηνχληεο, κεηαλϊζηεο, αιινδαπνέ, ηζηγγϊλνη. Γ. Βγθχθιηνο 1997 Οκαιά θαη Ϋγθαηξε Ϋληαμε ηζηγγϊλσλ, παιηλλνζηνχλησλ θαη αιινδαπψλ. Α. Βγθχθιηνο 1998 Οινάκεξν δεκνηηθφ, πξφγξακκα ζηεξηθηηθάο καζεζηαθάο δηδαζθαιέαο. 28 εκεηψζεηο: εκ: Ώ. Δ πξψηε ζηάιε πνπ αθνξϊ ζηελ ΒΒ Ϋρεη θσδηθνπνηεκϋλν ην πεξηερφκελν ηεο ΠηΒ απφ ην 2000, γηαηέ απφ ηφηε, φπσο εέδακε ζηα πξνεγνχκελα γέλεηαη ζπγθεθξηκϋλνο ιφγνο γηα ηελ πνηφηεηα θαη γηα ηε ρξάζε δεηθηψλ. ηε ζηάιε πνπ αθνξϊ ζηα ειιεληθϊ κϋηξα θαη πξνζϋζεηο αλαθϋξνληαη λφκνη/πα, Βγθχθιηνη απφ ην Ώπηφ γέλεηαη γηαηέ πξφζεζά καο εέλαη λα δεέμνπκε κε φζν ην δπλαηφηεξε ζαθάλεηα ηελ πνξεέα ηεο ειιεληθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο θαη ηελ πξνζπϊζεηϊ ηεο λα ελαξκνληζηεέ κε ηηο επξσπατθϋο πξνηϊζεηο. ΐ. Με ηνλ φξν κϋηξα ελλννχκε ζπγθεθξηκϋλεο δξϊζεηο ελϋξγεηεο θαη φρη πξνζϋζεηο. ΥαξαθηεξηζηηθΪ αλαθϋξνπκε ζηελ Βγθχθιην ηνπ 2007 «Δ ζρνιηθά κνλϊδα πξϋπεη λα γέλεη ν εθπαηδεπηηθφο ππξάλαο φπνπ ζα πξνζδηνξέδεηαη θαη ζα αζθεέηαη ην ζχλνιν ησλ δξϊζεσλ πνπ ζα απνζθνπνχλ ζηελ εμαζθϊιηζε ησλ απαξαέηεησλ ζπλζεθψλ» ζ.4. Ώπηφ δεέρλεη πξφζεζε θαη φρη δξϊζε. Βπέζεο ζην 6 πνπ αθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε δελ κπνξεέ λα γέλεη ιφγνο γηα δξϊζε, αιιϊ γηα πξφζεζε, εθφζνλ δελ Ϋρεη εθαξκνζηεέ ε αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Οη ζρεηηθϋο αλαθνξϋο επέζεο ζρεηέδνληαη κε ηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θαη φρη ησλ καζεηψλ. Γ. Αε γέλεηαη μαλϊ αλαθνξϊ ζε κϋηξα πνπ Ϋρνπλ ιεθζεέ ζε πξνεγνχκελε εγθχθιην. Γέλεηαη αλαθνξϊ μαλϊ κφλν ζε φζα αθνξνχλ θαη εθπαηδεπηηθνχο, πνπ ελδηαθϋξνπλ ηελ παξνχζα κειϋηε. Α. Ώπνθσδηθνπνηνχληαη θαη θαηαγξϊθνληαη νη εγθχθιηνη πνπ αλαθϋξνληαη ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ιεηηνπξγέα ζρνιεέσλ, νη νπνέεο απνζηϋιινληαη ζην ηϋινο ά αξρά ζρνιηθάο ρξνληϊο θαη φρη φιεο νη εγθχθιηνη πνπ απνζηϋιινληαη θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηνπ ζρνιηθνχ Ϋηνπο. Β. ζνλ αθνξϊ ζην 1 Ϋρνπλ ςεθηζηεέ Νφκνη πνπ αθνξνχλ ζε φιεο ηηο βαζκέδεο εθπαέδεπζεο, φκσο ηε ζπγθεθξηκϋλε κειϋηε ελδηαθϋξεη κφλν ε πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε. Οη Νφκνη, ηα ΠΑ, ΤΏ θαη νη Βγθχθιηνη Ϋρνπλ αλαθεξζεέ ζε πξνεγνχκελν πέλαθα. Σ. ζνλ αθνξϊ ζην 5 πνπ αθνξϊ ζηε δηϊ βένπ κϊζεζε Ϋρνπλ παξζεέ πνιιϊ κϋηξα, πνπ δελ αθνξνχλ ζηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε θαη θαη επϋθηαζε θαη ηελ παξνχζα κειϋηε. 136

145 Β. Βγθχθιηνο 1999 πληνληζκϋλεο πξνζπϊζεηεο θαη ζπλεξγαζέα φισλ ησλ θνξϋσλ γηα πξνζϋιθπζε θαη θνέηεζε φισλ ησλ παηδηψλ ησλ επαέζζεησλ θνηλσληθψλ νκϊδσλ. ΏληηζηαζκηζηηθΪ θαη ππνζηεξηρηηθϊ πξνγξϊκκαηα. Σ. Βγθχθιηνο 2000 Έληαμε φισλ ησλ καζεηψλ αλϊινγα κε ηηο ηδηαηηεξφηεηϋο ηνπο ζε Ϋλα εληαέν εθπαηδεπηηθφ πιαέζην. Γ. Βγθχθιηνο 2001 Κ.Α.Ώ.Τ. Δ. Βγθχθιηνο 2002 ηάξημε θαη Ϋιεγρνο εθαξκνγάο πξνγξακκϊησλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ Ϋληαμε ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ζηε ζρνιηθά πξαγκαηηθφηεηα ησλ καζεηψλ επαέζζεησλ θνηλσληθψλ νκϊδσλ. Θ. Βγθχθιηνο 2004 Ώληηκεηψπηζε καζεηψλ κε καζεζηαθϋο δπζθνιέεο. Ε. Βγθχθιηνο 2008 ΜεηαθνξΪ καζεηψλ. 4. Ώξρηθά εθπαέδεπζε θαη ζπλερά θαηϊξηηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ/ Βπαγγεικαηηθά αλϊπηπμε εθπαηδεπηηθψλ./ο εθπαηδεπηηθφο σο ζθεπηφκελνο επαγγεικαηέαο. Ώ. Βγθχθιηνο 1996 Ρφινο εθπαηδεπηηθνχ, επηκφξθσζε. ΏλαβΪζκηζε ξφινπ ζηειερψλ εθπαέδεπζεο κϋζσ επηκφξθσζεο. ΐ. Βγθχθιηνο 1997 ΠξνγξΪκκαηα ελδνζρνιηθάο επηκφξθσζεο. Βπηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ θαη επηκφξθσζε ζηειερψλ εθπαέδεπζεο. ΏλαβΪζκηζε παηδαγσγηθνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ ξφινπ ησλ δηεπζπληψλ θαη ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ. Γ. Βγθχθιηνο 1998 θνπφο ηεο αμηνιφγεζεο γηα ελέζρπζε απηνγλσζέαο εθπαηδεπηηθνχ, γηα βειηέσζε πξνζθνξϊο, επηζάκαλζε αδπλακηψλ, δηαπέζησζε αλαγθψλ επηκφξθσζεο. Α. Βγθχθιηνο 2001 ε πλεξγαζέα κε εθαξκνγά πξνγξακκϊησλ ελδνζρνιηθάο επηκφξθσζεο. Β. Βγθχθιηνο 2003 ρεδηαζκφο επηκφξθσζεο εθπαηδεπηηθψλ. Ο εθπαηδεπηηθφο κνριφο γηα ηελ αλαλεσηηθά πξνζπϊζεηα. Έξγν δηνηθεηηθψλ ζηειερψλ. ΚνηλΫο ζπζθϋςεηο δηνηθεηηθψλ ζηειερψλ θαη. Σ. Βγθχθιηνο 2004 Οη αλαιακβϊλνπλ ηελ επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά θαζνδάγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, νξγαλψλνπλ ζπζθϋςεηο, αλαιακβϊλνπλ πξσηνβνπιέεο επηκφξθσζεο, νξγαλψλνπλ επηκνξθσηηθϋο δξϊζεηο. Ρφινο εθπαηδεπηηθνχ, Ρφινο θαη ινηπψλ δηνηθεηηθψλ ζηειερψλ. Γ Βγθχθιηνο 2005 Ο αλαιακβϊλεη πξσηνβνπιέεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ρφινο εθπαηδεπηηθνχ. Ρφινο θαη ινηπψλ δηνηθεηηθψλ ζηειερψλ. Δ. Βγθχθιηνο 2006 Ρφινο Βθπαηδεπηηθνχ. Ρφινο θαη ινηπψλ δηνηθεηηθψλ ζηειερψλ. Θ. Βγθχθιηνο 2008 Οη ζρνιηθνέ ζχκβνπινη 137

146 δηνξγαλψλνπλ επηκνξθσηηθϊ ζεκηλϊξηα. Ο εθπαηδεπηηθφο βαζηθφο ζπληειεζηάο ηεο εθπαηδεπηηθάο δηαδηθαζέαο. 5. ΑηΪ ΐένπ ΜΪζεζε. Σα κϋηξα δελ αθνξνχλ ζηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε. 6. Ώμηνιφγεζε εθπαηδεπηηθψλ, καζεηψλ, ζρνιεένπ./ Ώπηναμηνιφγεζε. Ώ. ΠΑ.320/1993 Τπεξεζηαθά ζπλϋπεηα, επηζηεκνληθά θαηϊξηηζε, παηδαγσγηθά- δηδαθηηθά ηθαλφηεηα. ΐ. Ν2525/1997 ΒπΪξθεηα εθπαηδεπηηθψλ. Ώπφδνζε ζρνιηθψλ κνλϊδσλ. Γ. ΠΑ.140/1998 ρεκαηηζκφο εηθφλαο γηα απφδνζε Ϋξγνπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Α. Βγθχθιηνο 1998 Ώμηνιφγεζε γηα βειηέσζε ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο. Β. Ν.2986/2002 Ώμηνιφγεζε εθπαηδεπηηθψλ γηα απηνγλσζέα-απφδνζε-θέλεηξα-δηαπέζησζε αλαγθψλ επηκφξθσζεο. Σ. Βγθχθιηνο 2008 πλεδξέαζε ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ κε ζϋκα «Ώπνινγηζκφο δηδαθηηθνχ Ϋηνπο». 7. ΒπΫλδπζε ζηηο λϋεο ηερλνινγέεο. Ώ. Βγθχθιηνο 1999 Πηινηηθφ πξφγξακκα πιεξνθνξηθάο ζην νινάκεξν ζρνιεέν. ΐ. Βγθχθιηνο 2000 Πιεξνθνξηθά ζην νινάκεξν ζρνιεέν. Γ. Βγθχθιηνο 2003 Σα δηνηθεηηθϊ ζηειϋρε αλαιακβϊλνπλ πξσηνβνπιέεο γηα αμηνπνέεζε ησλ λϋσλ ηερλνινγηψλ. Α. Βγθχθιηνο 2004 Οη εθπαηδεπηηθνέ αμηνπνηνχλ ηα επνπηηθϊ κϋζα δηδαζθαιέαο θαη ηηο λϋεο ηερλνινγέεο. Β. Βπηκφξθσζε εθπαηδεπηηθψλ ζηηο λϋεο ηερλνινγέεο 8. ΏλαβΪζκηζε ησλ Ώλαιπηηθψλ ΠξνγξακκΪησλ. Ώ. Βγθχθιηνο 1993 εηζαγσγά καζάκαηνο αγγιηθψλ ζηε Α ηϊμε, δηδαζθαιέα κνπζηθάο θαη γπκλαζηηθάο απφ θαζεγεηϋο εηδηθνηάησλ. ΐ. Βγθχθιηνο 1994 Ώχμεζε σξψλ δηδαζθαιέαο. Γ. Βγθχθιηνο 1998 Οινάκεξν ζρνιεέν. Α. Βγθχθιηνο 2000 ΝΫν σξνιφγην πξφγξακκα, λϋα βηβιέα ζε θπζηθά, γεσγξαθέα. Β. Βγθχθιηνο 2003 χληαμε λϋσλ πξνγξακκϊησλ ζπνπδψλ (ΑΒΠΠ), εηζαγσγά αγγιηθψλ ζηε Γ ΣΪμε. Σ. Βγθχθιηνο 2004 Αηδαζθαιέα κνπζηθάο ζε Γ θαη Α ηϊμε. Γ. Βγθχθιηνο 2005 Πηινηηθά εθαξκνγά δηδαζθαιέαο δεχηεξεο μϋλεο γιψζζαο, Δ. Βγθχθιηνο 2006 ΏλακνξθσκΫλν δηδαθηηθφ 138

147 σξϊξην θαη σξνιφγην πξφγξακκα, λϋα δηδαθηηθϊ βηβιέα, ΒπΫιηθηε δψλε, δηδαζθαιέα δεχηεξεο μϋλεο γιψζζαο ζε φια ηα ζρνιεέα. 9. Ώπηνδπλακέα - Ώπηνδηνέθεζε ησλ ζρνιεέσλ. Ώ. Βγθχθιηνο 1996 πλεξγαζέα ζρνιεένπ κε γνλεέο, θεδεκφλεο θαη ηνπηθά απηνδηνέθεζε. ΐ. Βγθχθιηνο 2002 ρεδηαζκφο εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ απφ Ενχλην. Γ. Βγθχθιηνο 2003 πγρψλεπζε κηθξψλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ. ρεδηαζκφο θαη πξνγξακκαηηζκφο ζρνιηθνχ Ϋηνπο. Α. Βγθχθιηνο 2005 Σν Ϋξγν ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαέδεπζεο γηα ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγέα ησλ ζρνιεέσλ εέλαη πνιχ νπζηαζηηθφ, θαζ φηη Ϋρνπλ ηε γεληθά επζχλε ηεο δηνέθεζεο, ηνπ ειϋγρνπ ιεηηνπξγέαο θαη ηεο επηζηεκνληθάο θαζνδάγεζεο ησλ ζρνιεέσλ ηεο πεξηνράο επζχλεο ηνπο [απφ απηφ πξνθχπηεη φηη δελ κπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα απηνδπλακία- απηνδηνίθεζε ησλ ζρνιείσλ]. Β. Βγθχθιηνο 2008 ην επέπεδν ηεο θαζεκεξηλάο ιεηηνπξγέαο ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ, ηφζνη νη δηνηθεηηθϋο, φζν θαη νη δηδαθηηθϋο- παηδαγσγηθϋο ελϋξγεηεο πξϋπεη λα νξηνζεηνχληαη απφ ηηο δηαηϊμεηο ηεο θεέκελεο λνκνζεζέαο γηα θϊζε ζϋκα. [ν.π.] 10.Καηλνηνκέα θαη δεκηνπξγηθφηεηα. Ώ. Βγθχθιηνο 1994 Πξφγξακκα ρνιηθά Γσά- Πνιηηηζκφο. ΐ. Βγθχθιηνο 1995 Πξφγξακκα «Μειέλα- Βθπαέδεπζε θαη Πνιηηηζκφο». ΐ. Βγθχθιηνο 1996 πξνγξϊκκαηα δηαπνιηηηζκηθάο εθπαέδεπζεο, πξνγξϊκκαηα πεξηβαιινληηθάο εθπαέδεπζεο, αγσγάο πγεέαο, αγσγάο θαηαλαισηά, δεκηνπξγηθάο απαζρφιεζεο, εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα «σθξϊηεο». Γ. Βγθχθιηνο 1998 Πξφγξακκα θπθινθνξηαθάο αγσγάο. Α. Βγθχθιηνο 1999 Πξφγξακκα Comenius. Β. Βγθχθιηνο 2001 Βθαξκνγά εηδηθψλ πξνγξακκϊησλ γηα ηελ θαηαπνιϋκεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. Σ. Βγθχθιηνο 2006 Πξφγξακκα «Οηθνλνκέα θαη Βγψ». Σ. Βγθχθιηνο 2003 ρνιηθϊ πξνγξϊκκαηα πνπ αζρνινχληαη κε ζχγρξνλα εθπαηδεπηηθϊ θαη θνηλσληθϊ ζϋκαηα (νηθνινγηθϊ θαηλφκελα, πνηφηεηα δσάο, ζηάξημε ειιεληθάο νηθνγϋλεηαο) Γ. Βγθχθιηνο 2004 ΠξνγξΪκκαηα πνιηηηζηηθψλ θαη θαιιηηερληθψλ ζεκϊησλ. 11. Εθαλφηεηα δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ. Ώ. Βγθχθιηνο 1996 Οη δηεπζπληϋο απαιιϊζζνληαη απφ ηελ επζχλε ηεο ηϊμεο, γηα λα επηδνζνχλ απεξέζπαζηνη ζηελ θαιχηεξε νξγϊλσζε ηεο 139

148 ιεηηνπξγέαο ησλ ζρνιεέσλ θαη ηεο εθπαηδεπηηθάο δηαδηθαζέαο. ΏλαβΪζκηζε παηδαγσγηθνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ ξφινπ δηεπζπληψλ. ΐ. Βγθχθιηνο 2001 Σα ζηειϋρε εθπαέδεπζεο (, πξντζηϊκελνη, δηεπζπληϋο) παξαθαινχληαη λα ζπλεξγϊδνληαη κεηαμχ ηνπο, λα παξαθνινπζνχλ ηελ ηάξεζε ησλ νδεγηψλ πνπ δέδνληαη θαη λα ζπλδξϊκνπλ ην Ϋξγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ, γηα λα ππϊξρεη ην πξνζδνθψκελν απνηϋιεζκα. Γ. Βγθχθιηνο 2003 Δ επζχλε γηα ηε ζηάξημε θαη πξνψζεζε ηνπ Οινάκεξνπ ζρνιεένπ αλάθεη ζηα ζηειϋρε εθπαέδεπζεο θαη ζην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ. Α. Βγθχθιηνο 2004 Ο δηεπζπληάο θαζνδεγεέ ηε ζρνιηθά θνηλφηεηα, βνεζϊ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζην Ϋξγν ηνπο, ζπληνλέδεη ην Ϋξγν ηνπο, θαηεπζχλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, παξακϋλεη ζην ζρνιεέν φιεο ηηο εξγϊζηκεο ψξεο, εέλαη ππεχζπλνο γηα ηελ νκαιά ιεηηνπξγέα ηνπ ζρνιεένπ, Ϋρεη επζχλε δηακφξθσζεο ζεηηθνχ θιέκαηνο, ζην ζχιινγν, ελεκεξψλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, εηζεγεέηαη ζϋκαηα θαη εηζεγεέηαη ηελ θαηαλνκά ηϊμεσλ, Ϋρεη επζχλε ζχληαμεο σξνινγένπ πξνγξϊκκαηνο, εέλαη ππεχζπλνο γηα ηελ θϊιπςε ηνπ ππνρξεσηηθνχ σξαξένπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαηαξηέδεη πξφγξακκα ζπλεξγαζέαο κε γνλεέο, ζπλεξγϊδεηαη κε ην, δεκηνπξγεέ θϊθειν γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο εηδηθνηάησλ. Β. Βγθχθιηνο 2008 Γηα ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγέα ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ παξαθαινχληαη νη δηεπζπληϋο ησλ ζρνιεέσλ λα ηεξνχλ ην βηβιέν ζρνιηθάο δσάο, φπσο νξέδεηαη απφ ην Π.Α. 201/98, Ϊξζξν 6, θαη 200/98 Ϊξζξν Ώπνηειεζκαηηθά θαη βηψζηκε ρξεζηκνπνέεζε πφξσλ. Ώ. Βγθχθιηνο 1999 Οξζνινγηθά αμηνπνέεζε ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ. ινη νη εθπαηδεπηηθνέ λα εμαληινχλ ην ππνρξεσηηθφ δηδαθηηθφ ηνπο σξϊξην. ΐ. Βγθχθιηνο 2003 Δ αμηνπνέεζε ζην κϋγηζην βαζκφ ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ εέλαη Ϋλα βαζηθφ ζϋκα ην νπνέν αληηκεησπέδεηαη κε ηε ζπλεξγαζέα ησλ απνθεληξσκϋλσλ ππεξεζηψλ ηεο εθπαέδεπζεο. Με βϊζε ηα φζα παξνπζηϊζηεθαλ ζηνλ πέλαθα 7, ζε φ,ηη αθνξϊ ηε ζχλδεζε ηνπ ειιεληθνχ κε ηνλ επξσπατθφ ιφγν γηα ηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε κπνξεέ θαλεέο λα δηαπηζηψζεη ηα εμάο : ρεηηθϊ κε ηε δηϊζηαζε πνπ αθνξϊ ηελ πξφζβαζε ζε φινπο, θαέλεηαη φηη Ϋρνπλ ιεθζεέ ζπγθεθξηκϋλα κϋηξα πνπ αθνξνχλ ζηηο επαέζζεηεο θνηλσληθϋο νκϊδεο. Βπέζεο, ζρεηηθϊ κε ηελ επηκφξθσζε θαη ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεκαηέδεηαη ε εηθφλα πσο δέλεηαη ε δπλαηφηεηα πξσηνβνπιέαο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα αλαιϊβεη ηελ επαγγεικαηηθά 140

149 ηνπ αλϊπηπμε παξϊιιεια κε ην ζρεδηαζκφ ηεο επηκφξθσζάο ηνπ. ΒθθξΪζεηο φπσο «ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ», «πξνγξάκκαηα ελδνζρνιηθήο επηκφξθσζεο», «κνριφο αλαλεσηηθήο πξνζπάζεηαο» θαη «βαζηθφο ζπληειεζηήο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο» πϋξα ηνπ φηη εέλαη αζαθεέο θαη γεληθϋο, δέλνπλ θαη κηα εηθφλα εθπαηδεπηηθνχ επαγγεικαηέα πνπ απνθαζέδεη γηα ηηο αλϊγθεο ηνπ θαη ηελ εμϋιημά ηνπ. Ο ζρεδηαζκφο, ν πξνγξακκαηηζκφο θαη ε εθαξκνγά ησλ επηκνξθσηηθψλ δξϊζεσλ μεθεχγεη απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ Ϋρεη απηά ε κειϋηε. ζνλ αθνξϊ ζηα κϋηξα πνπ αθνξνχλ ζηελ αμηνιφγεζε, ελψ ζεζπέδνληαη, δελ εθαξκφδνληαη, φπσο ζρνιηϊζηεθε πξνεγνπκϋλσο. Δ κε απνδνρά θαη νη Ϋληνλεο αληηδξϊζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαζψο θαη ε αδπλακέα ηεο εθϊζηνηε θπβϋξλεζεο λα εθαξκφζεη ηηο απνθϊζεηο ηεο (αλαιακβϊλνληαο παξϊιιεια ην πνιηηηθφ θφζηνο ησλ απνθϊζεψλ ηεο), κπινθϊξνπλ ηελ φιε δηαδηθαζέα. εκεηψλεηαη ινηπφλ πσο ελψ Ϋρεη ςεθηζηεέ ν ζρεηηθφο λφκνο (Ν.2986/2002), εθθξεκνχλ αθφκα νη ΤΏ πνπ «ζα θαζνξίδνπλ ηε δηαδηθαζία, ηνλ ηχπν, ην ρξφλν, ην πεξηερφκελν ηεο αμηνιφγεζεο θαζψο θαη άιιν ζρεηηθφ ζέκα γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ» (Ϊξζξν 5, παξ.9). Ώπηά ε ηαθηηθά κϊιινλ δελ εέλαη ηπραέα, ππαθνχεη ελ κϋξεη ζηηο επξσπατθϋο επηηαγϋο, αιιϊ δε δεκηνπξγεέ θαη εζσηεξηθϊ πξνβιάκαηα. ην ζϋκα ηεο εηζαγσγάο θαη ρξάζεο ησλ λϋσλ ηερλνινγηψλ θαη επηθνηλσληψλ, ζηε δηδαθηηθά πξϊμε δελ θαέλεηαη λα Ϋρεη γέλεη ζεκαληηθά πξφνδνο, φπσο δεέρλνπλ ηα ζηνηρεέα ηνπ δηθηχνπ ηεο Βπξπδέθεο. κσο θη απηφ ην ζεκεέν δελ απνηειεέ αηρκά ηεο ζπγθεθξηκϋλεο κειϋηεο. ζνλ αθνξϊ ζηελ αλαβϊζκηζε ησλ αλαιπηηθψλ πξνγξακκϊησλ θαέλεηαη πσο Ϋρνπλ γέλεη πην πνιιϊ βάκαηα, ην θαηϊ πφζν βϋβαηα θϊπνηεο πηπρϋο απηνχ, φπσο ε επϋιηθηε δψλε θαη ε δηαζεκαηηθφηεηα, εθαξκφδνληαη ζσζηϊ εέλαη ππφ δηεξεχλεζε, αιιϊ θαη απηφ εέλαη πϋξα απφ ηα φξηα απηάο ηεο κειϋηεο. Δ δηϊζηαζε ηεο απηνδπλακέαο θαη ηεο απηνδηνέθεζεο ησλ ζρνιεέσλ, γηα ηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα, φπσο εέδακε θαη ζηνλ πέλαθα 7 δελ θαέλεηαη λα Ϋρεη πξνρσξάζεη ηθαλνπνηεηηθϊ. Σν ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα παξακϋλεη απζηεξϊ ζπγθεληξσηηθφ. Σα φπνηα κϋηξα εέλαη κϊιινλ πνιχ γεληθϊ θαη απηνλφεηα, γηα παξϊδεηγκα «πξνγξακκαηηζκφο» ζην επέπεδν ζρνιηθάο κνλϊδαο. Ώπφ ηελ Ϊιιε, ζηε δηϊζηαζε ηεο θαηλνηνκέαο θαη ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο Ϋρνπλ ιεθζεέ πνιιϊ κϋηξα, δεδνκϋλνπ φηη πνιιϊ απφ απηϊ εέλαη επηδνηνχκελα απφ ηελ ΒΒ. Σα κϋηξα πνπ Ϋρνπλ ιεθζεέ απφ ειιεληθάο πιεπξϊο γηα ηελ ηθαλφηεηα ησλ δηεπζπληηθψλ ζηειερψλ δελ αθνξνχλ ζηα θξηηάξηα επηινγάο ηνπο ά ζηελ επηκφξθσζε απηψλ, αιιϊ ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ θαζεθφλησλ ηνπο, φπσο «νξγάλσζε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ ζρνιείσλ», πνπ κϊιηζηα πνιιϋο θνξϋο δε ζεσξνχληαη απηνλφεηα θαη γη απηφ δέλνληαη νδεγέεο φπσο, «παξαθαινχληαη λα ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο», «λα ηεξνχλ ην βηβιίν ζρνιηθήο δσήο», θηι. 141

150 πλεπψο κπνξεέ θαλεέο λα ππνζϋζεη φηη νη πξνηεξαηφηεηεο πνπ δέλνληαη γηα ηε δεκηνπξγέα ηνπ δηεπζπληά-εγϋηε απνθιέλνπλ απφ ηα επξσπατθϊ πξφηππα. ΣΫινο, φζνλ αθνξϊ ζηελ απνηειεζκαηηθά θαη βηψζηκε ρξεζηκνπνέεζε ησλ πφξσλ, απηνέ ειϋγρνληαη θεληξηθϊ, ε δηϊζεζά ηνπο απνηειεέ επζχλε ηεο πνιηηεέαο, εθφζνλ ηα θνλδχιηα πνπ δέλνληαη εέλαη ζπγθεθξηκϋλα, ελψ ε ρξάζε ηνπο επζχλε ηνπ ζρνιεένπ. Ώπηφ πνπ ζεκεηψλεηαη εέλαη ε δηϊζεζε κϊιινλ γηα νξζνινγηθά αμηνπνέεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνζσπηθνχ. ΚαηαιεθηηθΪ, ζα κπνξνχζε θαλεέο λα ππνζηεξέμεη φηη θαέλεηαη θαηαξρϊο, απφ ειιεληθάο πιεπξϊο, λα ρξεζηκνπνηεέηαη ην έδην ιεμηιφγην κε απηφ πνπ εκθαλέδεηαη ζηα επξσπατθϊ θεέκελα. ΒθθξΪζεηο φπσο: θνηλσληθά ζπλνρά, αμηνιφγεζε, πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, απνηειεζκαηηθφηεηα, βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο εέλαη θνηλϋο. Βπέζεο, ηα ηειεπηαέα ρξφληα, παξαηεξεέηαη αχμεζε ησλ κϋηξσλ πνπ ζρεηέδνληαη κε ηελ πνηνηηθά αλαζπγθξφηεζε, πνιιϊ απφ ηα νπνέα εέλαη επηρνξεγνχκελα απφ ηελ ΒΒ, φπσο ην νινάκεξν ζρνιεέν, ηα πξνγξϊκκαηα πεξηβαιινληηθάο αγσγάο θαη αγσγάο πγεέαο θαζψο θαη θϊπνηα πξνγξϊκκαηα γηα ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, φπσο απηϊ ηεο επηκφξθσζεο ζηηο λϋεο ηερλνινγέεο θαη ζηα λϋα βηβιέα. Βμ αληηθεηκϋλνπ ινηπφλ, ζην βαζκφ πνπ ε ΒΒ ρξεκαηνδνηεέ απηϊ ηα πξνγξϊκκαηα, εέλαη αλακελφκελν λα απμϊλνληαη νη αλαθνξϋο θαη νη απαηηάζεηο γηα ινγνδνζέα πνπ ζπλδϋνληαη θαη κε ηελ εθπαηδεπηηθά αμηνιφγεζε (ΚαξαηδηΪ-ηαπιηψηε, 1999; Κνζκέδνπ-Hardy, 2005). Ο Κνηλνβνπιεπηηθφο Λφγνο γηα ηελ Πνηφηεηα θαη ηελ Αμηνιφγεζε Βμ αξράο, αμέδεη λα ζεκεησζεέ πσο ε ζπδάηεζε ζηελ ειιεληθά βνπιά γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο επηθεληξψλεηαη θπξέσο ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο, απφ ηε κηα, θαη ζηελ αλψηεξε θαη αλψηαηε εθπαέδεπζε, απφ ηελ Ϊιιε. Αέλεηαη ε εληχπσζε δηαβϊδνληαο ηα πξαθηηθϊ ηεο ΐνπιάο, ηηο νκηιέεο ησλ πξνϋδξσλ ησλ θνκκϊησλ θαη ησλ ππφινηπσλ πνιηηηθψλ φηη θαέλεηαη λα ζπκθσλνχλ γηα ην πψο αληηιακβϊλνληαη θαη νξέδνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, αλ θαη ε νξνινγέα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ δελ εέλαη πϊληα ζηαζεξά, φπσο ζα θαλεέ. Σελ πνηφηεηα ηελ ρξεζηκνπνηνχλ ζην ιφγν ηνπο ηα πεξηζζφηεξα θφκκαηα ρσξέο ζαθψο λα ηελ νξέδνπλ θαη θαηϊ ζπλϋπεηα δελ κπνξνχκε λα εέκαζηε βϋβαηνη γηα ην πψο ηελ νξηνζεηνχλ. ΠΪλησο, εθφζνλ δελ ππϊξρνπλ αληηξξάζεηο ζηνπο πνιηηηθνχο ιφγνπο θαηϊ ηε ρξάζε ηεο Ϋλλνηαο θαέλεηαη κϊιινλ πσο ζπκθσλνχλ σο πξνο ην λα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ Ϋλλνηα αφξηζηα θαη γεληθϊ. Αηαθσλέα φκσο εληνπέδεηαη γηα ην πψο δηαζθαιέδεηαη θαη αμηνινγεέηαη ε πνηφηεηα. Δ αμηνιφγεζε θαέλεηαη λα ελδηαθϋξεη, γηαηέ απνηειεέ ην κϋζν πνπ ζα ζπκβϊιιεη 142

151 ζηε βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο. ΠξνθεηκΫλνπ λα ηεθκεξησζνχλ ηα παξαπϊλσ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηα πξαθηηθϊ ηεο ΐνπιάο ησλ ηειεπηαέσλ εηψλ 29. ηηο νκηιέεο φισλ ησλ πξνϋδξσλ θνκκϊησλ θαη ησλ ππνπξγψλ γέλεηαη αλαθνξϊ ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο θαη ζηε ζχλδεζά ηνπ κε ηελ αγνξϊ, ην νπνέν πξνζεγγέδεη απφ δηαθνξεηηθά νπηηθά γσλέα ν θαζϋλαο. ΜΪιηζηα ζε ζπδάηεζε ζηε ΐνπιά κε ζϋκα «Ζ πνξεία ηεο παηδείαο θαη νη επηβαιιφκελεο πξνζαξκνγέο ζηα επξσπατθά δεδνκέλα, ψζηε λα επηηεπρηεί ε αλαβάζκηζή ηεο ζε φια ηα επίπεδα» ν πξψελ πξσζππνπξγφο Κ. Καξακαλιάο αλαθϋξεη «πνπ ηελ επηβάιινπλ ε επαλάζηαζε ηεο ηερλνινγίαο, νη αλαδηαξζξψζεηο πνπ ζπληεινχληαη ζηελ νηθνλνκία θαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 08/11/2004). Γεγνλφο πνπ επηβϊιιεη ηελ αλϊιεςε ζπγθεθξηκϋλσλ δξϊζεσλ απφ ηελ πιεπξϊ ηεο ΒιιΪδαο νχησο ψζηε λα πξνζαξκνζηεέ ζηα επξσπατθϊ δεδνκϋλα. Ο πξψελ πξσζππνπξγφο Κ. Καξακαλιάο θϊλεη γλσζηφ ην γλψκνλα ηεο πνιηηηθάο ηεο θπβϋξλεζάο ηνπ «Πνηνηηθή εθπαίδεπζε, πξνζβάζηκε ζε φινπο, αλνηθηή ζηελ θνηλσλία. Βαζηθή παξάκεηξνο απηήο ηεο πξνζπάζεηαο είλαη ε πνηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ ζε φιεο ηηο πηπρέο θαη ηηο δηαδηθαζίεο ηνπ». Ο πξφεδξνο ηνπ ΠΏΟΚ, απφ ηε κεξηϊ ηνπ, δειψλεη «φηη δε δηαθσλνχλ ζην ζέκα ηεο πνηφηεηαο» θαη θαηεγνξεέ ηελ θπβϋξλεζε φηη δελ Ϋρεη ζπγθεθξηκϋλεο πξνηϊζεηο. Παξαηεξνχκε φηη θαη νη δχν ζπκθσλνχλ ζην φηη ε πνηφηεηα ζπλδϋεηαη Ϊκεζα κε ηελ πνηφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ, ρσξέο σζηφζν λα δέλνληαη πεξηζζφηεξεο ιεπηνκϋξεηεο. ηελ έδηα ζπδάηεζε ζηε ΐνπιά γέλεηαη ιφγνο γηα ην πψο νξέδεηαη θαη πψο δηαζθαιέδεηαη ε πνηφηεηα. Ο Κ. Καξακαλιάο αλαθϋξεη (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 08/11/2004): «Γελ έρνπκε ηελ αλαγθαία ζχλδεζε ηεο εθπαίδεπζεο κε ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη ηελ αγνξά εξγαζίαο. Γελ έρνπκε εθπαίδεπζε πνπ απαηηνχλ νη παγθφζκηεο αληαγσληζηηθέο ζπλζήθεο, ε νηθνλνκία ηεο γλψζεο, ε θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο». Βέλαη εκθαλϋο ινηπφλ φηη ν ιφγνο ηνπ πξψελ Πξσζππνπξγνχ ελαξκνλέδεηαη κε ην Λφγν ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ φπσο ηεο ΒΒ, ηνπ ΟΟΏ ά ηεο Παγθφζκηαο ΣξΪπεδαο. ΠξΪγκαηη, φπσο Ϋρεη θαλεέ ζε Ϊιιε ελφηεηα, απηνέ νη νξγαληζκνέ ζπλδϋνπλ ηελ πνηφηεηα κε ηελ παξαγσγηθά δηαδηθαζέα θαη ηελ αγνξϊ εξγαζέαο θαη θαη επϋθηαζε κε ηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ζε κηα παγθνζκηνπνηεκϋλε θνηλσλέα. Ο Γ. ΠαπαλδξΫνπ ζηελ νκηιέα ηνπ πξνζπαζεέ λα εληϊμεη ζηελ πνηφηεηα φρη κφλν ηελ νηθνλνκηθά δηϊζηαζε αιιϊ θαη ηελ αλζξσπηζηηθά, αλαθϋξεη ραξαθηεξηζηηθϊ (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 08/11/2004): «Ννκίδσ φηη ε παηδεία ζα πξέπεη λα έρεη σο θχξην ζηφρν ηε δηακφξθσζε αμηψλ, ηε δηακφξθσζε αλζξψπσλ, ηε δηακφξθσζε πνιηηψλ, αιιά ζα πξέπεη επίζεο λα έρεη θαη 29 ΠξαθηηθΪ ηεο βνπιάο ησλ εηψλ 8/11/2004, 14/7/2005, 24/11/2006, 21/3/2008, 13/5/2008, 15/7/2008, 31/7/

152 σο ζηφρν ηελ εξγαζία θαη ηελ απαζρφιεζε», γηα απηφ θαη ρξεζηκνπνηεέ ηελ επξχηεξε Ϋλλνηα παηδεέα αληέ απηά ηεο εθπαέδεπζεο. Δ Ώ. Παπαξάγα ζηελ έδηα ζπδάηεζε αζθεέ θξηηηθά ζηελ απφιπηε ζχλδεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο κε ηελ νηθνλνκέα θαη ηελ αγνξϊ, «Βεβαίσο κέρξη ηψξα ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα είρε ζρέζε κε ηελ νηθνλνκία θαη ηελ αγνξά θαη δελ ππάξρεη θνηλσλία πνπ ην ζχζηεκα ηεο παηδείαο είλαη έμσ απφ ηελ νηθνλνκία. κσο εδψ κηιάκε πηα γηα κηα απφιπηε ζχλδεζε θαη πιήξε ππνηαγή, φπνπ ράλεηαη φ,ηη πξννδεπηηθφ αληηθεηκεληθά ζηε δηαδξνκή ηνπ ρξφλνπ είρακε θαηαθηήζεη θαη ν ξφινο πνπ ζήκεξα παίδεη ε παηδεία είλαη λα ππεξεηεί έλα ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα θαη κία ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή». Ο Ν. Κσλζηαληφπνπινο θϊλεη ιφγν γηα «άθξηηε πξνζρψξεζε ζηηο ινγηθέο ησλ απνθάζεσλ ηεο Μπνιφληαο θαη ηνπ Βεξνιίλνπ» θαη γηα «αλαπαξαγσγή θαη ελίζρπζε ησλ κνξθσηηθψλ αληζνηήησλ απφ ην εθπαηδεπηηθφ καο ζχζηεκα, δεκηνπξγψληαο έηζη φξνπο άληζνπο ζηε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηα θνηλσληθά αγαζά κηαο αμηνβίνηεο θαζεκεξηλφηεηαο». Καηαιάγεη πσο «ππάξρεη ζχγρπζε αλάκεζα ζην θνηλσληθφ θαη ζην αγνξαίν, αλάκεζα ζην ζπιινγηθφ θαη δεκφζην θαη ην λενθηιειεχζεξν θαη ηδησηηθφ». Ώλ θαη μεθεχγεη απφ ηα φξηα ηεο παξνχζαο κειϋηεο εέλαη απαξαέηεην λα ζεκεησζεέ, γηα λα ππνγξακκηζηεέ ε επζεέα ζχλδεζε ηεο αμηνιφγεζεο κε ηελ πνηφηεηα, πσο Ϋλα ρξφλν κεηϊ ζε ζπδάηεζε γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο αλψηαηεο εθπαέδεπζεο, γηα ην ζχζηεκα κεηαθνξϊο θαη ζπζζψξεπζεο πηζησηηθψλ κνλϊδσλ θαη γηα ην παξϊξηεκα δηπιψκαηνο, ν εηζεγεηάο ηνπ ΠΏΟΚ Παληνχιαο δειψλεη πσο «αλαθεξφκαζηε φινη ζηελ αμηνιφγεζε, ζηε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 14/7/2005), δέλνληαο Ϋηζη Ϋκθαζε ζην ζϋκα πνπ ελδηαθϋξεη, ηελ αμηνιφγεζε θαη ε εηζεγάηξηα ηνπ λνκνζρεδένπ θ. Κφιιηα-Σζαξνχρα ζεκεηψλεη «πσο πξέπεη λα κπεη ε ρψξα καο ζηνλ εληαίν επξσπατθφ ρψξν αλψηαηεο εθπαίδεπζεο ν νπνίνο πξνυπνζέηεη ζηελή ζπλεξγαζία πεξαηηέξσ ησλ ΑΔΗ θαη ΣΔΗ κεηαμχ ηνπο. Απηφ απαηηεί ζπγθξηζηκφηεηα ησλ ζπνπδψλ» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 14/7/2005), δέλνληαο Ϋκθαζε ζηε ζπκπφξεπζε κε ηηο επξσπατθϋο πνιηηηθϋο, γηα λα πεέζεη γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ηνπ λνκνζρεδένπ. Βλψ ε θνηλνβνπιεπηηθά εθπξφζσπνο ηνπ ΚΚΒ αλαθϋξεηαη ζηελ επζχλε πνπ ηειηθϊ αλαηέζεηαη ζην θνηηεηά θαη εξγαδφκελν λα εθηηκϊ ηηο αλϊγθεο ηηο αγνξϊο γηα λα βξεη δνπιεηϊ «δειαδή ε αλεξγία ζα είλαη δήηεκα δηθήο ηνπ ηθαλφηεηαο θαη πξνζαξκνζηηθφηεηαο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 14/7/2005). ΣΫινο, ζηελ έδηα ζπδάηεζε, ν εηδηθφο αγνξεηάο ηνπ πλαζπηζκνχ Γ. ΑξαγαζΪθεο ππνγξακκέδεη πσο «έλα παλεπηζηήκην ππνηαγκέλν ζηελ αγνξά, παχεη λα είλαη παλεπηζηήκην» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 14/7/2005). ηε ζπλϋρεηα, ν Ώ. πειηνηφπνπινο θαηεγνξεέ ην ΠΏΟΚ γηα ην δάηεκα ηεο αμηνιφγεζεο θαη ηε κε εθαξκνγά ηεο, ιϋγνληαο φηη «δε ζέιαηε ηελ αμηνιφγεζε γηαηί ηελ θνβφζαζηαλ θαη μέξαηε φηη ζα απνθαιπθζνχλ νη πειψξηεο επζχλεο γηα απηά πνπ θάλαηε ή δελ θάλαηε ζηελ 144

153 ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε» θαη ππεξςεθέδεη ην λνκνζρϋδην γηαηέ «αληηκεησπίδεη έλα ηεξάζηην πξφβιεκα γηαηί ην ζέκα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο είλαη ην ζεκαληηθφηεξν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο θαη ηδηαίηεξα ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 14/7/2005). Ώπφ ηελ πιεπξϊ ηεο, ε Μ. ΑακαλΪθε απαληϊ εθ κϋξνπο ηνπ ΠΏΟΚ φηη «ε αμηνιφγεζε πξέπεη λα εθαξκνζηεί ηψξα, αιιά κε έλα ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο πνπ ζα αληηκεησπίδεη ηηο ζπλέπεηέο ηεο [..] θαη άπνςε δηθή καο είλαη φηη ρξεηάδεηαη ε αμηνιφγεζε, δε ζπκθσλνχκε φκσο κε ηνλ ηξφπν πνπ ην θάλεη ε ζεκεξηλή Κπβέξλεζε» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 14/7/2005). Φαέλεηαη ινηπφλ πσο ην ζεκεέν αηρκάο εέλαη ην «πψο» ηεο αμηνιφγεζεο ηνπιϊρηζηνλ γηα ηα δχν κεγϊια θφκκαηα. ηε ζπδάηεζε πξν εκεξεζέαο δηαηϊμεσο κε πξσηνβνπιέα ηνπ Ώ. ΏιαβΪλνπ κε ζϋκα ηελ παηδεέα, ην 2006, θαέλεηαη πσο θαη πϊιη ε ζπδάηεζε ηειηθϊ επηθεληξψλεηαη ζηελ αλψηαηε εθπαέδεπζε. Ο Κ. Καξακαλιάο μεθέλεζε ηελ νκηιέα ηνπ αλαθεξφκελνο ζηελ ειιεληθά αλψηαηε εθπαέδεπζε «πνπ είλαη θαζεισκέλε θαη ζηάζηκε[..] παξά ηηο ζεκαληηθέο λεζίδεο πνηφηεηαο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24/11/2006) ρσξέο λα δηεπθξηλέδεη πνηεο εέλαη απηϋο θαη ζπλϋρηζε ιϋγνληαο φηη σο ΚπβΫξλεζε Ϋρνπλ ζηφρν «ηελ εμαζθάιηζε παηδείαο πςειήο πνηφηεηαο γηα θάζε λέν θαη λέα, ηελ αξηζηεία ζηελ έξεπλα θαη ηε δηδαζθαιία, ηελ ελαξκφληζε ζεζκψλ θαη δνκψλ κε ην επξσπατθφ πεξηβάιινλ» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24/11/2006), επαλαιακβϊλνληαο ην επξσπατθφ ιφγν θαη ζηνρνζεζέα ρσξέο λα δηεπθξηλέδεη πσο ελλνεέ ηελ παηδεέα πςειάο πνηφηεηαο. ην ζηφρν ηεο πνηφηεηαο ζπκθσλεέ θαη ν Ώ. ΠαπαλδξΫνπ «ε δεκφζηα εθπαίδεπζε πξέπεη λα πςειήο πνηφηεηαο εθπαίδεπζε πνπ κπνξεί λα θάλεη ηνπο λένπο καο ηθαλνχο, παξαγσγηθνχο θαη αμηνπξεπείο πνιίηεο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24/11/2006). Δ Ώ. Παπαξάγα θαη ν Ώ. ΏιαβΪλνο θαέλεηαη πσο απνθεχγνπλ λα ρξεζηκνπνηάζνπλ ηε ιϋμε πνηφηεηα. Δ Ώ. Παπαξάγα κηιϊ γηα κε «δπλαηφηεηα αλαβάζκηζεο ηεο δεκφζηαο παηδείαο πνπ είλαη πεξηθπθισκέλε απφ ηελ ηδησηηθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα» θαη ν Ώ. ΏιαβΪλνο κηιϊ γηα «ζέκαηα παηδείαο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24/11/2006). Σν 2008 ρξεζηκνπνηεέηαη ην έδην ιεμηιφγην απφ ηα θφκκαηα. ηελ πξν εκεξεζέαο δηαηϊμεσο ζπδάηεζε ζηε ΐνπιά κε ζϋκα «ηα δηθαηψκαηα ηεο λενιαίαο ζηε κφξθσζε θαη ηνλ πνιηηηζκφ» ν Κ. Καξακαλιάο Ϋθαλε μαλϊ ιφγν γηα ηελ επηινγά «εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο κε απμεκέλεο δπλαηφηεηεο, πςειφ πνηνηηθφ επίπεδν, εχζηνρν πξνζαλαηνιηζκφ ζηηο αλάγθεο ηνπ αχξην» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 21/3/2008), ελψ ζπγθεθξηκϋλα γηα ηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε αλαθϋξεη «ην έμππλν ζρνιείν πνπ κπνξεί λα δηαζθαιίδεη γηα θάζε παηδί φια ηα εθφδηα πνπ ρξεηάδεηαη γηα ηελ πξφνδφ ηνπ ζε πεξηβάιινλ πνηφηεηαο θαη εκπηζηνζχλεο» θαη γηα «ζπλέρηζε ησλ δξάζεσλ γηα πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηεο δεκφζηαο εθπαίδεπζεο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο. Σν ζρέδην πνπ εθαξκφδνπκε αθνξά ζηελ αλάπηπμε ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο γηα ην ζχλνιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ, ζηελ ελδπλάκσζε ηεο αλζξσπνθεληξηθήο απνζηνιήο ηεο παηδείαο, ζηελ 145

154 αλάπηπμε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη πιεξνθνξηθήο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 21/3/2008). Ο Γ. ΠαπαλδξΫνπ, απφ ηελ πιεπξϊ ηνπ, κηιϊ «γηα πνηνηηθφ κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ ζρνιείνπ, κε ηελ νιφπιεπξε ζηήξημε ησλ καζεηψλ θαη ζπνπδαζηψλ κε νηθνλνκηθέο δπζθνιίεο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 21/3/2008). Δ Ώ. Παπαξάγα ζεκεηψλεη πϊιη πσο «ε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο είλαη νη λφκνη ηεο αγνξάο» γηα απηφ θαη ε έδηα δε ρξεζηκνπνηεέ ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο παξϊ κφλν γηα λα ηε ζπλδϋζεη κε ηελ αγνξϊ θαη λα ηελ θαηαγγεέιεη (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 21/3/2008). ΣΫινο ν Ώ. ΏιαβΪλνο δειψλεη πσο «δελ αλερφκαζηε απηή ηελ θαηάζηαζε» ηεο εκπνξεπκαηνπνέεζεο θαη ηεο ακεξηθαλνπνέεζεο (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 21/3/2008). ζνλ αθνξϊ Ϊιινπο πνιηηηθνχο, ν ηπιηαλέδεο ζε ζπδάηεζε ζηε ΐνπιά γηα ηελ αλαζεψξεζε ηνπ Ϊξζξνπ 16 ηνπ πληϊγκαηνο θϊλεη ιφγν γηα «ειεχζεξε πξφζβαζε ζηελ πνηνηηθή ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 13/5/2008). Ο εηζεγεηάο ηνπ ΠΏΟΚ Μπφιαξεο, ζηε ζπδάηεζε γηα ζϋκαηα πξνζσπηθνχ ηνπ ΤΠΒΠΘ αλαθϋξεηαη ζηελ «πνηφηεηα ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο» θαη νη εθπαηδεπηηθνέ γηα λα κπνξνχλ «λα πξνζθέξνπλ κηα πνηνηηθή παηδεία πξέπεη λα μέξνπλ φηη πξνζιακβάλνληαη κε έλα ζχζηεκα αληηθεηκεληθφ» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 15/7/2008). Βλψ δηϊ ηνπ εθπξνζψπνπ ηνπ, θ. ΠαλΪξεηνπ, Ϋλα ρξφλν κεηϊ, ην ΠΏΟΚ ζην πκβνχιην ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο πξνεδξεχνληνο ηνπ θ. Μπακπηληψηε δεηϊ «ζέζπηζε αμηνθξαηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζηελ επηινγή ζηειερψλ ηεο εθπαίδεπζεο, επηβξάβεπζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ δηαθξίλνληαη θαηά ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο θαη βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο εηθφλαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο ζε ζρέζε κε ηηο δηάθνξεο δηεζλείο αμηνινγήζεηο» (ΣΏ ΝΒΏ, 26/03/2009). ΣΫινο ζηε ζπδάηεζε γηα ηα θνιϋγηα ν ππνπξγφο Βπξ. ηπιηαλέδεο ππεξακχλεηαη ην λνκνζρεδένπ «κε ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο» ελψ ν εηζεγεηάο ηνπ ΠΏΟΚ ην θαηαςεθέδεη κε αηηηνινγέα ηελ «πξνηεξαηφηεηα ζηελ πνηφηεηα» πνπ Ϋρεη ην δηθφ ηνπ θφκκα (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 31/7/2008). ΏλαθνξΪ ζηε ιϋμε πνηφηεηα απφ εθπξνζψπνπο ηνπ ΛΏΟ δε βξϋζεθαλ, γηα απηφ θαη δελ αλαθϋξνληαη. ρεκαηέδεηαη ινηπφλ ε εηθφλα πσο ε πνηφηεηα εέλαη κηα ιϋμε πνπ ρξεζηκνπνηεέηαη πνηθηινηξφπσο, γηα λα δηθαηνινγάζεη ηηο ζϋζεηο θαη επηινγϋο θπξέσο ησλ δχν κεγϊισλ θνκκϊησλ. Αελ αηηηνινγεέηαη ε ρξάζε ηεο νχηε ε κεηαηφπηζε ελλνηψλ φπσο γηα παξϊδεηγκα «πνηνηηθφο κεηαζρεκαηηζκφο», «πνηνηηθή παηδεία», «πνηνηηθή ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε», «πεξηβάιινλ πνηφηεηαο» θαη «πνηνηηθή αλαβάζκηζε». Σα θφκκαηα ηεο ΏξηζηεξΪο θαέλεηαη φηη απνθεχγνπλ λα ρξεζηκνπνηάζνπλ απηά ηε ιϋμε θαη φηαλ ην θϊλνπλ εέλαη γηα λα ηελ θαηαδηθϊζνπλ. ρεκαηέδεηαη ινηπφλ ε εληχπσζε πσο ε ελλνηνιφγεζε ηεο πνηφηεηαο ρξεζηκνπνηεέηαη απνθιεηζηηθϊ θαη κφλν ζην πιαέζην «ελφο ξεηνξηθνχ ιφγνπ, ιατθά εχπεπηνπ, ελίνηε γνεηεπηηθνχ, πάληα θαηαγγειηηθνχ, ζπαλίσο φκσο ηεθκεξησκέλνπ» (ηακϋινο, 2009: 15). 146

155 Ο Γεκφζηνο Λφγνο γηα ηελ Πνηφηεηα θαη ηελ Αμηνιφγεζε Ο ηχπνο θαη ηα εθπαηδεπηηθϊ πεξηνδηθϊ ηα ηειεπηαέα ρξφληα δεκνζηεχνπλ ζπρλϊ Ϊξζξα πνπ αλαθϋξνληαη ζηνλ πξνβιεκαηηζκφ γηα ην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο ζηελ ΒιιΪδα θαη ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο, πνπ πξνθαιεέ θϊζε θνξϊ πνιιϋο αληηδξϊζεηο. Δ ζπδάηεζε φπσο ζα θαλεέ εζηηϊδεηαη πεξηζζφηεξν ζηελ αμηνιφγεζε θαη φρη ηφζν ζηελ πνηφηεηα θαη κε αθνξκά πνιιϋο θνξϋο ην ζρεηηθφ λνκνζεηηθφ Ϋξγν. Σν 1993, ν Ααξβνχδεο, (1993: 40) ηϊζζεηαη ππϋξ ηεο αμηνιφγεζεο θαη εληνπέδεη ηελ πξνβιεκαηηθά ηνπ ζην πψο πξϋπεη λα γέλεηαη απηά, απφ πνηνλ θαη κε πνηνπο ζηφρνπο. ΑηαβιΫπεη ζην ΠΑ. 320/1993 σο ζηφρν ηεο αμηνιφγεζεο ηε «ζπκκφξθσζε, πεηζαξρία θαη ηνλ έιεγρν ησλ εθπαηδεπηηθψλ». χκθσλνο κε απηά ηελ Ϊπνςε εκθαλέδεηαη θαη ν Καββαδέαο (1993: 15-16), πνπ ραξαθηεξέδεη ην ΠΑ σο Ϋλα «θξίθν ζηελ αιπζίδα ηεο ηαμηθήοαληηδξαζηηθήο αλαζπγθξφηεζεο ηεο εθπαίδεπζεο» θαη ηζρπξέδεηαη φηη αμηνινγεέηαη κφλν ν εθπαηδεπηηθφο, ρσξέο λα ιακβϊλνληαη ππφςε Ϊιινη παξϊκεηξνη ηεο εθπαέδεπζεο, φπσο νη ειιεέςεηο ζηελ ππνδνκά, νη κηζζνέ, ν ζπγθεληξσηηζκφο θαη νη θνηλσληθϋο αληζφηεηεο. Δ δνκά ηεο αμηνιφγεζεο πνπ πξνηεέλεηαη Ϋξρεηαη ζε ζπκθσλέα, φπσο ππνζηεξέδεη κε ην ζπγθεληξσηηθφ θαη ηεξαξρηθφ ραξαθηάξα ηεο δνκάο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο. Σνλ επφκελν ρξφλν (1994), ν ΚαηζνπιΪθεο πξνβϊιιεη ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο εθπαηδεπηηθάο ζπλαέλεζεο σο παξϊγνληα επηηπρέαο ζε φπνηνπ εέδνπο θαηλνηνκέα θαη ηδηαέηεξα ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο. Σν 1996, ν Γατξεο (1996: 321) ηϊζζεηαη θαηϊ ηεο αμηνιφγεζεο πνπ Ϋρεη ειεγθηηθφ ραξαθηάξα θαη πνπ ζπληεξεέ «ηελ πξνζσπνπαγή, απηαξρηθή θαη γξαθεηνθξαηηθή δηνίθεζε ηεο εθπαίδεπζεο», ελψ δϋρεηαη ην ρνιηθφ χκβνπιν σο Ϋλαλ απφ ηνπο αξκνδηφηεξνπο λα αμηνινγνχλ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, κε ηελ πξνυπφζεζε φκσο λα εέλαη ηθαλφο θαη λα δνζνχλ θέλεηξα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο γηα λα αμηνινγεζνχλ, φπσο κεέσζε σξαξένπ θαη αμηνπνέεζε ησλ ηθαλψλ εθπαηδεπηηθψλ. Ο Φχθαξεο Ϋλα ρξφλν κεηϊ Ϋξρεηαη λα ζρνιηϊζεη ην Ν.2525/97 θαη κηιϊ, αθελφο κελ, γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο, θαη αθεηϋξνπ γηα ηελ αηθληδηαζηηθά ςάθηζε ηνπ ζπγθεθξηκϋλνπ λφκνπ. Ώπηφο ν αηθληδηαζκφο επζχλεηαη, θαηϊ ηε γλψκε ηνπ, γηα ηε δεκηνπξγέα θιέκαηνο απαηζηνδνμέαο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη γηα ηελ αληέδξαζε ηελ νπνέα πξνβϊιινπλ. Με ην λφκν επέζεο ππνζηεξέδεη πσο ν ξφινο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ηεέλεη λα ππνβηβαζηεέ γηαηέ δε δέλεηαη Ϋκθαζε ζην ξφιν ηνπ σο επηκνξθσηά (1997: ). Οη Υξνλνπνχινπ θαη Γηαλλφπνπινο πϊιη, Ϋξρνληαη λα ππνζηεξέμνπλ πσο ε αμηνιφγεζε ηνπ Ν2525/97 Ϋξρεηαη κε ηελ επέθαζε ηεο «πνηνηηθήο αλαβάζκηζεο ηεο Παηδείαο» θαη πσο ν ξφινο ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαέδεπζεο, αλϊκεζα ζηνπο νπνένπο θαη ν ρνιηθφο χκβνπινο, ραξαθηεξέδεηαη απφ ηνλ Ϋιεγρν, ηελ θαηϊηαμε θαη ηελ ηαμηλφκεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ (1997: 10) θαη κηινχλ γηα «παλνπηηθή αμηνιφγεζε» ζχκθσλα κε ην θνπθντθφ πξφηππν (1997: 13). Οη Καββαδέαο θαη Σζηξηγψηεο θξέλνληαο ην Ν 2525/97 κηινχλ γηα «ζπληεξεηηθή αλαδηάξζξσζε 147

156 ηεο εθπαίδεπζεο ζχκθσλα κε ηηο επηηαγέο ην ΟΟΑ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο». Τπνζηεξέδνπλ πσο πέζσ απφ ηηο θξϊζεηο αλάπηπμε ηεο θνηλσλίαο θαη πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηεο ειιεληθήο εθπαίδεπζεο ππϊξρεη ε «πξαγκαηηθφηεηα ηεο ζπξξίθλσζεο ηεο δεκφζηαο εθπαίδεπζεο θαη ηεο ππνηαγήο ηεο ζηνπο λφκνπο ηεο θαπηηαιηζηηθήο αγνξάο» (Καββαδέαο & Σζηξηγψηεο, 1997: 26). Σν 2002 (62: 9) νη Καββαδέαο θαη Φαηνχξνπ ζπλερέδνπλ λα θαηαθξέλνπλ ηελ αμηνιφγεζε ζεσξψληαο ηε «θεληξηθφ κεραληζκφ πνπ ζα εμππεξεηεί ηελ θαπηηαιηζηηθή αλαδηάξζξσζε ηεο εθπαίδεπζεο κε ηηο αλάγθεο ηεο Νέαο Οηθνλνκίαο». Ο ΡΫππαο, ην 2000, εθθξϊδεη ηηο απφςεηο ηνπ γηα ηελ αμηνιφγεζε πξνζπαζψληαο λα ηε δεη επξχηεξα θαη λα ηελ εληϊμεη ζηελ εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά πνπ θαέλεηαη λα πηνζεηεέηαη κε ηνπο Νφκνπο θαη ηα ΠΑ θαη ππνζηεξέδεη πσο φπνηεο αιιαγϋο πξνηεέλνληαη ππαθνχνπλ ζηνπο θαλφλεο «ηεο δηεζλνπνίεζεο ηνπ θεθαιαίνπ θαη ηεο θπξηαξρίαο ηνπ λενθηιειεπζεξηζκνχ» θαη φηη εληϊζζνληαη ζηε ινγηθά ηεο επηρεηξεκαηηθάο εθπαέδεπζεο. Έηζη ε «αμηνιφγεζε ζπλδέεηαη κε ηελ έληαζε ηεο θνηλσληθήο επηινγήο, ηελ πξνζπάζεηα ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο γηα ηδενινγηθή ρεηξαγψγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ελζσκάησζε ηνπ ζρνιείνπ ζηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο» (2000: 22-23). Βπηζεκαέλεη επέζεο πσο δε δέλεηαη νξηζκφο γηα ηελ πνηφηεηα, αιιϊ φκσο ζεσξεέηαη ε αμηνιφγεζε θιεηδέ γηα ηελ επέηεπμά ηεο. Σν 2001 νη Καββαδέαο θαη ΠΫηηαο αλαθεξφκελνη ζηνπο δεέθηεο θαη ηα θξηηάξηα αμηνιφγεζεο γξϊθνπλ γηα κηα «αθξαία ηερλνθξαηηθή, λενθηιειεχζεξε αληίιεςε γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ. Ζ αληίιεςε απηή ζεσξεί ην ζρνιείν επηρείξεζε θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ σο εξγαδφκελνπαξαγσγφ». Ο ΡΫππαο ζεκεηψλεη θαη απηφο πσο «ε αμηνιφγεζε γίλεηαη θεληξηθφ ζηνηρείν ησλ λενθηιειεχζεξσλ ηδεψλ θαη ζχκθσλα κε ην ιφγν ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο θαη ησλ λενζπληεξεηηθψλ είλαη κηα δηαδηθαζία πνπ αλακνξθψλεη ζεηηθά ην ζρνιείν θαη πνπ εγγπάηαη ηελ πνηφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ», ζπλδϋνληαο Ϋηζη ηελ πνηφηεηα κε ηελ αμηνιφγεζε, ρσξέο φκσο λα πξνζδηνξέδεη ηελ Ϋλλνηα ηελ πνηφηεηαο ( ην έδην πιαέζην θηλεέηαη θαη ν Ννχηζνο κηιψληαο γηα ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε θαη αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ (Ννχηζνο, 2002). Σν 2001, πϊιη ν ΠαπαζηακΪηεο δηαηππψλεη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπ ζρεηηθϊ κε ην ΠΑ 140/98. πγθεθξηκϋλα γηα ηελ αμηνιφγεζε θαηαιάγεη ζηα εμάο: ε αμηνιφγεζε απαηηεέ ζπζηεκαηηθά πξνεηνηκαζέα θαη πξνζπϊζεηα, νη ζηφρνη ηεο πξϋπεη λα εέλαη ζαθεέο θαη λα Ϋρνπλ ζπδεηεζεέ κε ηνπο εκπιεθφκελνπο, πξϋπεη λα Ϋρεη ζηφρν ηελ επηκφξθσζε, λα γέλεη πξψηα πεηξακαηηθά εθαξκνγά απηάο θαη λα επηιεγνχλ ηα θαηϊιιεια Ϊηνκα (ΠαπαζηακΪηεο, 2001: 59-60). Σν 2005, ηνλέδεηαη απφ ηνλ Κέηηα ζηελ Διεπζεξνηππία πσο ε αμηνιφγεζε δελ «είλαη παλάθεηα» (15/05/2005) θαη απφ ηνλ ΜπισλΪθε ζηελ έδηα εθεκεξέδα (06/05/2005) φηη ε «πνηφηεηα ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο είλαη αζαθήο φξνο, ν νπνίνο επηδέρεηαη πνιιψλ εξκελεηψλ θαη δηέπεηαη απφ πάξα πνιιέο παξακέηξνπο, φπσο πνηφηεηα δηδαθηηθνχ έξγνπ, ζπγγξακκάησλ, ππνδνκψλ θ.α.» θαη φηη ε αμηνιφγεζε πξϋπεη λα Ϋρεη κνλαδηθφ ζηφρν «ηε βειηίσζε». 148

157 Ο Παπαδφπνπινο κε ηε ζεηξϊ ηνπ Ϋξρεηαη λα ηαρζεέ ππϋξ ηεο αμηνιφγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαθϋξνληαο ραξαθηεξηζηηθϊ «ε έιιεηςε ηα ηειεπηαία 20 ρξφληα θάζε κνξθήο αμηνιφγεζεο ζε φια ηα επίπεδα, αληί λα νδεγήζεη ζηελ άλζηζε φισλ ησλ ινπινπδηψλ, ζπλέβαιε αληίζεηα ζηελ εγθαηάζηαζε ελφο πλεχκαηνο «σραδεξθηζκνχ» θαη βνιέκαηνο ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο κε πξνθαλείο θαθέο ζπλέπεηεο» (1998: 10). Ο ΜπαγΪθεο επηζεκαέλεη πσο ε ιχζε γηα ην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο δελ πξϋπεη λα επηθεληξψλεηαη ζε ζπλζάκαηα ηνπ ηχπνπ «λαη ή φρη ζηελ αμηνιφγεζε». Σν πξφβιεκα γηα απηφλ εέλαη νη απαληάζεηο ζε εξσηάκαηα ηνπ ηχπνπ «πνηα αμηνιφγεζε απφ πνηνπο; ε πνην πιαίζην; Με πνηα ζπκκεηνρή θαη ελεκέξσζε ησλ αμηνινγνχκελσλ»; Δ αμηνιφγεζε ππνζηεξέδεη πσο εέλαη Ϋλα εξγαιεέν, φπσο πνιιϊ Ϊιια θαη εμαξηϊηαη απφ ην πσο ρξεζηκνπνηεέηαη (1999: 28). χκθσλε γλψκε κε ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο θαέλεηαη λα Ϋρεη ν Αεκεηξφπνπινο (2007: 348) πνπ ππνζηεξέδεη πσο ν ζπγθεθξηκϋλνο λφκνο «απνηειεί έλα βήκα πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε». Ο Θεξηαλφο, απφ ηελ Ϊιιε, πηζηεχεη πσο «ε ζηξνθή ελφο κεγάινπ κέξνπο ηεο επηζηεκνληθήο θνηλφηεηαο ζην δήηεκα ηεο αμηνιφγεζεο ηεο εθπαίδεπζεο νθείιεηαη ζηελ αγνξά θαζψο απηέο νη έξεπλεο ρξεκαηνδνηνχληαη» (Θεξηαλφο, 2008) θαη γηα ην Ν.2986/2002 ππνζηεξέδεη φηη απνηειεέ «έλα παλνπηηθφ, αζθπθηηθφ έιεγρν ησλ εθπαηδεπηηθψλ» πνπ θαιχπηεηαη απφ ην ζηφρν γηα πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο (Θεξηαλφο, 2007). ζνλ αθνξϊ ζηνλ ηειεπηαέν ηζρχνληα Νφκν, 2986/2002, θαη πϊιη Ϋρνπλ δηαηππσζεέ δξηκχηαηεο θξηηηθϋο θπξέσο απφ αξζξνγξϊθνπο πνπ εέλαη θαηϊ ηνπ λενθηιειεπζεξηζκνχ. Γέλεηαη ιφγνο γηα «αζθπθηηθφ δηνηθεηηθφ πιαίζην» θαη «ρεηξαγψγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ» ( πξφζβαζε ζηηο 28/7/2009), θαη γηα «άζθεζε πίεζεο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ρεηξαγψγεζήο ηνπο» ( πξφζβαζε ζηηο 28/7/2009). Ο Γεέηνλαο ζηελ Διεπζεξνηππία ζηηο 13/06/2005 ππνγξακκέδεη ηελ αλαγθαηφηεηα ην ζχζηεκα αμηνιφγεζεο λα εέλαη αλζξψπηλν, παηδαγσγηθφ, ιεηηνπξγηθφ, δηνξζσηηθφ θαη βειηησηηθφ πξνο φιεο ηηο θαηεπζχλζεηο θαη επηζεκαέλεη πσο «είλαη ε ψξα πνπ ε ζχγρξνλε Διιάδα κπνξεί θαη πξέπεη λα παξαδερζεί φηη ε αμηνιφγεζε είλαη αλαπφζπαζην κέξνο θάζε νξγαλσκέλεο, ζπλεηδεηήο θαη ζθφπηκεο ελέξγεηαο θαη δξαζηεξηφηεηαο». Ο ΓηαηξνκαλνιΪθεο ζηηο 31/08/2008 ζεκεηψλεη πνιχ εχζηνρα πσο απφ ην 1964 σο ην 2005 γέλνληαη ζπλερψο κεηαξξπζκέζεηο ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη πσο απηφ απνηειεέ «κηα άιιε απφδεημε ηεο ίδηαο κηθξφ-πνιηηηθήο πξνρεηξφηεηαο». χκθσλα κε ην Σδηφβα ζε δεκνζέεπκα ζην ΐάκα (17/5/2009: 63) νη πξνυπνζϋζεηο ηηο επηηπρεκϋλεο αμηνιφγεζεο Ϋγθεηληαη ζηελ χπαξμε κηαο θνπιηνχξαο αμηνιφγεζεο θαη ζηελ ρξάζε ησλ απνηειεζκϊησλ ηεο, «ε Διιάδα φρη κφλν δε δηαζέηεη ηέηνηα θνπιηνχξα αιιά ππάξρεη δηάρπηε ε θαρππνςία γηα ηελ αληηθεηκεληθφηεηα θάζε αμηνιφγεζεο» ελψ γηα ην ηη Ϋπεηαη ηεο αμηνιφγεζεο, δελ θαέλεηαη λα απνηειεέ αληηθεέκελν ζρεδηαζκνχ θαη εθαξκνγάο. 149

158 ΤπΪξρνπλ επέζεο δεκνζηεχκαηα πνπ αλαθϋξνληαη ζηελ αλαγθαηφηεηα λα ζπκβαδέζεη ε ειιεληθά εθπαέδεπζε κε ηελ αληέζηνηρε επξσπατθά. Γηα παξϊδεηγκα, ην ΐάκα (02/11/2001) αλαθϋξεη ηελ πξνηεξαηφηεηα ηεο εγεζέαο ηνπ ΤΠΒΠΘ λα δψζεη ψζεζε ζηελ ειιεληθά εθπαέδεπζε, ψζηε λα ζπκβαδέζεη κε ηηο εμειέμεηο ζην ρψξν ηεο ΒΒ. «Βαζηθέο επηδηψμεηο ζηελ θαηεχζπλζε απηή είλαη ε αχμεζε ηεο πνηφηεηαο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο κε παξάιιειε δηεχξπλζε ηνπ θάζκαηνο ζπνπδψλ». Δ Ρεγνπνχινπ κηιϊ γηα απνζπαζκαηηθά αληηγξαθά κϋηξσλ ηεο μϋλεο εθπαηδεπηηθάο πξαγκαηηθφηεηαο, ρσξέο ηε ζπλαέλεζε θαη επηκφξθσζε ηνπ Έιιελα εθπαηδεπηηθνχ (2002). Ο ΜσξαΎηεο ην 2002, αλαθϋξεηαη ζηελ «παλεπξσπατθή εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ηνπ θαπηηαιηζκνχ» ζηα ζπκθϋξνληα ησλ πνιπεζληθψλ πνπ επηζπκνχλ κε ηνλ Ϋιεγρν ηεο εθπαέδεπζεο λα εμαζθαιέζνπλ ηελ θπξηαξρέα ηνπο (2002: ). Κξηηηθή ηεο Γηακφξθσζεο ηεο Διιεληθήο Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο Με βϊζε φζα δηαπηζηψζεθαλ απφ ηελ αλϊιπζε ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ, ζε πξνεγνχκελε ελφηεηα θαη ηεο επξσπατθάο θαη ειιεληθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ζηελ παξνχζα, θϊλεθαλ ηνπιϊρηζηνλ ηϋζζεξα βαζηθϊ πξϊγκαηα. Πξψηνλ, φηη ε ζπδάηεζε γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηε δηαζθϊιηζά ηεο ζπλδϋεηαη Ϊκεζα κε ηελ νηθνλνκέα θαη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ζε παγθφζκην επέπεδν. πλεπψο, ε εθπαέδεπζε δελ λνεέηαη παξϊ σο πξνυπφζεζε ηεο νηθνλνκέαο ζην πιαέζην ηεο παγθνζκηνπνέεζεο. Αεχηεξνλ, εξγαιεέν γηα ηελ δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο εέλαη ε αμηνιφγεζε, ε νπνέα εγγπϊηαη θαη παξαθνινπζεέ ηελ πινπνέεζε ησλ κϋηξσλ πνπ Ϋρνπλ ιεθζεέ θαη βνεζϊεη ζηε βειηέσζά ηνπο. Σξέηνλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπγθεθξηκϋλνη δεέθηεο γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη θαηϊ ζπλϋπεηα γηα ηελ εθηέκεζε ηεο δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο θαη απηφ γηαηέ κε απηφλ ηνλ ηξφπν δηεπθνιχλεηαη ε ζχγθξηζε. ΣΫηαξηνλ, ε πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο ρξεζηκνπνηεέηαη σο Ϋλλνηα νκπξϋια θαη δελ δέλεηαη Ϋλαο νξηζκφο. ΚΪζε θνξϊ κεηαβϊιιεηαη ην πεξηερφκελφ ηεο αλϊινγα κε ηηο ηδηαέηεξεο ζπλζάθεο ηνπ πιαηζένπ ζην νπνέν εθαξκφδεηαη, αιιϊ πϊληα ζηνρεχεη ζηελ νηθνλνκέα θαη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα. Έρνληαο απηϊ σο δεδνκϋλα, εέλαη πξνθαλϋο φηη ε πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο ζηελ Βπξσπατθά Έλσζε ζπγθξνηεέηαη κε βϊζε ηελ πξαγκαηηθφηεηα ησλ επξσπατθψλ θξαηψλ. ΠξνηΪζζνληαη Ϊμνλεο δξϊζεηο πνπ ζχκθσλα κε ηελ ΒΒ ζρεηέδνληαη κε ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο θαη Ϋρνπλ Ϊκεζε ζρϋζε κε φζα ιϋλε νη κεγϊινη δηεζλεέο νξγαληζκνέ ζρεηηθϊ κε ηελ πνηφηεηα ζηηο αλαπηπγκϋλεο ρψξεο ηνπ πιαλάηε. ΜΫζσ ηνπ επξχηεξνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγέαο ηεο ΒΒ θαη ηεο ζπγθξφηεζεο θαη πξνψζεζεο ηεο πνιηηηθάο ηεο (ηακϋινο & ΐαζηιφπνπινο, 2004), ηα θξϊηε-κϋιε ζπληνλέδνπλ ηηο πνιηηηθϋο ηνπο, εμεηδηθεχνπλ ηνπο Ϊμνλεο θαη θαζνξέδνπλ ηηο δξϊζεηο ηνπο, πεξηνξέδνληαο ηαπηφρξνλα ηα πεξηζψξηα απηνλνκέαο ηνπο (Σζανχζεο, 1996). ΐΫβαηα απφ ηελ Ϊιιε, ε πξνψζεζε ηεο επξσπατθάο πνιηηηθάο κϋζσ ηεο ρξάζεο θνηλψλ 150

159 εμεηδηθεπκϋλσλ εθθξϊζεσλ, φπσο γηα παξϊδεηγκα «αλνηθηά κϋζνδνο ζπληνληζκνχ», βνεζϊ ηα θξϊηε-κϋιε λα πξνσζνχλ κϋηξα πνπ άζειαλ λα εθαξκφζνπλ αιιϊ δελ ηνικνχζαλ λα ην θϊλνπλ. Έηζη, γηα παξϊδεηγκα, ζηελ πεξέπησζε εθπαηδεπηηθψλ αιιαγψλ δελ εέλαη ζπϊλην λα απνδέδεηαη ε εθαξκνγά ηνπο ζηελ ΒΒ, δηεπθνιχλνληαο ηα θξϊηε-κϋιε λα δηθαηνινγνχλ ηα κϋηξα πνπ ιακβϊλνληαη (ΚαξαηδηΪ-ηαπιηψηε & Λακπξφπνπινο, 2006: 179). ε φ,ηη αθνξϊ ηελ ΒιιΪδα θαζέζηαηαη εκθαλϋο ηφζν απφ ηνλ θνηλνβνπιεπηηθφ ιφγν φζν θαη απφ ηα λνκνζεηάκαηα, αιιϊ θαη ηελ θπξέαξρε θξηηηθά, επηζηεκνληθά θαη πνιηηηθά δεο ηδενινγηθά, φηη ζπκβαδέδεη κε ηελ ρξεζηκνπνηνχκελε νξνινγέα ζε επέπεδν ΒΒ. Σα πξνβιάκαηα παξνπζηϊδνληαη απφ εθεέ θαη κεηϊ. Θα πξνηϊμνπκε εθεέλν πνπ θαέλεηαη θαζνξηζηηθφ, ηδηϊδνλ θαη κνηϊδεη λα ζπληζηϊ κηα ειιεληθά ηδηαηηεξφηεηα: ηελ θξηηηθά. ΠξΪγκαηη, ην εέδνο ηεο θξηηηθάο πνπ δεζπφδεη ζηελ ειιεληθά εμεηδηθεπκϋλε βηβιηνγξαθέα δελ αθνξϊ ηφζν νχηε ηελ αμηνιφγεζε νχηε ηελ πνηφηεηα, νχηε θαλ ηελ εθπαέδεπζε θαη ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Αελ αθνξϊ επέζεο κηα ζπλνιηθά ζπδάηεζε γηα ηε ζϋζε θαη ην ξφιν ηεο ρψξαο ζην ππϊξρνλ παγθνζκηνπνηεκϋλν ζχζηεκα νξγϊλσζεο ηνπ πιαλάηε θαη ηηο πηζαλϋο δηαθνξνπνηεκϋλεο πξνζεγγέζεηο ηεο. Δ παξνπζηαδφκελε θξηηηθά εέλαη βαζχηαηα πνιηηηθά, ππφ ηελ ζθιεξά ζεκαζέα ηεο, ηδενινγηθά θαη αθνξϊ ζηελ ακθηζβάηεζε ηεο παξνπζέαο ηεο ρψξαο ζε απηφ ην ζχζηεκα. Βέλαη ζαθϋο φηη απηά ε ζπδάηεζε εέλαη εμαηξεηηθϊ δχζθνιν λα ζηαζεέ πϋξα απφ ηα ζχλνξα ηεο ΒιιΪδαο θαη νξηνζεηεέ, αλ δελ πεξηζσξηνπνηεέ (;), ηελ ειιεληθά αληέιεςε, λνεκαηνδφηεζε θαη ζπκκεηνρά ζηνλ δηεζλά ρψξν. Σν δεχηεξν πξφβιεκα ζρεηέδεηαη κε ην πξψην θαη ην δηνγθψλεη. Πξνθαιεέ εληχπσζε ην γεγνλφο φηη ε εθϊζηνηε θπβϋξλεζε κνηϊδεη, απφ ηε κηα, Ϊηεγθηε, απνθαζηζκϋλε θαη ακεηϊθιεηε σο πξνο ηηο ηδϋεο θαη ην πξφγξακκϊ ηεο Ϋηζη φπσο απηφ κεηαθξϊδεηαη ζε λνκνζεηηθφ Ϋξγν, θαη απφ ηελ Ϊιιε, Ϊβνπιε, Ϊηνικε θαη ζε θϊζε πεξέπησζε αλαπνηειεζκαηηθά σο πξνο ηελ εθαξκνγά ησλ εθϊζηνηε δηθψλ ηεο λφκσλ. Έηζη, θαληϊδεη φηη ην Ϋξγν ηεο νινθιεξψλεηαη κε ηελ ςάθηζε ηνπ φπνηνπ λφκνπ θαη φρη κε ηελ παξαθνινχζεζε ηεο εθαξκνγάο ηνπ. Δ θπξηφηεξε ζπλϋπεηα εέλαη φηη απηά ε ηαθηηθά δελ βνεζϊ ζηε ζπγθξφηεζε θαη πινπνέεζε πνιηηηθψλ γηα ηε βειηέσζε ηεο ειιεληθάο πξαγκαηηθφηεηαο. Δ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα κνηϊδεη εγθισβηζκϋλε ζε κηα αθηλεζέα κε εηθνληθά θαη κφλν δξϊζε, αθνχ ηεέλεη λα γέλεη δεδνκϋλε ε κε εθαξκνγά ησλ φπνησλ λφκσλ ςεθέδνληαη, ε κε παξαθνινχζεζε ηεο πνξεέαο ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, ε αιιαγά ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο κε ηελ αιιαγά θπβϋξλεζεο αθφκα θαη ππνπξγνχ, θαη «ε ζπλέρηζε ησλ πξαθηηθψλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην βαζκφ πνπ δελ πθίζηαληαη κεραληζκνί θαη δηαδηθαζίεο ειέγρνπ» (ηακϋινο, 2009: 42; Eurydice, 2007/2008). Σν ηξέην πξφβιεκα πνπ αλαδεηθλχεηαη εέλαη ε Ϋιιεηςε ζπληνληζκνχ θαη ελαξκφληζεο ηφζν κε ηε ινγηθά φζν θαη κε ην βεκαηηζκφ ηεο ιεηηνπξγέαο ζεζκψλ εθηφο ειιεληθάο πξαγκαηηθφηεηαο. Γηα παξϊδεηγκα, ε ινγηθά ηφζν ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ φζν θαη ηεο ΒΒ 151

160 θϊλεθε φηη εέλαη ν θαζνξηζκφο πνιηηηθψλ πνπ ελψ πξνηεέλνηλ Ϊμνλεο πνιηηηθάο, αθάλνπλ πεξηζψξηα απηνλνκέαο ζηελ ζπγθεθξηκελνπνέεζε δξϊζεσλ θαη κϋηξσλ ζε ηνπηθφ, εζληθφ επέπεδν, κε βϊζε ηεο ηδηαέηεξεο θϊζε θνξϊ ζπλζάθεο. Ώπηφ επηβϊιιεη θαζαξϋο θαη ηζρπξϋο εζληθϋο επηινγϋο πνπ ζα βνεζνχζαλ ζηελ αλϊδεημε θαη, θαηϊ ζπλϋπεηα, ηε βειηέσζε ηεο «ηνπηθάο» πξαγκαηηθφηεηαο. ΚΪηη ηϋηνην, ηνπιϊρηζηνλ ζην ζϋκα πνπ εμεηϊδνπκε δελ ππϊξρεη ζην βαζκφ πνπ απφ φ,ηη θαέλεηαη φια αλαπαξϊγνληαη θαηϊ ηξφπν κεραληθφ θαη απηφκαην ρσξέο πξαγκαηηθά επεμεξγαζέα. Σν ηϋηαξην πξφβιεκα ζπλδϋεηαη κε ην ηξέην. Ώπφ ηε ζηηγκά πνπ ε ρψξα αλαπαξαγϊγεη απιψο απηϊ πνπ λνκέδεη φηη νη Ϊιινη ζϋινπλ λα αθνχζνπλ (κε ζηφρν κϊιινλ ηα θνηλνηηθϊ θνλδχιηα), θαέλεηαη φηη φρη κφλν δελ δξα ελεξγεηηθϊ ζπλεηζθϋξνληαο ζηελ παξαγσγά ηδεψλ θαη ζπγθξφηεζεο πνιηηηθάο αιιϊ, αθφκα ρεηξφηεξα, κνηϊδεη λα κελ θαηαλνεέ θαλ ηηο δηϊθνξεο Ϋλλνηεο θαη ηε ρξάζε ησλ ελλνηψλ απηψλ. Έηζη, ζηα λνκηθϊ θαη δηνηθεηηθϊ θεέκελα απηϋο ρξεζηκνπνηνχληαη ηππηθϊ θαη γξαθεηνθξαηηθϊ θαηϊ θπθιηθφ ηξφπν κϋζα ζην ρψξν θαη ηνλ ρξφλν. Ώπφ εθεέ θαη πϋξα εέλαη πξνθαλϋο φηη νχηε ε ζεσξεηηθά αλαδάηεζε επέ ησλ ελλνηψλ νχηε θαη ε πεηξακαηηθά εθαξκνγά ηνπο Ϋρεη λφεκα θαη γη απηφ δελ επηρεηξεέηαη. πλεπψο, δελ εέλαη ηπραέν φηη ε ειιεληθά βηβιηνγξαθέα βξέζεη ηδενινγηθφ-πνιηηηθψλ ηνπνζεηάζεσλ αιιϊ δελ εέλαη ηφζν επαξθάο ζε φ,ηη αθνξϊ ζεσξεηηθφ πξνβιεκαηηζκφ θαη επηζηεκνληθφ πεηξακαηηζκφ. Σν πϋκπην πξφβιεκα πξνθχπηεη σο θπζηθά απφξξνηα απφ ηα πξνεγνχκελα. Ώπφ ηε ζηηγκά πνπ δηακνξθψλεηαη κηα θαηϊζηαζε ηϋηνηαο κνξθάο εέλαη πξνθαλϋο φηη ην ζεκαληηθφ δελ εέλαη πιϋνλ ε ζπγθξφηεζε πνιηηηθάο πξφηαζεο, ε εθαξκνγά ησλ λφκσλ θαη ε επηινγά ησλ θαηαιιειφηεξσλ πξνζψπσλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα θϋξνπλ ζε πϋξαο Ϋλα Ϋξγν. πλεπψο, ε δηαπέζησζε φηη νη εθϊζηνηε θπβεξλάζεηο ελδηαθϋξνληαη γηα ηα θξηηάξηα επηινγάο ησλ πξνζψπσλ θαη κφλν, δελ κπνξεέ παξϊ λα ζεσξεζεέ σο θπζηθά ζπλϋπεηα κηαο ζπλνιηθφηεξεο πξνβιεκαηηθάο θαηϊζηαζεο. Ήδε Ϋγηλε κηα κηθξά αλαθνξϊ ζε απηφ ην ζϋκα ζηα πξνεγνχκελα θαη ζα αλαδεηρζεέ θαη ζηελ επφκελε ελφηεηα πνπ αθνξϊ ζηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο θαζψο θαη κϋζα απφ ηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο. ηφρνο φκσο ηεο παξνχζαο κειϋηεο δελ εέλαη λα ζπδεηάζεη γηα ην ειιεληθφ πειαηεηαθφ ζχζηεκα θαη ηηο αηνκηθϋο ηαθηηθϋο πξνο έδηνλ φθεινο, γηαηέ μεπεξλϊ ηα φξηϊ ηεο. ΐΫβαηα, πξϋπεη θαλεέο λα παξαδερηεέ φηη αλ θαη ην θπξέαξρν κνληϋιν ιεηηνπξγέαο ηνπ ειιεληθνχ θξϊηνπο ραξαθηεξέδεηαη απφ ηα πξνεγνχκελα, ε ζπλνιηθά εηθφλα εέλαη πην ζχλζεηε. Ώλ θαλεέο ζειάζεη λα παξαθνινπζάζεη ην ζχλνιν ησλ επξσπατθψλ αμφλσλ ζα δηαπηζηψζεη φηη ππϊξρνπλ Ϊμνλεο πνπ Ϋρνπλ αλαπηπρζεέ πεξηζζφηεξν θαη θαιχηεξα απφ απηφλ πνπ αθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε, φπσο γηα παξϊδεηγκα εθεέλνο πνπ αθνξϊ ηελ εθπαέδεπζε θαη επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ά ν Ϊιινο πνπ αθνξϊ ηα αλαιπηηθϊ πξνγξϊκκαηα. Βπέζεο Ϋρεη πξνσζεζεέ ηθαλνπνηεηηθϊ ε απνηχπσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηάκαηνο 152

161 (Κνπιατδάο, 2005). ΠξΪγκαηη, Ϋρεη ηδξπζεέ ν Οξγαληζκφο Βπηκφξθσζεο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ, πνπ πξνβιεπφηαλ απφ ην λφκν 2986/2002 ν νπνένο εέλαη ππεχζπλνο γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνέεζε επηκνξθσηηθψλ πξνγξακκϊησλ πνηθέινπ πεξηερνκϋλνπ (ΚαξαηδηΪ-ηαπιηψηε & Λακπξφπνπινο, 2006: 178). Ώθφκα γέλνληαη ζεκηλϊξηα απφ ην ΠΕ πνπ αθνξνχλ ζηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηα λϋα βηβιέα θαη ηηο λϋεο ηερλνινγέεο (Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην, 2006), αλ θαη ζα Ϊμηδε λα εξεπλεζεέ ην πεξηερφκελν θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα απηψλ ησλ επηκνξθσηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ. ζνλ αθνξϊ ζηελ πνηφηεηα θαη ηδηαέηεξα ηελ αμηνιφγεζε, σο κϋζν γηα ηε δηαζθϊιηζά ηεο εθηφο φισλ ησλ Ϊιισλ εθεέλν πνπ κνηϊδεη λα δεκηνπξγεέ ηζρπξϊ αλαρψκαηα εέλαη ε Ϋιιεηςε ζρεηηθάο θνπιηνχξαο. ΠξΪγκαηη, αθφκα θαη ζάκεξα νη βαζηθνέ λφκνη γηα ηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε, θαη φρη κφλν, ραξαθηεξέδνληαη απφ ηελ αλππαξμέα κεηξάζηκσλ ζηφρσλ θαη δηαδηθαζηψλ ειϋγρνπ ηεο πινπνέεζάο ηνπο. Ώθφκα, ε θνπιηνχξα γηα ηελ πνηφηεηα απαηηεέ ηε δϋζκεπζε φισλ, απφ ηελ θνξπθά σο ηε βϊζε, ε νπνέα εέλαη απαξαέηεην λα πεηζηεέ. Βπέζεο εέλαη αλαγθαέα ε πξνζπκέα γηα ζπκκεηνρά ζε δηαδηθαζέεο αμηνιφγεζεο, Ϋλα πιαέζην πνπ ην δηαθξέλεη ε ζαθάλεηα θαη ε ζπλϋπεηα ησλ δηαδηθαζηψλ, νη αθξηβεέο αξκνδηφηεηεο γηα ηνλ πνηνηηθφ Ϋιεγρν θαη ηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο, ε Ϋκθαζε ζηελ αλαηξνθνδφηεζε, ε δϋζκεπζε γηα αλαγλψξηζε θαη δηϊδνζε ησλ θαιψλ πξαθηηθψλ θαη ε ζσζηά θαη επαέζζεηε δηνέθεζε γηα αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκϊησλ (Newton, 2007: 16). ΏπηΪ ηα ραξαθηεξηζηηθϊ γλσξέζκαηα δελ παξαηεξνχληαη ζηελ ειιεληθά εθπαηδεπηηθά πξαγκαηηθφηεηα. ΑεδνκΫλνπ φηη ηα πξνεγνχκελα δελ ηζρχνπλ ζηελ ειιεληθά πεξέπησζε, ηα ζηειϋρε εθπαέδεπζεο, θαη ηδηαέηεξα νη ρνιηθνέ χκβνπινη ζηελ πεξέπησζά καο, θαινχληαη λα ιεηηνπξγάζνπλ ζε Ϋλα πιαέζην μϋλν πξνο απηνχο, πνπ ζπγρξφλσο δελ εέλαη ζαθϋο θαη παγησκϋλν. ηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα θαλεέο δελ θαέλεηαη λα Ϋρεη πεηζηεέ, επέ ηεο νπζέαο, γηα ηελ αλϊγθε κηαο πνηνηηθάο αλαζπγθξφηεζεο νχηε επέζεο γηα ηελ αμηνιφγεζε πνπ ζα ζπλεηζϋθεξε ζε απηάλ, δελ ππϊξρεη ινηπφλ ε αληέζηνηρε ηδενινγέα πνπ πξνηϊζζεη ηελ πνηφηεηα θαη ηελ θνπιηνχξα πνηφηεηαο πνπ ηελ πξνυπνζϋηεη. Έηζη φκσο, εθεέλν πνπ απνκϋλεη εέλαη ε αηνκηθά ζηϊζε ηνπ θαζελφο- πνπ πξνζδηνξέδεη ηελ θαζεκεξηλά ηνπ πξαθηηθά- πνπ φκσο εέλαη ηφζν πξνβιεκαηηθά φζν θαη αλαπνηειεζκαηηθά γηαηέ νδεγεέ αλαπφθεπθηϊ ζε αλεμϋιεγθηεο θαη αληηθξνπφκελεο εξκελεέεο θαη πξαθηηθϋο. κσο ζε απηφ ην ζεκεέν ζα επαλϋιζνπκε ζηε ζρεηηθά ελφηεηα πνπ αθνξϊ ζηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο ηεο πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο θαη ζπγθεθξηκϋλα ζα αλαδεηρζεέ ζηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο. 153

162 3.4Ο Θεζκφο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ε απηάλ ηελ ελφηεηα ζηφρνο εέλαη λα παξνπζηαζηεέ: α) ε πνξεέα απφ ην ζεζκφ ηνπ Βπηζεσξεηά ζην ρνιηθφ χκβνπιν () β) ην λνκνζεηηθφ πιαέζην πνπ ζπγθξνηεέ ην ζεζκφ ηνπ, γ) ηα θξηηάξηα επηινγάο ησλ θαη δ) ηα πξνβιάκαηα ηνπ ζεζκνχ. Σν λνκνζεηηθφ πιαέζην πνπ ζηελ πνξεέα ησλ εηψλ πξνζδηφξηδε θαη πξνζδηνξέδεη ηηο ιεηηνπξγέεο ηνπ ζεζκνχ ησλ εέλαη ν Ν. 1304/82, ην ΠΑ 214/84, ν Ν. 1566/85, ν Ν. 1966/91, ην ΠΑ 200/1998, ην ΠΑ 201/1998, ην ΠΑ 25/2002, ε ΤΏ 353.1/324/105657/Α1/ , ην ΠΑ 28/2004 θαη ν Ν. 3467/2006 γηα ηε ρξνληθά πεξένδν πνπ κειεηϊκε. Απφ ηνλ Δπηζεσξεηή ζην ρνιηθφ χκβνπιν Δ ηζηνξέα ηνπ επηζεσξεηά ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο ζηελ ΒιιΪδα μεθηλϊ ην 1830 θαη εέρε σο ξφιν λα ειϋγρεη ην βαζκφ εθαξκνγάο ηεο θξαηηθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο θαη λα ηηκσξεέ ά λα ακεέβεη ηνπο δαζθϊινπο αλϊινγα. Δ θξέζε ηνπ επηζεσξεηά θαζφξηδε ηελ παξακνλά ά φρη ηνπ δαζθϊινπ ζηελ ππεξεζέα (ΔιηΪδνπ, 2004: 122). Ώπφ ην 1895 θαη κεηϊ ν Ϋιεγρνο πξνο ηνπο δαζθϊινπο Ϋγηλε κε πην ζπζηεκαηηθφ ηξφπν. Δ ρψξα δηαηξϋζεθε ζε εθπαηδεπηηθϋο πεξηθϋξεηεο θαη θαζηεξψζεθε ν ζεζκφο ηνπ λνκαξρηαθνχ επηζεσξεηά θαη ηνπ βνεζνχ επηζεσξεηά. Οη επηζεσξεηϋο ζπλϋηαζζαλ ηηο ππεξεζηαθϋο εθζϋζεηο, νη νπνέεο απνηεινχζαλ ην βαζηθφ ζηνηρεέν πνπ θαζφξηδε ηελ ππεξεζηαθά θαη επαγγεικαηηθά εμϋιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηε δηϊξθεηα ηεο κεηαπνιεκηθάο πεξηφδνπ κϋρξη θαη ηελ θαηϊξγεζε ηνπ ζεζκνχ ην ΓεληθΪ νη επηζεσξεηϋο αζθνχζαλ Ϋιεγρν αθφκα θαη ζηελ πξνζσπηθά δσά θαη ην πνιηηηθφ θξφλεκα ησλ εθπαηδεπηηθψλ (ΔιηΪδνπ, 2004: 122). χκθσλα κε ην Ν. 309/76 ν Βπηζεσξεηάο αζθνχζε δηνέθεζε, επηζεψξεζε, θαζνδάγεζε, επνπηεέα θαη Ϋιεγρν ζην ζρνιεέν θαη ζην πξνζσπηθφ ηεο πεξηθϋξεηϊο ηνπ (ΏλδξΫνπ, 1986: 83). Σν ιεγφκελν «επηζεσξεηηθφ» απνηϋιεζε γηα ρξφληα αληηθεέκελν ζπδεηάζεσλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Δ πξνϋιεπζε ησλ επηζεσξεηψλ, ν ηξφπνο επηινγάο ηνπο, ην εέδνο θαη ε Ϋθηαζε ησλ αξκνδηνηάησλ ηνπο, ν αξηζκφο ηνπο, νη κεηαβνιϋο πνπ Ϋγηλαλ ιφγσ πνιηηεηαθψλ θαη πνιηηηθψλ αιιαγψλ θαη ηϋινο ε αξκνδηφηεηϊ ηνπο λα ζπληϊζζνπλ ηηο ππεξεζηαθϋο εθζϋζεηο ηθαλφηεηαο (αμηνιφγεζε) ησλ εθπαηδεπηηθψλ, άηαλ ηα ζϋκαηα πνπ βξϋζεθαλ ζην επέθεληξν ησλ ζπδεηάζεσλ (ΏλδξΫνπ & Παπαθσλζηαληέλνπ, 1994: 269). Δ δηθηαηνξέα θαθνπνέεζε πεξηζζφηεξν ην ζεζκφ, κε απνηϋιεζκα ε θξηηηθά γηα απηφλ απφ ηε Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο λα κηιϊ γηα «βεβαξεκέλε θιεξνλνκηθφηεηα» θαη γηα «θαηζαξηζκφ» θαη ηνλ θαηϊγγεηιε γηα «απαξάδεθηε ελζάξθσζε ηνπ πλεχκαηνο ηεο απηαξρηθήο πνιηηείαο, ηεο 154

163 αζηπλφκεπζεο θαη ηεο αιινηξίσζεο ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ θαη ηνπ παηδεπηηθνχ έξγνπ ηνπ ζρνιείνπ» (ΏλδξΫνπ, 1986:80). ΥαξαθηεξηζηηθΪ εέλαη ηα δεέγκαηα εθζϋζεσλ εθεέλεο ηεο επνράο α) «Δπί θαηνρήο είρε ζνβαξάλ αλάκεημηλ εηο ην Δ.Α.Μ. απνιπζείο βάζεη ηνπ Θ ςεθίζκαηνο. Ήδε θαίλεηαη φηη απεκαθξχλζε απφ ηαο παιαηάο ηνπ αληηιήςεηο. Παξά ηνχην παξαθνινπζείηαη ε φιε δηαγσγή θαη δξάζηο ηνπ ππφ ηηο ππεξεζίαο καο, δηφηη ε ππεχζπλνο πηζηνπνίεζεο ησλ θξνλεκάησλ είλαη δήηεκα καθξάο θαη επηκφλνπ παξαθνινπζήζεσο» (Οθηψβξεο 1954), β) «Παξαθνινπζνχκελ ζπλεπψο ηνχηνλ ηδίσο εηο ηαο ζπλαλαζηξνθάο ηνπ, δηφηη έρνκελ εμ εκπηζηεπηηθήο πεγήο ηελ πιεξνθνξίαλ φηη αγνξάδεη ηα ηξφθηκα ηεο νηθνγέλεηάο ηνπο απφ αξηζηεξφλ παληνπψιελ» (ΑεθΫκβξηνο 1955) (ΏλδξΫνπ & Παπαθσλζηαληέλνπ, 1994: 273). Ο Αειψλεο (1994: 183) ππνζηεξέδεη πσο ν ζεζκφο ηνπ επηζεσξεηά «μέπεζε κεηά ηε Μεηαπνιίηεπζε», εμαηηέαο ηνπ φηη γηλφηαλ αλνξζφδνμε επηινγά πξνζψπσλ, ηεο απηαξρηθάο ζπκπεξηθνξϊο θϊπνησλ επηζεσξεηψλ θαη ησλ απμεκϋλσλ δηνηθεηηθψλ θαη πεηζαξρηθψλ εμνπζηψλ πνπ εέραλ απφ ην λφκν. χκθσλα κε ηνλ Καξαγεψξγν (1994: 35) ν ζεζκφο ηνπ επηζεσξεηά δελ κπνξνχζε λα εθπιεξψζεη ην ξφιν ηνπ θαζνδεγεηά, γηαηέ ην ζεζκηθφ πιαέζην ηεο επνράο ηνπ πξνζδηφξηδε Ϊιιεο ιεηηνπξγέεο θαη θαζάθνληα. «Ο ζθνπφο ηεο χπαξμήο ηνπ ήηαλ ν έιεγρνο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, ζχκθσλα κε ηηο εληνιέο ηεο θεληξηθήο εμνπζίαο», αλαθϋξεη ραξαθηεξηζηηθϊ. Μεζνιαβνχζε δειαδά σο ζχλδεζκνο γηα ηε κεηαβέβαζε νδεγηψλ θαη εληνιψλ 30. Δ θξηηηθά ηνπ ζεζκνχ ζπλδϋζεθε ινηπφλ κε ην αέηεκα γηα εθδεκνθξαηηζκφ ζηελ εθπαέδεπζε. ΜεηΪ ηελ εθινγηθά λέθε ηνπ ΠΏΟΚ (Οθηψβξηνο 1981) ην Α ηεο ΑΟΒ ζα ηαρζεέ ζην πιεπξφ ηεο λϋαο θπβϋξλεζεο φζνλ αθνξϊ ζηελ πξφηαζά ηεο γηα θαηϊξγεζε ηνπ ζεζκνχ ηνπ επηζεσξεηά. Ο Ν. 1304/1982 αληηθαηϋζηεζε ην ζεζκφ ηνπ επηζεσξεηά κε απηφ ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ θαη ε ζπληξηπηηθά πιεηνςεθέα ησλ Αηδαζθαιηθψλ πιιφγσλ δάισλαλ φηη ζηεξέδνπλ ην ζεζκφ (ΔιηΪδνπ, 2004:125). ΜΪιηζηα ν φξνο «ρνιηθφο χκβνπινο» επηιϋρζεθε απφ ηνλ Σνπινχπε εθ κϋξνπο ηεο ΑΟΒ ν νπνένο αηηηνινγψληαο απηά ηελ επηινγά ππνζηάξημε πσο: «πξνηίκεζα ηνλ φξν ζρνιηθφο θαη φρη παηδαγσγηθφο ζχκβνπινο πνπ πξφηεηλαλ νη κεηαξξπζκηζηέο νξηζκέλσλ επξσπατθψλ ρσξψλ γηαηί ζηε δηθή καο πξαγκαηηθφηεηα ην δεηνχκελν δελ ήηαλ ν ζεσξεηηθφο ησλ παηδαγσγηθψλ βηβιίσλ θαη ζπληαγψλ, πνπ βξίζθεηαη ζε ηέιεηα δηάζηαζε κε ηε ζρνιηθή πξάμε, ηελ ππνηηκάεη θαη ηελ αγλνεί, αιιά ν δάζθαινο πνπ είλαη 30 Δ ηζηνξέα ινηπφλ ησλ ηδενινγηθψλ θαη πνιηηηθψλ δηψμεσλ ησλ δεκνζέσλ ππαιιάισλ, θαη φρη κφλν, εέλαη καθξϊ. Σν 1917 ςεθέδεηαη ν λφκνο 755 ηεο θπβϋξλεζεο ΐεληδΫινπ γηα ηελ εθηφπηζε ησλ ππφπησλ πνπ επαπεηινχζαλ ηε «δεκφζηαλ αζθάιεηαλ» θαη ηελ «εζπρία ησλ πνιηηψλ», ελψ ην 1924 Ϋρνπκε ην δηϊηαγκα ηεο θπβϋξλεζεο Παπαλαζηαζένπ «Πεξί ζπζηάζεσο ελ εθάζησ λνκψ επηηξνπψλ αζθαιείαο», κε ην νπνέν θαζηεξψζεθε επέζεκα ε εθηφπηζε γηα πνιηηηθνχο ιφγνπο ( Ώπηά ε θαηϊζηαζε ζην φλνκα ηεο εμφλησζεο ηνπ εζσηεξηθνχ ερζξνχ ζπλερέδεηαη κϋρξη ηε Μεηαπνιέηεπζε ηνπ

164 δνζκέλνο ζηελ αγάπε, ηε δνπιεηά θαη ηνλ θφζκν ηνπ ζρνιείνπ, απηφο πνπ δεη ζαλ αδηάζπαζηε ελφηεηα ηε ζεσξία θαη ηελ πξάμε θαη κε ηε ζπκβνπιή ηνπ κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ πξνθνπή ηνπ ζρνιείνπ» (αιηεξάο, 2009). Φαέλεηαη ινηπφλ πσο δε ζεσξεέηαη απαξαέηεηνο εμαξράο ν αμηνινγηθφο ξφινο θαη πξνηϊζζεηαη ν ξφινο ηεο ζηάξημεο θαη ζπκβνπιάο. Σα Καζήθνληα ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ πσο αλαθϋξζεθε ζηα πξνεγνχκελα κε ην Ν.1304/1982 θαζηεξψλεηαη ν ζεζκφο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ (). Σν Ϋξγν ηνπ, φπσο νξέδεηαη απφ ην λφκν εέλαη ε επηζηεκνληθάπαηδαγσγηθά θαζνδάγεζε θαη ε ζπκκεηνρά ζηελ αμηνιφγεζε θαη ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαζψο θαη ε ελζϊξξπλζε θϊζε πξνζπϊζεηαο γηα επηζηεκνληθά Ϋξεπλα ζην ρψξν ηεο εθπαέδεπζεο. Βηδηθφηεξα ν φπσο αλαθϋξεηαη ζηα Ϊξζξα ηνπ λφκνπ- νθεέιεη λα ζπλεξγϊδεηαη κε ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ, ηνπο δηεπζπληϋο θαη ηνπο πξντζηακϋλνπο ηεο πεξηθϋξεηϊο ηνπ. Βπέζεο Ϋρεη θαζάθνλ λα αληηκεησπέδεη πξνβιάκαηα δηδαθηηθάο θαη αγσγάο, λα επηζθϋπηεηαη ηα ζρνιεέα, λα νξγαλψλεη επηκνξθσηηθϊ ζεκηλϊξηα θαη λα κεηϋρεη ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ. Με ην ΠΑ 214/1984 δελ παξαηεξεέηαη θακέα νπζηαζηηθά αιιαγά ζηα θαζάθνληα θαη ζηηο αξκνδηφηεηεο ησλ. Καη ζε απηφ νξέδνληαη σο θαζάθνληα ε ζπλεξγαζέα, ε νξγϊλσζε ζεκηλαξέσλ θαη ν πξνγξακκαηηζκφο ηνπ δηδαθηηθνχ Ϋξγνπ, ε νξγϊλσζε επηζθϋςεσλ, ε παξαθνινχζεζε δηδαζθαιηψλ, ε ελζϊξξπλζε θαηλνηφκσλ δξϊζεσλ, ε ελεκϋξσζε γηα ηα ζχγρξνλα παηδαγσγηθϊ-δηδαθηηθϊ ζϋκαηα, ε ζπκκεηνρά ζηελ αμηνιφγεζε. ΣειηθΪ, ην ΠΑ εέλαη απιψο πην ιεπηνκεξϋο ζηελ πεξηγξαθά ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Σν λνκνζεηηθφ πιαέζην ινηπφλ νξέδεη πϋληε δξαζηεξηφηεηεο ζην : ηνπ επηκνξθσηά, ηνπ ζπληνληζηά, ηνπ πξνγξακκαηηζηά, ηνπ αμηνινγεηά θαη ηνπ ζπλεξγϊηε ηεο Αηνέθεζεο (Καξαγεψξγνο, 1994; Πακνπθηζφγινπ, 2003). Βπηκνξθσηάο, γηαηέ ζπκκεηϋρεη ζηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, νξγαλψλεη ζεκηλϊξηα, ελεκεξψλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηα ζχγρξνλα επηζηεκνληθϊ, παηδαγσγηθϊ θαη δηδαθηηθϊ ζϋκαηα θ.η.ι. πληνληζηάο, γηαηέ ζπλεξγϊδεηαη κε ηνπο ζπιιφγνπο γνλϋσλ θαη θεδεκφλσλ, κε ηα φξγαλα ηεο ηνπηθάο απηνδηνέθεζεο, κε ηνπο ζπλδηθαιηζηηθνχο θνξεέο θαη εληζρχεη θϊζε πξνζπϊζεηα γηα ηελ αλϊπηπμε δεκηνπξγηθψλ ζρϋζεσλ αλϊκεζα ζηε ζρνιηθά δσά θαη ζην θνηλσληθφ πεξηβϊιινλ. Πξνγξακκαηηζηάο, γηαηέ Ϋρεη ηνλ Ϋιεγρν ηεο πινπνέεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξϊκκαηνο θαη ηελ αλαηξνθνδφηεζε ηεο Πνιηηεέαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηϊ ηνπ ππνδεηθλχνληαο θαη ππνβϊιινληαο ζην ΤΠΒΠΘ θαη ζην ΠΕ ηηο παξαηεξάζεηο θαη ηηο ππνδεέμεηο ηνπο ζρεηηθϊ κε ηα βηβιέα, ηηο κεζφδνπο δηδαζθαιέαο θ.η.ι. Ο ξφινο ηνπ σο αμηνινγεηάο αλαθϋξεηαη ξεηϊ ζην Ν. 1304/1982, Ϊξζξν 2 θαη ζην ΠΑ 214/1984: «Αμηνινγεί ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο 156

165 εθπαηδεπηηθνχο ηα απνηειέζκαηα φζσλ πξνγξακκαηίζηεθαλ», «ζπληάζζεη ζπλνπηηθή έθζεζε πνπ ηελ ππνβάιιεη ζην ΤΠΔΠΘ, ζηελ νπνία αμηνινγεί ην έξγν πνπ επηηειέζηεθε», «εμεηάδεη ηελ εκπεηξία». Βπέζεο, νη παξαπϊλσ ξφινη ηνπ πξνζδέδνληαη θαη ζε πην πξφζθαην λφκν, ζε ΠΑ θαη ζε ΤΏ. ην Ν.2986/2002 φζνλ αθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ Ϊξζξν 5, παξ.2 αλαθϋξεηαη: «ν εθπαηδεπηηθφο αμηνινγείηαη απφ ην δηεπζπληή ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο θαη ηνλ νηθείν ρνιηθφ χκβνπιν» θαη ζηελ ΤΏ 353.1/324/105657/Α1 ζην Ϊξζξν 8 παξ 4 «ζπκκεηέρεη ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ». Βλψ γηα ηελ επηκφξθσζε, ηε δηεμαγσγά θαη ην πεξηερφκελν απηψλ δέλνληαη αλαιπηηθϋο νδεγέεο ζηα ΠΑ 200 θαη 201/1998 ηα νπνέα ηζρχνπλ κϋρξη ζάκεξα θαζψο θαη ζηελ παξαπϊλσ ΤΏ. ΜΪιηζηα θαη ζε πξφζθαηε εγθχθιην ππελζπκέδνληαη απηϊ ηα ΠΑ γηα ηελ νξγϊλσζε θαη πινπνέεζε ησλ επηκνξθσηηθψλ ζπλαληάζεσλ εθ κϋξνπο ησλ (Βγθχθιηνο, Φ.12/725/66545/Γ1, ). Βέλαη ελδηαθϋξνλ ην γεγνλφο φηη ηα θαζάθνληα θαη νη ξφινη πνπ αλαιακβϊλεη ν δελ Ϋρνπλ δηαθνξνπνηεζεέ απφ ηε ζϋζπηζε ηνπ ζεζκνχ κϋρξη ζάκεξα. ΥαξαθηεξηζηηθΪ αλαθϋξνληαη νη δηαηϊμεηο ηνπ Ϊξζξνπ 2 παξ. 6 ηνπ Ν. 2986/2002 θαη ηνπ Ϊξζξνπ 2 ηεο Σ5/53/ Ώπφθαζεο ηνπ Πξσζππνπξγνχ θαη ηνπ Τπνπξγνχ Βζληθάο Παηδεέαο θαη ΘξεζθεπκΪησλ «Καζνξηζκφο Αξκνδηνηήησλ ησλ Τθππνπξγψλ ηνπ ΤΠΔΠΘ» πνπ δεκνζηεχηεθαλ ζην ΦΒΚ 1340/ , φπνπ γέλεηαη θαη πϊιη ιφγνο γηα ηελ επζχλε ησλ σο πξνο ηελ επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά θαζνδάγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαζψο θαη σο πξνο ηελ αμηνιφγεζε. Βπέζεο, ην Ϋξγν ηνπο πεξηγξϊθεηαη ζην Ϊξζξν 8 θαη 9 ηεο ΤΏ /324/105657/Α1 ην νπνέν εέλαη ην έδην φζνλ αθνξϊ ηελ νπζέα ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηνπ κε ηνλ Ν. 1304/1982. ηα Ϊξζξα 10 θαη 11 ηεο παξαπϊλσ ΤΏ πξνζδηνξέδνληαη ηα θαζάθνληϊ ησλ ζε ζρϋζε κε ηνπο ΑηεπζπληΫο ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ θαη ηνπο ζπιιφγνπο δηδαζθφλησλ θαη κε ηνπο ΑηεπζπληΫο Βθπαέδεπζεο θαη ΠξντζηακΫλνπο Γξαθεέσλ Βθπαέδεπζεο. Καη ζε απηά ηελ πεξέπησζε δέλνληαη πεξηζζφηεξεο δηεπθξηλέζεηο ζε ζχγθξηζε κε ην ΠΑ 214/84. πλεξγϊδνληαη, πξαγκαηνπνηνχλ ζπζθϋςεηο, εμεηϊδνπλ εθπαηδεπηηθϊ πξνβιάκαηα, επηζεκαέλνπλ πξνβιάκαηα δηνηθεηηθνχ ραξαθηάξα, πξνγξακκαηέδνπλ. Σν έδην ηζρχεη θαη γηα ην Ϊξζξν 12, ην νπνέν εέλαη ην έδην κε ηα αληέζηνηρα 10, 11 θαη 12 ηνπ ΠΑ 214/84 κφλν πνπ ζηελ ΤΏ /324/105657/Α1 δε γέλεηαη αλαθνξϊ ζηε ζπλεξγαζέα ησλ κε ηνπο ζπλδηθαιηζηηθνχο θνξεέο. ηελ έδηα Τπνπξγηθά Ώπφθαζε, ζην Ϊξζξν 13 νξέδνληαη νη εηδηθϋο ππνρξεψζεηο ησλ, νη νπνέεο, φπσο δηαπηζηψλεηαη, δε δηαθϋξνπλ νπζηαζηηθϊ απφ απηϋο ηνπ Ώπηφ θαέλεηαη απφ ηελ επζχλε πνπ Ϋρνπλ γηα ηελ επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά θαζνδάγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, απφ ηνλ επηκνξθσηηθφ ηνπο ξφιν, ηελ αμηνιφγεζε θαη απφ ηελ ππνρξϋσζε λα ζπληϊζζνπλ Ϋθζεζε γηα ηελ Ϊζθεζε ηνπ επηζηεκνληθνχ θαη παηδαγσγηθνχ ηνπο Ϋξγνπ. Δ Ϋθζεζε απηά άηαλ πξνζσπηθά κϋρξη ην ζρνιηθφ Ϋηνο , Ϋθηνηε ηππνπνηεέηαη κέα 157

166 θφξκα απφ ην ΠΕ, ηελ νπνέα θαινχληαη λα ζπκπιεξψζνπλ θαη λα ζηεέινπλ εέηε πξνζσπηθϊ ζην ΠΕ εέηε κϋζσ ηεο Πεξηθεξεηαθάο Αηεχζπλζεο θαη ηνπ νηθεένπ ηνπο ΠξντζηακΫλνπ Βπηζηεκνληθάο θαη Παηδαγσγηθάο Καζνδάγεζεο. Βπέζεο παξαθνινπζνχλ ηε ιεηηνπξγέα ησλ ζρνιηθψλ βηβιηνζεθψλ, παξαθνινπζνχλ ην πξνγξακκαηηζκφ ηεο δηδαθηϋαο χιεο θαη ζπληνλέδνπλ ηελ πνξεέα ηεο θαη αλαιακβϊλνπλ ηηο δηδαζθαιέεο καζεκϊησλ θαηϊ ηηο επηκνξθψζεηο εθπαηδεπηηθψλ. ην ΠΑ 214, ζηα Ϊξζξα 11 θαη 12, αλαθϋξεηαη θαη ε ζπλεξγαζέα ηνπο κε ηνπο ζπλδηθαιηζηηθνχο θνξεέο θαζψο θαη ε αλϊπηπμε ζρϋζεσλ ζρνιεένπ θαη θνηλσλέαο. Ώπηά ε Ϋκθαζε κϊιινλ άζειε λα δψζεη ην ζηέγκα ηεο αιιαγάο εθεέλεο ηεο επνράο. Ο Ν.3467/2006 δελ αλαθϋξεηαη θαζφινπ ζηα θαζάθνληα θαη ζηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ, αλαθϋξεηαη κφλν ζηε δηαδηθαζέα θαη θξηηάξηα ηεο επηινγάο ηνπο. πσο ζθνπεχνπκε λα αλαδεέμνπκε ζηελ επφκελε ελφηεηα, ε αιιαγά ησλ λφκσλ ά ΠΑ ησλ ζρεηηθψλ κε ηα θξηηάξηα επηινγάο ησλ αθνινπζεέ ηηο αιιαγϋο ησλ θπβεξλάζεσλ. ΜΪιηζηα κπνξεέ θαλεέο λα ππνζϋζεη, αλ αλαηξϋμεη ζηα ηειεπηαέα Ϋηε, φηη απηφ πνπ ελδηαθϋξεη ηελ εθϊζηνηε θπβϋξλεζε εέλαη ε ζϋζπηζε ησλ δηθψλ ηεο θξηηεξέσλ επηινγάο. Κξηηήξηα Δπηινγήο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ Ο Ν 3467/2006 αληηθαηϋζηεζε ην ΠΑ 25/2002 Ϊξζξν 9, ην νπνέν απνηεινχζε ηξνπνπνέεζε ηνπ Ν 1966/1991. Αειαδά ε θπβϋξλεζε ηεο ΝΑ Ϊιιαμε ην πιαέζην πνπ εέρε ζεζπέζεη ην ΠΏΟΚ ην 2002, ην νπνέν κε ηε ζεηξϊ ηνπ εέρε αιιϊμεη εθεέλν πνπ εέρε ζεζπέζεη ε ΝΑ ην Ώπηά ε ηαθηηθά αλαδεηθλχεη ηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα θαη κϊιινλ δέλεη βϊζε ζηε ζπδάηεζε γηα ηνπο «εκϋηεξνπο» θαη ηηο πειαηεηαθϋο ζρϋζεηο, πνπ εέηε πξνεγεέηαη ζηε ΐνπιά εέηε Ϋπεηαη σο δηακαξηπξέα. ηνλ πέλαθα πνπ παξαηέζεηαη ζην παξϊξηεκα παξαθνινπζνχκε ηηο αιιαγϋο ζηα θξηηάξηα επηινγάο ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ πνπ επϋθεξε ν ηειεπηαένο λφκνο (3467/2006). πγθξέλνληαο ην ΠΑ 25/2002 κε ην Νφκν 3467/ ζρεηηθϊ κε ηελ επηινγά ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ ζα κπνξνχζακε λα παξαηεξάζνπκε ηα εμάο: 1. Με ην Νφκν 3467/2006 απμϊλνληαη ηα Ϋηε εθπαηδεπηηθάο ππεξεζέαο απφ 10 ζε 16 θαζψο θαη ηα Ϋηε Ϊζθεζεο ησλ δηδαθηηθψλ θαζεθφλησλ απφ 8 ζε 10, βϊζεη ησλ νπνέσλ κπνξεέ θϊπνηνο λα ζεκειηψζεη δηθαέσκα αέηεζεο γηα. 2. ΏπμΪλεηαη ην αλψηαην φξην αμηνινγηθψλ κνλϊδσλ ππεξεζηαθάο θαηϊζηαζεο θαη δηδαθηηθάο εκπεηξέαο απφ 8 ζε Ο Νφκνο πνπ ηζρχεη απφ ην 2010 γηα ηελ επηινγά ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαέδεπζεο εέλαη ν Ν (ΦΒΚ Ώ 71/ ) 158

167 3. Μεηψλνληαη νη αμηνινγηθϋο κνλϊδεο θαηνράο δηδαθηνξηθνχ δηπιψκαηνο απφ 8 ζε 6. Σν κεηαπηπρηαθφ κνξηνδνηεέηαη κε 3 κνλϊδεο ελψ κε ην παιηφ πιαέζην 4. ΒλδηαθΫξνλ εέλαη φηη ζχκθσλα κε ην Νφκν 3467/2006 ν θϊηνρνο δηδαθηνξηθνχ θαη κεηαπηπρηαθνχ δελ παέξλεη 9 κνλϊδεο αιιϊ 7, ζχκθσλα κε ην Ϊξζξν 8, παξ.2.(ηα3). Με ην παιηφ πιαέζην, αλ ην κεηαπηπρηαθφ άηαλ ζην έδην αληηθεέκελν κε ην δηδαθηνξηθφ, ν ππνςάθηνο Ϋπαηξλε κφλν ηηο κνλϊδεο ηνπ δηδαθηνξηθνχ, δειαδά 8, Ϊξζξν 10, παξ Πεξηπηψζεηο επηζηεκνληθάο παηδαγσγηθάο ζπγθξφηεζεο κνξηνδνηνχληαη ιηγφηεξν κε ην Νφκν 3467/2006, φπσο γηα παξϊδεηγκα νη ηέηινη ζπνπδψλ, ηα κεηαπηπρηαθϊ- δηδαθηνξηθϊ δηπιψκαηα, ε ζπγγξαθηθά δξαζηεξηφηεηα θαη νη εηζεγάζεηο ζε ζπλϋδξηα. ΒλδηαθΫξνλ εέλαη φηη ε επηκφξθσζε ζηηο λϋεο ηερλνινγέεο κνξηνδνηεέηαη κε 0,75 κνλϊδεο, ελψ κε ην παιηφ πιαέζην 1 κνλϊδα. 5. Βληνπέδεηαη ελδηαθϋξνπζα δηαθνξϊ ζηελ πεξέπησζε θαηνράο πνιιψλ πηζηνπνηεηηθψλ μϋλσλ γισζζψλ. Με ην Νφκν 3467/2006 «αλ ν ππνςήθηνο θαηέρεη πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο απνδεηθηηθά γλψζεο ηεο ίδηαο μέλεο γιψζζαο ππνινγίδνληαη κνλάδεο κφλν ζην αλψηεξν επίπεδν», θϊηη πνπ έζρπε θαη ζην πξνεγνχκελν ΠΑ. Ώπηφ πνπ πξνζηέζεηαη εέλαη φηη «ζε θάζε πεξίπησζε αλεμάξηεηα απφ ην πιήζνο ησλ μέλσλ γισζζψλ θαη ηνπ επηπέδνπ γισζζνκάζεηαο ηνπ ππνςεθίνπ, νη αμηνινγηθέο κνλάδεο απνηηκψληαη θαηά αλψηαην φξην 4», Ϊξζξν 8, παξ 2ηα3. 6. Οη αμηνινγηθϋο κνλϊδεο γηα ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ηε γεληθά ζπγθξφηεζε ηνπ ππνςεθένπ παξακϋλνπλ νη έδηεο. 7. Μεέσζε ησλ αμηνινγηθψλ κνλϊδσλ γηα ην ζπγγξαθηθφ εξεπλεηηθφ Ϋξγν απφ 6 ζε 5, ελψ δελ ππνινγέδνληαη νη αλαθνηλψζεηο ζε ζπλϋδξηα. 8. Με ην Νφκν 3467/2006 απαηηεέηαη ε επηηπράο ζπκκεηνρά ζε γξαπηά δνθηκαζέα κϋρξη λα νινθιεξσζεέ ε δηαδηθαζέα αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ. Οη παξαπϊλσ δηαθνξνπνηάζεηο ιϋγεηαη φηη εμππεξεηνχλ ηελ επηινγά ησλ θαηαιιειφηεξσλ πξνζψπσλ θαηϊ ην ζθεπηηθφ ηνπ Νφκνπ θαη δηεπζεηνχλ πξνβιάκαηα κνξηνδφηεζεο, πνπ Ϊθελε αθϊιππηα ν πξνεγνχκελνο λφκνο. Σα εξσηάκαηα πνπ πξνθχπηνπλ θαη δελ αηηηνινγνχληαη εέλαη πνην ζθνπφ, γηα παξϊδεηγκα, εμππεξεηεέ ε αχμεζε ησλ κνξέσλ εθπαηδεπηηθάο ππεξεζέαο θαη ε κεέσζε αληέζηνηρα ησλ κνξέσλ γηα ην εθπαηδεπηηθφ Ϋξγν; Αελ αηηηνινγεέηαη γηαηέ ε παιαηφηεηα ζε ρξφληα ππεξεζέαο πξϋπεη λα πξνεγεέηαη ηεο εξεπλεηηθάο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηνπ ζπγγξαθηθνχ Ϋξγνπ. 159

168 Ο έδηνο πξνβιεκαηηζκφο πξνβιάζεθε θαη απφ ηελ Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ (ΠΒ) θαη κϊιηζηα πξηλ ηελ ςάθηζε ηνπ Νφκνπ. ΥαξαθηεξηζηηθΪ, ζε ππνκλάκαηα πνπ ζηϊιζεθαλ ζην ΤΠ.Β.Π.Θ. δηαηππσλφηαλ ε Ϋληνλε ακθηζβάηεζε ηεο δηδαθηηθάο εκπεηξέαο ζηε ζρνιηθά ηϊμε ζε ζρεδφλ θαζνξηζηηθφ παξϊγνληα επηινγάο ρνιηθψλ πκβνχισλ, ε ππνηέκεζε ηεο πξνεγνχκελεο εκπεηξέαο ζηελ Ϊζθεζε θαζεθφλησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ, ε κεέσζε ηεο ζεκαζέαο ηνπ δηδαθηνξηθνχ θαη ηνπ κεηαπηπρηαθνχ δηπιψκαηνο (Γξαθεέν ρνιηθψλ πκβνχισλ ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο Ννκνχ Θεζζαινλέθεο, 2005). Βπέζεο, ζε Ϊιιν ππφκλεκα ζεκεηψλεηαη πσο ε πξαθηηθά ησλ εμεηϊζεσλ «είλαη πξνζβιεηηθή γηα αλψηεξα ζηειέρε εθπαίδεπζεο θαη είλαη κε ιεηηνπξγηθή θαη αληηεπηζηεκνληθή» (Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ, 2005). ην ηειεπηαέν ζρϋδην λφκνπ γηα ηα θξηηάξηα επηινγάο ηνπο, εέρε ζεκεηψζεη ε ΠΒ ηελ «πάγηα ηαθηηθή ηνπ ΤΠΔΠΘ ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε δεκηνπξγία ζρεδίσλ λφκσλ πξαγκαηνπνηείηαη ρσξίο ηελ παξάιιειε ελεκέξσζε θαη ζπκκεηνρή ησλ ελδηαθεξφκελσλ», ελψ ν Γηαινχξεο (2006) θϊλεη ζπγθεθξηκϋλεο παξαηεξάζεηο, φπσο ηε κνξηνδφηεζε ζε νκϊδεο δεκηνπξγέαο επνπηηθνχ πιηθνχ, ζε νκϊδεο ηνπ ΠΕ γηα θξέζεηο θαη αμηνιφγεζε δηδαθηηθψλ βηβιέσλ, ζε εηζεγάζεηο ζε ζπλϋδξηα θαη ηε κεέσζε κνξέσλ γηα ηε δηδαθηηθά εκπεηξέα. ε αλϊινγν πιαέζην θηλνχληαη θαη νη παξαηεξάζεηο ηεο ΐφληζα (2006). ηα ζπκπεξϊζκαηα πνπ πξνϋθπςαλ ζηε γεληθά ζπλϋιεπζε ηεο ΠΒ ζηηο 12/11/2005 ππνγξακκέδεηαη ε απνκϊθξπλζε ησλ απφ ηα πκβνχιηα Βπηινγάο, ε αλϊγθε λα ιεθζνχλ ππφςε νη πξνεγνχκελεο ζεηεέεο ησλ ζε απηά ηε ζϋζε ά ε αχμεζε ησλ κνξέσλ ζε 6, ε αχμεζε ησλ κνξέσλ ησλ δηδαθηνξηθψλ, ν πξνζδηνξηζκφο ησλ ζηνηρεέσλ ηνπ βηνγξαθηθνχ ζεκεηψκαηνο ηα νπνέα ζπλεθηηκψληαη κε ηε δηαδηθαζέα ηεο ζπλϋληεπμεο. Ώθφκα εθθξϊδνληαη εξσηάκαηα- πξνβιεκαηηζκνέ ζρεηηθϊ κε ηε γξαπηά δηαδηθαζέα. Δ ΠΒ αλαθϋξεη αθφκα πσο «ε Πνιηηεία πξέπεη λα είλαη αξσγφο ζηνπο θαη λα εμαζθαιίζεη ηα κέζα εθείλα πνπ αλαβαζκίδνπλ ην ξφιν ηνπο θαη αμηνπνηνχλ ηηο γλψζεηο θαη ηελ εκπεηξία δεθαεηηψλ θαη φρη λα πξνβαίλεη ζε ελέξγεηεο πνπ ηνπο κεηψλνπλ εζηθά θαη επαγγεικαηηθά» (ΠΒ, 2005: 3). ΏληηδξΪζεηο γηα ηα θξηηάξηα επηινγάο δελ εθθξϊζηεθαλ κφλν απφ ηελ Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ. Ο ζχιινγνο εθπαηδεπηηθψλ ΠΒ «Ώιεμ. Αεικνχδνο» θϊλεη ιφγν γηα «ζηειέρε θαηά παξαγγειία» θαη φηη «είλαη θαλεξφ φηη ην ζπγθεθξηκέλν ζρέδην λφκνπ (Ν.3467/2006) δελ έρεη θακηά ζρέζε κε ηελ αμηνθξαηία ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζε θακηά πεξίπησζε δελ κπνξεί λα απνηειέζεη βάζε ζπδήηεζεο γηα ηνλ θιάδν. Δίλαη ην ρεηξφηεξν απφ φια φζα εθαξκφζηεθαλ ηελ ηειεπηαία εηθνζαεηία ζηελ εθπαίδεπζε» (Γθνχκαο & ΚαξξΪο, 2006, 1136: 15). ηελ νκηιέα ηνπ ζηελ 75 ε γεληθά ζπλϋιεπζε ηεο ΑΟΒ ν ΜπξΪηεο, πξφεδξνο ηεο ΑΟΒ αλαθϋξεη πσο ε «θπβέξλεζε ςήθηζε έλα ζρέδην λφκνπ γηα ηελ επηινγή ζηειερψλ εθπαίδεπζεο, παξά ηελ θαηεγνξεκαηηθή απφξξηςή ηνπ απφ ηηο εθπαηδεπηηθέο νκνζπνλδίεο. Έλα ζρέδην λφκνπ, πνπ επηειίδεη ηα επηζηεκνληθά πξνζφληα ησλ ππνςεθίσλ θαη θαζηζηά ηελ πξνθνξηθή ζπλέληεπμε νπζηαζηηθά ην κνλαδηθφ θξηηήξην επηινγήο» (ΜπξΪηεο, 2006, 1138: 160

169 11). Βλψ ν αηξεηφο ηεο ΑΏΚΒ ΠαιεγγηΪλλεο ζηελ 76 ε ζπλϋιεπζε ηεο ΑΟΒ παξαδϋρεηαη πσο «ηα ηειεπηαία ρξφληα ζξηάκβεπζε ε αλαμηνθξαηία, ε εκεηεξνθξαηία θαη ν θνκκαηηζκφο» φηη γηα ην ζπγθεθξηκϋλν πιαέζην επηινγάο «ππήξμαλ αμηνινγεηέο απζηεξφηαηνη θαη άιινη επηεηθέζηαηνη» θαη φηη «θάπνηνη πνπ κάζαλε ηνπο αμηνινγεηέο ελδερνκέλσο λα επλνήζεθαλ. Καη κε λνκίζεη θαλείο φηη επλνήζεθαλ νη πξνζθείκελνη ζηελ θπβέξλεζε. Σν ζίγνπξν είλαη φηη επλνήζεθαλ νη κφληκα επλνεκέλνη» (ΠαιεγηΪλλεο, 2006, 1141: 139). Οη Σζηξηγψηεο θαη Αακαζθελφο (2006, 78: 63) αλαθεξφκελνη ζην Ϊξζξν 13 ηνπ Νφκνπ ππνγξακκέδνπλ ηελ αθχξσζε ζηελ νπζέα ηεο ζεηεέαο ησλ, εθφζνλ κε κηα αέηεζε κπνξνχλ φζνη Ϋρνπλ θαηαιϊβεη κηα ζϋζε λα επαλαθξηζνχλ θαη λα ηνπνζεηεζνχλ εθ λϋνπ. Ο πξψελ πθππνπξγφο Παηδεέα θ. ΛπθνπξΫηδνο ζε ζπλϊληεζε πνπ εέρε κε ην Α ηεο ΑΟΒ ζηηο 27/11/2007 εμϋθξαζε ηελ Ϊπνςε «φηη δελ κπνξεί νη αμηνινγήζεηο λα γίλνληαη κε θνκκαηηθά θξηηήξηα» αλαηξψληαο ζηελ νπζέα ην λφκν πνπ εέρε ςεθέζεη Ϋλα ρξφλν πξηλ ε θπβϋξλεζά ηνπ (ΑΟΒ, 2007, 1142: 2). Δ ΝηΪθνπ (2008: 52) αλαθϋξεηαη ηδηαέηεξα ζηελ πνιχ «ζηελή αληίιεςε ηνπ ηη ζπληζηά ηελ επαγγεικαηηθή εκπεηξία», εθφζνλ «αμηνινγείηαη ζεηηθά θαη κνξηνδνηείηαη πξφζζεηα κφλν ν ρξφλνο δηδαθηηθήο εκπεηξίαο, κε ην Ν.3467/2006» θαη ζρνιηϊδεη πσο επλννχληαη ζηελ νπζέα νη εθπαηδεπηηθνέ πνπ δελ Ϋθπγαλ πνηϋ απφ ην ζρνιεέν, αλαθϋξνληαο ραξαθηεξηζηηθϊ φηη: «βαζίδεηαη νπζηαζηηθά ζηελ αξραηφηεηα αιιά θαη ηελ επλνηνθξαηία, ε νπνία εθθξάδεηαη κε ηε βαζκνινγία ηεο ζπλέληεπμεο [..] θαη ην απνηέιεζκα είλαη λα θαηαιχεηαη θάζε έλλνηα αμηνθξαηίαο θαη λα εμνζηξαθίδεηαη απφ ηελ επηινγή ζηειερψλ ην θαιχηεξν δπλακηθφ ηεο εθπαίδεπζεο» (ΝηΪθνπ, 2008: 61). Δ έδηα θϊλεη θαη αλαθνξϊ ζηα κφξηα πνπ δέλεη ε νινθιάξσζε ηνπ Αηδαζθαιεένπ, ζην βαζκφ πνπ ζεσξεέ φηη απνηειεέ θαηψηεξν επέπεδν εθπαέδεπζεο ζε ζρϋζε κε Ϋλα κεηαπηπρηαθφ ά δηδαθηνξηθφ (2008: 55). Δ ΑΟΒ πξνηεέλεη ην 2005 «ζεζκνζεηεκέλν ζχζηεκα επηινγήο ζηειερψλ εθπαίδεπζεο πνπ λα είλαη θνηλά απνδεθηφ, λα δηαζθαιίδεη ηε δηαθάλεηα, λα θαηνρπξψλεη ηελ αμηνθξαηία θαη πνπ ε πηζηνπνίεζε ησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ λα πξνθχπηεη κε ζαθή θαη αληηθεηκεληθφ ηξφπν» (ΑΟΒ 2005, 1131: 22). ΜΪιηζηα πξνηεέλεη ε ζπλϋληεπμε λα κελ εέλαη ν θαζνξηζηηθφο παξϊγνληαο επηινγάο θαη ηα δηδαζθαιεέα κεηεθπαέδεπζεο λα αλαιϊβνπλ ηελ επηκφξθσζε ησλ ζηειερψλ. Έλα ρξφλν κεηϊ, κϋζσ ηνπ πξνϋδξνπ ηεο ε ΑΟΒ, παξαδϋρεηαη φηη ε Ϋιιεηςε θξηηεξέσλ επηινγάο κεηψλεη ην θχξνο ηνπ ζεζκνχ: «ζα ακθηζβεηεζνχλ έληνλα απφ ην ζχλνιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θφζκνπ θαη ηα ζηειέρε απηά δε ζα έρνπλ ην απαηηνχκελν θχξνο γηα λα αζθήζνπλ ηα θαζήθνληά ηνπο» (ΜπξΪηεο, 2006, 1138: 11). Ώθφκα, εληνλφηαηεο αληηδξϊζεηο πξνθιάζεθαλ ζηε ΐνπιά θαηϊ ηε ζπδάηεζε γηα ην λνκνζρϋδην γηα ηα ζηειϋρε εθπαέδεπζεο. ηηο 23 ΜαΎνπ 2006 ν ΐαξβαξέγνο, εηζεγεηάο ηνπ ΠΏΟΚ, θαηαθξέλνληαο ηηο εμεηϊζεηο πνπ θαινχληαη λα δψζνπλ ηα ζηειϋρε εθπαέδεπζεο θϊλεη ιφγν γηα ην φηη «απηφο ν δηαγσληζκφο δηαθεκίζηεθε πξηλ απφ ιίγν θαηξφ σο δηαδηθαζία ΑΔΠ. Βέβαηα, θακία ζρέζε δελ έρεη. Σν κφλν πνπ έρεη ζρέζε κε ΑΔΠ είλαη φηη ζε απηέο ηηο 161

170 πεληακειείο επηηξνπέο ππάξρεη κφλν έλα κέινο ηνπ ΑΔΠ». πκπιεξψλεη φηη «ε επηζηεκνληθή παηδαγσγηθή ζπγθξφηεζε δέρεηαη ην κεγαιχηεξν ρηχπεκα», φηη «δηπιαζηάδεηε ηα ρξφληα ππεξεζίαο, βγάδεηε ηνπ λένπο απέμσ» θαη «έρεη ζηφρν λα επηιέμεη ηα δηθά ηεο παηδηά θαη ην θπξηφηεξν απφ φια είλαη φηη ζέιεη λα ηα κνληκνπνηήζεη, κε ην άξζξν 13 πξνβιέπεηαη πσο φζνη επηιεγνχλ ζα επαλαμηνινγεζνχλ κε μερσξηζηή δηαδηθαζία» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 23 ΜαΎνπ 2006). Δ Μαλψιηα ηελ επφκελε κϋξα αλαθϋξεηαη πσο «ζηνρεχεηε ζηελ ηζνπέδσζε κε ηελ ππνβάζκηζε πνπ παξαηεξείηαη ζην λνκνζρέδην, ηεο κνξηνδφηεζεο ηεο κεηεθπαίδεπζεο, ησλ δηδαθηνξηθψλ, ησλ κεηαπηπρηαθψλ» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24 ΜαΎνπ 2006). Δ πιβϊλα ΡΪπηε δεηϊ λα ηεο εμεγεζεέ «πψο 6 κφξηα ηνπ δηδαθηνξηθνχ θαη 3 ηνπ κεηαπηπρηαθνχ θάλνπλ 7 θαη φρη 9» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24 ΜαΎνπ 2006). Ο εηζεγεηάο ηεο ΝΑ βιϋπεη φκσο κϋζσ ηνπ λνκνζρεδένπ «φηη ζηφρνο είλαη ε εθαξκνγή ελφο ζπζηήκαηνο επηινγήο ζηειερψλ πνπ λα εμαζθαιίδεη θχξνο θαη ζπλέρεηα», φηη «κε ην παξφλ ζρέδην λφκνπ ζεζπίδνληαη αληηθεηκεληθά θαη κεηξήζηκα θξηηήξηα επηινγήο» θαη ε θ. Κφιιηα-Σζαξνχρα ηφληδε πσο ην λνκνζρϋδην ζπκβϊιιεη ζηελ επηινγά «ζηειερψλ εθπαίδεπζεο κε επηζηεκνληθή ζπγθξφηεζε, παηδαγσγηθή θαηάξηηζε θαη δηδαθηηθή ηθαλφηεηα, ζηειέρε ηθαλά πνπ ζα ελδπλακψλνπλ θαη ζα παξαθηλνχλ ην αλζξψπηλν δπλακηθφ» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24 ΜαΎνπ 2006). Ο πθππνπξγφο παηδεέαο Καιφο δηθαηνινγψληαο ηελ αχμεζε ησλ εηψλ πξνυπεξεζέαο ιϋεη: «δίλνπκε κεγαιχηεξε βαξχηεηα ζηελ πξνυπεξεζία, γηαηί; Γηα λα ηνπο καδέςνπκε απφ ηνπο παξάδξνκνπο ησλ παλεπηζηεκίσλ, ζηα νπνία έρνπλ θάζε δηθαίσκα λα ζπλερίζνπλ, αιιά δελ πξνζθέξνπλ ζηελ εθπαίδεπζε, λα ηνπο καδέςνπκε απφ ηηο απνζπάζεηο ζηα γξαθεία πνιηηηθψλ, απφ ηηο απνζπάζεηο ζηα γξαθεία ππεξεζηψλ θαη λα ηνπο μαλαθέξνπκε σο πνιχηηκα ζηειέρε, γηα ηα νπνία πιήξσζε ε ειιεληθή πνιηηεία, μαλά ζηνπο δξφκνπο ηεο εθπαίδεπζεο. Απηφ θαλείο δελ ην ζθέθηεθε;» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24 ΜαΎνπ 2006). Ο θνηλνβνπιεπηηθφο εθπξφζσπνο ηνπ ΚΚΒ Κνινδψθ ζεκεηψλεη πσο «γηα κηα αθφκα θνξά παξαθνινπζήζακε κηα ζεαηξηθή παξάζηαζε κε πξσηαγσληζηέο ηα ζηειέρε ηεο ΝΓ θαη ΠΑΟΚ θαη πνηα ηερλάζκαηα ρξεζηκνπνηεί ν έλαο ή ν άιινο γηα λα εμαζθαιίζνπλ ηνλ έιεγρν ηεο δηνίθεζεο». Καη επέζεο πσο «ζηε ρψξα καο απνηειεί παξάδνζε ην πνιηηηθφ ζχζηεκα λα ζηεξίδεηαη ζε πειαηεηαθέο ζρέζεηο [..] γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα απφ ηελ θπβέξλεζε λα ειέγμεη πην απνηειεζκαηηθά ηε δηνίθεζε ηεο παηδείαο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24 ΜαΎνπ 2006). Ο ΛεβΫληεο, θνηλνβνπιεπηηθφο εθπξφζσπνο ηνπ πλαζπηζκνχ ηεο Ρηδνζπαζηηθάο ΏξηζηεξΪο, κηιϊ γηα «λφζν ηεο παηδείαο» (ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο, 24 ΜαΎνπ 2006). ΣΫινο, αμέδεη λα ζεκεησζεέ πσο δελ ππάξμαλ αληηδξϊζεηο κφλν θαηϊ ςάθηζε ηνπ ηειεπηαένπ λφκνπ. Ήδε απφ ην 1982 πνπ ζεζπέζηεθε ν ζεζκφο, ν λφκνο γηα ηελ επηινγά ησλ θαζπζηεξνχζε γηα «αδηεπθξίληζηνπο ιφγνπο» θαη ε ΑΟΒ ηφληδε πσο «ππάξρεη θίλδπλνο απφ ηηο φπνηεο αδπλακίεο ησλ πξνζψπσλ πνπ ζα επηιεγνχλ γηα λα πξνθιεζεί δεκηά ζην ζεζκφ» (αιηεξάο, 2009), κηιψληαο Ϋκκεζα γηα θνκκαηηθϋο- πειαηεηαθϋο επηινγϋο. ρεηηθϊ κε ηα θξηηάξηα επηινγάο, ν ΣζαξδΪθεο απνδέδεη ηελ εμαζζϋληζε ηνπ ζεζκνχ ζην έδην ην λνκηθφ 162

171 πιαέζην θαη ζην φηη ην ΤΠΒΠΘ Ϊθεζε ην ζεζκφ Ϋθζεην ζηα κϊηηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ «αθνχ δελ ππήξμε αμηνθξαηία θαη δηαθάλεηα ζηελ επηινγή ησλ πξνζψπσλ θαη αθνχ ζθφπηκα δελ νξηνζέηεζε κε ζαθήλεηα ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ ζρνιηθνχ ζπκβνχινπ». Ο έδηνο θαηαιάγεη πσο ν ζεζκφο απϋηπρε γηαηέ «ζέιεζαλ νη εκπλεπζηέο ηνπ λα ηνλ ρξεζηκνπνηήζνπλ σο ηκάληα πνπ ζα ζπλέβαιε ζην ιεγφκελν ζνζηαιηζηηθφ κεηαζρεκαηηζκφ ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο» (ΣζαξδΪθεο, 1990: 40). Ώληέζεηα, ν ΜαξθαηΪηνο (1995) απνδέδεη ηελ «θαθνδαηκνλία ηνπ ζεζκνχ» ζηα πξφζσπα πνπ ηνλ ζηειϋρσζαλ, ηνπο δαζθϊινπο, ην ζπλδηθαιηζκφ, ν νπνένο αληηηϊρζεθε ζζελαξϊ ζηελ αμηνιφγεζε θαη ην θξϊηνο. Ο ΜπΪθαο πξνηεέλεη ηε αμηνθξαηηθά επηινγά θαη ηελ ππϋξβαζε ησλ αληηδξϊζεσλ «ηηο νπνίεο έλα πνιηηηθφ θφκκα πξέπεη λα μεπεξάζεη, κελ ππνινγίδνληαο ην φπνην πνιηηηθφ θφζηνο ηπρφλ ζα έρεη» (ΜπΪθαο, 1994: 471). Σν 1994 ν Αειψλεο ζε ΫξεπλΪ ηνπ ζε, δηαπέζησλε ηελ επηζπκέα ησλ λα γέλεηαη αμηνθξαηηθά θαη απνθνκκαηηθνπνηεκϋλε επηινγά (Αειψλεο, 1994). ηελ έδηα επηρεηξεκαηνινγέα θηλεέηαη θαη ε Πακνπθηζφγινπ (2000: 72-73), ε νπνέα ππνζηεξέδεη πσο ε κε αληαπφθξηζε ηνπ ζεζκνχ ζηελ πνιηηηθά βνχιεζε θαη ζηηο πξνδηαγξαθϋο ζϋζπηζάο ηνπ, νθεέιεηαη: ζηελ πνιηηεέα, πνπ δελ εμαζθϊιηζε ηηο πξνυπνζϋζεηο, ψζηε λα εέλαη απνηειεζκαηηθφο, ζηνπο θνξεέο θαη ηα θξηηάξηα επηινγάο ησλ, ζην Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην, πνπ δε ιεηηνχξγεζε πνηϋ ζηε ινγηθά ηεο ακθέδξνκεο αμηνιφγεζεο θαη αμηνπνέεζεο ηεο εκπεηξέαο ησλ θαη ζηνπο κϊρηκνπο εθπαηδεπηηθνχο, πνπ δελ Ϋρνπλ μεπεξϊζεη αθφκα ην ζχλδξνκν ηνπ επηζεσξεηά. Με απηάλ ηελ Ϊπνςε ζπκθσλεέ θαη ν Λαζνχξεο (2001: 225), ν νπνένο θϊλεη ιφγν γηα ηε κε εμαζθϊιηζε εθ κϋξνπο ηεο πνιηηεέαο ησλ πξνυπνζϋζεσλ γηα λα πεηχρεη ν ζεζκφο ην Ϋξγν ηνπ, αιιϊ θαη γηα αληέδξαζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην ζεζκφ ιφγσ ηνπ φηη δελ Ϋρνπλ μεπεξϊζεη ηα ζχλδξνκα ηνπ παξειζφληνο. Οη εθπαηδεπηηθνέ πϊιη ζε Ϋξεπλα ηνπ Κφπηζε (Κφπηζεο, 2005) ζην εξψηεκα ηεο αμηνιφγεζεο θαη επηινγάο ησλ ζηελ πιεηνλφηεηϊ ηνπο απαληνχλ πσο νη θξέλνληαη κε βϊζε πνιηηηθϊ θαη θνκκαηηθϊ θξηηάξηα, ηηο δεκφζηεο ζρϋζεηο θαη ηε ζπλδηθαιηζηηθά ηνπο δξϊζε. Πξνηεέλνπλ κϊιηζηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ θαζαξϊ αμηνθξαηηθϊ. Γηα αμηνθξαηηθά επηινγά θϊλνπλ αλαθνξϊ θαη νη εθπαηδεπηηθνέ ζηελ Ϋξεπλα ησλ Μνπληδνχξε-Μαλνχζνπ θαη Ααζθαιφπνπιν (2005: 44). ην έδην πιαέζην θηλεέηαη θαη ε κειϋηε ηνπ ΕΝΒ, φπνπ ζηελ θξηηηθά γηα ηελ επηινγά ζηειερψλ ππνγξακκέδεηαη φηη δε ραξαθηεξέδεηαη απφ «ζεζκηθή ζηαζεξφηεηα» θαη ηνλέδεηαη ε αλϊγθε «ε επηινγή, ε επηκφξθσζε, ηα θαζήθνληα ησλ ζηειερψλ λα πεγάδνπλ απφ δηαδηθαζίεο πνπ απαηηνχλ νξζνινγηζκφ, αμηνθξαηία, αίζζεκα επζχλεο, δεκφζηα δηαβνχιεπζε θαη δηεπξπκέλε απνδνρή» (Παπαδεκεηξένπ, 2005: 30). Ο Καββαδέαο (2007: 71) ππνγξακκέδεη φηη «ζε θάζε θπβεξλεηηθή αιιαγή ε ηζηνξία επαλαιακβάλεηαη. ηηο ζέζεηο θιεηδηά ηνπνζεηνχληαη, ζηελ πιεηνλφηεηά ηνπο, εκέηεξνη θνκκαηηθά ή ηνπιάρηζηνλ ηδενινγηθά». ΚαηΪ πφζν Ϋλα πξφζσπν πνπ Ϋρεη πεξηζζφηεξε δηδαθηηθά εκπεηξέα κε ηελ Ϋλλνηα ησλ εηψλ ππεξεζέαο εέλαη θαηαιιειφηεξν απφ Ϋλα Ϊιιν, πνπ Ϋρεη ιηγφηεξε θαη πεξηζζφηεξνπο 163

172 ζρεηηθνχο ηέηινπο ζπνπδψλ, εέλαη Ϋλα ζϋκα γηα δηεξεχλεζε πνπ δελ αθνξϊ ζηε ζπγθεθξηκϋλε δηαηξηβά. Ώπηφ φκσο πνπ αλαδεηθλχεηαη εέλαη ε ινγηθά ηεο θϊζε θπβϋξλεζεο λα επηιϋγεη ηνπο δηθνχο ηεο δηακνξθψλνληαο αλϊινγα ηα θξηηάξηα επηινγάο. Έηζη ζην φλνκα ηεο ζεζκνζϋηεζεο «αληηθεηκεληθψλ θξηηεξέσλ» ζα επηιϋμεη ηειηθϊ ηα δηθϊ ηεο ζηειϋρε. Σν ηη ζα θϊλνπλ απηϊ, θαη ηδηαέηεξα νη, φπσο ζα θαλεέ ζηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο ζην αληέζηνηρν θεθϊιαην, κϊιινλ δελ ελδηαθϋξεη, γηα απηφ Ϊιισζηε δελ Ϋρεη πξνρσξάζεη θαη ε αμηνιφγεζε ηνπ Ϋξγνπ ηνπο. Πξνβιήκαηα ηνπ Θεζκνχ ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ε απηάλ ηελ ελφηεηα ζηφρνο εέλαη λα παξνπζηαζηνχλ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιάκαηα πνπ αληηκεηψπηδε θαη αληηκεησπέδεη ν ζεζκφο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ απφ ηελ ςάθηζά ηνπ κϋρξη ζάκεξα. Ώπφ ηα πξαθηηθϊ ηεο εκεξέδαο ηεο ΑΟΒ γηα ηα πξνβιάκαηα ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ, ην 1987 (ΑΟΒ, 1987), θαη λεφηεξε βηβιηνγξαθέα (αύηεο, 1992; Πακνπθηζφγινπ, 2003; ΔιηΪδνπ, 2004; Κνπινπκπαξέηζε, 2007, θ.α.) πξνθχπηεη φηη ηα πξνβιάκαηα πνπ αληηκεηψπηδαλ θαη αληηκεησπέδνπλ νη ρνιηθνέ χκβνπινη παξακϋλνπλ ηα έδηα θαη επηθεληξψλνληαη ζηα παξαθϊησ: ζηα θξηηάξηα επηινγάο ηνπο (φπσο αλαδεέρηεθαλ ζηα πξνεγνχκελα), ζηελ Ϋιιεηςε θπβεξλεηηθάο ππνζηάξημεο ηνπ ζεζκνχ, ζηνλ αμηνινγηθφ ά κε ξφιν ηνπο, ζηελ Ϋιιεηςε θηλάηξσλ, ζηελ απνπζέα νπζηαζηηθάο επηκφξθσζάο ηνπο, ζηελ αδπλακέα ζπλεξγαζέαο ηνπο κε ηα ππφινηπα ζηειϋρε ηεο εθπαέδεπζεο, ζηελ Ϋιιεηςε ππνδνκψλ γηα ηε ζσζηά εξγαζέα ηνπο, ζηελ θαρππνςέα κε ηελ νπνέα αληηκεησπέδνληαη απφ εθπαηδεπηηθνχο ιφγσ ηνπ ξφινπ ηνπο σο αμηνινγεηά, ζηελ Ϋιιεηςε θπξσηηθάο αξκνδηφηεηαο, ζηελ Ϋιιεηςε ζπλδηθαιηζηηθάο ππνζηάξημεο (παξϊ ηηο αξρηθϋο εμαγγειέεο ηεο ΑΟΒ) θαη ζην κηθξφ αξηζκφ ηνπο. ην ζϋκα ηεο κε θπβεξλεηηθάο ζηάξημεο ηνπ ζεζκνχ θαη ελ ηϋιεη ζηελ απαμέσζά ηνπ ν ΓεσξγηΪδεο ππνζηεξέδεη πσο νη ππεχζπλνη γηα ην θαηϊληεκα ηνπ ζεζκνχ εέλαη «ε πνιηηεία πνπ πνηέ δελ θαηαπηάζηεθε ζνβαξά κε κεηαξξπζκηζηηθέο πξνζπάζεηεο, ην νξγαλσκέλν ζπλδηθάην, πνπ γηα ιφγνπο θνκκαηηθνχο θαη παξαηαμηαθνχο έρεη αξλεηηθή ζηάζε θαη πνηέ ζεηηθέο πξνηάζεηο θαη νη εθπαηδεπηηθνί πνπ πνηέ δελ έβαιαλ αλάκεζα ζηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο δνπιεηάο ηνπο ηελ αλαβάζκηζε θαη ηελ πξνθνπή ηεο εθπαίδεπζεο» (ΓεσξγηΪδεο, 1991: 60). Ο Κνηζηψλεο (1994: 92-93) κηιϊ γηα κε απφθηεζε κηαο ζηαζεξάο θαη αλαγλσξέζηκεο ηαπηφηεηαο εθ κϋξνπο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ. Τπεχζπλε γηα απηά ηελ θαηϊζηαζε ζεσξεέ ηελ πνιηηεέα, πνπ δελ παξαρψξεζε ζηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο νπζηαζηηθϋο αξκνδηφηεηεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθά Ϊζθεζε ηνπ Ϋξγνπ ηνπο. ε απηφ ζπκθσλνχλ θαη Ϊιινη εξεπλεηϋο (Σξέγθα, 1996:106; Αηακαληφπνπινο, 1995). 164

173 Βπέζεο ππνζηεξέδεηαη πσο ε αδπλακέα ηνπ ζεζκνχ εληνπέδεηαη ζην φηη νη αξκνδηφηεηεο ηνπ εέλαη ζπκβνπιεπηηθϋο κε απνηϋιεζκα λα κελ κπνξεέ λα δξϊζεη σο φξγαλν δηνέθεζεο κε εμνπζέα, επζχλε, πξσηνβνπιέα θαη απνθαζηζηηθφηεηα (Μηρφπνπινο, 1993: 76) Σν έδην ηνλέδεηαη θαη απφ ην αύηε (1992), πνπ επηζεκαέλεη φηη δελ θαζνξέδεηαη κε ζαθάλεηα ην λνκηθφ πιαέζην εμνπζέαο θαη επζχλεο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ. Ώπφ ηελ πιεπξϊ ηνπ, ν ΚαξγΪθνο (1993: 49) ηφληδε ηελ απνπζέα εμνπζηαζηηθψλ αξκνδηνηάησλ ησλ κε απνηϋιεζκα λα απνθαινχληαη «ζπληαμηνχρνη ελ ελεξγεία». Οη, ην 1993, έδξπζαλ Ϋλα επέζεκν ζπλδηθαιηζηηθφ φξγαλν ηελ «Ϋλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ ΒιιΪδαο-Β..Τ.Β.» θαη Ϋλαλ επηζηεκνληθφ φκηιν κε ην φλνκα «Παηδαγσγηθφο κηινο ρνιηθψλ πκβνχισλ ηεο ρψξαο». Δ Β..Τ.Β. ζε επηζηνιά ηεο ζηνλ ππνπξγφ ΤΠ.Β.Π.Θ. ην 1993 θϊλεη ιφγν γηα ηελ πεξηζσξηνπνέεζε ηνπ ζεζκνχ θαη ηε κεηαηξνπά ηνπ ζε «άρξσκν δηαθνζκεηηθφ φξγαλν θαιήο ζειήζεσο κέζα ζηηο ζρνιηθήο αίζνπζεο» (ΔιηΪδνπ, 2004: 133). Με επηζηνιά ηεο ην 1994 δεηϊ ηελ θαζηϋξσζε απζηεξψλ, αληηθεηκεληθψλ θαη αμηνθξαηηθψλ θξηηεξέσλ γηα ηελ επηινγά ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ, ζηξϋθνληαο Ϋηζη ην ελδηαθϋξνλ ζηελ επηινγά ησλ πξνζψπσλ γηα ηε ζηειϋρσζε ηνπ ζεζκνχ (ΔιηΪδνπ, 2004: 133). Σε ζϋζε ηεο Β..Τ.Β θαη ηνπ νκέινπ Ϋρεη πϊξεη ζάκεξα ε «Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ Ώ/ ζκηαο θαη ΐ/ ζκηαο Βθπαέδεπζεο ΒιιΪδαο (1999- ζάκεξα) (ΔιηΪδνπ, 2004: 133). ΜΫζσ απηάο, πξνβϊιινληαη ηα έδηα πξνβιάκαηα κε απηϊ πνπ παξνπζηϊζηεθαλ ζηελ Δκεξέδα ηεο ΑΟΒ ην ε πξφζθαηεο εηζεγάζεηο ηνπο νη ηνλέδνπλ ηελ πεξηζσξηνπνέεζε ηνπ ζεζκνχ ζην βαζκφ πνπ νη δε ζπκκεηϋρνπλ ζηα ζπκβνχιηα αθφκα θαη φηαλ θξέλνληαη δεηάκαηα απφιπηνπ παηδαγσγηθνχ θαη επηζηεκνληθνχ ραξαθηάξα (ΠΒ, 2005). Βπέζεο, ζεσξνχλ πσο ε πινπνέεζε ηνπ Ϋξγνπ ηνπο απνηειεέ «ηδησηηθά» ηνπο ππφζεζε, ζην βαζκφ πνπ αθπξψλεηαη απφ ηελ Ϋιιεηςε ελφο επξχηεξνπ ζπζηάκαηνο ζρεδηαζκνχ θαη πινπνέεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θαη ηελ Ϋιιεηςε απηνηειψλ πφξσλ ζε επέπεδν πεξηθϋξεηαο (αιηεξάο, 2005). ηηο έδηεο δηαπηζηψζεηο θαηαιάγνπλ θαη Ϊιινη, φπσο ν Αειψλεο (1994: 184) πνπ ζεκεηψλεη πσο απηφ πνπ ελδηϋθεξε ηνπο δαζθϊινπο εέλαη λα κελ Ϋρνπλ θαλϋλα «πάλσ απφ ην θεθάιη ηνπο, έζησ θαη αλ δελ ην νκνινγνχλ». Ο έδηνο ζε ΫξεπλΪ ηνπ δηαπηζηψλεη φηη νη δελ εέλαη επραξηζηεκϋλνη απφ ην ζεζκηθφ πιαέζην θαη ζα επηζπκνχζαλ λα γέλνπλ πην ζπγθεθξηκϋλεο νη αξκνδηφηεηϋο ηνπο. Ο ζεζκφο εμαζζϋληζε, γηαηέ ζχκθσλα κε ηελ Καβνχξε (1997) δελ ππνζηεξέρζεθαλ νη παηδαγσγηθϋο θαη δηδαθηηθϋο θαηλνηνκέεο ζηελ ηϊμε, δελ Ϋγηλε ζχλδεζε ηεο επηζηεκνληθάο θαη παηδαγσγηθάο θαζνδάγεζεο ηνπ ζεζκνχ κε ηα παηδαγσγηθϊ ηκάκαηα, δελ εθαξκφζηεθαλ πξνγξϊκκαηα γηα κηα ζσζηά ζπλεξγαζέα εθπαηδεπηηθψλ θαη θαη δελ Ϋγηλε ε ζσζηά εθηέκεζε ηνπ Ϋξγνπ ηνπ. Οη εθπαηδεπηηθνέ ζε Ϋξεπλα ηεο ηδέαο (Καβνχξε, 1997) δελ κπνξνχλ λα πξνζδηνξέζνπλ ην ξφιν θαη ηα θαζάθνληα ηνπ. 165

174 Ο Γηνθαξέλεο (2000: 19) ππνγξακκέδεη φηη νη «αληηκεησπίδνληαη σο παξάγνληεο ζπκβαηηθήο ζθνπηκφηεηαο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο» θαη δηαθξέλεη «ηελ έθπησζε ηνπ ζεζκνχ ζην επίπεδν κηαο ηππηθήο δεκνζηνυπαιιειηθήο παξνπζίαο». ηελ εξψηεζε ζε εθπαηδεπηηθνχο επέζεο ζηελ Ϋξεπλα πνπ δηεμάγαγε ε Πακνπθηζφγινπ, αλ Ϋρεη θχξνο ν ζεζκφο ηνπ δελ ππϊξρεη νπζηαζηηθά δηαθνξϊ κεηαμχ ηεο απνδνράο θαη κε ηνπ ζεζκνχ. Σν έδην ζπκβαέλεη κε ηηο απαληάζεηο πνπ Ϋδσζαλ ζηελ εξψηεζε «αλ ιεηηνπξγεί απνηειεζκαηηθά ν ζεζκφο ηνπ» (Πακνπθηζφγινπ, 2003: ). Οη εθπαηδεπηηθνέ ζε Ϋξεπλα ηνπ Κφπηζε ην 2005 ζε εξψηεζε ζρεηηθϊ κε ην θχξνο ηνπ ζεζκνχ απαληνχλ 33.3% ζε θαζεκέα απφ ηηο θαηεγνξέεο αξθεηϊ θαη πνιχ, ελψ 19,3% θαζφινπ. ηελ Ϋξεπλα φκσο ηνπ Ρεο θαέλεηαη πσο νη εθπαηδεπηηθνέ απνξξέπηνπλ ην ζεζκφ (Ρεο, 2006: ). Δ ΔιηΪδνπ αλαθϋξεη (2004: 131) πσο «ν ζεζκφο ηνπ έκεηλε αλελεξγφο, απνδπλακσκέλνο ζεζκηθά θαη επηζηεκνληθά, αλήκπνξνο λα αληαπνθξηζεί ζηελ απνζηνιή ηνπ ιφγσ έιιεηςεο απνθαζηζηηθψλ αξκνδηνηήησλ ησλ κειψλ ηνπ». Καη ε ΓεσξγηΪδνπ (2006, 76-77: 61) ηνλέδεη ηε κεηαηξνπά ηνπ «ζε έλα επηπιένλ γξαθεηνθξάηε ζηε δπζβάζηαρηε ηεξαξρηθή ππξακίδα ηεο εθπαίδεπζεο». Οη έδηνη νη ππνζηεξέδνπλ πσο ην ΤΠΒΠΘ ηνπο ρξεζηκνπνηεέ φηαλ ζϋιεη λα εθαξκφζεη θαηλνηνκέεο θαη εθπαηδεπηηθϊ κϋηξα, ρσξέο φκσο λα ηνπο ζηεξέδεη αλϊινγα θαζψο αθάλεη ην ζεζκφ αλελεξγφ, γηαηέ ηνπο Ϋρεη απνδπλακψζεη ζεζκηθϊ θαη Ϋηζη κϋλνπλ αδχλακνη λα πινπνηάζνπλ αθφκα θαη ην παηδαγσγηθφ θαζνδεγεηηθφ ηνπο ξφιν (Καληαξηδά, 2005). Δ Κνπινπκπαξέηζε θαη ζπλεξγϊηεο (2007: 46) αλαθϋξνπλ πσο «ν κπνξεί λα ζπλαληήζεη ζηελ άζθεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ πξνβιήκαηα πνπ κεξηθέο θνξέο κνηάδνπλ αλππέξβιεηα θαη είλαη απνθαξδησηηθά[..] επεηδή δελ αζθεί εμνπζία, κπνξεί πνιιέο θνξέο λα εηζπξάηηεη αθφκα θαη ηελ αδηαθνξία ησλ εθπαηδεπηηθψλ». Δ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαέλεηαη λα απνηειεέ επέζεο θνκβηθφ ζεκεέν, γηα λα θαηαλνεζνχλ νη αληηθξνπφκελεο απφςεηο θαη ζϋζεηο γηα ην ζεζκφ ηνπ θαη ηα πξνβιάκαηϊ ηνπ. Οη ζηελ Ϋξεπλα ηνπ Αειψλε (1994) επηζπκνχλ λα Ϋρνπλ δηθαέσκα ειϋγρνπ θαη παξϋκβαζεο ζην ζρνιηθφ Ϋξγν. Σα απνηειϋζκαηα ηεο Ϋξεπλαο ηεο Πακνπθηζφγινπ ην 2003 Ϋδεημαλ επέζεο πσο νη ζεσξνχλ απαξαέηεηε ηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ γηα ηε βειηέσζε ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο. κσο θϊλεθε πσο ε αμηνιφγεζε εέλαη απαξαέηεην αξρηθϊ λα ρξεζηκνπνηεζεέ γηα ηελ θαηαγξαθά ηεο ππϊξρνπζαο θαηϊζηαζεο ζεηηθάο ά αξλεηηθάο θαη φρη σο ειεγθηηθφο κεραληζκφο. Ο Γηνθαξέλεο κε ηε ζεηξϊ ηνπ αλαθϋξεη πσο αξλεηηθφ ζηνηρεέν ηνπ ξφινπ ηνπ απνηειεέ (Γηνθαξέλεο, 2000:10) ε ζχλδεζε ηεο επνπηεέαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ κε ηελ αμηνιφγεζε ηνπ δηδϊζθνληνο, ζϋκα γηα ην νπνέν Ϋρνπλ πξνβιεζεέ κεγϊιεο αληηδξϊζεηο θαη αθφκα δελ Ϋρεη εθαξκνζηεέ, αλ θαη ε αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απφ ην πξνβιεπφηαλ άδε απφ ην Ν. 1304/1982. Με ην πξφζρεκα φηη ν ελδϋρεηαη λα αμηνινγάζεη, πνιινέ εθπαηδεπηηθνέ δελ επηζπκνχλ ηελ παξνπζέα ηνπ ζηελ ηϊμε ηνπο. Έηζη, αθπξψλνπλ ην ξφιν ηνπ θαη ε ζηϊζε 166

175 ηνπο απηά δειψλεη ηελ αλππαξμέα θχξνπο ηνπ ζεζκνχ (Καξαγεψξγνο, 1994). Οη εθπαηδεπηηθνέ ζπκθσλνχλ ζην φηη εέλαη αλαγθαέν λα ινγνδνηνχλ γηα ην Ϋξγν ηνπο, φρη φκσο ζε θιέκα εθθνβηζκνχ θη απφξξηςεο θαη φζνλ αθνξϊ ζην ξφιν ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ζεσξεέηαη πσο πξϋπεη λα πξνζαλαηνιηζηεέ πξνο ηε δηαξθά θαη ζε βϊζνο επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη φρη ζηελ αμηνιφγεζά ηνπο (Φχθαξεο, 1997: 154). Σα πξνζφληα ηνπ αμηνινγεηά πνπ πξνηηκνχλ νη εθπαηδεπηηθνέ ζε Ϋξεπλα ηεο Οξθαλνχ εέλαη ε εθπαηδεπηηθά εκπεηξέα, ν θαιφο ραξαθηάξαο θαη ηα πςειϊ πξνζφληα (Οξθαλνχ, 2000: 170). Ο Κνπηνχδεο ζπκθσλεέ κε ηελ αληέδξαζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο, ζην βαζκφ πνπ ππνζηεξέδεη φηη ε φπνηα πξνζπϊζεηα Ϋρεη γέλεη ραξαθηεξέδεηαη σο ηεξαξρηθά, εμσηεξηθά θαη απνζπαζκαηηθά (Κνπηνχδεο, 2003). Οη εθπαηδεπηηθνέ (Πακνπθηζφγινπ, 2003: 13, 134, 139) θαέλεηαη πσο αλ θαη επηζπκνχλ ηελ αμηνιφγεζε ζε πνζνζηφ 58% θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ (77,5%) δε θαέλεηαη λα ζεσξνχλ ην απαξαέηεην ζηελ αμηνιφγεζά ηνπο, θαζψο ε πιεηνλφηεηα ηνπ δεέγκαηνο δελ εθθξϊδεη Ϊπνςε (49%) ά δηαθσλεέ (27%). Βπέζεο, ην 60,4% ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ Ϋξεπλα ηνπ Κφπηζε (2005) πηζηεχεη πσο πξϋπεη λα ππϊξρεη αμηνιφγεζε, αιιϊ φηη ν κε ηελ ππϊξρνπζα επηζηεκνληθά ηνπ ζπγθξφηεζε δελ κπνξεέ λα αμηνινγάζεη αμηνθξαηηθϊ θαη αληηθεηκεληθϊ ην δϊζθαιν. Ώηηέεο ζεσξνχληαη ην φηη νη εέλαη καθξηϊ απφ ηελ ηϊμε, φηη δελ Ϋρνπλ γλψζε ησλ πξνβιεκϊησλ ησλ παηδηψλ, φηη δελ Ϋρνπλ επηζηεκνληθά θαηϊξηηζε θαη φηη ππϊξρεη αλαμηνθξαηέα. Σελ έδηα ρξνληϊ νη Μνπληδνχξε-Μαλνχζνπ θαη Ααζθαιφπνπινο δεκνζηεχνπλ ηελ ΫξεπλΪ ηνπο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ην. ε απηά αλαθϋξεηαη πσο ν Ν. 2986/2002 θαέλεηαη πσο δελ κπνξεέ λα εθαξκνζηεέ γηαηέ κϊιινλ ππϊξρνπλ αληηδξϊζεηο ζρεηηθϊ κε ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο θαη γηαηέ δελ Ϋρνπλ νξηζηεέ ζαθά θξηηάξηα γηα ηελ φιε δηαδηθαζέα (Μνπληδνχξε & Ααζθαιφπνπινο, 2005: 35-36). ηελ ΫξεπλΪ ηνπο ζε εθπαηδεπηηθνχο θαέλεηαη πσο νη εθπαηδεπηηθνέ ζε κεγϊιν πνζνζηφ ζεσξνχλ ηθαλφ ην λα ηνπο αμηνινγάζεη κε δηϊθνξεο φκσο πξνυπνζϋζεηο, φπσο ην ζεβαζκφ ησλ ζπλζεθψλ ηεο δνπιεηϊο ηνπο, ηελ επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά ηνπ θαηϊξηηζε. Βπέζεο, ζε Ϋξεπλα ην Κφπηζε ελψ νη εθπαηδεπηηθνέ ζε πνζνζηφ 60,4% δειψλνπλ πσο επηζπκνχλ ηελ αμηνιφγεζε, δε δϋρνληαη πσο ν κπνξεέ λα ηνπο αμηνινγάζεη αμηνθξαηηθϊ θαη αληηθεηκεληθϊ (Κφπηζεο, 2006). Σν 2005 επέζεο ν ΏλδξεαδΪθεο θαη Μαγγφπνπινο πξαγκαηνπνηνχλ Ϋξεπλα γηα ην θαη ην Αηεπζπληά σο θνξεέο αμηνιφγεζεο ηνπ Ϋξγνπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε δεέγκα 422 εθπαηδεπηηθψλ. Φαέλεηαη πσο απηϊ ηα πξφζσπα γέλνληαη δεθηϊ σο αμηνινγεηϋο ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο (ΏλδξεαδΪθεο & Μαγγφπνπινο, 2005). Ώπηφ Ϋξρεηαη ζε αληέθαζε κε ηα παξαπϊλσ επξάκαηα. Σε ζχκθσλε γλψκε σο πξνο ηελ αμηνιφγεζά ησλ εθπαηδεπηηθψλ απφ ην αλαδεηθλχεη θαη ε Ϋξεπλα ησλ Κειπαλέδε θαη 167

176 ζπλεξγαηψλ (2007), φπνπ κεγϊιν πνζνζηφ (47,2% γηα ηελ επηζηεκνληθά θαηϊξηηζε, 44% γηα ηελ παηδαγσγηθά θαηϊξηηζε θαη 46,6% γηα ηε δηδαθηηθά ηθαλφηεηα) ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζεσξεέ πσο ν εέλαη θαηϊιιεινο λα αμηνινγεέ. Αε ζπκθσλεέ φκσο ην ππφινηπν ζρεδφλ 50%, γεγνλφο πνπ δεέρλεη πσο κϊιινλ δελ ππϊξρεη αθφκα θπξέαξρε Ϊπνςε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθϊ κε ηελ αμηνιφγεζά ηνπο απφ ην. Δ Ϋιιεηςε αθφκα θαηϊιιειεο πξνπαξαζθεπάο γηα ηελ Ϊζθεζε ηνπ ζχλζεηνπ ξφινπ ηνπο θαη ε απνπζέα νπνηαζδάπνηε Ϋξεπλαο γηα ηελ πξναγσγά ησλ ζθνπψλ πνπ ππεξεηεέ ν ζεζκφο ππνγξακκέδνπλ ηελ Ϋθπησζά ηνπ ζην επέπεδν κηαο ηππηθάο δεκνζηνυπαιιειηθάο παξνπζέαο, ζχκθσλα κε ηνλ Γηνθαξέλε (2000: 19). Οη, ζε παιαηφηεξε Ϋξεπλα, άδε Ϋρνπλ εζηηαζηεέ ζην ζϋκα ηεο ζπλερνχο επηκφξθσζά ηνπο (Αειψλεο, 1994). Σελ έδηα δηαπέζησζε θϊλνπλ θαη νη εθπαηδεπηηθνέ, νη νπνένη ζεσξνχλ πσο δελ εέλαη αξθεηϊ θαηαξηηζκϋλνη νη (Καβνχξε, 1997). Παξφκνηα ζϋζε δηαηππψλεηαη θαη ζηελ Ϋξεπλα ηεο Οξθαλνχ (2000: ), φηαλ νη εθπαηδεπηηθνέ ππνζηεξέδνπλ πσο ν κπνξεέ λα θαλεέ ρξάζηκνο κφλν φηαλ εέλαη θαιϊ θαηαξηηζκϋλνο. Με απηφ ην εχξεκα ζπκθσλεέ θαη ν Κφπηζεο (2005). ηελ εξψηεζε ηνπ ζε εθπαηδεπηηθνχο, αλ εέλαη επαξθάο ε επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά θαηϊξηηζε ησλ ε πιεηνςεθέα απαληϊ πσο δελ εέλαη (50,3%). Πξνηεέλνπλ κϊιηζηα ηε ζπλερά επηκφξθσζε ησλ θαη ηε δηνξγϊλσζε πεξηζζφηεξσλ θαη πην νπζηαζηηθψλ ζεκηλαξέσλ. Έλα ρξφλν κεηϊ ζε Ϋξεπλα ηνπ ηδένπ νη εθπαηδεπηηθνέ θαέλεηαη πσο πηζηεχνπλ φηη δε δηαζϋηνπλ νη επηζηεκνληθά ζπγθξφηεζε, επηβεβαηψλνληαο ηα πξνεγνχκελα επξάκαηϊ ηνπ. Σα επξάκαηα απηϊ επηβεβαηψλεη θαη Ϋξεπλα ηνπ Ρεο (2006), πνπ δηεμάγαγε ζπλεληεχμεηο ζε εθπαηδεπηηθνχο γηα ηηο πξνζδνθέεο ηνπο απφ ηελ επηκφξθσζά ηνπο. ΜΪιηζηα αλαθϋξεηαη ζηελ επηκφξθσζε σο πξνυπφζεζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο θαη ζηε γλψκε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πσο νη επηζθϋςεηο ηνπ δελ εέλαη επηκνξθσηηθϋο (Ρεο, 2006: ). Οη ζϋζεηο ηεο Παλειιάληαο Έλσζεο ρνιηθψλ πκβνχισλ γηα ηελ Ϊξζε ησλ πξνβιεκϊησλ θαη ηελ νπζηαζηηθά ιεηηνπξγέα ηνπ ζεζκνχ ζπλνςέδνληαη ζηηο εμάο πξνηϊζεηο: νξγϊλσζε γξαθεένπ, Ϋκπξαθηε αλαγλψξηζε ηνπ ξφινπ ηνπ, ιεηηνπξγηθά ζχλδεζε θαη επηθνηλσλέα ησλ κε ην ΠΕ, νπζηαζηηθά ζπκκεηνρά ηνπο ζην ζρεδηαζκφ ηνπ ζπζηάκαηνο πξνγξακκαηηζκνχ, πινπνέεζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο θαη ε αμηνιφγεζε ησλ παξαγφλησλ ηεο εθπαηδεπηηθάο δηαδηθαζέαο, αχμεζε ησλ ζϋζεσλ ησλ, αλαζεψξεζε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζένπ γηα ην νηθνλνκηθφ θαη ηε ζπληαμηνδφηεζά ηνπο θαη ελεξγεηηθά ζπκκεηνρά ηεο ΠΒ ζηηο δηαδηθαζέεο πνπ δηαπξαγκαηεχνληαη παηδαγσγηθϊ θαη δηδαθηηθϊ ζϋκαηα, αιιϊ θαη ζϋκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνπο (ΠΒ,2005: 5). ΜΪιηζηα πξνηεέλεη ην ξφιν ηνπ σο κϋληνξα θαη ηελ επηινγά ηνπ κε δηαθαλεέο δηαδηθαζέεο (ΠΒ, 2005: 4). ΒπηπιΫνλ, ππνγξακκέδεη πσο «ζεσξνχκε απαξαίηεηε ηε ζπλδξνκή ηεο πνιηηείαο ζηελ άκεζε θαη δίθαηε ιχζε ησλ βαζηθψλ αηηεκάησλ καο, ψζηε λα δηαζθαιηζηεί θαη λα εληζρπζεί ην θχξνο ηνπ 168

177 λεπξαιγηθνχ απηνχ παηδαγσγηθνχ-επηζηεκνληθνχ ζεζκνχ, πνπ ε ίδηα δεκηνχξγεζε» (ΠΒ, 2005: 5). Ώθνινχζεζαλ θαη Ϊιιεο επηζηνιϋο κε παξφκνην πεξηερφκελν (ΠΒ, 2007). ε επηζηνιά ηεο ζηνλ ππνπξγφ παηδεέαο ην 2008 ηνλέδεη ηελ «αδηαθνξέα» ηνπ ππνπξγνχ γηα ζπλϊληεζε κε ηελ Έλσζε, αλ θαη ε έδηα ην επεδέσμε θαζψο θαη ηελ «ππνβάζκηζε ηνπ ξφινπ ηεο επηζηεκνληθήο θαη παηδαγσγηθήο θαζνδήγεζεο ηνπ», πνπ φπσο ππνζηεξέδεηαη ζα κπνξνχζε λα ζπκβϊιιεη ζηελ βειηέσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ παξαγφκελνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ (ΠΒ, 2008: 1). Χο παξαδεέγκαηα ηεο ππνβϊζκηζεο ηνπ ξφινπ ηνπ, αλαθϋξεη ε ΠΒ, ηελ αθαέξεζε ηεο πξφζζεηεο δηδαθηηθάο ζηάξημεο, ηελ απφδνζε ηνπ ζπληνληζκνχ θαη ηνπ ειϋγρνπ ησλ θαηλνηφκσλ πξνγξακκϊησλ ζηνπο ΑηεπζπληΫο ησλ Αηεπζχλζεσλ, ηελ απνκϊθξπλζε ησλ απφ ηα ππεξεζηαθϊ ζπκβνχιηα γηα ηελ επηινγά ησλ δηεπζπληψλ ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ. Οη ζπλϋπεηεο απηάο ηεο ππνβϊζκηζεο εέλαη ε απνπζέα πιηθνηερληθάο ππνδνκάο γηα ζηάξημε ηνπ Ϋξγνπ ηνπ, ε Ϋιιεηςε πφξσλ γηα θϊιπςε ησλ εμφδσλ ηνπο ηφζν γηα ηηο κεηαθηλάζεηο φζν θαη γηα ηελ νξγϊλσζε επηκνξθσηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ, ε Ϋιιεηςε ζπλεξγαζέαο κε ην ΠΕ θαη κε ηα ζηειϋρε δηνέθεζεο, ν απνθιεηζκφο ηνπο απφ φια ηα ζπγρξεκαηνδνηνχκελα Ϋξγα θαη ε ζπλεράο αιιαγά ησλ θξηηεξέσλ επηινγάο ηνπο. πλϋπεηεο πνπ ηηο εέραλ ζέμεη απφ ην ΣΫινο, ε ΠΒ δεηϊ: «ηελ έκπξαθηε αλαγλψξηζε ηνπ ξφινπ ηνπ θαη ηε δηακφξθσζε ελφο λένπ μεθάζαξνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ιεηηνπξγίαο» (ΠΒ, 2008: 2). Ώο ζεκεησζεέ φηη ε ΠΒ επαλαιακβϊλεη ηελ χπαξμε ησλ πξνβιεκϊησλ πνπ αλαθϋξζεθαλ θαη θϊλεη ηηο έδηεο πξνηϊζεηο, Ϋλα ρξφλν κεηϊ (ΠΒ, 2009) ρσξέο λα Ϋρεη ιϊβεη θακηϊ επέζεκε απϊληεζε ζηελ πξνεγνχκελε παξϋκβαζά ηεο. ην ζϋκα ηεο αδπλακέαο ζπλεξγαζέαο ησλ κε Ϊιια ζηειϋρε θαη θνξεέο εθπαέδεπζεο ζε Ϋθδνζε ηνπ ΠΕ αλαθϋξεηαη πσο αλ θαη νη Ϋρνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ παηδαγσγηθά θαη επηζηεκνληθά θαζνδάγεζε θαη Ϋρνπλ ηελ επζχλε ηεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ «ην επηκνξθσηηθφ έξγν ηνπο δελ ππνζηεξίδεηαη δηνηθεηηθά, νηθνλνκηθά θαη επηζηεκνληθά ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ. Δπίζεο δε ζπκκεηέρνπλ ζηε ράξαμε θεληξηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ επηκνξθσηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη δελ έρνπλ δπλαηφηεηεο ζεζκνζεηεκέλεο ζπλεξγαζίαο κε ηα ΑΔΗ, ην ΠΗ θαη ηνλ Ο.ΔΠ.ΔΚ.» (Καηζαξνχ & Αεδνχιε, 2008: 93). Βλψ ζε Ϊιιν ζεκεέν ππνγξακκέδεηαη πσο «ζα κπνξνχζαλ (νη ) λα πξσηνζηαηήζνπλ ζηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ζρνιείσλ, δηθηχσλ εθπαηδεπηηθψλ, θνηλνηήησλ κάζεζεο θαη πξάμεο, κε ηελ αμηνπνίεζε κεηαμχ άιισλ ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ» (Καηζαξνχ & Αεδνχιε, 2008: 93). ηελ απνπζέα ζπλεξγαζέαο θαη νπζηαζηηθάο αλαηξνθνδφηεζεο κε ην ΠΕ, ζηα πξνβιάκαηα ζηηο ζρϋζεηο κε ηνπο ΠξντζηακΫλνπο θαη ΝνκΪξρεο αιιϊ θαη ζε αληηζϋζεηο κε δαζθϊινπο θαη ζπλδηθαιηζηηθϊ φξγαλα αλαθϋξεηαη θαη ν αιηεξάο (2009). Βπέζεο, αλαθϋξνληαη θαη νη έδηνη νη εθπαηδεπηηθνέ ζην ζϋκα ηεο ζπλεξγαζέαο ηνπο κε ην. Οη εθπαηδεπηηθνέ ζεσξνχλ ζε Ϋξεπλα ηεο Καβνχξε γηα ην (1997) φηη ν δελ Ϋρεη αξθεηφ 169

178 ρξφλν γηα λα αζρνιεζεέ κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ. Οη εθπαηδεπηηθνέ επέζεο ζε Ϋξεπλα ηεο Οξθαλνχ (2000: ) επηζπκνχλ ν λα επηζθϋπηεηαη πην ζπρλϊ ηα ζρνιεέα. ε εξψηεζε ηνπ Κφπηζε (2005) «αλ παξέρεηαη βνήζεηα απφ ην ρνιηθφ χκβνπιν, ψζηε λα βειηηψλεηαη ε δηδαζθαιία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ» θαη πϊιη νη απαληάζεηο εέλαη αξλεηηθϋο (φρη ην 44,8% θαη ειϊρηζηα ην 44, 8%). κσο απαληνχλ ζε πνζνζηφ 56,6% φηη ζα επηζπκνχζαλ λα επηζθϋπηεηαη ν πεξηζζφηεξεο θνξϋο ηελ ηϊμε. Βπέζεο ζηελ έδηα Ϋξεπλα ζηελ πιεηνςεθέα ηνπο νη εθπαηδεπηηθνέ απαληνχλ πσο ν δε ζπλεξγϊδεηαη κε ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο ζπλνιηθάο εξγαζέαο ηνπ ζρνιεένπ, νχηε Ϋξρεηαη ζε πξνζσπηθά επαθά κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο γηα λα ζπκπαξαζηαζεέ ζην Ϋξγν ηνπο. Βπέζεο, (Κφπηζεο 2005) πξνηεέλεηαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο νη λα Ϋρνπλ πην ζηελϋο ζρϋζεηο κε ηα ζρνιεέα θαη ηνπο δαζθϊινπο θαη λα θαηαλννχλ (νη ) πεξηζζφηεξν ηα πξνβιάκαηα ησλ δαζθϊισλ. Δ αλϊγθε εθ κϋξνπο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα πην νπζηαζηηθά επηθνηλσλέα θαη ζπλεξγαζέα αλαδεηθλχεηαη θαη ζηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο ησλ Μνπηδνχξε-Μαλνχζνπ θαη Ααζθαιφπνπιν (2005: 44) θαζψο θαη ζηα επξάκαηα ηνπ Κφπηζε πνπ δηεμάγαγε λϋα Ϋξεπλα ην 2006 φπνπ νη εθπαηδεπηηθνέ αλαθϋξνπλ πσο νη δελ επηζθϋπηνληαη ζπρλϊ ηηο ηϊμεηο θαη δελ εθπιεξψλνπλ ηνλ θαζνδεγεηηθφ ηνπο ξφιν. ε Ϋξεπλα ηνπ ΚΒΒ (2006) δηαπηζηψλεηαη πσο αλ θαη Ϋρνπλ βειηησζεέ νη ππνδνκϋο ηεο εθπαέδεπζεο θαη ην Ϋξγν ηεο απνηχπσζεο ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ, ζηνηρεέα πνπ ζπκβϊιινπλ ζηελ ΠηΒ, παξακϋλεη πεξηνξηζκϋλε ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Γέλεηαη αλαθνξϊ ζε απηάλ ηελ Ϋξεπλα, γηαηέ ζην ζϋκα ηεο επηκφξθσζεο ν ππνηέζεηαη φηη δηαδξακαηέδεη πξσηαγσληζηηθφ ξφιν. Σν ΠΕ δηεμάγαγε Ϋξεπλα ην δηϊζηεκα κε ζϋκα: «Ώμηνιφγεζε ησλ Πνηνηηθψλ Υαξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πζηάκαηνο ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο» ζηελ νπνέα γέλεηαη αλαθνξϊ θαη ζην θεθϊιαην ηεο ειιεληθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. ην ζεκεέν φκσο απηφ ζα γέλεη αλαιπηηθϊ παξνπζέαζε ησλ επξεκϊησλ ηεο θαζψο εέλαη κηα Ϋξεπλα πνπ αζρνιεέηαη κε ην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο θαη ηηο παξακϋηξνπο απηάο. ηελ Ϋξεπλα εθαξκφζηεθε ε ζπζηεκηθά πξνζϋγγηζε θαη Ϋγηλε πξνζπϊζεηα λα δηεξεπλεζεέ ε Ϋλλνηα ηεο πνηφηεηαο βϊζεη ηξηψλ παξακϋηξσλ: δηνηθεηηθάο, παηδαγσγηθάο θαη πιηθνηερληθάο. Ήηαλ πνζνηηθά θαη πνηνηηθά. ην πιαέζην ηεο πνζνηηθάο Ϋξεπλαο επηιϋρζεθαλ 100 ζρνιηθϋο κνλϊδεο ζηηο νπνέεο δφζεθαλ εξσηεκαηνιφγηα ζε ζηειϋρε εθπαέδεπζεο, εθπαηδεπηηθνχο, γνλεέο θαη καζεηϋο θαη ζην πιαέζην ηεο πνηνηηθάο Ϋξεπλαο επηιϋρζεθαλ 10 ζρνιηθϋο κνλϊδεο απφ ηηο 100 θαη Ϋγηλαλ εκέ- δνκεκϋλεο ζπλεληεχμεηο θαη παξαηάξεζε. Εδηαέηεξα ηα επξάκαηα πνπ αθνξνχλ ηνπο θαη ηελ ΠηΒ επηβεβαηψλνπλ ηα επξάκαηα πξνεγνχκελσλ εξεπλψλ θαη Ϋρνπλ σο εμάο: 170

179 1. «Δ πιεηνλφηεηα ησλ (70%+) ζεσξεέ φηη ην Ϋξγν ηεο εέλαη θπξέσο ζπκβνπιεπηηθφ. Ώθφκα νη (80%) δε ζπλδϋνπλ ηηο αξκνδηφηεηϋο ηνπο κε ηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ» (ΠΕ, 2008: 82-83). 2. «Οη ζεσξνχλ πσο ζηηο κειινληηθϋο ηνπο αξκνδηφηεηεο πξϋπεη λα ζπγθαηαιϋγνληαη θαη ην: λα δηαηππψλνπλ παξεκβαηηθϋο παηδαγσγηθϋο πξνηϊζεηο αθφκα θαη αλ παξεθθιέλνπλ απφ ηηο θεληξηθϋο νδεγέεο ηνπ ΤΠΠΒΘ, λα Ϋρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δηαηππψλνπλ θαη λα ππνζηεξέδνπλ θαηλνηφκα πξνγξϊκκαηα, λα αμηνινγνχλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, λα ηνπο παξϋρνληαη θνλδχιηα γηα ηηο αλϊγθεο ηνπ γξαθεένπ ηνπο, λα ππϊγνληαη απεπζεέαο ζην ΠΕ» (ΠΕ, 2008: 83). 3. «ινη νη εκπιεθφκελνη ζηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα αλαγλψξηζαλ ηελ θξηζηκφηεηα ηνπ ξφινπ ηνπ γηα ηελ αλαβϊζκηζε ηεο παξερφκελεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. κσο ζε φιεο ζρεδφλ ηηο ζρνιηθϋο κνλϊδεο αλαθϋξζεθε ε απνπζέα ηνπο απφ απηϋο θαη ε Ϋιιεηςε νπζηαζηηθάο επηθνηλσλέαο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, εθηφο απφ ηηο πεξηπηψζεηο πνπ δηνξγαλψλνπλ επηκνξθσηηθϊ ζεκηλϊξηα ά φηαλ επηζθϋπηνληαη ηηο ζρνιηθϋο κνλϊδεο, ζπλάζσο γηα λα επηιχζνπλ θϊπνην πξφβιεκα πνπ Ϋρεη αλαθχςεη. Φαέλεηαη ν ξφινο ηνπο λα ζεσξεέηαη πεξηζζφηεξν ππξνζβεζηηθφο παξϊ θαζνδεγεηηθφο θαη παηδαγσγηθφο.» (ΠΕ, 2008: 83). 4. «Δ απνπζέα απφ ηηο ζρνιηθϋο κνλϊδεο επηβεβαηψζεθε θαη απφ ηνπο, νη νπνένη αλϋθεξαλ φηη αδπλαηνχλ λα επηζθεθηνχλ φιεο ηηο κνλϊδεο επζχλεο ηνπο ιφγσ ηνπ κεγϊινπ ηνπο αξηζκνχ» (ΠΕ, 2008: 83). 5. «ΟξηζκΫλνη αλαθϋξνληαη ζε κεξέδα θαζεγεηψλ θπξέσο πνπ δελ Ϋρνπλ θαηαλνάζεη ηα ΑΒΠΠ θαη ΏΠ κε απνηϋιεζκα λα κελ Ϋρνπλ πεηζζεέ γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη λα θνβνχληαη ηηο αιιαγϋο» (ΠΕ, 2008: 108). 6. «ε πνζνζηφ 78% νη ζεσξνχλ πνιχ ζεκαληηθά ηε δηεμαγσγά εμεηδηθεπκϋλσλ εθπαηδεπηηθψλ εξεπλψλ γηα αλαηξνθνδφηεζε, πξνθεηκϋλνπ λα βειηηψλνπλ ηελ πνηφηεηα ηνπ Ϋξγνπ ηνπο. κσο ην 17% δε ζεσξεέ ζεκαληηθά ηε δηεμαγσγά Ϋξεπλαο ζηνλ ηνκϋα εηδηθφηεηαο- ε αλαθνξϊ αθνξϊ ζε δεπηεξνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο-, γεγνλφο πνπ ζα πξϋπεη λα πξνβιεκαηέδεη σο πξνο ηελ επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά πξνζϋγγηζε ηνπ γλσζηηθνχ ηνπο αληηθεηκϋλνπ ελψ ηαπηφρξνλα δεέρλεη πσο ιεηηνπξγνχλ κε βϊζε ηελ εκπεηξέα πνπ Ϋρνπλ απνθηάζεη» (ΠΕ, 2008: ). 7. «ην 62% απαληϊ ζεηηθϊ σο πξνο ηε δηεμαγσγά εθπαηδεπηηθάο Ϋξεπλαο ζηα ζρνιεέα ηεο πεξηθϋξεηϊο ηνπ θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο ζεηεέαο ηνπ» (ΠΕ, 2008: 346.). 8. «Οη ππνζηεξέδνπλ ζε κεγϊιν βαζκφ ηελ αλαγθαηφηεηα ζπκβνιάο ηεο επηκφξθσζεο ζηε βειηέσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ (99%)» (ΠΕ, 2008: 377, 379). 171

180 9. «Ώπφ ηηο ζπλεληεχμεηο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θϊλεθε φηη Ϋρνπλ πςειϋο πξνζδνθέεο απφ ηνλ επηκνξθσηηθφ ξφιν ησλ παξϊ ηηο εκθαλεέο αδπλακέεο ησλ λα ππνζηεξέμνπλ ελεξγϊ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ιφγσ ηνπ κεγϊινπ αξηζκνχ ησλ ζρνιεέσλ επζχλεο ηνπο» (ΠΕ, 2008: 381). 10. «Σν 44% ησλ δαζθϊισλ ζεσξεέ ιέγν ά θαζφινπ αλαγθαέα ηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ» (ΠΕ, 2008:397). 11. «Οη εθπαηδεπηηθνέ ζεσξνχλ πνιχ πεξηζζφηεξν απαξαέηεηε ηελ αμηνιφγεζε ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαέδεπζεο. Σν 83% ηε ζεσξεέ πνιχ ά αξθεηϊ αλαγθαέα» (ΠΕ, 2008: 398). 12. «Σν δάηεκα πνπ απαζρνιεέ πεξηζζφηεξν ηνπο εθπαηδεπηηθνχο δελ εέλαη ηφζν απηφ ησλ θξηηεξέσλ αμηνιφγεζεο φζν εθεέλν ησλ θνξϋσλ πνπ ζα αλαιϊβνπλ ηελ αμηνιφγεζε. Δ Ϋληνλε δπζπηζηέα θαη επηθπιαθηηθφηεηα πνπ εθθξϊζηεθε εέηε ρξεζηκνπνηεέηαη σο πξφθαζε γηα ηε κε εθαξκνγά ηεο αμηνιφγεζεο εέηε εέλαη πξαγκαηηθά αγσλέα ηεο εθπαηδεπηηθάο θνηλφηεηαο βαζηζκϋλε ζηελ παγησκϋλε αληέιεςε φηη δελ εέλαη εθηθηφ λα πινπνηεζεέ κηα αμηνθξαηηθά θαη αδηϊβιεηε δηαδηθαζέα» (ΠΕ, 2008: 401). 13. «Οη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνέ ηϊζζνληαη ππϋξ ηεο ζπιινγηθάο εζσηεξηθάο αμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθάο κνλϊδαο. κσο γεληθϊ δηαπηζηψλνληαη αληηθϊζεηο ζην ιφγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ώπφ ηε κηα θαέλεηαη λα ζεσξνχλ σο πην θαηϊιιεινπο αμηνινγεηϋο ηνπο δηεπζπληϋο θαη ηνπο, νη νπνένη γλσξέδνπλ ην Ϋξγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ, δελ εέλαη μϋλνη σο πξνο ην εθπαηδεπηηθφ ζψκα. Ώπφ ηελ Ϊιιε πξνηεέλνπλ αλεμϊξηεηνπο θνξεέο ψζηε λα απνθεπρζεέ ε κεξνιεςέα θαη ε ππνθεηκεληθά θξέζε» (ΠΕ, 2008: ). 14. «Οη ζηελ πιεηνλφηεηϊ ηνπο ζεσξνχλ αλαγθαέα ηελ αμηνιφγεζε φισλ φζσλ ζπκκεηϋρνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα ηφζν ησλ ζηειερψλ φζν θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ» (ΠΕ, 2008: 407). 15. «ΏλαθνξηθΪ κε ηνπο ζθνπνχο θαη ζηφρνπο ηεο αμηνιφγεζεο νη ζεσξνχλ ζεκαληηθνχο ηε βειηέσζε ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο, ηελ αλαηξνθνδφηεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθϊ κε ην Ϋξγν ηνπο, ψζηε λα βειηησζεέ ε πνηφηεηϊ ηνπ θαη ζε κεγϊιν βαζκφ φρη φκσο κε ηελ έδηα βαξχηεηα ηελ επηινγά ησλ ζηειερψλ ηεο εθπαέδεπζεο (85%)» (ΠΕ, 2008: ). 16. «Θεσξνχλ απαξαέηεηε ηελ χπαξμε θξηηεξέσλ αμηνιφγεζεο γηαηέ Ϋηζη ζα ππϊξρνπλ ζπγθεθξηκϋλεο παξϊκεηξνη κε βϊζε ηηο νπνέεο κπνξεέ λα αμηνινγεζεέ ην 172

181 εθπαηδεπηηθφ Ϋξγν. Δ δηδαθηηθά θαη παηδαγσγηθά ηθαλφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζεσξνχληαη πξσηαξρηθϊ ζεκεέα γηα ηελ αμηνιφγεζά ηνπ» (ΠΕ, 2008: 409). 17. «Οη 7 ζηνπο 10 θαέλεηαη λα εέλαη ιέγν εέηε θαζφινπ ηθαλνπνηεκϋλνη απφ ηελ ελεκϋξσζε ζε ζϋκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ αμηνιφγεζε. Πξνηεέλνπλ ηελ εηζαγσγά ηεο απηναμηνιφγεζεο, αλ θαη θαέλεηαη λα εκπηζηεχνληαη ηελ εμσηεξηθά αμηνιφγεζε σο κϋζν απνηέκεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ. Ώθφκα κϋζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο θαέλεηαη ην αξλεηηθφ θιέκα πνπ Ϋρεη δηακνξθσζεέ γηα ηελ αμηνιφγεζε» (ΠΕ, 2008: 410, 412, 431). 18. «Αηαπηζηψλεηαη Ϋληνλε δπζπηζηέα γηα ηνλ ηξφπν εθαξκνγάο ηεο αμηνινγηθάο δηαδηθαζέαο θαη δηρνγλσκέα ησλ εξσηεζϋλησλ σο πξνο ην αλ ε αμηνιφγεζε εμππεξεηεέ ηελ αλαηξνθνδφηεζά ηνπο ζρεηηθϊ κε ην Ϋξγν ηνπο θαη βειηέσζε ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο ά ηελ ελνρνπνέεζά ηνπο γηα ηηο αδπλακέεο θαη ηα πξνβιάκαηα ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο παηδαγσγηθάο ηνπο ειεπζεξέαο θαη ηεο απηνλνκέαο» (ΠΕ, 2008: 427). 19. «ινη νη θνξεέο ηεο εθπαηδεπηηθάο θνηλφηεηαο ζπκθσλνχλ φηη ππϊξρεη Ϊξξεθηε ζρϋζε κεηαμχ ηεο επαξθνχο ρξεκαηνδφηεζεο θαη ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο» (ΠΕ, 2008: 463). 20. «Οη ξφινη ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηνπ Αηεπζπληά θαιχπηνπλ ηηο πξνζδνθέεο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ Ϋξεπλα, σζηφζν δε ζπκβαέλεη ην έδην κε ην ξφιν ηνπ, πνπ ζεκεηψλεη κεγϊια πνζνζηϊ αξλεηηθάο εθηέκεζεο» (ΠΕ, 2008: 496). 21. «Οη εθπαηδεπηηθνέ δε βξέζθνπλ ζεκαληηθφ ην σο παξϊγνληα πνπ επεξεϊδεη ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο» (ΠΕ, 2008: ). Ώπηά ε Ϋξεπλα εέλαη ηδηαέηεξα ζεκαληηθά γηαηέ δέλεη αθνξκά λα δηεξεπλεζνχλ νξηζκϋλα ζϋκαηα ζε βϊζνο φπσο: ε αληέιεςε ηνπ ξφινπ ησλ ζε ζρϋζε κε ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, ε επηζπκέα ησλ λα αλαιϊβνπλ πξσηνβνπιέεο αθφκα θαη αλ παξεθθιέλνπλ απφ ηηο εληνιϋο ηνπ ΤΠΒΠΘ, λα δηεξεπλεζεέ γηαηέ ν ξφινο ηνπο πεξηνξέδεηαη ζην λα ιχλνπλ πξαθηηθϊ πξνβιάκαηα θαη αλ Ϋρνπλ θαη απηνέ κεξέδην επζχλεο ζε απηφ, λα εμεγεζεέ πνχ απνδέδνπλ νη ηε κε πηνζϋηεζε ησλ θαηλνηνκηψλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηελ Ϋιιεηςε δηϊζεζάο ηνπο λα αιιϊμνπλ λννηξνπέεο, λα κειεηεζεέ ν ξφινο ησλ σο εξεπλεηϋο θαη ε πξνζσπηθά ηνπο επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, ε δηϊζεζά ηνπο λα ζπλεξγαζηνχλ νπζηαζηηθϊ κε ηνπο Ϊιινπο, ην πψο δηακνξθψλεηαη ε δξϊζε ηνπο θαη θαηϊ πφζν πξψηνλ ζπλεηδεηνπνηνχλ φηη θηλνχληαη πξνο κηα θαηεχζπλζε κε ζηφρν ηελ πνηφηεηα θαη δεχηεξνλ θαηϊ πφζν ηε ζπλδϋνπλ κε ηε δηαζθϊιηζά ηεο. ΣΫινο, λα πεξηγξαθεέ θαη λα εξκελεπηεέ ε εηθφλα πνπ Ϋρνπλ νη γηα ην θχξνο ηνπ ζεζκνχ θαη πψο ηελ ηεθκεξηψλνπλ. ΠνιιΪ απφ απηϊ αλαδεηθλχνληαη ζηελ ΫξεπλΪ καο. 173

182 Χζηφζν, ππϊξρνπλ θαη νη αληέζεηεο απφςεηο γηα ην ζεζκφ, πνπ Ϋρνπλ δηαηππσζεέ απφ εθπαηδεπηηθνχο θαη ρνιηθνχο πκβνχινπο θαη ζπλνςέδνληαη ζην φηη νη ρνιηθνέ χκβνπινη Ϋρνπλ γέλεη δεθηνέ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, αλαιακβϊλνπλ πνιιϋο πξσηνβνπιέεο ζε ζϋκαηα επηκφξθσζεο θαη ελεκϋξσζεο θαη κπνξνχλ λα ζπκβϊιινπλ ζεκαληηθϊ ζηελ πνηνηηθά αλαβϊζκηζε ηεο εθπαέδεπζεο, αθφκα θαη αλ ην λνκνζεηηθφ πιαέζην πνπ θαζνξέδεη ην Ϋξγν ηνπο δελ εέλαη ζαθϋο (αύηεο, 1992: 228). ηελ Ϋξεπλα ηνπ Αειψλε (1994) νη δειψλνπλ πσο δελ Ϋρνπλ πξνβιάκαηα ζηηο ζρϋζεηο ηνπο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Οη εθπαηδεπηηθνέ κε ηε ζεηξϊ ηνπο ζε Ϋξεπλα ηνπ ΜπιεθΪλε (2001) ραξαθηεξέδνπλ επαξθά ηε ζπλεξγαζέα ηνπο κε ην θαη επηζπκνχλ ηε ζπλεξγαζέα απηά γηαηέ ζεσξνχλ πσο εληζρχνληαη θαηϊ ηελ Ϊζθεζε ηνπ επαγγϋικαηνο ηνπο. Βθπαηδεπηηθνέ ππνζηεξέδνπλ πσο «ν ζεζκφο πέηπρε, θέξδηζε ηε κάρε ηεο δξάζεο, γηαηί πεξηείρε απφ ηε γέλλεζή ηνπ ην ζπφξν ηεο επηηπρίαο: δελ έζηεηιε αλζξψπνπο γηα λα ειέγρνπλ, αιιά γηα λα βνεζήζνπλ ην ζπλάδειθν ηεο έδξαο» (ΔιηΪδνπ, 2004: 125). ζνλ αθνξϊ ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο Ϋρνπλ δηαηππσζεέ απφςεηο απφ ζχκθσλα κε ηηο νπνέεο νη εθπαηδεπηηθνέ Ϋρνπλ αξρέζεη λα Ϋρνπλ ζεηηθά ζηϊζε σο πξνο ηελ αμηνιφγεζά ηνπο απφ ην (ΔιηΪδνπ, 2004: 138). Δ πξαγκαηηθφηεηα ζχκθσλα κε ηνπο πεξηζζφηεξνπο εξεπλεηϋο, φπσο θαέλεηαη απφ ηελ παξαπϊλσ παξνπζέαζε, εέλαη φηη ν θαζνδεγεηάο, επηκνξθσηάο, εκςπρσηάο θαη νξγαλσηάο ρνιηθφο χκβνπινο δελ κπνξεέ λα αληαπνθξηζεέ εμαηηέαο ησλ πξνβιεκϊησλ πνπ αλαθϋξζεθαλ ζηηο αξρηθϋο πξνζδνθέεο θαη αηηάκαηα, πνπ φπσο θαέλεηαη δελ ηθαλνπνηάζεθαλ. Φαέλεηαη αθφκα φηη ν εθπαηδεπηηθφο θιϊδνο ελδηαθϋξεηαη πεξηζζφηεξν θαη θπξέσο γηα ηε κε ζχλδεζε ηνπ ζεζκνχ ηνπ κε ηελ αμηνιφγεζε θαη φρη ηειηθϊ γηα ην πψο ιεηηνπξγεέ ν ζεζκφο θαη αλ πξνζθϋξεη ελ ηϋιεη ζηελ εθπαέδεπζε θαη ζηελ πνηφηεηα. Καη απηφ γηαηέ ζε Ϊιιεο Ϋξεπλεο νη εθπαηδεπηηθνέ δειψλνπλ πσο ν ζεζκφο Ϋρεη θχξνο θαη ζε Ϊιιεο φρη. Οη απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ην αλ Ϋρεη θχξνο ά αλ εέλαη απαξαέηεηνο ν ζεζκφο κϊιινλ δέλνληαη ρσξέο ηδηαέηεξε πεξέζθεςε, γηαηέ κϊιινλ δελ εέλαη απηφ ην δηαθχβεπκα γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. 174

183 3.5Οη Θέζεηο ηεο Γηδαζθαιηθήο Οκνζπνλδίαο Διιάδαο (ΓΟΔ) Παξνπζίαζε ησλ Θέζεσλ ηεο ΓΟΔ ηελ παξνχζα ελφηεηα ζηφρν Ϋρνπκε λα δηεξεπλάζνπκε ηηο επέζεκεο ζϋζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο, Ϋηζη φπσο απηϋο εθθξϊδνληαη απφ ην ζπλδηθαιηζηηθφ ηνπο φξγαλν ζε φ,ηη αθνξϊ πξσηέζησο ηνπο θαη ηελ αμηνιφγεζε. Δ ελφηεηα ινηπφλ απηά Ϋπεηαη ηεο παξνπζέαζεο ηεο ειιεληθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο θαη απηφ ησλ, θαζφηη, νη ζϋζεηο θαη ε ζηϊζε ηεο ΑΟΒ αθνξνχλ θαη ζηα δχν απηϊ ζϋκαηα. ηελ ελφηεηα απηά ζα παξνπζηαζηνχλ νη ζϋζεηο ηνπ θιϊδνπ γηα ηελ πεξένδν πνπ καο ελδηαθϋξεη ( ) θαη ζα γέλεη αλϊιπζε θαη εξκελεέα γηα ην αλ θαη πψο απηϋο εμειέρζεθαλ. Πξνηνχ παξνπζηαζηνχλ νη ζϋζεηο ηεο ΑΟΒ γηα ηελ αμηνιφγεζε, ζα αλαδεηρηνχλ νη αλαθνξϋο πνπ θϊλεη ε ΑΟΒ ζηελ πνηφηεηα. Δ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο θαέλεηαη φηη απαζρνιεέ (θαη) ηε ΑΟΒ θαη κϊιηζηα ρξεζηκνπνηνχληαη ζρεηηθϋο αλαθνξϋο ζε θεέκελα κε ηηο ζϋζεηο ά ηα αηηάκαηϊ ηεο. ΥαξαθηεξηζηηθΪ ε ΑΟΒ ππνζηεξέδεη πσο ε εηζαγσγά εηδηθνηάησλ ζηελ πξσηνβϊζκηα εθπαέδεπζε εέρε θαη Ϋρεη σο ζηφρν ηελ «αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο» θαη ππάξμε σο αέηεκα ηνπ θιϊδνπ απφ ηηο αξρϋο ηεο δεθαεηέαο ηνπ 80 (ΑΟΒ, 2004, 1125: 10-12). Δ παξϋκβαζε ηεο αληηπξνζσπεέαο ηεο ΑΟΒ ζε ζπλϋδξην ηεο Education International ζηε ΐξαδηιέα εζηηϊζηεθε ζην δεκφζην ραξαθηάξα ηεο εθπαέδεπζεο θαη ζην φηη «απηφο απνηειεί δείθηε θαη κέηξν πνπ αμηνινγεί ηελ πνηφηεηα ηεο αζθνχκελεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο» (ΑΟΒ, 2005, 1130: 13). Σν 2006, ε ΑΟΒ αλαθϋξεη γηα ηελ απεξγηαθά θηλεηνπνέεζά ηεο φηη ηα «αηηήκαηα καο έρνπλ ζηφρν ηελ θαηνρχξσζε θαη δηεχξπλζε ηεο δεκφζηαο δσξεάλ εθπαίδεπζεο θαη ηεο αμηνπξεπνχο εξγαζίαο, θαζψο θαη ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο» (ΑΟΒ, 2006, 1138: 13). Ώιινχ αλαθϋξεη φηη «ε πνηφηεηα ζηελ εθπαίδεπζε είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλε κε ηε ρξεκαηνδφηεζε» (ΑΟΒ, 2006, 1138: 9) ζπλδϋνληαο Ϋηζη ηε ρξεκαηνδφηεζε, σο παξϊκεηξν ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο, κε ην αέηεκϊ ηεο γηα αχμεζε ησλ δαπαλψλ γηα ηελ παηδεέα ζην 5% ηνπ Ώ.Β.Π., «κε ζηφρν ηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηεο εθπαίδεπζεο» (ΑΟΒ, 2005, 1135: 2, Α.Ο.Β., 2006, 1137: 4). Σελ έδηα ρξνληϊ πνπ Ϋρεη σο αέηεκα ηε ζπλϋρηζε ηνπ πξνγξϊκκαηνο ΜΒΛΕΝΏ αλαθϋξεη πσο «ε ΓΟΔ εθηηκά φηη γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο επηβάιιεηαη ε αλαβάζκηζε ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ» (ΑΟΒ, 2006, 1136: 13), ζπλδϋνληαο ηελ πνηφηεηα κε ηελ παξϊκεηξν ησλ Ώλαιπηηθψλ ΠξνγξακκΪησλ, απφ ηε κέα θαη απφ ηελ Ϊιιε κε ην Ϋλα απφ ηα βαζηθϊ δνκηθϊ 175

184 ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο, ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε. Σν 2007, δειψλεη πσο «ε κνληκφηεηα ηεο εξγαζηαθήο ζρέζεο, ν πιήξεο ζεβαζκφο ησλ εξγαζηαθψλ δηθαησκάησλ θαη νη αμηνπξεπείο κηζζνί είλαη απφ ηηο αλαγθαίεο πξνυπνζέζεηο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ζηελ εθπαίδεπζε» (ΑΟΒ, 2007, 1142: 28). Υξεζηκνπνηεέ Ϋηζη ζην ιφγν ηεο θαη ην δεχηεξν δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο πνηφηεηαο, ηε δηαζθϊιηζά ηεο, ρσξέο σζηφζν λα πξνζεγγέδεηαη ε Ϋλλνηα ηεο δηαζθϊιηζεο κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο. ηελ ΠηΒ ινηπφλ θαέλεηαη φηη ε ΑΟΒ ζπκθσλεέ. κσο, φπσο ζα θαλεέ παξαθϊησ, κϊιινλ πξνθαιεέ ηηο Ϋληνλεο αληηδξϊζεηο ηεο ΑΟΒ ε ζχλδεζε ηεο δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο κε ηελ αμηνιφγεζε. Εδηαέηεξα κϊιηζηα ε αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Βέλαη απαξαέηεην ινηπφλ λα θαλεέ ε ζηϊζε ηεο ζην ζϋκα απηφ. ηνλ παξαθϊησ πέλαθα θαέλεηαη ε ζηϊζε ηεο ΑΟΒ ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο ην δηϊζηεκα

185 ΠΕΝΏΚΏ Ν ν 8: ΣΏΔ- ΘΒΒΕ ΑΟΒ ΔΣΟ ΘΔΖ ΠΡΟΣΑΖ 1993 Ώπφζπξζε ΠΑ (ΠΑ 320 ΦΒΚ Ώ /08/1993) Ναη ζηελ αμηνιφγεζε κε ζπιινγηθά δηαδηθαζέα, αμηνιφγεζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, αμηνιφγεζε κε ηηο εμάο θϊζεηο: 1.πξνγξακκαηηζκφο, 2.πινπνέεζε θαη 3.απνινγηζκφο γηα αλαηξνθνδφηεζε θαη βειηέσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ Αε γέλεηαη ζρεηηθά ζπδάηεζε ΒπαλΪιεςε ησλ πξνηϊζεψλ ηεο Ώπφξξηςε πξφηαζεο ΤΠΒΠΘ (Νφκνο 2525 ΦΒΚ /09/1997) 1998 Ώπφζπξζε ΠΑ (ΠΑ 140 ΦΒΚ Ώ /05/1998) 1999 Ώπφζπξζε ΠΑ (ΠΑ 140 ΦΒΚ Ώ /05/1998) 2000 Ώπφζπξζε ΠΑ (ΠΑ 140 ΦΒΚ Ώ /05/1998) 2001 Ώπφζπξζε ΠΑ (ΠΑ 140 ΦΒΚ Ώ /05/1998) 2002 Ώπφζπξζε Νφκνπ. (ΝΟΜΟ 2986/2002 ΦΒΚ Ώ 24 13/02/2002) ΒπαλΪιεςε ησλ πξνηϊζεψλ ηεο. Ναη ζηελ αμηνιφγεζε πνπ δηακνξθψλεηαη ζχκθσλα κε ηηο αξρϋο: α) ε ζρνιηθά κνλϊδα εέλαη ρψξνο πξνζθνξϊο θαη δεκηνπξγέαο, γηα απηφ δελ επηηξϋπεηαη λα ππφθεηηαη ζηηο επηδξϊζεηο εμσηεξηθψλ πεηζαλαγθαζκψλ, β) ε δηδαθηηθά πξϊμε δελ επηηξϋπεηαη λα ππνβαζκέδεηαη ζην επέπεδν ηεο κεησπηθάο δηδαζθαιέαο, γηα λα δηεπθνιχλεηαη ε αμηνιφγεζε ηνπ δηδϊζθνληνο, γ) ε αμηνιφγεζε Ϋρεη αλαηξνθνδνηηθφ ραξαθηάξα θαη δ) ε αμηνιφγεζε δελ πξϋπεη λα ηαπηέδεηαη κε ηε δηαδηθαζέα θξέζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δ αμηνιφγεζε λα ηχρεη απνδνράο απφ φινπο, λα πξνθχπηεη φθεινο απφ ηελ αμηνινγηθά δηαδηθαζέα, λα απνηειεέ εζσηεξηθά ππφζεζε θαη λα κελ ππϊξρνπλ εμσηεξηθϋο παξεκβϊζεηο, φπσο ην ΜΏ (ψκα Μφληκσλ Ώμηνινγεηψλ). Σν απνηϋιεζκα ηεο αμηνινγηθάο θξέζεο δελ κπνξεέ λα εέλαη πξντφλ απνθιεηζηηθϊ ηεο αμηνινγηθάο Ϋθζεζεο θαη δελ πξϋπεη λα ρξεζηκνπνηεέηαη σο πεηζαξρηθφ κϋηξν θαη λα ζπλνδεχεηαη κε ηε κηζζνινγηθά θαη βαζκνινγηθά εμϋιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ΤπΫξ ηεο αμηνιφγεζεο πνπ αληηκεησπέδεη ηα ιϊζε, ηηο αδπλακέεο θαη ηα πξνβιάκαηα πνπ κεηψλνπλ ηελ πνηφηεηα ζηελ εθπαέδεπζε, αιιϊ απηά δελ κπνξεέ λα εέλαη πξντφλ αμηνινγηθάο Ϋθζεζεο θαη λα ζπλνδεχεηαη κε ηε βαζκνινγηθά θαη κηζζνινγηθά εμϋιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δ αμηνιφγεζε λα κε γέλεηαη απφ κνλνπξφζσπα φξγαλα, αιιϊ λα βαζέδεηαη ζηνπο θνξεέο ηεο ζρνιηθάο θνηλφηεηαο θαη ησλ δηδαζθφλησλ. Κακέα ζχλδεζε ηεο αμηνιφγεζεο κε ηε κνληκνπνέεζε θαη ηελ ππεξεζηαθά εμϋιημε Ώπφζπξζε Γηα λα εθαξκνζηεέ θαη λα πεηχρεη ην ζχζηεκα αμηνιφγεζεο πξϋπεη λα 177

186 2004 Νφκνπ. (ΝΟΜΟ 2986/2002 ΦΒΚ Ώ 24 13/02/2002) 2005 Σξνπνπνέεζε Νφκνπ. (ΝΟΜΟ 2986/2002 ΦΒΚ Ώ 24 13/02/2002) 2006 Σξνπνπνέεζε Νφκνπ. (ΝΟΜΟ 2986/2002 ΦΒΚ Ώ 24 13/02/2002) 2008 Με απνζηνιά «Βηάζηαο Έθζεζεο Ώμηνιφγεζεο Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ» (Βγθχθιηνο Φ.15/1714/ ) ζπδεηεζεέ θα λα ηχρεη απνδνράο ηφζν απφ ηελ πιεπξϊ ησλ αμηνινγεηψλ, φζν θαη ησλ αμηνινγνχκελσλ. ΤπΪξρνπλ δχν βαζηθϋο πξνυπνζϋζεηο γηα ηελ απνδνρά ηεο αμηνιφγεζεο: 1. ε απνδνρά ηνπ πιαηζένπ θαη ησλ θξηηεξέσλ, δειαδά ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηνπ ζεζκνχ ηεο αμηνιφγεζεο θαη 2. εέλαη απαξαέηεην λα πεηζηνχλ φινη νη αμηνινγνχκελνη φηη απφ ην πξντφλ ηεο αμηνινγηθάο δηαδηθαζέαο πξνθχπηεη φθεινο, θϋξδνο θαη αλαβϊζκηζε ηεο έδηαο ηεο εθπαέδεπζεο. ηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ζην ζρεδηαζκφ θαη ζηελ απνηέκεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ βαζηθά θαη θαζνξηζηηθά εέλαη ε ζπκκεηνρά ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ κε ην ζρνιηθφ ζχκβνπιν. Σν απνηϋιεζκα ηεο αμηνινγηθάο δηαδηθαζέαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ρξεζηκνπνηεέηαη φηαλ ζϋιεη λα εέλαη ππνςάθηνο γηα θαηϊιεςε ζϋζεο ζηειϋρνπο εθπαέδεπζεο θαη φηαλ απνδεδεηγκϋλα δηαπηζηψλεηαη αξλεηηθά πξνζθνξϊ Ϋξγνπ. ΒπαλΪιεςε ΠξνηΪζεσλ ηνπ ρη ζηελ Ώμηνιφγεζε- Υεηξαγψγεζε. ΚακηΪ χλδεζε ηεο Ώμηνιφγεζεο κε Μηζζνινγηθά θαη ΐαζκνινγηθά ΒμΫιημε. ΒπαλΪιεςε ΠξνηΪζεσλ ηνπ ρη ζηελ Ώμηνιφγεζε- Υεηξαγψγεζε. ΚακηΪ χλδεζε ηεο Ώμηνιφγεζεο κε Μηζζνινγηθά θαη ΐαζκνινγηθά ΒμΫιημε. Ώπφ θαλϋλα Ϊξζξν ηνπ θαζεθνληνινγένπ ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ δελ πξνβιϋπεηαη φηη νη δηεπζπληϋο θαη νη ζχιινγνη δηδαζθφλησλ ππνβϊιινπλ ζην ηϋινο ηεο ρξνληϊο «Βηάζηα Έθζεζε Ώμηνιφγεζεο Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ». Με ηελ εγθχθιην απηά επηρεηξεέηαη ε αμηνιφγεζε- ρεηξαγψγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ηελ νπνέα ε ΑΟΒ εέλαη θαηεγνξεκαηηθϊ αληέζεηε. Καινχληαη νη ζχιινγνη δηδαζθφλησλ θαη δηεπζπληϋο λα κελ απνζηεέινπλ ηελ Ϋθζεζε θαη ζα Ϋρνπλ πιάξε ζπλδηθαιηζηηθά θϊιπςε. Με βϊζε ηα ζηνηρεέα ηνπ πξνεγνχκελνπ πέλαθα, θαέλεηαη φηη ε ζϋζε αιιϊ θαη ε ηαθηηθά ηεο ΑΟΒ δηακνξθψλνληαη σο εμάο: ζνλ αθνξϊ ηε ζϋζε, δεηϊ Ϋλα ζχζηεκα αμηνιφγεζεο πνπ ζα βαζέδεηαη ζε ζπιινγηθϋο δηαδηθαζέεο θαη πην ζπγθεθξηκϋλα πξνηϊζζεη ηνλ θπξέαξρν ξφιν πνπ πξϋπεη λα δηαδξακαηέδεη ν ζχιινγνο δηδαζθφλησλ. ΒπηπιΫνλ πηζηεχεη φηη ηα φπνηα απνηειϋζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο δελ πξϋπεη, ζε θακηϊ πεξέπησζε, λα Ϋρνπλ κηζζνινγηθϋο θαη βαζκνινγηθϋο επηπηψζεηο ά λα ζπλδϋνληαη κε ηε δηαδηθαζέα κνληκνπνέεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. ε φ,ηη αθνξϊ ηψξα ηελ ηαθηηθά, ε ΑΟΒ αθνινπζεέ δηαρξνληθϊ κηα ηαθηηθά 32 Βδψ γέλεηαη ιφγνο γηα ηελ Ϋθζεζε πνπ Ϋζηεηιε ην ΠΕ. Δ ΑΟΒ ηελ εμϋιαβε σο ηαθηηθά Ϋκκεζε αμηνιφγεζε, ηελ παξαζϋηνπκε ζην παξϊξηεκα. 178

187 αληέζεζεο ζε φ,ηη πξνηεέλεηαη απφ ην Τπνπξγεέν. Γηα παξϊδεηγκα, δέλεη Ϋκθαζε ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θαη φρη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ελψ εέλαη αληέζεηε κε ην ξφιν ησλ εμσηεξηθψλ αμηνινγεηψλ (ΜΏ), ζε βαζκφ κϊιηζηα, πνπ φπσο αλαθϋξεηαη ζηε ζρεηηθά ελφηεηα ηεο κειϋηεο καο γηα ηε λνκνζεζέα, ζεσξεέ κεγϊιε επηηπρέα ηνπ θιϊδνπ φηη πϋηπρε ηελ θαηϊξγεζε ηνπ ΜΏ. Βέλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη θαη εθεέ πνπ ελένηε κνηϊδεη λα επηηπγρϊλεηαη κηα ζχκπησζε απφςεσλ κεηαμχ Τπνπξγεένπ θαη ΑΟΒ, φπσο ζηελ αλϊγθε ε αμηνιφγεζε λα Ϋρεη αλαηξνθνδνηηθφ ραξαθηάξα, ε ηειηθά θαηϊιεμε εέλαη ε δηαθσλέα ζην πνηνο θαη ην πψο ηεο αμηνιφγεζεο ζε ζρϋζε κε ηηο πξνηϊζεηο ηνπ ΤΠΒΠΘ. Δ ΑΟΒ ινηπφλ ηελ πεξένδν , απφ ηε κηα δειψλεη φηη ππνζηεξέδεη ηελ αμηνιφγεζε γηα ηελ πνηνηηθά αλαβϊζκηζε ηεο εθπαέδεπζεο. Ώπφ ηελ Ϊιιε δελ εέλαη ζχκθσλε κε φιεο ηηο λνκνζεηηθϋο πξσηνβνπιέεο φισλ ησλ θπβεξλάζεσλ γηα ηελ ςάθηζε ζρεηηθψλ δηαηϊμεσλ. Ώλαιπηηθφηεξα, ην 1993, ε πξφηαζε ηεο ΑΟΒ εέλαη πνιχ γεληθά, ζα κπνξνχζακε λα ππνζηεξέμνπκε πξσηφιεηα θαη αθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ζπλνιηθϊ. Ώξγφηεξα, θϊπνηα ρξφληα κεηϊ, κε αθνξκά ηε ζπδάηεζε γηα ην Ν 2525/97, δεηϊ ε αμηνιφγεζε λα Ϋρεη σο θϋληξν ηε ζρνιηθά κνλϊδα θαη λα δηαρσξέδεηαη ε αμηνινγηθά δηαδηθαζέα απφ ηε κεησπηθά δηδαζθαιέα θαη ηελ θξέζε γηα εμϋιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δ δηεθδέθεζά ηεο γηα ηελ θαηϊξγεζε ηνπ ψκαηνο Μφληκσλ Ώμηνινγεηψλ ην 1999 Ϋγηλε δεθηά, φπσο αλαθϋξζεθε πξνεγνπκϋλσο. Σν έδην Ϋηνο εθθξϊδεη ηε δηαθσλέα ηεο κε ηηο αμηνινγηθϋο εθζϋζεηο θαη ηε ζχλδεζά ηνπο κε ηε βαζκνινγηθά θαη κηζζνινγηθά εμϋιημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Σν επφκελν Ϋηνο επαλαιακβϊλεηαη ε ζϋζε ηεο γηα ηηο αμηνινγηθϋο εθζϋζεηο κε ζαθά φκσο ειαζηηθνπνέεζε ζην βαζκφ πνπ απνδϋρεηαη ε αμηνιφγεζε λα γέλεηαη κε ζηφρν ηελ αληηκεηψπηζε ιαζψλ θαη αδπλακηψλ. Σν 2001 αληηπξνηεέλεη ε αμηνιφγεζε λα κε γέλεηαη απφ ην Αηεπζπληά θαη ην ρνιηθφ χκβνπιν, φπσο πξνβιεπφηαλ απφ ην λφκν, αιιϊ απφ ηνπο θνξεέο ηεο ζρνιηθάο θνηλφηεηαο θαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Δ αληηπξφηαζε απηά θαέλεηαη λα εέλαη κηα πην επεμεξγαζκϋλε κνξθά ηεο πξφηαζάο ηεο ηνπ 1998, γηα ηε ζρνιηθά κνλϊδα. Σν 2002 δέλεη Ϋκθαζε μαλϊ ζηελ απνζχλδεζε ηεο αμηνιφγεζεο απφ ηελ ππεξεζηαθά εμϋιημε, πξφηαζε πνπ επαλαιακβϊλεη απφ ην Σελ έδηα πξφηαζε θϊλεη θαη θαηϊ ηα Ϋηε 2003 θαη 2004, κε κηα φκσο ζεκαληηθά παξαρψξεζε σο πξνο ηελ αξρηθϊ πιάξσο αξλεηηθά ηεο ηνπνζϋηεζε. Σψξα, γέλεηαη απνδεθηφ φηη ην απνηϋιεζκα ηεο αμηνινγηθάο θξέζεο κπνξεέ λα ρξεζηκνπνηεέηαη αιιϊ κφλν ζε πεξηπηψζεηο θϊιπςεο ζϋζεο ζηειϋρνπο εθπαέδεπζεο ά φηαλ δηαπηζηψλεηαη αξλεηηθά πξνζθνξϊ ηνπ Ϋξγνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. ΠαξΪιιεια φκσο επαλαιακβϊλεη ηε ζϋζε ηεο φηη ε αμηνιφγεζε πξϋπεη λα γέλεηαη απφ ην ζχιινγν δηδαζθφλησλ ζε ζπλεξγαζέα κε ην ρνιηθφ χκβνπιν. ε απηάλ ηελ πξφηαζε θαέλεηαη λα απνδϋρεηαη θαη ην ξφιν ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ σο αμηνινγεηά, ζηελ πεξέπησζε φκσο πνπ απηφο ζπλεξγϊδεηαη κε ην ζχιινγν δηδαζθφλησλ. Σν επηρεέξεκα απηφ-ηεο απνδνράο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη απηφο ζπλαηλεέ κε ηηο απνθϊζεηο ηνπ θιϊδνπ- 179

188 επηβεβαηψλεη θαη ε απφθαζε ηνπ Α ηεο ΑΟΒ πνπ θαιεέ ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο λα απνδερηνχλ ηα πξαθηηθϊ θαη ηα πξνγξϊκκαηα πνπ απνζηϋιινληαη- πνπ δελ πεξηιακβϊλνπλ ηελ επϋιηθηε δψλε. Καη απηφ γηαηέ ζε δηαθνξεηηθά πεξέπησζε «ην Γ.. ηεο ΓΟΔ ζα πξνρσξήζεη άκεζα ζε επψλπκεο θαη ζπγθεθξηκέλεο θαηαγγειίεο θαη ζα θαιέζεη ηνπο αηξεηνχο ζην ΚΤΠΔ λα πξάμνπλ ην απηνλφεην θαη λα ιάβνπλ ππφςε ηνπο ζνβαξά ηηο ζπγθεθξηκέλεο ζπκπεξηθνξέο (ησλ ) ζηηο επφκελεο θξίζεηο ζηειερψλ εθπαίδεπζεο» (ΑΟΒ, 2005, 1135: 12, 15). Δ επηβεβιεκϋλε ζπλαέλεζε ηνπ θαέλεηαη θαη ζηελ απφθαζε πνπ «ζεσξεί απηνλφεηε ηε ζπλεξγαζία κε ην ζχλνιν ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ, ζην πιαίζην πάληα ησλ απνθάζεσλ ηνπ θιάδνπ» (ΑΟΒ, 2006, 1138: 10). Σν 2005 θαη 2006 επαλϋξρεηαη ζηηο ζϋζεηο ηνπ 2004 κφλν πνπ ζπλδϋεηαη ε αμηνιφγεζε κε ηε ρεηξαγψγεζε. Έηζη θαέλεηαη ινηπφλ φηη ε ΑΟΒ παξνπζηϊδεη ζπλ ησ ρξφλσ θϊπσο πην επϋιηθηεο ζϋζεηο ζηε βϊζε φκσο κηαο αξρηθϊ ζηαζεξϊ αξλεηηθάο ηνπνζϋηεζεο. ην πιαέζην απηφ, ε ΑΟΒ πξνθεηκϋλνπ λα ηζρπξνπνηάζεη ηε ζϋζε ηεο γηα ην ξφιν ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ζε ζρϋζε κε ηελ αμηνιφγεζε, πξνβαέλεη ζε ζπγθξέζεηο θαη αλαθνξϋο κε ην ζεζκφ ηνπ επηζεσξεηά κε ηηο αξλεηηθϋο ζπλϋπεηεο πνπ εέρε ηελ επνρά ηεο εθαξκνγάο ηνπ. Βπέζεο, ζεκεηψλεηαη πσο «νη ξπζκίζεηο γηα ηελ αμηνιφγεζε ζπληζηνχλ θίλδπλν γηα ην δεκνθξαηηθφ ζρνιείν θαη επηρεηξνχλ λα κεηαβάιινπλ ηε ζρνιηθή δσή ζε ειεγθηηθή δνκή ραξαθηεξηζκψλ θαη βαζκνινγίαο ηεο ζπκπεξηθνξάο» (ΑΟΒ, 1992, 1047: 18). Ώθφκα θϊλεη ιφγν γηα επαλαθνξϊ ηνπ απηαξρηζκνχ θαη ηεο απζαηξεζέαο πνπ επηβϊιιεηαη κε ηε κνλνπξφζσπε ππνθεηκεληθά θξέζε ηνπ ελφο θξηηά, κεηαβϊιινληαο ην δηεπζπληά ζε ειεγθηά θαη ην ρνιηθφ χκβνπιν ζε επηζεσξεηά (ΑΟΒ, 1993, 1061: 2). Γέλεηαη ιφγνο γηα «αζθπθηηθφ πιέγκα ηνπ απηαξρηζκνχ» θαη γηα «πνδεγέηεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ». Πηζηεχεηαη φηη κε ην ζχζηεκα αμηνιφγεζεο πνπ πξνηεέλεηαη κε ην ΠΑ 320/1993 «δξνκνινγείηαη ε επηζηξνθή ζην παξειζφλ, ζηελ αζηπλφκεπζε ηνπ ζρνιείνπ, ζηνλ αζθπθηηθφ έιεγρν» θαη φηη επαλαθϋξεηαη ε πξαθηηθά ηνπ επηζεσξεηηζκνχ. ζνλ αθνξϊ ζην ψκα Μνλέκσλ Ώμηνινγεηψλ πνπ ςεθέζηεθε κε ην Ν 2525/97 νη ζϋζεηο ηεο ΑΟΒ άηαλ φηη κε ην ΜΏ επαλϋξρεηαη ε ηεξαξρηθά αληέιεςε ζηελ εθπαέδεπζε, ε νπνέα «ζπληξίβεη ηηο ζρέζεηο ησλ παξαγφλησλ ηεο εθπαηδεπηηθήο, παηδαγσγηθήο, κνξθσηηθήο θνηλφηεηαο θαη πνπ δελ κπνξεί λα έρεη ζρέζε κε απηφ πνπ ιέγεηαη δεκνθξαηηθφ ζρνιείν» (ΑΟΒ, 1997, 1089: 6-11). πγθξέλνπλ ην ζπγθεθξηκϋλν ζχζηεκα αμηνιφγεζεο μαλϊ κε ην Ννκνζεηηθφ ΑηΪηαγκα 651 ηνπ 1970 πνπ «θαηαδπλάζηεπζε ην ζρνιείν θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο κε ηελ επηβνιή πιέγκαηνο άξζεο ηεο παηδαγσγηθήο ειεπζεξίαο θαη απηνλνκίαο ηεο ζρνιηθήο δσήο θαη ηεο εθπαηδεπηηθήο θνηλφηεηαο». (ΑΟΒ, 1998, 1090: 16). ε απϊληεζε ηνπ Α ηεο ΑΟΒ πξνο ηνλ Τπνπξγφ Παηδεέαο θ. ΏξζΫλε ζεκεηψλεη κεηαμχ Ϊιισλ φηη «νιφθιεξν ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα παξαδίλεηαη ζηηο ππεξεμνπζίεο ηνπ ψκαηνο Μνλίκσλ Αμηνινγεηψλ θαη φηη ν εθπαηδεπηηθφο ππνβαζκίδεηαη ζηε ζέζε ηνπ απινχ εθηειεζηηθνχ νξγάλνπ» (νπ.: 21). 180

189 Ώπηφ πνπ παξαηεξεέηαη ζρεδφλ ζε φιεο ηηο δειψζεηο ηεο ΑΟΒ ζρεηηθϊ κε ηελ αμηνιφγεζε εέλαη ε επηζάκαλζά ηεο φηη ν ζρεδηαζκφο πξϋπεη λα εέλαη δεκνθξαηηθφο. Σνλέδεηαη πσο θϊζε θνξϊ εέλαη απαξαέηεην λα επηδεηεέηαη ε πιάξεο ζπκθσλέα ησλ εθπαηδεπηηθψλ, Ϋηζη φπσο απηά εθθξϊδεηαη απφ ηηο ζϋζεηο ηεο ΑΟΒ. ΜΫζα απφ ηηο αληηδξϊζεηο ηεο ΑΟΒ γέλεηαη ζαθϋο φηη ε ηζηνξηθά εκπεηξέα ηνπ θιϊδνπ ζε φ,ηη αθνξϊ ζηνλ επηζεσξεηά θαη ην ξφιν ηνπ ζε πεξηφδνπο πνιηηηθάο Ϋληαζεο εέλαη βαζηϊ ραξαγκϋλε ζηε ζπιινγηθά κλάκε. Γηα απηφ ζπγθξέλνπλ ζρεδφλ φια ηα ΠΑ κε ην αληέζηνηρν ηεο δηθηαηνξέαο, σο Ϋληνλν ζχκβνιν απηαξρηθφηεηαο θαη Ϋιιεηςεο δεκνθξαηέαο. Έλα αθφκα θχξην κϋιεκα ηνπ δηδαζθαιηθνχ θιϊδνπ θαέλεηαη λα εέλαη ε πξνζπϊζεηϊ ηνπ λα κε ζπλδϋζεη ην ξφιν ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ Ϊκεζα κε ην ξφιν ηνπ αμηνινγεηά. Σν 2004 δηαηππψλεη ηε ζϋζε πσο «ν θιάδνο δε ζα επηηξέςεη ζε θακηά πεξίπησζε επηζηξνθή ζην παξειζφλ θαη ζε κεζφδνπο απηαξρηζκνχ, ηξνκνθξαηίαο θαη αζηπλφκεπζεο» (ΑΟΒ, 2004, 1128: 107). ΜΪιηζηα ζε πξφζθαην Ϋγγξαθφ ηεο ε ΑΟΒ πξνο ηνπο πιιφγνπο Αηδαζθφλησλ θαη ηνπο ΑηεπζπληΫο ησλ Αεκνηηθψλ ρνιεέσλ ηεο Ϊκνπ, ηνπο θαιεέ λα κελ απνζηεέινπλ ηελ «Δηήζηα Έθζεζε Αμηνιφγεζεο ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ» ζηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο, ζην βαζκφ πνπ, φπσο ππνζηεξέδεη, δελ νξέδεη θϊηη παξφκνην ην θαζεθνληνιφγην ησλ. Βπέζεο δειψλεη πσο παξϋρεη πιάξε ζπλδηθαιηζηηθά θϊιπςε, απφ ηε ζηηγκά πνπ γέλεηαη πξνζπϊζεηα «λα επηρεηξεζεί ε εθαξκνγή ηεο αμηνιφγεζεο- ρεηξαγψγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ», κε ηελ νπνέα εέλαη θαηεγνξεκαηηθϊ αληέζεηε (ΑΟΒ, 2008). Βθηφο απφ ην θφβν λα επηζηξϋςεη ν ζεζκφο ηνπ επηζεσξεηά θαη λα απεηιεζεέ ην «δεκνθξαηηθφ ζρνιείν» φπσο γξϊθεηαη ζην Αηδαζθαιηθφ ΐάκα, ρσξέο σζηφζν λα εμεγεέηαη ηη ελλνεέηαη κε απηφ, ε απφξξηςε ησλ πξνηϊζεσλ ηνπ ΤΠΒΠΘ απφ ηε ΑΟΒ νθεέιεηαη θαη ζην φηη δελ Ϋρεη πεηζηεέ αθφκα γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο αμηνιφγεζεο, κε ηνλ ηξφπν ηνπιϊρηζηνλ πνπ απηά πξνηεέλεηαη απφ ηελ πνιηηεέα. Βπηρεέξεκα πνπ δειψλεηαη μεθϊζαξα ζηηο ζϋζεηο ηεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ην 2004 «είλαη απαξαίηεην λα πεηζηνχλ φινη νη αμηνινγνχκελνη φηη απφ ην πξντφλ ηεο αμηνινγηθήο δηαδηθαζίαο πξνθχπηεη φθεινο, θέξδνο θαη αλαβάζκηζε ηεο ίδηαο ηεο εθπαίδεπζεο» (ΑΟΒ,2004,1126: 5). Γηα απηφ, θαη ιέγν αξγφηεξα, ηα επηρεηξάκαηα ηεο ππνπξγνχ Παηδεέαο Μ. ΓηαλλΪθνπ γηα ην φηη «ε αμηνιφγεζε δελ είλαη θαθφ πξάγκα, δε γίλεηαη γηα λα ηηκσξεζεί θάπνηνο, γίλεηαη γηα λα δνχκε αλ έρνπκε πεηχρεη ηνπο ζηφρνπο κε βάζε ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηήζακε. Γελ πξέπεη λα θνβνχληαη ινηπφλ νη εθπαηδεπηηθνί θαη κάιηζηα απηνί πνπ είλαη εληάμεη θαη ζσζηνί ζηε δνπιεηά ηνπο ηα ζπζηήκαηα αμηνιφγεζεο. Γίλνληαη ζε φιε ηελ Δπξψπε. Πξέπεη λα γίλνπλ θαη εδψ» (ΐάκα, 10/10/04) δε κνηϊδεη λα εέλαη πεηζηηθϊ. Κιεέλνληαο, ζα ιϋγακε φηη ην κφλν ζεκεέν ζχγθιηζεο ησλ πξνηϊζεσλ ηεο ΑΟΒ κε ηε ζπδάηεζε γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο αθνξϊ απνθιεηζηηθϊ θαη κφλν ζηελ θαηϊξηηζε θαη επηκφξθσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δ αξρηθά θαη ε ζπλεράο θαηϊξηηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ παέδνπλ νπζηαζηηθφ ξφιν ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο, φπσο ππνζηεξέδεηαη (θαη) απφ ηε 181

190 ΑΟΒ. ε λεφηεξε αλαθνέλσζά ηεο ε ΑΟΒ επαλϋιαβε ηηο πξνηϊζεηο ηεο γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο δηαξθνχο θαη ζε κφληκε βϊζε επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (ΑΟΒ, 2006, 1136: 4). ΜΪιηζηα ην δηεθδηθεέ νπζηαζηηθά επηκφξθσζε κε απαιιαγά απφ ηα δηδαθηηθϊ θαζάθνληα θαη κε βϊζε ηηο κνξθσηηθϋο αλϊγθεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Σν ΤΠΒΠΘ κε ηε ζεηξϊ ηνπ ππνζρϋζεθε πξφγξακκα πνιχκνξθεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (ΑΟΒ, 2006, 1139: 43). πγρξφλσο, ε ΑΟΒ θαηάγγεηιε ηελ Ϋιιεηςε ζρεδηαζκνχ ζρεηηθϊ κε ηελ επηκφξθσζε ζηα λϋα δηδαθηηθϊ βηβιέα θαη ραξαθηάξηδε ηελ επηκφξθσζε «εηθνληθή» (ΑΟΒ, 2006, 1138: 5). Ώθφκα ηελ έδηα ρξνληϊ δηεθδηθεέ εηζαγσγηθά επηκφξθσζε γηα ηνπο λενδηφξηζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, πεξηνδηθά επηκφξθσζε πνπ ζα αθνξϊ ζε φινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ελδνζρνιηθά επηκφξθσζε θαη ζπλϋρηζε ηεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ κϋζσ ηνπ πξνγξϊκκαηνο πνιηηηζκνχ ΜΒΛΕΝΏ (ΑΟΒ, 2006, 1136: 3). Σν 2007, πξφηεηλε ηελ έδξπζε ΚΫληξσλ ηάξημεο ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ, πνπ ζα παξϋρνπλ ππνζηάξημε ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ηφζν κε επηκνξθσηηθϊ πξνγξϊκκαηα φζν θαη κε δηδαθηηθϊ πιηθϊ θαη βνεζάκαηα (ΑΟΒ, 2007, 1142: 28). Σν 2008, δηεθδηθεέ ζπγθεθξηκϋλα ηελ εηζαγσγηθά επηκφξθσζε, ε νπνέα απεπζχλεηαη ζηνπο λενδηφξηζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, πεξηνδηθά επηκφξθσζε, πνπ ζα ζηνρεχεη ζηε δηαξθά βειηέσζε ηεο δηδαθηηθάο ηθαλφηεηαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ζα εθηεέλεηαη ζε φιε ηε δηϊξθεηα ηεο επαγγεικαηηθάο ζηαδηνδξνκέαο ηνπο θαη ελδνζρνιηθά επηκφξθσζε, επαλαιακβϊλνληαο ελ κϋξεη ηηο πξνηϊζεηο ηνπ 2006 (ΑΟΒ, 2008). Οη πξνηϊζεηο απηϋο επαλαιάθζεθαλ κε αθνξκά ηελ εγθχθιην ηνπ ΤΠΒΠΘ κε ζϋκα ηε δεκφζηα δηαβνχιεπζε γηα ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Φ.15/1714/14/03/2008). Δ επηκφξθσζε θαη ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπλδϋεηαη κε ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο θαη βξέζθεη θαη ηε ΑΟΒ θαη ην ΤΠΒΠΘ ζχκθσλνπο. Αηαθσλέεο θαη αληηδξϊζεηο σζηφζν, φπσο θϊλεθε, παξνπζηϊδνληαη σο πξνο ην πφηε 34, ην πψο, απφ πνηνλ θαη γηα ην πεξηερφκελν ηεο επηκφξθσζεο. Δξκελεχνληαο ηηο Θέζεηο ηεο ΓΟΔ πσο θαέλεηαη απφ ηα παξαπϊλσ ε ΑΟΒ θαηϊ ηε δηϊξθεηα ησλ εηψλ παξνπζηϊδεη: α. κηα ζπλαέλεζε σο πξνο ηνλ ζηφρν ηεο αλαβϊζκηζεο ηεο ΠηΒ θαη β. κηα ζζελαξά αληέζηαζε 33 Σν 2006 νη εθπαηδεπηηθνέ πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο πξαγκαηνπνέεζαλ κεγϊιε απεξγηαθά θηλεηνπνέεζε δηϊξθεηαο 6 βδνκϊδσλ. Σα αηηάκαηα αθνξνχζαλ:1. Ώπμάζεηο ζηνπο κηζζνχο- επηκφξθσζε 2. ΤπεξΪζπηζε ηεο δεκφζηαο δσξεϊλ εθπαέδεπζεο, 3. ΏζθαιηζηηθΪ- πληαμηνδνηηθϊ, 4. ΑηαζθΪιηζε εξγαζηαθψλ ζρϋζεσλ, 5. Παηδαγσγηθά ειεπζεξέα θαη δεκνθξαηέα ζην ζρνιεέν. ΚαηΪ νκνινγέα ηνπ πξνϋδξνπ ηεο ΑΟΒ θαλϋλα απφ απηϊ δελ ηθαλνπνηάζεθε (Αηδαζθαιηθφ ΐάκα, 2007:14). 34 ΒλδεηθηηθΪ αλαθϋξνπκε ηε δηαθσλέα ηνπ ζπιιφγνπ εθπαηδεπηηθψλ ΠΒ Διηνχπνιεο ζρεηηθϊ κε ηηο επηκνξθψζεηο κεηϊ ηηο ην κεζεκϋξη (Αηδαζθαιηθφ ΐάκα, 2006, 1136:12). 182

191 θαη απφξξηςε ησλ ζπζηεκϊησλ αμηνιφγεζεο πνπ πξνηεέλνληαη, γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο ΠηΒ. Ώο εμεηϊζνπκε θαζϋλα μερσξηζηϊ: Ώ. ην Λφγν ηεο ΑΟΒ παξαηεξνχληαη φιεο εθεέλεο νη αληηθϊζεηο, νη αζπλϋρεηεο θαη νη αζϊθεηεο πεξέ ΠηΒ πνπ εκθαλέδνληαη θαη ζην Λφγν ηφζν ησλ κεγϊισλ νξγαληζκψλ (ζπκπεξηιακβαλνκϋλεο ηεο ΒΒ) φζν θαη ησλ εγρψξησλ πνιηηηθψλ. ΠξΪγκαηη, ηα θεέκελα ηεο ΑΟΒ βξέζνπλ ζρεηηθψλ εθθξϊζεσλ φπσο: «αλαβάζκηζε πνηφηεηαο», «βειηίσζε πνηφηεηαο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο», «πνηφηεηα ζηελ εθπαίδεπζε», «πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηεο εθπαίδεπζεο», «βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο», «δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο». Παξφια απηϊ ν Λφγνο ηεο ΑΟΒ εκπεξηϋρεη ηνπο δχν ππιψλεο (δνκηθϊ ζηνηρεέα) ηεο ΠηΒ: ηελ επαγγεικαηηθά εμϋιημε θαη ηε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο. Δ ηδηαηηεξφηεηα ηεο ΑΟΒ εέλαη φηη ελψ αλαδεηθλχεη ηε ζεκαζέα ηεο ζπλερνχο θαη πνηθέιεο επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (ζηνηρεέν ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο), ζηελ πεξέπησζε ηεο δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο, ηελ απνζπλδϋεη απφ ηελ αμηνιφγεζε (θαη ηδηαέηεξα ηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ), ζηξϋθνληαο ηελ πξνζνρά ηεο ζηα αλαιπηηθϊ πξνγξϊκκαηα θαη ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο εθπαέδεπζεο. ΐ. ε φ,ηη αθνξϊ ηελ αμηνιφγεζε, δχν κπνξεέ λα εέλαη νη παξαηεξάζεηο: πξψηνλ, ν Λφγνο ηεο ΑΟΒ παξνπζηϊδεη εμαηξεηηθϋο νκνηφηεηεο κε ηελ θξηηηθά πνπ γέλεηαη απφ δηϊθνξνπο εξεπλεηϋο θαη ε νπνέα θπξηαξρεέ ζηνλ εμεηδηθεπκϋλν ά κε Ϋληππν ηχπν ηεο ΒιιΪδαο. πλεπψο ζα κπνξνχζε θαλεέο λα αλαξσηεζεέ γηα ηα δπζδηϊθξηηα φξηα κεηαμχ επηζηεκνληθνχ θαη ζπλδηθαιηζηηθνχ Λφγνπ ζηελ ΒιιΪδα 35. Αεχηεξνλ, ε ΑΟΒ θαέλεηαη λα ζπδεηϊ κε ηελ πϊξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη επέ ηεο αξράο, θϊπνηα εθδνρά ηεο αμηνιφγεζεο, αξθεέ απηά λα κελ αθνξϊ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ά ελαιιαθηηθϊ αλ αθνξϊ ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα πινπνηεέηαη απφ ην ζχιινγν δηδαζθφλησλ, ζην πιαέζην ηεο ζρνιηθάο κνλϊδαο θαη ρσξέο θακέα επέπησζε ζηε δηνηθεηηθά θαη νηθνλνκηθά θαηϊζηαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Παξφια απηϊ ζηελ πξϊμε δελ Ϋρεη πνηϋ σο ζάκεξα ζπκθσλάζεη κε θϊπνην ζρϋδην πινπνέεζεο, δηαθσλψληαο ηειηθϊ εέηε ζηα πξφζσπα εέηε ζηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο αμηνιφγεζεο. ηελ πξνζπϊζεηα πεξαηηϋξσ δηεξεχλεζεο ηεο ζηϊζεο ηεο ΑΟΒ, κπνξεέ θαλεέο λα δεη ηξέα επέπεδα: α. ην πνιηηηθφ-ηδενινγηθφ, β. ην ζπλδηθαιηζηηθφ θαη γ. ην ζεσξεηηθφ. ηε ζπλϋρεηα ζα πξνζπαζάζνπκε λα αλαιχζνπκε απηϊ ηα ηξέα επέπεδα. 35 Έρεη ελδηαθϋξνλ φηη ην αληέζεην δελ πθέζηαηαη. Με Ϊιια ιφγηα δελ βξέζθνπκε ζπρλϊ θεέκελα εξεπλεηψλ πνπ λα ζηεξέδνπλ ηνλ εθϊζηνηε θπβεξλεηηθφ Λφγν. ΜΪιινλ φπσο θαέλεηαη ηφζν ν επηζηεκνληθφο θφζκνο φζν θαη ν ζπλδηθαιηζηηθφο θνξϋαο εέλαη Ϋληνλα θνκκαηηθνπνηεκϋλνη. 183

192 Πνιηηηθφ-Ηδενινγηθφ Δπίπεδν ζνλ αθνξϊ ζην πνιηηηθφ, απηφ πξνζεγγέδεηαη κϋζα απφ ηε Ϋλλνηα θιεηδέ «δεκνθξαηηθφ ζρνιεέν». Σν δεκνθξαηηθφ ζρνιεέν θηλδπλεχεη, ζχκθσλα κε ηε ΑΟΒ, αλ πηνζεηεζνχλ θϊπνηα ά φια ηα κϋρξη ζάκεξα πξνηεηλφκελα κϋηξα ά ηξφπνη αμηνιφγεζεο. Ο θέλδπλνο αθνξϊ πξσηέζησο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Γηα απηφ θαη φπσο εέδακε ρξεζηκνπνηνχληαη εθθξϊζεηο ηνπ ηχπνπ «πνδεγέηεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ» θαη «αζθπθηηθφ πιέγκα απηαξρηζκνχ». Έλα απφ ηα αηηάκαηα ηεο απεξγέαο ζηηο 22/2/2007 άηαλ «φρη ζηελ αμηνιφγεζε ρεηξαγψγεζε θαηεγνξηνπνίεζε ζρνιείσλ, καζεηψλ, εθπαηδεπηηθψλ» πξνθεηκϋλνπ λα δηαζθαιηζηεέ ε δεκνθξαηέα ζην ζρνιεέν (ΑΟΒ, 2007, 1140: 9), ζϋζε πνπ επαλαιακβϊλεηαη θαη ζηα πξνεγνχκελα Ϋηε (ΑΟΒ, 2005, 1131: 16, ΑΟΒ, 2006, 1139: 2). Ώπφ ηα θεέκελα ηεο ΑΟΒ (ΑΟΒ, 2005, 1131: 16, ΑΟΒ, 2006, 1139: 2) θαέλεηαη πσο ν ιφγνο γηα ην «δεκνθξαηηθφ ζρνιείν» ζπλδϋεηαη Ϊκεζα κε ηνπο έδηνπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηε ζρϋζε ηνπο κε ηα ζηειϋρε ηεο εθπαέδεπζεο, πνπ ζα πϊςεη λα εέλαη δεκνθξαηηθά, αλ πηνζεηεζνχλ θαη εθαξκνζηνχλ νη πξνηϊζεηο γηα αμηνιφγεζε ηνπ ΤΠΒΠΘ. Αεπηεξεπφλησο, γέλεηαη επέζεο Λφγνο γηα: α. ηελ «πξνζήισζε ζηηο αξρέο ηεο θνηλσληθήο δεκνθξαηίαο» (ΑΟΒ, 2004, 1128: 94) θαη β. ην φηη : «νη εθπαηδεπηηθνί ηεο Διιάδαο αγσληδφκαζηε γηα κηα εθπαίδεπζε πνπ ρσξάεη φια ηα παηδηά θαη φιε ηε γλψζε, ιεηηνπξγεί δεκνθξαηηθά, είλαη δεκφζηα..» (ΑΟΒ, 2007, 1142: 28). κσο, ηα παξαπϊλσ δελ επεμεγνχληαη θαη δελ αλαιχνληαη θαη πξσηέζησο απνπζηϊδεη ε αλαθνξϊ ζηηο νηθνγϋλεηεο, ηνπο γνλεέο θαη πϊλσ απφ φια, ηνπο καζεηϋο. Έηζη φκσο ην ηδενινγηθνπνιηηηθφ επέπεδν κνηϊδεη λα ηαπηέδεηαη κε ηελ πξνϊζπηζε ζηελψλ ζπληερληαθψλ ζπκθεξφλησλ κε απνηϋιεζκα λα ππϊξρεη πξφβιεκα κε απηφ πνπ νλνκϊδεηαη «δεκφζην ζπκθϋξνλ». πλδηθαιηζηηθφ Δπίπεδν ζνλ αθνξϊ ζην ζπλδηθαιηζηηθφ επέπεδν εέλαη εκθαλϋο φηη ε ΑΟΒ ιεηηνπξγεέ απνθιεηζηηθϊ ζην ζηελφ πιαέζην πξνϊζπηζεο ησλ ζπληερληαθψλ ηεο ζπκθεξφλησλ. Ώπηφ νχηε παξϊδνμν εέλαη νχηε ειιεληθά ηδηαηηεξφηεηα. ΜΪιηζηα φπσο ππνζηεξέδεη ε Koppich (2005: 91) ηα ζπλδηθαιηζηηθϊ θηλάκαηα ησλ δαζθϊισλ πεξηζζφηεξν ελδηαθϋξνληαη γηα ηηο απμάζεηο κηζζψλ θαη πξνλνκέσλ παξϊ γηα ζϋκαηα πνπ Ϊπηνληαη ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. Αχν ραξαθηεξηζηηθϊ παξαδεέγκαηα ζα κπνξνχζαλ λα αλαδεέμνπλ ηελ εκθαληδφκελε ζηελφηεηα ηεο πξνζϋγγηζεο: Πξψηνλ, φπσο Ϋρνπκε άδε επηζεκϊλεη, ε ΑΟΒ εμειέζζεη, ζπλ ησ 184

193 ρξφλσ, ηηο ζϋζεηο ηεο γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη δϋρεηαη επέ ηεο αξράο ηελ εζσηεξηθά αμηνιφγεζε θαη ηελ απηφ-αμηνιφγεζε. ηνηρεέν ην νπνέν ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεέ σο: α) ζαθά δηϊθξηζε κεηαμχ ηνπ ζπλδηθαιηζηηθνχ θαη ηνπ πνιηηηθνχ επηπϋδνπ, β) Ϋλδεημε θαηαλφεζεο θαη ππνζηάξημεο ηνπ δεκφζηνπ ζρνιεένπ, θαη γ) πξνψζεζε ηεο βειηέσζάο ηνπ, δειαδά, ππεξϊζπηζεο ηνπ δεκνζένπ ζπκθϋξνληνο. Παξ φια απηϊ, κε ηηο πξνυπνζϋζεηο θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ ηέζεληαη εηδηθϊ κε ηελ πεξηζσξηνπνέεζε ά ηνλ αζθπθηηθφ Ϋιεγρν ηεο ζπκκεηνράο ζηειερψλ ηεο εθπαέδεπζεο, φπσο ν, αλαηξϋπεηαη ε πξνεγνχκελε ζεψξεζε. Αεχηεξνλ, θαη κεηϊ απφ ηελ επέ ηεο αξράο απνδνρά ηεο αμηνιφγεζεο απφ ηελ ΑΟΒ, εθεέλν πνπ θαέλεηαη λα ελδηαθϋξεη πξσηέζησο εέλαη ε κε ζχλδεζε ηεο αμηνιφγεζεο κε ηε δηαδηθαζέα κνληκνπνέεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ε κε ζπζρϋηηζά ηεο κε βαζκνινγηθϋο θαη κηζζνινγηθϋο εμειέμεηο. Γεγνλφο πνπ αλαδεηθλχεη θαη πϊιη ηελ ηαχηηζε ηνπ πνιηηηθνχ κε ην ζπληερληαθφ επέπεδν θαη ηελ ηνπνζϋηεζε ζε δεχηεξν πιϊλν ηεο δεκφζηαο εθπαέδεπζεο θαη ηνπ δεκφζηνπ ζπκθϋξνληνο. ΠξΪγκαηη, θαέλεηαη λα πξφθεηηαη γηα Ϋλα εμαηξεηηθφ παξϊδνμν ην φηη, απφ ηε κηα γέλεηαη απνδεθηά κηα αμηνιφγεζε πνπ αληηκεησπέδεη ηα ιϊζε θαη ηηο αδπλακέεο, φκσο ηειηθϊ, αθφκα θη αλ εληνπηζηνχλ πξϋπεη λα ιακβϊλνληαη ππφςε κφλν ζηελ πεξέπησζε πνπ θϊπνηνο εθπαηδεπηηθφο ζϋιεη λα γέλεη ζηϋιερνο ηεο εθπαέδεπζεο «ην απνηέιεζκα ηεο αμηνινγηθήο δηαδηθαζίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ρξεζηκνπνηείηαη φηαλ ζέιεη λα είλαη ππνςήθηνο γηα θαηάιεςε ζέζεο ζηειέρνπο εθπαίδεπζεο θαη φηαλ απνδεδεηγκέλα δηαπηζηψλεηαη αξλεηηθή πξνζθνξά έξγνπ» (ΑΟΒ, 2004). Θεσξεηηθφ Δπίπεδν ΣΫινο, ην ζεσξεηηθφ επέπεδν, αλαθϋξεηαη ζηε ζπδάηεζε πνπ ζπγθξνηεέηαη γχξσ απφ ην «ηη» θαη ην «πψο» ηεο αμηνιφγεζεο, αιιϊ θαη ην «πνηνο» θαη ην «γηαηέ». Οη εθπαηδεπηηθνέ δελ Ϋρνπλ πεηζηεέ γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη αλ δελ ζπκβεέ απηφ, εέλαη δχζθνιν λα πξνρσξάζεη Ϋλα ηϋηνην κϋηξν πνπ ζα αιιϊμεη ηελ εθπαηδεπηηθά ηνπο πξαγκαηηθφηεηα. Οη Fullan θαη Stielgelbauer (1991: ) αλαθϋξνπλ πσο γηα νπνηαδάπνηε αιιαγά, γηα ηελ αμηνιφγεζε ζηελ πεξέπησζά καο, νη εθπαηδεπηηθνέ ρξεηϊδεηαη λα θαηαλνάζνπλ ηελ αλαγθαηφηεηϊ ηεο, ηελ αηνκηθά ζπκβνιά ηνπο, ην θφζηνο θαη ηα νθϋιε πνπ ζα Ϋρνπλ απφ απηά. Δ ΑΟΒ θαέλεηαη φηη παέδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε Ϊπνςεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ην πψο θαη ην γηαηέ ηεο αμηνινγηθάο δηαδηθαζέαο. ΒπηκΫλεη ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ, ζηελ απνπνέεζε επζπλψλ εθ κϋξνπο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ζηελ αμηνιφγεζε απφ ηνλ έδην ην ζχιινγν θαη φζσλ επηζπκνχλ λα θαηαιϊβνπλ κέα ζϋζε ζηειϋρνπο εθπαέδεπζεο. ΑΫρεηαη ζπλ ησ ρξφλσ ηελ αμηνιφγεζε απφ ην ρνιηθφ χκβνπιν, αιιϊ ζε ζπλεξγαζέα πϊληα κε ην ζχιινγν δηδαζθφλησλ θαη ρσξέο λα πξνζδηνξέδεη ην ξφιν πνπ ζϋιεη λα παέμεη ν ζε απηφ ην θνκκϊηη. Αελ εμεγεέ φκσο ζε ηη πιαέζην ζα κπνξνχζε λα ιεηηνπξγάζεη απηά ε ζπλεξγαζέα. Γηα ηελ αμηνιφγεζε ε ΑΟΒ ηνλέδεη εθηφο απφ ην ζϋκα ηεο ζπλαέλεζεο, ην ζϋκα ηεο απνδνράο 185

194 ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηεο αμηνιφγεζεο εθ κϋξνπο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ο Mortimore (1999: 157) θαη νη Hargreaves et al (2001: 123) ππνζηεξέδνπλ πσο γηα νπνηαδάπνηε αιιαγά ά βειηέσζε απαηηεέηαη ε θαιά ελεκϋξσζε θαη ζπκθσλέα ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ώπηφ ζεκαέλεη πσο ε ΑΟΒ δελ επηζπκεέ ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ιεηηνπξγεέ σο απιφ εθηειεζηηθφ φξγαλν, αιιϊ λα ζεσξεέηαη σο ζθεπηφκελνο επαγγεικαηέαο, πνπ ζρεδηϊδεη, πξνηεέλεη, ζπδεηϊ θαη απνδϋρεηαη (Schon, 1991, ΑΟΒ, 2008, 1147: 29). Ώπηά ε πξφηαζε εέλαη ηεθκεξησκϋλε θαη ζαθάο, ζην βαζκφ πνπ ν ζθεπηφκελνο επαγγεικαηέαο αμηνινγεέ ηε δξϊζε ηνπ, γηα λα ηε βειηηψζεη. πσο θαέλεηαη ηα φπνηα κϋηξα δελ αξθεέ λα εέλαη κειεηεκϋλα θαη νξζϊ, γηα λα γέλνπλ απνδεθηϊ. Δ απνδνρά ηεο αμηνιφγεζεο εμαξηϊηαη απφ ην ηη ζθϋθηνληαη νη έδηνη νη εθπαηδεπηηθνέ (Παπαδφπνπινο, 1996: 21). Βέλαη γεγνλφο πσο νη απνθϊζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ αμηνιφγεζε θαζψο θαη φιεο νη απνθϊζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά παέξλνληαη θεληξηθϊ θαη δελ επηηπγρϊλνπλ κε απηφλ ηνλ ηξφπν ηε ζπκκεηνρά θαη ππνζηάξημε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, αληέζεηα πξνθαινχλ ηελ αληέδξαζά ηνπο (Hargreaves & Fullan, 2008: 16-17). Σα απνηειϋζκαηα απηάο ηεο πξαθηηθάο εέλαη ηδηαέηεξα αηζζεηϊ ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο. Ώλ ππάξρε κηα θαιχηεξε επηθνηλσλέα θαη ζπλεξγαζέα βϊζεο θνξπθάο θαη θνξπθάο βϊζεο, ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεέ έζσο κηα απνδνρά ησλ ζηφρσλ θαη ηεο δηαδηθαζέαο ηεο αμηνιφγεζεο. Θα Ϋπξεπε έζσο λα πξνβιεζεέ πεξηζζφηεξν ε ζχλδεζε ηεο αμηνιφγεζεο κε ηελ επηζάκαλζε ιαζψλ θαη αδπλακηψλ θαη ε βειηέσζε εθφζνλ απηϊ εληνπηζηνχλ, ζϋζε πνπ πξνβϊιιεη ε ΑΟΒ αλαπηχζζνληαο ηηο ζϋζεηο ηεο ζην ζϋκα ηεο επηκφξθσζεο. Δ ζζελαξά ηεο αληέδξαζε θαη αξλεηηθά ζηϊζε ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο δεέρλεη πσο κηα εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά δελ αξθεέ κφλν λα δηαηππσζεέ θαη λα ςεθηζηεέ. Ο θνηλσληθφο δηϊινγνο παέδεη πξσηεχνληα ξφιν ζηελ εθαξκνγά ηεο (Offe, 1984: 106) θαη ηδηαέηεξα ν δηϊινγνο απηφο πνπ Ϋρεη σο ζηφρν ηε δηακφξθσζε κηαο θνηλάο αληέιεςεο, ζηνρνζεζέαο θαη πξαθηηθάο ζε ζπγθεθξηκϋλα δεηάκαηα, φπσο ηεο αμηνιφγεζεο (Bubb & Early, 2009: 25; Didaskalou:2002: 476). Δ δχλακε πνπ αζθεέ κϋρξη ζηηγκάο ε ΑΟΒ ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο Ϋρεη σο ζπλϋπεηα ηε κε εθαξκνγά ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ζηνλ ηνκϋα απηφ. Φαέλεηαη ινηπφλ πσο ε δξϊζε ζπιινγηθψλ θνξϋσλ, φπσο εέλαη ε ΑΟΒ, Ϋρεη δηαδξακαηέζεη νπζηαζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ζηελ (κε) εθαξκνγά ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, ζην βαζκφ πνπ κϋρξη ζηηγκάο ε αμηνιφγεζε Ϋρεη αλαζηαιεέ θαη δελ Ϋρεη εθαξκνζηεέ. Ίζσο ε εθπαηδεπηηθά Ϋξεπλα ζα Ϋπξεπε λα δψζεη κεγαιχηεξε Ϋκθαζε ζηε δξϊζε ησλ θνξϋσλ απηψλ θαη ην ξφιν ηνπο ζηελ απνδνρά εθπαηδεπηηθψλ αιιαγψλ (Datnow, 2001: , Cooper et al, 2005: 114). Δ αληέδξαζε ηεο ΑΟΒ ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο επηβεβαηψλεη ηα ιφγηα ηνπ ΑεκαξΪ. Δ ειιεληθά ηζηνξέα ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο Ϋρεη δεέμεη πσο νη φπνηεο αιιαγϋο Ϋγηλαλ, ζπληειϋζηεθαλ ζε βϊζνο ρξφλνπ θαη φρη εχθνια. ΜΪιηζηα φπσο αλαθϋξεη ραξαθηεξηζηηθϊ: «ελψ ηνληδφηαλ πάληα ε αλάγθε γηα κεηαξξχζκηζε, ελψ ην πεξηερφκελν ζρεδηαδφηαλ πάληα κε 186

195 ιεπηνκέξεηα, πάληα άιινηε κε δηθαηνινγία ηελ αλσξηκφηεηα ησλ πεξηζηάζεσλ, άιινηε κε κία μεθάζαξε αληηκεηαξξχζκηζε, άιινηε κε ην ζησπεξφ παξακεξηζκφ, ηα πξάγκαηα έκελαλ ή επέζηξεθαλ ζηα θαζηεξσκέλα» (ΑεκαξΪο, 1990: ηε). Ώλαθεθαιαηψλνληαο ινηπφλ θαέλεηαη φηη ην ζϋκα ηεο ζπλαέλεζεο, ηνπ θνηλνχ νξϊκαηνο θαη ηεο θαιάο επηθνηλσλέαο παέδεη πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζηελ απνδνρά αιιαγψλ θαη ηδηαέηεξα ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο. Σα ζηνηρεέα απηϊ, παξϊγνληεο ηεο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο, θαέλεηαη φηη ηειηθϊ επεξεϊδνπλ λεπξαιγηθϊ ηελ θαηεχζπλζε πξνο ηελ ΠηΒ. Σφζν ζεκαληηθά εέλαη ε επηξξνά ηνπο πνπ ηειηθϊ δηακνξθψλεη ηε ζηϊζε ζεζκηθϊ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηελ θαζεκεξηλά ηνπο πξαθηηθά, αλαηξψληαο ζηελ νπζέα ηα φπνηα λνκνζεηηθϊ ςεθέζκαηα. Σν θεληξηθφ ζεκεέν ζεσξνχκε πσο εέλαη ν νξηζκφο ηεο ΠηΒ θαη ν πξνζδηνξηζκφο ηεο δηαδηθαζέαο δηαζθϊιηζεο θαη βειηέσζάο ηεο κε ην λα δηακνξθσζεέ κηα «θνηλά γιψζζα» γχξσ απφ ηα ζϋκαηα απηϊ. 187

196 ΜΔΡΟ ΗΗΗ 188

197 4. Δπξήκαηα Έξεπλαο Πεδίνπ ε απηφ ην θεθϊιαην ζηφρνο εέλαη λα παξνπζηαζηνχλ ηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο πνπ δηεμάρζε ζηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο () γηα ην πψο αληηκεησπέδνπλ ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο (ΠηΒ), πσο αληηιακβϊλνληαη ην ξφιν ηνπο ζε απηά θαη πψο δηακνξθψλεηαη ηειηθϊ ε δξϊζε ηνπο ζε απηφλ ηνλ ηνκϋα. Βπέζεο παξνπζηϊδνληαη ηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο πνπ δηεμάρζε ζε νκϊδα εθπαηδεπηηθψλ, κε ζηφρν λα αλαδεηρζνχλ παξαδεέγκαηα θαιάο πξαθηηθάο. Υσξέδεηαη γηα ηελ θαιχηεξε αλϊγλσζε ζηηο αθφινπζεο ελφηεηεο: αληηκεηψπηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο απφ ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο, ζεψξεζε ηνπ ξφινπ ηνπο ζην δάηεκα ηεο ΠηΒ, αλαδάηεζε ησλ ζρεηηθψλ πξαθηηθψλ ηνπο θαη ε Ϊπνςε θϊπνησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθϊ κε ηελ αλϊδεημε ηεο θαιάο πξαθηηθάο θϊπνησλ. ε πνιιϊ ζεκεέα γέλεηαη αλαθνξϊ ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην πξνθεηκϋλνπ λα γέλεη αληηπαξαβνιά κε ηηο ζϋζεηο ησλ εέηε γηα λα δηαθαλεέ ε φπνηα ζχγθιηζε απφςεσλ εέηε ε απφζηαζά ηνπο. Σν λνκνζεηηθφ πιαέζην Ϋρεη παξνπζηαζηεέ θαη αλαιπζεέ ζε Ϊιιε ελφηεηα, φπνπ θξέλεηαη απαξαέηεην γέλεηαη αλαθνξϊ ζε απηάλ ά παξνπζηϊδνληαη ζην παξφλ θεέκελν πεξαηηϋξσ ζηνηρεέα γηα ηελ πιεξϋζηεξε θαηαλφεζε. Δ αλαδάηεζε νκνηνηάησλ, δηαθνξψλ θαη θξηηηθψλ ζεκεέσλ πνπ αθνξνχλ ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην θξέλεηαη απαξαέηεηε, ζην βαζκφ πνπ νη, σο ζηειϋρε ηεο εθπαέδεπζεο, δξνπλ ζχκθσλα κε ηηο θαηεπζπληάξηεο γξακκϋο ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζένπ θαη ηειηθϊ καο ελδηαθϋξεη λα εμεηϊζνπκε πψο δηακνξθψλεηαη ν ξφινο ηνπο. Ζ Αληηκεηψπηζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο απφ ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο ΜΫζσ ηεο αλϊιπζεο ησλ εκέ-δνκεκϋλσλ ζπλεληεχμεσλ πξνϋθπςαλ 4 Ϊμνλεο πνπ αθνξνχλ ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο (ΠηΒ). Ώπηνέ εέλαη: ν νξηζκφο ηεο ΠηΒ, ην πεξηερφκελν ηεο, νη πξνυπνζϋζεηο πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ ε πνηφηεηα θαη ε ζηνρνζεζέα ηεο. Ώπηνέ νη Ϊμνλεο ζπγθξέλνληαη κε ην ηη ηζρχεη ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην νχησο ψζηε ζηε ζπλϋρεηα λα γέλεη ε απαξαέηεηε αληηπαξαβνιά. Οη βαζηθϋο δηαπηζηψζεηο πνπ πξνϋθπςαλ θαηϊ ηε ζπλερά θαηεγνξηνπνέεζε πνπ πξνυπνζϋηεη ε grounded theory ζπλνςέδνληαη ζηνλ αθφινπζν πέλαθα, φπνπ γέλεηαη επέζεο πξνζπϊζεηα αληηπαξαβνιάο ησλ απφςεσλ ησλ κε φ,ηη πξνβιϋπεηαη απφ ην ππϊξρνλ λνκνζεηηθφ πιαέζην. Ώπηφο ν πέλαθαο απνηειεέ ην θεληξηθφ θαη ζπλϊκα ζπλνπηηθφ ζεκεέν αλαθνξϊο θαη αλϊιπζεο ησλ επξεκϊησλ θαη νη πέλαθεο πνπ ηνλ αθνινπζνχλ, απνηεινχλ πεξαηηϋξσ αλϊιπζε θϊζε πεδένπ (γξακκάο θαη ζηάιεο) ηνπ θεληξηθνχ απηνχ πέλαθα: 189

198 ΠΕΝΏΚΏ 36 Ν ν 9: ΏΝΣΕΠΏΡΏΐΟΛΔ ΣΔ ΒΝΝΟΕΏ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ ΑΝΣΗΠΑΡΑΒΟΛΖ ΣΖ ΔΝΝΟΗΑ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΣΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΠηΔ ΑΠΟ ΠηΔ ΣΟ ΝΟΜΟΘΔΣΗΚΟ ΠΛΑΗΟ ΟΡΕΜΟ Θνιά ζεψξεζε Έιιεηςε νξηζκνχ σο πξνο ην πφηε ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζεσξεέηαη πνηνηηθφ ΠΏΡΏΜΒΣΡΟΕ ΠΡΟΩΠΟΘΒΒΕ 1.Πξφηαμε θνηλψλ ζεκεέσλ κε ην λνκνζεηηθφ- ζεζκηθφ πιαέζην 2. Έιιεηςε εξγαιεένπ Ώπνθπγά αλαθνξϊο ζηελ αμηνιφγεζε εθπαηδεπηηθνχ Πξφηαμε ησλ πξνυπνζϋζεσλ γηα ΠηΒ 1.Πξφηαμε ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζηνπο Νφκνπο, ΠΑ, ΤΏ. ρη ζηηο Βγθπθιένπο 2.Έιιεηςε εξγαιεένπ ΓεληθΫο εθθξϊζεηο (ν εθπαηδεπηηθφο κνριφο ηεο αλαλεσηηθάο πξνζπϊζεηαο, Ϋγθαηξνο πξνγξακκαηηζκφο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θηι) ΣΟΥΟΘΒΕΏ ΚνηλΪ ζεκεέα κε λνκνζεηηθφ ζεζκηθφ Πιαέζην 1.ΒπαλΪιεςε θξϊζεσλ 2.πλΪθεηα κε επξσπατθϋοδηεζλεέο επηηαγϋο Σα θεληξηθϊ δεηάκαηα πνπ αλαδεηθλχνληαη απφ ηνλ πέλαθα εέλαη ηα παξαθϊησ: 1. Οριζμός Σελ ΠηΒ επηρεέξεζαλ λα ηελ νξέζνπλ ειϊρηζηνη, επέζεο ειϊρηζηνη αλαθϋξζεθαλ ζηελ αζϊθεηα ηεο Ϋλλνηαο, νη πεξηζζφηεξνη Ϋδσζαλ δηαζηϊζεηο ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηεο ΠηΒ, νη νπνέεο ζπλνςέδνληαη ζε επφκελν πέλαθα. πγθεληξσηηθϊ νη αλαθνξϋο ησλ ζηνλ νξηζκφ ά κε ηεο ΠηΒ παξνπζηϊδνληαη ζηνλ παξαθϊησ πέλαθα: 36 εκεέσζε: ν πέλαθαο δηαβϊδεηαη νξηδφληηα θαη θϊζεηα. 37 Παξαηεξνχκε φηη νη Ϋρνπλ εληνπέζεη ηελ Ϋιιεηςε εξγαιεένπ, πνπ αλαδεέμακε ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην. Με ηνλ φξν εξγαιεέν ελλννχκε Ϋλα ζπγθεθξηκϋλν φξγαλν κϋηξεζεο, παξαθνινχζεζεο θαη δξϊζεο, πνπ λα ππνδεηθλχεη μεθϊζαξα ην πψο θαη γηαηέ νπνηαζδάπνηε κϋηξεζεο ά παξαθνινχζεζεο. 190

199 ΠΕΝΏΚΏ 38 Ν ν 10: ΘΒΧΡΔΔ ΣΔ ΠΟΕΟΣΔΣΏ ΣΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΔ ΏΠΟ ΘΔΩΡΖΖ ΣΖ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΣΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΑΠΟ ΓΗΑΣΤΠΩΖ ΟΡΗΜΟΤ ΠΟΗΟΣΖΣΑ Απλακηθφο φξνο Πνξεέα βϊζεη ζρεδηαζκνχ, αμηνιφγεζεο, αλαηξνθνδφηεζεο Πνξεέα γηα θαιχηεξν απνηϋιεζκα, βειηέσζε ΜΖ ΓΗΑΣΤΠΩΖ ΟΡΗΜΟΤ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΏζΪθεηα ΜεηαθνξΪ ηεο Ϋλλνηαο απφ Ϋλα πιαέζην ζε Ϊιιν, Ϊξα αιιαγά θαη ηνπ νξηζκνχ ηεο Αελ νξέδεηαη ΐαζκφο πξνζαξκνγάο ζηελ αγνξϊ εξγαζέαο Ώνξηζηέα ρεηηθϊ κε ηελ πξψηε ζηάιε παξαηεξνχκε πσο νη πνπ επηρεέξεζαλ λα δψζνπλ νξηζκφ ηεο ΠηΒ αλαθϋξζεθαλ ζηε δπλακηθά ηεο Ϋλλνηαο 39, θαζψο θαη ζηε ζχλδεζά ηεο κε ζπγθεθξηκϋλν πξνγξακκαηηζκφ θαη αμηνιφγεζε 40. Βπέζεο αλαθϋξζεθαλ ζηελ Ϋλλνηα επηζεκαέλνληαο φηη εέλαη ε βειηέσζε. 41 Βπηρεηξάζεθε αθφκα λα νξηζηεέ βϊζεη ηνπ ζπγθεθξηκϋλνπ νηθνλνκηθνχ πιαηζένπ ηεο επνράο, γηα απηφ θαη Ϋγηλε ιφγνο γηα ηελ πξνζαξκνγά ζηα δεδνκϋλα ηεο αγνξϊο εξγαζέαο 42. ΣΫινο, ππάξμαλ θαη πνπ αλαθϋξζεθαλ γεληθϊ ζηελ Ϋλλνηα επηζεκαέλνληαο φηη εέλαη ε νπζέα θαη ε θξέζε γηα ην θαιφ ά θαθφ κηαο θαηϊζηαζεο εκεέσζε: Ο πέλαθαο δηαβϊδεηαη θϊζεηα. 39 Πι1: «ην δπλακηθφ κϋξνο ηεο πνηφηεηαο, φηη πνηφηεηα δελ εέλαη λα ηελ νξέζνπκε απηά ηε ζηηγκά κε Ϋλαλ ηξφπν θαη απηφο λα κεέλεη Ϋηζη. Αειαδά εέλαη νπνηεζδάπνηε ελϋξγεηεο ζπληνληζκϋλεο γέλνληαη απφ ηνπο θνξεέο πνπ αθνξνχλ ζηελ εθπαέδεπζε κε ζηφρν ηελ θαιχηεξε παξνρά ππεξεζηψλ ζην καζεηά» 40 Πι5: «κηα πνξεέα βϊζεη ζρεδηαζκνχ, εζσηεξηθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, βϊδνληαο ζηφρνπο, ζθνπνχο, αμηνινγψληαο, αλαηξνθνδνηψληαο θαη πεγαέλνληαο Ϋλα βάκα πην πϊλσ» 41 Πι8: «πνηφηεηα ζεκαέλεη κέα αλαβϊζκηζε κε Ϋλα ζθνπφ ν νπνένο εκπεξηϋρεη ζηνηρεέα θαιχηεξνπ απνηειϋζκαηνο[..] ζην γλσζηηθφ αληηθεέκελν θαη ζε πνιηηηζηηθφ» Πι11: «εέλαη ε βειηέσζε ηεο άδε ππϊξρνπζαο θαηϊζηαζεο θαη αθνξϊ ζην καζεηά, γνλϋα, εθπαηδεπηηθφ, ππνδνκϋο θαη ΏΠ» 42 Πι9: «ζάκεξα κε βϊζε ηελ επέζεκε εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά εέλαη ν βαζκφο πξνζαξκνγάο ηνπ ζρνιεένπ ζε δεδνκϋλα αγνξϊο εξγαζέαο θαη ζηε δηϊδνζε, λνκηκνπνέεζε νξηζκϋλσλ πξνηχπσλ πνπ αθνξνχλ ζηϊζεηο, ζπκπεξηθνξϋο» 43 Πι2: «ε πνηφηεηα Ϋρεη λα θϊλεη κε θϊπνηνπο παξϊγνληεο πνπ μεθηλνχλ απφ πνιχ καθξηϊ. Θα δψζσ πϊιη ην παξϊδεηγκα κε ην νηθνδφκεκα, δε θηϊλνπλ ηα ληνπβϊξηα, πξϋπεη λα θνηηϊμνπκε ην κϋζα» 191

200 ηε δεχηεξε ζηάιε πνπ αθνξϊ ζηελ αδπλακέα δηαηχπσζεο νξηζκνχ γηα ΠηΒ ηνλέδεηαη ε αζϊθεηα 44. ε απηφ ην ζεκεέν ζεσξνχκε πσο εέλαη αλαγθαέν λα γέλεη δηαρσξηζκφο ηεο θαηεγνξέαο απηάο, απφ ηελ θαηεγνξέα ηεο ανξηζηέαο. Ώπηφ, γηαηέ ζε απηά ηελ θαηεγνξέα νη ππνγξακκέδνπλ ηελ αδπλακέα δηαηχπσζεο νξηζκνχ θαη ηε ζχγρπζε πνπ επηθξαηεέ γχξσ απφ ηε ρξάζε ηεο Ϋλλνηαο, ελψ ζηελ θαηεγνξέα ηεο ανξηζηέαο γέλεηαη πξνζπϊζεηα, αλ θαη κε δπζθνιέα, λα δνζεέ νξηζκφο, φπσο «ην θαιφ ή ην θαθφ κηαο θαηάζηαζεο». Βπέζεο ηνλέδεηαη ε δηαθνξεηηθά ζεψξεζε ηεο Ϋλλνηαο αλϊινγα κε ην πιαέζην ζην νπνέν ρξεζηκνπνηεέηαη 45 θαη ζηελ κεηαθνξϊ ηεο απφ Ϊιιν πιαέζην, ην νπνέν δε ζπκβαδέδεη απαξαέηεηα κε ην ειιεληθφ ζπγθεέκελν 46 θαη ε δπζθνιέα ηειηθϊ νξηζκνχ ηεο 47. Δ αζϊθεηα θαη ε αζπλϋπεηα ζηε ρξάζε ελλνηψλ- πνπ Ϋρεη δεηρηεέ ζε Ϊιιν θεθϊιαην- αληαλαθιϊηαη θαη ζηελ αληέιεςε ησλ γηα ηελ Ϋλλνηα. Ώλ ιεθζεέ επέζεο ππφςε φηη ειϊρηζηνη αλαθϋξζεθαλ ζηνλ νξηζκφ ά κε ηεο ΠηΒ απηά ε παξαδνρά αδπλακέαο δηαηχπσζεο νξηζκνχ γέλεηαη πην ηζρπξά. Βέλαη γεγνλφο θαη Ϋρεη δεηρηεέ ζηα πξνεγνχκελα πσο ε πνηφηεηα εέλαη δχζθνιν λα νξηζηεέ ά δελ νξέδεηαη ζθφπηκα(;) πξνθεηκϋλνπ λα εέλαη επϋιηθηε ε ζηνρνζεζέα ηεο θαη νη πξνηεξαηφηεηϋο ηεο ζε δηαθνξεηηθφ πιαέζην. Ώπηφ απνηππψλεηαη θαη ζηελ πξνζπϊζεηα θϊπνησλ λα αλαθεξζνχλ ζηνλ νξηζκφ ηεο. ΏλαηξΫρνληαο ζηνλ ΠΕΝΏΚΏ 9, ζηε ζηάιε πνπ αλαθϋξεηαη ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην ζρεηηθϊ κε ηνλ νξηζκφ παξαηεξνχκε πσο ην λνκνζεηηθφ πιαέζην δελ νξέδεη ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο νχηε ην πφηε θαη ην πψο ζεσξεέ ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πνηνηηθφ. Βλ αληηζϋζεη ρξεζηκνπνηεέ κε αζπλϋπεηα θαη αζϊθεηα Ϋλλνηεο φπσο βειηέσζε, απνηέκεζε θαη αλαβϊζκηζε, φπσο Ϋρεη δεηρηεέ ιεπηνκεξψο ζε Ϊιιν θεθϊιαην. πλδϋεη Ϊκεζα ζε βαζκφ ζχγρπζεο ηελ αμηνιφγεζε κε ηελ πνηφηεηα. Οη νξηζκνέ ησλ δελ Ϋρνπλ θνηλϊ ζεκεέα κε ηα λνκνζεηάκαηα, ζην κϋηξν πνπ δελ νξέδεηαη ζε θξαηηθφ-ζεζκηθφ επέπεδν ε ΠηΒ. Δ κφλε θνηλά αλαθνξϊ εέλαη ζηε ιϋμε βειηέσζε, πνπ αλαθϋξεηαη φκσο απφ ηε κεξηϊ ησλ ζηελ πνηφηεηα, ελψ απφ ηε ζθνπηϊ ηνπ λνκνζεηάκαηνο (ΠΑ320/1993, Ν.2986/2002) ζηελ αμηνιφγεζε. Δ κε Πι26: «πνηφηεηα εέλαη ν φξνο πνπ ρξεζηκνπνηνχκε, γηα λα αηηηνινγάζνπκε εληφο εηζαγσγηθψλ ην θαιφ ά ην θαθφ ζε κέα θαηϊζηαζε» 44 Πι11: «κηα αθεξεκϋλε ιϋμε πνπ αθφκα δελ Ϋρεη κπεη ζε Ϋλα πιαέζην γηα λα μϋξνπκε πνχ λα θηλεζνχκε, ν θαζϋλαο απφ καο ηελ αληηιακβϊλεηαη φπσο απηφο λνκέδεη» 45 Πι9: «Μπνξεέ κεηϊ ν νξηζκφο ηεο πνηφηεηαο λα αιιϊμεη, λα εέλαη δηαθνξεηηθϋο νη πξνηεξαηφηεηεο, θαιφ εέλαη λα πξνζδηνξέδεηαη ζε ζπγθεθξηκϋλν ρψξν θαη ρξφλν» 46 Πι26: «έγνπξα ππϊξρνπλ νη Ϋλλνηεο Ϋμσ αιιϊ.. φηαλ κεηαθϋξνληαη απφ Ϋλα πνιηηηζηηθφ πιαέζην ζε Ϊιιν αιιϊδνπλ..αιιϊδεη ην λφεκϊ ηνπο..» 47 Πι21: «Πψο νξέδεηαη; ΜεηξηΫηαη;» Πι14: «Καη πνηα εέλαη απηά ε πνηφηεηα ηειηθϊ; Αελ μϋξνπκε πψο νξέδεηαη απηά ε πνηφηεηα» 192

201 δηαηχπσζε ινηπφλ νξηζκνχ γηα ηελ ΠηΒ ζπκθσλεέ κε ην φιν ζεζκηθφ πιαέζην ελψ αλαδεηθλχεηαη ελδηαθϋξνπζα ε πξνζπϊζεηα φζσλ επηρεέξεζαλ λα δψζνπλ επηζηεκνληθφ νξηζκφ ηεο ΠηΒ, εθφζνλ ζεζκηθϊ δελ κπνξνχλ λα ηελ πξνζεγγέζνπλ. 2. Παράμεηροι Δ δεχηεξε γξακκά ηνπ ΠΕΝΏΚΏ 9 αλαθϋξεηαη ζηηο παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ. ινη ζρεδφλ νη Ϋδσζαλ παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ, αθφκα θαη φηαλ δελ επηρεέξεζαλ λα δψζνπλ νξηζκφ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν πξνζπϊζεζαλ λα πξνζεγγέζνπλ ην πεξηερφκελφ ηεο. ηνλ παξαθϊησ πέλαθα θαέλνληαη νη παξϊκεηξνη πνπ αλαθϋξνληαη ζηα Ννκνζεηάκαηα θαη απφ ηνπο. Γέλεηαη πξνζπϊζεηα αληηπαξαβνιάο απηψλ ζρεηηθϊ κε ην αλ Ϋρεη γέλεη αλαθνξϊ εθ κϋξνπο ησλ, αλ Ϋρνπλ αξκνδηφηεηα ζηε ζπγθεθξηκϋλε παξϊκεηξν θαη αλ Ϋρνπλ εξγαιεέν, πξνθεηκϋλνπ λα δξϊζνπλ. Βέλαη ηζεθαξηζκϋλεο νη παξϊκεηξνη πνπ αλαθϋξνληαη ηφζν ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην φζν θαη απφ ηνπο. 193

202 ΠΑΡΑΜΔΣΡΟΗ ΠηΔ ΣΑ ΝΟΜΟΘΔΣΖΜΑΣΑ ΠΕΝΏΚΏ Ν ν : ΠΏΡΏΜΒΣΡΟΕ ΠηΒ ΣΏ ΝΟΜΟΘΒΣΔΜΏΣΏ ΚΏΕ ΣΟΤ ΠΑΡΑΜΔΣΡΟΗ ΠηΔ ΣΟΤ ΏΝΏΦΟΡΏ ΏΡΜΟΑΕΟΣΔΣΏ ΒΡΓΏΛΒΕΟ ΤΠΒΤΘΤΝΟΣΔΣΏ- ΤΝΒΠΒΕΏ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΟΤ ΤΝΒΡΓΏΕΏ ΜΒ ΒΚΠ/ΚΟΤ ΤΝΒΡΓΏΕΏ ΜΒ ΓΟΝΒΕ ΠΏΕΑΏΓΧΓΕΚΔ- ΑΕΑΏΚΣΕΚΔ ΕΚΏΝΟΣΔΣΏ, ΒΠΕΣΔΜΟΝΕΚΔ ΚΏΣΏΡΣΕΔ ΚΏΕΝΟΣΟΜΏ ΠΡΟΓΡΏΜΜΏΣΏ, ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΒ ΚΏΕΝΟΣΟΜΕΒ ΏΝΏΛΤΣΕΚΏ ΠΡΟΓΡΏΜΜΏΣΏ-ΜΏΘΔΜΏΣΏΐΕΐΛΕΏ ΑΕΟΕΚΔΔ-ΚΏΘΟΑΔΓΔΔ- ΠΡΟΓΡΏΜΜΏΣΕΜΟ ΏΝΏΠΣΤΞΔ ΠΡΧΣΟΐΟΤΛΕΧΝ ΠΡΟΧΘΔΔ ΝΒΧΝ ΤΓΥΡΟΝΧΝ ΑΕΑΏΚΣΕΚΧΝ ΜΒΘΟΑΧΝ ΤΝΒΡΓΏΕΏ ΦΟΡΒΧΝ ΏΝΏΠΣΤΞΔ ΑΒΞΕΟΣΔΣΧΝ ΤΠΟΑΟΜΒ ΚΛΕΜΏ ΑΕΏΘΒΔ Οη αλαθϋξζεθαλ ζηηο παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ πνπ εληνπέδνληαη ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην θαζψο θαη ζε κεξηθϋο Ϊιιεο πνπ κϊιινλ πξνυπνηέζεληαη, γηα απηφ θαη δε θαέλεηαη λα γέλεηαη αλαθνξϊ ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην. ΣΫηνηεο εέλαη νη ππνδνκϋο, ην θιέκα θαη ε δηϊζεζε, ηηο νπνέεο αλαθϋξνπλ σο παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ νη, ελψ δελ αλαθϋξνληαη ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην. Οη παξϊκεηξνη πνπ αθνξνχλ ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην πξνϋθπςαλ χζηεξα απφ θαηεγνξηνπνέεζε ησλ Νφκσλ, ΠΑ, ΤΏ θαη Βγθπθιέσλ θαηϊ ηα Ϋηε Αελ ππϊξρεη θϊπνηα παξϊκεηξνο ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζένπ ζηελ νπνέα λα κελ αλαθϋξζεθαλ νη, φπσο 48 Ο πέλαθαο δηαβϊδεηαη νξηδφληηα. 194

203 θαέλεηαη θαη ζηνλ πέλαθα. πγθεθξηκϋλα Ϋγηλε αλαθνξϊ ζηε ζπλϋπεηα θαη ηελ ππεπζπλφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 49, ζηε ζπλεξγαζέα κεηαμχ ησλ εθπαηδεπηηθψλ 50, ζηελ νπνέα παξαηεξνχληαη φπσο θαέλεηαη πνιιϊ πξνβιάκαηα, δελ εέλαη εχθνιε θαη κϊιινλ δε δηεπθνιχλεη ηελ πνξεέα πξνο ηελ ΠηΒ. Έγηλε αθφκα αλαθνξϊ ζηελ απαξαέηεηε ζπλεξγαζέα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ηνπο γνλεέο 51, σο πεξηερφκελν ηεο ΠηΒ, ζηελ νπνέα θαη πϊιη εληνπέδνληαη πξνβιάκαηα, ζηελ παηδαγσγηθά-δηδαθηηθά ηθαλφηεηα θαη επηζηεκνληθά θαηϊξηηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 52, πνπ απνηειεέ ην κνριφ γηα θϊζε αιιαγά, γηαηέ δέλεη ηελ ηθαλφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ηελ εθαξκφζεη, ζηελ εθαξκνγά θαηλνηφκσλ πξνγξακκϊησλ θαη εθπαηδεπηηθψλ θαηλνηνκηψλ 53. ε 49 Πι20: «Ϊξα Ϋρεη Ϊκεζε ζρϋζε ε ζπλϋπεηα κε ηελ παηδαγσγηθά δηαδηθαζέα» Πι25: «βαζηθϊ εμαξηϊηαη απφ ην πφζν ν έδηνο ζεσξεέο ζεκαληηθφ απηφ πνπ θϊλεηο, αλ ην ζεσξεέο ζνβαξφ θαη ηνπ δψζεηο ζεβαζκφ» Πι3: λα ειϋγρσ πξνγξϊκκαηα ά λα ειϋγρσ ην απηνλφεην; Ώλ δνπιεχνπλ ζην νινάκεξν ά φρη;» 50 Πι3: «[..]γηαηέ ππϊξρνλ θαη ζπλϊδειθνη θαρχπνπηνη πνπ δε ζϋινπλ λα ζπγρξσηηζηνχλ θαη λα επηθνηλσλάζνπλ κε ηνπο ππφινηπνπο θαη δεκηνπξγνχλ πξφβιεκα ζην ζχιινγφ ηνπο» Πι5: «ηέπνηα δελ θηλεέηαη ρσξέο ζπλεξγαζέα θαη απηφο δεέθηεο πνηφηεηαο εέλαη» Πι6: «λα αλαπηπρζνχλ θϊπνηεο ζπλεξγαζέεο κεηαμχ ηνπο (ησλ εθπαηδεπηηθψλ), λα δνζνχλ επθαηξέεο λα κπνξϋζνπλ λα θνπβεληηϊζνπλ» Πι12: «ε ζπλεξγαζέα, ε αιιειεγγχε πνπ εέλαη βαζηθϊ παξϊκεηξνη κηαο πνηνηηθάο εθπαέδεπζεο» Πι17: «πνηφηεηα ζηελ νκϊδα ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ» 51 Πι3: «ε κεγαιχηεξε αδπλακέα εέλαη ε δηαρεέξηζε ησλ ζρϋζεσλ κε ηνπο γνλεέο θαη εέλαη θαη νη γνλεέο Ϋλα ζηνηρεέν ηεο πνηφηεηαο ε ζρϋζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ηνπο γνλεέο» Πι7: «απηφ εέλαη κϋζα ζηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο επηθνηλσλέα εθπαηδεπηηθνχ θαη γνλϋα» Πι17: «πνηφηεηα ζηηο ζρϋζεηο ηνπ δαζθϊινπ θαη ζηε ζπλεξγαζέα κε ηνπο γνλεέο» 52 Πι2: «Ϋρεη λα θϊλεη κε ηελ Ϋγθπξε επηζηεκνληθά γλψζε» Πι17: «νη πεξηζζφηεξνη δελ εέλαη ελεκεξσκϋλνη» Πι18: «Ϋλαο ζεκαληηθφο παξϊγνληαο γηα ηελ πνηφηεηα ζηελ εθπαέδεπζε εγψ λνκέδσ εέλαη ε θαηϊξηηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ» Πι26: «ηη λα ην θϊλσ ην κεξϊθη; Βγψ ζϋισ γλψζεηο λα Ϋρεη γλψζεηο» Πι26: «ηελ πνηφηεηα ζηελ εθπαέδεπζε ηελ θϊλεη ε δηδαθηηθά δηαδηθαζέα» 53 Πι13: «ινηπφλ ηψξα ζθεθηεέηε ηη εέλαη πνηφηεηα θαη πψο κπνξνχλ λα ηελ απνδψζνπλ θϊπνηνη ζπλϊδειθνη πνπ δε ζϋινπλ λα δερηνχλ θακηϊ θαηλνηνκέα» Πι12: «ε αγσγά πγεέαο πνπ εέλαη Ϋλαο θαηλνχξηνο ηνκϋαο» Πι12: «ηα πεξηβαιινληηθϊ πξνβιάκαηα θαη απηϊ εέλαη ζϋκαηα πνπ πξϋπεη λα καο απαζρνιάζνπλ θαη αθφκα θϊπνηεο ελφηεηεο πνπ Ϋρνπλ κπεη θαη αθνξνχλ ηηο κεηαδνηηθϋο αζζϋλεηεο, ηε ζεμνπαιηθά αγσγά» Πι15: «κϋζα απφ θαηλνηφκεο δξϊζεηο» 195

204 απηφ ην ζεκεέν εέλαη απαξαέηεην λα ππνγξακκέζνπκε πσο ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ εέλαη δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ. ΏλαθΫξεηαη ζε απηφλ ηνλ πέλαθα σο παξϊκεηξνο, γηαηέ ε ζνιά ζεψξεζε ηεο ΠηΒ απφ ηνπο εκπνδέδεη δηαρσξηζκνχο ζεσξεηηθνχο, πνπ Ϋρνπλ ζρϋζε κε ηελ ΠηΒ. Βπέζεο, γέλεηαη αλαθνξϊ ζηα θαηλνηφκα πξνγξϊκκαηα φκσο ην ζεκεέν πνπ Ϋρεη ελδηαθϋξνλ εέλαη ε αλαθνξϊ ζηελ Ϊξλεζε πνιιψλ εθπαηδεπηηθψλ λα δερηνχλ θαηλνηνκέεο θαη αιιαγϋο. Ώπηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πξνεγνχκελε δηαπέζησζε ηεο απαξαέηεηεο δηδαθηηθάο ηθαλφηεηαο θαη επηζηεκνληθάο θαηϊξηηζεο ππνζϋηνπκε πσο δπζρεξαέλεη ζεκαληηθϊ ηελ πνξεέα πξνο ηελ ΠηΒ. Έγηλε αθφκα αλαθνξϊ ζηα ζχγρξνλα αλαιπηηθϊ πξνγξϊκκαηα, καζάκαηα θαη βηβιέα 54, ζην ζεκαληηθφ ξφιν ηεο δηνέθεζεο, ηεο θαζνδάγεζεο θαη ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ 55. Δ αλϊδεημε απηάο ηεο δηαπέζησζεο ζεσξνχκε πσο εέλαη πνιχ ζεκαληηθά. Ώπηφ γηαηέ θαέλεηαη πσο θαη νη έδηνη νη Ϋρνπλ δηαπηζηψζεη πσο δελ ππϊξρεη ζηαζεξφο, ζαθάο θαη θεληξηθφο ζρεδηαζκφο θαη πξνγξακκαηηζκφο κε ζηφρν ηελ ΠηΒ, παξαηάξεζε πνπ Ϋρεη γέλεη θαη ζηελ αλϊιπζε ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζένπ. Υσξέο απηφ ηνλ θεληξηθφ ζρεδηαζκφ θϊζε πξνζπϊζεηα θαληϊδεη απνζπαζκαηηθά θαη πξφρεηξε θαη κϊιινλ δελ νδεγεέ ζηαζεξϊ ζηελ ΠηΒ θαη ζηε δηαζθϊιηζά ηεο. ΒπηπιΫνλ νη αλαθϋξζεθαλ ζηελ αλϊπηπμε πξσηνβνπιηψλ 56 εθ κϋξνπο ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ζηελ νπνέα θαη πϊιη δηαπηζηψλεηαη Ϋιιεηςε. Οη εθπαηδεπηηθνέ θαηϊ ηελ εθηέκεζά ηνπο δελ αλαπηχζζνπλ πξσηνβνπιέεο θαη δε δξνπλ θαηλνηφκα. Βπηπξφζζεηα ηελ ΠηΒ ηελ εληφπηζαλ ζηελ αλϊπηπμε λϋσλ ζχγρξνλσλ Πι16: «Ϋλα πνιχ σξαέν βάκα γηα ηελ ΠΒ εέλαη ην πξφγξακκα κεηϊβαζε απφ ην λεπηαγσγεέν ζην δεκνηηθφ» 54 Πι3: «φηαλ ιϋκε πνηφηεηα ζηελ εθπαέδεπζε εγψ ζθϋθηνκαη πνηφηεηα ζηα curriculum, ζηα ΏΠ, ζηα ζρνιεέα» Πι11: «[..]θαη ηα Ϊςπρα πιηθϊ φπσο εέλαη ηα θηηξηαθϊ, ηα βηβιέα θαη φ,ηη Ϊιιν Ϋρεη ζρϋζε κε ηελ παξϊκεηξν εθπαέδεπζε» Πι15: «πνηφηεηα ζηελ εθπαέδεπζε ζα πξϋπεη λα ηε δνχκε κϋζα απφ ηα πξνγξϊκκαηα ζπνπδψλ, κϋζα απφ ηα ΏΠ» Πι16: «ηα βηβιέα ησλ εηθαζηηθψλ εέλαη κέα Ϊιιε ζηξνθά ζηελ πνηφηεηα» 55 Πι5: «ιφγσ Ϋιιεηςεο ελφο ζρεδηαζκνχ πνπ λα Ϋρεη.. λα εέλαη Ϋλαο ζρεδηαζκφο πνπ λα εθαξκφδεηαη φκσο λα Ϋρεη Ϋλα αμηνινγηθφ κεραληζκφ. ρη ηνπ ηχπνπ λα ειϋγμσ αιιϊ λα αλαηξνθνδνηάζσ» Πι11: «απηφ ην νπνέν φκσο ιεέπεη ζην κϋζν Έιιελα εθπαηδεπηηθφ εέλαη ε νξγϊλσζε» Πι13: «γηα κϋλα ρσξέο λα ζϋισ λα εέκαη κεδεληζηάο, πηζηεχσ ηα βάκαηα ηα νξγαλσηηθϊ, δελ εέλαη ηϋηνηα ψζηε λα κπνξϋζνπκε λα παηάζνπκε ζην άδε ππϊξρνλ απνηϋιεζκα θαη λα ρηέζνπκε ιηζαξϊθη ιηζαξϊθη» Πι26: «Ϋρεη ζρϋζε κε ηελ νξγϊλσζε ηνπ ζρνιεένπ» 56 Πι3: «εεεε πνηφηεηα ζα άηαλ λα Ϋθαλε πξσηνπφξα πξϊγκαηα, λα δνθέκαδε πξσηνπφξα πξϊγκαηα» Πι16: «ε πνηφηεηα ζα βειηησζεέ γηα κϋλα κε κηα θνπιηνχξα πνπ εκπηζηεχεηαη ηελ απηνλνκέα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ» Πι28: «λα πϊξεηο πξσηνβνπιέα» 196

205 δηδαθηηθψλ κεζφδσλ 57. Οη παξαπϊλσ παξϊκεηξνη εληνπέδνληαη θαη ζηα λνκνζεηάκαηα, σζηφζν ε αλαθνξϊ ζε παξακϋηξνπο πνπ κϊιινλ εμππαθνχνληαη θαη πνπ θαέλεηαη πσο παξνπζηϊδνπλ δπζρϋξεηεο, ηειηθϊ θσιχνπλ ηελ φιε πνξεέα πξνο ηελ πνηφηεηα. Δ αλαθνξϊ ζην ξφιν πνπ παέδεη ε ζπλεξγαζέα φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξϋσλ γηα ηελ ΠηΒ 58 αλαδεηθλχεη ηε δηαπέζησζε απηά. Βπέζεο απηφ πνπ παξαηεξνχκε εέλαη φηη ε ζπλεξγαζέα ζεσξεέηαη παξϊκεηξνο απφ ηνπο γηα ηελ ΠηΒ, ελψ φπσο αλαδεέρζεθε ζην θεθϊιαην ηεο δηεξεχλεζεο ηεο Ϋλλνηαο ηεο ΠηΒ, εέλαη πξνυπφζεζε, εθφζνλ απνηειεέ Ϋλαλ απφ ηνπο παξϊγνληεο ηεο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο. Εδηαέηεξε ζεκαζέα θαέλεηαη πσο Ϋρεη ε ζπλεξγαζέα ηνπ ΠξντζηακΫλνπ κε ην πνπ κϊιινλ παξνπζηϊδεη πξνβιάκαηα. Ώλ θαη λνκνζεηηθϊ νη δχν απηνέ θνξεέο εέλαη ππνρξεσκϋλνη λα ζπλεξγϊδνληαη κε ζηφρν ηε «βειηίσζε ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο» φπσο πεξηγξϊθεηαη ζηε ζρεηηθά ΤΏ (353.1/324/105657/Α1) νη δελ Ϋρνπλ ζαθά αξκνδηφηεηα θαη νχηε κπνξνχλ λα επηβϊιινπλ απηά ηε ζπλεξγαζέα. Ώθφκα νη ζπλδπϊδνπλ ηελ πνηφηεηα κε ηελ απφθηεζε δεμηνηάησλ ζηε ζεκεξηλά επνρά 59, ζηελ απαξαέηεηε χπαξμε ππνδνκψλ, ψζηε λα κπνξϋζεη λα γέλεη νπζηαζηηθφο ιφγνο γηα πνηφηεηα 60, ζην θιέκα ηεο ηϊμεο 61 θαη ζηε δηϊζεζε λα 57 Πι4: «πνηφηεηα γηα κϋλα ζεκαέλεη Ϋλα ζχγρξνλν ΏΠ, ζχγρξνλεο δηδαθηηθϋο πξνζεγγέζεηο ααα δϊζθαινη πιάξσο επηκνξθσκϋλνη» Πι26: «λϋεο κϋζνδνη θαη πξαθηηθϋο» 58 Πι1: «ππϊξρνπλ πνιινέ αο πνχκε νη ζπληειεζηϋο ηεο εθπαέδεπζεο αο αξρέζνπκε απφ ην καζεηά θαη λα θηϊζνπκε κϋρξη ηνλ ππνπξγφ παηδεέαο» Πι2: «ζπκκεηνρά φισλ ησλ θνξϋσλ» Πι7: «πνηφηεηα ζηελ εθπαέδεπζε ζθϋθηνκαη εεε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ηνπο καζεηϋο θαη ηνπο γνλεέο θαη απηνχο ηνπο ηξεηο σο βαζηθϋο ζπληζηψζεο ζηελ εθπαέδεπζε» Πι20: «φινη νη εκπιεθφκελνη θνξεέο βϊδνπλ θαη εθεέλνη ην δηθφ ηνπο ιηζαξϊθη» Πι27: «ζϋισ λα εθηηκψ φηη ν Ϋρεη πεξηζζφηεξε δηϊζεζε γηα ζπλεξγαζέα απφ φ,ηη ν πξντζηϊκελνο. Ο πξντζηϊκελνο ζεσξεέ φηη αζθεέ εμνπζέα εμνπζέα δει θαη.. λα φζν θαη θαιά λα εέλαη ε δηϊζεζε απφ ην» Πι28: «γηα κϋλα πξνζσπηθϊ εκπνδέδεη. Αελ μϋξσ νη πξντζηϊκελνη Ϋρνπλ θϊπνηα λα ην πσ απσζεκϋλα κε ηνπο, ηνπο βιϋπνπλ αληαγσληζηϋο» Πι23: «μεθηλνχλ απφ ηηο ζπλεξγαζέεο νη δπζθνιέεο κε ηνπο πξντζηακϋλνπο, κε ηνπο δηεπζπληϋο εθπαέδεπζεο αθφκα θαη κε ηα θαηλνηφκα πξνγξϊκκαηα» 59 Πι6: «ε πνηφηεηα Ϋρεη λα θϊλεη θαη κε ηελ αλϊπηπμε δεμηνηάησλ, πνπ εέλαη Ϋλα ζεκεξηλφ δεηνχκελν» Πι16: «ε πνηφηεηα ηψξα εέλαη ζηηο δεμηφηεηεο» 60 Πι3: «ζην ζρνιεέν δελ ππϊξρνπλ ππνινγηζηϋο, δελ Ϋρνπλ ειεθηξνληθά επηθνηλσλέα Ϊιιν Ϋλα ζηνηρεέν ηεο πνηφηεηαο» Πι4: «[ ] θαη ζρνιεέα ηα νπνέα λα δηαζϋηνπλ ηελ απαξαέηεηε πιηθνηερληθά ππνδνκά» Πι6: «Ϋρεη λα θϊλεη επέζεο κε ηηο ππνδνκϋο ηνλ εμνπιηζκφ ησλ ζρνιεέσλ» Πι20: «αθφκα ζα ην πσ θαη κε ηε δηθά κνπ ηδηφηεηα θαη ην ζρνιηθφ θηέξην» 197

206 πξνζαλαηνιηζηεέ ζηελ πνηφηεηα ε δξϊζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 62, παξϊκεηξνη πνπ δελ αλαθϋξνληαη ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην. Οη παξϊιιεια κε ηελ εθηέκεζε ησλ παξακϋηξσλ ηεο ΠηΒ αλαθϋξνληαη ζηηο αξκνδηφηεηεο πνπ Ϋρνπλ ζρεηηθϊ κε απηϋο 63. Βέλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη αλ θαη δειψλνπλ πσο Ϋρνπλ αξκνδηφηεηα ζρεηηθϊ κε ηηο παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ ζην λα ζπληνλέζνπλ ά λα εθθϋξνπλ γλψκε, ε αξκνδηφηεηα απηά ιφγσ ηεο κε θαιάο ζεζκνζϋηεζάο ηεο ά ηνπ εζειεκϋλνπ πεξηνξηζκνχ ηεο (;) ζηελ νπζέα δελ πθέζηαηαη, γηαηέ ν δελ κπνξεέ λα δξϊζεη, φπσο Ϋρεη ε θαηϊζηαζε, απνηειεζκαηηθϊ. Σν θχξην πξφβιεκα ηεο δηαζαθάληζεο ηεο αξκνδηφηεηϊο ηνπο θαη Ϊξα ηεο κε απνηειεζκαηηθάο δξϊζεο ηνπο Ϋγθεηηαη ζηελ Ϋιιεηςε εξγαιεένπ δξϊζεο 64, ελλνψληαο ηελ χπαξμε ελφο δεέθηε ά 61 Πι27: «κε ηε ζπκπεξηθνξϊ ηνπ δαζθϊινπ πνπ Ϋρεη αληέθξηζκα θαη ζηε ζπκπεξηθνξϊ ηνπ καζεηά, ην ιεγφκελν θιέκα ηεο ηϊμεο» Πι10: «φ,ηη ζα θϊλεη ην παηδέ λα αηζζϊλεηαη θαιϊ θαη φρη κφλν, φ,ηη ζα θϊλεη θαη ην δϊζθαιν λα αηζζϊλεηαη θαιϊ θαη λα αηζζϊλεηαη φηη πξνζθϋξεη..» 62 Πι20: «[..] αιιϊ θαη ην πφζν Ϋρνπλ ηε δηϊζεζε θαη ην φξακα λα δνπιϋςνπλ ζηελ εθπαέδεπζε» Πι16: «δειαδά ν θαζϋλαο ζε θϊζε ηνκϋα εγψ πψο ην θαηαιαβαέλσ λα δψζεη απηφ πνπ κπνξεέ λα δψζεη γηα λα βειηησζεέ ε κνξθά ηεο εθπαέδεπζεο» 63 Πι11: «εέλαη Ϋλα θνπβϊξη, Ϋρεη θαη δελ Ϋρεη (επζχλε γηα ηελ πινπνέεζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο) βεβαέσο Ϋλα κεξέδην αλάθεη θαη ζε απηφλ αιιϊ αλ δνχκε πνηεο δπλαηφηεηεο ηνπ δέλεη ε ππϊξρνπζα πξαγκαηηθφηεηα..» Πι12: «ηνλ θαιεέο ζε ζεκηλϊξηα, ζε επηκφξθσζε, δελ Ϋξρεηαη θαη αλ Ϋξρεηαη, Ϋξρεηαη γηα ην ραβαιϋ, ζε αγλνεέ θαη απφ εθεέ θαη πϋξα δελ Ϋρεηο θαη νπζηαζηηθϊ πνιιϋο δπλαηφηεηεο απηφλ ηνλ Ϊλζξσπν λα ηνπ θϊλεηο» Πι15: «γηαηέ δελ Ϋρνπλ βγεη ηα ΠΑ πνπ ζα κνπ πνπλ αθξηβψο ηη πξϋπεη λα θϊλσ» Πι18: «ελησκεηαμχ ν δελ Ϋρεη θαη αξκνδηφηεηεο αμηνιφγεζεο εγψ ζα ηε ζϋζσ» Πι6: «εεε δελ εέλαη ζαθψο νξηνζεηεκϋλα θαη λνκνζεηηθϊ ν ξφινο» 64 Πι1: «δελ ππϊξρεη απηά ηε ζηηγκά θϊπνην ζεζκνζεηεκϋλν εξγαιεέν κϋζα απφ ην νπνέν ην feedback πνπ παέξλεη ν κϋζα απφ ηηο επηζθϋςεηο ηνπ [..] λα πεγαέλεη πέζσ ζην ΤΠΒΠΘ ην νπνέν λα αλαπξνζαξκφδεη ηηο δξϊζεηο ηνπ κε βϊζε ηνπ πψο νη πξνεγνχκελεο δξϊζεηο ηνπ θαηϋβεθαλ ζηε βϊζε, εξκελεχηεθαλ, πινπνηάζεθαλ θαη λα ηηο αμηνινγάζεη, δελ ππϊξρεη απηφ ην πξϊγκα» Πι4: «νη εθπαηδεπηηθνέ αξλνχληαη δηφηη δελ ππϊξρνπλ αληηθεηκεληθϊ θξηηάξηα» Πι5: «δηφηη θαη ζηνηρεέα λα δεηάζεηο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο βϋβαηα ζα εέλαη ςεπδά, δηφηη φινη ζα παξνπζηϊζνπλ ζα ζρνιεέα φηη θϊλνπλ ηα πϊληα» Πι7: «αξθεέ λα γέλεη Ϋλα εξγαιεέν [..] γηα λα εέλαη φζν ην δπλαηφλ πην αμηφπηζην θαη επϋιηθην» Πι10: «ηέπνηα, δελ κπνξνχζα λα θϊλσ ηέπνηα, απιϊ ηηο Ϋβιεπα, ηηο θαηϋγξαθα, αλ ζϋιεηο» Πι13: «εξγαιεέα δελ Ϋρεη» Πι15: «εξγαιεέν κε ηελ Ϋλλνηα ηεο αμηνιφγεζεο δελ Ϋρνπκε, απιψο.. απηφ πνπ θαηαιαβαέλνπκε πνπ εηζπξϊηηνπκε πεγαέλνληαο ζε κηα ηϊμε» 198

207 ζπγθεθξηκϋλνπ ηξφπνπ δξϊζεο κϋηξεζεο θϊζε δηϊζηαζεο ηεο ΠηΒ. Οη φπσο αλαδεηθλχεηαη απφ ηηο ζπλεληεχμεηο δελ κπνξνχλ λα αμηνινγάζνπλ, γηα λα βειηηψζνπλ, λα παξϋκβνπλ, γηα λα αλαβαζκέζνπλ νπζηαζηηθϊ θϊζε δηϊζηαζε ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηεο ΠηΒ ζηελ νπνέα Ϋρνπλ αξκνδηφηεηα. Έλα Ϊιιν ζεκεέν πνπ αλαδεηθλχεηαη θαη θαέλεηαη πσο Ϋρεη ηδηαέηεξε βαξχηεηα εέλαη φηη δε ζπλδϋνπλ νη ηελ αμηνιφγεζε θπξέσο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ηηο παξακϋηξνπο ηεο ΠηΒ. εκεηψλνπκε βϋβαηα πσο θαη ε αμηνιφγεζε απνηειεέ δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ, φπσο αλαθϋξακε παξαπϊλσ θαη γηα ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε. Θα αλακελφηαλ ινηπφλ πσο, φπσο Ϋγηλε κε ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, πνπ αλαθϋξζεθε σο παξϊκεηξνο ηεο ΠηΒ, λα γέλεη ην έδην θαη κε ηελ αμηνιφγεζε. Ώλ θαη φινη παξαδϋρνληαη φηη δελ ππϊξρεη εξγαιεέν, πξνθεηκϋλνπ λα κεηξεζεέ, λα δηαπηζησζεέ θαη λα ζρεδηαζηεέ ε πνξεέα γηα ηελ επέηεπμε ά ηε βειηέσζε ηεο ΠηΒ, θϊλνληαο Ϋκκεζε αλαθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε, δελ παξαδϋρνληαη Ϊκεζα ηε λεπξαιγηθά ζεκαζέα πνπ Ϋρεη ε αμηνιφγεζε γηα ηε δηαζθϊιηζε ηεο ΠηΒ. Οη δελ πξνηϊζζνπλ ηελ αμηνιφγεζε ηδηαέηεξα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ σο Ϊκεζα ζπλδεδεκϋλε κε ηελ πνηφηεηα. Ώπηφ εέλαη ινγηθφ θαη εμεγεέηαη γηαηέ ζϋινπλ λα απνθχγνπλ ηε ζχγθξνπζε 65 κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη γηαηέ δελ Ϋρνπλ ηα εξγαιεέα θαη ηελ αξκνδηφηεηα πϋξα απφ ηνπο ηχπνπο λα θϊλνπλ αμηνιφγεζε θαη απηφ γηαηέ ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην ν θαέλεηαη φηη αμηνινγεέ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, (ΤΏ /324/105657/Α1). ΏλαθΫξνπλ επέζεο σο αηηέα ηεο κε εθαξκνγάο ηεο αμηνιφγεζεο φηη ην θξϊηνο ζϋιεη λα απνθχγεη ην πνιηηηθφ θφζηνο 66, γηα απηφ θαη δελ Ϋρεη πξνρσξάζεη ε δηαδηθαζέα. 65 Πι1: «εέλαη κεγϊιν θνξηέν γηα ην» Πι2: «αλ αθφκα θαη ζάκεξα ν εκθαληζηεέ ζε Ϋλα.. θαη πεη άξζα εδψ γηα λα αμηνινγάζσ, εέλαη ζέγνπξν φηη νη αληηδξϊζεηο ζα εέλαη Ϋληνλεο» Πι4: «μϋξεηε πνιινχο νη νπνένη κπάθαλ κϋζα θαη παξαθνινχζεζαλ; Ώπνθεχγνπλ» Πι5: «αθνχ δελ ην θϊλνπλ; (νη εθπαηδεπηηθνέ) ηη λα θϊλσ εγψ; Να ζπγθξνπζηψ καδέ ηνπο;» Πι11: «θνβϊκαη απηφ λα πεηο ηα αξλεηηθϊ, εέλαη θαη δχζθνιν θαη δελ κπνξψ λα πσ ηφζν εχθνια φηη ζα ην απνδερηεέ ν Έιιελαο εθπαηδεπηηθφο» Πι14: «εε θαη θπζηθϊ ζα πϊξεη κϋηξα ν ζχιινγνο, ζα αξρέζνπλ λα θσλϊδνπλ ζην δξφκν φηη ν θϊλεη απηφ θϊλεη εθεέλν θαη πνιιϋο θνξϋο δελ Ϋρνπκε φξεμε λα εξρφκαζηε ζε αληηπαξϊζεζε κε ηνπο ζπλαδϋιθνπο, εέλαη ινγηθφ» Πι27: «ν δελ κπνξεέ λα αμηνινγάζεη.. πϊξα πνιχ δχζθνιν ζα ηνλ ηηλϊμνπλε (γϋιηα)» 66 Πι28: «εγψ πηζηεχσ φηη δε ζϋινπλ νη ζπλδηθαιηζηϋο θϊζε θπβϋξλεζε ην αθάλεη θαη Ϋρεη κεέλεη Ϋηζη ην ζϋκα» Πι27: «εθεέ επζχλεηαη ε Πνιηηεέα λνκέδσ γηα Ϊιινπο ιφγνπο.. φρη εθπαηδεπηηθνχο αιιϊ πειαηεηαθνχο.» Πι23: «δελ κπαέλνπλ ζε ζχγθξνπζε κε ηηο επαγγεικαηηθϋο νκϊδεο ησλ δαζθϊισλ νχηε κεηαμχ ηνπο, ηέπνηα, κηα θαηϊζηαζε Ϋηζη,[..], αμηνιφγεζε δε ζα γέλεη, εέλαη πνιηηηθφ ην ζϋκα» 199

208 Βλ αληηζϋζεη, αλ αλαηξϋμνπκε ζηε ζηάιε πνπ αθνξϊ ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην ηνπ ΠΕΝΏΚΏ 9 ε αμηνιφγεζε πξνηϊζζεηαη θαη ζεσξεέηαη απαξαέηεηε πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ ε πνηφηεηα. Ώπηφ πνπ εέλαη ζαθϋο ζηα λνκνζεηάκαηα θαη θπξέσο ζηνπο Νφκνπο, ΠΑ θαη ΤΏ εέλαη φηη ε αμηνιφγεζε ζα θϋξεη ηελ ΠηΒ ζε πνιινχο ηνκεέο. ΥαξαθηεξηζηηθΪ αλαθϋξνπκε ηε ζπλϋπεηα, ηελ αλϊπηπμε πξσηνβνπιηψλ, ηελ απφδνζε ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ. πγθεθξηκϋλα κε ηνλ ηειεπηαέν Νφκν 2986/2002 ε αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ ζα ζπκβϊιιεη «ζηε βειηίσζε θαη αλαβάζκηζε φισλ ησλ ζπληειεζηψλ ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ αλαηξνθνδφηεζε ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο επηδηψθνληαο ηε ζπλερή αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο», ελψ ε αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ «απηνγλσζία, ζηε δηακφξθσζε ζεκειησκέλεο εηθφλαο γηα απφδνζε, ζηελ επηζήκαλζε ησλ αδπλακηψλ θαη πξνζπάζεηα εμάιεηςεο απηψλ, ζηελ ηθαλνπνίεζε απφ ηελ αλαγλψξηζε ηνπ έξγνπ ηνπο, ζηελ παξνρή θηλήηξσλ ζε φζνπο επηζπκνχλ λα εμειηρζνχλ ζηε δηαπίζησζε αλαγθψλ επηκφξθσζεο θαη ζηελ θαιιηέξγεηα θιίκαηνο αιιεινζεβαζκνχ θαη εκπηζηνζχλεο». ηηο εγθπθιένπο αληέζεηα δε γέλεηαη αλαθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε θαη ηδηαέηεξα ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δ κφλε Ϊκεζε αλαθνξϊ εέλαη ζηελ εγθχθιην ηνπ 1998 φπνπ αλαθϋξεηαη «αμηνιφγεζε γηα βειηίσζε ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο». Έκκεζα γέλεηαη αλαθνξϊ ην 1999 «απνηειεζκαηηθφηεξε ιεηηνπξγία ησλ ζρνιείσλ», ην 2000 «ζπκκεηνρή εθπαηδεπηηθνχ ζηε ιεηηνπξγία ηνπ απνδνηηθνχ ζρνιείνπ» θαη ην 2002 «ιεηηνπξγία ζχγρξνλσλ, δεκηνπξγηθψλ θαη απνδνηηθψλ ζρνιείσλ». πσο θαέλεηαη δε γέλεηαη ιφγνο γηα αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Βπέζεο απηφ πνπ δηαθαέλεηαη κϋζα απφ ηα λνκνζεηάκαηα εέλαη ε Ϋιιεηςε εξγαιεένπ. Σα λνκνζεηάκαηα δελ παξϋρνπλ κϋρξη ζηηγκάο κέα δηαδηθαζέα αμηνιφγεζεο. ΥαξαθηεξηζηηθΪ αλαθϋξεηαη ζην Ϊξζξν 5, παξϊγξαθνο 9 ηνπ ηειεπηαένπ ηζρχνληνο Νφκνπ 2986/2002 «Με απνθάζεηο ηνπ Τπνπξγνχ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, πνπ εθδίδνληαη χζηεξα απφ εηζήγεζε ηνπ Σκήκαηνο Αμηνιφγεζεο θαη Δπηκφξθσζεο ηνπ Παηδαγσγηθνχ Ηλζηηηνχηνπ, θαζνξίδνληαη ε δηαδηθαζία, ν ηχπνο, ν ρξφλνο, ην πεξηερφκελν ηεο αμηνιφγεζεο θαζψο θαη θάζε άιιν ζρεηηθφ ζέκα γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ». Ώπηά ε θαηϊζηαζε ζαθϋζηαηα επεξεϊδεη θαη ηε δξϊζε ησλ, γηα ηελ νπνέα ζα γέλεη αλαθνξϊ παξαθϊησ. ΏλαηξΫρνληαο ζηνλ ΠΕΝΏΚΏ 11 παξαηεξνχκε πσο νη παξϊκεηξνη ηεο ΠηΒ εέλαη ζχκθσλεο κε ηε βηβιηνγξαθέα, φπσο Ϋρεη δεηρηεέ ζην θεθϊιαην ην ζρεηηθφ ηεο δηεξεχλεζεο ηεο Ϋλλνηαο ηεο ΠηΒ. Βπέζεο πνιιϋο απφ απηϋο εέλαη ζχκθσλεο κε απηϋο πνπ πξνηϊζζνληαη ζηα λνκνζεηάκαηα. Οη ππφινηπεο Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηε ζεψξεζε ηεο ΠηΒ απφ θϊζε, πνπ εέλαη ινγηθφ λα εέλαη δηαθνξεηηθά, ζην βαζκφ πνπ απηά δελ πξνθχπηεη απφ Ϋλα ζηαζεξφ θαη ζαθϋο λνκνζεηηθφ πιαέζην. Σν πξφβιεκα Ϋγθεηηαη ζην φηη απηϋο δελ κπνξνχλ λα κεηξεζνχλ, γηαηέ δελ ππϊξρεη Πι21: «εληϊμεη Ϋρεη ζεζκνζεηεζεέ αιιϊ δελ Ϋρεη πξνρσξάζεη.. γηαηέ δελ ην δεηϊλε, δελ ππϊξρεη πνιηηηθά βνχιεζε γηαηέ Ϋρεη πνιηηηθφ θφζηνο, γηαηέ θακηϊ θπβϋξλεζε δε ζϋιεη λα αλαιϊβεη ην θφζηνο απηφ» 200

209 εξγαιεέν, ηδηαέηεξα ζε φ,ηη αθνξϊ ζηα θαζάθνληϊ ηνπο. Αελ ππϊξρεη ηξφπνο λα ειϋγμνπλ, λα κεηξάζνπλ ά λα δηαπηζηψζνπλ κε δεέθηεο ηνπο παξϊγνληεο/ δηαζηϊζεηο ηεο ΠηΒ. Άιιν Ϋλα ζηνηρεέν πνπ πξνθχπηεη απφ ηνλ ΠΕΝΏΚΏ 11 εέλαη φηη ε Ϋιιεηςε νπζηαζηηθάο αξκνδηφηεηαο θαη θαηϊιιεισλ εξγαιεέσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηνπο παξϊγνληεο πνπ θϊλεθαλ φηη εκπνδέδνπλ ηελ αμηνιφγεζε, Ϋρεη σο ζπλϋπεηα λα επεξεϊδεηαη ηειηθϊ ε δξϊζε ηνπ. Ώπηφ ην ζεκεέν, επεηδά εέλαη ηδηαέηεξα ζεκαληηθφ θαη ελδηαθϋξνλ ζα παξνπζηαζηεέ εθηελϋζηεξα, αθνχ νινθιεξσζεέ ε αλϊιπζε ηνπ πξψηνπ πέλαθα. Ώθφκα απηφ πνπ θαέλεηαη λα εέλαη πνιχ ζεκαληηθφ εέλαη ν Ϊηππνο αληαγσληζκφο πξντζηακϋλσλ θαη πνπ ηειηθϊ δελ νδεγεέ ζε αγαζηά ζπλεξγαζέα θαη αζθαιψο δελ κπνξεέ λα πξνϊγεη θαη λα δηαζθαιέδεη ηελ ΠηΒ. 3. Προϋποθέζεις Δ ηξέηε γξακκά ηνπ ΠΕΝΏΚΏ 9 αλαθϋξεηαη ζηηο πξνυπνζϋζεηο πνπ εέλαη απαξαέηεηεο πξνθεηκϋλνπ λα επηηεπρζεέ ε ΠηΒ. Οη κϋζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο αλαθϋξνληαη ηδηαέηεξα ζε απηϋο, γηαηέ ε Ϋιιεηςά ηνπο, δεκηνπξγεέ ηειηθϊ εκπφδηα ζηελ πινπνέεζε ηεο ΠηΒ θαη εηδηθφηεξα ζηε ζπκβνιά ηνπ δηθνχ ηνπο ξφινπ ζε απηάλ. ΏπηΫο νη πξνυπνζϋζεηο θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε πϋληε Ϊμνλεο: ηελ θνπιηνχξα πνηφηεηαο, ην νξγαλσηηθφ ζεζκηθφ πιαέζην, ηελ επηθνηλσλέα ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, ηε ζεσξέα (επηζηεκνληθφο ιφγνο, επαγγεικαηηζκφο) θαη ηελ πξνζσπηθά εθηέκεζε θϊπνησλ. ε απηφ ην ζεκεέν εέλαη απαξαέηεην λα ζεκεησζεέ πσο ε θνπιηνχξα πνηφηεηαο, φπσο Ϋρεη αλαδεηρζεέ ζην θεθϊιαην πνπ αθνξϊ ζηε δηεξεχλεζε ηεο Ϋλλνηαο ηεο ΠηΒ, φηαλ ππϊξρεη, δηακνξθψλεη Ϋλα ιεηηνπξγηθφ νξγαλσηηθφ-ζεζκηθφ πιαέζην. Δ επηθνηλσλέα ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο πξνυπνζϋηεη επέζεο Ϋλα ιεηηνπξγηθφ νξγαλσηηθφ-ζεζκηθφ πιαέζην. Οη δχν Ϊμνλεο νξγαλσηηθφ- ζεζκηθφ πιαέζην θαη επηθνηλσλέα εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο νπζηαζηηθϊ πεξηιακβϊλνληαη ζηελ θνπιηνχξα πνηφηεηαο. ην ζεκεέν απηφ φκσο επηβϊιιεηαη ε φζν πην αλαιπηηθά αλαθνξϊ, γηα λα αλαδεηρηνχλ νη πξνυπνζϋζεηο γηα ηελ πινπνέεζε ηεο ΠηΒ. Γηα απηφ θαη ζα εμεηαζηνχλ ρσξηζηϊ. Βπέζεο εέλαη αλαγθαέν λα δηεπθξηληζηεέ φηη νη πξνυπνζϋζεηο «νξγαλσηηθφ-ζεζκηθφ πιαέζην» θαη «επηθνηλσλέα εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο» αθνξνχλ θαη δηαζηϊζεηο ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηεο ΠηΒ. Ώλ αλαηξϋμνπκε ζηηο δηαζηϊζεηο ηνπ πεξηερνκϋλνπ ηνπ ΠΕΝΏΚΏ 11 «δηνέθεζεθαζνδάγεζε- πξνγξακκαηηζκφο» θαη «ζπλεξγαζέα θνξϋσλ» παξαηεξνχκε πσο αλαδεέρηεθαλ εθ κϋξνπο ησλ ηδηαέηεξεο δπζθνιέεο θαη εκπφδηα θαη απηφ γηαηέ δελ εθαξκφδνληαη, φζα πξνβιϋπνληαη απφ ην λνκηθφ πιαέζην. Οη δηαζηϊζεηο απηϋο απνηεινχλ παξϊιιεια θαη πξνυπνζϋζεηο πινπνέεζεο ηεο ΠηΒ ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα, γηα απηφ θαη ζε απηφ ην ζεκεέν ζα παξνπζηαζηνχλ πην αλαιπηηθϊ. 201

210 ΠΕΝΏΚΏ 67 Ν ν 12: ΠΡΟΩΠΟΘΒΒΕ ΤΛΟΠΟΕΔΔ ΠηΒ ΠΡΟΫΠΟΘΔΔΗ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΠηΔ. Κνπιηνχξα Πνηφηεηαο ΑΞΟΝΑ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΟ πλεράο επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, δϋζκεπζε, εκπινθά φισλ ησλ ζπληειεζηψλ Οξγαλσηηθφ- Θεζκηθφ Πιαίζην πληνληζκφο, πξνγξακκαηηζκφο, ζπλϋρεηα, ζηαζεξφηεηα, ζρεδηαζκφο, ζπλϋπεηα, ζπλεξγαζέα θνξϋσλ, επηθνηλσλέα βϊζεο-θνξπθάο Δπηθνηλσλία Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο Θεσξία (Δπηζηεκνληθφο Λφγνο- Δπαγγεικαηηζκφο) Πξνζσπηθή Δθηίκεζε Με εθαξκνγά κϋηξσλ, εγθπθιέσλ Βπηζηεκνληθφο δηϊινγνο, επαγγεικαηηζκφο αιιαγά λννηξνπέαο Πνηφηεηα αλζξψπσλ, θέλεηξα νηθνλνκηθϊ γηα επηκφξθσζε θαη αμηνιφγεζε Οη επηζεκϊλζεηο πνπ Ϋρνπκε λα θϊλνπκε ζε απηφλ ηνλ πέλαθα αθνξνχλ ζηα παξαθϊησ ζεκεέα: ρεηηθϊ κε ηνλ πξψην Ϊμνλα παξαηεξνχκε πσο νη αλαθϋξζεθαλ ζε ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο θνπιηνχξαο ΠηΒ 68 σο βαζηθφ ζηνηρεέν πνπ ιεέπεη απφ ηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα θαη παξεκπνδέδεη ηελ πνξεέα πξνο ηελ ΠηΒ θαη ηειηθϊ ηελ πινπνέεζε θαη δηαζθϊιηζε απηάο. ΣΫηνηα ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο εέλαη ε ζπλεράο επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, ε νπζηαζηηθά επηκφξθσζε πνπ Ϋρεη απνηειϋζκαηα, πνπ ζπκβϊιιεη ζηε βειηέσζε θαη ε δϋζκεπζε γηα πνηφηεηα ησλ εκπιεθνκϋλσλ κεξψλ. Κνπιηνχξα πνηφηεηαο θαέλεηαη ινηπφλ φηη δελ ππϊξρεη, γηαηέ ε πεξηξξϋνπζα θηινζνθέα θαη λννηξνπέα δελ πξνηϊζζεη ηελ ΠηΒ. 67 εκεέσζε:. ν πέλαθαο δηαβϊδεηαη νξηδφληηα. 68 Πι23: «εέλαη πξνζσπηθά εμϋιημε ε επαγγεικαηηθά εμϋιημε, ζε πϊεη κπξνζηϊ» Πι20: «δελ Ϋρνπλ πεηζηεέ φηη πξαγκαηηθϊ απηφ ην πξφγξακκα ζα βνεζάζεη ζηελ πνηνηηθά αλαβϊζκηζε» Πι17: «φηη γηα λα γέλνπλ θϊπνηα πξϊγκαηα ζα πξϋπεη λα ζπκθσλάζνπλ φινη νη θνξεέο γηα ηε δηαδηθαζέα» Πι16: «Ϋηζη ζα εέκαζηε φινη ζπκκϋηνρνη[..] φηη εέζαη θνληϊ θαη Ϋρσ πεη θαη εγψ ηε γλψκε κνπ» Πι4: «ελλνεέηαη φηη ε ιϋμε απηνεπηκφξθσζε ηζρχεη θαη γηα ηνπο, ν εέλαη φπσο ν γηαηξφο, ζα πξϋπεη λα ελεκεξψλεηαη ζπλερψο» 202

211 ην δεχηεξν Ϊμνλα παξαηεξνχκε φηη ην νξγαλσηηθφ-ζεζκηθφ πιαέζην δελ εέλαη δηακνξθσκϋλν βϊζεη ηεο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο 69. Αελ ην ραξαθηεξέδεη δειαδά ε ζπλϋρεηα, ε ζηαζεξφηεηα θαη ε ζπλϋπεηα, ραξαθηεξηζηηθϊ γλσξέζκαηα ηα νπνέα δελ εκθαλέδνληαη ζηηο λνκνζεηηθϋο πξνζπϊζεηεο γηα ΠηΒ, αιιϊ εέλαη δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο θνπιηνχξαο, φπσο θαέλεηαη θαη βηβιηνγξαθηθϊ (πρ Creemers & Reezigt, 1997:406). Ώπηφ ην ζεκεέν αλαδεέρηεθε θαη ζην πεξηερφκελν ηεο ΠηΒ. ηηο εγθπθιένπο κπνξεέ λα γέλεηαη ιφγνο παξαδεέγκαηνο ρϊξε γηα πξνγξακκαηηζκφ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ αιιϊ απηφ κϋλεη θαζαξϊ ζην δηνηθεηηθφ πιαέζην θαη ζε γξαθεηνθξαηηθϋο επηηαγϋο θαη δελ ζηνρεχεη νπζηαζηηθϊ ζηελ ΠηΒ. Δ αηηέα γηα ην πξνεγνχκελν θαέλεηαη φηη εέλαη ε Ϋιιεηςε ζπλϋρεηαο, ζηαζεξφηεηαο θαη ζπλϋπεηαο ζηα κϋηξα πνπ πηνζεηνχληαη, φπσο αλαδεηθλχεηαη απφ ηηο ζπλεληεχμεηο. ΓεληθΪ νη φπνηεο πξνζπϊζεηεο ραξαθηεξέδνληαη απφ πξνρεηξφηεηα θαη/ά παξνδηθφηεηα θαη/ά Ϋιιεηςε ζπληνληζκνχ. Άιιε βαζηθά Ϋιιεηςε εέλαη ε ζπνξαδηθά ά πξνβιεκαηηθά 69 Πι28: «δελ μϋξσ πφζνη απηνέ ηνπ ΠΕ ππαθνχνπλ ζηα ηνπ ΤΠΒΠΘ ά αλ ππϊξρεη ζπλεξγαζέα ά αλ ειϋγρεηαη ε δνπιεηϊ ά αλ απηφ πνπ αλϋζεζαλ πξαγκαηνπνηεέηαη ζσζηϊ, γηαηέ απηφ θαέλεηαη αλ θϊλεη θϊπνηα αμηνιφγεζε» Πι26: «πηζηεχσ φηη πνιιϊ πξϊγκαηα πνπ ζηϋιλνληαη κϋζα ζηηο εγθπθιένπο εέλαη ξεηνξηθϋο θξϊζεηο, [..] δελ μϋξσ πφζν νπζηαζηηθφ λφεκα Ϋρνπλ δειαδά πνηνηηθά αλαβϊζκηζε ζεκαζέα δελ Ϋρεη λα δέλεηο θϊπνηεο Ϋλλνηεο, αιιϊ λα δέλεηο θϊπνηεο Ϋλλνηεο νη νπνέεο εέλαη κεηξάζηκεο αιιϊ λα δέλεηο θαη ηα εξγαιεέα» Πι26: «δελ λνκέδσ φηη ππϊξρεη απηά ε επηθνηλσλέα κε ηε βϊζε.. εγψ ζα πεξέκελα κεηϊ ηηο εθζϋζεηο λα βγϊδακε θϊπνηα θεληξηθϊ ζεκεέα θαη λα ζπλαληηφκαζηαλ» Πι24: «Ϋξρεηαη κέα θπβϋξλεζε, θϋξλεη ην δηθφ ηεο λφκν, Ϋξρεηαη ε Ϊιιε μαλϊ ηα έδηα, αιιϊδεη ηα πϊληα, ψζπνπ λα αξρέζνπλ απηνέ απφ ηελ αξρά πεξλϊλε ηα ρξφληα θαη μαλϊ ηα έδηα» Πι23: «εε ε πνηνηηθά αλαβϊζκηζε εέλαη κηα θαξακϋια πνπ ρξεζηκνπνηεέ ην πνιηηηθφ ζχζηεκα γηα λα θαιχςεη ηελ ειιεηκκαηηθφηεηϊ ηνπ. Θεσξεέ φηη ζηα πιαέζηα ηνπ κϋιινληνο ηνπ ζα δειαδά, ηνπ γλσζηνχ πνιηηηθνχ ηζηηϊηνπ» Πι23: «πνηϋ ε πνηνηηθά αλαβϊζκηζε δε γέλεηαη κε επρνιφγηα, γέλεηαη πϊληα κε αγψλα, κε δξϊζεηο, κε πξνγξακκαηηζκφ, κε ζρϋδην, κε πιϊλν» Πι21: «εκεέο κε ην ΠΕ εέλαη κνλνκεξάο ε ζπλεξγαζέα, [..] κεηϊ παέξλνπλ ηελ Ϋθζεζά καο, ππνηέζεηαη φηη ηε δηαβϊδνπλ. Βγψ ηη λα πσ» Πι20: «..αιιϊ ηα βάκαηα γηα λα θηϊζνπκε εθεέ δελ εέλαη μεθϊζαξα» Πι20: «αιιϊ πνπ ζα Ϋρεη κηα ζπλϋρεηα γηα λα καο δψζεη θαξπνχο, γηαηέ θϊηη φηαλ αιιϊδεη ζπλϋρεηα δελ πξνιαβαέλνπκε λα γεπηνχκε ηνπο θαξπνχο ηνπ» Πι14: «Ώλχπαξθηεο, αλχπαξθηεο νη ζρϋζεηο (κε ηνπο πξντζηακϋλνπο) [..] πνιιϋο θνξϋο δελ μϋξεη ε δεμηϊ ηη πνηεέ ε αξηζηεξϊ» Πι12: «απεπζχλνκαη ζηνλ πξντζηϊκελν ηνπ γξαθεένπ θαη ιϋσ ππϊξρεη απηφ ην πξφβιεκα λαη.. λαη..λαη.. κα εέκαζηε ηϋιε ΝνΫκβξε, ηη λαη;» Πι15: «ππϊξρεη κέα.. ππϊξρεη κέα απφζηαζε [..] νη δηνηθεηηθνέ πξντζηϊκελνη βιϋπνπλ ηνπο κε κέα γσλέα έζσο επεηδά ελδφκπρα λα ζεσξνχλ φηη νη Ϋρνπλ θϊηη παξαπϊλσ απφ απηνχο» 203

212 ζπλεξγαζέα φισλ ησλ εκπιεθνκϋλσλ θνξϋσλ. Βδψ παξαηεξνχληαη ηδηαέηεξα πξνβιάκαηα: Καηαξράλ αλαδεηθλχεηαη Ϋλαο Ϊηππνο αληαγσληζκφο θαη ΠξντζηακΫλσλ θαη επέζεο θαέλεηαη λα κελ ππϊξρεη ηθαλνπνηεηηθά ζπλεξγαζέα θαη ΠΕ θαη ΠΕ κε ΤΠΒΠΘ. Ώπηφ ζεκαέλεη νπζηαζηηθϊ φηη δελ ππϊξρεη ηνπιϊρηζηνλ ηθαλνπνηεηηθά επηθνηλσλέα βϊζεο θνξπθάο, νχηε θαη θνξπθάο βϊζεο. Ώπηφ εέλαη ηδηαέηεξα ελδηαθϋξνλ θαη αλαδεέρηεθε ζε φιεο ηηο ζπλεληεχμεηο. ην κηθξνεπέπεδν ηεο πεξηθϋξεηαο ε κε θαιά ζπλεξγαζέα θαη ΠξντζηακΫλσλ θαέλεηαη φηη δεκηνπξγεέ πξνβιάκαηϊ αθφκα θαη ζηνλ ηππηθφ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ ζρνιηθφ Ϋηνπο. Οη ζρϋζεηο ηνπο θαέλνληαη αληαγσληζηηθϋο θαη φρη ζπκπιεξσκαηηθϋο θαη ζπλεξγαηηθϋο κε ζηφρν ηελ ΠηΒ. Φαέλεηαη ινηπφλ φηη ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ιεηηνπξγεέ γξαθεηνθξαηηθϊ, ν δηνηθεηηζκφο- κε ηελ Ϋλλνηα ηεο πξνζάισζεο ζηνλ ηχπν- πνπ ην δηαθξέλεη δε ζηνρεχεη ζηελ ΠηΒ αιιϊ ζηε δηεθπεξαέσζε απιψλ ζεκϊησλ ρσξέο ζπληνληζκϋλεο ελϋξγεηεο θαη ηελ ειϊρηζηε ζπλεξγαζέα ησλ εκπιεθνκϋλσλ κεξψλ. Ο ηξέηνο Ϊμνλαο αλαθϋξεηαη ζηελ αλεπηηπρά θαη αλαπνηειεζκαηηθά επηθνηλσλέα ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. Ώπηφ Ϋρεη σο ζπλϋπεηα ηελ αδπλακέα εθαξκνγάο ησλ Νφκσλ θαη ησλ Βγθπθιέσλ 70. Σν φηη δελ Ϋρνπλ θπξσηηθά-ππνρξεσηηθά κνξθά νη φπνηεο δηαηϊμεηο, ιεηηνπξγεέ αλαζηαιηηθϊ ηειηθϊ ζηελ εθαξκνγά ηνπο. Οη εθπαηδεπηηθνέ απφ ηε κηα δε ζϋινπλ λα μεθχγνπλ απφ παγησκϋλεο αληηιάςεηο θαη πξαθηηθϋο θαη απφ ηελ Ϊιιε νη δε ζϋινπλ λα ζπγθξνπζηνχλ γηα λα πξνσζάζνπλ πξϊγκαηα, φπσο θϊλεθε ζε πξνεγνχκελεο αλαθνξϋο. Ο ηϋηαξηνο Ϊμνλαο αλαθϋξεηαη ζηνλ επηζηεκνληθφ δηϊινγν πνπ εέλαη ραξαθηεξηζηηθφ θαη ηνπ επαγγεικαηηζκνχ 71, πνπ ζα νδεγάζεη ζηελ ΠηΒ. ηελ ειιεληθά 70 Πι27: «εεε ζε Ϋλα κεγϊιν βαζκφ βιϋπνπκε φηη παξϊ ηηο πξνζπϊζεηεο πνπ θϊλνπκε δελ εθαξκφδνληαη» Πι24: «φρη.. εθηφο ειαρέζησλ πεξηπηψζεσλ..ζηελ πξϊμε.. δελ ππϊξρεη.. κφλν πνπ ππϊξρεη ζην πξφγξακκα» Πι20: «ην λνκνζεηηθφ πιαέζην πξνβιϋπεη πνιιϊ πξϊγκαηα πνπ δε γέλνληαη» Πι17: «φρη δελ εθαξκφδνληαη..γηα ην ιφγν εεε δελ Ϋρνπλ ζεσξνχλ φηη θϊπνηα πξϊγκαηα θαη απνθϊζεηο παέξλνληαη απφ πϊλσ πξνο ηα θϊησ θαθψο» Πι15: «εγψ ζεσξψ φηη εθεέ δελ πϊκε θαιϊ, βϋβαηα απφ πϊλσ ζεσξνχλ φηη φια ηα ζρνιεέα δνπιεχνπλ ζε νκϊδεο, φια ηα ζρνιεέα θϊλνπλ ζρϋδηα εξγαζέαο, φια εέλαη πνηνηηθϊ, φια φια..» Πι14: «φια απηϊ εέλαη επρνιφγηα, εέλαη ιφγηα ηνπ αϋξα» 71 Πι28: «Ϋξρνληαη (ζην ) κφλν φηαλ ππϊξρεη πξφβιεκα, δελ ελεκεξψλνληαη ά δελ ελδηαθϋξνληαη λα ξσηάζνπλ θϊηη Ϊιιν» Πι27: «δελ εέλαη ζσζηϊ ελεκεξσκϋλνη εεε Ϋρνπλ θαη απηνέ ηηο ελζηϊζεηο ηνπο ά κϊιινλ ηηο αληηζηϊζεηο ηνπο» Πι26: «νη πην κεγϊινη Ϊλζξσπνη.. εέλαη δχζθνιν λα ηνπο αιιϊμεηο λννηξνπέα ρξφλσλ νη λϋνη εέλαη πεξηζζφηεξν αδηϊθνξνη» 204

213 πξαγκαηηθφηεηα φπσο θαέλεηαη δελ Ϋρεη γέλεη νπζηαζηηθφο επηζηεκνληθφο δηϊινγνο γηα ηελ ΠηΒ θαη ηηο δηαζηϊζεηο ηεο. Σν απνηϋιεζκα εέλαη λα ελλννχληαη δηαθνξεηηθϊ πξϊγκαηα θαη λα ρξεζηκνπνηνχληαη δηαθνξεηηθϋο Ϋλλνηεο. Ώπηφ δεκηνπξγεέ, απφ ηε κηα, ζχγρπζε γηα ην ηη πξϋπεη λα γέλεη, θαη απφ ηελ Ϊιιε, δεέρλεη ηε ζηϊζε ηεο πνιηηεέαο πνπ πηνζεηεέ Ϋλλνηεο «εηζαγφκελεο» ζϋινληαο απιψο θαη κφλν λα ζπκκνξθσζεέ ζηηο επξσπατθϋο επηηαγϋο, φπσο Ϋρεη δεηρηεέ ζηα πξνεγνχκελα. Δ Ϋιιεηςε επέζεο επαγγεικαηηζκνχ κϊιινλ δπζρεξαέλεη ηελ θαηϊζηαζε. Ο πϋκπηνο Ϊμνλαο Ϋρεη λα θϊλεη κε ηηο πξνζσπηθϋο αληηιάςεηο ησλ γηα ηηο πξνυπνζϋζεηο πινπνέεζεο ηεο ΠηΒ 72. ΏπηΫο Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε θνηλσληθϊ θαη ςπρνινγηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ησλ αηφκσλ πνπ θαινχληαη λα πξνσζάζνπλ θαη λα πινπνηάζνπλ ηελ ΠηΒ. Γηα παξϊδεηγκα νη επγεληθνέ θαη πξνζηηνέ Ϊλζξσπνη εέλαη πην εχθνινη ζηε ζπλεξγαζέα κε ην Ϊξα κπνξεέ λα επεξεαζηνχλ θαη πην εχθνια ζην λα δξϊζνπλ κε ζηφρν ηελ ΠηΒ. Βπέζεο κηα κεγϊιε νκϊδα θαέλεηαη πσο ζεσξεέ ηα θέλεηξα, θπξέσο ηα νηθνλνκηθϊ, απαξαέηεηα γηα ηελ επηκφξθσζε θαη αμηνιφγεζε πνπ ζα θϋξνπλ ηελ ΠηΒ. Δ παξνρά θηλάηξσλ δελ εέλαη Ϊγλσζηε σο πξαθηηθά δηεζλψο. Βέλαη γεγνλφο φηη ιεέπεη απφ ηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα, αλ ζπλδπαζηεέ φκσο κε ην γεγνλφο φηη δελ ππϊξρεη θνπιηνχξα πνηφηεηαο, εέλαη ακθέβνιν φηη ζα ζπλϋβαιε νπζηαζηηθϊ ζηελ ΠηΒ. ζνλ αθνξϊ ζηηο πξνυπνζϋζεηο πνπ αλαθϋξνληαη ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην (ΠΕΝΏΚΏ 9), παξαηεξεέηαη ε ρξάζε γεληθψλ θξϊζεσλ. ΏπηΫο νη θξϊζεηο ραξαθηεξέδνληαη απφ ανξηζηέα θαη αζπλϋπεηα ζηε ρξάζε ηνπο. Βπέζεο δε ζπλνδεχνληαη απφ ζαθά ζηνρνζεζέα, ζρεδηαζκφ θαη πξνγξακκαηηζκφ. ε απηφ ην ζεκεέν απιψο επαλαιακβϊλνπκε θϊπνηεο απφ ηηο δηαπηζηψζεηο πνπ Ϋρνπλ γέλεη ζην αληέζηνηρν θεθϊιαην θαη Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηηο ζπλερεέο κεηαηνπέζεηο ζηε ρξάζε ελλνηψλ, ζηελ Ϋιιεηςε νξηζκνχ θαη νξηνζϋηεζεο ησλ ελλνηψλ πνπ Πι24: «φηαλ ζηελ εθπαέδεπζε νη αιιαγϋο γέλνληαη αλϊ δϋθα ρξφληα θαηαιαβαέλεηε φηη Ϋρεη παγησζεέ κέα θαηϊζηαζε θαη εέλαη πνιχ δχζθνιν λα αιιϊμεη ν εθπαηδεπηηθφο, Ϋρεη κπεη απηφ πνπ ιϋκε ξνπηέλα» Πι23: «εεε θπξέσο νη εθπαηδεπηηθνέ δελ Ϋρνπλ αληηιεθζεέ ηελ επηζηεκνληθά ηνπο ζϋζε κϋζα ζηελ θνηλσλέα» Πι21: «δελ ππϊξρεη πεξηξξϋνπζα παηδαγσγηθά, δειαδά δε ζπδεηηνχληαη πξϊγκαηα, δελ ππϊξρνπλ παηδαγσγηθϊ θηλάκαηα» Πι19: «εεε δελ Ϋρνπλ θαηαιϊβεη πιάξσο, δελ ηνπο βνάζεζαλ απηνέ πνπ Ϋπξεπε λα βνεζάζνπλ λα θαηαιϊβνπλ» 72 Πι24: «εέλαη Ϋιιεηςε θηλάηξσλ θαη απηφ δεκηνπξγεέ πηθξέα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο» Πι8: «γηα λα θϊλσ θϊηη πξϋπεη λα Ϋρσ θέλεηξα, αλ δελ Ϋρσ θέλεηξα δελ ην θϊλσ» Πι3: «φηαλ ιϋσ πνηφηεηα αλζξψπσλ ελλνψ πξψηα απφ φια λα εέλαη πξνζηηνέ, εχραξνη, γιπθεέο» Πι28: «ε πνηφηεηα εέλαη θαη πηζηεχσ θαη ηα ππφινηπα θαη ε ζπκπεξηθνξϊ ησλ ζπλαδϋιθσλ, πψο ζα θεξζνχλ ζην θαη ζε φινπο» 205

214 θϊζε θνξϊ ρξεζηκνπνηνχληαη θαη ηειηθϊ ζηελ εθηέκεζε φηη φιν ην πιαέζην θαέλεηαη λα εέλαη εμαηξεηηθϊ αζηαζϋο. 4. Σηοτοθεζία ρεηηθϊ κε ηελ ηειεπηαέα γξακκά ηνπ ΠΕΝΏΚΏ 9 πνπ αθνξϊ ζηε ζηνρνζεζέα γηα ηελ ΠηΒ παξαηεξνχκε πσο νη αλαθϋξνληαη ζε θνηλνχο ζηφρνπο κε απηνχο ησλ λνκνζεηεκϊησλ. ηνλ ΠΕΝΏΚΏ 13 θαηεγνξηνπνηνχληαη νη ζηφρνη γηα ΠηΒ ζηα λνκνζεηάκαηα απφ ην 1993 κϋρξη θαη ην 2008 θαη νη αληέζηνηρνη πνπ πξνβϊιινληαη απφ ηνπο. 206

215 ΠΕΝΏΚΏ 73 Ν ν 13: ΣΟΥΟΘΒΕΏ ΠηΒ ΣΟΥΟΘΔΗΑ ΠηΔ ΝΟΜΟΘΔΣΖΜΑΣΑ Άλνηγκα ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ πζηήκαηνο ζηελ ΔΔ Ηζφηεηα Δπθαηξηψλ ΥΟΛΗΚΟΗ ΤΜΒΟΤΛΟΗ Ώθνινπζέα Βπξσπατθψλ Βπηηαγψλ Εζφηεηα Βπθαηξηψλ Καηαπνιέκεζε ρνιηθήο Απνηπρίαο Απάληεζε ζηηο Νέεο Δθπαηδεπηηθέο Αλάγθεο θαη Πξνθιήζεηο, Αλαβάζκηζε Δθπαηδεπηηθήο Πξνζθνξάο Εθαλνπνέεζε Ώλαγθψλ, ΏλΪπηπμε Αεμηνηάησλ, Γλσζηηθφ Ώληηθεέκελν Δζληθή Αληαγσληζηηθφηεηα Καιιηέξγεηα Κξηηηθήο θέςεο Κξηηηθνέ ΜαζεηΫο ηαζεξϋο Ώμέεο Άηνκν Πνιέηεο ηα λνκνζεηάκαηα παξαηεξεέηαη επαλϊιεςε πεξέπνπ ησλ έδησλ θξϊζεσλ. Γηα παξϊδεηγκα πξνβϊιιεηαη ε ζπκπφξεπζε κε ηηο επξσπατθϋο επηινγϋο 74 ά ε ηζφηεηα ησλ επθαηξηψλ 75. ΥαξαθηεξηζηηθΪ ζε απηφ ην ζεκεέν αλαθϋξνπκε Ϋλα παξϊδεηγκα: Σελ «ηζφηεηα επθαηξηψλ» πνπ αλαθϋξεηαη ην 1996, γέλεηαη ην 1997 «ηζφηεηα επθαηξηψλ πξφζβαζεο», θαη «ηζφηεηα επθαηξηψλ» μαλϊ ηελ έδηα ρξνληϊ, «ηζφηεηα επθαηξηψλ πξφζβαζεο» ην 1998, «ηζφηεηα επθαηξηψλ» ην 2000 θαη 2001, ελψ ην 2002 πϊιη «ηζφηεηα επθαηξηψλ πξφζβαζεο», ην 2003 «ηζφηεηα επθαηξηψλ» μαλϊ θαη ηελ έδηα ρξνληϊ «ίζσλ επθαηξηψλ». Δ έδηα ελαιιαγά ζπλερέδεηαη κϋρξη ην Άιινη ζηφρνη ηεο ΠηΒ εέλαη ε θαηαπνιϋκεζε ηεο ζρνιηθάο απνηπρέαο 76, ε απϊληεζε ζηηο λϋεο εθπαηδεπηηθϋο αλϊγθεο θαη πξνθιάζεηο θαη ε αλαβϊζκηζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πξνζθνξϊο 77, φπνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαη πϊιη θξϊζεηο πνηθέιεο φπσο 73 εκεέσζε: ν πέλαθαο δηαβϊδεηαη νξηδφληηα θαη θϊζεηα. 74 Φ.3/936/Γ1/1213, Φ.3/936/Γ1/ , Ν.2525/1997 Ϊξζξν 2, Τ.Ώ. Α2/1938/ , Ϊξζξν 1, Φ.4/115/Γ1/791, , Ν.2986/2002, Ϊξζξν 4, παξ.1, Φ.3/447/91696/Γ1, , Φ.94018/Γ1, , Φ.3/526/89124/Γ1, , Φ.3/527/89125/Γ1, , Φ.3/543/85333/Γ1, , Φ.3/544/85334/Γ1, , Φ.3/823/88155/Γ1, , Φ.3/976/108630/Γ1, Φ.12/756/Γ1/901, , Φ.12/896/Γ1/693, , Φ.4/115/Γ1/791, Φ.3/768/Γ1/885, , Φ.4/115/Γ1/791, , Φ.3/543/85333/Γ1, , Φ.3/823/88155/Γ1, , Φ.3/976/108630/Γ1,

216 «βϋιηηζηε επηηπρέα», «αλαβϊζκηζε εθπαηδεπηηθάο πξνζθνξϊο» θηι. Ώθφκα πξνβϊιιεηαη σο ζηφρνο ε εζληθά αληαγσληζηηθφηεηα 78 θαη ε θαιιηϋξγεηα ηεο θξηηηθάο ζθϋςεο 79. Ώπφ ηελ πιεπξϊ ησλ δελ γέλεηαη κεγϊιε αλαθνξϊ ζηε ζηνρνζεζέα ηεο ΠηΒ. ζνη αλαθϋξζεθαλ ζηε ζηνρνζεζέα ηελ εληνπέδνπλ ζηελ ζπκπφξεπζε κε ηηο επξσπατθϋο επηηαγϋο 80, ζηελ ΠηΒ γηα ηζφηεηα επθαηξηψλ 81 ελψ νη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο ιέγνπο πνπ Ϋθαλαλ αλαθνξϊ ζηε ζηνρνζεζέα επηθεληξψλνληαη ζηελ ηθαλνπνέεζε αλαγθψλ, ζηελ αλϊπηπμε δεμηνηάησλ θαη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εθπαηδεπηηθάο δηαδηθαζέαο 82. Ώθφκα αλαθϋξνληαη ζηελ θαιιηϋξγεηα ηεο θξηηηθάο ζθϋςεο 83 θαη ζε Ϊιιεο δηαζηϊζεηο φπσο ζηαζεξϋο αμέεο 84 θαη ε αγσγά ηνπ πνιέηε πνπ δεέρλνπλ πσο νη αληηιακβϊλνληαη ηελ ΠηΒ αλϊινγα κε ηε δηθά ηνπο θνπιηνχξα θαη εηδέθεπζε. Ζ Θεψξεζε ηνπ Ρφινπ ηνπ ζην Εήηεκα ηεο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο Ο ξφινο ησλ επεξεϊδεηαη απφ ην ζεζκηθφ πιαέζην πνπ νξέδεη ηα θαζάθνληϊ, ηηο αξκνδηφηεηεο θαη ηα εξγαιεέα (κϋζα) πνπ ηνπο δέλεη γηα λα πινπνηάζνπλ ην Ϋξγν ηνπο. 78 Φ.3/447/91696/Γ1, Φ.3/447/91696/Γ1, , Φ.3/527/89125/Γ1, , Φ.3/543/85333/Γ1, Πι9: «δηαθπβεχνληαη δεηάκαηα πνπ Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιεένπ ζε ζρϋζε κε ην παξαγφκελν πξντφλ ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ηεο ΒΒ» 81 Πι2: «Ϋρεη λα θϊλεη κε ηηο έζεο επθαηξέεο πνπ κπνξεέ λα δψζεη ζηνπο καζεηϋο» Πι3: «..λα εέλαη Ϋηζη ψζηε λα θνηηϊεη φινπο ηνπο καζεηϋο, λα θξνληέδνπλ φινπο ηνπο καζεηϋο θαη ηνλ θαζϋλα κε ηηο δηαθνξεηηθϋο ηνπ αλϊγθεο» Πι26: «ηελ ηζφηεηα ζηηο εθπαηδεπηηθϋο επθαηξέεο» 82 Πι25: «λα ηνπ παξϋρνπκε φιεο ηηο δπλαηφηεηεο λα αλαδεέμεη ηηο δεμηφηεηϋο ηνπ» Πι21: «λα πεηο φηη δέλεηο κηα εθπαέδεπζε πνπ αληαπνθξέλεηαη ζηηο απαηηάζεηο ησλ θαηξψλ» Πι16: «ε πνηφηεηα εέλαη ηψξα ζηηο δεμηφηεηεο» Πι13: «απηφ πνπ παξϊγεηαη ζην ζρνιεέν[..] ην απνηϋιεζκα ηεο καζεζηαθάο δηαδηθαζέαο» Πι12: «ηη Ϋρνπλε ιϊβεη γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο αλϊγθεο ηεο θνηλσλέαο, ην πψο ζα ηα βνεζάζνπκε αχξην λα αληαπνθξηζνχλ θαη ζηελ πξνζσπηθά θαη ζηελ επαγγεικαηηθά ηνπο δσά» Πι9: «ζπκβνιά ηνπ ζρνιεένπ ζε απηάλ (αγνξϊ εξγαζέαο), θαιιηϋξγεηα ραξαθηεξηζηηθψλ απξηαλψλ εξγαδνκϋλσλ» 83 Πι6: «ηελ πξνεηνηκαζέα ησλ καζεηψλ, ψζηε λα εέλαη ελεκεξσκϋλνη θαη θξηηηθνέ πνιέηεο» 84 Πι12: «θϊπνηεο βαζηθϋο αξρϋο δηαρξνληθϋο ζηαζεξϋο ηηο νπνέεο ζα πξϋπεη ζε θϊζε θϊζε ζε θϊζε επνρά λα θξαηϊεη ην ζρνιεέν ζεζκνχο νηθνγϋλεηαο..μϋξσ εγψ αμέεο νη νπνέεο εέλαη δηαρξνληθϋο» 208

217 πσο θϊλεθε ζηελ πξνεγνχκελε αλϊιπζε, νη δε δηαζϋηνπλ εξγαιεέα γηα λα δξϊζνπλ, δελ Ϋρνπλ ζαθεέο αξκνδηφηεηεο θαη ε Ϋιιεηςε πξνυπνζϋζεσλ γηα πινπνέεζε ηεο ΠηΒ, δπζρεξαέλεη ζεκαληηθϊ ην Ϋξγν ηνπο. Ώπφ ηελ Ϊιιε, ηφζν ε αζϊθεηα φζν θαη ηα απνηππσκϋλα θελϊ ζα κπνξνχζαλ λα εξκελεπηνχλ σο δπλαηφηεηα απμεκϋλεο απηνλνκέαο ησλ. Σν ελδηαθϋξνλ ινηπφλ Ϋγθεηηαη ζηε δηεξεχλεζε ηεο ζηϊζεο πνπ πηνζεηνχλ νη έδηνη νη ζην ζπγθεθξηκϋλν πιαέζην. ηνλ παξαθϊησ πέλαθα θαέλεηαη ζπλνπηηθϊ ε αληηπαξαβνιά ηνπ ξφινπ ησλ φζνλ αθνξϊ ζηελ ΠηΒ ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην απφ ηε κηα πιεπξϊ θαη ζηελ πξνζσπηθά ηνπο εθηέκεζε γηα ην ξφιν απηφ απφ ηελ Ϊιιε. ΏλαιπηηθΪ, παξνπζηϊδεηαη ην ζεζκηθφ πιαέζην, γέλεηαη κηα ζπλνπηηθά θξηηηθά θαζψο επέζεο παξνπζηϊδεηαη ε εθηέκεζε ησλ έδησλ ησλ γηα ηα πεξηζψξηα δξϊζεο ηνπο. Ώπφ ηα ζηνηρεέα ηνπ πέλαθα θαέλεηαη φηη ππϊξρεη απφθιηζε κεηαμχ ησλ πξνβιϋςεσλ ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζένπ θαη ηεο πξνζσπηθάο εθηέκεζεο ησλ, γεγνλφο πνπ ρξάδεη ιεπηνκεξϋζηεξεο αλϊιπζεο. 209

218 ΠΕΝΏΚΏ 85 Ν ν 14: ΡΟΛΟ ΣΔΝ ΠηΒ ΡΟΛΟ ΣΖΝ ΠηΔ ΤΠ. ΑΠ /324/105657Γ1=16/10/2002 ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΠΡΟΩΠΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ ΑΡΜΟΓΗΟΣΖΣΔ ΔΡΓΑΛΔΗΟ ΏΡΘΡΟ ΦΡΏΔ 8 παξ 1 Αηαρεηξέδεηαη ηελ εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά. Πξνγξακκαηέδεη ην εθπαηδεπηηθφ Ϋξγν. Βπηκνξθψλεη εθπαηδεπηηθνχο. Ώμηνινγεέ ην εθπαηδεπηηθφ Ϋξγν θαη εθπαηδεπηηθνχο κε ζηφρν ηελ επηζάκαλζε αδπλακηψλ θαη δπζθνιηψλ. Αηαπηζηψλεη αδπλακέα Ϊζθεζεο εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θαη πξνηεέλεη πξφγξακκα επηκφξθσζεο. ΏζΪθεηα Πεξηζψξην Ώπηνλνκέαο- Πξσηνβνπιέαο Πεξηζψξην Καηλνηνκέαο Έιιεηςε Κπξσηηθάο Ώξκνδηφηεηαο ΟΥΕ 1.Βπζχλε γηα Τινπνέεζε Βθπαηδεπηηθάο Πνιηηηθάο 2.Πξνγξακκαηηζκφο Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ 3.Βπηκφξθσζε 8 παξ.2. Φξνληέδα θαη ππνρξϋσζε γηα επηζηεκνληθά θαη παηδαγσγηθά θαζνδάγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ππνζηάξημε ζηηο δηδαθηηθϋο αλϊγθεο θαη γηα ηελ αλϊιεςε πξσηνβνπιηψλ ΏζΪθεηα Πεξηζψξην Ώπηνλνκέαο- Πξσηνβνπιέαο Πεξηζψξην Καηλνηνκέαο ΟΥΕ 4.Καζνδάγεζε 5.Ώπηνλνκέα- Πξσηνβνπιέεο- Καηλνηνκέεο (απφ ην ) Έιιεηςε Κπξσηηθάο Ώξκνδηφηεηαο 8 παξ 3 3.Βλζαξξχλεη ηελ εθαξκνγά λϋσλ απνηειεζκαηηθφηεξσλ κεζφδσλ δηδαζθαιέαο θαζψο θαη ηε ρξάζε ζχγρξνλσλ κϋζσλ εθπαηδεπηηθάο ηερλνινγέαο. ΏζΪθεηα Πεξηζψξην Ώπηνλνκέαο- Πξσηνβνπιέαο Πεξηζψξην Καηλνηνκέαο ΟΥΕ 6.Παξνπζέα- Τπνζηάξημε- ΐνάζεηα 7.Βπηθνηλσλέα- πλεξγαζέα Βθπαηδεπηηθνχο κε Έιιεηςε Κπξσηηθάο Ώξκνδηφηεηαο 85 εκεέσζε:1. Ο πέλαθαο δηαβϊδεηαη νξηδφληηα. 2.ρνιηΪδεηαη ε ηειεπηαέα ηζρχνπζα ΤΏ. Αελ ελδηαθϋξεη ε ζχγθξηζε κε παιαηφηεξεο, θϊηη πνπ Ϋρεη γέλεη ζε Ϊιιν θεθϊιαην πνπ αθνξϊ ζην Ϋξγν ησλ. ηφρνο ζε απηάλ ηελ ελφηεηα εέλαη λα δνχκε ηελ παξνχζα ρξνληθά πεξένδν ηη ηζρχεη. Βπέζεο δε γέλεηαη αλαθνξϊ ζε φια ηα θαζάθνληϊ ηνπ θαη ηδηαέηεξα ζε ζπγθεθξηκϋλα πνπ πξνζδηνξέδνπλ ηε ζπλεξγαζέα ηνπ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηα Ϊιια ζηειϋρε εθπαέδεπζεο, θϊηη πνπ επέζεο Ϋρεη γέλεη ζε Ϊιιε ελφηεηα. 210

219 9 παξ 1 ΐνεζνχλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο ελζαξξχλνπλ λα αλαπηχζζνπλ πξσηνβνπιέεο θαη δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε επηκϋξνπο πξνβιεκϊησλ ηνπ ζρνιηθνχ Ϋξγνπ, γηα ηνλ εκπινπηηζκφ ηεο ζρνιηθάο δσάο θαη ηελ αλαβϊζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο. ΏζΪθεηα Πεξηζψξην Ώπηνλνκέαο- Πξσηνβνπιέαο Πεξηζψξην Καηλνηνκέαο Έιιεηςε Κπξσηηθάο Ώξκνδηφηεηαο ΟΥΕ 8. Λχζε ΠξνβιεκΪησλ 9. Βπθαηξέεο γηα Βπαγγεικαηηθά ΏλΪπηπμε 9 παξ 2 Βηδηθφηεξα: Καζνδεγνχλ, Οξγαλψλνπλ, πληνλέδνπλ, πλεξγϊδνληαη, Πξνγξακκαηέδνπλ, Βλεκεξψλνπλ.Παξαθνινπζνχλ/Οξγαλψλνπλ δηδαζθαιέεο. Πξνσζνχλ εξεπλεηηθϋο πξνζπϊζεηεο. ΏζΪθεηα Πεξηζψξην Ώπηνλνκέαο- Πξσηνβνπιέαο Πεξηζψξην Καηλνηνκέαο ΟΥΕ Έιιεηςε Κπξσηηθάο Ώξκνδηφηεηαο 11 παξ 1 Οη ζπλεξγϊδνληαη κε ην Αηεπζπληά Βθπαέδεπζεο ά ηνλ ΠξντζηΪκελν ηνπ Γξαθεένπ γηα θϊζε ζϋκα πνπ ζρεηέδεηαη κε ηε βειηέσζε ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο, πξνθεηκϋλνπ λα ππϊξμεη παηδαγσγηθάεπηζηεκνληθά αιιϊ θαη δηνηθεηηθά ζηάξημε ηεο ιεηηνπξγέαο ηνπ ζρνιεένπ. ΏζΪθεηα Πεξηζψξην Ώπηνλνκέαο- Πξσηνβνπιέαο Πεξηζψξην Καηλνηνκέαο Έιιεηςε Κπξσηηθάο Ώξκνδηφηεηαο ΟΥΕ Πξνβιάκαηα πλεξγαζέαο 13 παξ 1, 2 Οη θαηαξηέδνπλ εληαέα ζπλνπηηθά Ϋθζεζε πνπ απνζηϋιιεηαη ζηελ πεξηθεξεηαθά δηεχζπλζε εθπαέδεπζεο ζηελ νπνέα θαηαγξϊθνληαη νη αλϊγθεο θαη νη ειιεέςεηο ηεο εθπαέδεπζεο θαη ηα αλαγθαέα κϋηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζά ηνπο. Σππηθά πκπιάξσζε Έθζεζε Φφξκα απφ ΠΕ. Ώδηαθνξέα, Ώπαμέσζε ηεο ιεο Αηαδηθαζέαο Γξαθεηνθξαηηθά Αηεθπεξαέσζε Οη ζην ηϋινο θϊζε δηδαθηηθνχ Ϋηνπο θαηαξηέδνπλ πξνζσπηθά Ϋθζεζε γηα ηελ Ϊζθεζε ηνπ επηζηεκνληθνχ, παηδαγσγηθνχ, εξεπλεηηθνχ θαη αμηνινγηθνχ Ϋξγνπ ηνπο [ ] θαζψο θαη ηα κϋηξα πνπ πξϋπεη λα ιεθζνχλ γηα ηε βειηέσζε ηεο εθπαέδεπζεο. Αε Γέλεηαη ΏλαθνξΪ ξακα Ώιιαγά Νννηξνπέαο Βθπαηδεπηηθψλ Δ αλϊιπζε ηνπ πέλαθα καο νδεγεέ ζηηο παξαθϊησ επηζεκϊλζεηο: 1. χκθσλα κε ην λνκνζεηηθφ πιαέζην ν εέλαη δηαρεηξηζηάο ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο, ζπκβϊιιεη ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θαη ζηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ο ξφινο ηνπ πνιιαπιαζηαζηά κε ηελ Ϋλλνηα ηεο 211

220 κεηϊδνζεο ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο αλαθϋξεηαη απφ πνιινχο 86, θαζψο θαη ν πξνγξακκαηηζκφο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ 87 θαη ε επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ 88. ΝνκνζεηηθΪ δε δηεπθξηλέδεηαη ηη ελλνεέηαη κε ηελ Ϋλλνηα δηαρεέξηζε, πξνγξακκαηηζκφ θαη επηκφξθσζε, αλ θαη γηα ηελ ηειεπηαέα δέλνληαη ζαθεέο νδεγέεο γηα ην πφηε κπνξεέ λα νξγαλψλεη επηκνξθσηηθϋο δξαζηεξηφηεηεο ν (ΠΑ 201/1998, Ϊξζξν 14, ΠΑ 200/1998, Ϊξζξν12). Ώπηφ πνπ φκσο δελ εέλαη ζαθϋο εέλαη ην πψο θαη γηαηέ ηεο επηκφξθσζεο θαζψο ηη ελλνεέηαη θαη γηα πνην ιφγν επηιϋγεηαη θϊζε επηκνξθσηηθά ηαθηηθά. Ώλ αλαηξϋμεη θαλεέο ζηελ ηζρχνπζα λνκνζεζέα (Ν 86 Πι1: «ν ξφινο ηνπ εέλαη θαη απηφο, λα θϊλεη δειαδά πην ζαθεέο ηηο πξνζϋζεηο ηνπ ππνπξγεένπ παηδεέαο. Καη φρη κνλϊρα λα ηηο θϊλεη πην ζαθεέο αιιϊ θαη λα παξαθνινπζεέ πψο απηϋο νη πξνζϋζεηο ζα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζηελ πξϊμε. Έρεη εξγαιεέν ζηα ρϋξηα ηνπ λα ην θϊλεη απηφ; Ση εξγαιεέν Ϋρεη;» Πι2: «[..]ε κέα θαηεχζπλζε Ϋρεη λα θϊλεη κε ην πψο απηϊ ηα αλαιπηηθϊ πξνγξϊκκαηα κπνξεέ λα θϋξνπλ ζε επαθά ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, λα ηα εξκελεχζνπλ θαιχηεξα» Πι5: «Ο πεξλϊεη ηελ πνιηηηθά ηνπ ΤΠΒΠΘ θπξέσο απηφ εέλαη ην Ϋξγν ηνπ. Να εθαξκνζηεέ κηα εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά πνπ επηβϊιιεη ην ππνπξγεέν αιιϊ θαη λα βνεζάζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα αιιϊμνπλ αληέιεςε πξνο απηάλ ηελ πνιηηηθά, γηα λα ηελ εθαξκφζνπλ» Πι7: «εέλαη απηφο ν ξφινο ηνπ λα πεξϊζεη ηελ πνιηηηθά ηνπ ΤΠΒΠΘ. Βεεε εέλαη ππϊιιεινο ελφο ππνπξγεένπ θαη σο ηϋηνηνο ζηεξέδεη κέα εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά» Πι11: «εέλαη Ϋλα θνπβϊξη, Ϋρεη θαη δελ Ϋρεη, βεβαέσο Ϋλα κεξέδην αλάθεη θαη ζε απηφλ αιιϊ αλ δνχκε πνηεο δπλαηφηεηεο ηνπ δέλεη ε ππϊξρνπζα θαηϊζηαζε φηαλ αθφκα δελ ηνικνχκε λα αλαθϋξνπκε ηε ιϋμε αμηνιφγεζε» Πι12: «Ϋρεη κεγϊιν θνκκϊηη επζχλεο.. αιιϊ ηη γέλεηαη;» Πι13: «βεβαέσο θαη ηνλ ππνρξεψλεη ην λνκηθφ πιαέζην εληφο εηζαγσγηθψλ απφ ηε κηα κεξηϊ θαη αθεηϋξνπ θαη ζπλεηδεζηαθϊ ζα πξϋπεη λα νδεγεέηαη» Πι17: «λα..εέλαη ν κεζνιαβεηάο αλϊκεζα ζην ππνπξγεέν θαη ηνπο ζπλαδϋιθνπο» 87 Πι4: «πνχ βξέζθεηαη ν εθπαηδεπηηθφο ην ζπγθεθξηκϋλν ρξνληθφ δηϊζηεκα [..] θϊπνηεο ππνδεέμεηο ζην πφζν ζα ζε εηζαγσγηθϊ ζα ζπκππθλψζεη ηελ χιε» 88 Πι2: «ν βαζηθφο ξφινο ηνπ εέλαη ν επηκνξθσηηθφο» Πι5: «[..] λα ηνπο βνεζάζεη κε ηηο επηκνξθσηηθϋο ηνπ παξεκβϊζεηο» Πι6: «εέλαη ππεχζπλνο γηα ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ» Πι7: «λα θϊλσ επηκνξθψζεηο» Πι12: «εκεέο πξνζπαζνχκε νπζηαζηηθϊ λε κεζνιαβάζνπκε κεηαμχ ηεο γλψζεο θαη ηεο πξϊμεο» Πι15: «επηκνξθψλεη πνιιϋο θνξϋο» Πι16: «ηελ επηκφξθσζε, ηελ ελδνζρνιηθά, ηελ εκεξέδα ηα πϊληα» Πι21: «εέλαη λα επηκνξθψλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο» Πι23: «γηα ηελ επηκφξθσζε, εέλαη ζην θαζεθνληνιφγηφ ηνπ» Πι26: «ν πξϋπεη λα κεηαθϋξεη φιε ηελ επηζηεκνληθά γλψζε κϋζα ζηελ θνηλφηεηα» 212

221 2986/2002, ΤΏ 353.1/324/105657/Α.1, Βγθχθιηνο Φ.12/682/72791/Γ1, ) κπνξεέ εχθνια λα επηζεκϊλεη ηελ αζπλϋρεηα ζηε ρξάζε ησλ φξσλ πνπ αθνξνχλ ζηελ επηκφξθσζε: «ζεκηλϊξηα», «πξσηνβνπιέεο επηκφξθσζεο», «ζπζθϋςεηο» θαη «ελεκεξσηηθϊ ζεκηλϊξηα» ρξεζηκνπνηνχληαη ελαιιϊμ ρσξέο λα εμεγεέηαη ην γηαηέ. Με βϊζε απηάλ ηελ παξαηάξεζε, ζα κπνξνχζε θαλεέο λα ππνζηεξέμεη φηη δελ εέλαη ζαθϋο νχηε ηη επηδηψθεη νχηε κε πνηφλ ηξφπν επηδηψθεηαη (ηακϋινο & ΜπαξηδΪθιε, 2009 ππφ δεκνζέεπζε). 2. Ο εέλαη αμηνινγεηάο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζχκθσλα κε ην λνκνζεηηθφ πιαέζην. Οη δελ αλαθϋξνληαη φκσο θαζφινπ ζε απηφ ην ξφιν, φπσο Ϋρεη άδε γέλεη αλαιπηηθά αλαθνξϊ. Βδψ ππελζπκέδεηαη απιϊ φηη ζϋινπλ λα απνθχγνπλ ηε ζχγθξνπζε κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ. ΠξνθεηκΫλνπ λα δηθαηνινγάζνπλ απηά ηε ζϋζε ηνπο πξνβϊιινπλ πνηθέια επηρεηξάκαηα, φπσο ηελ επζχλε ηεο πνιηηεέαο ζην ζϋκα ηεο κε πινπνέεζεο ηεο αμηνιφγεζεο. Ώθφκα Ϋγηλε ζαθϋο πσο δε δηαζϋηνπλ εξγαιεέν γηα λα δξϊζνπλ. 3. Ο λνκνζεηηθϊ εέλαη θαζνδεγεηάο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Οη αλαθϋξνληαη ζην ξφιν ηεο θαζνδάγεζεο 89 ηελ νπνέα φκσο ηελ αληηιακβϊλνληαη θπξέσο σο ζπκπαξϊζηαζε, ζπκβνπιά θαη ηειηθϊ θηιέα. Σν λνκνζεηηθφ πιαέζην δελ πξνζδηνξέδεη ην εέδνο ηεο θαζνδάγεζεο θαη ηελ θαηεχζπλζά ηεο. ΚΪλεη ιφγν γηα «επηζηεκνληθή θαη παηδαγσγηθή θαζνδήγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, γηα ππνζηήξημε ζηηο θαζεκεξηλέο δηδαθηηθέο αλάγθεο, γηα ηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο δηδαζθαιίαο ζε θάζε κάζεκα» (ΤΏ /324/105657/Α1, Ϊξζξν 8, παξ.2) θαη 89 Πι3: «εέλαη ζχκβνπινο, Ϋλαο Ϊλζξσπνο πνπ κπνξψ καδέ ηνπ λα ζπλδηαιερηψ[..] εέλαη ν ζπκπαξαζηϊηεο, εέλαη ν ζπλνδνηπφξνο, ν θαζνδεγεηάο.. δελ μϋξσ» Πι6: «Ο εέλαη θαη θαζνδεγεηάο θαη θέινο» Πι7: «ππϊξρεη γηα ηε δεχηεξε ιϋμε ζχκβνπινο. Έηζη πξϋπεη λα Ϋρνπκε [..] αο πνχκε ελζπλαέζζεζε» Πι10: «γηαηέ ν ξφινο ηνπ εέλαη λα κπεη.. θαη αλ δεη ην ζπλϊδειθν ζα ζπλϊδειθν, λα θαζέζεη λα θνπβεληηϊζεη, λα δεη ηα πξνβιάκαηα θαη λα ζπδεηάζεη» Πι11: «εέλαη θαζαξϊ ζπκβνπιεπηηθφο, φπσο ηνλ βιϋπσ εγψ ζε απηά ηε θϊζε, λα βξέζθεζαη δέπια ζην ζπλϊδειθν θαη λα πξνζπαζεέο λα ηνλ βνεζάζεηο» Πι13: «λα ηνλ ζηεξέμεη θαζνδεγψληαο ηνλ νπζηαζηηθϊ» Πι19: «ν νπνένο () ζα ηνλ θαζνδεγεέ θαη ζα ηνλ ελεκεξψλεη, ζα ζπζθϋπηεηαη καδέ ηνπ» Πι20: «ππϊξρεη γηα απηφ πνπ ιϋεη ην φλνκϊ ηνπ ζχκβνπινο [..] εέλαη απαξαέηεην λα ππϊξρεη ν Ϊλζξσπνο πνπ ζα απεπζπλζεέ ν ζπλϊδειθνο γηα λα ηνλ βνεζάζεη, λα κνηξαζηεέ ηηο αγσλέεο θαη ηηο αλεζπρέεο ηνπ» Πι24: «ν ξφινο ν δηθφο καο εεε εέλαη ζπκβνπιεπηηθφο θαη κϋλεη εθεέ.» Πι27: «λα δεκηνπξγάζεη παξφηξπλζε ηνπ δαζθϊινπ δειαδά λα ηνπο εληζρχζεη, λα ηνπο ελζαξξχλεη» 213

222 «θαζνδεγνχλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο γηα ην νξζφ ηξφπν επηθνηλσλίαο κε ηνπο γνλείο θαη ηνπο καζεηέο, γηα ηελ θαιή ζπλεξγαζία ηνπο σο κειψλ ηνπ ζπιιφγνπ δηδαζθφλησλ θαη θαιιηεξγνχλ ζε απηνχο πλεχκα ζπιινγηθήο επζχλεο γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ» (ΤΏ /324/105657/Α1, Ϊξζξν 9, παξ.2η), Ϊξα ελαπφθεηηαη ζην λα ηε βϊιεη ζε Ϋλα πιαέζην. 4. Ο λνκνζεηηθϊ ζπκβϊιιεη ζηελ αλϊπηπμε πξσηνβνπιηψλ εθ κϋξνπο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Οη αλαθϋξνληαη ζε απηφ ην ξφιν 90 δέλνληαο φκσο Ϋκθαζε ζην δηθφ ηνπο πεξηζψξην απηνλνκέαο, αλϊπηπμεο πξσηνβνπιέαο θαη θαηλνηνκέαο θαη φρη ησλ εθπαηδεπηηθψλ. ΜΪιηζηα πξνζδηνξέδνπλ ην ξφιν ηνπο ζε ζρϋζε κε απηφ ην πεξηζψξην, ζην βαζκφ πνπ δηαθνξεηηθϊ ζεσξνχλ πσο δελ Ϋρεη ιφγν χπαξμεο ν ζεζκφο. Ώθφκα ππνζηεξέδνπλ πσο ζε Ϋλα βαζκφ κπνξνχλ λα ηξνπνπνηάζνπλ, λα αιιϊμνπλ, λα επϋκβνπλ αθφκα θαη λα κελ πινπνηάζνπλ νπζηαζηηθϊ ηελ εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά, αλ νη έδηνη δελ Ϋρνπλ πηζηϋςεη ζε απηά 91, φπσο θαέλεηαη ραξαθηεξηζηηθϊ θαη ζην ζρφιην 91. Με βϊζε ην πξνεγνχκελν, ζθηαγξαθεέηαη αξθνχλησο θαζαξϊ ην δηθνξνχκελν ηνπ αζαθνχο λνκνζεηηθνχ πιαηζένπ θαη ησλ πεξηζσξέσλ πνπ αθάλεη γηα 90 Πι4: «εηδϊιισο ηη λφεκα Ϋρεη λα εέλαη ; αλ κπνξεέ απηφο λα θϊλεη θαη θϊπνηεο ηξνπνπνηεηηθϋο.. Ϋρεη ηελ επειημέα λα πξνηεέλεη πξϊγκαηα» Πι6: «κπνξεέ.. λα θϊλεη ηε δηθά ηνπ παξϋκβαζε..» Πι7: «κπνξνχκε λα πνχκε λαη θαη αλ ζϋινπκε λα πνχκε φρη ζηελ πξϊμε κελ πινπνηψληαο ά κελ ζηεξέδνληαο απηφ ην πξϊγκα ην νπνέν πνιιϋο θνξϋο γέλεηαη, αλ πξψηα δελ Ϋρνπκε πηζηϋςεη ζηελ αμέα ηνπο» Πι9: «βϋβαηα επεηδά κηιϊκε γηα εθπαέδεπζε φπσο ηζρχεη θαη γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηζρχεη θαη γηα ηνπο, ππϊξρεη Ϋλα πεξηζψξην ζρεηηθάο απηνλνκέαο» Πι21: «δελ αξλνχκαζηε ηελ πξνψζεζε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο αιιϊ λα ππϊξρνπλ πεξηζψξηα φκσο» Πι22: «λα αλαδεέμεη ηα Ϊηνκα, κε ηελ Ϋλλνηα φρη ηα Ϊηνκα, ηηο πξνηϊζεηο πνπ θϊλνπλ» Πι22: «δει απφ ηε κηα εέλαη ην λνκηθφ πιαέζην πνπ εέλαη αζαθϋο, γεληθφινγν θηι Ϊξα απηφ εέλαη αξλεηηθφ θαη απφ ηελ Ϊιιε δέλεη ρψξν ζην λα ην θϊλεη απηφ. Να βξεη δηθνχο ηνπ ηξφπνπο» Πι23: «πνιχ ζπρλϊ Ϋμσ απφ ηελ εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά θαη πνιχ ζπρλϊ δηακνξθψλνληαο Ϋλα δηθφ ηνπ ηνπηθφ θνπξέθνπινπκ ζηα πξϊγκαηα» Πι25: «ε πξσηνβνπιέα εέλαη λα κελ αθνινπζάζεηο ηα βάκαηα πνπ ζνπ ιϋλε αιιϊ κε δηαθνξεηηθφ βεκαηηζκφ θαη πιαέζην λα πεηχρεηο ην ζθνπφ» Πι26: «ζεκαζέα δελ Ϋρεη λα δεέμεη ην έδην πξϊγκα θαιχηεξα αιιϊ λα δεέμεη θαη θϊηη θαηλνχξην» Πι26: «ν ξφινο ηνπ δελ εέλαη θαζνξηζκϋλνο απζηεξϊ, ν θϊζε δηακνξθψλεη ην ξφιν ηνπ ζχκθσλα κε ηε δεθηηθφηεηα, ην θιέκα ηεο πεξηθϋξεηαο» 91 Πι7: «κπνξνχκε λα πνχκε λαη θαη αλ ζϋινπκε λα πνχκε φρη ζηελ πξϊμε κελ πινπνηψληαο ά κελ ζηεξέδνληαο απηφ ην πξϊγκα ην νπνέν πνιιϋο θνξϋο γέλεηαη, αλ πξψηα δελ Ϋρνπκε πηζηϋςεη ζηελ αμέα ηνπο» 214

223 εξκελεέεο θαη αηνκηθϋο επηινγϋο ζε φινπο ηνπο παξϊγνληεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο θαη πξνο θϊζε θαηεχζπλζε. 5. Ο ελζαξξχλεη λνκνζεηηθϊ ηελ εθαξκνγά λϋσλ κεζφδσλ δηδαζθαιέαο θαη κϋζσλ ηερλνινγέαο. Οη κε ηε ζεηξϊ ηνπο αλαθϋξνληαη ζηελ παξνπζέα ηνπο ζην ζρνιεέν, ηελ ππνζηάξημε θαη βνάζεηα πνπ κπνξνχλ λα πξνζθϋξνπλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο 92. Βπέζεο αλαθϋξνληαη ζηελ επηθνηλσλέα θαη ζπλεξγαζέα πνπ εέλαη απαξαέηεην αιιϊ φρη πϊληα εχθνιν λα αλαπηχζζνπλ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο 93. Ώπηφ ην ζεκεέν ηεο ζπλεξγαζέαο θαη ηεο επηθνηλσλέαο πνπ Ϋρεη λα θϊλεη κε ηε δξϊζε ησλ ζα αλαδεηρζεέ θαιχηεξα ζηελ επφκελε ελφηεηα πνπ αθνξϊ ζηε δξϊζε ηνπο. 6. ην Ϊξζξν 9 πεξηγξϊθνληαη αλαιπηηθφηεξα ηα θαζάθνληα ησλ. πγθεθξηκϋλα ζηελ πξψηε παξϊγξαθν αλαθϋξεηαη ζην θαζάθνλ ηνπο λα βνεζνχλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα αλαπηχζζνπλ πξσηνβνπιέεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε πξνβιεκϊησλ θαηϊ ην ζρνιηθφ Ϋξγν κε ζηφρν πϊληα ηελ αλαβϊζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο. Οη ζηηο ζπλεληεχμεηο αλαθϋξνληαη ζηελ ηαθηηθά ησλ 92 Πι2: «ζα απνηειϋζεη ην ζηάξηγκα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ, γηαηέ ε δνπιεηϊ ηνπ εέλαη ηδηαέηεξα δχζθνιε θαη ρξεηϊδεηαη θϊπνην ζηάξηγκα θαη ζην γλσζηηθφ θνκκϊηη θαη ζην θνκκϊηη ηεο ππνζηάξημεο» Πι4: «ζϋιεη λα ζε ληψζεη φηη εέζαη δέπια ηνπ, φηη λνηϊδεζαη γηα απηφλ» Πι6: «ν εθπαηδεπηηθφο ζϋιεη κέα ππνζηάξημε» Πι6: «λα θαζέζεηο λα θνπβεληηϊζεηο, λα ηνπ δεέμεηο, αιιϊ ζϋιεη λα αηζζϊλεηαη θαη Ϋλαλ Ϊλζξσπν πνπ λα εέλαη θνληϊ ηνπ» Πι8: «ππνζηάξημε» Πι8: «ε θιηληθά ηνπ παξνπζέα θαη επνπηεέα, ε Ϊκεζε θαη δηαπξνζσπηθά ζρϋζε κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ» Πι13: «ν ζπλϊδειθνο ζε ζϋιεη δέπια ηνπ θαη λα πξνζπαζεέο καδέ ηνπ» Πι16: «λα εέλαη θνληϊ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ» Πι18: «ππϊξρεη γηα λα βξέζθεηαη θνληϊ ζην δϊζθαιν, δει ε δνπιεηϊ ηνπ εέλαη ζην γξαθεέν ειϊρηζηεο ψξεο θαη ηελ πεξηζζφηεξε ψξα ζην ζρνιεέν» Πι25: «ν λα ηνλ ζηεξέμεη» 93 Πι2: «ν εέλαη απηφο πνπ θαηϊ θϊπνηνλ ηξφπν Ϋρεη λα θϊλεη κε ηε ζπλεξγαζέα κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο» Πι9: «ην δεχηεξν πνπ Ϋρεη επζχλε εέλαη ζηνλ ηξφπν πνπ επηθνηλσλεέ κε ηνπο δαζθϊινπο» Πι15: «ν ζε ζπλεξγαζέα κε ην δϊζθαιν ηεο πξϊμεο» Πι16: «λα Ϋρεηο κεγϊιε επηθνηλσλέα» Πι17: «αιιϊ δελ Ϋρσ κε φινπο ηελ έδηα ζπλεξγαζέα πνπ ζα άζεια..» 215

224 εθπαηδεπηηθψλ λα αλαδεηνχλ απηνχο γηα ιχζε πξνβιεκϊησλ 94, κϊιηζηα αλαθϋξνπλ ραξαθηεξηζηηθϊ πσο εέλαη θαη ν θπξέαξρνο ιφγνο γηα ηνλ νπνέν νη εθπαηδεπηηθνέ απεπζχλνληαη ζην ζεζκφ. Αηαθξέλνληαη δχν ηϊζεηο, ε κέα Ϋρεη απνδερηεέ απηφ ην ξφιν ηνπ «γηαηξνχ» θαη ε Ϊιιε κηιϊ κε πξνβιεκαηηζκφ γηα ην εϊλ ν ξφινο ηνπ ζα πξϋπεη λα πεξηνξηζηεέ ζην λα δέλεη κφλν πξαθηηθϋο ζπκβνπιϋο ά θαη λα ζπκβϊιιεη ζηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε ελ ηϋιεη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 95. Δ ηνπνζϋηεζά ηνπο ζε απηφ ην ζεκεέν επεξεϊδεη θαη δηακνξθψλεη ηειηθϊ ηε δξϊζε ηνπο, φπσο ζα θαλεέ θαη ζηελ επφκελε ελφηεηα. 7. ρεηηθϊ κε ην Ϊξζξν 11 ηεο ΤΏ παξαηεξνχκε φηη ελψ λνκνζεηηθϊ αλαθϋξεηαη ξεηϊ ε ζπλεξγαζέα κε ζηφρν ηε βειηέσζε ηεο παξερφκελεο εθπαέδεπζεο, απηά ζηελ πξϊμε αληηκεησπέδεη ζεκαληηθϋο δπζθνιέεο, φπσο Ϋρεη άδε γέλεη αλαιπηηθά αλαθνξϊ. Οη, ζεκεηψλνπκε ζπλνπηηθϊ, εληνπέδνπλ πξνβιάκαηα ηφζν ζηε ζπλεξγαζέα ηνπο κε ηνπο ΠξντζηακΫλνπο φζν θαη κε ην ΤΠΒΠΘ θαη ην ΠΕ. 94 Πι2: [..] εέηε ηξφπνπο γηα λα ιχζεη ηα πξνβιάκαηα πνπ αληηκεησπέδεη» Πι7: «[..] πνπ ζα κνπ ιϋλε ηα πξνβιάκαηϊ ηνπο θαη λα πξνζπαζψ λα ιχζσ φπνηα κπνξψ, απηφ..» Πι11: «φπνπ πηζηεχνπλ φηη πεγαέλνληαο ν ά νπνηνζδάπνηε Ϊιινο εηδηθφο φηη ζα ιπζεέ ην πξφβιεκα, ελψ ζϋιεη ελεκϋξσζε λα αληηιεθζεέ φηη ην πξφβιεκα εέλαη δηθφ ηνπ» Πι13: «ν ζα πξϋπεη θαη λα θαζνδεγεέ επηζηεκνληθϊ θαη λα δέλεη πξαθηηθϋο ιχζεηο» Πι14: «λα δνχκε θϊπνηα παηδηϊ θαη λα βγϊινπκε καγηθϋο ζπληαγϋο» Πι16: «κε ηα ζεκεξηλϊ δεδνκϋλα λα δέλεη ιχζεηο,» Πι17: «νη πεξηζζφηεξνη ζπλϊδειθνη..εεε καο ζϋινπλ λα βνεζάζνπκε.. ζϋινπλ ζπληαγά» Πι21: «ηνλ ζϋινπλ λα μεθνξησζνχλ ην πξφβιεκϊ ηνπο» Πι26: «λα κνπ ιχζεη ην πξφβιεκα. Καλεέο δε ζϋιεη λα πϊεη παξαπϋξα, νχηε θαλ ην ζπδεηϊεη» Πι28: «Ϋξρνληαη (νη εθπαηδεπηηθνέ) κφλν φηαλ ππϊξρεη πξφβιεκα, δελ ελδηαθϋξνληαη αλ ξσηάζνπλ θϊηη Ϊιιν, ηη παέδεη;» 95 Πι2: «λα εέλαη ελεκεξσκϋλνο γχξσ απφ πνιιϊ ζϋκαηα πνπ απαζρνινχλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο γηα λα κπνξϋζεη λα ηνπο δέλεη πεγϋο εεε.. εέηε πιεξνθφξεζεο» Πι10: «εγψ πηζηεχσ φηη ηνλ ζϋινπλ λα ηνπο πϊεη ιέγν παξαπϋξα, λα ηνπο πξνβιεκαηέζεη» Πι13: «ν ζα πξϋπεη θαη λα θαζνδεγεέ επηζηεκνληθϊ θαη λα δέλεη πξαθηηθϋο ιχζεηο» Πι20: «απηφο εέλαη ν ξφινο κνπ, λα ζαο πξνηεέλσ, λα ζαο αλνέμσ ηα κϊηηα ζε εηζαγσγηθϊ» Πι21: «λα δέλεη ηδϋεο, λα αλνέγεη πεδέα δξϊζεο» Πι23: «ηνπο θπλεγϊσ, κπνξεέο, αμέδεηο, πξνρψξα, θαη κε κεέλεηε εδψ, λα ρηππάζεηε κεηαπηπρηαθφ» 216

225 8. ρεηηθϊ ηϋινο κε ην θαζάθνλ ηνπο λα ζπληϊζζνπλ αμηνινγηθά Ϋθζεζε ζην ηϋινο θϊζε ζρνιηθνχ Ϋηνπο, ζεσξνχλ ηελ φιε δηαδηθαζέα κϊιινλ ηππηθά δηεθπεξαέσζε ζε βαζκφ απαμέσζάο ηεο, φπσο Ϋρεη θαλεέ ζηα πξνεγνχκελα ζρφιηα. Ώπηά ε Ϋθζεζε, κϋρξη θαη ην ζρνιηθφ Ϋηνο , ζπληαζζφηαλ πξνζσπηθϊ απφ ηνλ. Ώπφ ην , ην ΠΕ Ϋζηεηιε ηππνπνηεκϋλε θφξκα ζπκπιάξσζεο ζηνπο 96. Πνιχ ελδηαθϋξνλ εέλαη αθφκα φηη ην ΠΕ δελ ελεκεξψλεη ηνπο ζρεηηθϊ κε ηηο εθζϋζεηο θαη πψο ηειηθϊ αμηνπνηεέ ηηο φπνηεο παξαηεξάζεηο ησλ. ην κϋηξν πνπ απηά ε επηθνηλσλέα εέλαη κνλφπιεπξε πξνθαιεέ ηελ αδηαθνξέα ησλ. εκαληηθά εέλαη φκσο θαη ε παξαηάξεζε γηα ην πεξηερφκελν απηψλ ησλ εθζϋζεσλ 97. Ώπηφ καο θϊλεη λα αλαξσηεζνχκε δχν πξϊγκαηα: απφ ηε κηα, αλ νη εθζϋζεηο δελ αληηκεησπέδνληαη κε πξνζνρά απφ ην ΠΕ ιφγσ ηεο πξφρεηξεο ζπγγξαθάο ηνπο. Καη απφ ηελ Ϊιιε, αλ πξϊγκαηη ζπκβαέλεη απηφ, ηφηε γηαηέ ηηο δεηϊεη; 9. Οη αλαθϋξνληαη θαη ζε δηαζηϊζεηο ηνπ ξφινπ ηνπο πνπ δελ ππϊξρνπλ ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην. ην φξακα πνπ νθεέινπλ λα κεηαδψζνπλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο 98, ζχκθσλα φκσο κε ηελ πξνζσπηθά ηνπο αληέιεςε γηα ην πνην εέλαη 96 Δ Ϋθζεζε απηά εζηϊιε πξψηε θνξϊ απφ ην ΠΕ ην ζρνιηθφ Ϋηνο , χζηεξα ην θαη αθνινχζεζε ε έδηα Ϋθζεζε ην ζρνιηθφ Ϋηνο Δ δηαδηθαζέα ζπκπιάξσζάο ηεο πνηθέιεη απφ ζε. Άιινη ηελ Ϋζηεηιαλ ζηα ζρνιεέα φπσο Ϋρεη θαη δάηεζαλ απφ ηνπο δηεπζπληϋο ησλ ζρνιηθψλ κνλϊδσλ λα ηε ζπκπιεξψζνπλ, θαηαξηέδνληαο ζην ηϋινο νη κηα ζπγθεληξσηηθά γηα ηα ζρνιεέα ηεο αξκνδηφηεηαο ηνπο θαη Ϊιινη ηελ Ϊιιαμαλ θαη δε δάηεζαλ φια ηα ζηνηρεέα πνπ αλαθϋξνληαλ ζηελ Ϋθζεζε απφ ηηο ζρνιηθϋο κνλϊδεο. Πι9: «Ϊξα ζεζκηθϊ δελ κπνξνχζα λα κε ζηεέισ ηελ Ϋθζεζε, απφ ηελ Ϊιιε κεξηϊ εεε νπζηαζηηθϊ δελ άζεια λα ζηεέισ θϊπνηα ζηνηρεέα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, δηϊιεμα ινηπφλ απφ ηελ Ϋθζεζε εθεέλα πνπ άηαλ απιϊ πεξηγξαθηθϊ ζηνηρεέα δειαδά πφζνη δϊζθαινη εέλαη ζην ζρνιεέν θαη αθαέξεζα ηα ππφινηπα». Ώθνχ ζπκπιεξσζνχλ νη εθζϋζεηο παξαδέδνληαη ζηνλ πξντζηϊκελν παηδαγσγηθάο θαη επηζηεκνληθάο θαζνδάγεζεο, ν νπνένο θηηϊρλεη κηα ζπγθεληξσηηθά Ϋθζεζε. Δ δηαδηθαζέα απηά δελ εέλαη ζηαζεξά, νη ηελ Ϋζηεηιαλ θαηϊ ην Ϋηνο θαηεπζεέαλ ειεθηξνληθϊ ζην ΠΕ. Με εγθχθιην κϊιηζηα ε Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ(7/07/2009, αξ πξσηνθφιινπ 47) ελεκεξψλεη ηνπο πσο ηελ εηάζηα Ϋθζεζε αμηνιφγεζεο εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ ζην ΠΕ κπνξνχλ λα ηε ζηεέινπλ πξναηξεηηθϊ ζην ΠΕ θαη φηη ε ππνβνιά ηεο «επαθέεηαη ζηε ζϋιεζά ηνπο θαη ζε θακηϊ πεξέπησζε δελ εέλαη ππνρξεσηηθά». Δ Ϋθζεζε απηά παξνπζηϊδεηαη ζην παξϊξηεκα. 97 Πι26: «ε επζχλε εέλαη πνιχ κεγϊιε κε ηελ Ϋλλνηα φηη ηελ θϊλνπκε κέα ηππηθά Ϋθζεζε, γηαηέ ιϋκε πξϊγκαηα, απφςεηο, ρσξέο λα ηα αηηηνινγνχκε [..] θαη μϋξεηο ε Ϊπνςε κπνξεέ λα Ϋρεη κέα πξνζσπηθά ρξνηϊ, φκσο εεε Ϋρεη θαη Ϋλα επηζηεκνληθφ ππφβαζξν. Καη ην βιϋπσ, δελ ππϊξρεη» 98 Πι23: «απφ ηελ εγθπξφηεηα θαη εληηκφηεηα ηνπ ιφγνπ ηνπ ζα θπξσζεέ[..] κε απνηϋιεζκα λα πξνσζάζεη απηϊ πνπ ν έδηνο πηζηεχεη φηη πξϋπεη λα γέλνπλ» Πι21: «δειαδά λα εκπλϋεη (ν )» Πι16: «εέλαη Ϋλαο ζεζκφο θνβεξφο γηα κϋλα [..] απηφο (ν ) εέλαη ζαλ λα εέλαη ν εγϋηεο, απηφο πνπ ζα δψζεη ηελ ζπέζα, ην Ϋλαπζκα λα κπνξϋζνπλ φια απηϊ λα γέλνπλ» Πι4: «πξνζπαζψ λα πινπνηάζσ ηηο αμέεο θαη ηα ηδαληθϊ πνπ πξεζβεχσ εγψ» Πι3: «λνκέδσ φηη εέλαη απηφο πνπ ζα επηθνηλσλάζεη ην φξακα γηα ην ζεκεξηλφ ζρνιεέν αιιϊ θαη ν έδηνο ζα πξϋπεη λα Ϋρεη ην δηθφ ηνπ φξακα, απηφ πνπ ζα επηθνηλσλάζεη ζηνπο δαζθϊινπο ηνπ. Έηζη φπσο ην βιϋπεη απηφο» Πι1: «εγψ νλεηξεπφκνπλα ην ξφιν ηνπ λα κε δξα κεκνλσκϋλα[..] δειαδά λα δξα ζε κηα θνηλφηεηα» 217

226 απηφ. Ώπηφ ην ζεκεέν εέλαη ηδηαέηεξα ελδηαθϋξνλ εηδηθϊ γηα λα γέλεη θαηαλνεηφ, απφ ηε κηα, ηη πεξηκϋλεη ην θξϊηνο απφ ηνπο (εθθξαζκϋλν κϋζσ ηεο θεέκελεο λνκνζεζέαο) θη απφ ηελ Ϊιιε πσο νη έδηνη νη αληηιακβϊλνληαη ην ξφιν ηνπο εξάκελ ησλ επηινγψλ ηνπ ΚξΪηνπο. 10. Μέα Ϊιιε δηϊζηαζε ηνπ ξφινπ ηνπο ζηελ νπνέα θϊλνπλ Ϋληνλα αλαθνξϊ εέλαη ε αιιαγά λννηξνπέαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ 99. Ώπηφ ην ζεσξνχλ αλαγθαέν πξνθεηκϋλνπ ηειηθϊ λα ηνπο πεέζνπλ λα δνπιϋςνπλ κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν, λα εθαξκφζνπλ θαηλνηφκα πξνγξϊκκαηα θαη λϋεο δηδαθηηθϋο θαη παηδαγσγηθϋο κεζφδνπο. ΜΪιηζηα ηελ αιιαγά λννηξνπέαο δελ ηελ ζεσξνχλ εχθνιε θαη ππνζηεξέδνπλ πσο ρξεηϊδεηαη πνιιά επηκνλά εθ κϋξνπο ηνπο, αλ θαη ηα απνηειϋζκαηα θαέλεηαη πσο ηειηθϊ εέλαη αβϋβαηα. ΏλαθεθαιαησηηθΪ ινηπφλ νη θαινχληαη λα εθπιεξψζνπλ ηα θαζάθνληα πνπ ηνπο νξέδεη Ϋλα λνκνζεηηθφ πιαέζην πνπ θαηαξράλ δελ εέλαη ζαθϋο. Οη αξκνδηφηεηεο πνπ ηνπο δέλνληαη κϊιινλ εέλαη αζαθεέο, αφξηζηεο θαη δελ Ϋρνπλ θπξσηηθά ηζρχ. Ήδε θϊλεθε πσο αλ θαη Ϋρεη αμηνινγηθά αξκνδηφηεηα ν, απηά δελ πινπνηεέηαη. Βπέζεο θαέλεηαη πσο ν Ϋρεη ιφγν ζε πνιιϊ ζϋκαηα γηα ηα νπνέα ρξεηϊδεηαη λα ζπλεξγαζηεέ κε ηε δηνέθεζε. Βκπφδηα ζηελ εθπιάξσζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ, δεκηνπξγεέ αθφκα ε Ϋιιεηςε πξνυπνζϋζεσλ γηα πινπνέεζε ηεο ΠηΒ, θαζψο θαη ε Ϋιιεηςε επεμεξγαζκϋλσλ εξγαιεέσλ. ηα εκπφδηα Ϋξρεηαη λα πξνζηεζεέ θαη ε απαμέσζε ηνπ ζεζκνχ απφ ηελ πνιηηεέα θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο 100, ζεκεέν ελδηαθϋξνλ ζην νπνέν ζα 99 Πι3: «εέλαη απφ ηηο παξϊινγεο πεπνηζάζεηο πνπ γηα λα αιιϊμνπλ ζϋινπλ πνιιά δνπιεηϊ» Πι5: «λα ηνπο αιιϊμεηο ζηϊζεηο κε ιέγα ιφγηα» Πι6: «εέλαη δχζθνιν λα αλαηξϋςεη θαλεέο παγησκϋλεο αληηιάςεηο» Πι15: «γηαηέ δελ αιιϊδεη ε λννηξνπέα απφ ηε κηα κϋξα ζηελ Ϊιιε, ρξεηϊδεηαη πνιιά δνπιεηϊ, εκεέο παζρέδνπκε ζε απηάλ ηελ θαηεχζπλζε» Πι18: «εέλαη δχζθνιε δνπιεηϊ, γηαηέ εέλαη δχζθνιν λα αιιϊμεηο λννηξνπέεο» Πι20: «εέλαη ινηπφλ δχζθνιν λα ηνπο πεέζεηο» Πι21: «ηειηθϊ θϊλεηο φ,ηη γνπζηϊξεηο, γηαηέ δε ζϋιεηε λα αιιϊμεη ιέγν ε πξαθηηθά ζαο; ρη, Ϋηζη κϊζαλε απφ ηε δαζθϊια ηνπο, Ϋηζη ζα ην θϊλνπλ» Πι23: «φινη ζϋινπλ λα αθνχζνπλ, λα αιιϊμνπλ δε ζϋινπλ, πξνβϊιινπλ αληέζηαζε ζηελ αιιαγά. Αελ εέλαη εχθνιν λα αιιϊμεη ν Ϊλζξσπνο απφ ηε κηα ζηηγκά ζηελ Ϊιιε» 100 Πι28: «θαη ε αμηνιφγεζε θαη νηθνλνκηθϊ θαη ζην ηϋινο δελ ηνπ Ϋδσζε ηελ αέγιε πνπ Ϋπξεπε λα ηνπ δψζεη ζε φινπο ηνπο ηνκεέο. Δ έδηα ε πνιηηεέα ηνλ απαμέσζε αθφηνπ γελλάζεθε ν ζεζκφο» Πι27: «θαη νη δϊζθαινη φιεο απηϋο ηηο δεθαεηέεο δελ Ϋδσζαλ ηε δϋνπζα ζεκαζέα ζηελ Ϋλλνηα ηνπ» Πι27: «δει λα ππεξεηεέο Ϋλα ζεζκφ ρσξέο θαλ λα Ϋρεη ην αξκφδην θχξνο, γηαηέ λα παο φηαλ ζε ηζνπεδψλνπλ[..]θαη ππεξεηεέο Ϋλα ζεζκφ πνπ εέλαη γπκλφο» 218

227 επαλϋιζνπκε, θαζψο θαη νη αληηδξϊζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ 101 ζε φ,ηη πξνηεέλνπλ νη εέηε σο επηκφξθσζε εέηε σο βειηέσζε. Σν ζεζκηθφ πιαέζην αθάλεη Ϋλα πεξηζψξην απηνλνκέαο- πξσηνβνπιέαο ζην θαζψο επέζεο ηνλ ελζαξξχλεη λα θαηλνηνκάζεη γηα ηε βειηέσζε ηεο εθπαηδεπηηθάο δηαδηθαζέαο, ηδηαέηεξα ζε φ,ηη αθνξϊ ηε ζπλεξγαζέα ηνπ κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ. Σν ζϋκα εέλαη ινηπφλ θαηϊ πφζν κπνξεέ θαη ζϋιεη λα ην αμηνπνηάζεη. Πξηλ δηεξεπλεζνχλ θαη αλαιπζνχλ νη πξαθηηθϋο ησλ θξέλεηαη απαξαέηεην- φπσο αλαθϋξζεθε -λα πξνζεγγηζηεέ ην ζϋκα ηεο απαμέσζεο ηνπ ζεζκνχ θαη απφ ηελ εθπαηδεπηηθά θνηλφηεηα θαη ηελ πνιηηεέα. Καη απηφ γηαηέ κϊιινλ ε απαμέσζε ηνπ ζεζκνχ επεξεϊδεη θαη ηε δξϊζε-πξαθηηθϋο ησλ. Οη φπνηεο δηαπηζηψζεηο ζα Ϋρνπλ θαη πϊιη σο βϊζε ηα ιφγηα ησλ έδησλ ησλ. Δ απαμέσζε ινηπφλ θαέλεηαη λα νθεέιεηαη ζηνπο εμάο παξϊγνληεο: Έιιεηςε πξνζφλησλ 102 Πι25: «ζεσξψ φηη ην θχξνο ηνπ εέλαη κεησκϋλν» Πι24: «αλ ζϋιεηε λα ζαο πσ ηε γλψκε κνπ ν Ϋρεη κεηαβιεζεέ ζε δηαθνζκεηηθφ ζηνηρεέν ηεο εθπαέδεπζεο, πϋξα απφ ηελ ππνγξαθά πξνγξακκϊησλ» Πι21: «ππϊξρεη κηα θεδεέα απφ ηελ πνιηηεέα γχξσ, Ϋηζη ζα ην πσ» Πι20: «δειαδά ν ξφινο ν δηθφο κνπ εέλαη κφλν απηφο; Ώλαξσηάζεθα [..] λα ππνγξϊθσ Ϋλα πξφγξακκα πνπ Ϋξρεηαη ηεηειεζκϋλν;» Πι17: «ν ξφινο ηνπ εμαλεκέδεηαη θαη μεζσξηϊδεη» 101 Πι28: «εεε νη παιηνέ αδηαθνξνχλ πϊξα πνιχ, ζλνκπϊξνπλ ην κπνξψ λα πσ θηφιαο» Πι27: «αθνχεη ην..δελ αληηιϋγεη θαη ζηελ πξϊμε δελ ην εθαξκφδεη» Πι24: «ε πιεηνςεθέα δελ ηνλ ζϋιεη ην [.. ]θαη πεξηζζφηεξν ελνριεηηθφο εέζαη φηαλ πεγαέλεηο» Πι21: «δελ παο ιϋλε δελ Ϋξρεηαη πνηϋ, εέλαη ηνπξέζηαο θηι παο ζνπ ιϋλε γηαηέ άξζε, Ϊζε Ϊιινη νη ζπλδηθαιηζηϋο, καο Ϋρνπλ ζα ζϊθν ηνπ κπνμ» Πι18: «δειαδά απηνέ νη Ϊλζξσπνη πξψηα απφ φια Ϋρνπλ ρϊζεη ην θχξνο ηνπο δειαδά λα ιϋσ εγψ εέκαη θαη λα βξέζθνκαη ηελ πεξηζζφηεξε ψξα ζηνλ[.] πνπ κϋλσ δειαδά απαμηψλεζαη ζηε ζπλεέδεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ[..] πνχ λα ζε πηζηϋςεη ν Ϊιινο, δε ζε πηζηεχεη» Πι17: «πηζηεχσ. ηη απηά ηε ζηηγκά.ππϊξρεη κέα θξέζε δελ κπνξεέ λα θϊλεηο κέα επηκφξθσζε ά Ϋλα ζεκηλϊξην[..] βιϋπσ φζεο επηκνξθψζεηο θαη βάκαηα Ϋρσ θϊλεη..δελ Ϋρνπλ κεγϊιε αληαπφθξηζε..δελ πϊλε» Πι16: «κεηϊ εέδα θϊπνηνπο ζπλαδϋιθνπο.. ζηνπ θνπθνχ ηελ πφξηα» Πι4: «απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο φρη κφλν κεκνλσκϋλα αιιϊ θαη νξγαλσκϋλα απφ ζπιιφγνπο, εεε εγψ λα πσ Ϋλα θιαζηθφ παξϊδεηγκα, φηαλ επηρεέξεζα λα θϊλσ ηηο ζπλαληάζεηο κε ηνπο δαζθϊινπο ηεο πξψηεο [..] ππάξρε δπζαξϋζθεηα θαη κνπξκνχξα, γηαηέ λα πϊσ 12 κε 2 λα θϊλσ επηκνξθσηηθά ζπλϊληεζε» 102 Πι4: «βεβαέσο γηα ηελ επηκφξθσζε επζπλφκαζηε θαη εκεέο νη. Ώλ δελ θϊλνπκε θαη εκεέο θαιϊ ηε δνπιεηϊ καο..» 219

228 Με αμηνθξαηηθϋο επηινγϋο 103 Έιιεηςε ππνζηάξημεο απφ Πνιηηεέα (θνλδχιηα, ππνδνκϋο, επηκφξθσζε, ζπλεράο αιιαγά πιαηζένπ επηινγάο, απνπζέα ρνξάγεζεο ζπγθεθξηκϋλσλ θαη ζαθψλ αξκνδηνηάησλ 104 ) Πι1: «νζϊθηο θνπβεληηϊδακε κε ηνπο απηφ πνπ ηνπο ελδηϋθεξε άηαλ ηα ρξάκαηα», Πι1: «Ϋρνπλ πεξϊζεη πνιιψλ εηδψλ, δελ ππϊξρεη ηαπηφηεηα» Πι6: «εέλαη φινη ζε ζϋζε..ϋρνπλ [..].πξϋπεη λα μϋξεηο ηη γέλεηαη, πξϋπεη λα Ϋρεηο εκπεηξέα, λα Ϋρεηο θϊλεη ν έδηνο θϊπνηα πξϊγκαηα» Πι9: «εέλαη θϊηη ζαλ αξγνκηζζέα θαλϋλαο δελ ηνλ ελνριεέ, αλ δελ ελνριεέ θαη απηφο θαλϋλα, πεξλϊεη θαη απηφο θαιϊ θαη εέκαζηε φινη εληϊμεη[..]θφβνο απφ ηε κηα κεξηϊ λα θαλνχλ θϊπνηεο αδπλακέεο» Πι10: «πηζηεχσ φκσο φηη ν ζα πξϋπεη λα Ϋρεη ηηο δπλαηφηεηεο λα πξνζθϋξεη, γηαηέ Ϊκα δελ Ϋρεη δελ κπνξεέ» Πι19: «αλ δελ Ϋρνπκε αλζξψπνπο () πνπ ζα ηνπο παξνηξχλνπλ (ηνπο εθπαηδεπηηθνχο) λα ηελ απνθηάζνπλ απηά ηε δηϊζεζε), Πι19: «απφ ην νθεέινπκε λα Ϋρνπκε κεγϊιεο απαηηάζεηο, γηαηέ δπζηπρψο ππϊξρνπλ πνιιψλ ηαρπηάησλ» Πι23: «φρη, φρη, ζηαζεξφηεηα κε ηελ ππϊξρνπζα θαηϊζηαζε ηψξα ζεκαέλεη φηη βϊιακε 125 θειινχο θαη ηνπο αθάζακε λα ζπληαμηνδνηεζνχλ σο» Πι26: «[..] ζηνρεχνπλ ζηελ αλϊπηπμε ηεο κεηαγλψζεο. ΤπΪξρνπλ πνπ δελ μϋξνπλ ηη εέλαη απηά, πψο ινηπφλ ζα ζε βνεζάζνπλ» 103 Πι2: «επηιϋρηεθαλ νη νπνένη δελ κπνξνχζαλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηάζεηο ηνπ ξφινπ» Πι6: «ην δάηεκα κε ηελ επηινγά πϊιη κε ηε ζπλϋληεπμε, ζπκβαέλνπλ ηα γλσζηϊ ζηε ρψξα φπνπ ην παηρλέδη κνηξϊδεηαη απφ ηνπο ζπλδηθαιηζηϋο» Πι7: «εε ε ζπλϋληεπμε απφ κφλε ηεο κπνξεέ λα γέλεη θαη κεξνιεπηηθά.[..] Ϋδσζε ηε κεγαιχηεξε βαζκνινγέα ζε Ϊηνκα πνπ πζηεξνχζαλ ζε ηππηθϊ πξνζφληα» Πι9: «γειϊσ γηαηέ θαηαξράλ ππϊξρεη ε εκπεηξέα ηεο επηινγάο ηνπ [..] ππϊξρεη κηα θαηϊζηαζε αο πνχκε πνπ δε ζα άζεια λα μαλακπψ, εέλαη κέα θαηϊζηαζε αλζξσπνθαγέαο» Πι10: «κϊιινλ αδηαθϊλεηα ππϊξρεη[..] ζα κπνξνχζαλ λα Ϋρνπλ κνξηνδνηεζεέ ηα πϊληα θαη λα κελ πεξηκϋλακε λα πϊκε γηα ζπλϋληεπμε[..]» Πι12: «φια απηϊ θαηαζηξαηεγνχληαη ζε Ϋλα βαζκφ γηαηέ πϊληα ππεηζϋξρεηαη.. αθάλνπλ ηειεπηαέα ηε ζπλϋληεπμε θαη αθάλνπλ θαη ην ζπγγξαθηθφ Ϋξγν ην νπνέν θϊζε θνξϊ εέλαη κπαιαληϋξ» Πι23: «γηαηέ Ϋρνπλ ηνπνζεηεζεέ κε ην γλσζηφ ηξφπν πνπ ηνπνζεηνχληαη ηα ηειεπηαέα ρξφληα φια ηα ζηειϋρε εθπαέδεπζεο» 104 Πι1: «νχηε ην ζεζκηθφ πιαέζην ηνπ ιϋεη πσο δελ κπνξεέο λα πϊξεηο απφθαζε ρσξέο ηελ παξνπζέα ηνπ» Πι2: «δελ κπνξεέ λα αγλνεέηαη ν φηαλ επηιϋγεηο ζηειϋρε κε ηα νπνέα ζηε ζπλϋρεηα ζα πξϋπεη λα ζπλεξγαζηεέο», Πι2: «ν πξϋπεη ληψζεη πεξηζζφηεξε αζθϊιεηα θαη ην Ϋξγν πνπ ζα επηηειϋζεη ζα αλαγλσξηζηεέ, αλ αμηνινγεζεέ θϊπνηνο γηα ην Ϋξγν πνπ πξνζϋθεξε ζηε ζπγθεθξηκϋλε εθπαηδεπηηθά πεξηθϋξεηα,. Έλα Ϊιιν θνκκϊηη εέλαη νη ππνδνκϋο, δελ ππϊξρεη θαλελφο ηχπνπ θνλδχιην γηα ηελ ππνζηάξημε ησλ γξαθεέσλ ησλ», Πι2: «ν ζεζκφο ππϊξρεη απφ ην Ώπφ ηφηε κϋρξη ζάκεξα λνκέδσ φηη Ϋρνπλ γέλεη 5 επηινγϋο. Μα θαη νη 5 Ϋρνπλ γέλεη κε δηαθνξεηηθφ πιαέζην» Πι5: «δελ κπνξεέο λα ηνλ πεηϊο απφ ηε κηα ηεηξαεηέα ζηελ Ϊιιε» 220

229 Δ απαμέσζε ηνπ ζεζκνχ νδεγεέ ηνπο λα επηζπκνχλ λα μερσξέζνπλ απφ ηελ αληέιεςε πνπ ππϊξρεη γηα ην ζεζκφ γεληθϊ 105. Ώπηφ αλαδεέρηεθε Ϋληνλα ζηελ πνξεέα ησλ ζπλεληεχμεσλ. Πι6: «δελ Ϋρνπκε βηβιηνζάθε, ζα πξϋπεη λα γέλνληαη θαη ζε καο πεξηζζφηεξεο επηκνξθψζεηο, [..]νηθνλνκηθά αλαβϊζκηζε Ϋηζη;» Πι7: «αλ ηα πξϊγκαηα δελ πϊλε θαιϊ κε Ϋλα εθπαηδεπηηθφ εγψ δελ Ϋρσ θαλϋλα πεηζαξρηθφ δηθαέσκα» Πι10: «νη νπνέεο άηαλ θαη πεξηνξηζκϋλεο ζα Ϋιεγα.. γηαηέ δελ εέρα πνιιϊ πεξηζψξηα λα ιεηηνπξγάζσ, λα εέκαζηε μεθϊζαξνη» Πι11: «κηα δπλαηφηεηα λα ελεκεξσλφκαζηε.[..] απηά ηε ζηηγκά δελ Ϋρνπκε απηά ηε δπλαηφηεηα. Να Ϋρνπκε πξφζβαζε ζε θϊπνηα βηβιέα, ζε θϊπνηεο βηβιηνζάθεο»,πι11: «εκεέο νηθνλνκηθϊ δελ Ϋρνπκε θακέα δπλαηφηεηα θαη απηφ θαέλεηαη απφ ην ρψξν ζηνλ νπνέν απηά ηε ζηηγκά βξηζθφκαζηε.» Πι20: «δελ Ϋρνπκε ηνλ εμνπιηζκφ. Αελ ππϊξρεη θαλ ηειϋθσλν, Ϋλα κϋηι δελ κπνξνχκε λα ζηεέινπκε» 105 Πι2: «πηζηεχσ φηη θϊζε πξϋπεη λα βξεη ν έδηνο ην ξφιν ηνπ κϋζα ζηελ εθπαέδεπζε θαη λα δηεθδηθάζεη απηφλ ην ξφιν» Πι3: «Ϋηζη ε Ϋγλνηα κνπ άηαλ απηνχο ηνπο αλζξψπνπο λα ηνπο θεξδέζσ. Να ηνπο πσ ε! εέκαη θαη εγψ εδψ θαη εέκαη εδψ λα ζαο βνεζάζσ. Αειαδά ε Ϋγλνηα κνπ άηαλ λα κε απνδεθηνχλ πξψηα σο πξφζσπν θαη κεηϊ σο ζεζκφ[..] ηα πξφζσπα εέλαη απηϊ πνπ βνεζϊλε ηνπο ζεζκνχο λα αλεβνχλ ζηηο ζπλεηδάζεηο θαη λα εδξαησζνχλ, ηα πξφζσπα εέλαη απηϊ πνπ εεε γθξεκέδνπλ ηνπο ζεζκνχο» Πι4: «γηαηέ ηελ εμνπζέα ν θαζϋλαο ηελ απνθηϊ, ηελ εμνπζέα ηελ απνθηϊο κε ην θχξνο ζνπ» Πι7: «Ϋλα επηπιϋνλ αηνχ αμηνπηζηέαο εέλαη ην πνηνο εέζαη, αλ Ϋρεη δνπιϋςεη ζηελ ηϊμε θαη απφ πνχ πξνϋξρεζαη» Πι8: «ζηε δηθά κνπ ηελ πεξέπησζε πξνζσπηθϊ απηφ δελ ηζρχεη πνπ εέπα πξηλ» Πι10: «φηη θαζϋλαο ζα πξϋπεη λα παέδεη ην ξφιν ηνπ [..] θαη κεηϊ πξϋπεη λα αθάζνπκε Ϋλα έρλνο ζην πϋξαζκϊ καο» Πι13: «ζα πξϋπεη θαη νη έδηνη (νη ) λα δηαθπιϊμνπλ σο θφξε νθζαικνχ απηφ, γηαηέ ην θχξνο εέλαη απηφ πνπ πξνζδέδεη κηα Ϊιιε δηϊζηαζε» Πι15: «ζην βαζκφ πνπ κπνξεέ θαη Ϋρεη ρξφλν θαη δηϊζεζε λνκέδσ αξθεηϊ πξϊγκαηα πεηπραέλεη» Πι16: «ε πξνζσπηθφηεηα ηνπ εέλαη απηά πνπ ηα αλαηξϋπεη, αλ ν Ϊιινο δεη φηη απφ απηφλ παέξλσ..» Πι17: «θαη δελ Ϋγηλα απιψο γηα λα παέξλσ ην κηζζφ θαη λα θχγσ απφ ηελ ηϊμε αιιϊ ην ξφιν κνπ ην βιϋπσ πνιχ νπζηαζηηθφ, ζϋισ θϊπνηα ζηηγκά λα πξνζθϋξσ» Πι18: «εγψ πηζηεχσ φηη ηα πξφζσπα θαηαμηψλνπλ ηνπο ζεζκνχ[..] αλ Ϋλαο δε δεέρλεη ην δξφκν απηφο πξψηνο, πψο εέλαη δπλαηφλ λα αθνινπζάζνπλ νη εθπαηδεπηηθνέ;» Πι19: «αλ Ϋρεηο θχξνο λα κπνξϋζεηο λα ζηαζεέο ζηα πφδηα ζνπ [..] ππϊξρνπλ Ϊλζξσπνη πνπ δνπιεχνπλ νπζηαζηηθϊ θαη ζθιεξϊ, ππϊξρνπλ Ϊλζξσπνη πνπ δε δνπιεχνπλ θαζφινπ» Πι21: «ηη ιϋεη ν θφζκνο γηα ηνπο δαζθϊινπο; ηη δε δνπιεχνπλ. Μπνξνχκε λα ην γεληθεχζνπκε φκσο; ηη φινη δε δνπιεχνπλ; Σν έδην ηζρχεη θαη γηα ηνπο. [..] θαη νη έδηνη νη θηαέλε» Πι23: «..(ν ) πνπ μϋξεη δπν πξϊγκαηα παξαπϊλσ, αιιϊ πξϋπεη λα ην απνδεέμεη γηα λα Ϋρεη ην θχξνο δε ρξεηϊδεηαη λα Ϋρεη ην ξφιν πνπ γξϊθεη πξϋπεη λα απνδεέμεη φηη απηφο ν ξφινο δελ εέλαη Ϋλα θνπζηνχκη πνπ ηνπ ην θνξϋζαλε αιιϊ ην θνξϊεη γηαηέ ηνπ αμέδεη» Πι25: «θαη γηα απηφ κε εθηηκνχζαλ ζηελ θνηλσλέα δει ην παξϊζεκφ κνπ εέλαη απηφ φηη κε εθηηκνχλ ζηελ θνηλσλέα» 221

230 Σνλέδνπλ ην γεγνλφο πσο αλ θαη σο ζεζκφο δελ εέλαη θαηαμησκϋλνο, δελ Ϋρεη ζαθεέο αξκνδηφηεηεο, νη έδηνη σο Ϊηνκα πξνζπαζνχλ λα θεξδέζνπλ ην θχξνο πνπ ηνπ αξκφδεη. ΜΫλεη ινηπφλ λα δνχκε: Ώπηά ε δηϊζεζε γέλεηαη πξϊμε κε νπζηαζηηθά δξϊζε ά ρξεζηκνπνηνχλ απηφ ην επηρεέξεκα απιψο θαη κφλν γηα λα θαιχςνπλ ηελ απξαμέα ηνπο ά ηε γξαθεηνθξαηηθά ελ ηϋιεη δηεθπεξαέσζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο; Βπέζεο εέλαη ελδηαθϋξνλ λα αλαδεηρηεέ αλ ν ξφινο ηνπο, φπσο ηνλ πξνζδηνξέδνπλ, ηαπηέδεηαη κε ηε δξϊζε ηνπο ά ππϊξρεη ηειηθϊ απφζηαζε κεηαμχ ξφινπ θαη δξϊζεο; Πνηεο νη ρεηηθέο Πξαθηηθέο ησλ ; ια ηα παξαπϊλσ ινηπφλ επεξεϊδνπλ ηε δξϊζε ησλ ζε ζρϋζε κε ηελ ΠηΒ. Δ Ϋιιεηςε εξγαιεέσλ, ηα πϊζεο θχζεσο εκπφδηα, ε Ϋιιεηςε πξνυπνζϋζεσλ γηα πινπνέεζε ηεο ΠηΒ, αιιϊ θαη ηα πεξηζψξηα θαηλνηνκέαο θαη πξσηνβνπιηψλ πνπ δηαζϋηνπλ, δηακνξθψλνπλ Ϋλα πιαέζην ζην νπνέν ν θαζϋλαο απνθαζέδεη ηε πξνζσπηθά ηνπ ζηϊζε θαη κηα (πηζαλά) δξϊζε εθ ησλ ελφλησλ. ηνλ παξαθϊησ πέλαθα θαέλεηαη ζπλνπηηθϊ πψο δηακνξθψλεηαη ε δξϊζε ησλ κε ζηφρν ηελ ΠηΒ. ηελ πξψηε ζηάιε αλαθϋξνληαη πξνβιάκαηα ά ζϋκαηα ελδηαθϋξνληνο ησλ. ΏπηΪ εέλαη: Ϋιιεηςε αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, Ϋιιεηςε αμηνιφγεζεο ηνπ δηθνχ ηνπο Ϋξγνπ, αδπλακέα πξνψζεζεο ησλ πξνηϊζεψλ ηνπο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Δ δεχηεξε ζηάιε πεξηιακβϊλεη δχν νκαδνπνηάζεηο. Δ πξψηε νλνκϊδεηαη «δξϊζε» θαη αθνξϊ ηνπο πνιχ ιέγνπο πνπ πξνζπαζνχλ λα μεπεξϊζνπλ ηα εκπφδηα θαη λα αλαπηχμνπλ κηα νπζηαζηηθά δξϊζε πξνο ηεο ΠηΒ. Δ δεχηεξε νλνκϊδεηαη «ηππηθά δηεθπεξαέσζε» θαη αθνξϊ ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ φζνλ αθνξϊ ηελ θαηεχζπλζε πνπ παέξλεη ε δξϊζε ηνπο δεδνκϋλνπ ηνπ ζπγθεθξηκϋλνπ πιαηζένπ. Πι26: «πξϋπεη λα εέλαη επηζηάκσλ ζηε δνπιεηϊ ηνπ θαη λα Ϋρεη ηελ εμνπζέα ηεο γλψζεο ηνπ, δε ρξεηϊδεηαη Ϊιιε εμνπζέα» Πι26: «θαη ζεκαζέα Ϋρεη γηαηέ γέλεζαη, Ϊιινο γέλεηαη γηα λα Ϋρεη πην πνιχ ρξφλν, Ϊιινο γηα ην πξεζηέδ, γηα λα κελ εέλαη ζηελ ηϊμε» Πι27: «πξαγκαηηθϊ πξνζπαζεέ, θαζνδεγεέ ηα πξϊγκαηα, αιιϊ πξϋπεη λα γέλεη απνδεθηφο πξψηα» 222

231 ΠΕΝΏΚΏ Ν ν106 15: ΑΡΏΔ ΥΟΛΕΚΧΝ ΤΜΐΟΤΛΧΝ ΓΡΑΖ ΥΟΛΗΚΩΝ ΤΜΒΟΤΛΩΝ ΠΔΓΗΟ ΠΡΟΧΠΕΚΔ ΣΏΔ ΑΡΏΔ ΣΤΠΕΚΔ ΑΕΒΚΠΒΡΏΕΧΔ ΚΏΘΔΚΟΝΣΧΝ Έιιεηςε εθπαηδεπηηθνχ αμηνιφγεζεο πδάηεζε Σππηθά ΏλαθνξΪ ζηα Καζάθνληα ηνπ Έιιεηςε αμηνιφγεζεο ηνπ έξγνπ ηνπ ΠαξΪδεηγκα ΜΫζσ Αηδαζθαιέαο ΑηεπζΫηεζε Καζεκεξηλψλ ΠξνβιεκΪησλ Έιιεηςε δπλαηφηεηαο πξνψζεζεο ηδεψλ θαη πξνηάζεσλ πδάηεζε (ζεκεηψζεηο, παξαθνινχζεζε καζάκαηνο, πξνθέι εθπαηδεπηηθνχ) Αηεξεχλεζε Ώλαγθψλ Ώιιειεπέδξαζε Καηλνηνκέα- Πξσηνβνπιέεο ΒπηκνξθσηηθΫο Αξαζηεξηφηεηεο Ώπνδνρά ηεο Πξαγκαηηθφηεηαο ηνπ Πεδένπ ρεηηθϊ κε ην πεδέν δξϊζεο ησλ Ϋρνπκε λα παξαηεξάζνπκε ηα εμάο: 1. ΠξνηΪζζεηαη ε Ϋιιεηςε αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ 107, αλ θαη νη φηαλ πξνζδηφξηζαλ ην ξφιν ηνπο δελ αλαθϋξζεθαλ ζε απηά. Ώληέζεηα φκσο, φηαλ 106 εκεέσζε :1. Ο πέλαθαο δηαβϊδεηαη θϊζεηα. 2. Οη θαηεγνξέεο δελ εέλαη απζηεξϊ πεξηραξαθσκϋλεο. Ώπηφ ζεκαέλεη φηη Ϋλαο κπνξεέ λα αλαπηχζζεη Ϋλα παξϊδεηγκα δξϊζεο θαη ηαπηφρξνλα λα εληϊζζεηαη θαη ζηελ ηξέηε ζηάιε πνπ αθνξϊ ζηε κε δξϊζε. εκαζέα Ϋρεη ε ζπλνιηθά εθηέκεζε ηεο δξϊζεο ηνπ θαη φρη αλ δεέρλεη επηκϋξνπο «θαιϋο» πξαθηηθϋο. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξϊδεηγκα εέλαη νη κηθξνδηδαζθαιέεο. Πνιινέ ηηο ρξεζηκνπνηνχλ, αιιϊ ηαπηφρξνλα ε ππφινηπε δξϊζε δελ εέλαη γηα φινπο ε έδηα. 107 Πι28: «δελ κπνξψ λα θϊλσ αμηνιφγεζε, δελ Ϋρεη ςεθηζηεέ ν λφκνο αθφκα» Πι23: «δελ Ϋρνπλ βγεη ηα ΠΑ, ηα ΦΒΚ» Πι23: «κπνξεέο λα πξνζζϋζεηο θαη απηφ θαη εγψ λα ην δσ θαη ηελ Ϊιιε θνξϊ πνπ ζα Ϋξζσ, λα δσ φηη ην Ϋρεηο θϊλεη, ην βιϋπσ γηαηέ ην ζπκθσλψ» Πι22: «βξέζθεηαη ζε εθθξεκφηεηα ε εθαξκνγά ηνπ λφκνπ, δελ Ϋρνπλ εθδνζεέ ηα ΠΑ, κε απνηϋιεζκα.. επέ ηνπ πξαθηϋνπ λα κελ ππϊξρεη θακέα επζχλε ζε θαλϋλαλ» Πι15: «γηαηέ δελ Ϋρνπλ βγεη ηα ΠΑ πνπ ζα κνπ πνπλ αθξηβψο ηη πξϋπεη λα θϊλσ» 223

232 θαινχληαη λα αλαθεξζνχλ ζηε δξϊζε ηνπο, πξνηϊζζνπλ ηελ Ϋιιεηςε αμηνιφγεζεο σο παξϊγνληα πνπ ηελ θαζνξέδεη. 2. Βπέζεο ε Ϋιιεηςε αμηνιφγεζεο ηνπ Ϋξγνπ ηνπ 108 θαέλεηαη λα παέδεη ζεκαληηθφ ξφιν. Δ Ϋιιεηςε απηά αλαθϋξεηαη κϊιηζηα θαη απφ ηηο δχν θαηεγνξέεο. Βθεέλν πνπ δεέρλεη λα γέλεηαη αληηιεπηφ σο Ϋιιεηςε ά καηαηφηεηα εέλαη φηη ην φπνην Ϋξγν ηνπ δελ ππφθεηηαη ζε αμηνιφγεζε θαη θξέζε. Βέλαη ελδηαθϋξνλ λα ζεκεησζεέ πσο ζηελ Ϋθζεζε γηα ηελ νξγϊλσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο ζηελ ΒιιΪδα γηα ηελ «Βπξπδέθε» ζεκεηψλεηαη πσο «θξίλεηαη αλαγθαίν λα αμηνινγεζνχλ νη ππεξεζίεο πνπ παξέρνπλ νη ρνιηθνί χκβνπινη ζε εθπαηδεπηηθνχο φισλ ησλ βαζκίδσλ θαζψο θαη ηα ζηνηρεία (ζεζκηθά ή κε) πνπ επεξεάδνπλ ην έξγν ηνπο» (Eurydice, 2008:3). 3. ΑεδνκΫλεο ηεο Ϋιιεηςεο αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, ν δελ Ϋρεη δπλαηφηεηα λα πξνσζάζεη ηηο ηδϋεο ά ηηο πξνηϊζεηο ηνπ 109. Δ φιε ζπλεξγαζέα θαη Πι12: «δπζηπρψο ζε απηφ ην ρψξν ππϊξρεη θϊζε θαξπδηϊο θαξχδη» Πι5: «ν δελ αμηνινγεέ γξαπηϊ, κε εθζϋζεηο ηελ παηδαγσγηθά θαη δηδαθηηθά επϊξθεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Αελ Ϋρεη.. δελ Ϋρεη ζεζκνζεηεζεέ..» 108 Πι28: «γηα απηφ ιϋσ αμηνινγάζηε κε γηα ηε ζϋζε πνπ κε επηιϋμαηε» Πι27: «μεθηλϊσ απφ ην, δειαδά πξψηνο απηφο πξϋπεη λα αμηνινγεζεέ» Πι23: «δελ εέδα θαλϋλαο λα αλνέμεη ην θϊθειν θϊπνηνπ θαη λα δεη ηη δξϊζεηο Ϋρεη θϊλεη ν θαζϋλαο» Πι22: «δελ κπνξεέ λα πεη θαλεέο φηη ειϋγρεηαη (ν ), [..] ζην βαζκφ πνπ δε ζϋιεηο λα εθηέζεζαη ηα θϊλεηο Ϋηζη;» Πι19: «γηαηέ λα κελ ειϋγρεηαη ν ;» Πι16: «δειαδά ην ηη θϊλεη θϊζε δελ ην ειϋγρεη θαλϋλαο» 109 Πι27: «αιιϊ δελ ππϊξρεη θαλϋλαο ζεζκφο λα ηνπο πεη θχξηε ζην ηϋινο ηϋινο εέλαη θαη κηα κεξέδα ησλ θαζεθφλησλ ζαο[..] απηφο ελδερνκϋλσο Ϋρεη ζηελ εξκελεέα ηνπ γηαηέ λα ην εθαξκφζσ, αθνχ δελ αμηνινγνχκαη;» Πι26: «δηφηη δελ Ϋρεη πεξηζψξηα λα δξϊζεη (ν )..δειαδά δελ κπνξεέο ηνλ Ϊιιν.. δελ μϋξσ θαη αλ κπνξεέ, δελ μϋξσ ην λνκνζεηηθφ πιαέζην.. αιιϊ λνκέδσ φηη ηνλ Ϊιιν δελ κπνξεέο λα ηνλ αλαγθϊζεηο λα θϊλεη θϊηη» Πι24: «εεεε Ϋπεηηα νη ηξφπνη πνπ ην δεηνχκε.. ην αθάλνπκε ζην Ϋιενο ηνπ Κπξένπ εεε γηαηέ λα ην θϊλεη; Καη γηαηέ λα αγρσζεέ, αθνχ Ϋηζη βνιεχεηαη θαιχηεξα θαη αθνχ θακηϊ ζπλϋπεηα δελ πξφθεηηαη λα ππνζηεέ;» Πι22: «αλ δεηεζεέ κπνξεέ λα παξϋκβεη ζε θϊπνηα πξϊγκαηα, αιιϊ δελ ειϋγρεη, δελ θϊλεη ληα πνπ ιϋλε, νχηε θαλ επέπιεμε δελ κπνξεέο λα θϊλεηο» Πι19: «θαη δελ ηνικϊεη λα ηνπο πεη θαλεέο ηέπνηα» Πι16: «ζπκβνπιεπηηθϊ ζα ηνπ πνχκε απηφ γέλεηαη Ϋηζη[..] ην ιϋκε θαη δε γέλεηαη ηέπνηα, πϊιη ηα έδηα» Πι14: «εθεέ ζα Ϋπξεπε λα παξεκβαέλεη ν απνθαζηζηηθϊ. ρη κε επρνιφγηα. Αε ζα παο, ηϋξκα» Πι12: «ηνλ θαιεέο ζε ζεκηλϊξηα, ζε επηκφξθσζε, δελ Ϋξρεηαη θαη αλ Ϋξρεηαη, Ϋξρεηαη γηα ην ραβαιϋ[..] θαη απφ εθεέ θαη πϋξα δελ Ϋρεηο πνιιϋο δπλαηφηεηεο[..]» 224

233 εθπαηδεπηηθνχ θαέλεηαη λα εέλαη κεηϋσξε, ζε Ϋλα πιαέζην φπνπ ε θνπιηνχξα πνηφηεηαο δελ εέλαη ζπζηαηηθφ ηνπ ζηνηρεέν. Ώπφ ηε κηα, ν, αθφκα θη αλ Ϋρεη ηε δηϊζεζε γηα θαηλνηφκεο πξσηνβνπιέεο, δελ Ϋρεη ηα εξγαιεέα λα ηηο πινπνηάζεη. Ώπφ ηελ Ϊιιε, ν εθπαηδεπηηθφο δελ Ϋρεη θέλεηξα γηα λα ηξνπνπνηάζεη ηε ξνπηέλα ηεο θαζεκεξηλφηεηϊο ηνπ ζηνρεχνληαο ζηε βειηέσζε ηεο εξγαζέαο ηνπ. 4. ΜΫζα ζε απηφ ην πεδέν ν θαιεέηαη λα δξϊζεη. πσο θαέλεηαη απφ ηνλ πέλαθα ππϊξρνπλ δχν θαηεγνξέεο. Δ πξψηε ρξεζηκνπνηεέ ηε ζπδάηεζε 110, πνπ ζηεξέδεηαη ζε επηρεηξάκαηα θαη ηηο επηθνηλσληαθϋο δεμηφηεηεο, γηα λα πεέζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Δ ζπρλά επαθά θαη ε νπζηαζηηθά ζπδάηεζε ζεσξνχληαη εξγαιεέα ηθαλϊ λα πεέζνπλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα αιιϊμνπλ λννηξνπέεο κε ζηφρν ηελ ΠηΒ. Βπέζεο ρξεζηκνπνηεέ ηε δεηγκαηηθά δηδαζθαιέα 111 γηα λα δεέμεη, λα δψζεη ηδϋεο, λα εθηεζεέ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν λα ηνπο παξαθηλάζεη λα εθαξκφζνπλ λϋεο δηδαθηηθϋο πξνζεγγέζεηο ά παηδαγσγηθϋο κεζφδνπο. Πνιινέ αθφκα θξαηνχλ ζεκεηψζεηο 112 κϋζσ ηεο παξαθνινχζεζεο ηνπ καζάκαηνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη Πι10: «ηέπνηα δελ κπνξνχζα λα θϊλσ ηέπνηα, απιϊ ηηο Ϋβιεπα, ηηο θαηϋγξαθα αλ ζϋιεηο» 110 Πι23: «Ϋλα ζπκθσλεηηθφ, θϊλακε κηα γλσξηκέα, πνηα εέκαη, ηη ζϋισ, ηη ζϋινπλ εθεέλνη» Πι18: «δειαδά αληαπνθξέλνληαλ θαη άζειαλ λα ηνπο πσ ηε γλψκε κνπ[..] γηαηέ εέρα πεξϊζεη απηά ηε γξακκά, φηη εγψ εέκαη Ϋλαο δϊζθαινο, ζα πξνζπαζάζνπκε λα αληαιιϊμνπκε απφςεηο, λα δνχκε ηη ζα θϊλνπκε» Πι6: «απφ ηελ επηθνηλσλέα πνπ Ϋρσ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο[..] απφ ηελ επέζθεςε ζηελ ηϊμε[.] απφ ηηο εξσηάζεηο πνπ θϊλνπκε[..] θαη κϋζα απφ ην δηεπζπληά» Πι5: «κϋζα ζε παηδαγσγηθϋο ζπλεδξηϊζεηο ηα βάκαηϊ ηνπο. Ση εκπφδηα ζπλαληνχλ, γηαηέ πλέγνληαη ζπλαηζζεκαηηθϊ, ηη δελ κπνξνχλ λα θϊλνπλ» Πι3: «πξνζπαζψ λα ηνπο πεέζσ κε επηρεηξάκαηα» Πι1: «αλ επέζεο ζπδεηϊ[..] θαη απηφ εέλαη βαζηθφ θαη πξϋπεη λα ην θϊλεη, μϋξεη πνηεο εέλαη νη αλϊγθεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ» 111 Πι27: «θϊλακε θαη πξαθηηθϋο εθαξκνγϋο, ζε φια ηα καζάκαηα, πρ ζηε γιψζζα, ζε κηθξϊ ζεκηλϊξηα, νιηγνκειά, εξγαζηεξηαθνχ ηχπνπ, εθαξκφδακε κηθξνδηδαζθαιέεο» Πι23: «ζϋιεη λα δεέμσ εγψ ην παξϊδεηγκα, γηα απηφ κπαέλσ εγψ θαη θϊλσ κϊζεκα, κηθξνδηδαζθαιέα» Πι19: «ζα θϊλσ φκσο εγψ δηδαζθαιέα ζε φιεο ηηο ηϊμεηο, [..] θαζέζακε κεηϊ ηξεηο ψξεο θαη ζπδεηϊγακε ηη ζα Ϋθαλε ν θαζϋλαο[..]» Πι18: «κε ην λα κπσ κπξνζηϊ λα θϊλσ κϊζεκα» 112 Πι26: «εγψ ηελ γξϊθσ θηφιαο γηα κϋλα, ινηπφλ δεέθηεο: θιέκα ηϊμεο, ηη πεξηιακβϊλεη απηφ, νη ζρϋζεηο δαζθϊινπ κε ην καζεηά, ν ηξφπνο πνπ κηιϊεη, ζηϋθεηαη, φια.. εε ζρϋζεηο, ε πξνεηνηκαζέα, [..]» Πι23: «μϋξσ αθξηβψο πφζν δνπιεχεη ν θαζϋλαο θαη πψο ηη κϋζνδν αθνινπζεέ, ηη μϋξεη θαη ηη δελ μϋξεη, γηαηέ εέκαη θνληϊ θαη παξαθνινπζψ θαη βιϋπσ» 225

234 θηηϊρλνπλ ην πξνθέι ηνπ. Βδψ εέλαη απαξαέηεην λα ζεκεησζεέ πσο θαη νη πνπ αλάθνπλ ζηε δεχηεξε θαηεγνξέα αλαθϋξζεθαλ ζηελ παξαθνινχζεζε δηδαζθαιέαο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ά ζηε δηθά ηνπο παξϋκβαζε ζε ηϊμεηο. κσο θαηϊ ηε δηϊξθεηα ηεο ζπλϋληεπμεο, δελ πξνϋθπςε νχηε ν ιφγνο πνπ ην Ϋθαλαλ, νχηε αλαθϋξζεθαλ ζην ηη άζειαλ λα πεηχρνπλ, νχηε ην ζπλϋδεζαλ κε ηε ζπλνιηθά ηνπο δξϊζε γηα ηελ ΠηΒ. ΒμΪιινπ αλϊκεζα ζηα θαζάθνληα ηνπ εέλαη θαη ε επέζθεςε ζηελ ηϊμε θαη παξαθνινχζεζε καζάκαηνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, χζηεξα απφ εηδνπνέεζε (ΤΏ /324/105657/Α1, , Ϊξζξν 9, παξ ζη). ΒπηπιΫνλ ε δηεξεχλεζε ησλ αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ 113 θαέλεηαη λα ζπκβϊιιεη ζηελ απνηειεζκαηηθά δξϊζε ησλ θαζψο θαη ζηελ νπζηαζηηθά επηκφξθσζε, αθνχ ρξεζηκνπνηεέηαη θπξέσο σο κϋηξν γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ επηκνξθσηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ. Βπηπξφζζεηα θϊπνηνηιέγνη ρξεζηκνπνηνχλ σο βαζηθφ ζηνηρεέν ηεο δξϊζεο ηνπο ηελ εκπινθά ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ζηφρν ηελ αιιειεπέδξαζε, ηελ επηθνηλσλέα θαη ηειηθϊ ηελ αιιαγά λννηξνπέαο θαη πξαθηηθάο 114. Οη δξϊζεηο απηψλ ησλ επεηδά αλαδεηθλχνπλ κε Πι18: «ην ζηάζηκφ ηνπ κϋζα ζηελ ηϊμε, ηελ επηθνηλσλέα ηνπ κε ηα παηδηϊ, ην γλσζηηθφ[..] εεε πψο θξαηνχζε ηνπο καζεηϋο, πψο δνχιεπε[..]» Πι5: «θαηαξράλ κπαέλσ ζηηο ηϊμεηο, [..] πψο θηλεέηαη ν εθπαηδεπηηθφο, δελ θξέλεηο απφ κέα θνξϊ [..] ηηο εξγαζέεο ησλ παηδηψλ [.. ] ηνλ ηξφπν πνπ επηθνηλσλεέ κε ηα παηδηϊ» Πι2:«ζρεκαηέδσ εηθφλα γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ απηά ε εηθφλα μεθηλϊεη απφ ηελ αξρά ηεο ρξνληϊο[..] φζνλ αθνξϊ ζηα ηππηθϊ πξνζφληα, ρξφληα ππεξεζέαο, πξψηεο επηζθϋςεηο, [..]ε παξνπζέα κϋζα ζην ηκάκα πνπ δηδϊζθεη θαη απφ εθεέ θαη πϋξα πξνζπαζεέο λα δεηο ηηο αλϊγθεο ηνπ.. γηα λα κπνξϋζεηο λα βνεζάζεηο» Πι1: «απηφ πξνυπνζϋηεη ν λα μϋξεη απϋμσ θαη αλαθαησηϊ ηελ πεξηθϋξεηϊ ηνπ, λα Ϋρεη κπεη ζηηο ηϊμεηο θαιφπηζηα, λα Ϋρεη θνπβεληηϊζεη κε ηνπο αλζξψπνπο, λα Ϋρεη εξεπλάζεη ηηο πξαθηηθϋο ηνπο, λα Ϋρεη επεμεξγαζηεέ ηα row data» Πι1: «εέρα Ϋλα εκεξνιφγην, ζην νπνέν θξαηνχζα records απφ ηηο επηζθϋςεηο κνπ[..] παξαηάξεζε κϋζα ζηελ ηϊμε [..] ξψηαγα ην δηεπζπληά, κέιαγα κε ηα παηδηϊ» 113 Πι18: «εέρα πϊεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο Ϋλα θπιιϊδην θαη Ϋιεγα απφ απηϊ ηα 5 αο πνχκε ζϋκαηα δσηηθάο ζεκαζέαο[..] λα ηζεθϊξνπλ νη εθπαηδεπηηθνέ ηεο κνλϊδαο ηη ζϋινπλ» Πι13: «λα ηνπο κνηξϊζσ θϊπνηα αλψλπκα εξσηεκαηνιφγηα, φπνπ ηνπο δεηνχζα λα κνπ πνπλ θαη λα κνπ γξϊςνπλ ηη αθξηβψο αλϊγθεο εέραλ ζε επέπεδν θαζεκεξηλάο πξαγκαηηθφηεηαο» Πι6: «πξϋπεη λα θϊλεηο κηα Ϋξεπλα αο πνχκε λα δεηο πνηεο εέλαη νη αλϊγθεο» 114 Πι6: «Ϋρνπκε δεκηνπξγάζεη θϊπνηα δέθηπα εθπαηδεπηηθψλ» Πι6: «ε πξνζπϊζεηϊ καο ζε απηάλ ηελ θαηεχζπλζε γηα απηνχο ηνπο αλζξψπνπο εέλαη λα κπνξϋζνπλ λα αλνέμνπλ ηελ πφξηα εε λα κπεη Ϋλαο Ϊιιν ζπλϊδειθνο κϋζα..λα θνπβεληηϊζνπκε κεηϊ καδέ..[..] λα αλαπηπρζνχλ θϊπνηεο ζπλεξγαζέεο κεηαμχ ηνπο»,πι6: «λα ηνπο δηθηπψζνπκε, λα ηνπο εκπιϋμνπκε κε Ϊιινπο εθπαηδεπηηθνχο» Πι5: «θϊλνπκε ζπλαληάζεηο κε ηνπο δηεπζπληϋο θαη ησλ δχν πεξηθεξεηψλ [..] γηα λα κπνξϋζνπκε λα ηνπο δεέμνπκε φηη δελ εέλαη κφλνη ηνπο ζηα ζρνιεέα»,πι5: «αλ δε κε βνεζάζεη εθεέλνο (ν δηεπζπληάο) λα θϊλνπκε ζπλεδξηϊζεηο, λα ηνπο κπάζνπκε ζε θϊπνηα πξϊγκαηα, λα ηνπο παξαζχξνπκε καδέ», Πι5: «φζκσζε ν Ϋλαο απφ ηνλ Ϊιιν [..] αλ φκσο βξεζνχλε ζε κέα νκϊδα κε ζπλαδϋιθνπο ηνπ πνπ ην θϊλνπλ θαη ηνπ πνπλ Ϋια λα δεηο πψο ην θϊλσ ηφηε έζσο ζα αξρέζνπλ λα θαηαξξέπηνληαη θϊπνηα εκπφδηα»,πι5: «πξνζπαζνχκε λα ηνπο αμηνπνηάζνπκε ζε νκϊδεο εθπαηδεπηηθψλ θαη λα θϊλνπκε θϊπνηα δέθηπα αιιειεπέδξαζεο θαη λα παξαζχξνπκε θαη Ϊιινπο κϋζα» 226

235 ζαθά ηξφπν ηελ δξϊζε ηνπ ππνθεηκϋλνπ ζε επέπεδν θαζεκεξηλάο πξαθηηθάο κϋζα ζην πιαέζην ηνπ ζεζκνχ θαζψο θαη ηε δεκηνπξγέα δηθηχσλ, πνπ νδεγνχλ ζηελ αιιαγά θαη βειηέσζε- ζα αλαιπζνχλ δηεμνδηθϊ σο παξϊδεηγκα θαιάο πξαθηηθάο ζηελ επφκελε ελφηεηα, φπνπ ζα παξνπζηαζηεέ θαη ε αλϊιπζε ησλ ζπλεληεχμεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο πεξηθϋξεηϊο ηνπο. ε απηφ ην ζεκεέν ζεκεηψλεηαη πσο απηνέ νη Ϋρνπλ ζπλεηδεηνπνηάζεη πσο γηα λα νδεγεζνχκε ζε αιιαγά θαη λα εθαξκνζηνχλ θϊπνηα κϋηξα κε ζηφρν ηελ ΠηΒ εέλαη αλαγθαέν λα πεηζηνχλ νη εθπαηδεπηηθνέ απφ ηνπο νκνένπο ηνπο θαη φρη απφ Ϋλα ζηϋιερνο ηεο εθπαέδεπζεο. Άιιε δξϊζε πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη απηάο ηεο θαηεγνξέαο εέλαη ε εκπινθά ηνπο ζε πξνγξϊκκαηα θαηλνηνκηψλ καδέ κε εθπαηδεπηηθνχο 115. Δ ζπγθεθξηκϋλε θαηεγνξέα αλαιακβϊλεη επέζεο θαηλνηφκεο πξσηνβνπιέεο ζρεηηθϊ κε ηελ επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. ΣΫινο ε θαηεγνξέα απηά ησλ θαέλεηαη φηη πξνγξακκαηέδεη, ζρεδηϊδεη θαη εθαξκφδεη ηελ επηκνξθσηηθά ηεο δξαζηεξηφηεηα, Ϋρνληαο θαηϊ λνπ Ϋλα ζπγθεθξηκϋλν πιϊλν θαη φρη απιψο εθηειψληαο απηφ ην θαζάθνλ γξαθεηνθξαηηθϊ δηεθπεξαησηηθϊ 116. Πι1: «κφλν κϋζα απφ ηε ζπδάηεζε θαη ην δηϊινγν κε ηνπο Ϊιινπο εθπαηδεπηηθνχο, κπνξεέο λα ηνλ βϊιεηο λα αιιϊμεη ζε Ϋλα βαζκφ λννηξνπέα.» 115 Πι26: «λα δεέμεη θϊηη θαηλνχξην, πρ εγψ εέρα δεέμεη, εέρα δεη ζην εμσηεξηθφ, πνπ ιϋγεηαη εμσηεξηθά αλϊγλσζε [..] Ϋθαλα πξφγξακκα ζπλεθπαέδεπζεο» Πι13: «λα πιεξνθνξεζνχλ θαη λα δνπιεχνπλ κε ηνπο ππνινγηζηϋο πνπ ππάξραλ ζην ζρνιεέν» Πι12: «ζην πιαέζην ην πνιηηηζηηθφ ζηελ πξψηε[..] ζην πιαέζην ηεο πεξηβαιινληηθάο» Πι7: «εε πξνζπϊζεζα λα ζηεξέμσ πξνγξϊκκαηα θαηλνηφκσλ δξϊζεσλ εε θαη λα ηνπο θαηεπζχλσ πξνο ηα ηκάκαηα πγεέαο, πεξηβαιινληηθάο θαη πνιηηηζηηθψλ» Πι6: «εθδάισζε θηιαλαγλσζέαο» Πι5: «πνιιϋο θνξϋο θϊλνπκε κε απηνχο ηνπο αλζξψπνπο ζπλαληάζεηο εθηφο ζρνιεένπ θαη ζϋηνπκε πξνβιεκαηηζκνχο θαη δεηϊκε ηηο απφςεηο ηνπο» Πι3: «εεε πξνζπϊζεζα κε φζνπο ζπλαδϋιθνπο εέραλ ηε δηϊζεζε λα θϊλνπκε πξνγξϊκκαηα καδέ θαη λα ηνπο βνεζάζσ ζε απηϊ, λα ηνπο βξσ πιηθφ, λα ηνπο μεθηλάζσ» Πι2: «ε Ϊιιε δξϊζε εέρε λα θϊλεη κε ηε ζπκκεηνρά κνπ θαη ηελ παξφηξπλζε φζνλ αθνξϊ ζηηο θαηλνηφκεο δξϊζεηο» 116 Πι26: «πξφγξακκα γηα ηελ επηζεηηθφηεηα, Ϋλα ζεκηλϊξην κε παηδηϊ κε δπζθνιέεο αλϊγλσζεο [..] ηα πάξα (παηδηϊ) ηα καγλεηνθψλεζα Ϋθαλα αλϊιπζε θαη φηαλ Ϋθαλα ζεκηλϊξην Ϋβαια ην καγλεηφθσλν[ ] θαη ιϋσ ηη ιϊζε λνκέδεηε φηη Ϋθαλαλ απηϊ ηα παηδηϊ [..]», Πι26: «ζεκηλϊξην γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη ηελ αμέα ηεο επϋιηθηεο δψλεο» Πι23: «Ϋθαλα 36 επηκνξθσηηθϋο ζπλαληάζεηο νη νπνέεο αθνξνχζαλ φια ηα αληηθεέκελα θαη φιεο ηηο εηδηθφηεηεο θαη γλσζηηθϊ αληηθεέκελα θαη ςπρνινγηθϊ θαη δηακφξθσζε ζπκπεξηθνξϊο[..]» Πι22: «θϊλακε κηα ελδνζρνιηθά ζε ζπλεξγαζέα κε ην ΚΑΏΤ θαη βιϋπνπκε θϊπνηα βειηέσζε» 227

236 5. Δ δεχηεξε θαηεγνξέα, πνπ εέλαη θαη ε πνιππιεζϋζηεξε, θαέλεηαη πσο ιεηηνπξγεέ ηππηθϊ, γξαθεηνθξαηηθϊ. ΏλαθΫξεηαη ηππηθϊ θαη αφξηζηα ζηα θαζάθνληϊ ηεο 117 ζε βαζκφ κϊιηζηα πνπ ν ιφγνο ηεο Ϋρεη ζπρλϊ πνιιϋο παχζεηο θαη αζπληαμέεο, ζαλ λα πξνζπαζνχλ λα ζπκεζνχλ ηα θαζάθνληϊ ηνπο θαη θαη επϋθηαζε ηε δξϊζε ηνπο. Βπεκβαέλνπλ ά επηζθϋπηνληαη ηα ζρνιεέα, φηαλ πξνθχπηεη πξφβιεκα εέηε απφ παξϊπνλα γνλϋσλ εέηε γηα δηεπζϋηεζε πξνβιεκϊησλ πνπ αθνξνχλ ζηε ζρνιηθά πξαγκαηηθφηεηα 118. πσο παξαδϋρνληαη νη έδηνη ιεηηνπξγνχλ ππξνζβεζηηθϊ. Ώπηνέ νη Πι3: «θϊλακε δηαιϋμεηο κε γνλεέο, κέιεζα εγψ[..] Ϋθαλα δεκηνπξγηθά γξαθά παξακπζηψλ θαη ηζηνξηψλ» Πι2: «επηκνξθσηηθϋο δξϊζεηο πνπ εέραλ σο ζηφρν ηα λϋα εγρεηξέδηα, κηα Ϊιιε κε ην ζεζκφ ηνπ νινάκεξνπ, επηκνξθσηηθϋο δξϊζεηο ζε εηδηθφηεηεο ζε ζϋκαηα παηδαγσγηθάο δηδαθηηθάο» Πι1: «κάπσο Ϋλα εξγαζηάξη ζην νπνέν ζα δέλακε ηδϋεο απφ θϊπνηεο ηαιαληνχρεο δαζθϊιεο, πνπ Ϋρνπλ άδε βξεη ηνλ ηξφπν θαη ηνλ Ϋρνπλ εθαξκφζεη;», Πι1: «πνιιϋο κνξθϋο ηεο επηκφξθσζεο θαη ζε δηαθνξεηηθϊ δεηάκαηα πϋξα απφ ηα δηδαθηηθϊ αληηθεέκελα» 117 Πι28: «πεγαέλνληαο ζην ζρνιεέν εεε αληηκεησπέδνπκε δηϊθνξα πξνβιάκαηα πνπ ιϋλε νη ζπλϊδειθνη» Πι25: «επηθνηλσλάζηε κε ηα παηδηϊ ηνπο Ϋιεγα» Πι24: «κκκκ εεεε νη εκεξέδεο πνπ δηνξγαλψλνπκε κηα δπν θνξϋο ην ηξέκελν, βιϋπσ φηη εέλαη ελδηαθϋξνπζεο» Πι20: «ζπλαληάζεηο κε λενδηφξηζηνπο [..] ελεκϋξσζε γηα ηελ επϋιηθηε δψλε[..] ζπλεξγαζέα κε δηεπζπληϋο [..] εηζεγάζεηο» Πι17: «εεε πξνγξϊκκαηα εηζαγσγηθάο επηκφξθσζεο, εεε πξνγξϊκκαηα εηδηθάο αγσγάο» Πι16: «εγψ κε θϊπνηνπο δηεπζπληϋο Ϋρνπκε ζπλεξγαζηεέ, γηα πξνγξϊκκαηα επϋιηθηεο δψλεο» Πι15: «Ϋθαλα ζεκηλϊξην γηα παξαγσγά γξαπηνχ ιφγνπ θαη ζηα καζεκαηηθϊ» Πι14: «Ϋρσ θϊλεη θϊπνηα ζεκηλϊξηα θαη εκεξέδεο» Πι14: «πξνθαιψ ζπλϊληεζε ζην γξαθεέν ησλ δαζθϊισλ, ηνπ ελεκεξψλσ[ ] αλαιχσ θϊπνηα πξϊγκαηα πνπ ζα άζειαλ λα ππϊξρνπλ.. γεληθϊ» Πι13: «αλ ππϊξρεη αλϊγθε λα παξαθνινπζψ ην θϊλσ» Πι12: «πϋξα απφ ηηο ζπλαληάζεηο πνπ θϊλνπκε ζπρλϊ αλϊ ηϊμε εεε αο πνχκε ηηο πξψηεο» Πι11: «θαινχκε ηνπο δηεπζπληϋο εθεέ πνπ.. ηνπο ππεχζπλνπο ησλ νινάκεξσλ ζρνιεέσλ[..] ηνπο ζπιιφγνπο δηδαζθφλησλ» Πι8: «θϊλακε επηκνξθψζεηο ζε γλσζηηθϊ αληηθεέκελα θπξέσο πξψηε εεε» Πι4: «λα εέκαη δέπια ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, λα ηνπο βνεζϊσ ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ, λα θϊλσ επηκνξθσηηθϋο ζπλαληάζεηο» 118 Πι28: «εεε ηφηε επεκβαέλεηο ζαλ ππξνζβεζηάξαο θαη παέξλεηο θαη ηε κεξηϊ ηνπ γνληνχ θαη ηνπ δαζθϊινπ» Πι24: «εεε ηηο πην πνιιϋο θνξϋο γηα πξνβιάκαηα ζηε ζχληαμε ηνπ πξνγξϊκκαηνο, καζεζηαθϋο δπζθνιέεο» Πι21: «θαη ηειηθϊ νη κφλνη πνπ βϊδνπλ θξϋλν εέλαη νη γνλεέο φηαλ αξρέδνπλ λα θσλϊδνπλ θαη πνπ παξεκβαέλνπκε εκεέο, γηαηέ δελ κπνξεέο λα παξϋκβεηο αλ δελ Ϋρεηο κέα ιαβά» 228

237 εγθισβέδνληαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ηνπ πεδένπ 119. Ο ιφγνο ηεο κε δξϊζεο ηνπο ηνλέδνπλ πσο εέλαη ε Ϋιιεηςε επηβνιάο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ε παξαδνρά φηη Ϋηζη φπσο εέλαη ε πξαγκαηηθφηεηα, δελ Ϋρνπλ πεξηζψξηα δξϊζεο. Ώπηφ ην επηρεέξεκα, αλ θαη εέλαη βϊζηκν, δεέρλεη πσο δε ρξεζηκνπνηνχλ ην πεξηζψξην θαηλνηνκέαο θαη πξσηνβνπιέαο πνπ ην λνκνζεηηθφ πιαέζην ηνπο αθάλεη πξνο κέα ζεηηθά θαηεχζπλζε. πκπεξαζκαηηθϊ ινηπφλ θαέλεηαη ηειηθϊ λα ππϊξρεη απφζηαζε κεηαμχ ηνπ ξφινπ ηνπ θαη ηεο δξϊζεο ηνπ. ρη κφλν λνκνζεηηθϊ, ηη πξνβιϋπεηαη λα γέλεη θαη δε γέλεηαη αιιϊ θαη ζε φ,ηη ηζρπξέδνληαη νη έδηνη νη φηη εέλαη ν ξφινο ηνπο ζε αληηδηαζηνιά κε ηε δξϊζε ηνπο. ΠξΪγκαηη, νη, ζηελ πιεηνςεθέα ηνπο, θαέλεηαη Ϊιιν λα ππνζηεξέδνπλ ζεσξεηηθϊ γηα ην ξφιν ηνπο θαη Ϊιιν λα πξϊηηνπλ ζην πεδέν, αλ θαη πνιιϋο θνξϋο απηά ε απφζηαζε δηθαηνινγεέηαη κϋζσ ησλ αληέμνσλ αληηθεηκεληθψλ ζπλζεθψλ. πλνπηηθϊ ινηπφλ θαηαιάγνπκε ζην φηη νη πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο Ϋρνπλ ζνιά ζεψξεζε ηεο Ϋλλνηαο ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαέδεπζεο. Ώπηά εέλαη απνηϋιεζκα ηφζν ηεο Πι17: «κε πάξε κέα κεηϋξα λα κνπ πεη φηη Ϋρεη πξφβιεκα ην παηδέ ηεο» Πι11: «γηα λα κελ πσ γηα αθξαέεο πεξηπηψζεηο φηη κπνξεέ θαη εθπαηδεπηηθνέ λα ρξεζηκνπνηνχλ αθφκα θηλεηϊ κϋζα ζηελ ηϊμε, λα θαπλέδνπλ [..] αιιϊ δελ κπνξνχκε λα θϊλνπκε ην ρσξνθχιαθα απιψο παξεκβαέλνπκε ζπκβνπιεπηηθϊ, ελεκεξψλνπκε» Πι9: «ππάξραλ πεξηπηψζεηο [..]πνπ ρξεηϊζηεθε λα αληηδξϊζσ Ϋληνλα, φηαλ εέρα Ϋλα ζπλϊδειθν πνπ δε δερφηαλ ζηελ ηϊμεηο ηνπο καζεηϋο[..] λα ηνπ ζπκέζσ ηνλ ππαιιειηθφ θψδηθα» Πι8: «Ϋρσ αθάζεη κηα αλνηρηά γξακκά κε θηλεηφ ηειϋθσλν θαη φρη κφλν θαη κπνξεέ ζε θαζεκεξηλά βϊζε λα εέκαη ζε επηθνηλσλέα» Πι7: «παξϊ κφλν φηαλ ελνριεζεέ απφ ηνπο γνλεέο, λα πεη ζα πϊσ ζηελ θ.[..] γηα λα δσ αλ επζηαζνχλ ηα παξϊπνλα ησλ γνλϋσλ, λα πϊεη δειαδά ππξνζβεζηηθϊ» 119 Πι28: «έζσο γηα κϋλα θηαέεη ε πνιηηεέα πνπ δελ Ϋδσζε[..] δελ ςάθηζε ην λφκν γηα ηελ αμηνιφγεζε[..] ηψξα Ϋρνπκε ην λα ζπκβνπιϋςεη, αιιϊ δελ Ϋρνπκε θαη ιφγν δειαδά δελ εέκαζηε ρσξέο αληηθεέκελν» Πι27: «ν βιϋπεηε απφ ην ξφιν ηνπ ζπκβνπιεχεη, δελ Ϋρεη Ϊιιν ηξφπν» Πι24: «εε ζηηο αξλεηηθϋο πεξηπηψζεηο.. εεε πξνζπαζεέο εκκϋζσο λα θϊλεηο ππνδεέμεηο,» Πι22: «σο εθ ηνχηνπ δελ Ϋρεηο θαλϋλα δηθαέσκα επαθέεηαη ζηελ θαιά ζϋιεζε ησλ ζπκκεηερφλησλ» Πι21: «ηέπνηα, δελ Ϋρσ θαλϋλα πεξηζψξην» Πι17: «δελ ππϊξρνπλ πνιιϊ πεξηζψξηα, εγψ απιϊ εθεέλν πνπ θϊλσ.. εέλαη πξνζπαζψ κε ηνλ θαιφ ηξφπν» Πι11: «θνβϊκαη απηφ λα πεηο ηα αξλεηηθϊ, εέλαη θαη δχζθνιν θαη δελ κπνξψ λα πσ ηφζν εχθνια φηη ζα ην απνδερηεέ ν Έιιελαο εθπαηδεπηηθφο» Πι10: «εε βνάζεζα φζν κπνξνχζα θαη ιϋγνληαο ηελ Ϊπνςά κνπ[..] δελ εέρα πεξηζζφηεξα δεδνκϋλα, επθαηξέεο λα πσ» Πι3: «απφ εθεέ θαη πϋξα δελ Ϋρνπκε ηε δπλαηφηεηα..[..] Ϋθαλα θϊπνηεο δηαπηζηψζεηο θϊπνηεο δηθϋο κνπ θξέζεηο αιιϊ σο εθεέ θαη ηέπνηα Ϊιιν» 229

238 πξνζσπηθάο ηνπο ζεψξεζεο γηα ηελ Ϋλλνηα, φζν θαη ηεο ζεψξεζεο ηεο Ϋλλνηαο απφ ηελ πιεπξϊ ηεο πνιηηεέαο, ε νπνέα εθ πξννηκένπ δελ εέλαη ζαθάο. Ο ξφινο ηνπο εμαξηϊηαη απφ ηελ Ϋιιεηςε θνπιηνχξαο πνηφηεηαο ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πνπ σο εθ ηνχηνπ Ϋρεη σο ζπλϋπεηα ηελ χπαξμε ελφο κε ιεηηνπξγηθνχ νξγαλσηηθνχ- ζεζκηθνχ πιαηζένπ, ην νπνέν δελ ηνπο δέλεη ζαθεέο αξκνδηφηεηεο θαη εξγαιεέα, γηα λα ιεηηνπξγάζνπλ πξνο ην ζηφρν ηεο πινπνέεζεο ηεο πνηφηεηαο. Δ δξϊζε ηνπο ηδηαέηεξα ζηνλ ηνκϋα ηεο δηαζθϊιηζεο ηεο πνηφηεηαο, πνπ αθνξϊ ζηνλ Ϋιεγρν ηνπ θαηϊ πφζν ηθαλνπνηνχληαη νη δηαζηϊζεηο ηεο πνηφηεηαο θαη βειηηψλνληαη, εέλαη πεξηνξηζκϋλε. Χζηφζν ππϊξρνπλ θϊπνηνη- ιέγνη- πνπ μεπεξλνχλ ηα φπνηα εκπφδηα θαη ρξεζηκνπνηνχλ ζεηηθϊ ην πεξηζψξην θαηλνηνκέαο θαη πξσηνβνπιέαο πνπ δηαζϋηνπλ θαη αλαπηχζζνπλ δξϊζεηο πνπ ζπκβϊιινπλ ζηελ πνηφηεηα θαη ζηε δηαζθϊιηζά ηεο. Οη απηνέ, σο παξϊδεηγκα θαιάο πξαθηηθάο ζα αλαιπζνχλ ζηελ επφκελε ελφηεηα. 230

239 Αλάδεημε ηεο θαιήο πξαθηηθήο ησλ κέζα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηε παξνχζα ελφηεηα ζηφρνο εέλαη λα αλαδεηρηεέ ε θαιά πξαθηηθά θϊπνησλ. Δ θαιά πξαθηηθά ησλ κπνξεέ λα πξνθχςεη, φπσο ζα θαλεέ, φηαλ ππϊξρνπλ εθπαηδεπηηθνέ πνπ Ϋρνπλ ηε δηϊζεζε λα ζπλεξγαζηνχλ θαη δηαζϋηνπλ κηα αλϊινγε θνπιηνχξα. ηελ παξνχζα ελφηεηα κϋζα απφ ηηο εκέ-δνκεκϋλεο ζπλεληεχμεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζα δηαπηζησζεέ θαη ζα ππϊξμεη ζχγθξηζε ηεο θαιάο πξαθηηθάο ησλ ιέγσλ κε ηα φζα ππνζηεξέδνπλ νη έδηνη νη εθπαηδεπηηθνέ γηα ηνπο ζπγθεθξηκϋλνπο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ζα επηβεβαησζεέ ε θαιά πξαθηηθά ησλ ελψ ζπγρξφλσο ζα Ϋρνπκε ηελ επθαηξέα λα ζθηαγξαθάζνπκε ηηο πξνυπνζϋζεηο αλϊπηπμεο πξσηνβνπιηψλ θαιάο πξαθηηθάο. Δ ζπλεράο θαηεγνξηνπνέεζε πνπ πξνυπνζϋηεη ε grounded theory νδάγεζε ζηελ θαηαζθεπά ηνπ παξαθϊησ εξκελεπηηθνχ ζράκαηνο, πνπ αθνξϊ ζηε ζηϊζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζε ζρϋζε κε ην, ην νπνέν θαη ζα γέλεη πξνζπϊζεηα λα εμεγεζεέ ζηε ζπλϋρεηα. 231

240 ΥΔΜΏ 3: ΣΏΔ ΒΚΠΏΕΑΒΤΣΕΚΟΤ Β ΥΒΔ ΜΒ ΥΟΛΕΚΟ ΤΜΐΟΤΛΟ Καηαξράλ θαέλεηαη φηη γηα ηελ θαιά πξαθηηθά ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ζηφρν ηελ πνηφηεηα εέλαη απαξαέηεηε ε χπαξμε ζρεηηθάο θνπιηνχξαο ησλ ηδέσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηελ νπνέα ηε 232

241 δηαθξέλεη ε δηϊζεζε γηα δξϊζε θαη γηα αιιαγά λννηξνπέαο 120. Ώπηά εέλαη θαη ε πξψηε θαηεγνξέα εθπαηδεπηηθψλ, πνπ ζθνπεχνπκε λα αλαδεέμνπκε ζε απηάλ ηελ ελφηεηα, γηαηέ κϋζα απφ απηά ηελ θαηεγνξέα ζα θαλεέ ε γϋλλεζε κηαο δπλακηθάο κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη ζηελ πεξέπησζε πνπ εέλαη θαη νη δχν πξνδηαζεηηκϋλνη γηα θαηλνηφκν δξϊζε. Ώπηνέ νη εθπαηδεπηηθνέ θαέλεηαη φηη μεπεξλνχλ ηηο δπζθνιέεο θαη ηα εκπφδηα πνπ δεκηνπξγεέ ε απνπζέα θνπιηνχξαο πνηφηεηαο ζην πιαέζην ηνπ ππαξθηνχ ζρνιεένπ. ΣΫηνηεο δπζθνιέεο θαη εκπφδηα εέλαη: ε ζπλεξγαζέα 121, ε επηθνηλσλέα ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο 122, ε 120 Πι102: «θνέηαμε λα δεηο, πξνζσπηθϊ ζα κηιάζσ ππάξρε ε επηζπκέα Ϊζρεηα κε ην εεε ην γεγνλφο φκσο..φηη βξάθακε ζην ηελ επηζπκέα λα αλαδεέμεη Ϋλα εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα, άηαλ πνιχ ελζαξξπληηθφ» Πι103: «γηαηέ πνιιϋο θνξϋο ληψζσ λα κελ κπνξψ λα θϊλσ ηέπνηα ζαλ λα εέλαη κπξνζηϊ Ϋλα ηνέρνο» Πι104: «απφ κφλνη καο, απηφ δε ζεκαέλεη πσο νη δε καο παξφηξπλαλ..» Πι105: «απφ θεη θαη πϋξα εέηε κνπ δάηαγε εέηε δε κνπ δάηαγε, εκεέο εθαξκφδακε» Πι106: «εεε θνηηϊμηε λα δεέηε, απηφο πνπ ζϋιεη λα θϊλεη Ϋλα πξφγξακκα, αλεμϊξηεηα αλ ζα Ϋξζεη ν ά ν πξντζηϊκελνο ά ν δηεπζπληάο λα ηνπ πεη» Πι106: «θϊπνηα πξϊγκαηα απφ θϊπνηνπο ζπλαδϋιθνπο εθαξκφδνληαη δειαδά φζνλ αθνξϊ ζηα πξνγξϊκκαηα θαη ζηελ επϋιηθηε δψλε θαη Ϊιια θαηλνηφκα πξνγξϊκκαηα» Πι106: «ππϊξρνπλ ζπλϊδειθνη πνπ ελδηαθϋξνληαη θαη πξαγκαηηθϊ κπαέλνπλ κπξνζηϊ» Πι107: «φζνη εθπαηδεπηηθνέ εέλαη κνξθσκϋλνη, ελλνψ Ϋζησ λα Ϋρνπλ Ϋλα δηδαζθαιεέν ά εζσηεξηθϊ κνξθσκϋλνη.. λα ε θνπιηνχξα, δειαδά λα Ϋρνπλ δηαβϊζκαηα, λα ηνπο αξϋζνπλ ηα κνπζεέα, λα εέλαη ζε θνηλσληθϋο δνκϋο θαη δξϊζεηο, απηνέ Ϋρνπλ ηξφπν θαη αληαπεμϋξρνληαη ηα πξνβιάκαηα, θϊλνπλ απηφ πνπ ζϋινπλ» 121 Πι102: «πξψηα πξψηα δε λνκέδσ φηη ε δηνέθεζε ζθνηέδεηαη, ζπγγλψκε γηα ηελ Ϋθθξαζε, γηα ην αλ εζχ θϊλεηο πξνγξϊκκαηα ά φρη.. θαη αλ απηφ γέλεηαη ζε ηειεπηαέα αλϊιπζε νθεέιεηαη ζην θηιφηηκν θϊπνησλ» Πι103: «Ϋρνπκε κηα λννηξνπέα ηελ ηϊμε κνπ θαη ηέπνηα Ϊιιν, εγψ ζεσξψ πσο εέκαζηε ην ζρνιεέν θαη φρη ε ηϊμε θαη εέκαζηε φινη καδέ θαη πξϋπεη φινη καδέ λα θηλεζνχκε θαη ν Ϋλαο βνεζϊ ηνλ Ϊιιν» Π104: «αλ ζϋιεη Ϋλαο δϊζθαινο κπνξεέ λα κελ ηνλ αθνχζεη (ην ).. λα κελ ζπλεξγαζηνχλ δειαδά» Πι106: «εεε κεξηθνέ.. δελ ζπλεξγϊδνληαη θαλ δελ ζπλεξγϊδνληαη δειαδά δελ ηνπο βιϋπεηο» Πι107: «απηφ πνπ γέλεηαη εέλαη φηη ν θαζϋλαο θιεέλεη ηελ πφξηα ηνπ θαη θϊλεη φ,ηη ζϋιεη ζηελ πξνζπϊζεηϊ ηνπ λα θϊλεη θαιϊ ηε δνπιεηϊ ηνπ, δελ ππϊξρεη ζπλεξγαζέα» Πι106: «αιιϊ πνιιϋο θνξϋο ζεσξψληαο εέηε εγσηζηηθϊ κφλνη καο ζα δϊζθαινη, γηαηέ εέκαζηε ιέγν εγσηζηϋο θαη ζεσξνχκε φηη ηα πϊληα κπνξνχκε λα ηα βγϊινπκε εηο πϋξαο» 122 Πι102: «ππϊξρνπλ δχν δεηάκαηα πξψηα αλ καο ελδηαθϋξνπλ θαη κεηϊ αλ ην Ϋρνπκε θαηαιϊβεη φιν απηφ(ηηο εγθπθιένπο πνπ αλαθϋξνληαη ζηελ πνηνηηθά αλαβϊζκηζε)» Πι103: «λα.. δειαδά απφ ηελ πεξέπησζε ηνπ ππνπξγεένπ αθφκα δειαδά ην ππνπξγεέν βιϋπεη θαη ηνπο δαζθϊινπο θαη ηνπο εθ ηνπ καθξφζελ, δελ αζρνιεέηαη καδέ ηνπο, νχηε ηη θϊλνπλε, νχηε ηη ρξεηϊδνληαη» Πι106: «ε πιεηνςεθέα θηλνχκαζηε ηελ ηειεπηαέα ζηηγκά, λα θϊλνπκε θϊηη ρσξέο φξακα» 233

242 αλαγθαηφηεηα ηεο ζπκκεηνράο θαη ε ζπλαέλεζε 123 γηα ηηο θαηλνηνκέεο ά αιιαγϋο πνπ ζπκβϊιινπλ ζηελ ΠηΒ, πνπ απνηεινχλ παξϊγνληεο ηεο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο, ηεο βαζηθάο πξνυπφζεζεο ηεο ΠηΒ, φπσο αλαδεέρηεθε ζην ζρεηηθφ θεθϊιαην, ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε 124, ηα θέλεηξα 125, ηα θαηϊιιεια εξγαιεέα 126. ηελ πεξέπησζε πνπ ηϋηνηνη εθπαηδεπηηθνέ ζπλαληάζνπλ κε ηα έδηα ραξαθηεξηζηηθϊ ηφηε αλαπηχζζεηαη κηα πνιχ ζεηηθά δπλακηθά πνπ βνεζϊεη ηελ θαηλνηφκν δξϊζε 127. Έλα βαζηθφ ζηνηρεέν πνπ 123 Πι102: «μϋξεηο ηη γέλεηαη; ΜεξηθΫο θνξϋο ιεηηνπξγνχκε δηπξφζσπα, δειαδά ιϋκε λαη λα Ϋρνπκε ζπλεξγαζέα (κε ) λα Ϋρνπκε παηδαγσγηθϋο ζπγθεληξψζεηο, κφιηο φκσο κϋλνπκε κφλνη θαη θιεέλνπκε ηηο πφξηεο θαη ην απνξξέπηνπκε Ϊζρεκα απηφ, ιϋκε δε καο παξαηϊο ηψξα πνπ ζα αιιϊμνπκε, κηα ραξϊ δνπιεχνπκε» Πι103: «εέλαη δχζθνιν κεξηθϋο θνξϋο λα πεέζεηο γηα απηφ πνπ πξϋπεη λα γέλεη βιϋπνπκε φηη εέλαη ζεηηθφ αιιϊ φηαλ πϊκε ζηελ πξϊμε..» Πι102: «φζεο θνξϋο Ϋρσ κηιάζεη κϋζα ζην ζχιινγν αηζζϊλνκαη πεξέεξγα γηαηέ δε βιϋπνπλ ηα πξϊγκαηα φπσο εγψ.. δελ κπνξνχκε λα επηθνηλσλάζνπκε» Πι103: «εδψ εέλαη ιέγν δχζθνια ηα πξϊγκαηα.. πηζηεχσ φηη ηνπο αλαγλσξέδνπλ φηη Ϋρνπλ πξνγξϊκκαηα, αιιϊ Ϋρνπλ θαη κηα ζηϊζε Ϋια ξε ηη θϊλνπλ θαη ζηγϊ ηη θϊλνπλ;» Πι106: «ά ζα πεηο λαη εθεέλε ηε ζηηγκά αιιϊ δε λνκέδσ φηη ζα ππαθνχζνπλ ζε απηφ πνπ ιϋεη ν, πνιινέ ζα αδηαθνξάζνπλ.. εγψ βιϋπσ θαη ζηα ζεκηλϊξηα πνπ πνιιϋο θνξϋο πεγαέλνπκε.. σρ.. ηη καο εέπε ηψξα;» Πι107: «απηφο (ν ) ζπλαληϊ ζπλάζσο θιεηζηϋο πφξηεο θαη θιεηζηϊ απηηϊ θαη απφ πϊλσ θαη απφ θϊησ θαη παξαηηεέηαη ζε εηζαγσγηθϊ θαη αδηαθνξεέ» 124 Πι102: «πεξηζζφηεξν δηϊβαζκα..ην θαθφ εέλαη φηη δεηϊκε ζπλϋρεηα απφ ην βνάζεζϋ κε δψζε κνπ κηα ζπληαγά.. λνκέδσ πσο πξϋπεη λα εέκαζηε ζπλϋρεηα ζε κηα εζσηεξηθά αλαδάηεζε θαη βειηέσζεο εκεέο νη δϊζθαινη» Πι103: «Ϋια εδψ ηψξα ακϋζσο λα κνπ δψζεηο ιχζε» Πι104: «λνκέδσ φηη ν βαζηθφηεξνο ιφγνο πνπ ζϋινπλ ην εέλαη απηφο, φπσο παέξλνπλ ην γηαηξφ ηε λχρηα» Πι106: «αιιϊ θαη ην Ϊιιν λα αλνέμεηο Ϋλα βηβιέν ά λα ςϊμεηο ζην έληεξλεη ά λα ςϊμεηο ζε εγθπθινπαέδεηεο λα κελ ην θϊλνπλ, λα κε ζϋινπλ λα ην θϊλνπλ» 125 Πι103: «(ε αμηνιφγεζε) ζα καο βνεζάζεη λα γέλνπκε θαιχηεξνη.. λα δνχκε ηνλ εαπηφ καο.. λα δνχκε ηηο ειιεέςεηο καο.. ηηο ζηϊζεηο καο θαη λα πϊκε ιέγν παξαπϋξα» Πι105: «πφζα παέξλεηο; 1200; ΠΪξε 1500 θαη ζα δνπιϋςεηο, ζα δψζεηο ρξάκα θαη ζα ην ειϋγμεηο» Πι106: «γηαηέ ππϊξρνπλ Ϊηνκα πνπ δνπιεχνπλ πξαγκαηηθϊ θαη πνπ πξϋπεη λα ακεηθηνχλ» 126 Πι103: «πξνζπαζψ πϊληα λα ηζεθϊξσ πνχ εέκαζηε, ηη Ϋρνπκε θϊλεη, θαη πνχ βξηζθφκαζηε» Πι104: «Ϋρσ ηελ αέζζεζε φηη φια απηϊ εέλαη.. γηα ην ζεαζάλαη θαη ιφγηα Ϋηζη, κεηϊ δελ ειϋγρεη θαλϋλαο ηη Ϋρεη γέλεη, ηη εηπψζεθε, ηέπνηα, ηέπνηα, Ϋηζη Ϋρσ απηάλ ηελ αέζζεζε θαη φηη εέλαη γηα λα δεέρλνπκε φηη θϊηη θϊλνπκε» Πι105: «ππϊξρεη κηα αηκφζθαηξα πεξηξξϋνπζα ζϋιεη λα δνπιϋςεη, ζα δνπιϋςεη, δελ ζϋιεη λα δνπιϋςεη, δε ζα δνπιϋςεη θαη δε ζα ειεγρζεέ θαληϊδνκαη γηα απηφ (ν ), φπσο ζπκβαέλεη θαη κε εκϊο (ηνπο εθπαηδεπηηθνχο)» 127 Πι101: «Ϋρεη Ϋξζεη αξθεηϋο θνξϋο ζην ζρνιεέν, Ϋρεη ελδηαθεξζεέ αξθεηϊ γηα ηα παηδηϊ, ηα αγαπϊεη πξαγκαηηθϊ, φπνηε Ϋξρεηαη ηα αγθαιηϊδεη, ηα θηιϊεη..» Πι101: «κε Ϋρεη θαζνδεγάζεη φζνλ αθνξϊ ζην πξφγξακκα ησλ ζπνπδψλ γηα ην δεκνηηθφ, γηαηέ ζηφρνο καο εέλαη απηϊ ηα παηδηϊ λα κϊζνπλ βαζηθϋο.. βαζηθϊ πξϊγκαηα» 234

243 αλαδεηθλχεηαη εέλαη ε ηθαλφηεηα ζπλεξγαζέαο. ΠξΪγκαηη, νη πνπ ιεηηνπξγνχλ ζπλεξγαηηθϊ θαη θαηαθϋξλνπλ λα πεξϊζνπλ Ϋλα θιέκα νκϊδαο, κπνξνχλ λα ελεξγνπνηάζνπλ θϊπνηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ εέλαη, φκσο, Ϋηνηκνη λα ιεηηνπξγάζνπλ κε απηφλ ηνλ ηξφπν. Έηζη, ε ζεηηθά ζηϊζε θαη ησλ δχν πιεπξψλ γηα ζπλεξγαζέα βνάζεζε θϊπνηνπο λα δξϊζνπλ ελζαξξπληηθϊ, δηεπθνιπληηθϊ, ππνβνεζεηηθϊ θαη λα γέλνπλ απνδεθηνέ, ζπλεπψο ρξάζηκνη θαη νπζηαζηηθνέ γηα θϊπνηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Δ ηαπηφρξνλε ζεηηθά ζηϊζε ινηπφλ σο πξνο ηελ αλϊγθε ζπλεξγαζέαο θαέλεηαη λα ζπλδϋεηαη θαη κε κηα ζεηηθά ζηϊζε πξνο ηελ αλαγθαηφηεηα γηα βειηηψζεηο θαη αιιαγϋο πνπ ζα Πι101: «κνπ Ϊξεζε πνιχ, γηαηέ κνπ δψζαηε ηδϋεο πνπ δε ζα ηηο ζθεθηφκνπλα ά ζα πέζηεπα φηη δελ ζα κπνξνχζαλ λα γέλνπλ» Πι101: «κνπ Ϋδσζε θαη θϊπνηα βηβιέα απφ ην παλεπηζηάκην ζπδεηάζακε θϊπνηα πξϊγκαηα πνπ ζα κπνξνχζακε λα εθαξκφζνπκε» Πι101: «κπνξεέ λα ζε θαζνδεγάζεη, λα ζνπ πεη θϊπνηα πξϊγκαηα, πνπ εζχ λα κελ Ϋρεη ζθεθηεέ» Πι102: «κϋζα απφ θϊπνηεο ζπκβνπιϋο, αθφκα θαη απφ ηνλ ηξφπν πνπ καο πιεζηϊδεη» Πι102: «ην γεγνλφο φκσο φηη βξάθακε ζην καο.. ηελ επηζπκέα λα αλαδεέμεη Ϋλα εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα άηαλ πνιχ ελζαξξπληηθφ» Πι102: «εέλαη Ϋλαο πνιχ δεζηφο Ϊλζξσπνο, ηνλ ελδηαθϋξεη ε νπζέα, Ϋζημε ζϋκαηα φπσο ε ζρνιηθά βέα άξζε θνληϊ καο, καο πιεζέαζε [ ]Ϋθαλε ζεκηλϊξηα πξσηφγλσξα γηα καο» Πι102: «πξψηα απφ φια εέκαη άζπρε φηη ζε φ,ηη θαη λα πεηξακαηηζηψ ζα εέλαη δέπια κνπ» Πι103: «λα βϊινπκε Ϋλα πξφγξακκα δξϊζεο ηνπ ζρνιεένπ, απηφ ζε ζπλεξγαζέα κε ην, ην εέραλ πξνηεέλεη θαη νη δχν ηνλ Ενχλην» Πι103: «εέλαη απηφο πνπ ζα εέλαη εθεέ φηαλ ζα ηνλ ρξεηαζηνχκε, πνπ ζα καο δψζεη Ϋλαπζκα γηα θϊηη επηπιϋνλ, ζα ζηεξέμεη θϊζε πξνζπϊζεηϊ καο θαη.. ζα ζηαζεέ θξηηηθϊ ζε θϊπνηεο δξαζηεξηφηεηεο» Πι104: «ε κφλε θνξϊ πνπ αηζζϊλζεθα φηη ππϊξρνπλ εέλαη ηψξα κε ηα παηδηϊ [..] ηψξα αζρνινχληαη, καο παέξλνπλ ηειϋθσλν λα πνχκε γηα ην Ϋλα λα πνχκε γηα ην Ϊιιν, Ϋξρνληαη ζην ζρνιεέν, δεέρλνπλ ελδηαθϋξνλ» Πι104: «ν βνεζφο κνπ, κε ζπκβνπιεχεη, αληαιιϊζζνπκε απφςεηο, ηνπ αλαθϋξσ δεηάκαηα πνπ αλαθχπηνπλ, εμεηϊδνπκε ζηξαηεγηθϋο[..] δηνξζψλνπκε» Πι105: «ε ζην ηϋινο ηεο πεξπζηλάο ρξνληϊο καο Ϋδσζε ην πιαέζην κϋζα ζην νπνέν κπνξνχκε λα θηλεζνχκε, εθεέ κπάθε ν ξφινο ηεο επηκφξθσζεο, ηεο εμσηεξηθάο θαη ηεο ελδνζρνιηθάο» Πι105: «αθνξκά δφζεθε απφ ηε, ηε ηελ ελεκεξψλσ φπνηε Ϋξρεηαη ζην ζρνιεέν, ηη θϊλακε, πψο ην θϊλακε, γηαηέ ην θϊλακε» Πι105: «ηελ πεξένδν απηά πνπ κηιϊκε λα Ϋρσ Ϋλα πνπ θνζκεέ ην ρψξν καο[..]θαη απηά θαη ν.. αλαβϊζκηζε ην ξφιν ηνπ» Πι106: «εγψ βιϋπσ θξέλνληαο απφ ηνπο εδψ, φηη θϊλνπλ δνπιεηϊ» Πι106: «Ϋρεη Ϋξζεη πνιιϋο θνξϋο [..] Ϋρεη κπεη ζηηο ηϊμεηο[..] κε πξνγξϊκκαηα θαη νη δχν νη [..] ζπδεηνχζαλ, ξσηνχζαλ ηνπο ζπλαδϋιθνπο [.] δειαδά εγψ βιϋπσ απφ απηϊ ηα δχν πξφζσπα κηα πνιχ θαιά φςε ηνπ ζεζκνχ ηνπο θαη ηνπ ξφινπ ηνπο» 235

244 πξνϋιζνπλ απφ πξνζσπηθά ελεξγνπνέεζε θαη δξϊζε 128 θνηλά θαη πϊιη θαη ζηηο δχν πιεπξϋοεθπαηδεπηηθψλ θαη. Ώπηφο ν ζπλδπαζκφο, φηαλ ππϊξμεη- θαη δελ θαέλεηαη λα πξνθχπηεη ζπρλϊ- φπσο δηαπηζηψλεηαη απφ ηα απνζπϊζκαηα ησλ ζπλεληεχμεσλ ζηηο αλαθνξϋο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηνπο ζπλαδϋιθνπο ηνπο, κνηϊδεη λα αληηζηαζκέδεη θϊπσο ηελ Ϋιιεηςε θνπιηνχξαο πνηφηεηαο ά κϊιινλ λα παξϊγεη ηελ αλϊγθε χπαξμεο κηαο ηϋηνηαο 129. Δ δεχηεξε θαηεγνξέα πνπ πεξηιακβϊλεη θαη ηελ πιεηνςεθέα ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαηϊ ηα ιεγφκελα ησλ ζπλαδϋιθσλ ηνπο αιιϊ θαη ησλ, φπσο θϊλεθε θαη ζηελ πξνεγνχκελε 128 Πι101: «γηα παξϊδεηγκα ηηο πξνϊιιεο ζηελ ψξα ηνπ καζάκαηνο εέρα θϋξεη εθεκεξέδα θαη δηαβϊδακε θϊπνηα Ϊξζξα ά θφκηθο παηδηθϊ, πνπ δελ εέραλ δηαβϊζεη πνηϋ ά ηψξα ηνπο πεγαέλσ ινγαξηαζκνχο ΟΣΒ, ΑΒΔ [..] θϊλνπκε πξϊγκαηα δειαδά πνπ εέλαη γχξσ απφ ηε δσά ηνπο[ ] ά ηα Ϋβαια λα δηαβϊζνπλ θνξνινγηθϋο δειψζεηο ά λα θηηϊρλνπλ αηηάζεηο» Πι102: «Ϋρσ αζρνιεζεέ πνιχ κε πξνγξϊκκαηα πγεέαο, κε πξνζσπηθϋο ζρϋζεηο, απηνεθηέκεζε, Ϊγρνο» Πι102: «πεξηβαιινληηθϊ.[..] θαη Ϋλα πνιηηηζηηθφ Ϋθαλα» Πι103: «ην ζϋκα ηεο ζηάξημεο, λα ζπγθεληξσλφκαζηε θαη λα ζπδεηϊκε, θϊηη πνπ.. δελ ην εέρακε θϊλεη παιηφηεξα» Πι103: «Ϋρνπλ γέλεη θϊπνηα βάκαηα, αο πνχκε κε ηελ επϋιηθηε δψλε, άδε βϊιακε Ϋλα ζϋκα πνπ ζα ην επεμεξγαζηνχλ φινη, Ϋρνπλ θϊλεη Ϋλα πιϊλν κηθξφ ά κεγϊιν αλϊινγα ν θαζϋλαο» Πι103: «εέπακε λα πϊξνπκε πξφγξακκα θηιαλαγλσζέαο» Πι103: «Ϋθεξε () Ϋλα παθϋην απφ ην ΚΑΏΤ δηαρεέξηζεο ηνπ Ϊγρνπο πνπ Ϋρεη θαη αζθάζεηο πξαθηηθάο κνξθάο, ηηο νπνέεο θϊλεη ε δαζθϊια» Πι104: «γεληθψο κηιϊκε γηα ηα πϊληα, δεηάκαηα πνπ Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηα παηδηϊ, κε ηε ζπκπεξηθνξϊ ηνπο, κε ην κϊζεκα[..] εγψ απφ ηνπο λϋνπο ζϋισ λα καζαέλσ» Πι106: «εθαξκφδνπκε θαη ελδνζρνιηθά επηκφξθσζε εε εέλαη Ϊιιν πξϊγκα, ζα ζνπ δψζσ εζϋλα, λα ζε θϊλσ θνηλσλφ ζηηο αλεζπρέεο ηηο δηθϋο κνπ, πϊκε θαιϊ, θαη εγψ ζα πϊξσ απφ εζϋλα» Πι106: «ζεσξψ ζεκαληηθφ ην ξφιν ηεο ελδνζρνιηθάο επηκφξθσζεο.. πνπ ζεκαέλεη φηη νξγαλψλνληαη δηδαζθαιέεο θαλνληθϊ, θϊλεηο ηζηνξέα πνχ βξέζθεζαη; Να Ϋξζσ;[..] πψο ζνπ θϊλεθε; ζπδεηϊκε ζηα δηαιεέκκαηα αλεπέζεκα θαη αλϊ ηξέκελν γέλεηαη ε ιεγφκελε αλαηξνθνδφηεζε δειαδά θαζφκαζηε θαη βιϋπνπκε ηη θϊλακε[..] ηη πϋηπρε, ηη δελ πϋηπρε[..] κπνξεέ λα ζνπ θαληϊδεη ηδεαηφ, αιιϊ απηφ εέλαη φπσο ην αθνχο» Πι106: «κε Ϋλα πξφγξακκα αγσγάο πγεέαο» Πι106: «θϋηνο μεθέλεζαλ ζην ζρνιεέν κνπ δχν δηαθνξεηηθϊ πξνγξϊκκαηα» 129 Πι102: «ζπλεξγαζηάθακε, νξγαλψζακε ζεκηλϊξην γηα ηνπο δαζθϊινπο πνπ Ϋπαηξλαλ πξψηε θνξϊ πξφγξακκα κε πξσηνβνπιέα ησλ θαη απηφ, εέκαζηε κηα θαιά νκϊδα ζϋισ λα πηζηεχσ» Πι102: «εθφζνλ ππϊξρεη κέα νκϊδα αλζξψπσλ πνπ ζπλεξγαδφκαζηε, πνπ βιϋπνπκε θϊπνηα πξϊγκαηα δηαθνξεηηθϊ, πνπ Ϋρνπκε δέπια καο αμηφινγνπο, λνκέδσ πσο θϊπνηα ζηηγκά ζα θαηαθϋξνπκε λα γέλνπκε πεξηζζφηεξνη, παξϊδεηγκα θαη γηα Ϊιινπο, δε λνκέδσ φηη ππϊξρεη Ϊιινο ηξφπνο, ε δηαδηθαζέα καο εέλαη απηά πνπ ζα πεέζεη» Πι105: «Ϋλα θιέκα αιιεινζπλεξγαζέαο, εκπηζηνζχλεο, πγηνχο αληαγσληζκνχ ά κϊιινλ Ϋιιεηςεο αληαγσληζκνχ, απινχζηαηα ν θαζϋλαο εθεέ πνπ κπνξεέ, πξνζθϋξεη» 236

245 ελφηεηα, δελ επηζπκεέ ηελ αιιαγά δξϊζεο νχηε Ϋρεη θνπιηνχξα αλϊινγε πνπ λα ππνζηεξέδεη ηελ αιιαγά θαη ηελ επαγγεικαηηθά εμϋιημε 130. Δ θαηεγνξέα απηά, φηαλ επηδεηεέ ην, εέλαη γηα ιχζεηο πνπ αθνξνχλ πξνβιάκαηα ηεο θαζεκεξηλφηεηαο 131, ζεκεέν ην νπνέν αλαδεέρηεθε θαη ζηηο ζπλεληεχμεηο ησλ. Γηα απηάλ ηελ θαηεγνξέα εθπαηδεπηηθψλ, ε νπνέα θαέλεηαη λα εέλαη ε κεγαιχηεξε, αθφκα θαη νη πνπ εληϊζζνληαη ζηελ νκϊδα ηεο «θαιάο πξαθηηθάο» δελ θαέλεηαη λα κπνξνχλ λα βνεζάζνπλ νπζηαζηηθϊ, ηνπιϊρηζηνλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε πνπ ζα αλαδεηνχζε ηε βειηέσζε (σο πξνυπφζεζε γηα ηελ πνηφηεηα, ηε δηαζθϊιηζά ηεο θαη ηελ αλϊπηπμε κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο) θαη ηελ πξνζσπηθά θαη/ά ζπιινγηθά δξϊζε. Καη απηφλ φκσο ηνλ ηξφπν, ε φπνηα πξνζπϊζεηα αθφκα θαη ησλ πνπ εθδειψλνπλ «θαιά πξαθηηθά» θαηαιάγεη ζηελ αλαπαξαγσγά, ηελ αθηλεζέα θαη ζηε γξαθεηνθξαηηθά δηεθπεξαέσζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο Πι101: «έζσο εέλαη ζηελ πϊζηα καο ζαλ Έιιελεο, ζθεθηφκαζηε δηαθνξεηηθϊ, ζϋιεη θαηξφ....επϋκελε θαη εγψ Ϋιεγα έζσο γηαηέ βαξηνχληαη, έζσο γηαηέ εέλαη κεγϊινη λννηξνπέα» Πι103: ««ππϊξρεη κηα λννηξνπέα φηη απηϊ πνπ Ϋκαζα ηειεέσζε, φ,ηη θαη λα κνπ ιϋλε θαηλνχξην» Πι107: «απηνέ πνπ θϊλνπλ θαηλνηφκα πξνγξϊκκαηα δελ επεξεϊδνπλ ηνπο Ϊιινπο κε ηέπνηα» Πι107: «επεηδά πνιινέ δελ Ϋρνπλ ηνλ ηξφπν λα ηνπ πνχλε ξε ηξϊβα απφ εδψ, ηνλ απαμηψλνπλ κε δέλνληαο θακέα ζεκαζέα, κελ απαληψληαο ζε θακέα» Πι107: «βαξηνχληαη θπξηνιεθηηθϊ λα Ϋξζνπλ απνγεχκαηα, λα θαζέζνπλ λα θϊλνπλ κηα ζπδάηεζε» Πι106: «πηζηεχσ φηη ε πιεηνςεθέα πνπ ζα πεη φρη ζηελ αξρά Ϋλα κεγϊιν κϋξνο, Ϋλα κεγϊιν κϋξνο πηζηεχσ δελ αιιϊδεη. 131 Πι106: «πνιινέ ζπλϊδειθνη.. λα ηνπ ιχζνπλ ην πξφβιεκα Ϊκεζα» Πι104: «θ. Ϋρσ Ϋλα παηδϊθη, ηη λα θϊλσ; Αψζε κνπ Ϋλα ηπθινζνχξηε[.] γηα απηφ ζϋινπλ φινη πνξεέεο[.] φηαλ ιεο ζϋισ κηα πνξεέα εέλαη ζα λα ιεο δε ζϋισ ηελ επζχλε» Πι103: «Ϋια εδψ λα κνπ δψζεηο ιχζε ακϋζσο θαη ηψξα» 132 Πι102: «γηαηέ εέλαη κηα πξαθηηθά πνπ κε μεβνιεχεη, γηαηέ κε βγϊδεη απφ.. [..] απηφ πνπ Ϋρσ ζπλεζέζεη» Πι103: «ηηο εγθπθιένπο ηηο πεξηζζφηεξεο θνξϋο δελ ηηο δηαβϊδνπλ.. ππνγξϊθνπλ ρσξέο λα ηηο δηαβϊδνπλ» Πι104: «βϊδνπκε πξψηα ηνλ εαπηφ καο, εθεέ εέλαη ε αηηέα ηνπ θαθνχ, φηη πϊλσ απφ φια ζα θνηηϊμσ λα ζρνιϊζσ ζηελ ψξα κνπ, λα κε δηαζαιεπηεέ ηέπνηα απφ ηνλ κηθξφθνζκφ κνπ, νχηε 5 ιεπηϊ λα κεέλσ πέζσ» Πι104: «ε λννηξνπέα καο εέλαη λννηξνπέα δεκνζένπ ππαιιάινπ, δελ εέλαη απφιαπζε ε δνπιεηϊ καο, κε απνηϋιεζκα λα Ϋρνπκε δεκνζηνυπαιιειηθά λννηξνπέα» Πι105: «νη εκϋηεξνη ησλ εκεηϋξσλ, λα πϊξνπκε ηε ζεζνχια καο ζα θαηϋβεηο εζχ ζην επέπεδφ κνπ, δε ζα αλϋβσ εγψ ζην δηθφ ζνπ» Πι106: «θαη βιϋπσ θαη λϋνπο αλζξψπνπο λα εέλαη 5 ρξφληα ππεξεζέαο θαη λα ελδηαθϋξνληαη κφλν ηη ζα θϊλνπλ ζηελ ηϊμε ηνπο θαη απηφ. ΒπηθαλεηαθΪ.. [..] ην ηη νξέδεη ν λφκνο, λα κπσ ζηελ ηϊμε κνπ λα θϊλσ ην κϊζεκϊ κνπ λα θχγσ» 237

246 Με βϊζε ηα φζα πξνεγάζεθαλ, ζα κπνξνχζε ινηπφλ θαλεέο λα ππνζηεξέμεη φηη ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ηδηαέηεξα ζε φηη αθνξϊ ηε δηϊζηαζε θαη εθπαηδεπηηθνέ πθέζηαηαη κηα Ϋιιεηςε ελδηαθϋξνληνο θαη Ϋιιεηςε πξνβιϋςεσλ γηα ηελ πνηφηεηα θαη ηε δηαζθϊιηζά ηεο, ζε ζεζκηθφ, δνκηθφ, δηαδηθαζηηθφ αιιϊ θαη «θνπιηνπξηθφ» επέπεδν. Ώπηά ε Ϋιιεηςε κνηϊδεη λα Ϋρεη δχν ζπλϋπεηεο. Πξψηνλ, ηελ θπξηαξρέα ησλ αηνκηθψλ ζηϊζεσλ θαη δηαζϋζεσλ επέ ηνπ θνηλσληθνχ θαη δε δεκφζηνπ ζεζκνχ (εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα). Αεχηεξνλ, ηε γξαθεηνθξαηηθνπνέεζε ηφζν ζεζκηθψλ πξνβιϋςεσλ θαη δηαδηθαζηψλ φζν θαη αηνκηθψλ επηινγψλ θαη ζηϊζεσλ. Πξφθεηηαη γηα δχν ζπλϋπεηεο πνπ δελ δηεπθνιχλνπλ νχηε ηηο αιιαγϋο νχηε ηελ αλϊδεημε κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο. Ώληέζεηα, θαέλεηαη λα αλαπαξϊγνπλ ην ππϊξρνλ θαη λα πξνζηαηεχνπλ ηηο εζσηεξηθϋο ηζνξξνπέεο ηνπ ππαξθηνχ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηάκαηνο, λα αλαθπθιψλνπλ ηηο ππϊξρνπζεο πξαθηηθϋο ρσξέο λα ππϊξρεη ην ελδηαθϋξνλ βειηέσζάο ηνπο θαη πνιχ πεξηζζφηεξν λα κελ ππϊξρεη θαηϊ ζπλϋπεηα ελδηαθϋξνλ γηα ηελ ΠηΒ θαη ηε δηαζθϊιηζε απηάο. Πι107: «γηαηέ νη δϊζθαινη εέλαη πνιχ θνπξαζκϋλνη ςπρνινγηθϊ, απνγνεηεπκϋλνη απφ ηελ ππεξεζέα πνπ δε ζηϋθεηαη παληνχ θαη δέπια[..] θαη ην απνηϋιεζκα[..] εέλαη ε απνκφλσζε, ε αλαρψξεζε, ζνπ ιϋεη ηϋινο, θϊλσ ηε δνπιεηϊ κνπ ηππηθϊ, ηειεέσζε» Πι107: «ηνλ πεγαέλεη ε θνπιηνχξα, δελ ηελ πεγαέλεη απηφο, γηαηέ ην βιϋπνπκε πϊξα πνιχ ζπρλϊ θαη βιϋπνπκε επέζεο φηη πνιχ εχθνια πξνζαξκφδεηαη ζηα πξϊγκαηα, δειαδά πψο εμεγεέηαη απφθνηηνη ηκεκϊησλ κεηϊ απφ ρξφληα λα Ϋρνπλ πξαθηηθϋο αλζξψπσλ κε 32, 35 ρξφληα» 238

247 πλζέηνληαο ηα επξήκαηα ηα πξνεγνχκελα θεθϊιαηα απηάο ηεο κειϋηεο επηρεηξάζεθε ε ζπζηεκαηηθά θαη νινθιεξσκϋλε δηεξεχλεζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο (ΠηΒ) θαη ηεο δηαζθϊιηζεο απηάο ηφζν ζεσξεηηθϊ φζν θαη ζεζκηθϊ. Βπέζεο Ϋγηλε ηδηαέηεξε αλαθνξϊ ζεζκηθϊ θαη κϋζα απφ ηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο ζην ξφιν πνπ Ϋρνπλ θαη κπνξνχλ λα παέμνπλ νη ρνιηθνέ χκβνπινη () ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο ζην ζϋκα ηεο ΠηΒ. ηελ παξνχζα ελφηεηα θαινχκαζηε λα ζπλζϋζνπκε ηα επξάκαηϊ καο, ηφζν ηα ζεσξεηηθϊ φζν θαη ηα εξεπλεηηθϊ θαη λα απαληάζνπκε αλαθεθαιαησηηθϊ ζην θεληξηθφ καο εξψηεκα θαη ζηα επηκϋξνπο εξεπλεηηθϊ εξσηάκαηα. ηε ζπγθεθξηκϋλε κειϋηε ην θεληξηθφ εξεπλεηηθφ εξψηεκα εέλαη: «ΛακβΪλνληαο ππφςε ηελ πεξηζσξηαθά ζϋζε πνπ θαέλεηαη λα Ϋρνπλ νη ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, πνηνη παξϊγνληεο επεξεϊδνπλ ην ξφιν θαη ηε δξϊζε ηνπο ζε φ,ηη αθνξϊ ζηελ πινπνέεζε κϋηξσλ γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο;» Ξεθηλψληαο απφ ην θεληξηθφ εξψηεκα ηεο κειϋηεο καο, νθεέινπκε λα παξαδερηνχκε φηη ν πξνζδηνξηζκφο ηεο ΠηΒ δελ εέλαη νχηε απιφο νχηε εχθνινο. Δ πνιππινθφηεηα θαη ε δπζθνιέα ηνπ ζπγθεθξηκϋλνπ δεηάκαηνο Ϋγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη εέλαη απαξαέηεην λα ιϊβεη ππφςε ηνπ α) ηε ζηνρνζεζέα θαη ην ζπγθεέκελν ζην νπνέν δηακνξθψλεηαη ε ΠηΒ, πνπ δελ εέλαη έδηα παληνχ θαη πϊληα β) ηελ ειιεληθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά γηα ηελ πνηφηεηα θαη ηε δηαζθϊιηζε απηάο, ζην βαζκφ πνπ παξαηεξεέηαη κέα απφζηαζε, απφ ηε κηα, κεηαμχ ζϋζπηζεο λφκσλ θαη εθαξκνγάο ηνπο, θαη απφ ηελ Ϊιιε, Ϋιιεηςε ζπλϋρεηαο θαη ζπλϋπεηαο ζηηο λνκνζεηηθϋο ξπζκέζεηο γ) ηελ Ϋιιεηςε θνπιηνχξαο πνηφηεηαο ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα δ) ηελ ππϋξβαζε θπξέαξρσλ αληηιάςεσλ γηα ηνπο ζηφρνπο θαη ην ξφιν ηεο αμηνιφγεζεο, αλαθεξφκελνη πϊληα ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα θαη ε) ην ξφιν πνπ θαιεέηαη λα παέμεη ν ζηελ ΠηΒ ζε ζπλδπαζκφ θπξέσο κε ην γ. θαη δ. ια ηα παξαπϊλσ δηακνξθψλνπλ φκσο ην πεδέν κειϋηεο ηεο ΠηΒ θαη γηα απηφ θαη ζεσξνχκε πσο απνθηϊ ηδηαέηεξν ελδηαθϋξνλ λα πεξηγξαθεέ πψο γέλεηαη αληηιεπηά ε ΠηΒ ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα. Ώο παξνπζηαζηνχλ ινηπφλ ηα θεληξηθϊ ζεκεέα κε ηε ζεηξϊ εμεηδηθεχνληαο ζηα επηκϋξνπο ππνεξσηάκαηα: 1 α Ώπφ πνχ πξνϋξρεηαη θαη πσο νξέδεηαη ε Ϋλλνηα ηεο πνηφηεηαο; πσο θϊλεθε αλαιπηηθϊ θαη ζηε βηβιηνγξαθηθά αλαζθφπεζε πνπ Ϋγηλε ζην θεθϊιαην πεξέ πνηφηεηαο, ε πνηφηεηα μεθέλεζε απφ ηνλ ρψξν ησλ επηρεηξάζεσλ. Ώπηφ εέρε σο ζπλϋπεηα λα ζπλδεζεέ κε Ϋλλνηεο, φπσο ηθαλνπνέεζε αλαγθψλ, πειϊηεο, κεηξάζηκα θξηηάξηα θαη λα 239

248 ζηνρεχεη ζηελ ηθαλνπνέεζε ησλ ζηφρσλ ηεο αγνξϊο εξγαζέαο. Ώπφ ηελ Ϊιιε φκσο εέρε σο ζπλϋπεηα λα ζπλδεζεέ θαη κε Ϋλλνηεο φπσο ε αμηνιφγεζε, ν πξνγξακκαηηζκφο, ν ζρεδηαζκφο, ε ζπλεξγαζέα, ε αιιαγά, πνπ ηεο Ϋδσζαλ κηα δηϊζηαζε κεηαζρεκαηηζκνχ θαη Ϋηζη πξνϋθπςε κηα παξαθνινχζεζε θαη κηα βειηέσζε ηεο εθπαηδεπηηθάο δηαδηθαζέαο θαη φισλ ησλ παξαγφλησλ πνπ ηελ επεξεϊδνπλ Ϋκςπρσλ θαη Ϊςπρσλ. Δ ΠηΒ εέλαη δχζθνιν λα νξηζηεέ. Ώπηφ Ϋρεη σο ζπλϋπεηα ηε κε χπαξμε ελφο θνηλϊ απνδεθηνχ, ζαθνχο θαη ζηαζεξνχ νξηζκνχ. ΤπΪξρνπλ πνιινέ νξηζκνέ, αλϊινγα α) κε ηε ζηνρνζεζέα πνπ επηιϋγεηαη, θπξέσο κεηαμχ ηνπ δέπνινπ «ηθαλνπνέεζε αλαγθψλ αγνξϊο εξγαζέαο» θαη «ηζφηεηαο επθαηξηψλ» θαη β) κε ηνλ αλ ζεσξεέηαη απφιπηε, ζρεηηθά ά δπλακηθά Ϋλλνηα. ρεηηθϊ κε ηε ζηνρνζεζέα ζεσξνχκε πσο ε ηθαλνπνέεζε ησλ αλαγθψλ ηεο αγνξϊο δελ πξϋπεη λα απνθξχπηεηαη νχηε φκσο θαη λα θαηαθξέλεηαη, σο ζηφρνο απαξαέηεηα αξλεηηθφο. Θεσξνχκε πσο παξϊιιεια κε ηελ ηθαλνπνέεζε ησλ αλαγθψλ ηεο αγνξϊο κπνξεέ λα ππϊξμεη θαη κηα θνηλσληθά ζπληζηψζα. Οη δχν ζηφρνη δελ εέλαη αιιειναπνθιεηφκελνη θαη πηζηεχνπκε πσο κπνξνχλ λα ζπκβαδέζνπλ. Αελ κπνξεέ λα γέλεηαη ιφγνο γηα ΠηΒ αλ απηά δελ αλαθϋξεηαη ζε φινπο ηνπο ζηφρνπο πνπ Ϋρνπλ ζρϋζε κε ηελ εθπαέδεπζε θαη αθνξνχλ ηφζν ζην Ϊηνκν φζν θαη ηελ θνηλσλέα. Δ ζπλϊληεζε ησλ ζηφρσλ πνπ Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηελ ηθαλνπνέεζε ησλ αλαγθψλ ηεο αγνξϊο θαη κε ηνπο ζηφρνπο πνπ Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηελ θνηλσληθά δηθαηνζχλε θαληϊδεη δχζθνιε, φρη φκσο αθαηφξζσηε. χκθσλα κε ην ΛΪβδα (2004: 159) ε απνδνρά ηεο αγνξϊο «δε ζπλεπάγεηαη απαξαίηεηα κηα κνλνζήκαληε δηαδηθαζία πνιηηηθφ-νηθνλνκηθήο ζπλεξγαζίαο». ηελ παξνχζα κειϋηε, ζρεηηθϊ κε ηελ ζεψξεζε ηεο ΠηΒ σο ζηαηηθάο, ζρεηηθάο ά δπλακηθάο δηαδηθαζέαο, φπσο Ϋρνπκε άδε εμεγάζεη, ζεσξνχκε θαηαξράλ απαξαέηεηε ηε δηαηχπσζε νξηζκνχ ηεο ΠηΒ. Δ κε δηαηχπσζε νξηζκνχ δειψλεη έζσο δηϊζεζε ζπγθϊιπςεο ζηφρσλ θαη δηαζϋζεσλ πνπ ζε δηαθνξεηηθά πεξέπησζε δε ζα γέλνληαλ απνδεθηνέ, θαζψο επέζεο δειψλεη κηα ζεψξεζε ηεο πνηφηεηαο αφξηζηε θαη γεληθά, πνπ παξαπϋκπεη ζε νξηζκνχο πεξέ ηειεηφηεηαο. ΚαηΪ ζπλϋπεηα ζεσξνχκε πσο ραξαθηεξηζκνέ σο ηειεηφηεηα θαη Ϊξηζην, δελ κπνξνχλ λα δψζνπλ κηα ζαθά εηθφλα γα ην ηη εέλαη θαη ην ηη απνηειεέ ηελ ΠηΒ. Βέλαη κϊιινλ αφξηζηνη θαη απνδεθηνέ, αθξηβψο γηαηέ ηνπο ραξαθηεξέδεη ε γεληθφηεηα. Αελ κπνξεέ λα απαληεζεέ ην εξψηεκα «πφηε Ϋλα εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα εέλαη πνηνηηθφ;» κε ηε κε δηαηχπσζε νξηζκνχ ά κε ηε ρξάζε αφξηζησλ θξϊζεσλ γηα ηελ πεξηγξαθά ηεο ΠηΒ. Δ πνηφηεηα ινηπφλ θαέλεηαη κϊιινλ λα αλαθϋξεηαη ζε κηα δπλακηθά δηαδηθαζέα θαη ππνδειψλεη Ϋλλνηα γηα κεηαζρεκαηηζκφ. ρεηηθνέ κε απηά ηελ πξνζϋγγηζε εέλαη νη νξηζκνέ ηνπ Harvey (1995) πνπ αλαθϋξεηαη ζην κεηαζρεκαηηζκφ θαη ηνπ Vettori (2006: 3) φηη «είλαη κηα δπλακηθή, πνιπδηάζηαηε θαη ζρεηηδφκελε κε κηα ζπγθεθξηκέλε ζεψξεζε έλλνηα». Ώπηφ γηαηέ ε ΠηΒ κνηϊδεη λα δηαθξέλεηαη γηα ηε δπλακηθά ηεο θχζε, ηελ αλαπηπμηαθά ηεο πνξεέα, ηελ 240

249 ηθαλφηεηα αιιαγάο θαη κεηαζρεκαηηζκνχ θαη εέλαη κηα δηαδηθαζέα πνπ πξνζθϋξεη κηα απνηειεζκαηηθά εθπαέδεπζε, ε νπνέα πξνζδηνξέδεηαη βϊζεη ηνπ ζπγθεθξηκϋλνπ θϊζε θνξϊ ζπγθεέκελνπ. Σν ζπγθεέκελν επεξεϊδεηαη απφ Ϋλα πιάζνο παξαγφλησλ πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα εέηε Ϊκεζα εέηε Ϋκκεζα. Καη απηφ γηαηέ νη αλϊγθεο θϊζε θνξϊ αιιϊδνπλ, επνκϋλσο εέλαη επηζπκεηφ λα αιιϊδνπλ θαη νη ζηφρνη ά νη δηαδηθαζέεο πνπ απηνέ κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ, ψζηε λα εέλαη δπλαηφ νη καζεηϋο λα απνθνκέζνπλ ηα θαιχηεξα δπλαηϊ απνηειϋζκαηα. Δ αιιαγά ησλ ζηφρσλ δε ζεκαέλεη βϋβαηα πσο δελ εέλαη ζαθεέο θαη δελ πξνζδηνξέδνληαη επαξθψο. Σν φηη ε ΠηΒ πξνζδηνξέδεηαη σο κέα δπλακηθά δηαδηθαζέα θαη σο κεηαζρεκαηηζκφο δέλεη ην πιαέζηφ ηεο θαη ηε ζεψξεζά ηεο αιιϊ δελ ηε δηαζαθελέδεη επαξθψο. Βέλαη απαξαέηεην λα πξνζδηνξηζηεέ ηη πξνυπνζϋηεη ηελ ΠηΒ θαζψο θαη λα πεξηγξαθνχλ ηα δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο. Δ βαζηθά πξνυπφζεζε γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο εέλαη ε δεκηνπξγέα θαη χπαξμε κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο. Δ χπαξμά ηεο ζεσξνχκε πσο Ϋρεη ηφζν λεπξαιγηθά ζεκαζέα, πνπ ε Ϋιιεηςά ηεο ζεκαηνδνηεέ ηαπηφρξνλα θαη ηελ Ϋιιεηςε πνηφηεηαο. Ώπηφ ην ππνζηεξέδνπκε, γηαηέ ζπκθσλνχκε κε ηελ Ϊπνςε ηνπ Robbins (2001) πσο ε «θνπιηνχξα πνηφηεηαο είλαη ε θνηλσληθή θφιια» πνπ δϋλεη φια ηα επηκϋξνπο ραξαθηεξηζηηθϊ, δηαδηθαζέεο, Ϋκςπρν θαη Ϊςπρν πιηθφ ελφο ζεζκνχ. Δ θνπιηνχξα πνηφηεηαο αλαθϋξεηαη: 1. ηε δνκά ηνπ ζεζκνχ, δειαδά ζην ζχζηεκα δηνέθεζεο, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ, ην ζρεδηαζκφ, ηε ζπλεξγαζέα, ηελ εγεζέα, ηα εξγαιεέα θαη ηνπο κεραληζκνχο δηαζθϊιηζεο θαη αλαβϊζκηζεο ηεο πνηφηεηαο. 2. ηνπο παξϊγνληεο δηακφξθσζεο, φπσο εέλαη ε δϋζκεπζε, ε δηαπξαγκϊηεπζε, ε επηθνηλσλέα, ε εκπηζηνζχλε, ε ζπκκεηνρά θαη ε δηϊζεζε γηα αιιαγά. Ώπηνέ εέλαη απαξαέηεηνη πξνθεηκϋλνπ λα γέλνπλ απνδεθηνέ νη λϋνη θαλφλεο, κεραληζκνέ θαη ηξφπνη δξϊζεο. 3. ηελ πξαθηηθά πνπ αθνξϊ ζηελ θαζεκεξηλά δξϊζε, δειαδά ζηηο ζπλάζεηεο, ηνπο θνηλνχο ζηφρνπο, ηηο θνηλϋο αμέεο θαη ηελ πξαθηηθά ησλ κειψλ πνπ Ϋρεη Ϋλα ζπγθεθξηκϋλν ραξαθηάξα, πνπ ηε δηαθνξνπνηεέ απφ ηελ πξαθηηθά Ϊιισλ κειψλ Ϊιισλ ζεζκψλ. Δ θνπιηνχξα πνηφηεηαο δελ εέλαη εχθνιν λα δεκηνπξγεζεέ, γηαηέ πξϋπεη λα αιιϊμεη ηφζν ε δνκά θαη νη θαζεκεξηλϋο ιεηηνπξγέεο- πξαθηηθά- ελφο ζεζκνχ φζν θαη νη αληηιάςεηο ησλ ππνθεηκϋλσλ θαη νη δηαδηθαζέεο. Βπέζεο, γηα λα ζρεκαηηζηεέ ππνηέζεηαη φηη αιιϊδεη ε πξνυπϊξρνπζα θνπιηνχξα ηνπ ζεζκνχ θαη ε θνπιηνχξα ησλ κειψλ ηνπ, πξϊγκα ην νπνέν δελ εέλαη εχθνιν. κσο επεηδά ε δεκηνπξγέα ηεο βαζέδεηαη ζηελ θαιά επηθνηλσλέα θαη εκπηζηνζχλε, θαέλεηαη πσο δελ εέλαη αθαηφξζσην λα δεκηνπξγεζεέ ηε ζηηγκά θπζηθϊ πνπ δηαζθαιέδεηαη ε ζπλαέλεζε ησλ κειψλ φηη επηζπκνχλ κηα θνπιηνχξα πνηφηεηαο. Σα δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ΠηΒ εέλαη ε δηαζθϊιηζά ηεο θαη ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε. ΏπηΪ ζεσξνχληαη ηαπηφρξνλα πξνυπνζϋζεηο ηεο ΠηΒ. Ώο δνχκε ην θαζϋλα μερσξηζηϊ: Ώ) ε 241

250 δηαζθϊιηζά ηεο, κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο, εέλαη απαξαέηεηε ζην βαζκφ πνπ ζεσξνχκε πσο δελ κπνξεέ λα γέλεηαη ιφγνο πεξέ πνηφηεηαο αλ απηά δελ κπνξεέ λα παξαθνινπζεζεέ, λα εθηηκεζεέ θαη λα κεηξεζεέ. Δ αμηνιφγεζε πξνζθϋξεη ηα θαηϊιιεια εξγαιεέα γηα αλαηξνθνδφηεζε, αλαζηνραζκφ θαη βειηέσζε. Δ θξηηηθά θαηϊ ησλ δεηθηψλ, πνπ Ϋρνπλ ρξεζηκνπνηεζεέ γηα ηελ αμηνιφγεζε Ϋρεη ζαθϋζηαηα βϊζηκα επηρεηξάκαηα. Ώπηφ φκσο δε ζεκαέλεη, θαηϊ ηελ Ϊπνςά καο, φηη δε ρξεηϊδνληαη νη δεέθηεο. Σε ζηηγκά πνπ γέλεηαη ιφγνο γηα πνηφηεηα θαη δηαζθϊιηζε, ν ιφγνο απηφο εέλαη απαξαέηεην λα κεηαθξαζηεέ ζε εξγαιεέα θαη δεέθηεο, πξνθεηκϋλνπ λα γέλεη ζπγθεθξηκϋλνο. Με ηελ αμηνιφγεζε δηαζθαιέδεηαη ε ΠηΒ γηαηέ επηηξϋπεηαη ε βειηέσζε, ε αιιαγά θαη ε αλαηξνθνδφηεζε. Ώθφκα κϋζσ ηεο αμηνιφγεζεο αλαγλσξέδνληαη νη δπλαηφηεηεο θαη νη αδπλακέεο θαη κπνξεέ λα θαζνξηζηεέ ε πνξεέα ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο, ψζηε λα κεησζνχλ νη αδπλακέεο φζνλ αθνξϊ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, ζπλδεφκαζηε θαη κε ην δεχηεξν δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ πνπ εέλαη: ΐ) ε επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, ε νπνέα πξνθχπηεη σο ζπλϋπεηα ηεο αμηνιφγεζεο θαη σο αλϊγθε γηα ηε βειηέσζε θαη αιιαγά ζην πιαέζην ηεο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο. Αηαθξέλεηαη γηα ηε δπλακηθά ηεο θχζε θαη κπνξεέ λα ζπκβϊιιεη ζηε ζπλαέλεζε θαη δϋζκεπζε ηδηαέηεξα ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ ζηειερψλ ζην ζϋκα ηεο ΠηΒ. Βπέζεο επηηξϋπεη ηνλ αλαζηνραζκφ θαη ηελ νπζηαζηηθά εθαξκνγά ηεο απηφ- αμηνιφγεζεο. Δ ΠηΒ ηϋινο αλαθϋξεηαη ζε ζπγθεθξηκϋλεο παξακϋηξνπο, ζηνπο ηνκεέο δειαδά πνπ κπνξεέ λα εληνπηζηεέ. πσο αλαδεέρζεθε νη παξϊκεηξνη πνπ αθνξνχλ ζηελ ΠηΒ ζπλδϋνληαη Ϊκεζα θαη Ϋκκεζα κε ηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα. ΏπηΫο αλαθϋξνληαη ηφζν ζην Ϋκςπρν φζν θα ζην Ϊςπρν δπλακηθφ. Οη εθπαηδεπηηθνέ, νη καζεηϋο, ην Ώλαιπηηθφ Πξφγξακκα, ην λνκνζεηηθφ πιαέζην, ε πιηθνηερληθά ππνδνκά, ε δηϊζεζε θαη αμηνπνέεζε ησλ πφξσλ, ηα επνπηηθϊ πιηθϊ, ε δηδαθηηθά κεζνδνινγέα, ε παηδαγσγηθά πξνζϋγγηζε θαη θαζεηέ πνπ επεξεϊδεη Ϋκκεζα ά Ϊκεζα ηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα απνηειεέ παξϊκεηξν ηεο ΠηΒ, απνηειεέ Ϋλαλ ηνκϋα δειαδά ζηνλ νπνέν κπνξεέ λα εληνπηζηεέ ε ΠηΒ θαη λα δηαζθαιηζηεέ. 1β Πψο ρξεζηκνπνηεέηαη ε Ϋλλνηα ηεο πνηφηεηαο απφ ηνπο κεγϊινπο δηεζλεέο νξγαληζκνχο; Σν γεγνλφο φηη νπνηαδάπνηε πξνζϋγγηζε ηεο ΠηΒ νθεέιεη λα ιακβϊλεη ππφςε ην ζπγθεέκελν θαη ηε ζηνρνζεζέα θϊζε θνξϊ δηαπηζηψλεηαη κϋζα απφ ηελ κειϋηε ησλ θεηκϋλσλ γηα ηελ πνηφηεηα ησλ Αηεζλψλ Οξγαληζκψλ. Σα θεέκελϊ ηνπο επηβεβαηψλνπλ ηε ζϋζε πσο ε πνηφηεηα δελ Ϋρεη Ϋλα ζηαηηθφ θαη θαζνξηζκϋλν νξηζκφ, αιιϊ απηφο αιιϊδεη ζχκθσλα κε ην ζπγθεέκελν ζην νπνέν αλαδεηϊηαη θαη επηδηψθεηαη. Εδηαέηεξα ζηνπο Αηεζλεέο Οξγαληζκνχο θαέλεηαη φηη ρξεζηκνπνηεέηαη ε πνηφηεηα σο Ϋλλνηα νκπξϋια ε νπνέα ιακβϊλεη θϊζε θνξϊ δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν αλϊινγα κε ην πιαέζην ζην νπνέν θαιεέηαη λα εθαξκνζηεέ. ΠΪλησο, θϊζε δηεζλάο νξγαληζκφο δέλεη ηνπο ζηφρνπο πξνο επέηεπμε πνπ εθεέλνο πξνηϊζζεη θαη ζηε 242

251 ζπλϋρεηα παξνπζηϊδεη, θαηϊ ηξφπν γεληθφ θαη φρη ηδηαέηεξα επεμεξγαζκϋλν ηα κϋηξα πνπ πξϋπεη λα ιεθζνχλ γηα λα πινπνηεζνχλ νη ζηφρνη. Σα κϋηξα θαέλεηαη λα παέδνπλ πεξηζζφηεξν ην ξφιν πξνζαλαηνιηζκνχ θαηεχζπλζεο (ππμέδαο) θαη ιηγφηεξν νδηθνχ ρϊξηε (ν νπνένο θαέλεηαη λα κϋλεη πξνο πξνζδηνξηζκφ αλϊινγα κε ην θϊζε θνξϊ πιαέζην εθαξκνγάο). Βέλαη ραξαθηεξηζηηθά ε παξαδνρά ηεο κε δηαηχπσζεο νξηζκνχ απφ ηνλ ΟΟΏ ζε mail πνπ δεηνχζε λα καο δψζνπλ Ϋλα νξηζκφ γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο ε: «The OECD doesn't specify definitions of quality, but provides information that allows quality to be measured». ινη νη Αηεζλεέο Οξγαληζκνέ, κε δηαθνξεηηθά Ϋληαζε ν θαζϋλαο ζπλδϋνπλ ηε ζηνρνζεζέα ηεο ΠηΒ κε ηηο αλϊγθεο ηεο αγνξϊο εξγαζέαο. Χζηφζν ηα ηειεπηαέα Ϋηε γέλεηαη πξνζπϊζεηα λα ελζσκαησζνχλ θα ζηφρνη πνπ αθνξνχλ θνηλσληθϋο ζπληζηψζεο. Ώπηά ε θαηεχζπλζε Ϋρεη θαη πϊιη ζηφρν ηελ ηθαλνπνέεζε ησλ αλαγθψλ ηεο αγνξϊο, φκσο δελ αλαηξεέ ηε ζεκαζέα θαη ηελ αλϊδεημε ηεο θνηλσληθάο ζπληζηψζαο ζην ρψξν δηακφξθσζεο ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. ΜΫλεη λα δνχκε αλ ηειηθϊ ζε βϊζνο ρξφλνπ ζα επηηεπρζεέ ε ζχγθιηζε ηνπ ζηφρνπ πνπ ζπλδϋεηαη κε ηελ αγνξϊ εξγαζέαο θαη ηνπ ζηφρνπ πνπ αθνξϊ ζηελ ηζφηεηα επθαηξηψλ. Ώπηφ πνπ πξνηϊζζεηαη ζηνπο Αηεζλεέο Οξγαληζκνχο κϋζα απφ ηα κϋηξα πνπ πξνηεέλνληαη εέλαη ε δηαζθϊιηζε ηεο πνηφηεηαο θαη απηφ θαέλεηαη θαη λα ελδηαθϋξεη πνιχ πεξηζζφηεξν απφ ηελ φπνηα αλαδάηεζε νξηζκνχ ηεο ΠηΒ. ΦαληΪδεη ινγηθφ λα επηζπκνχλ κϋζσ δεηθηψλ λα παξαθνινπζνχλ ην πψο επελδχνληαη νη πφξνη πνπ δηαζϋηνπλ. Βπέζεο γέλεηαη αλαθνξϊ θαη παξαηεξεέηαη Ϋληνλν ελδηαθϋξνλ θαη γηα ην δεχηεξν δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ, ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, ηδηαέηεξα ησλ εθπαηδεπηηθψλ. 2. Πνηα ε ζρϋζε ηνπ ιφγνπ πεξέ πνηφηεηαο κε ηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα; Ώπηφ πνπ παξαηεξεέ θαλεέο εχθνια αλαηξϋρνληαο ζηελ ειιεληθά βηβιηνγξαθέα εέλαη ην φηη δε γέλεηαη ηφζν ιφγνο γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο (ΠηΒ) φζν γηα ην δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ απηάο, ηε δηαζθϊιηζε ηεο θαη ηδηαέηεξα ηελ αμηνιφγεζε (κε εζηέαζε ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ). Δ ιϋμε πνηφηεηα ρξεζηκνπνηεέηαη εέηε γεληθϊ θαη αφξηζηα ηηο πεξηζζφηεξεο θνξϋο, εέηε σο ζπλψλπκν ηεο αμηνιφγεζεο, εέηε πϊιη ζπλδϋεηαη κνλνδηϊζηαηα κε δηϊθνξεο πξνζεγγέζεηο ηεο ΠηΒ θαη ηδηαέηεξα ηε Αηνέθεζε Οιηθάο Πνηφηεηαο. ζνλ αθνξϊ ζηε ρξάζε ηεο Ϋλλνηαο πνηφηεηαο ζα ππνζηεξέδακε φηη ρξεζηκνπνηεέηαη κε ζρεηηθά επθνιέα ζε πνηθέια πιαέζηα θαη θαηαζηϊζεηο θαη απνθεχγεηαη ζηαζεξϊ ε ελλνηνιφγεζά ηεο. ΏλαηξΫρνληαο ζηε ζρεηηθά βηβιηνγξαθέα παξαηεξνχκε εθθξϊζεηο γηα ηελ πνηφηεηα ηηο νπνέεο δελ ηηο δηαθξέλεη θϊπνηα ζηαζεξφηεηα θαη ζπλϋπεηα σο πξνο ηε ρξάζε ηνπο. Ώληέζεηα κϊιινλ ηηο ραξαθηεξέδεη αζϊθεηα θαη απνζπαζκαηηθφηεηα. 243

252 ΜΪιηζηα, ζηα θεέκελα πνπ αλαθϋξνληαη ζηελ ΠηΒ αζθεέηαη ζπλάζσο απιψο θξηηηθά γηα ηελ «θαηϊξα» ηνπ λενθηιειεπζεξηζκνχ θαη ηα αξλεηηθϊ ηεο αμηνιφγεζεο. ΜνηΪδεη ε θξηηηθά λα εέλαη ζηεέξα θαη λα κε ζπκβϊιιεη ζε κηα νπζηαζηηθά ζπδάηεζε γηα ηελ ΠηΒ θαη ηε δηαζθϊιηζά ηεο. Ώπηά ε ζηϊζε φκσο δε βνεζϊ ηελ ειιεληθά πιεπξϊ λα Ϋρεη ιφγν ζηε δηακφξθσζε κηαο θνηλάο γιψζζαο γηα ηελ ΠηΒ. Ώπηφ πνπ γέλεηαη ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα εέλαη λα εθθξϊδνληαη Ϋληνλεο αληηδξϊζεηο θϊζε θνξϊ πνπ ηέζεηαη ην ζϋκα ηεο ζεζκνζϋηεζεο ηεο αμηνιφγεζεο, ρσξέο φκσο λα θαέλεηαη δηϊζεζε γηα ζπλαέλεζε θαη γηα Ϋλα θνηλφ φξακα ζην πφηε θαη πψο εέλαη ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πνηνηηθφ. Υσξέο ηε ζπλαέλεζε φκσο θαη ηε δϋζκεπζε δελ κπνξεέ λα ηειεζθνξάζεη νπνηαδάπνηε πξνζπϊζεηα Ϋρεη ζρϋζε κε ηελ πνηφηεηα θαη ηε δηαζθϊιηζά ηεο. Έηζη ινηπφλ κνηϊδεη λα δηακνξθψλεηαη κέα ηδηφηππε ειιεληθά λννηξνπέα, ε νπνέα, απφ ηε κηα κεξηϊ, επαλαιακβϊλεη θξϊζεηο πνπ Ϋρνπλ ζρϋζε κε ηελ πνηφηεηα, θη απφ ηελ Ϊιιε, απνξξέπηεη ην δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο, ηε δηαζθϊιηζε ηεο ΠηΒ. ΚαηΪ ζπλϋπεηα δε θαέλεηαη λα εέλαη πξφζθνξεο ηνπιϊρηζηνλ ζηελ παξνχζα ζηηγκά νη ζπλζάθεο γηα δεκηνπξγέα κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο. 3.Πψο ζπγθξνηάζεθε ν ειιεληθφο ιφγνο γηα ηελ πνηφηεηα ζε λνκνζεηάκαηα; ΛακβΪλνληαο ππφςε ην γεληθφηεξν παγθφζκην θαη επξσπατθφ πιαέζην, φπνπ ε ζπδάηεζε γηα ηελ ΠηΒ αιιϊ θαη ε ζεζκνζϋηεζε κεραληζκψλ δηαζθϊιηζάο ηεο θξέλεηαη απαξαέηεηε, απνθηϊ ελδηαθϋξνλ λα δηεξεπλεζνχλ θαη λα εξκελεπηνχλ νη δπζθνιέεο θαη νη αληηδξϊζεηο θαηϊ ηελ πινπνέεζε ηεο ειιεληθάο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ζρεηηθϊ κε ηελ ΠηΒ. Καηαξράλ απηφ πνπ εέλαη απαξαέηεην λα γέλεη ζαθϋο, εέλαη φηη δελ κπνξεέ λα γέλεηαη πιϋνλ ιφγνο γηα ειιεληθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά ρσξέο λα ιακβϊλεηαη ππφςε ε αληέζηνηρε επξσπατθά. Δ ΒιιΪδα σο ρψξα κϋινο ηεο ΒΒ νθεέιεη λα ιακβϊλεη ππφςε ηηο επξσπατθϋο απνθϊζεηο, ηηο νπνέεο ππνηέζεηαη φηη ζπλεηδεηϊ ζπλππνγξϊθεη θαη λα αθνινπζεέ ηηο επξσπατθϋο επηινγϋο, γηα ηηο νπνέεο επέζεο ππνηέζεηαη φηη ζπλεηδεηϊ ζπκθσλεέ. Δ επξσπατθά εθπαηδεπηηθά πνιηηηθά ινηπφλ απηφ πνπ θαέλεηαη λα πξνηϊζζεη ηελ ηειεπηαέα δεθαεηέα εέλαη ην ιφγν πεξέ πνηφηεηαο. Δ ΠηΒ ζπλδϋεηαη κε ζπγθεθξηκϋλε ζηνρνζεζέα πνπ Ϋρεη δηαηππσζεέ ζηε Ληζζαβφλα θαη Ϋρεη ζρϋζε κε ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο ΒΒ. Βπέζεο, ε ΠηΒ θαηαλνεέηαη θαη πινπνηεέηαη κϋζα απφ Ϋλα ζχλζεην ζχζηεκα δηαζθϊιηζεο απηάο, ην νπνέν πεξηιακβϊλεη δηϊθνξεο ηερληθϋο αμηνιφγεζεο. Δ ΒιιΪδα θαιεέηαη ινηπφλ λα αληαπνθξηζεέ ζε απηά ηεο ηε δϋζκεπζε, παξαθνινπζψληαο ην εθπαηδεπηηθφ ηεο ζχζηεκα ζε 244

253 φιεο ηνπ ηηο πηπρϋο. Ώπηά ε παξαθνινχζεζε, ν Ϋιεγρνο θαη ε ζχγθξηζε επηηπγρϊλεηαη κε ηε βνάζεηα ζπγθεθξηκϋλσλ δεηθηψλ, πνπ Ϋρνπλ ζπκθσλεζεέ απφ ηα θξϊηε κϋιε. Βέλαη γεγνλφο επέζεο φηη ν επξσπατθφο ιφγνο πεξέ ΠηΒ πεξηιακβϊλεη, απφ ηε κηα κεξηϊ, ζηνρνζεζέα πνπ Ϋρεη ζρϋζε κε ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηελ αγνξϊ εξγαζέαο- γηα απηφ θαη νη απνθϊζεηο ζπλδϋνπλ ζρεδφλ πϊληα ηελ εθπαέδεπζε κε ηελ θαηϊξηηζε- θαη απφ ηελ Ϊιιε ζηνρνζεζέα κε θνηλσληθϋο ζπληζηψζεο. Ώπηά ε ζηξνθά εέλαη Ϋληνλε θαζψο δηαπηζηψλεηαη πσο εέλαη απαξαέηεην λα δεκηνπξγεζεέ θαη ε εηθφλα ηνπ Βπξσπαένπ πνιέηε, πξνθεηκϋλνπ ε ΒΒ λα πεηχρεη ηνπο ζηφρνπο πνπ Ϋρεη ζϋζεη γηα ην κϋιινλ ηεο. Βπέζεο, απηφ πνπ γέλεηαη ζαθϋο κϋζα απφ ηα θεέκελα ηεο ΒΒ, εέλαη ε Ϋληνλε Ϋκθαζε πνπ δέλεηαη ηφζν ζηε ζπλερά επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε φζν θαη ζηε δηαζθϊιηζε ηεο ΠηΒ σο δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ΠηΒ. Πψο αληαπνθξέλεηαη ε ΒιιΪδα ζηηο δεζκεχζεηο πνπ Ϋρνπλ ζπκθσλεζεέ ζε επξσπατθφ επέπεδν; Δ ζηϊζε ηεο ΒιιΪδαο εέλαη πνιχ ηδηφκνξθε ζε βαζκφ πνπ ζα κπνξνχζε θαλεέο λα κηιάζεη γηα ειιεληθά πεξέπησζε ά γηα ειιεληθφ ηξφπν απϊληεζεο ζηηο επξσπατθϋο επηινγϋο θαη πξνθιάζεηο. Ώπηφ ην ππνζηεξέδνπκε γηαηέ: 1. Ώλ θαη αθνινπζεέ ην ζρϋδην ηεο ΒΒ γηα ηελ ΠηΒ λνκνζεηηθϊ, ζηελ πξϊμε δελ ην εθαξκφδεη θαη απηφ θπξέσο γηαηέ δελ Ϋρεη δηακνξθσζεέ απφ ειιεληθάο πιεπξϊο Ϋλα θεληξηθφ ζηξαηεγηθφ ζρϋδην ην νπνέν ζα απαληϊ ζηελ εξψηεζε: «πφηε θαη πψο ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζεσξεέηαη πνηνηηθφ;» ην νπνέν ζα αθνινπζεέηαη κε ζπλϋπεηα θαη ζηαζεξφηεηα θαη ζα πξνυπνζϋηεη ηε δϋζκεπζε θαη ηε ζπλαέλεζε φισλ. ΤπΪξρεη ινηπφλ θελφ κεηαμχ πξνγξακκαηηθάο ζϋζπηζεο θαη εθαξκνγάο ζηελ πξϊμε, ην νπνέν επηηεέλεηαη αλ ιεθζεέ ππφςε ην γεγνλφο φηη δελ πθέζηαληαη θπξψζεηο γηα ηε κε εθαξκνγά ησλ (ειιεληθψλ) λφκσλ. 2. Δ κε απνδνρά θαη ε κε εθαξκνγά ηεο αμηνιφγεζεο, πνπ αθνξϊ θπζηθϊ φινπο ηνπο παξϊγνληεο πνπ ζπλζϋηνπλ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα θαη ηηο ππεξεζέεο ηνπ, δελ νδεγεέ ζηελ παξαθνινχζεζε ηεο ΠηΒ, ζην κϋηξν πνπ αλαηξεέ Ϋλα απφ ηα δχν δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο, ηε δηαζθϊιηζε ηεο ΠηΒ. Βπηρεηξάκαηα ηνπ ηχπνπ φηη ε κε απνδνρά ηεο αμηνιφγεζεο θαη ηδηαέηεξα ησλ δεηθηψλ εθ κϋξνπο ηεο ειιεληθάο πιεπξϊο Ϋρεη θαη ζεηηθϊ ζηνηρεέα φπσο ηελ «απνθπγή δνγκαηηθήο πηνζέηεζεο δεηθηψλ» θαη φηη απηά ε ζηϊζε «νθείιεηαη ζην φηη κε πεξίζθεςε θαη ζχλεζε, ζπλζέηνληαη νη δηάθνξεο νπηηθέο, γηα λα επηιεγεί ε θαιχηεξε πνπ εμππεξεηεί ηνπο ζθνπνχο ηεο εθπαίδεπζήο καο θαη ηεο θνηλσλίαο καο» (Καηζαξφο, 2008: 21) κϊιινλ εέλαη Ϋσια θαη δελ βνεζνχλ. Καη απηφ γηαηέ, θαηϊ ηε γλψκε καο, ε ζηϊζε ηεο ειιεληθάο πιεπξϊο 245

254 δεέρλεη ηελ αδπλακέα, ηελ απξνζπκέα θαη ηελ αζπλϋπεηϊ ηεο λα αθνινπζάζεη κέα ζηαζεξά πνιηηηθά. 3. κσο θαη σο πξνο ην Ϊιιν δνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ΠηΒ, ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε, παξαηεξνχληαη πξνβιάκαηα. Παξαηεξεέηαη πξνρεηξφηεηα θαηϊ ην ζρεδηαζκφ θαη εθαξκνγά ησλ επηκνξθσηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ, Ϋιιεηςε θαηϊιιεισλ κε νπζηαζηηθϊ πξνζφληα εηζεγεηψλ- επηκνξθσηψλ, Ϋιιεηςε αμηνιφγεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ επηκνξθσηηθψλ δξϊζεσλ θαη Ϋιιεηςε δηεξεχλεζεο ησλ αλαγθψλ ησλ επηκνξθσκϋλσλ. πλνπηηθϊ ινηπφλ θαη ε πνιηηηθά ζην ζϋκα ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο ραξαθηεξέδεηαη απφ αζπλϋπεηα θαη πξνρεηξφηεηα. ε απηφ αο πξνζηεζεέ φηη δελ ππϊξρεη αλϊινγε θνπιηνχξα εθ κϋξνπο ησλ ππνθεηκϋλσλ (εθπαηδεπηηθψλ θαη ζηειερψλ εθπαέδεπζεο) γηα ηελ επαγγεικαηηθά ηνπο αλϊπηπμε, ηελ νπνέα δελ ηε ζεσξνχλ πϊληα ππνρξεσηηθά, αλαγθαέα θαη ζπλερά. Ώληέζεηα, Ϊιινηε επηδεηθλχνπλ απξνζπκέα ζπκκεηνράο ζε επηκνξθσηηθϋο δξαζηεξηφηεηεο θη Ϊιινηε ζεσξνχλ ηελ επηκνξθσηηθά δξαζηεξηφηεηα σο επθαηξέα λα μεθχγνπλ γηα θϊπνην δηϊζηεκα απφ ηε δηδαθηηθά θαζεκεξηλφηεηα. 4. Παξαηεξεέηαη απνπζέα δεκηνπξγέαο κηαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο πνπ αλαθϋξεηαη ηφζν ζηηο δνκϋο θαη ηνπο παξϊγνληεο φζν θαη ζηελ πξαθηηθά. 5. Παξαηεξεέηαη δπζηνθέα ζηελ αμηνπνέεζε απνηειεζκϊησλ εξεπλψλ, ζηε κε θαιά δηϊρπζε ηνπ επηζηεκνληθνχ ιφγνπ, ζε βαζκφ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη Ϋλλνηεο γεληθϊ, ρσξέο φκσο λα θαηαλνεέηαη ην λφεκϊ ηνπο. Δ απνπζέα εζληθνχ ζπληνληζηηθνχ θνξϋα γηα ηελ αμηνιφγεζε, ηε δηϊρπζε θαη αμηνπνέεζε ησλ απνηειεζκϊησλ ησλ εξεπλψλ ζπληειεέ ζηηο «αληηθάζεηο θαη αδπλακίεο ηεο ειιεληθήο εθπαηδεπηηθή πνιηηηθήο» (θνχξαο et al, 2008: 336). 6. Δ ζπλεράο αιιαγά λφκσλ δελ πξνϋξρεηαη, θαηϊ ζπλϋπεηα, απφ κηα επηζηεκνληθά θαη πξνγξακκαηηζκϋλε επηζηεκνληθά κειϋηε θαη Ϋξεπλα. Βέλαη πεξηζζφηεξν απνζπαζκαηηθϊ ηα κϋηξα πνπ πξνηεέλνληαη θϊζε θνξϊ, ρσξέο λα ππϊξρεη ηζρπξά επηζηεκνληθά επηρεηξεκαηνινγέα ηνπ γηαηέ επηιϋγνληαη απηϊ. Ώληέζεηα πξνηηκϊηαη ε ρξάζε αφξηζηψλ θαη αζαθψλ θξϊζεσλ, νη νπνέεο εέλαη ζχκθσλεο κε ηνλ επξσπατθφ ιφγν, αιιϊ δελ γέλεηαη πξνζπϊζεηα λα γέλνπλ θαηαλνεηϋο ζηελ ειιεληθά πξαγκαηηθφηεηα. 246

255 4.Πνην ην πνιηηηθφ πιαέζην- πξαγκαηηθφηεηα ζρεηηθϊ κε ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο; Πην εηδηθϊ, πνηα ε ζηϊζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ κϋζσ ηνπ ζεζκνζεηεκϋλνπ επέζεκνπ θνξϋα ηνπο (Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο) σο πξνο ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο; ΜΫζα απφ ηε ζπζηεκαηηθά κειϋηε ησλ ζϋζεσλ ηεο ΑΟΒ πξνθχπηεη Ϋλα πξψην ελδηαθϋξνλ γηα ηελ ΠηΒ. Ώπηφ φκσο πνπ δελ εέλαη ζαθϋο, εέλαη ν ιφγνο πνπ ρξεζηκνπνηεέ θαη ην πιαέζην πνπ ηνπνζεηεέ ηελ ΠηΒ. ΏξρηθΪ, απηφ κπνξεέ λα αηηηνινγεζεέ ζην κϋηξν πνπ φπσο εέδακε, ζεζκηθϊ, ε ΠηΒ δελ νξέδεηαη ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Ώπηφ Ϋρεη σο ζπλϋπεηα, ν θαζϋλαο λα ηελ πξνζεγγέδεη φπσο επηζπκεέ, φπσο εδψ ε ΑΟΒ. ΠξΪγκαηη, πξψηηζην κϋιεκα ηεο ΑΟΒ θαέλεηαη λα εέλαη ε ππεξϊζπηζε ησλ ζηελϊ λννπκϋλσλ ζπληερληαθψλ ηεο ζπκθεξφλησλ. Πην ζπγθεθξηκϋλα, απηφ πνπ θαέλεηαη λα πξνβϊιιεη πεξηζζφηεξν ε ΑΟΒ εέλαη ε κε ζπλαέλεζε ζην Ϋλα απφ ηα δχν δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ΠηΒ, ηελ αμηνιφγεζε (ηδηαέηεξα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ). πγθεθξηκϋλα φζνλ αθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε επηκϋλεη ζην φηη ην πιαέζην απηάο εέλαη απαξαέηεην λα πξνθχςεη χζηεξα απφ ζπλαέλεζε φισλ ησλ ελδηαθεξνκϋλσλ. Βπέζεο, επηκϋλεη ζηελ αλαηξνθνδφηεζε πνπ κπνξεέ λα παξϋρεη ε αμηνιφγεζε ζηελ εθαξκνγά ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ζηελ νιφηεηϊ ηεο θαη φρη ζε επηκϋξνπο ηνκεέο ηεο πρ εθπαηδεπηηθνχο, θαζψο θαη ζηε κε ζχλδεζε ηεο αμηνιφγεζεο κε ηε κηζζνινγηθά θαη ππεξεζηαθά εμϋιημε ησλ εθπαηδεπηηθψλ. ΏλαθΫξεηαη ζπλερψο ζηνλ θέλδπλν γηα ην «δεκνθξαηηθφ ζρνιεέν» θαη ζηε ρεηξαγψγεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ρσξέο λα εμεγεέ ηη ελλνεέ κε ηε ρξάζε απηψλ ησλ ελλνηψλ Δ ΑΟΒ κε ηελ αξλεηηθά ζηϊζε θαη ζϋζε ηεο επεξεϊδεη ηε ιεηηνπξγέα ηνπ ξπζκηζηηθνχ Ϊμνλα ηνπ ζεζκνχ ηνπ, ζην κϋηξν πνπ αλ θαη ςεθέδεηαη, δελ εθαξκφδεηαη ην Ϋξγν ηνπ ζπγθεθξηκϋλα σο πξνο ηελ αμηνιφγεζε. Ώπηφ γηαηέ ζηνλ θαλνληζηηθφ Ϊμνλα δελ πξνηϊζζεη σο βαζηθφ ηεο αμηαθφ πξφηαγκα ην Ϋξγν ηνπ σο αμηνινγεηά, αληέζεηα πξνηϊζζεη ην Ϋξγν ηνπ σο ζπκπαξαζηϊηε θαη βνεζνχ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Ώπηφ ζπλδϋεηαη πηζαλψο κε ηελ Ϋιιεηςε θνπιηνχξαο πνηφηεηαο πνπ παξαηεξεέηαη ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Αελ ππϊξρεη ζπλαέλεζε, θνηλφ φξακα θαη ζηφρνη. Αελ Ϋρνπλ πεηζηεέ φινη νη ζπληειεζηϋο γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο ΠηΒ θαη γηα ην πψο ζα επηηεπρζεέ απηά. Σν αμηαθφ ζχζηεκα ηδεψλ ηεο ΑΟΒ εέλαη δηαθνξεηηθφ απφ ηελ θνπιηνχξα πνηφηεηαο. Δ δπζιεηηνπξγέα θαη κε ζπκπφξεπζε ησλ δχν αμφλσλ-ξπζκηζηηθνχ θαη θαλνληζηηθνχ- Ϋρεη σο ζπλϋπεηα ηε κε εθαξκνγά ηειηθϊ ηεο αμηνιφγεζεο θαη ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο γηα ηελ ΠηΒ γεληθφηεξα, ε νπνέα επεξεϊδεη ελ ηϋιεη θαη ηνλ θνπιηνπξηθφ-γλσζηηθφ Ϊμνλα, ηελ θαζεκεξηλά πξαθηηθά φισλ ησλ εκπιεθνκϋλσλ ζηελ εθπαηδεπηηθά δηαδηθαζέα. 247

256 5 α Πψο αληηκεησπέδνπλ νη ηελ Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο; Σα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο πεδένπ νδεγνχλ ζηηο παξαθϊησ δηαπηζηψζεηο θαη εξκελεέεο: Οη ζηελ πιεηνςεθέα ηνπο Ϋρνπλ ζνιά ζεψξεζε γηα ην ηη εέλαη ε ΠηΒ θαη πψο απηά επηηπγρϊλεηαη. ΜΪιηζηα νξέδνπλ ά πξνζπαζνχλ λα πξνζεγγέζνπλ ην πεξηερφκελφ ηεο κϋζσ ησλ παξακϋηξσλ ηεο, ζηα νπνέα εληϊζζνπλ θαη ηα δνκηθϊ ραξαθηεξηζηηθϊ ηεο ΠηΒ, ηελ επαγγεικαηηθά αλϊπηπμε θαη ηε δηαζθϊιηζε. ην γεληθφηεξν πιαέζην Ϋιιεηςεο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο ν ξφινο ησλ δελ ππνζηεξέδεηαη δηνηθεηηθϊ, νηθνλνκηθϊ θαη επηζηεκνληθϊ. ΚαηΪ ζπλϋπεηα δεκηνπξγνχληαη εκπφδηα ζην ξφιν ηνπο σο αμηνινγεηψλ θαη επηκνξθσηψλ, φπσο παξαηεξεέηαη ζηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο. ΜΫζα ζε Ϋλα αζαθϋο θαη κε θηιηθφ πεξηβϊιινλ, ε πξνζσπηθφηεηα ηνπ θϊζε Ϋξρεηαη λα παέμεη θνκβηθφ ξφιν γηα ην πψο αληηιακβϊλεηαη ην ξφιν ηνπ θαη δηακνξθψλεη ηηο πξαθηηθϋο ηνπ. Οη πεξηζζφηεξνη δελ επηζπκνχλ λα θινλέζνπλ ηελ θαζεζηεθπέα ηϊμε θαη δηαηεξνχλ θαη επαλαιακβϊλνπλ λννηξνπέεο θαη ζηϊζεηο πνπ δελ κπνξνχλ λα πξνσζάζνπλ θαη λα δηαζθαιέζνπλ ηελ ΠηΒ. ε απηφ παέδεη ξφιν θαη ν ηξφπνο επηινγάο ηνπο. O ζεζκφο ινηπφλ ηνπ θαέλεηαη λα δϋρεηαη ηξέα εέδε πέεζεο: πνιηηηθά, δνκηθά θαη θνηλσληθά απφ δηαθνξεηηθϋο νκϊδεο. εκεηψλεηαη ζπλνπηηθϊ πσο ε πνιηηηθά πέεζε αλαθϋξεηαη ζηελ αιιαγά ησλ πνιηηηθψλ ζπκθεξφλησλ θαη ζηε δηαλνκά ηεο εμνπζέαο. πσο εέδακε ζην λνκνζεηηθφ πιαέζην πνπ ππνζηεξέδεη ην ζεζκφ, απηφ αιιϊδεη κε ηελ αιιαγά θπβϋξλεζεο θαη επεξεϊδεη φρη ηα θαζάθνληα ηνπ αιιϊ ηα θξηηάξηα επηινγάο ηνπ. Βπέζεο ελψ θαέλεηαη φηη δελ αιιϊδνπλ ηα θαζάθνληα ηνπ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα δελ εθαξκφδνληαη φια θαη ηδηαέηεξα ε αμηνιφγεζε. Με ηνλ φξν δνκηθά πέεζε ελλννχκε απηά πνπ πξνθχπηεη απφ πξνβιάκαηα ζην ζεζκφ θαη ζηηο ιεηηνπξγέεο ηνπ. ΏπηΪ ηα πξνβιάκαηα Ϋρνπλ λα θϊλνπλ εέηε κε ηελ απφδνζά ηνπ εέηε κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θϊπνησλ πξαθηηθψλ ηνπ. Ο θαέλεηαη, ζχκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθέα πνπ Ϋρνπκε άδε παξνπζηϊζεη, λα ζπγθεληξψλεη πϋληε ιεηηνπξγέεο, ηνπ επηκνξθσηά, ηνπ ζπληνληζηά, ηνπ πξνγξακκαηηζηά, ηνπ αμηνινγεηά θαη ηνπ ζπλεξγϊηε ηεο δηνέθεζεο. ε φιεο απηϋο ηηο ιεηηνπξγέεο σζηφζν αλαδεέρηεθαλ ηφζν βηβιηνγξαθηθϊ φζν θαη εξεπλεηηθϊ πξνβιάκαηα θαη δπζιεηηνπξγέεο. Με ηνλ φξν θνηλσληθά ελλνεέηαη ε πέεζε πνπ αζθεέηαη απφ ηηο θνηλσληθϋο αληηιάςεηο θαη ηελ θνπιηνχξα ηεο θνηλσλέαο, πνπ κε ηνλ ηξφπν ηνπο επεξεϊδνπλ ηε ιεηηνπξγέα ηνπ ζεζκνχ. Δ θνηλσληθά πξνθχπηεη χζηεξα απφ δηαθνξνπνέεζε ησλ εκπιεθνκϋλσλ κεξψλ, ηελ χπαξμε δηαθνξεηηθψλ ά αληηθξνπφκελσλ αληηιάςεσλ θαη αιιαγϋο λφκσλ ά θνηλσληθψλ πξνζδνθηψλ πνπ απεηινχλ ηε ζπλϋρηζε κηαο πξαθηηθάο θαη σζνχλ ζηελ αιιαγά ηεο (Dacin, Goodestein & Scott, 2002:46-47). πσο θϊλεθε ζηα επξάκαηα ηεο Ϋξεπλαο θαη ζηε βηβιηνγξαθηθά αλαζθφπεζε, ηδηαέηεξα φζνλ αθνξϊ ζην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο, νη εθπαηδεπηηθνέ κϊιινλ δελ επηζπκνχλ 248

257 ηϋηνην ξφιν γηα ην. ΚαηΪ ζπλϋπεηα πξνβϊιινπλ αληηδξϊζεηο θαη πεξηνξέδνπλ ηε δξϊζε ηνπ. κσο θαη ν δε θαέλεηαη λα ζϋιεη λα ηαξϊμεη κε ηε δξϊζε ηνπ ηελ θαζεζηεθπέα ηϊμε πξαγκϊησλ. ΣνπιΪρηζηνλ ηξεηο νκϊδεο- πξσηαγσληζηϋο κπνξνχκε λα δηαθξέλνπκε σο πξνο ηελ Ϊζθεζε ησλ παξαπϊλσ εηδψλ πέεζεο: ηελ εθϊζηνηε θπβϋξλεζε 133, ηε ΑΟΒ 134 θαη ηνπο έδηνπο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, νη νπνένη απφ δηαθνξεηηθϋο νπηηθϋο γσλέεο θαη ζηξαηεγηθϋο κνηϊδεη λα θαηαιάγνπλ ζε Ϋλα ζηφρν πνπ Ϋρεη σο ραξαθηεξηζηηθϊ: ηνλ Ϋιεγρν ηεο επηινγάο ησλ θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ Ϋξγνπ ηνπο ηδηαέηεξα ζε φ,ηη αθνξϊ ζηελ αμηνιφγεζε. Ώπηά ε θαηεγνξηνπνέεζε θαέλεηαη λα εληζρχεηαη θαη απφ ηε δηαπέζησζε ηνπ Almond (1970: 14 ζην ΛΪβδαο, 2004: 95) φηη ε «ζχγρξνλε πνιηηηθή αλάιπζε ραξαθηεξίδεηαη απφ κηα επηθέληξσζε ζε ηξεηο παξακέηξνπο: θφκκαηα, ζπκθέξνληα θαη έξεπλα θνηλήο γλψκεο». Οη κϊιινλ δελ απνηεινχλ νκϊδα πέεζεο ηε ζηηγκά πνπ ιεηηνπξγνχλ κϊιινλ ηειηθϊ σο πηφληα- ζηειϋρε ηεο εθϊζηνηε θπβϋξλεζεο, ηε ζηηγκά πνπ εέλαη ιέγνη ζπγθξηηηθϊ ζε αξηζκφ θαη ηε ζηηγκά πνπ δηακνξθψλεηαη πξαθηηθϊ, φπσο ηνπιϊρηζηνλ θαέλεηαη, ν ξφινο ηνπο ζχκθσλα κε ηηο πξνζδνθέεο θαη απαηηάζεηο ηεο ΑΟΒ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ. ζνλ αθνξϊ ζην ξπζκηζηηθφ Ϊμνλα ηνπ ζεζκνχ, ε εθϊζηνηε θπβϋξλεζε παέδεη πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζην βαζκφ πνπ Ϋρεη ηελ επρϋξεηα λα ςεθέδεη λφκνπο. Φαέλεηαη λα ελδηαθϋξεηαη απνθιεηζηηθϊ θαη κφλν γηα ηα «αληηθεηκεληθϊ» -θϊζε θνξϊ δηαθνξεηηθϊθξηηάξηα επηινγάο ησλ, ηελ αλαηξνπά ηνπ πιαηζένπ επηινγάο ηεο πξνεγνχκελεο θπβϋξλεζεο θαη ηελ επηινγά «δηθψλ» ηεο. Ώπφ ηελ Ϊιιε, δελ θαέλεηαη ε εθϊζηνηε θπβϋξλεζε λα ελδηαθϋξεηαη γηα ηηο αξκνδηφηεηεο ησλ, γεγνλφο πνπ αηηηνινγεέ πηζαλφλ θαη ηε κε ελεξγνπνέεζε κεξηθψλ απφ απηϋο (πρ. αμηνιφγεζε). Μπνξεέ κϊιηζηα λα ππνζϋζεη θαλεέο φηη ε εζηέαζε ηνπ ελδηαθϋξνληνο ζηα θξηηάξηα επηινγάο θαη φρη ζηελ πινπνέεζε ησλ αξκνδηνηάησλ βξέζθνληαη ζε πιάξε αξκνλέα ζην βαζκφ πνπ ν Ϋιεγρνο (νπζηαζηηθφο ά ζπκβνιηθφο) ησλ ππνθεηκϋλσλ επεξεϊδεη ην εέδνο θαη ηνλ ηξφπν ηεο δξϊζεο ηνπο. πλεπψο, ε παξαηεξνχκελε αζϊθεηα, αζπλϋπεηα θαη ανξηζηέα κπνξνχλ επαξθψο λα εξκελεπηνχλ. Ώπφ ηελ Ϊιιε, ηέζεηαη ην δάηεκα ηεο ζπκπφξεπζεο ηεο ειιεληθάο κε ηηο επξσπατθϋο πνιηηηθϋο. Βδψ, έζσο αηηηνινγεέηαη ε ςάθηζε δηαηϊμεσλ πνπ ηειηθϊ κϋλνπλ αλελεξγϋο. ΠξΪγκαηη, ελψ ζεζπέδνληαη ηππηθϊ λφκνη ζην πιαέζην θαη ην πλεχκα ησλ επξσπατθψλ επηινγψλ, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα απηνέ δελ εθαξκφδνληαη, γηαηέ δε γέλνληαη νη απαξαέηεηεο αιιαγϋο ζηηο δνκϋο θαη ηηο ιεηηνπξγέεο ησλ ζεζκψλ, αιιϊ θαη πην γεληθϊ ζηνλ ηξφπν 133 χκθσλα κε ηνλ ΠαπαδΪθε (2003:88) ην Τπνπξγεέν Παηδεέαο ά Ϋλαο νιφθιεξνο ζεζκφο (πρ θπβϋξλεζε) κπνξεέ λα ζεσξεζεέ σο εθπνλεηάο, εηζεγεηάο- νκηινχληαο (policy maker) ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο. 134 ΜΫζα απφ ηα θεέκελα απφ ην πεξηνδηθφ «Αηδαζθαιηθφ ΐάκα» πνπ εθθξϊδεη επέζεκα ηηο ζϋζεηο ηεο Αηδαζθαιηθάο Οκνζπνλδέαο ΒιιΪδαο. 249

258 αληηκεηψπηζεο (εηδηθϊ ζηελ πινπνέεζε) κηαο πνιηηηθάο. πσο άδε αλαθϋξακε, γηα λα ιεηηνπξγάζεη ν ξπζκηζηηθφο Ϊμνλαο εέλαη απαξαέηεην λα ππϊξρνπλ ζαθεέο λφκνη, θαλφλεο, νδεγέεο θαη ζπζηάκαηα παξαθνινχζεζεο απηψλ. Ώο γέλνπκε ηψξα πην ζπγθεθξηκϋλνη. Βλψ Ϋρεη ζεζπηζηεέ ε αμηνιφγεζε θαη εέλαη Ϋλα απφ ηα θαζάθνληα ηνπ δελ Ϋρνπλ ζεζπηζηεέ νη δνκϋο, νη δηαδηθαζέεο θαη ηα εξγαιεέα πνπ ζα ηελ ππνζηεξέμνπλ, γηα ιφγνπο πνπ πηζαλφλ Ϋρνπλ λα θϊλνπλ κε ηελ απνθπγά ηνπ πνιηηηθνχ θφζηνπο θαη ησλ ζπγθξνχζεσλ. Έηζη ηππηθϊ ππϊξρεη Ϋλα λνκνζεηηθφ πιαέζην ζχκθσλν κε ην επξσπατθφ, ελψ νπζηαζηηθϊ απηφ δελ εθαξκφδεηαη. Δ δεχηεξε νκϊδα, ε ΑΟΒ, θνβνχκελε ηελ αλεμαξηεηνπνέεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ επηιϋγνληαη σο θαη ππφ ην θφβν ηνπ πηζαλνχ «ειεγθηηθνχ Ϋξγνπ» ηνπο, κϊιινλ αηζζϊλεηαη αλαθνπθηζκϋλε απφ ηε ζηϊζε ηεο εθϊζηνηε θπβϋξλεζεο. πκκεηϋρεη δε ελεξγϊ ζηε δηαδηθαζέα επηινγάο ηνπο, κηαο θαη φπσο θϊλεθε νη επηινγϋο εέλαη κϊιινλ θνκκαηηθϋοπειαηεηαθϋο, αλ θαη ζπεχδεη κεηϊ απφ θϊζε δηαδηθαζέα επηινγάο λα θαηεγνξάζεη ην ζχζηεκα θαη ηνλ θνκκαηηζκφ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, κνηϊδεη λα δηαζθαιέδεη ηνλ πνιιαπιφ Ϋιεγρν θαη ηελ ρεηξαγψγεζε ησλ, κεηαηξϋπνληϊο ηνπο ζε δηαθνζκεηηθφ ζηνηρεέν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο. ην ζϋκα ηεο αμηνιφγεζεο, πνπ ζεσξεέηαη θνκβηθφ, θαέλεηαη λα θξαηϊ δηαρξνληθϊ αξλεηηθά ζηϊζε απνξξέπηνληαο θϊζε θνξϊ ηηο πξνηϊζεηο ηεο εθϊζηνηε θπβϋξλεζεο. ΒπηπιΫνλ, ε πνιηηηθά πέεζε πνπ αζθεέ εέλαη ηφζν ηζρπξά πνπ αθφκα θαη νη δηαηϊμεηο πνπ ςεθέδνληαη κϋλνπλ ηειηθϊ αλελεξγϋο. Δ ηξέηε νκϊδα, νη εθπαηδεπηηθνέ, κνηϊδεη, ζχκθσλα κε ηηο ππϊξρνπζεο Ϋξεπλεο, λα παιηλδξνκνχλ κεηαμχ ζεσξεηηθάο απνδνράο ησλ θαη πξαθηηθνχ θφβνπ γηα ηε ζεκαζέα ησλ αξκνδηνηάησλ ηνπο. Σν ηειεπηαέν θαέλεηαη λα παέδεη ηνλ θαζνξηζηηθφ ξφιν. Κιεέλνληαο, αο ζεκεησζεέ επέζεο φηη ζα άηαλ κϊιινλ δχζθνιν λα εμεγεζεέ ζε κε Έιιελεο ην γεγνλφο φηη θϊπνηνη εθπαηδεπηηθνέ φπσο θαέλεηαη απφ ηηο Ϋξεπλεο- απαγνξεχνπλ (;!) ηελ εέζνδν ηνπ ζηηο ηϊμεηο ηνπο, ηϊμεηο νη νπνέεο απνηεινχλ ηκάκαηα δεκφζησλ ζρνιεέσλ ειεγρφκελσλ, θαη αλϊγθε θαη θαηϊ ινγηθά ζπλϋπεηα απφ ηελ Πνιηηεέα θαη ηνπο ζεζκνχο ηεο Ο ξπζκηζηηθφο Ϊμνλαο ινηπφλ δε θαέλεηαη λα κπνξεέ, δεδνκϋλσλ ησλ ζπλζεθψλ, λα ιεηηνπξγάζεη απνηειεζκαηηθϊ. ζνλ αθνξϊ ζηνλ θαλνληζηηθφ Ϊμνλα ην δεηνχκελν εέλαη λα δηεξεπλεζεέ αλ νη επηινγϋο ηνπ πνιηηηθνχ ιφγνπ θαη ηεο αληέζηνηρεο αηδϋληαο, νη νπνέεο ζρεκαηέδνπλ λνκνζεηηθϊ «πξϋπεη», βξέζθνληαη ζε αξκνλέα κε «ηα πξϋπεη», ηδενινγηθϊ θαη αμηαθϊ, ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ. Έηζη, εέδακε φηη ε πνηφηεηα, ε θνπιηνχξα πνηφηεηαο θαη ε δηαζθϊιηζε πνηφηεηαο δελ απνηεινχλ ζηνηρεέα ηεο επξχηεξεο παγησκϋλεο «ηδενινγέαο». Ώληέζεηα εθεέλν πνπ θπξηαξρεέ εέλαη ε Ϊξλεζε γηα θϊζε παξαηάξεζε θαη Ϋιεγρν ηνπ παξαγφκελνπ Ϋξγνπ φπσο επέζεο θαη ε νκνγελνπνέεζε ηνπ ζψκαηνο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Δ λνκηκνπνέεζε απηάο ηεο ζϋζεο παξαθϊκπηεη ηε δηαζθϊιηζε ηνπ δεκφζηνπ ζπκθϋξνληνο θαη ηελ αλϊγθε ππεξϊζπηζάο ηνπ 250

259 κϋζσ ηεο πινπνέεζεο ηεο επέζεκεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο θαη εδξϊδεηαη ζηελ ηζηνξηθά εκπεηξέα θαη ηηο αλσκαιέεο ηεο πνιηηηθάο δσάο ηνπ ηφπνπ. Έηζη, κε φρεκα ηελ πνιηηηθά/ηδενινγηθά δηϊζηαζε Ϋρνπκε ηελ επηθπξηαξρέα ησλ ζπληερληαθψλ ζπκθεξφλησλ θαη ηελ παξϊιιειε πεξηζσξηνπνέεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ ππφινηπσλ ρξεζηψλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηάκαηνο. Άιισζηε, ε εληαηηθά ρξάζε ηεο Ϋθθξαζεο «δεκνθξαηηθφ ζρνιεέν» εέλαη ραξαθηεξηζηηθά. Ώπηφ ππϊξρεη φηαλ δηαζθαιέδνληαη ηα ζπκθϋξνληα ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπ. Δ παξϊιιειε χπαξμε καζεηηθψλ, νηθνγελεηαθψλ θαη επξχηεξα θνηλσληθψλ ζπκθεξφλησλ εέηε αγλνεέηαη εέηε κεηαβϊιιεηαη ζε εμαξηεκϋλε κεηαβιεηά ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Βλ πϊζεη πεξηπηψζεη, εθεέλν πνπ ηειηθϊ θαέλεηαη εέλαη ε δηαηϊξαμε ηεο ζρϋζεο κεηαμχ ξπζκηζηηθνχ θαη θαλνληζηηθνχ Ϊμνλα, απφ ζηνηρεέα πνπ άηαλ θαη παξακϋλνπλ μϋλα ηνπ ειιεληθνχ ζπγθεέκελνπ πνπ φκσο θαζέζηαληαη λνκνζεηηθϋο επηηαγϋο. ΚαηαιεθηηθΪ, θαέλεηαη λα πξνθχπηνπλ δχν εξσηάκαηα: α) απηϊ ηα μϋλα εκθπηεχκαηα εέλαη ρξάζηκα ά φρη; β) αλ φρη ηφηε ε παξνχζα θαηϊζηαζε κπνξεέ λα ζεσξεζεέ σο ηθαλνπνηεηηθά ζην βαζκφ πνπ ηππηθϊ καο ελαξκνλέδεη κε ηηο επξσπατθϋο πνιηηηθϋο ρσξέο εληνχηνηο λα κεηαβϊιιεηαη Ϊκεζα ε πξαγκαηηθφηεηα ηνπ πεδένπ. Ώλ φκσο εέλαη ρξάζηκα ηφηε ηα εξσηάκαηα κεηαβϊιινληαη ζην: πψο απηϊ ζα εκπεδσζνχλ θαη ζα επηδξϊζνπλ νπζηαζηηθϊ ζην ειιεληθφ ζπγθεέκελν; ε απηά θαη κφλε ηελ πεξέπησζε Ϋρεη λφεκα ε πεξαηηϋξσ ζπδάηεζε ζε επέπεδν (εθπαηδεπηηθάο) πνιηηηθάο. ΣΫινο ζρεηηθϊ κε ηνλ θνπιηνπξηθφ-αμηαθφ Ϊμνλα ιεηηνπξγέαο ηνπ ζεζκνχ ηνπ ζεκεηψλεηαη θαηαξράλ πσο ε Ϋιιεηςε θνπιηνχξαο ζην ζϋκα ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο αμηνιφγεζεο ζε εζληθφ επέπεδν επεξεϊδεη θαηαιπηηθϊ ηε ιεηηνπξγέα ηνπ ζεζκνχ ηνπ (Scieur, 2005: 107). Δ θαζεκεξηλά δξϊζε, νη πξαθηηθϋο, νη αληηιάςεηο θαη νη λννηξνπέεο ηφζν ησλ φζν θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ αθνινπζνχλ κηα πνξεέα πνπ δελ εέλαη ζχκθσλε κε ηελ θνπιηνχξα πνηφηεηαο επξχηεξα. Δ πξϊμε ηνπο θαη ε λννηξνπέα ηνπο δελ πεξηιακβϊλεη πξνγξακκαηηζκφ, αλαηξνθνδφηεζε, δελ παξαηεξεέηαη ζπλεξγαζέα θαη αλϊδεημε ηεο ζεκαζέαο ηεο επαγγεικαηηθάο αλϊπηπμεο, ζηνηρεέα πνπ ραξαθηεξέδνπλ κηα θνπιηνχξα πνηφηεηαο. Οη δπζηνθέεο πνπ παξαηεξνχληαη ηφζν ζην ξπζκηζηηθφ φζν θαη ζηνλ θαλνληζηηθφ Ϊμνλα, ηνπο επηηξϋπνπλ λα Ϋρνπλ δχν επηινγϋο: εέηε ηεο δξϊζεο εέηε ηεο ηππηθάο δηεθπεξαέσζεο αθνινπζψληαο ηελ πεπαηεκϋλε ζε αληηιάςεηο θαη πξαθηηθϋο. Ώπηνέ πνπ επηιϋγνπλ ηε δξϊζε, Ϋρνπλ πεηζηεέ φηη ρξεηϊδεηαη αιιαγά θαη Ϋηζη ε ζπκπεξηθνξϊ ηνπο εέλαη αλϊινγε. Ώπηά ηνπο ε δξϊζε νθεέιεηαη κϊιινλ ζηελ πξνζσπηθά ηνπο θνπιηνχξα παξϊ ζηελ ψζεζε απφ ην λνκνζεηηθφ πιαέζην ά ηηο ζπληερληαθϋο επηηαγϋο. ζνη επηιϋγνπλ ηελ ηππηθά δηεθπεξαέσζε, κε ηελ Ϋλλνηα ηεο κε αιιαγάο λννηξνπηψλ θαη ζπκπεξηθνξψλ, αθνινπζνχλ ζπκπεξηθνξϋο φπσο εθεέλε ηνπ ζπκβηβαζκνχ, ηεο αλππαθνάο θαη ηεο απνθπγάο. ΚαηαιεθηηθΪ, πηζηεχνπκε φηη αλ θϊηη Ϋρεη ελδηαθϋξνλ εέλαη ε παξνπζέα ησλ πξψησλ πνπ απνηεινχλ θαη ην λεσηεξηθφ θαη δπλακηθφ ζηνηρεέν ηνπ ζπζηάκαηνο αιιϊ θαη ηεο πξαγκαηηθφηεηαο ηνπ πεδένπ. 251

260 Με απηφ ην ζθεπηηθφ ε δξϊζε ηνπο αλαδεηθλχεηαη ζηελ παξνχζα κειϋηε σο παξϊδεηγκα θαιάο πξαθηηθάο, ε νπνέα επηθϋξεη ηελ αιιαγά θαη ηε δξϊζε θαηϊ ζπλϋπεηα πξνο ηελ ΠηΒ. ΣΫινο αλαθεθαιαηψλνληαο, κϋζα ζηε δηειθπζηέλδα ηεο κε ελαξκφληζεο ησλ αμφλσλ πνπ πξνζδηνξέδνπλ ηε ιεηηνπξγέα ηνπ ζεζκνχ, ζπληειεέηαη ε επαγγεικαηηθά θνηλσληθνπνέεζε ησλ θαη ε εξκελεέα ηεο ζϋζεο θαη ηνπ ξφινπ ηνπο. ΣειηθΪ κϋζα ζε απηφ ην πιαέζην ε πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο θαη ε αμηνιφγεζε θαζέζηαληαη εέηε γξϊκκα θελφ εέηε αηνκηθά, δηαθνξεηηθά θϊζε θνξϊ, επηινγά. κσο θαη ηα δχν δελ κπνξεέ παξϊ λα εέλαη εμαηξεηηθϊ αλαπνηειεζκαηηθϊ. 5 β Πνηεο νη ζρεηηθϋο πξαθηηθϋο ηνπο; Ώλ θαη νη θαηϋρνπλ κηα ζεκαληηθά θαη εμεηδηθεπκϋλε ζϋζε ζηειϋρνπο ζην νηθνδφκεκα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηάκαηνο θαέλεηαη φηη Ϋρνπλ πεξηνξηζκϋλν, αλ φρη πεξηζσξηαθφ, ξφιν ζηελ πινπνέεζε κϋηξσλ πνπ ζρεηέδνληαη κε ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαέδεπζεο. Ώπηφ νθεέιεηαη ζην φηη: 1. ΘεζκηθΪ- λνκνζεηηθϊ δελ Ϋρεη θαζνξηζηεέ επαξθψο ν ξφινο πνπ θαινχληαη λα παέμνπλ ζηελ ΠηΒ. Εδηαέηεξα ζηελ αμηνιφγεζε, αλ θαη Ϋρεη ςεθηζηεέ ν λφκνο, δελ Ϋρνπλ ξφιν. 2. Αελ Ϋρεη εμαζθαιηζηεέ κηα νπζηαζηηθά επηθνηλσλέα, αλαηξνθνδφηεζε θαη ζπλεξγαζέα κε ηελ θνξπθά, δειαδά κε ην ΤΠΒΠΘ θαη ην ΠΕ θαζψο θαη κε ηελ ππφινηπε δηνέθεζε. Έηζη δε δεκηνπξγνχληαη νη πξνυπνζϋζεηο γηα δϋζκεπζε ησλ εκπιεθνκϋλσλ κεξψλ θαη ζπλαέλεζε κε ζηφρν ηελ ΠηΒ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξϊδεηγκα ε πνξεέα ησλ αμηνινγηθψλ εθζϋζεσλ πνπ ζηϋιλνπλ ζην ΠΕ θαη ε ρϊξαμε ηεο εθπαηδεπηηθάο πνιηηηθάο ρσξέο λα ιακβϊλεηαη ππφςε ε γλψκε ηνπο θαζψο θαη ε Ϋιιεηςε ζρεδηαζκνχ δηθάο ηνπο επηκφξθσζεο. ΠαξΪιιεια φκσο δελ Ϋρνπλ εμαζθαιηζηεέ ε επηθνηλσλέα θαη νη πξνυπνζϋζεηο ζπλεξγαζέαο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. ΚαηΪ ζπλϋπεηα νη πξαθηηθϋο ηνπο εέλαη πεξηζζφηεξν δηεθπεξαησηηθϋο κε ηελ Ϋλλνηα ηεο ηππηθάο αληαπφθξηζεο ζηα θαζάθνληϊ ηνπο. 3. Αελ αμηνπνηνχλ, ζηελ πιεηνςεθέα ηνπο, ην πεξηζψξην πξσηνβνπιέαο θαη θαηλνηνκέαο πνπ ηνπο δέλεη ην ζεζκηθφ πιαέζην, κε ην πξφζρεκα ησλ εκπνδέσλ πνπ αληηκεησπέδνπλ. 4. Αελ αμηνινγεέηαη ην επηηεινχκελν Ϋξγν ηνπ. 5. Σν Ϋξγν ησλ δπζρεξαέλεηαη θαη απφ Ϋλα πιάζνο παξαγφλησλ φπσο Ϋιιεηςε ππνδνκψλ, νηθνλνκηθψλ πφξσλ, ρξφλνπ, πνιιψλ ζρνιεέσλ ζηελ αξκνδηφηεηϊ ηνπο, θηι. 252

261 Βθηφο απφ ην ζεζκηθφ θελφ πνπ παξαηεξεέηαη, θϊζε μερσξηζηϊ σο ππνθεέκελν, Ϋρεη ηηο δηθϋο ηνπ αληηιάςεηο θαη ηδϋεο θαη αληηιακβϊλεηαη μερσξηζηϊ ην ξφιν ηνπ ζην ζεζκφ. Δ δηαθνξεηηθά θνπιηνχξα θαζελφο Ϋρεη σο ζπλϋπεηα λα εξκελεχεη δηαθνξεηηθϊ ην ξφιν ηνπ. Οη πεξηζζφηεξνη ιεηηνπξγνχλ γξαθεηνθξαηηθϊ θαη εληειψο ηππηθϊ. ΜΪιηζηα απηά ηνπο ηε δξϊζε ηελ ηεθκεξηψλνπλ ζην πιαέζην ηνπ ζρεδηαζκνχ, ησλ κεζφδσλ θαη ησλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ ηειηθϊ επηβϊιιεη ν ζεζκφο. Δ ξνπηέλα θαη ν ζπγθεληξσηηζκφο παξϊ ηηο δπζθνιέεο θαη εκπφδηα πνπ πξνβϊιινπλ ζην ξφιν θαη ηε δξϊζε ηνπο απνηεινχλ γηα ηνπο «κέα πξνζηαζέα». Έηζη βξέζθνληαη πξνζηαηεπκϋλνη απφ ηελ πέεζε ησλ πξντζηακϋλσλ θαη πθηζηακϋλσλ ηνπο (Crozier, 2000: 95, 101). Ώπηά φκσο ε ζπκπεξηθνξϊ νδεγεέ ηειηθϊ ζε δχν ζπλϋπεηεο: απφ ηε κηα, ηελ απνκφλσζε θαη ηελ Ϋιιεηςε επηθνηλσλέαο θαη ηειηθϊ ηε κε αλϊιεςε πξσηνβνπιέαο θαη απφ ηελ Ϊιιε, ηε κε αλϊιεςε πξνζσπηθάο επζχλεο γηα ην Ϋξγν ηνπο. Σν ραξαθηεξηζηηθφ κνηέβν «γηα φια θηαέεη ην ζχζηεκα» απνηειεέ απιά πεξηγξαθά ηεο θαηϊζηαζεο απηάο. Χζηφζν ππϊξρνπλ ειϊρηζηεο εμαηξϋζεηο πνπ θϊλνπλ ηε δηαθνξϊ. Ξεπεξλνχλ ηα φπνηα εκπφδηα ζεζκηθϊ, θαλνληζηηθϊ θαη ιεηηνπξγηθϊ θαη ιεηηνπξγνχλ κε Ϋλαλ ηδηαέηεξν ηξφπν. Αεκηνπξγνχλ δέθηπα νη έδηνη κεηαμχ ηνπο θαη κε εθπαηδεπηηθνχο, εμαζθαιέδνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν απνηειεζκαηηθά επηθνηλσλέα θαη ζπλεξγαζέα θαη Ϋηζη δεκηνπξγνχλ ηνπο παξϊγνληεο θαη ηε δνκά γηα κηα θνπιηνχξα πνηφηεηαο πνπ νδεγεέ ζε δξϊζεηο γηα ηελ ΠηΒ. Λεηηνπξγνχλ ζχκθσλα κε ην ζράκα ηνπ «θξηηηθνχ θέινπ» βξέζθνληαο ζαθψο Ϋηνηκνπο θϊπνηνπο- φρη φινπο- εθπαηδεπηηθνχο λα αληαπνθξηζνχλ ζε απηφ. Έηζη δεκηνπξγνχλ πξφζθνξν Ϋδαθνο γηα ηελ ΠηΒ θαη ηε δηαζθϊιηζά ηεο. ΜΫλεη λα δνχκε ζε κηα Ϊιιε Ϋξεπλααλ απηά ε πξαθηηθά Ϋρεη ζπλϋρεηα θαζψο θαη ηα απνηειϋζκαηα απηάο ηεο ζηϊζεο ζε βϊζνο ρξφλνπ. ΜΫζα απφ ηελ αλϊδεημε απηάο ηεο «θαιάο πξαθηηθάο» θϊπνησλ ζα κπνξνχζακε λα πξνηεέλνπκε ην λϋν ξφιν ηνπ, πνπ Ϋρεη νκνηφηεηεο θαη αλαγσγϋο κε απηφλ ηνπ «θξηηηθνχ θέινπ». πγρξφλσο επηηξϋπεηαη λα δνζεέ ε απαξαέηεηε Ϋκθαζε ζηε ζπκκεηνρά ηνπ ζε «θνηλφηεηα επαγγεικαηηψλ», ε νπνέα δηεπθνιχλεη ηε κεηαθνξϊ γλψζεο θαη πξαθηηθάο θαη ηειηθϊ ηελ αιιαγά. 253

262 Βηβιηνγξαθία Διιελφγισζε ΏγγειΪθνο, Κ. (2005). Ο Μχζνο Πεξέ Ώμηνθξαηέαο ζηελ Βπηινγά ησλ ηειερψλ ηεο Βθπαέδεπζεο. Νέα Παηδεία, 115: Ώζαλαζνχια-ΡΫππα, Ώ. (2001). ΚαηΪξηηζε θαη Βπηκφξθσζε ησλ ηειερψλ ηεο Βθπαέδεπζεο ζην Βιιεληθφ Βθπαηδεπηηθφ χζηεκα. ην ΏλδξΫνπ (επηκ.) Οξγάλσζε θαη Γηνίθεζε ρνιηθψλ Μνλάδσλ. Ώζάλα: Κιαδηθφ Βθπαηδεπηηθφ Ελζηηηνχην Ελζηηηνχην Βξγαζέαο Γ..Β.Β-ΏΑΒΑΤ, ΟΕΒΛΒ. Ώηηηνινγηθά Έθζεζε ηνπ ρεδένπ Νφκνπ «Βπηινγά ηειερψλ ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο. Ρχζκηζε ΘεκΪησλ Αηνέθεζεο ηεο Βθπαέδεπζεο θαη Άιιεο ΑηαηΪμεηο». Πξφζβαζε ζηηο 21/06/2006 απφ ΏλδξεαδΪθεο, Ν. & Μαγγφπνπινο, Γ. (2005). ρνιηθφο χκβνπινο θαη Αηεπζπληάο ρνιεένπ σο Φνξεέο Ώμηνιφγεζεο ηνπ Έξγνπ ησλ Βθπαηδεπηηθψλ: Βκπεηξηθά Έξεπλα ζε Βθπαηδεπηηθνχο Ώ /ζκηαο, ζηα ΠξαθηηθΪ Παλειιάληνπ πλεδξένπ «Γηνίθεζε θαη Οξγάλσζε ηεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο» Άξηα, 2-4 Αεθεκβξένπ Παλεπηζηάκην Παηξψλ: Παηδαγσγηθφ Σκάκα Αεκνηηθάο Βθπαέδεπζεο. ΏλδξΫνπ, Ώ. (1986). Ο Θεζκφο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ: Ώπφ ην Ώέηεκα ζηελ Πξαγκαηηθφηεηα. χγρξνλα Θέκαηα, 28: ΏλδξΫνπ, Ώ. & Παπαθσλζηαληέλνπ, Γ. (1994). Δμνπζία θαη Οξγάλσζε- Γηνίθεζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ πζηήκαηνο. Ώζάλα: ΛηβΪλε. ΏλδξΫνπ, Ώ. (1997). Δ Βπηκφξθσζε ησλ ηειερψλ ηεο Βθπαέδεπζεο. Γηνηθεηηθή Δλεκέξσζε, 8: ΏλδξΫνπ, Ώ. (1998). Εεηήκαηα Γηνίθεζεο ηεο Δθπαίδεπζεο. Ώζάλα : ΐηβιηνγνλέα. ΏλδξΫνπ, Ώ. (2003). Οη ηφρνη, Πξνηεξαηφηεηεο, ΠνιηηηθΫο θαη Αηαδηθαζέεο ηεο Βπξσπατθάο Έλσζεο γηα ηηο ΒθπαηδεπηηθΫο ΠνιηηηθΫο. Γηνηθεηηθή Δλεκέξσζε, 26: Ώπφθαζε ΤΠΒΠΘ αξ.φ.353.1/324/105657/α1/ «Καζνξηζκφο ησλ Βηδηθφηεξσλ Καζεθφλησλ θαη Ώξκνδηνηάησλ ησλ ΠξντζηακΫλσλ ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Τπεξεζηψλ ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο, ησλ Αηεπζπληψλ θαη Τπνδηεπζπληψλ ησλ ρνιηθψλ ΜνλΪδσλ θαη ΒΚ θαη ησλ πιιφγσλ ησλ Αηδαζθφλησλ (ΦEK 1340/ ). 254

263 ΐαβνπξΪθε, Ώ., ΓνπγαλΫιε, Κ., νθνχ, Β. & Κνχηξα, Υ. (2008). Δ Πνηφηεηα ζηελ Βθπαέδεπζε. ην Ζ Πνηφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε. Ώζάλα: ΒΠΒΏΒΚ ΕΕ. ΠΕ, ΐαζηιφπνπινο, Ώ. (2004). Οη Πξνθιήζεηο ηεο Γηεπξπκέλεο Πξφζβαζεο ζην Διιεληθφ Παλεπηζηήκην ζην Πιαίζην ηεο Δπξσπατθήο Δλνπνίεζεο: Ζ Πεξίπησζε ησλ Π.Σ.Γ.Δ. Αηδαθηνξηθά Αηαηξηβά, Παλεπηζηάκην Παηξψλ: ΠΣΑΒ. ΐΔΜΏ (2001 ΝνΫκβξηνο 2) θαηεβαζκϋλν ζηηο 01/12/2004 απφ ΐηηαληδΪθεο, Ν. (2006). Ζ Πνηφηεηα ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε. Ώζάλα: Interbooks. ΐιΪρνο, Α. (2007). Πξφινγνο. Δπηζεψξεζε Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ, 13: 3-4. ΐιΪρνο, Α. (2008). Σν Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην θαη νη χγρξνλεο Ώπαηηάζεηο απφ ηελ Βθπαέδεπζε. ην Δθπαίδεπζε θαη Πνηφηεηα ζην Διιεληθφ ρνιείν. Ώζάλα: ΒΠΒΏΒΚ ΕΕ, ΠΕ, ΐιΪρνο, Α., Ααγθιάο, Ε. & ΐαβνπξΪθε, Ώ. (2007). Αηεξεχλεζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Βθπαέδεπζεο: ΐαζηθΫο ΏξρΫο θαη ρεδηαζκφο ηεο Έξεπλαο. Δπηζεψξεζε Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ, 13: 5-9. ΐφληζα, ΐ. (2006). Πξνηάζεηο Δπί ηνπ ρεδίνπ Νφκνπ. Πξφζβαζε ζηηο 28/12/2006 απφ ΐνπιά ησλ Βιιάλσλ (2006). Πεξένδνο ΕΏ, χλνδνο ΐ, Αηαξθάο Βπηηξνπά Μνξθσηηθψλ ΤπνζΫζεσλ. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 21/06/2006 απφ ΐψξνο, Φ. (2002). Πνηφηεηα Δθπαίδεπζεο: Πξννηκηαθή Πξνζέγγηζε. Πξφζβαζε ζηηο 13/9/08 απφ ΐψξνο, Φ. (2003). Πνηφηεηα Βθπαέδεπζεο. Σα Δθπαηδεπηηθά, 69-70: Γεέηνλαο, Β. (2005). Σν Πξφβιεκα ηεο Αμηνιφγεζεο. Βιεπζεξνηππέα: 53 (13/06/2005). ΓεσξγηΪδεο, Κ. (1991). Μεζνζηξαηέο δελ Έκεηλε ε Βθπαηδεπηηθά Μεηαξξχζκηζε. Οηθνλνκηθφο Σαρπδξφκνο, 31: ΓεσξγηΪδνπ, Ν. (2006). Γηα ηελ Σξηάκεξε Βηζαγσγηθά «Βπηκφξθσζε». Αληηηεηξάδηα ηεο Δθπαίδεπζεο, 76-77: 61. Γηαινχξεο, Π. (2006). Παξαηεξήζεηο Δπί ηεο Πξφηαζεο ρεδίνπ Νφκνπ «Δπηινγή ηειερψλ Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο». Πξφζβαζε ζηηο 28/12/2006 απφ Γηαλλαθνπνχινπ, Β. & Σξέθνο,. (2005). Οξγάλσζε θαη Γηνίθεζε ηνπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ. 255

264 Θεζζαινλέθε: ΏπηνΫθδνζε. ΓηαλλΪθνπ, Μ. (2004). Πνηεο ΏιιαγΫο ζα γέλνπλ ζηελ Βθπαέδεπζε. Σν Βήκα (10/10/2004). Πξφζβαζε ζηηο 25/08/2009 απφ 10_vhma.html ΓηαηξνκαλσιΪθεο, Γ. (2008). Παηδεία, πεδίνλ αλαληηζηνηρίαο. ΐάκα: 20, (31/08/2008). Γηνθαξέλεο, Κ. (2000). Ο ρνιηθφο χκβνπινο: Δπνπηεία θαη Αμηνιφγεζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ θαη ησλ Δθπαηδεπηηθψλ. Ώζάλα: Γξεγφξεο. Γθφβαξεο, Υ. & ΡνπζζΪθεο, Ε. (2008). Πνιηηηθέο ζηελ Δθπαίδεπζε. Ώζάλα: Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην. Γθνχκαο, Θ. & ΚαξξΪο, Γ. (2006). ηειέρε Δθπαίδεπζεο «Καηά Παξαγγειία». Αηδαζθαιηθφ ΐάκα, 1136: 15. Ααγθιάο, Ε. (2008). Δ Έξεπλα γηα ηα ΠνηνηηθΪ ΥαξαθηεξηζηηθΪ ηνπ πζηάκαηνο ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο. ην Δθπαίδεπζε θαη Πνηφηεηα ζην Διιεληθφ ρνιείν. Ώζάλα: ΒΠΒΏΒΚ ΕΕ, Π.Ε., Ααξβνχδεο, Θ. (1993). Δ Ώμηνιφγεζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Οηθνλνκηθφο Σαρπδξφκνο, 47: Αειψλεο, Ώ. (1994). ΠαιηΫο θαη ΠΪληα Βπέθαηξεο Ώπφςεηο. Ο ρνιηθφο χκβνπινο. χγρξνλν ρνιείν, 23: ΑεκαξΪο, Ώ. (1990). Ζ Μεηαξξχζκηζε Πνπ Γελ Έγηλε. Ώζάλα: Βξκάο. Αεκεηξφπνπινο, Β. (1984). Ο Θεζκφο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ Πξνβιάκαηα, Απλαηφηεηεο θαη ΠξννπηηθΫο. Νέα Παηδεία, 29: Αεκεηξφπνπινο, Β. (2007). Δθπαηδεπηηθή Αμηνιφγεζε. Ζ Αμηνιφγεζε ηεο Δθπαίδεπζεο θαη ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ. Ώζάλα: Γξεγφξεο. Αηακαληφπνπινο, Ώ. (1995). Δ Τπεξεζηαθά Τπφζηαζε θαη νη Απζκελεέο πλζάθεο Λεηηνπξγέαο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο. ρνιείν θαη Εσή, 43(7-8-9): Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (1987). Πξνβιάκαηα ρνιηθψλ πκβνχισλ- ΠξνηΪζεηο γηα ηελ Ώληηκεηψπηζά ηνπο. ΠξαθηηθΪ Δκεξέδαο ΑΟΒ. Ώζάλα: ΑΟΒ. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (1992). Οη ΘΫζεηο καο ζηηο ΠξνηΪζεηο νπθιηϊ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1047: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (1993). Ο ΚιΪδνο Ώπνξξέπηεη ην ρϋδην ΠΑ γηα ηελ Ώμηνιφγεζε. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1061:

265 Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (1993). ΝΫα πλϊληεζε ΑΟΒ-Τθππνπξγνχ Παηδεέαο θ. Ώλζφπνπινπ, Ώλνέγεη ν Αξφκνο ηνπ Αηαιφγνπ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1062 Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (1997). Ώμηνιφγεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ, Οη ΘΫζεηο ηεο ΑΟΒ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1089: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο ( ). Δ Ώμηνιφγεζε ηνπ Ν. 2525/97 ά ην ΝΫν Ώζθπθηηθφ ΠιΫγκα ηνπ Ώπηαξρηζκνχ θαη ηεο ΠνδεγΫηεζεο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1090: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (1998). Δ Ώμηνιφγεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ θαη ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1091: 4-5. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (1998). ΏπνθΪζεηο ηεο 67 εο Γ... ηεο ΑΟΒ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1094: 2. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (1999). ΏπνθΪζεηο ηεο 68 εο Γ ηεο ΑΟΒ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1099: 3-4. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2000). Ώμηνιφγεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1103: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2002). πλϊληεζε ηνπ Α.. ηεο ΑΟΒ κε ηελ πνιηηηθά εγεζέα ηνπ ΤΠΒΠΘ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1113: 3-4. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2004). Σα Πξνβιάκαηα ησλ Βθπαηδεπηηθψλ Βηδηθνηάησλ ηεο ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1125: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2004). Τπφκλεκα ηεο ΑΟΒ ζηελ Πνιηηηθά Δγεζέα ηνπ ΤΠΒΠΘ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1126: 5-6. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2004). Αεπηεξνινγέα ηνπ ΠξνΫδξνπ ηεο; Α.Ο.Β. Αεκάηξε ΜπξΪηε. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1128: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2004). Δ Οκηιέα ηνπ ΠξνΫδξνπ ηεο 73 εο Γ.. Νέθνπ Κφξδα. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1128: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2004). Πξνζζάθεο- Σξνπνινγέεο ζην Τπφ ΚαηΪζεζε ΝνκνζρΫδην ηνπ ΤΠΒΠΘ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1128: 3. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2004). 5 ε Βθπαηδεπηηθψλ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1129: 23. Οθησβξένπ 2004: Παγθφζκηα ΔκΫξα ησλ Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2005). 4 ν International. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1130: 13. Παγθφζκην πλϋδξην ηεο Education Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2005). Ώλαθνέλσζε γηα ηελ Ώπνρψξεζε ηεο Α.Ο.Β. απφ 257

266 ηνλ Πξνζρεκαηηθφ ΑηΪινγν. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1131: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2005). ΓεληθΫο ΏξρΫο. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1131: 22. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2005). Ώπφθαζε ηνπ Α.. ηεο Α.Ο.Β. γηα ην Πξφγξακκα ΑξΪζεο ηνπ ΚιΪδνπ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1134: 1. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2005). Δπέιηθηε Εψλε θαη ηάζε ηειερψλ Δθπαίδεπζε. Αηδαζθαιηθφ ΐάκα, 1135: 12, 15. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2005). Κηλεηνπνηάζεηο ηνπ ΚιΪδνπ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1135: 2. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2006). Ώλαθνέλσζε κε Ώθνξκά ηνπ Α.. ηεο ΑΟΒ κε ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1136: 10. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2006). Βθπαέδεπζε θαη Πνιηηηζκφο- Πξφγξακκα ΜΒΛΕΝΏ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1136: 13. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2006). Πξνζσξηλά Δκεξάζηα ΑηΪηαμε ηεο 75 εο Γ.. ηνπ ΚιΪδνπ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1136: 1-9. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2006). Έθζεζε ΠεπξαγκΫλσλ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1137: 3-4. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2006). Ώλαθνέλσζε γηα ηελ Βηθνληθά Βπηκφξθσζε ζηα ΝΫα ΐηβιέα. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1138: 5. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2006). Οκηιέα ηνπ ΠξνΫδξνπ ηεο Α.Ο.Β. Αεκάηξε ΜπξΪηε ζηελ Παλεγπξηθά πλεδξέαζε ηεο 75 εο Γ.. ηνπ ΚιΪδνπ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1138: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2006). Αειηέν Σχπνπ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1139: 43. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2006). Πιαέζην Αηεθδηθάζεσλ ηνπ επηϋκβξε. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1139: 2. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2007). Ώπφθαζε ηνπ Α ηεο ΑΟΒ γηα 24σξε Ώπεξγηαθά Κηλεηνπνέεζε ζηηο 22/2/2007. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1140: 9. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2007). Αεπηεξνινγέα ηνπ ΠξνΫδξνπ ηεο ΑΟΒ Αεκάηξε ΜπξΪηε ζηελ 76 ε Γ.. ηνπ ΚιΪδνπ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1141: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2007). 5 Οθησβξένπ 2007: Παγθφζκηα ΔκΫξα ησλ Βθπαηδεπηηθψλ Αηαθάξπμε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ ηεο ΒιιΪδαο. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1142: 28. Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2007). Ώλαθνέλσζε κε Ώθνξκά ηε πλϊληεζε ηνπ Α.. ηεο ΑΟΒ κε ηνλ πθππνπξγφ Παηδεέαο θ. ΏλδξΫα ΛπθνπξΫληδν. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1142:

267 Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2008). 5 Οθησβξένπ Παγθφζκηα ΔκΫξα ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1147: Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2008). ΓΟΔ: «Δηήζηα Έθζεζε Αμηνιφγεζεο Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ» πνπ Εεηνχλ νη ρνιηθνί χκβνπινη. Πξφζβαζε ζηηο 4/06/2008 απφ Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2008). Δπηκφξθσζε Δθπαηδεπηηθψλ. Πξφζβαζε ζηηο 14/04/2008 απφ Αηδαζθαιηθά Οκνζπνλδέα ΒιιΪδαο (2009). Σν Πφξηζκα ηνπ πκβνπιίνπ Πξσηνβάζκηαο θα Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο. Πξφζβαζε ζηηο 7/12/2009 απφ Ανχθαο, Υ. (1999). Πνηφηεηα θαη Ώμηνιφγεζε ζηελ Βθπαέδεπζε. πλνπηηθά Παξνπζέαζε. Δπηζεψξεζε Δπηζηεκνληθψλ θαη Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ, 1: Ανχθαο, Υ., ΐαβνπξΪθε, Ώ., Θσκνπνχινπ, Μ., Κνχηξα., Υ. & κπξλησηνπνχινπ, Ώ. (2007). Δ ΠξνζΫγγηζε ηεο Πνηφηεηαο ζηελ Βπηκφξθσζε: Βπηκφξθσζε γηα ηελ Βπαγγεικαηηθά ΏλΪπηπμε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ θαη ηε ΐειηέσζε ηνπ ρνιεένπ. Δπηζεψξεζε Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ, 13: Βγθχθιηνο Φ.12/445/Γ1/1072. (06/09/1993). Αηακφξθσζε Χξνιφγησλ ΠξνγξακκΪησλ κεηϊ ηελ Βηζαγσγά ζηελ ΠξσηνβΪζκηα Βθπαέδεπζε Βθπαηδεπηηθψλ Βηδηθνηάησλ. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.12/810/Γ1/738. (31/08/1994). Οδεγέεο γηα ηε Αηακφξθσζε ησλ Χξνινγέσλ ΠξνγξακκΪησλ. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ. 12/921/Γ1/1058. (31/08/1995). Αηακφξθσζε Χξνινγέσλ ΠξνγξακκΪησλ- Καζνξηζκφο Αηδαθηηθνχ Χξαξένπ. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.3/939/Γ1/1213. (07/09/1996). ΏλαβΪζκηζε ηεο Λεηηνπξγέαο ησλ ρνιεέσλ. Ώζάλα:ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.12/756/Γ1/901. (08/09/1997). ΟξγΪλσζε θαη Λεηηνπξγέα ησλ ρνιηθψλ ΜνλΪδσλ- Αηακφξθσζε ησλ Χξνινγέσλ ΠξνγξακκΪησλ. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.3/768/Γ1/885. (03/09/1998). ΟξγΪλσζε θαη Λεηηνπξγέα ησλ ρνιηθψλ ΜνλΪδσλ. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Γ2/4791. (07/09/1998). Αηαδηθαζέεο Ώμηνιφγεζεο Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ, Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.361.1/502/Α1/ (07/09/1999). Πξφγξακκα Λεηηνπξγέαο Αεκνηηθψλ ρνιεέσλ. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. 259

268 Βγθχθιηνο Φ.12/896/Γ1/693. (06/09/2000). Πξφγξακκα Λεηηνπξγέαο Αεκνηηθψλ ρνιεέσλ, Ώζάλα:ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.4/115/Γ1/791. (02/10/2001). ΏλαβΪζκηζε ηνπ Ρφινπ ηνπ ρνιεένπ κε ηελ Βθαξκνγά Βηδηθψλ ΠξνγξακκΪησλ γηα ηελ ΚαηαπνιΫκεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ θαη Κνηλσληθνχ Ώπνθιεηζκνχ. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.12/676/61336/Γ1. (13/06/2002). Πξνγξακκαηηζκφο Λεηηνπξγέαο ρνιεέσλ ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.3/447/91696/Γ1. (02/09/2003). Λεηηνπξγέα ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο- Έλαξμε ΝΫνπ ρνιηθνχ Έηνπο Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.94018/Γ1, 94019/Γ1, 94021/Γ1. (05/09/2003). Λεηηνπξγέα ρνιεέσλ κε ηελ Έλαξμε ηνπ ΝΫνπ ρνιηθνχ Έηνπο. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.3/527/89125/Γ1, Φ.12/335/51689/Γ1. (03/09/2004). Λεηηνπξγέα ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο- Έλαξμε ΝΫνπ ρνιηθνχ Έηνπο Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.12/398/57834/Γ1. (31/08/2005). Λεηηνπξγέα ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο- Έλαξμε ΝΫνπ ρνιηθνχ Έηνπο Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.3/823/88155/Γ1. (05/09/2006). Λεηηνπξγέα ρνιεέσλ κε ηελ Έλαξμε ηνπ ΝΫνπ ρνιηθνχ Έηνπο Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.3/1297/ (07/09/2007). Λεηηνπξγέα ρνιεέσλ κε ηελ Έλαξμε ηνπ ΝΫνπ ρνιηθνχ Έηνπο Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.3/976/108630/Γ1. (14/03/2008). Αεκφζηα Αηαβνχιεπζε γηα ηελ Βπηκφξθσζε Βθπαηδεπηηθψλ ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.15/1714/Γ1. (14/03/2008). Αεκφζηα Αηαβνχιεπζε γηα ηελ Βπηκφξθσζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο. Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ.3/976/108630/Γ1. (21/08/2008). Λεηηνπξγέα ρνιεέσλ γηα ην ρνιηθφ Έηνο Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βγθχθιηνο Φ. 12/725/66545/Γ1. ( ). ΘΫκα: Πξνγξακκαηηζκφο Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ ρνιηθνχ Έηνπο Ώζάλα: ΤΠΒΠΘ. Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Βπξσπατθάο Κνηλφηεηαο. (1992). πλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, αξηζκ.c191 ηεο 29 εο Ηνπιίνπ Πξφζβαζε ζηηο 1/5/2007 απφ Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ. (2001). Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ρεηηθά κε ηηο Οδεγίεο γηα ηηο Πνιηηηθέο Απαζρφιεζεο ησλ Κξαηψλ-Μειψλ γηα ην Έηνο 2001, L22, ΐξπμΫιιεο,

269 Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Βπξσπατθάο Κνηλφηεηαο. (2002). Λεπηνκεξέο Πξφγξακκα ησλ Δπαθφινπζσλ Δξγαζηψλ ρεηηθά κε ηνπο ηφρνπο ησλ πζηεκάησλ Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο ζηελ Δπξψπε. C142, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ. (2003). Φάθηζκα ηνπ πκβνπιένπ ηεο 25 εο Ννεκβξένπ 2003 ρεηηθϊ κε ηελ Αλάπηπμε ηνπ Αλζξψπηλνπ Κεθαιαίνπ γηα ηελ Κνηλσληθή πλνρή θαη ηελ Αληαγσληζηηθφηεηα ζηελ Κνηλσλία ηεο Γλψζεο, C295/05, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β. (2006). πκπεξάζκαηα ηνπ πκβνπιίνπ θαη ησλ Αληηπξνζψπσλ ησλ Κπβεξλήζεσλ ησλ Κξαηψλ Μειψλ, πλειζφλησλ ζηα Πιαίζηα ηνπ πκβνπιίνπ, ρεηηθά κε ηελ Απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηε Γηθαηφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε, C298, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο Β.Β. (2007). πκπεξάζκαηα ηνπ πκβνπιίνπ θαη ησλ Αληηπξνζψπσλ ησλ Κπβεξλήζεσλ ησλ Κξαηψλ Μειψλ, πλεξρνκέλσλ ζην Πιαίζην ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 15 εο Ννεκβξίνπ 2007, ρεηηθά κε ηε Βειηίσζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο ησλ Δθπαηδεπηηθψλ, C300, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ. (2007). πκπεξάζκαηα ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 25 εο Μαΐνπ 2007 ρεηηθά κε πλεθηηθφ Πιαίζην Γεηθηψλ θαη εκείσλ Αλαθνξάο γηα ηελ Παξαθνινχζεζε ηεο Πξνφδνπ πνπ Έρεη Δπηηεπρζεί σο Πξνο ηνπο ηφρνπο ηεο Ληζζαβφλαο ζηελ Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε, C311, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ. (2007). Φήθηζκα ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 15 εο Ννεκβξίνπ 2007 γηα ηελ Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε σο Βαζηθή Κηλεηήξηα Γχλακε ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο. C100, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ. (2008). Γλσκνδφηεζε ηεο Δπξσπατθήο Οηθνλνκηθήο θαη Κνηλσληθήο Δπηηξνπήο «Απαζρφιεζε, Κνηλσληθέο Τπνζέζεηο, Γηθαηψκαηα ηνπ Πνιίηε» κε Θέκα: «Βειηίσζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Καηάξηηζεο ησλ Δθπαηδεπηηθψλ», C151, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ. (2008). πκβνχιην: Κνηλή Έθζεζε ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηεο Δπηηξνπήο γηα ην 2008 ρεηηθά κε ηελ Δθαξκνγή ηνπ Πξνγξάκκαηνο Δξγαζίαο «Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε 2010»- «Παξνρή Γηά Βίνπ Μάζεζεο γηα Γλψζε, Γεκηνπξγηθφηεηα θαη Καηλνηνκία», C86, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ (2008). πκπεξάζκαηα ηνπ πκβνπιίνπ θαη ησλ Αληηπξνζψπσλ ησλ Κπβεξλήζεσλ ησλ Κξαηψλ Μειψλ πλεξρνκέλσλ ζην Πιαίζην ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 21 ε ο Ννεκβξίνπ ρεηηθά κε ηελ Πξνεηνηκαζία ησλ Νέσλ γηα ηνλ 21 ν Αηψλα: Έλα Πξφγξακκα Δπξσπατθήο πλεξγαζίαο ζην ρνιηθφ Σνκέα, C319, Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ. (2009). Γλσκνδφηεζε ηεο Δπηηξνπήο ησλ Πεξηθεξεηψλ γηα ηελ «Βειηίσζε ησλ Ηθαλνηήησλ γηα ηνλ 21 ν Αηψλα: Αηδέληα γηα ηελ Δπξσπατθή πλεξγαζία ζην ρνιηθφ Σνκέα», C76,

270 Βπέζεκε Βθεκεξέδα ηεο ΒΒ. (2009). Γλσκνδφηεζε ηεο Δπξσπατθήο Οηθνλνκηθήο θαη Κνηλσληθήο Δπηηξνπήο γηα ηελ «Πξφηαζε χζηαζεο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ρεηηθά κε ηε Γεκηνπξγία Δπξσπατθνχ Πιαηζίνπ Αλαθνξάο γηα ηε Γηαζθάιηζε ηεο Πνηφηεηαο ζηελ Δπαγγεικαηηθή Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε», C100, Βπηηξνπά ησλ Βπξσπατθψλ Κνηλνηάησλ. (2003). Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο «Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε 2010» Δπείγνπζα Αλάγθε Μεηαξξπζκίζεσλ γηα λα Δπηηχρεη ε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο. COM (2003)685, ΐξπμΫιιεο, / Βπηηξνπά ησλ Βπξσπατθψλ Κνηλνηάησλ. (2005). Δθζπγρξνληζκφο ηεο Δθπαίδεπζεο θαη ηεο Καηάξηηζεο: Μηα πκβνιή Εσηηθήο εκαζίαο ζηελ Δπεκεξία θαη ζηελ Κνηλσληθή πλνρή ζηελ Δπξψπε. ρέδην Κνηλήο Έθζεζεο Πξνφδνπ ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηεο Δπηηξνπήο γηα ην 2006 ρεηηθά κε ηελ Δθαξκνγή ηνπ Πξνγξάκκαηνο Δξγαζίαο «Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε 2010», COM (2005)549 ηειηθφ, ΐξπμΫιιεο Βπηηξνπά ησλ Βπξσπατθψλ Κνηλνηάησλ. (2007). Έλα πλεθηηθφ Πιαέζην Αεηθηψλ θαη εκεέσλ ΏλαθνξΪο ρεηηθϊ κε ηελ Παξαθνινχζεζε ηεο Πξνφδνπ γηα ηελ Βπέηεπμε ησλ ηφρσλ ηεο Ληζζαβφλαο ζνλ ΏθνξΪ ηελ Βθπαέδεπζε θαη ηελ ΚαηΪξηηζε, COM 61 ηειηθφ, ΐξπμΫιιεο Βπξπδέθε, Γεληθή Γηνίθεζε ηεο Δθπαίδεπζεο. ΚαηεβαζκΫλν απφ ζηηο 23/10/2005. Βπξπδέθε. (2004). Ζ Αμηνιφγεζε ησλ ρνιείσλ πνπ Παξέρνπλ Τπνρξεσηηθή Δθπαίδεπζε ζηελ Δπξψπε. Πξφζβαζε ζηηο 4/8/2009 απφ Βπξπδέθε. (2008). ΟξγΪλσζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ πζηάκαηνο ζηελ ΒιιΪδα. Πξφζβαζε ζηηο 4/09/2009 απφ Βπξσπατθά Βπηηξνπά. (2006). Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο πξνο ην πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. Απνδνηηθφηεηα θαη Ηζφηεηα ζην Πιαίζην ησλ Δπξσπατθψλ πζηεκάησλ Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο. COM (2006) 481 ηειηθφ, ΐξπμΫιιεο Βπξσπατθά Βπηηξνπά. (2007). Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο Πξνο ην πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, Βειηίσζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Καηάξηηζεο ησλ Δθπαηδεπηηθψλ, COM(2007)392 ηειηθφ, ΐξπμΫιιεο, Βπξσπατθά Βπηηξνπά.(2007). Ζ Δπηηξνπή Δθδίδεη χζηαζε γηα ηε Βειηίσζε ηεο Πνηφηεηαο ηεο Δθπαίδεπζεο ηνπ Γηδαθηηθνχ Πξνζσπηθνχ ηεο ΔΔ. ΐξπμΫιιεο 10 Ενπιένπ Πξφζβαζε ζηηο 13/07/2007 απφ 262

271 Βπξσπατθά Βπηηξνπά. (2008). Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο Πξνο ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ην πκβνχιην, ηελ Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ηελ Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ, COM(2008) 865 ηειηθφ, ΐξπμΫιιεο, Βπξσπατθά Βπηηξνπά. (2008). Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, ζην πκβνχιην, ζηελ Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή θαη ζηελ Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ. Βειηίσζε ησλ Ηθαλνηήησλ ηνλ 21 ν Αηψλα: Αηδέληα γηα ηελ Δπξσπατθή πλεξγαζία ζην ρνιηθφ Σνκέα, COM(2008) 425 ηειηθφ, ΐξπμΫιιεο, Γαβιαλφο, Μ. (2003). Ζ Οιηθή Πνηφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε. Ώζάλα: ηακνχιεο. Γατξεο, Μ. (1996). Μηα πλζεηηθά Πξφηαζε Ώμηνιφγεζεο ησλ πληειεζηψλ ηεο Βθπαέδεπζεο. ρνιείν θαη Εσή, 10: ΔιηΪδνπ, ΐ. (2004). Δ ΒηθνζΪρξνλε Πνξεέα ηνπ Θεζκνχ ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ. Μαθεδλφλ, 12: Διηνχ, Μ. (1999). Πνηφηεηα ηεο Βθπαέδεπζεο θαη ΏθαδεκατθΫο Βιεπζεξέεο. χγρξνλε Δθπαίδεπζε, 105: Θεξηαλφο, Κ. (2007). Αμηνιφγεζε θαη ρνιείν: Παιηφο θαη Νένο Δπηζεσξεηηζκφο. Πξφζβαζε ζηηο 28/7/2009 απφ www,relabs.org/pb/wp_1d662ef1/edg624_1_therianos2007.pdf. Θεξηαλφο Κ. (2008). Ζ Αμηνιφγεζε ηεο Δθπαίδεπζεο Μπνξεί λα Γηαζθαιίζεη ηε Βειηίσζε ηεο Πνηφηεηαο; Πξνβιεκαηηζκνέ θαη ΑηδΪγκαηα Ώπφ Άιιεο Υψξεο. Πξφζβαζε ζηηο 28/7/2009 απφ Ενξδαλέδεο, Γ. & Σζαγθαιέδνπ, Μ. (2005). Δ Ώπηφ-Ώμηνιφγεζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ ζηελ Ώγγιέα σο Αηνηθεηηθά Αηαδηθαζέα: ΏξρΫο, ΜΫζνδνη θαη ΣερληθΫο Βθαξκνγάο ηεο. Δπηζηήκεο ηεο Αγσγήο, 1: Εσζεθέδεο, Θ. & ππξηδϊθεο, Μ. (2006). Πνηνηηθή Κνηλσληθή Έξεπλα. Μεζνδνινγηθέο Πξνζεγγίζεηο θαη Αλάιπζε Γεδνκέλσλ. Ώζάλα:Κξηηηθά ΏΒ. Καββαδέαο, Γ. (1993). Σν Π.Α. γηα ηελ Ώμηνιφγεζε ά Λφγνο γηα ηνλ Ώζθπθηηθφ Κξαηηθφ Έιεγρν ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Αληηηεηξάδηα ηεο Δθπαίδεπζεο, 25-26: Καββαδέαο, Γ. (2004). Παγθνζκηνπνέεζε θαη Βθπαέδεπζε. ΠνιηηηθΫο Βθπαέδεπζεο θαη Αηεζλεέο Οηθνλνκηθνέ Οξγαληζκνέ. Βηζάγεζε ζην 18 ν Βθπαηδεπηηθφ πλϋδξην ηεο ΑΟΒ «Παγθνζκηνπνίεζε θαη Δθπαίδεπζε, ην Γεκφζην ρνιείν ζην Νέν Πεξηβάιινλ», Ρφδνο, 14-15/4/2004.Πξφζβαζε ζηηο 8/9/2009 απφ Καββαδέαο, Γ. &Σζηξηγψηεο, Θ. (1997). Μχζνη θαη Πξαγκαηηθφηεηεο γηα ηελ Ώμηνιφγεζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Αληηηεηξάδηα ηεο Δθπαίδεπζεο, 47: Καββαδέαο, Γ. & ΠΫηηαο, Ώ. (2001). Ο Βθζπγρξνληζκφο ηνπ Βπηζεσξεηηζκνχ. Αληηηεηξάδηα 263

272 ηεο Δθπαίδεπζεο, 57: Καββαδέαο, Γ. & Φαηνχξνπ, Ώ. (2002). Ο «Βθζπγρξνληζκφο ηεο Ώμηνιφγεζεο». Αληηηεηξάδηα ηεο Δθπαίδεπζεο, 62: 9-14/ Καββαδέαο, Γ. (2007). Δ Αηνηθεηηθά Ππξακέδα ηεο Βθπαέδεπζεο, νη ΒπηινγΫο ηειερψλ θαη ν Ώζθπθηηθφο Έιεγρνο Βθπαηδεπηηθψλ θαη ρνιεέσλ. Αληηηεηξάδηα ηεο Δθπαίδεπζεο, 81: Καβνχξε, Π. (1997). Ώμηνιφγεζε ηνπ Έξγνπ ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ζηα Πιαέζηα ηεο Κιηληθάο Βπηζεψξεζεο. Δθπαηδεπηηθή Κνηλφηεηα, 41: Καληαξηδά, Β. (2005). Ο Θεζκφο ηνπ/ηεο ρνιηθνχ/άο πκβνχινπ. Βηζάγεζε ζην 2 ν Παλειιάλην πλϋδξην κε ζϋκα: «Αηνέθεζε Ώ / ζκηαο θαη ΐ / ζκηαο Βθπαέδεπζεο, Άξηα, 2-4 Αεθεκβξένπ 2005, ΠΪηξα: ΚΒΑΒΚ. Καξαγηψξγνο, Α. (1994). Ο Ρφινο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ζην Βθπαηδεπηηθφ καο χζηεκα. Δθπαηδεπηηθά, 34: 45. ΚαξαηδηΪ-ηαπιηψηε, Β. (1999). ρνιηθά Ώπνηειεζκαηηθφηεηα: Μηα πγθξηηηθά Οηθνλνκηθά ΠξνζΫγγηζε. Μέληνξαο, 1: ΚαξαηδηΪ-ηαπιηψηε, Β. & Λακπξφπνπινο, Υ. (2006). Αμηνιφγεζε, Απνηειεζκαηηθφηεηα θαη Πνηφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε. Ώζάλα: Gutenberg. ΚαξγΪθνο,. (1993). Δ Ώμηνιφγεζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Οηθνλνκηθφο Σαρπδξφκνο, 38: 49. Καηζαξφο, Ε. (2008). Οξγάλσζε θαη Γηνίθεζε ηεο Δθπαίδεπζεο. Ώζάλα: ΠΕ. Καηζαξνχ, Β. & Αεδνχιε, Μ. (2008). Δπηκφξθσζε θαη Αμηνιφγεζε ζην Υψξν ηεο Δθπαίδεπζεο. Ώζάλα: ΠΕ. ΚαηζνπιΪθεο,. (1994). Δ σζηά Ώμηνιφγεζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Οηθνλνκηθφο Σαρπδξφκνο, 6: ΚαςΪιεο, Ώ. (2005). Οξγάλσζε θαη Γηνίθεζε ρνιηθψλ Μνλάδσλ. Θεζζαινλέθε: Βθδφζεηο Παλεπηζηεκένπ Μαθεδνλέαο. Κειπαλέδεο, Μ., ΏλησληΪδε, Φ., Παπαδνπνχινπ,. & Πνηκελέδνπ, Α. (2007). Ώπφςεηο Βθπαηδεπηηθψλ ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο γηα ηελ Ώμηνιφγεζε ηνπ Έξγνπ ηνπο: ΒξεπλεηηθΫο Αηαπηζηψζεηο. Παηδαγσγηθή Δπηζεψξεζε, 44: ΚΫληξν Βθπαηδεπηηθάο Έξεπλαο. (2006). Πξφζβαζε ζηηο 20/06/2006 απφ Κέηηαο, Υ. (2005). Ζ Αμηνιφγεζε δελ Δίλαη Παλάθεηα. Βιεπζεξνηππέα: 18 (15/05/2005). Κφπηζεο, Ώ. (2005). ρνιηθφο χκβνπινο: Έλαο Θεζκφο πνπ ΏλαδεηΪ ηελ ΣαπηφηεηΪ ηνπ. ηα ΠξαθηηθΪ Παλειιάληνπ πλεδξένπ «Γηνίθεζε θαη Οξγάλσζε ηεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο» Άξηα, 2-4 Αεθεκβξένπ Παλεπηζηάκην Παηξψλ: 264

273 Παηδαγσγηθφ Σκάκα Αεκνηηθάο Βθπαέδεπζεο. Κφπηζεο, Ώ. (2006). Έξεπλα γηα ην ΐαζκφ Ώπνδνράο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ απφ ηνπο ΑαζθΪινπο. ηα ΠξαθηηθΪ Παλειιάληνπ πλεδξένπ «Γηνίθεζε Δθπαίδεπζεο, Α /βαζκηαο, Β /βάζκηαο θαη Γ /βάζκηαο» Άξηα, 1-3 Αεθεκβξένπ Παλεπηζηάκην Παηξψλ: Παηδαγσγηθφ Σκάκα Αεκνηηθάο Βθπαέδεπζεο. Κνζκέδνπ-Hardy, Υ. (επηκ) (2005). Πνηφηεηα ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ θαη Αμηνιφγεζε. Ώζάλα: ΒιιεληθΪ ΓξΪκκαηα. Κνηζηψλεο, Π. (1994). Ο ρνιηθφο χκβνπινο σο ΦνξΫαο ηεο πκβνπιεπηηθάο Βπηζηάκεο. Δπηζεψξεζε πκβνπιεπηηθήο θαη Πξνζαλαηνιηζκνχ, 30-31: Κνπινπκπαξέηζε, Ώ. et al (2007). Σν Αηνηθεηηθφ Πιαέζην ζηελ ΠξσηνβΪζκηα θαη ΑεπηεξνβΪζκηα Βθπαέδεπζε. Δπηζεψξεζε Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ, 13: Κνπηνχδεο, Μ. (2003). Δ Ώμηνιφγεζε ζηελ Βθπαέδεπζε: Βμεγάζεηο θαη Παξεμεγάζεηο. Ζ Λέζρε ησλ Δθπαηδεπηηθψλ, 30: Κνπηζνκπέλαο, η. (2002). Έθζεζε επί ηνπ ρεδίνπ Νφκνπ «Οξγάλσζε ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Τπεξεζηψλ ηεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, Αμηνιφγεζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ θαη ησλ Δθπαηδεπηηθψλ θαη Άιιεο Γηαηάμεηο», Ώζάλα: Κπξηαδά, Ν. (2006). Ζ Κνηλσληνινγηθή Έξεπλα. ΒιιεληθΪ ΓξΪκκαηα: Ώζάλα. ΛΪβδαο, Κ. (2004). πκθέξνληαη θαη Πνιηηηθή. Ώζάλα: ΠαπαζηακΪηε. Λαζνχξεο, Α. (2001). Δ Ώμηνιφγεζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ: Κξηηηθά Θεψξεζε ηνπ Θεζκνχ, Παξνπζέαζε ΠξνβιεκΪησλ θαη ησλ Πξννπηηθψλ. Σα Δθπαηδεπηηθά, 59-60: Μαθξά-Μπφηζαξε, Β. (2005). Πνηφηεηα ζηελ Βθπαέδεπζε: Ο Ρφινο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ, ησλ ΓνλΫσλ θαη ησλ Κνηλσληθψλ ΦνξΫσλ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1132: 24. ΜαληΪο, Π., ΣαβνπιΪξε, Γ. & Ααιαβέθαο, Θ. (2009). Ώμηνιφγεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ. Δπηζεψξεζε Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ, 15: ΜαξθαηΪηνο, Π. (1995). Ο ρνιηθφο χκβνπινο ζην ΠΫξαζκα ηεο Ασδεθαεηέαο. ρνιείν θαη Εσή,43/11: ΜΪζηνξαο, Ν. (2009). ΏιιαγΫο Γεηεέ ην ΠΏΟΚ. Σα Νέα, ( ). Πξφζβαζε ζηηο 26/03/2009. Μαηζαένπ, Α. (2007). Πνηφηεηα ζηελ Βθπαέδεπζε. ΕδενινγηθΫο Οξέδνπζεο, ΒλλνηνινγηθΫο θαη ΠνιηηηθΫο- Μηα πγθξηηηθά Θεψξεζε. Δπηζεψξεζε Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ, 13: Μαπξνγηψξγνο, Γ. (1987). ρνιηθνέ χκβνπινη: Δ Πνιηηηθά ηνπ ΤΠΒΠΘ, ε Ώληέζηαζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ θαη ν «Βγθηβσηηζκφο» ελφο Θεζκνχ. χγρξνλε Δθπαίδεπζε, 32:

274 Μαπξνγηψξγνο, Γ. (2007). Δ πδάηεζε γηα ηελ Πνηφηεηα ζηελ Βθπαέδεπζε: Ώπφ ηε Απζθάκηζε ζηνλ Βπθεκηζκφ. Βηζάγεζε ζην πλϋδξην κε ζϋκα: «Ζ Πνηφηεηα ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ: Απφ ηελ Απνηχπσζε ηνπ πζηήκαηνο ζην ρεδηαζκφ Παξεκβάζεσλ», Ννεκβξένπ 2007, Ώζάλα. Μηρφπνπινο, Ώ. (1993). Ζ Δθπαίδεπζε ζην Πιαίζην ηεο Οξγαλσηηθήο Θεσξίαο. Ώζάλα: ΏπηνΫθδνζε. ΜνπδΫιεο, Ν. (2005). ΚξΪηνο, Κνηλσλέα θαη ΏγνξΪ: ηελ Πξψηκε θαη Όζηεξε Νεσηεξηθφηεηα. ην ΓξΪβαξεο, Α., ΠαπαδΪθεο, Ν. (Βπηκ). Δθπαίδεπζε θαη Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή (ζ ). Ώζάλα:αββΪιαο. Μνπηδνχξε-Μαλνχζνπ, Β. & Ααζθαιφπνπινο, Ε. (2005). Δ Ώμηνιφγεζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ θαη ν ρνιηθφο χκβνπινο: Οη Ώπφςεηο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Δπηζεψξεζε Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ,10: ΜπαγΪθεο, Γ. (1999). Ώλαδεηψληαο Βιιεληθφ Πιαέζην γηα ηελ Ώμηνιφγεζε. Δθπαηδεπηηθή Κνηλφηεηα, 49: ΜπΪθαο, Θ. (1994). Δ Ώμηνθξαηέα ζηηο ΒπηινγΫο ησλ ηειερψλ ηεο Βθπαέδεπζε. Σν ρνιείν θαη ην πίηη, 8: Μπειεηζηψηεο, ΐ. (2006). Πνηφηεηα ζηελ ΏλΪπηπμε. Οκηιέα ζηελ Βθδάισζε «Πνηφηεηα- Βθπαέδεπζε- ΏλΪπηπμε», 16/3/2006 Ώζάλα: 4 ν Λχθεην Παιαηνχ Φαιάξνπ. ην N. ΐηηαληδΪθεο. Ζ Πνηφηεηα ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε. Ώζάλα: Interbooks. ΜπιεθΪλεο, Μ. (2005). Δ Άπνςε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ Ώ / ζκηαο Βθπαέδεπζεο γηα ηελ ΒπΪξθεηα ηεο πλεξγαζέαο ηνπο κε ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο: ΒξεπλεηηθΪ Βξσηάκαηα. ηα ΠξαθηηθΪ Παλειιάληνπ πλεδξένπ «Γηνίθεζε θαη Οξγάλσζε ηεο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο» Άξηα, 2-4 Αεθεκβξένπ Παλεπηζηάκην Παηξψλ: Παηδαγσγηθφ Σκάκα Αεκνηηθάο Βθπαέδεπζεο. ΜπξΪηεο, Α. (2006). Οκηιέα ηνπ ΠξνΫδξνπ ηεο ΑΟΒ Αεκάηξε ΜπξΪηε ζηελ Παλεγπξηθά πλεδξέαζε ηεο 75 εο Γ.. ηνπ ΚιΪδνπ 21 Ενπλένπ Αηδαζθαιηθφ ΐάκα, 2006, 1138: ΜπισλΪθεο, Α. (2005). ΑΔΗ: Πνηφηεηα Αμηνιφγεζε θαη Απηνηέιεηα. Βιεπζεξνηππέα: 9 (06/002005). ΜσξαΎηεο, Γ. (2002). Δ Ώμηνιφγεζε Βέλαη Βθπαηδεπηηθφ Πξφβιεκα;. Θέκαηα Παηδείαο, 10-11: Νφκνο 309.(ΦΒΚ ). Πεξέ Οξγαλψζεσο θαη Αηνηθάζεσο ηεο Γεληθάο Βθπαέδεπζεο. Νφκνο (ΦΒΚ Ώ 144/7/ ). ρνιηθνέ χκβνπινη. 266

275 Νφκνο 1566.(ΦΒΚ 30/09/1985). Ανκά θαη Λεηηνπξγέα ηεο ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο θαη Άιιεο ΑηαηΪμεηο. Νφκνο 1966.(ΦΒΚ Ώ 147/ ). ΜεηαγξαθΫο ΏΒΕ, ΣΒΕ, ρνιηθνέ χκβνπινη θαη Ϊιιεο ΑηαηΪμεηο. Νφκνο (ΦΒΚ 24 / ). ΟξγΪλσζε ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Τπεξεζηψλ ηεο ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο, Ώμηνιφγεζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ θαη ησλ Βθπαηδεπηηθψλ, Βπηκφξθσζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ θαη Άιιεο ΑηαηΪμεηο. Νφκνο (ΦΒΚ Ώ 128/ ). Βπηινγά ηειερψλ ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο, Ρχζκηζε ΘεκΪησλ Αηνέθεζεο θαη Βθπαέδεπζεο θαη Άιιεο ΑηαηΪμεηο. Νφκνο 3848 (ΦΒΚ Ώ 71/ ). ΏλαβΪζκηζε ηνπ Ρφινπ ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ - ΚαζηΫξσζε Καλφλσλ Ώμηνιφγεζεο θαη Ώμηνθξαηέαο ζηελ Βθπαέδεπζε θαη ΛνηπΫο ΑηαηΪμεηο. Ννχηζνο, Μ. (2002). Βθπαηδεπηηθνέ θαη ΦαληΪζκαηα Ώμηνιφγεζεο. Δθπαηδεπηηθή Κνηλφηεηα, 61: ΝηΪθνπ, Β. (2008). Δ Βπηινγά ηειερψλ ζηελ Βθπαέδεπζε, κε Βηδηθά ΏλαθνξΪ ζην Νφκν 3467/2006. Γηνηθεηηθή Δλεκέξσζε, 47: ΟΛΜΒ (1987). Ώμηνιφγεζε ηεο Πνηφηεηαο ζηελ Βθπαέδεπζε. Πιεξνθνξηαθφ Γειηίν ΟΛΜΔ, 601: ΟκΪδα Βξγαζέαο «Αεέθηεο Πνηφηεηαο» (2000). Δπξσπατθή Έθζεζε ηνπ Μαΐνπ 2000 γηα ηελ Πνηφηεηα ηεο ρνιηθήο Δθπαίδεπζεο. Πξφζβαζε ζηηο 21/07/2009 απφ l.htm. Οξθαλνχ, Ώ. (2000). Δ Ώμηνιφγεζε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ ηεο ΠξσηνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο ζηελ ΒιιΪδα απφ ην Νέα Παηδεία, 95: Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην (2008). Ζ Πνηφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε. Έξεπλα γηα ηελ Αμηνιφγεζε Πνηνηηθψλ Υαξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πζηήκαηνο Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο. Ώζάλα: Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην. Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην. (2008). Δθπαίδεπζε θαη Πνηφηεηα ζην Διιεληθφ ρνιείν. Γεληθά Δξεπλεηηθά Γεδνκέλα θαη Πξψηεο Γηαπηζηψζεηο. Ώζάλα : ΠΕ. ΠαιεγηΪλλεο, ΐ. (2007). ΒλεκΫξσζε Ώηξεηψλ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1141: Πακνπθηζφγινπ, Ώ. (2000). ρνιηθφο χκβνπινο: ΏπνηπρεκΫλνο Θεζκφο ά «Ώδχλακνο» ρνιηθφο χκβνπινο; ηα πξαθηηθϊ ηνπ 2 νπ Παλειιάληνπ πλεδξένπ ηεο Παηδαγσγηθάο Βηαηξεέαο ΒιιΪδνο κε ΘΫκα «Διιεληθή Παηδαγσγηθή θαη Δθπαηδεπηηθή Έξεπλα»,

276 Ννεκβξένπ 2000, Ώζάλα: Ώηξαπφο. Πακνπθηζφγινπ, Ώ. (2003). Αμηνιφγεζε θαη ρνιηθφο χκβνπινο. Ώζάλα: χγρξνλε Βθδνηηθά. Παλαγησηνπνχινπ, Ρ. (1997). Ζ Δπηθνηλσλία ζηηο Οξγαλψζεηο. Ώζάλα: Κξηηηθά. Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ. (2005). Γηάινγνο γηα ηελ Παηδεία- Θέκαηα ηειερψλ Δθπαίδεπζεο. Ώξ. Πξση. 68. Πξφζβαζε ζηηο 28/12/2006 απφ Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ. (2005). Παξαηεξήζεηο Πξνηάζεηο γηα ην ρέδην Νφκνπ «Δπηινγή ηειερψλ Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο» Απφθαζε ηεο Γ.. ηνπ αββάηνπ 12/11/2005. Πξφζβαζε ζηηο 28/12/2006 απφ Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ. (2005). Πξφηαζε ρεδίνπ Νφκνπ γηα ηελ Δπηινγή ηειερψλ Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο. Ώξ. Πξση.85. Πξφζβαζε ζηηο 28/12/2006 απφ Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ. (2007). Τπφκλεκα ηεο Π.Δ... γηα ηα Πξνβιήκαηα ζηελ Άζθεζε Καζεθφλησλ Δπηζηεκνληθήο Παηδαγσγηθήο Καζνδήγεζεο θαη Πξνηάζεηο γηα ηελ Δπίιπζή ηνπο. Ώζάλα, 14/11/2007. Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ. (2008). Αλνηρηή Δπηζηνιή πξνο ηνλ Τπνπξγφ Παηδείαο θ. Δπξππίδε ηπιηαλίδε. Ώζάλα, 4/12/2008. Παλειιάληα Έλσζε ρνιηθψλ πκβνχισλ. (2009). Αλνηρηή Δπηζηνιή πξνο ηνλ Τπνπξγφ Παηδείαο. Ώζάλα, 9/2/2009. Παληέδεο, η. & ΠαζηΪο, Γ. (2004). Δπξσπατθή Γηάζηαζε ζηελ Δθπαίδεπζε. Ώζάλα: Gutenberg. ΠαπαδΪθεο, Μ. (1984). Ώπφςεηο γηα ην Θεζκφ ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ. Νέα Παηδεία, 29: ΠαπαδΪθεο, Ν. (2003). Ώηνκηθφο Φηλαιηζκφο θαη Κνηλσληθά Αεκνθξαηέα ζηελ Κνηλσλέα ηεο Γλψζεο: ςεηο ηνπ «Ώπηνλφεηνπ». Δπηζεψξεζε Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ, 8: ΠαπαδΪθεο, Ν. (2003). Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή. Ώζάλα: ΒιιεληθΪ ΓξΪκκαηα. Παπαδεκεηξένπ, Δ. (2005). Καηάζεζε Πξνηάζεσλ γηα ηα ηειέρε ηεο Δθπαίδεπζεο. Ώζάλα: Κιαδηθφ Ελζηηηνχην ΕΝΒ. ΓΒΒ- ΟΕΒΛΒ. Παπαδφπνπινο, Υ. (1996). Καη ΠΪιη γηα ηελ Ώμηνιφγεζε. Δθπαηδεπηηθή Κνηλφηεηα, 97: Παπαδφπνπινο, Υ. (1998). Ώμηνιφγεζε: Μπξνο Γθξεκφο θαη Πέζσ ΡΫκα; Ή Ση Άιιν; Δθπαηδεπηηθή Κνηλφηεηα, 44:

277 Παπαλανχκ, Γ & Υαηδεπαλαγηψηνπ, Π. (Βπηκ). (2003). Ζ Γηεχζπλζε ηεο ρνιηθήο Μνλάδαο: Σάζεηο θαη Πξαθηηθέο. Θεζζαινλέθε: Ώθνέ Κπξηαθέδε. Παπαλανχκ, Γ. (2000). (Βπηκ). Ο Πξνγξακκαηηζκφο ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ ζηε ρνιηθή Μνλάδα: Απφ ηε Θεσξία ζηελ Πξάμε. Θεζζαινλέθε. ΠαπαζηακΪηεο, Ώ. (2001). Δ Ώμηνιφγεζε ηνπ Έξγνπ ησλ Βθπαηδεπηηθψλ. Παηδαγσγηθή Δπηζεψξεζε, 31: Παζηαξδάο, Π. (2004). Δθπαηδεπηηθή Ζγεζία: Απφ ηελ Πεξίνδν ηεο Δπκελνχο Αδηαθνξίαο ζηε χγρξνλε Δπνρή. Ώζάλα: Μεηαέρκην. ΠαζηΪο, Γ. (2006). Δπξσπατθή Έλσζε θαη Δθπαίδεπζε. Ώζάλα: Gutenberg. Πεξηθεξεηαθά Αηεχζπλζε ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο Κεληξηθά Μαθεδνλέαο, Γξαθεέν ρνιηθψλ πκβνχισλ ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο Ννκνχ Θεζζαινλέθεο (2005). Τπφκλεκα γηα ηελ Δπηινγή ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ. Ώξ. Πξση Πξφζβαζε ζηηο 28/12/2006 απφ Πεηξέδνπ, Β. (2002). Αηνέθεζε Πνηφηεηαο ζηελ Βθπαέδεπζε. Γηνηθεηηθή Δλεκέξσζε, 22: ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο (8 Ννεκβξένπ 2004). ΘΫκα: «Ζ Πνξεία ηεο Παηδείαο θαη νη Δπηβαιιφκελεο Πξνζαξκνγέο ζηα Δπξσπατθά Γεδνκέλα, Ώζηε λα Δπηηεπρζεί ε Αλαβάζκηζή ηεο ζε ια ηα Δπίπεδα». ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 08/08/2005 απφ ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο (14 Ενπιένπ 2005). ΘΫκα: «Γηαζθάιηζε ηεο Πνηφηεηαο ζηελ Αλψηαηε Δθπαίδεπζε- χζηεκα Μεηαθνξάο θαη πζζψξεπζεο Πηζησηηθψλ Μνλάδσλ- Παξάξηεκα Γηπιψκαηνο». ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο. (23 Ματνπ 2006). Ζ πδήηεζε γηα ην Ννκνζρέδην γηα ηα ηειέρε ηεο Δθπαίδεπζεο. χλνδνο ΐ πλεδξέαζε ΡΜ. ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο. (24 ΜαΎνπ 2006). πκπιήξσκα ζηε πδήηεζε ζηε Βνπιή γηα ηελ Δπηινγή ηειερψλ. χλνδνο ΐ πλεδξέαζε ΡΜΏ. ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο (24 Ννεκβξένπ 2006). ΘΫκα: «πδήηεζε γηα ηελ Παηδεία». ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο (21 Μαξηένπ 2008). ΘΫκα: «Σα Γηθαηψκαηα ηεο Νενιαίαο ζηε Μφξθσζε θαη ηνλ Πνιηηηζκφ». ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο (13 ΜαΎνπ 2008). ΘΫκα «πλέρηζε πδήηεζεο επί ησλ Αλαζεσξήζεσλ ηνπ πληάγκαηνο, χκθσλα κε ηα Άξζξα 110 ηνπ πληάγκαηνο θαη 119 ηνπ Καλνληζκνχ ηεο Βνπιήο». ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο (15 Ενπιένπ 2008). ΘΫκα: «Θέκαηα Πξνζσπηθνχ Τπνπξγείνπ Δζληθήο 269

278 Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ θαη Άιιεο Γηαηάμεηο». ΠξαθηηθΪ ΐνπιάο (31 Ενχιηνπ 2008). ΘΫκα: «Ίδξπζε θαη Λεηηνπξγία ησλ Κνιεγίσλ θαη Άιιεο Γηαηάμεηο». ΠΑ 140 (20/05/1998). ξνη θαη Γηαδηθαζία ηεο Μνληκνπνίεζεο ησλ Δθπαηδεπηηθψλ Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη Τπεξεζηαθήο Δμέιημεο Απηψλ, Παξερφκελεο Δγγπήζεηο ζηνπο Αμηνινγνχκελνπο θαη Γηαδηθαζία Οξηζηηθνπνίεζεο ησλ Δθζέζεσλ Αμηνιφγεζεο. ΠΑ214.(ΦΒΚ Ώ 77/25/ ). Καζήθνληα θαη Αξκνδηφηεηεο ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ. ΠΑ 200/1998 ( ). Οξγάλσζε θαη Λεηηνπξγία ησλ Νεπηαγσγείσλ. ΠΑ 201/1998 ( ). Οξγάλσζε θαη Λεηηνπξγία ησλ Γεκνηηθψλ ρνιείσλ. ΠΑ 25 (ΦΒΚ 20 Ώ/ ). Αλαπξνζδηνξηζκφο ησλ Πξνζφλησλ θαη Κξηηεξίσλ Δπηινγήο ησλ ηειερψλ Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη Σξνπνπνίεζε ηεο Γηαδηθαζίαο Δπηινγήο Απηψλ. ΠΑ 28 (ΦΒΚ 25/ ). Αχμεζε θαη Καηαλνκή Θέζεσλ ρνιηθψλ πκβνχισλ Πξνζρνιηθήο Αγσγήο θαη Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο. ΡΫππαο, Υ. (2000). Βθπαηδεπηηθά Πνιηηηθά θαη Ώμηνιφγεζε. Βθπαηδεπηηθά Κνηλφηεηα, 52: ΡΫππαο, Υ. (κε αλαγξαθά ρξνλνινγέαο). Ώμηνιφγεζε θαη «Ώπνηειεζκαηηθφ» ρνιεέν. Κξηηηθά ηεο Νενθηιειεχζεξεο ΠξνζΫγγηζεο. Πξφζβαζε ζηηο 28/7/2009 απφ Ρεο, Γ. (2006). θϋςεηο θαη Πξνζδνθέεο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ απφ ηελ Βπηκφξθσζά ηνπο. Νέα Παηδεία, 118: Ρεγνπνχινπ-εξαθεέκ, Β. (2002). Ώμηνιφγεζε Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ θαη πλαέλεζε. Ζ Λέζρε ησλ Δθπαηδεπηηθψλ, 28: ατηεο, Υ. (1992). Οξγάλσζε θαη Γηνίθεζε ηεο Δθπαίδεπζεο. Ώζάλα: ΏπηνΫθδνζε. αύηεο, Υ. (1997). Management Οιηθάο Πνηφηεηαο: Μηα ΝΫα Μεζνδνινγέα γηα ηνλ Βθζπγρξνληζκφ ηνπ πζηάκαηνο Αηνέθεζεο ηεο Βθπαέδεπζεο. Γηνηθεηηθή Δλεκέξσζε, 9: αιηεξάο, Ν. (2005). Ζ Αλαγθαία Μεηαξξχζκηζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ καο πζηήκαηνο θαη ν Ρφινο, ε Θέζε θαη Πξννπηηθέο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ζε Απηφ. Βηζάγεζε ζηε Γ..- Δκεξέδα ηεο Παλειιάληαο Έλσζεο ρνιηθψλ πκβνχισλ (Ώζάλα, 28 ΜαΎνπ 2005). αιηεξάο, Ν. (2009). Ο Θεζκφο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ: Υξνληθφ χιιεςεο, Θεζκνζέηεζεο 270

279 θαη Αξρηθήο Δθαξκνγήο ή ην Υξνληθφ Δλφο Πξναλαγγειζέληνο Θαλάηνπ. Πξφζβαζε ζηηο 21/7/2009 απφ θνχξαο, Ώ., Ώγγειάο, Ώ., ΠξεθαηΫ, ΐ., Μπνχληα, Ο., Υξνλφπνπινο, Υ., ΐνγηαηδφγινπ,. & Βιεπζεξφπνπινο, Ε. (2008). Βθπαηδεπηηθά Έξεπλα. ην Ζ Πνηφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε. Ώζάλα: Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην. νινκψλ, Ε. (1999). Δζσηεξηθή Αμηνιφγεζε & Πξνγξακκαηηζκφο ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ ζηε ρνιηθή Μνλάδα. Ώζάλα: Παηδαγσγηθφ Ελζηηηνχην, Σκάκα Ώμηνιφγεζεο. ηακϋινο, Γ. & ΐαζηιφπνπινο, Ώ. (2004). Δπξσπατθή Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή. Ώζάλα: Μεηαέρκην. ηακϋινο, Γ. (2009). Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή. Ώζάλα: Αηφληθνο. ηακϋινο, Γ. & ΜπαξηδΪθιε, Μ. (2009). Ο Ρφινο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ ζηελ Βπηκφξθσζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ: Πξαγκαηηθφηεηα θαη Απλαηφηεηεο (ππφ δεκνζέεπζε). Βηζάγεζε ζην ζπλϋδξην «Βθπαέδεπζε θαη Βπηκφξθσζε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ», ΡΫζπκλν, ΜαΎνπ χιινγνο Βθπαηδεπηηθψλ ΠΒ Διηνχπνιεο. (2006). ΒλεκεξσηηθΫο πλαληάζεηο- Βπηκφξθσζε Βθπαηδεπηηθψλ. Γηδαζθαιηθφ Βήκα, 1136: 12. Σεγφπνπινο & ΦπηξΪθεο. (1992). Διιεληθφ Λεμηθφ. Ώζάλα: Ώξκνλέα. Σδηφβαο, Α. (2009). Οη ΠξνυπνζΫζεηο ηεο Ώμηνιφγεζεο. Σν Βήκα, 17/05/2009:63. Σξέγθα, Ν. (1996). Ση πκβαέλεη κε ηνπο ρνιηθνχο πκβνχινπο;. Οηθνλνκηθφο Σαρπδξφκνο, 50: 106. Σζανχζεο, Α. Γ. (1989). Υξεζηηθφ Λεμηθφ Κνηλσληνινγίαο. Ώζάλα: Gutenberg. Σζανχζεο, Α.Γ. (Βπηκ.), (1996). Δπξσπατθή Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή. Βαζηθά Κείκελα γηα ηελ Παηδεία, Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε. Ώζάλα: Gutenberg. Σζανχζεο, Α. Γ. (1998). Δπξσπατθή Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή. Ώζάλα: Gutenberg. Σζανχζεο, Α. Γ. (2007). Ζ Δθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή ησλ Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ. Ώζάλα: Gutenberg. ΣζαξδΪθεο, Α. (1990). Ώληέινγνο ζην Θεζκφ ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ. Οηθνλνκηθφο Σαρπδξφκνο, 12/07:40. Σζηξηγψηεο, Θ. & Αακαζθελφο, Α. (2006). Ήγγηθελ ε ξα ηεο Κνκκαηηθάο Κξέζεσο γηα ηα ηειϋρε Βθπαέδεπζεο. Αληηηεηξάδηα ηεο Δθπαίδεπζεο, 78: Σζηψιεο, Γ. (ρσξέο εκεξνκελέα). Πξνο Μία ΝέΑ Ζζηθή Δξγαζίαο; Ώζάλα: ΕΝΒ. 271

280 Σζηψιεο, Γ. (2002). Απνβηνκεράληζε θαη Βηνγξαθηθνί Μεηαζρεκαηηζκνί. Ηζηνξίεο Εσήο Βηνκεραληθψλ Δξγαηψλ ηνπ Λαπξίνπ. ΡΫζπκλν: Αηδαθηνξηθά Αηαηξηβά. ΣζνπθαιΪο, Κ. (1998). Δ ΝΫα Κνηλσληθά Ώιιειεγγχε. ην ΕΣΏΜΒ Παγθνζκηνπνίεζε, Κξάηνο-Έζλνο, Κνηλσληθή Αιιειεγγχε, Σερλνινγία θαη Πνιηηηζκφο, Ώζάλα: ΕΣΏΜΒ. Σχπαο, Γ. & Παπαρξάζηνπ, Μ. (2003). Δ Ώμηνθξαηηθά ηειϋρσζε ζηελ Βθπαέδεπζε. Γηνηθεηηθή Δλεκέξσζε, 25: ΤΠΒΠΘ. (2007). Απάληεζε ζε Τπφκλεκα. Ώξ Πξση. Φ /46/130118/Α1, Ώζάλα, 15/11/2007. Τπνπξγηθά Ώπφθαζε. Α2/1938. (26/02/1998). Αμηνιφγεζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ θαη ησλ Δθπαηδεπηηθψλ. Τπνπξγηθά Ώπφθαζε Φ /324/105657/Α1 (ΦΒΚ 1340, 2002). Καζνξηζκφο ησλ εηδηθφηεξσλ Καζεθφλησλ θαη Αξκνδηνηήησλ ησλ Πξντζηακέλσλ ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Τπεξεζηψλ Πξσηνβάζκηαο θαη Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, ησλ Γηεπζπληψλ ησλ ρνιηθψλ Μνλάδσλ θαη ΔΚ θαη ησλ πιιφγσλ ησλ Γηδαζθφλησλ. Φαζνχιεο, Κ. (2001). Δ Πνηφηεηα ζηε Αηνέθεζε ηνπ Ώλζξψπηλνπ Απλακηθνχ ηεο Βθπαέδεπζεο. Δπηζεψξεζε Δθπαηδεπηηθψλ Θεκάησλ, 4: ΦΒΚ Ώ 138, 24/08/1993. ΠΑ 320/1993. Ώμηνιφγεζε ηνπ Έξγνπ ησλ Βθπαηδεπηηθψλ θαη ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ ζηελ ΠξσηνβΪζκηα θαη ΑεπηεξνβΪζκηα Βθπαέδεπζε. ΦΒΚ Ώ 107, 20/05/1998,(ΠΑ 140 Ώ ).ξνη θαη Αηαδηθαζέα Μνληκνπνέεζεο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ ΠξσηνβΪζκηαο θαη ΑεπηεξνβΪζκηαο Βθπαέδεπζεο θαη Τπεξεζηαθάο ΒμΫιημεο Ώπηψλ, Παξερφκελεο Βγγπάζεηο ζηνπο Ώμηνινγνχκελνπο θαη Αηαδηθαζέα Οξηζηηθνπνέεζεο ησλ ΒθζΫζεσλ Ώμηνιφγεζεο. ΦΒΚ Ώ 1340,16/10/2002, Νφκνο 2986/2002, Καζάθνληα θαη Ώξκνδηφηεηεο ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Αηεπζπληψλ Βθπαέδεπζεο θαη ησλ ΠξντζηακΫλσλ ΣκεκΪησλ θαη ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ. Φχθαξεο, Ε. (1997). Ώμηνιφγεζε Βθπαηδεπηηθψλ: Πξνβιεκαηηζκνέ θαη ΒπηζεκΪλζεηο. χγρξνλε Δθπαίδεπζε, 96-97: ΥαλησηΪθεο, Ν. & ΚαςΪιεο, Ώ. (2002). Ώμηνιφγεζε θαη Βπαγγεικαηηθά ΏλΪπηπμε ηνπ Βθπαηδεπηηθνχ. Δπηζηήκεο ηεο Αγσγήο, 2: Υαηδεπαλαγηψηνπ, Π. (2001). Ζ Δπηκφξθσζε ησλ Δθπαηδεπηηθψλ. Ώζάλα: Σππνζάησ. Υαηδεπαλαγηψηνπ, Π. (2003). Ζ Γηνίθεζε ηνπ ρνιείνπ θαη ε πκκεηνρή ησλ Δθπαηδεπηηθψλ ζηε Γηαδηθαζία Λήςεο Απνθάζεσλ. Θεζζαινλέθε: Ώθνέ Κπξηαθέδε. 272

281 Υαηδεπαληειά, Π. (2003). Οη θνπνί ηεο Δθπαίδεπζεο. Ώζάλα: Μεηαέρκην. ΥιαπΪλεο, Γ., Μπξεαηέηζεο, Θ. & Αεκεηξαθνπνχινπ, Ώ. (2004). Βπηκφξθσζε Βθπαηδεπηηθψλ ΜΫζσ Αξαζηεξηνηάησλ Διεθηξνληθάο Κνηλφηεηαο ΜΪζεζεο : Δ Πεξέπησζε ηεο Πηινηηθάο Κνηλφηεηαο ηνπ Παλεπηζηεκένπ Ώηγαένπ. Δπηζηήκεο ηεο Αγσγήο, Θεκαηηθφ: Υξνλνπνχινπ, Ώ. & Γηαλλφπνπινο, Κ. (1997). Δ Βθπαηδεπηηθά Μεηαξξχζκηζε θαη Έλαο Οδεγφο γηα ηελ Καηαλφεζά ηεο. χγρξνλε Δθπαίδεπζε, 96-97: Apple, M. & Jungck, S. (2008). Αε ΥξεηΪδεηαη λα Βέζαη Βθπαηδεπηηθφο γηα λα ΑηδΪμεηο Ώπηάλ ηελ Βλφηεηα: Αηδαζθαιέα, Σερλνινγέα θαη Έιεγρνο ζηελ ΣΪμε. ην Hargreaves, A. & Fullan, M. Ζ Δμέιημε ησλ Δθπαηδεπηηθψλ. Υαηδεπαληειά (κεηαθξ). Ώζάλα: ΠαηΪθεο. Cohen, L. & Manion, L. (1997). Μεζνδνινγία Δθπαηδεπηηθήο Έξεπλαο. Έθθξαζε: Ώζάλα. Cuche, D. (2001). Ζ Έλλνηα ηεο Κνπιηνχξαο ζηηο Κνηλσληθέο Δπηζηήκεο. Φ. ηϊηηηζαο (κεηαθξ). Ώζάλα: Σππσζάησ. European Commission. (2001). Οη πγθεθξηκέλνη Μειινληηθνί ηφρνη ησλ Δθπαηδεπηηθψλ πζηεκάησλ. COM/2001/0059. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 12/06/2004 απφ Eurydice. (2007/2008). Eurybase. The Information Database on Education Systems in Europe. Οξγάλσζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ πζηήκαηνο ζηελ Διιάδα. Brussels: European Commission. Hargreaves, A. & Fullan, M. (2008). Ζ Δμέιημε ησλ Δθπαηδεπηηθψλ. Υαηδεπαληειή, Π. (κεηαθξ.). Ώζάλα: ΠαηΪθεο. Hargreaves, A. (2008). Οη Νννηξνπέεο ησλ Βθπαηδεπηηθψλ: Έλαο ηφρνο Ώιιαγάο. ην Hargreaves, A. &Fullan, M. Ζ Δμέιημε ησλ Δθπαηδεπηηθψλ. Υαηδεπαληειή, Π. (κεηαθξ.). Ώζάλα: ΠαηΪθεο. Hirt, N. (2007). ηαλ ε Κνκηζηφλ Κφπηεηαη γηα Εζφηεηα. Μ. Γεσξγένπ (κεηαθξ). Θέκαηα Παηδείαο, 29: Huberman, M. (2008). Δ ΒμΫιημε ησλ Βθπαηδεπηηθψλ θαη ε Αηδαθηηθά Εθαλφηεηα. ην Hargreaves, A. & Fullan, M. (2008). Ζ Δμέιημε ησλ Δθπαηδεπηηθψλ. Υαηδεπαληειή, Π. (κεηαθξ.). Ώζάλα: ΠαηΪθεο. Karatzia-Stavlioti, E. (2004). Δθπαηδεπηηθή Απνηειεζκαηηθφηεηα θαη Πνηφηεηα ζηελ Δθπαίδεπζε, ΠΪηξα: Παλεπηζηάκην Παηξψλ. MacBeath, J., Schratz, M., Meuret, D. & Jacobsen, L. (2005). Ζ Απηναμηνιφγεζε ζην Δπξσπατθφ ρνιείν. Πψο Άιιαμαλ ια. (κεηαθξ ΑειεγηΪλλε, Μ.). Ώζάλα: Μεηαέρκην. 273

282 Ξελφγισζζε Andrews, D. & Lewis, M. (2002). The Experience of a Professional Community: Teachers Developing a New Image of Themselves and Their Workplace. Educational Research, 44(3): Apple, M. (2004). Schooling, Markets, and an Audit Culture. Educational Policy, 18: Ardichvilli, A., Page, V. & Wentling, T. (2003). Motivation and Barriers to Participation in Virtual Knowledge Sharing in Communities of Practice. Journal of Knowledge Management, 7: Avdjieva, M. & Wilson, M. (2002). Exploring the Development of Quality in Higher Education. Managing Service Quality, 12(6): Babbie, E. (1989). The Practice of Social Research. California: Wadsworth Publishing Company. Bailey, K. (1987). Methods of Social Research. New York: Free Press. Ball, S. (1996). Recreating Policy Through Qualitative Research: A Trajectory Analysis. American Research Association Annual Conference, New York, 8-12 April. Ball, S. (2006). Education Policy and Social Class. London : Routedge. Barnett, R. (1994). The Idea of Quality: Voicing the Educational. In G.D. Doherty, Developing Quality Systems in Higher Education. London: Routledge. Bassey, M. (1999). Case Study Research in Educational Settings. Doing Qualitative Research in Educational Settings. New York: Taylor & Francis. Bastedo, M. (2004). Strategic Decoupling: Building Legitimacy in Educational Policy Environments. Paper presented in the Annual Meeting of the American Sociological Association San Francisco, CA, August Berg, Br. (1998). Qualitative Research Methods for the Social Sciences. London: Allyn and Bacon. Berelson, B. (1971). Content Analysis in Communication Research. Glencoe III: Free Press. Bergmann, H. (1996). Quality of Education and the Demand of Education-Evidence from Developing Countries. International Review of Education, 42(6):

283 Bidwell, Ch. (2001). Analyzing Schools as Organizations: Long-Term Permanence and Short- Term Change. Sociology of Education, 1: Bollaert, L., Brus, S., Curvate, B., Harvey, L., Helle, E., Toft Jensen, H. et al (eds). (2007). Embedding Quality Culture in Higher Education. Brussels: European University Association.. Borman, K., LeCompte, M & Goetz, J. (1986). Ethnographic and Qualitative Research Design and Why it Doesn t Work. American Behavioral Scientist, 30(1): Bourguignon, Fr. (2005). World Development Report 2006: Equity and Development. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 29/09/2005 απφ Brown, J. & Duguid, P. (1991). Organizational Learning and Communities of Practice: Toward a Unified View of Working, Learning and Innovation. Organization Science, 2(1): Brunetto, Y. & Wharton, R. F. (2005). Academic s Resonses to the Implemantation of a Quality Agenda. Quality in Higher Education, 11(2): Bubb, S. & Early, P. (2009). Leading Staff Development for School Improvement. School Leadership and Management, 29(1): Bulkley, K. & Hicks, J. (2005). Managing Community: Professional Community in Charter Schools Operated by Educational Management Organizations. Educational Administration Quarterly, 41(2): Burch, P. (2007). Educational Policy and Practice From the Perspective of Institutional Theory: Crafting a Wider Lens. Educational Researcher, 36(2): Cambell, C. & Rozsnyai, C. (2002). Quality Assurance and the Development of Course Programmes. Paper Presented in Higher Educational Regional University Network on Governance and Management of Higher Education in South East Europe. Bucharest: UNESCO. Cao, G., Clarke, St. & Lehaney, B. (2000). A Systemic View of Organizational Change and TQM. TQM Magazine, 12(3): Carroll, J. (1989). The Carroll Model: A 25 Year Retrospective and Perspective View. Educational Researcher, 18: Cheng, Y. & Tam, W. (1997). Multi Models of Quality in Education, 5(1): Cheng, Y. (2003). Quality Assurance in Education: Internal, Interface and Future. Quality Assurance in Education, 11(4):

284 Chickering, A. & Potter, D. (1993). TQM and Quality Education: Fast Food or Fitness Center?. Education Record, 74(2): Clark, D., Lotto, L. & Astuto, T. (1984). Effective Schools and School Improvement: A Comparative Analysis of the Lines of Inquiry. Educational Administration Quarterly, 20(3): Coburn, C. (2004). Beyond Decoupling: Rethinking the Relationship Between the Institutional Environment and the Classroom. Sociology of Education, 77 (3): Coburn, C, & Russell, J. (2008). District Policy and Teachers Social Networks. Educational Evaluation and Policy Analysis, 30(3): Commission of the European Communities. (1996). White Bible: Teaching and Learning. Towards the Society of Knowledge. Commission of the European Communities. (2000). Recommendation of the European Parliament and of the Council on European Cooperation in the Quality Evaluation in School Education, (presented by the Commission pursuant to Article 250(2) of the EC Treaty). COM (2000) 523 final, Brussels Commission of the European Communities. (2001). The Concrete Future Objectives of Education Systems. COM(2001) 59 final, Brussels, Commission of the European Communities. (2002). Communication form the Commission. European Benchmarks in Education and Training. COM (2002) 629 final, Brussels Commission of the European Communities. (2008). Progress Towards the Lisbon Objectives in Education and Training. SEC(2008) Constant, P. (2005). Some Thoughts on Quality. Quality Assurance, 9: Cooper, B., Ehrensal, P. & Bromme, M. (2005). School Level and Professional Development: Traps in Evaluating the Quality of Practicing Teachers. Educational Policy, 19: Corbin, J. & Strauss, A. (1990). Grounded Theory Research: Procedures, Canons and Evaluative Criteria. Qualitative Sociology, 13(1): Corbin, J & Strauss, A. (1996). Analytic Ordering for Theoretical Purposes. Qualitative Inquiry, 2(2): Corbin, J & Srtauss, A. (1998). Basics of Qualitative Research. London: Sage. Courteny, J. (2006). Do Monitoring and Evaluation Tools, Designed to Measure the 276

285 Improvement in the Quality of Primary Education, Constrain or Enhance Educational Development? Βηζάγεζε ζην ζπλϋδξην Education/Training: The Search for Quality. Ho Chi Minh, April Coveleski, M. & Dirsmith, M. (1988). An Institutional Perspective on the Rise, Social Transformation and Fall of a University Budget Category. Administrative Science Quarterly, 33: Cox, P. L. (1983). Complementary Roles in Successful Change. Educational Leadership, November: Creemers, B. (2006). The Importance and Perspectives of International Studies in Educational Effectiveness. Educational Research and Evaluation, 12(6): Creemers, B. & Kyriakides, L. (2006). Critical Analysis of the Current Approaches to Modelling Educational Effectiveness: The Importance of Establishing a Dynamic Model. School Effectiveness and School Improvement, 17(3): Creemers, B. & Kyriakides, L. (2008). The Dynamics of Educational Effectiveness. London: Routledge. Creemers, B. & Reezigt, G. (1999). The Concept of Vision in Educational Effectiveness Theory and Research. Learning Environments Research, 2: Creemers, B. & Reezigt, G. (2005). Linking School Effectiveness and School Improvement: The Background and Outline of the Project. School Effectiveness and School Improvement, 16(4): Creswell, J. (2003). Research Design. Qualitative, Quantitave, and Mixed Methods Approaches. USA: Sage Publications. Crosier, D., Purser, L. & Smidt, H. (2007). Trends V: Universities Shaping the European Higher Education Area. Brussels: European University Association. Crozier, M. (2000). A Quoi Sert la Sociologie des Organisations? Paris: Seli Arslan. Crozier, M. (2010). The Bureaucratic Phenomenon. New Brunswick, New Jersey: The University of Chicago Press. Cuttance, P. (1994). Quality Assurance in Education Systems. Studies in Educational Evaluation, 20: Dacin, M., Goodstein, J. & Scott, R. (2002). Institutional Theory and Institutional Change: Introduction to the Special Research Forum. Academy of Management Journal, 45: Dale, R. (1999). Specifying Globalization Effects on National Policy: A Focus on the 277

286 Mechanisms. Journal of Educational Policy, 14(1): Daly, K. (1997). Re-Placing Theory in Ethnography: A Postmodern View. Qualitative Inquiry, 3(3): Damme, D. (2002). Trends and Models in International Quality Assurance and Accreditation in Higher Education in Relation to Trade in Education Services. OECD/ US Forum on Trade in Educational Services May 2002, USA: Washington D.C. Danielson, C. (2001). New Trends in Teacher Evaluation. Educational Leadership, 58(5): Darling- Hammond, L. (2000). Teacher Quality and Student Achievement: A Review of State Policy Evidence. Education Policy Analysis Archives, 8(1): Datnow, A. (2001). Power and Politics in the Adoption of School Reform Models, Educational Evaluation and Policy Analysis, 22(4): Demeuse, M. &DeZanet, F. (1998). For the Purpose of Increasing the Efficiency of Education Systems. Liege: Universite de Liege et Brexelles: Commission Europeenne, DGXXII. Rapport Final. Denzin, N. & Lincoln, Y. (1994). Handbook of Qualitative Research. London: Sage. Desimone, L., Smith, Th. & Ueno, K. (2006). Are Teachers Who Need Sustained, Content- Focused Professional Development Getting It; An Administrator s Dilemma. Educational Administration Quarterly, 42(2): Diarra, S. (2006). Early Childhood Development Centers: An Initiative of the Community to Improve the Quality of Basic Education in Mali. Βηζάγεζε ζην ζπλϋδξην Education/Training: The Search for Quality. Ho Chi Minh, April Didaskalou, E. (2002). Current Obstacles to Change in Greek Primary Schools: Implications for Managing Behaviour Problems. European Journal of Education, 37(4): Doherty, G. D. (1994). Introduction: The Concern for Quality. In G.D. Doherty, Developing Quality Systems in Higher Education. London: Routledge. Doherty, G. D. (1997). Quality, Standards, the Consumer Paradigm and Developments in Higher Education. Quality Assurance in Education, 5(4): Doherty, G.D. (2008). On Quality in Education. Quality Assurance in Education, 16(3): Ecker, P., Hill, B. & Green, M. (1998). On Change, En Route to Transformation. Washington, D.C.: American Council of Education. 278

287 Edmonds, R. (1979). Effective School for the Urban Poor. Educational Leadership, 37: Ehlers, U. (2009). Understanding Quality Culture. Quality Assurance in Education, 17(4): Ehren, M. & Visscher, A. (2006). Towards a Theory on the Impact of School Inspections. British Journal of Educational Studies, 54(1): Elliott, G. (1993). Whose Quality Is It, Anyway?. Quality Assurance in Education, 1(1): Elliot, B. & MacLennan, D. (1994). Education, Modernity and Neo-Conservative School Reform in Canada, Britain and the U.S. British Journal of Sociology of Education, 15(2): Ellis, R. (1993). Quality Assurance for University Teaching. Buckingham: Open University Press. EUA. (2006). Quality Culture in European Universities: A Bottom Up Approach. Brussels: EUA. Europa-Education and Training. (2006). Quality Evaluation in School Education European Pilot Project. Πξφζβαζε ζηηο 26/02/2006 απφ European Commission. (2000). Recommendation of the European Parliament and the Council on European Cooperation in Quality Evaluation in School Education. COM(2000) 523 final, Brussels, European Commission (2004). Implementation of Education & Training 2010 Work Programκe. Progress Report, September 2004, (wg1.1./10/04). European Commission (2006). Detailed Analysis of Progress Towards the Lisbon Objectives in Education and Training, 2006 Report, DG Education and Culture, Unit A6. European Commission. (2008). Strategic Plans for European Co-Operation on Education and Training. Πξφζβαζε ζηηο 4/1/2009 απφ European Parliament. (2001). Recommendation of the European Parliament and of thw Council of 12 February 2001 on European Cooperation in Quality Evaluation in School Education, 2001/166/EC. Eurydice. (2006). Quality Assurance in Teacher Education in Europe. Brussels: European Union. 279

288 Eurydice. (2009). Key Data on Education in Europe Brussels: European Commission. Evans, L. (2008). Professionalism, Professionality and the Development of Education Professionals. British Journal of Educational Studies, 56(1): Ferguson, N., Early, P., Fidler, B. & Ouston, J. (2000). Improving Schools and Inspection. London: Sage. Fielding, M. (1997). Beyond School Effectiveness and School Improvement: Lighting the Slow Fuse of Possibility. The Curriculum Journal, 8(1): Filstead, W. (ed), (1970). Qualitative Methodology. Chicago: Makham. Firestone, W. (1993). Alternative Arguments for Generalizing from Data as Applied in Qualitative Research. Educational Researcher, 22(4): Fischer-Bluhm, K. (2006). Instruments for Raising Quality Culture in a Network of Universities. Paper Presented on European Forum for Quality Assurance, Munich 23 th November. Fitz-Gibbon, C. T. (1996). Monitoring Education. Indicators, Quality and Effectiveness. London : Continuum. Fligstein, N. (1997). Social Skill and Institutional Theory. American Behavioral Scientist, 40: Fredrikson, U. (2004). Quality Education: The Key Role of Teachers. Education International Working Papers, 14 September Freeston, K. (1993). Quality is not a Quick Fix. Clearing Mouse, 66: Friedberg, M. (2009). Introduction to the Transaction Edition. In M. Crozier (2010). The Bureaucratic Phenomenon. New Brunswick, New Jersey: The University of Chicago Press. Fullan, M. & Stiegelbauer, S. (1991). The New Meaning of Educational Change, London: Wellington House. Fullan, M. (1991). The New Meaning of Educational Change. London: Wellington House. Fusco, A. (1994). Translating TQM into TQS. Quality Progress, 27(5): Garson, G.D. (2008). Institutional Theory. Accessed/Retrieved: 31/10/2009. Gewirtz, S. (2000). Bringing the Politics Back In: A Critical Analysis of Quality Discourses in Education. British Journal of Educational Studies, 48(4):

289 Gibbs, P. & Iacovidou, M. (2004). Quality as Pedagogy of Confinement: Is There an Alternative?. Quality Assurance in Education, 12(3): Glasser, B. G. & Strauss, A. L. (1967). The Discovery of Grounded Theory. Chicago: Albine. Glasser, B.G. & Strauss, A. L. (2009). The Disscovery of Grounded Theory.: Strategies For Qualitative Research. London: Aldine. Gosling, D. & D Andrea, V. (2001). Quality Development: A New Concept for Higher Education. Quality in Higher Education, 7(1): Graham, J. & Barnett, R. (1996). Models of Quality in Teacher Education. Oxford Review of Education, 22(2): Gray, J. (1990), The Quality of Schooling: Frameworks for Judgment. British Journal of Educational Studies, 38(3): Grek, S., Lawn, M., Lingard, B. & Varjo, J. (2009). North by Northwest: Quality Assurance and Evaluation Processes in European Education. Journal of Education Policy, 24(2): Gurria, A. (2008). Quality Education for All: Much More Than A Financial Challenge. Ώπφ Πξφζβαζε ζηηο 2/07/2009. Gurria, A. (2009). Launch of the OECD Teaching and Learning International Survey (TALIS). Mexico: 16 June Hammersley, M. & Atkinson, P. (1995). Ethnography: Principles in Practice. 2 nd Edition. London: Routledge. Hammesley, M. (1998). Reading Ethnographic Research. London: Longman. Hargreaves, D. (1988). Assessment and Performance Indicators: The English Experience. In A., Ruby & T., Wyatt (Eds). Indicators in Education. Sydney: Australian Conference of Directors-General of Education. Hargreaves, A. & Dawe, R. (1990). Paths of Professional Development: Contrived Collegiality, Collaborative Culture and the Case of Peer Coaching, Teaching and Teacher Education, 4(3): Hargreaves, A., Earl, L., Moore, S. & Manning, S. (2001). Learning to Change. San Francisco: Jossey- Bass. Harvey, L. (1995). Student Satisfaction. The New Review of Academic Librarianship, 1:

290 Harvey, L. (2002). The End of Quality?. Quality in Higher Education, 8(1): Harvey, L. (2006). Impact of Quality Assurance: Overview of a Discussion Between Representatives of External Quality Assurance Agencies. Quality in Higher Education, 12(3): Harvey, L., 2009a, A critical analysis of quality culture, paper presented at the International Network for Quality Assurance Agencies in Higher Education (INQAAHE) Conference, New Approaches to Quality Assurance in the Changing World of Higher Education, 30th March 2nd April 2009, Abu Dhabi, United Arab Emirates, available at, πξφζβαζε ζηηο 20/07/2009. Harvey, L. & Green, D. (1993). Defining Quality. Assessment and Evaluation in Higher Education, 18(1): Harvey, L. & Stensaker, B. (2008). Quality Culture: Understandings, Boundaries and Linkages. European Journal of Education, 43(4): Heek, R. (2007). Examining the Relationship Between Teacher Quality as an Organizational Property of Schools and Students Achievement and Growth Rates. Educational Administration Quarterly, 43(4): Hernandez-Zavala, M., Patrinos, H., Sakellariou, C.& Shapiro, J. (2006). Quality of Schooling and Quality of Schools for Indigenous Students in Guatemala, Mexico and Perou, World Bank Research Working Paper 3982, August 2006.ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 18/09/2006 απφ Hessler, R. M. (1992). Social Research Methods. USA: West Publishing Company. Hildreth, P. & Kimble, Ch. (2004). Knowledge Networks: Innovation Through Communities of Practice. USA: Idea Group Publishing. Hinett, K. & Knight, P. (1996). Quality and Assessment. Quality Assurance in Education, 4(3): Hingel, A. J., (2001). (Ed). European Commission, Education Policies and European Governance, Contribution to the Interservice Groups on European Governance. DG EAC/A/1, March Holden, G. (1997). Challenge and Support: The Role of the Critical Friend in Continuing Professional Development. The Curriculum Journal, 8(3): Hones, D. (1998). Known in Part: The Transformation Power of Narrative Inquiry. Qualitative Inquiry, 4(2):

291 Hopkins, D., Ainscow, M. & West, M. (1994). School Improvement in an Era of Change. London: Cassell. Hopkins, D. & Reynolds, D. (2001). The Past, Present and Future of School Improvement: Toward the Third Age. British Educational Research Journal, 27(4): Houser, R. (1998). Counseling and Educational Research. London: Sage. Hoy, C., Bayne-Jardin, C. & Wood, M. (2000). Improving Quality in Education. UK: Flamer Press. Hoyle, J. & Skrla, L. (1999). The Politics of Superintendent Evaluation. Journal of Personnel Evaluation in Education, 13(4): Hubbard, L., Mehan, H. & Stein, M. (2005). Reform as Learning. New York: Routledge. Ingvarson, L. & Rowe, K. (2008). Conceptualizing and Evaluating Teacher Quality: Substantive and Methodological Issues. Australian Journal of Education, 52(1): Isore, M. (2009). Teacher Evaluation: Current Practices on OECD Countries and a Literature Review. Paris: OECD. Jones, P. (1998). Globalisation and Internationalism: Democratic Prospects for World Education. Comparative Education, 34(2): Joyce, B., Murphy, C., Showers, B. & Murphy, J. (1989). School Renewal as Cultural Change. Educational Leadership, 47(3): Kabourides, G. & Link, D. (2001). Quality Assessment of Continuing Education Short Courses. Quality Assurance in Education, 9(2): Καηl, B. (2006). How Legitimate Are Rural Families in Madagascar When Evoking School Quality? Βηζάγεζε ζην ζπλϋδξην Education/Training: The Search for Quality. Ho Chi Minh, April Kanu, Y. (1996). Educating Teachers for the Improvement of the Quality of Basic Education in Developing Countries. International Journal of Educational Development, 16(2): Karatzia- Stavlioti, E. (2005) Educational Effectiveness and Educational Policy Discourse of the UNESCO and the European Union in a Comparative Perspective, Αξέζαο, , ΠΪηξα: Παλεπηζηάκην Παηξψλ. Keeves, J. (1997). Educational Research, Methodology and Measurement: An International Handbook. UK: Cambridge University Press. Knight, P. & Trowler, P. (2000). Editorial. Quality in Higher Education, 6(2): Koppich, J. (2005). Addressing Teacher Quality Through Induction, Professional 283

292 Compensation and Evaluation: The Effects on Labor-Management Relations. Educational Policy, 19: Koslowski, F. (2006). Quality and Assessment in Context: A Brief Review. Quality Assurance in Education, 14(3): Koulaidis, V. & Kotsira, A. (2004). Quality Assurance in Education: Self- Evaluation Process at the Level of the School Unit. In V. Koulaidis (ed) Quality of Education. Teachers Professional Training and Development (p.30-38). Athens: Ministry of Education and Religious Affairs. Krippendorff, K. (2004). Content Analysis. An Introduction to Its Methodology. UK: Sage. Krollag, R. (1998). Organizational Theory. faculty.badson.edu/krollag/org_site/org_theory/scott_articles/rs_insti_theory.html Accessed/Retrieved: 31/10/2009. Kyriakides, L. & Campbell, R. (2003). Teacher Evaluation in Cyprus: Some Conceptual and Methodological Issues Arising from Teacher and School Effectiveness Research. Journal of Personnel Evaluation in Education, 17(1): Lagrosen, S., Seyyed- Hashemi, R. & Leitner, M. (2004). Examination of the Dimensions of Quality in Higher Education. Quality Assurance in Education, 12(2): Lee, J. & Fitz J. (1995) Inspection and Policy making: Some Initial Ideas. Quality Assurance in Education, 3(2): Lesser, L.E. & Storck, J. (2001). Communities of Practice and Organizational Performance. IBM Systems Journal, 40(4). Πξφζβαζε ζηηο 20/12/2009 απφ Lincoln, Y.S. (1995). Emerging Criteria for Quality in Qualitative and Interpretive Research. Qualitative Inquiry, 1(3): Lofland, J. (1996). Analytic Ethnography, Features, Failings and Futures. Journal of Contemporary Ethnography, 24(1): Lomas, L. (2004). Embedding Quality: The Challenges for Higher Education. Quality Assurance in Education, 12(4): MacBeath, J. & Mortimore, P, (2001). Improving School Effectiveness. UK: Open University Press. MacBeath, J. (2006). School Inspection and Self- Evaluation. London: Routledge. MacBeath, J. & Swaffield, S. (2005). School Self- Evaluation and the Role of a Critical 284

293 Friend. Cambridge Journal of Education, 35(2): MacGaw, B. (2005). OECD Work on Education, ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 13/11/2005 απφ Matsuura. (2009). Teachers Are The Cornerstone of Education For Sustainable Development. In World Conference: Education For Sustainable Development. 31 March-2 April 2009, Bonn: Germany. McLaughlin, M. & Talbert, J. (2001). Professional Communities and the Work of High School Teaching. Chicago: University of Chicago Press. Merriam, S.B. (1998). Qualitative Research and Case Study Applications in Education. Revised and Expanded from Case Study Research in Education. San Francisco: Jossey- Bass. Miller, D. (1991). Handbook of Research Design and Social Measurement. London: Sage Publications. Mortimore, P. (1992). Quality Control in Education and Schools. British Journal of Educational Studies, XXXX(1): Mortimore, P. (1999). The Road to Improvement, Netherlands: Swets & Zeitlinger. Mortimore, P. & Stone, c. (1991), Measuring Educational Quality. British Journal of Educational Studies,39(1): Motwani, J. & Kumar, A. (1997). The Need for Implementing Total Quality Management in Education. International Journal of Educational Management, 11(3): Murphy, J. (1992). School Effectiveness and School Restructuring. Conditions to Educational Improvement. Schools Effectiveness and School Improvement, 3(2): Nachlas, A. (1999). An Alternative View of Education Quality. Quality Progress, 32(6): Nachmias, CH. & Nachmias, D. (1992). Research Methods in the Social Sciences. New York: St. Martin s Press. Nagel, T. & Kvernbekk, T. (1997). A Dialogue About the Quality of Education. Quality Assurance in Education, 5(2): Newton, J. (2000). Feeding the Beast or Improving Quality? Academics Perceptions of Quality Assurance and Quality Monitoring. Quality in Higher Education, 6(2): Newton, J. (2006). What Is Quality? Paper Presented on 1 st European Forum for Quality Assurance, Munich, 24 th November

294 Newton, J. (2007). What is Quality?.(p ). In Bollaert, L., Brus, S., Curvate, B., Harvey, L., Helle, E., Toft JenseN, H. et al (eds). (2007). Embedding Quality Culture in Higher Education. Brussels: European University Association. OECD. (2004). Education at a Glance ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 1/12/2004 απφ OECD. (2004). The Quality of the Teaching Workforce.ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 18/09/2006 απφ OECD. (2004). Meeting of OECD Education Ministers-Raising the Quality of Learning for All. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 6/11/2006 απφ OECD, Work on Education, , OECD. (2005). Teachers Matter: Attracting, Developing and Retaining Effective Teachers. Πξφζβαζε ζηηο 22/10/2005 απφ OECD. ( ). Work on Education. Πξφζβαζε ζηηο 14/05/2005 απφ OECD. (2006). Education Policy Analysis: Focus on Higher Education Edition. Ώπφ Πξφζβαζε ζηηο 2/07/2009. OECD. (2009). Directorate for Education. Ώπφ en_2649_ _1_1_1_1_1,00.htnl, πξφζβαζε ζηηο 2/07/2009. OECD. (2009). Education, Economy and Society. Ώπφ 00.html, πξφζβαζε ζηηο 2/07/2009. Offe, C. (1984). Contradictions of the Welfare State, London: Hutchinson. Official Journal of the European Communities, (1/03/2001). L60/51. Recommendation of the European Parliament and the Council of 12 February 2001 on European Cooperation in Quality Evaluation in School Education. (2001/166/EC). Official Journal of the European Communities. (2001). Recommendation of the European Parliament and of the Council of the 12 January 2001 on European Cooperation in Quality Evaluation in School Education, L60 (2001/166/EC). Official Journal of the European Communities. (5/03/2002). Council Conclusions of the 14 February 2002 on the follow up to the Report on the concrete future objectives of education 286

295 and training systems in view of the preparation of a joint Council/ Commission report to be presented to the Spring 2002 European Council, C58/1, Official Journal of the European Union. (7/06/2003). C134. Council Conclusions of 5 May 2003 on Reference Levels of European Performance in Education and Training. Official Journal of the European Union. (23/03/2004). C73. Opinion of the Committee of the Regions on the Communication from the Commission Investing Efficiently in Education and Training: An Imperative for Europe (2204/C73/04). Ofsted. (2005). Ofsted Inspection of Teacher Education. Πξφζβαζε ζηηο 21/8/2006 απφ /sectionE/29%20Ofsted%teacher%20training.pdf. Oliver, Ch. (1991). Strategic Responses to Institutional Processes. Academy of Management Review, 16: Ovando, M. (2001). Teachers Perceptions of a Learner Centered Teacher Evaluation System. Journal of Personnel Evaluation in Education, 15(3): Partington, P. & Brown, G. (1997). Quality Assessment, Staff Development and Cultural Change. Quality Assurance in Education, 5(4): Penman P. (1992). Good Theory and Good Practice: An Argument in Progress. Communication Theory, 2: Penuel, W., Sussex, W., Korbak, C. & Hoadley, Ch. (2006). Investigating the Potential of Using Social Network Analysis in Educational Evaluation. American Journal of Education, 27(4): Phillips, P. (2008). Professional Development as a Critical Component of Continuing Teacher Quality. Australian Journal of Teacher Education, 33(1): 1-9. Powell, W.W.& DiMaggio, P. J. (1983). The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields. American Sociological Review, 48: Powney, J. & Watts, M. (1987). Reporting Interviews: A Code of Good Practice in Murphy, R. (1987). Evaluating Education. Issues and Methods. London: Harper and Row. Pring, R. (1992). Standards and Quality in Education. British Journal of Educational Studies, XXXX(1): Rasheed, S. (2000). Defining Quality in Education. UNICEF: United Nations. Reezigt, G. (2001). A Framework for Effective School Improvement. Final Report of the ESI 287

296 Project. NL: University of Groningen. Ridell, A. (1999). Reforms and Educational Efficiency and Quality in Developing Countries: An Overview. Compare, 28(3): Rippin, A., White, J. & Marsh, P. (1994). From Quality Assessment to Quality Enhancement. Quality Assurance in Education, 2(1): Robbins, S. P. (2001). Organizational Behavior. 9 th edn. Upper Saddle River, Prentice- Hall: NJ. Robertson, S. (2005). Re-Imagining and Rescripting the Future of Education: Global Knowledge Economy Discourses and the Challenge to Education System. Comparative Education, 41(2): Rosenholtz, S. (1989). Teacher s Workplace: The Social Organization of Schools. New York: Longman. Salomon, G. (1991). Transcending the Qualitative- Quantitative Debate: The Analytic Systemic Approaches to Educational Research. Educational Researcher, 6 (20): Sauders, L. (2002). School Effectiveness and Improvement. What do we know?, Saunders, L. (2000). What Do We Know About School Effectiveness and School Improvement? Πξφζβαζε ζηηο 13/10/2005 απφ Scheerens, J. & Demeuse, M. (2005). The Theoretical Basis of the Effective School Improvement Model (ESI). School Effectiveness and School Improvement, 16(4): Schein, E. H. (1985). Organizational Culture and Leadership. San Francisco, CA: Jossey- Bass. Schon, D. (1991). The Reflective Practitioner. London: Ashgate. Schubert, J. & Prouty-Harris, D. (2003). Accelerating Paths to Quality: A Multi- Faceted Reality. American Institutes for Research. Πξφζβαζε ζηηο 10/10/2003 απφ Scieur, P.(2005). Sociologie des Organisations. Paris: Armand Colin. Scott, W. R. (2001). Institutions and Organizations. Thousand Oaks, CA: Sage. Scott, W. R. (2004). Institutional Theory: Contributing to a Theoretical Research Program. In G. Smith & A. Hitt (Eds). Great Minds in Management: The Process of Theory Development Oxford UK: Oxford University Press. Scott, W. R. (2004). Institutional Theory: Contributing to a Theoretical Research Program. Πξφζβαζε ζηηο 3/06/2007 απφ 288

297 Segiovanni, T. J. (2000). The Lifeworld of Leadership. San Francisco: Jossey- Bass. Shewhart, W. (1980). Economic Control of Manufactured Product. Wisconsin: Milwaukee. Short, A. (2006). Bureaucracy: The Enemy of a Quality Culture. Paper Presented on European Forum for Quality Assurance, Munich 24 th November Smircich, L. (1983). Concepts of Culture and Organizational Analysis. Administrative Science Quarterly, 28(3): Smith, TH. & Rowley, K. (2005). Enhancing Commitment or Tightening Control: The Function of Teacher Professional Development in an Era of Accountability. Educational Policy, 19(1): Snyder, K. R. (2007). The European Education Quality Benchmark System: Helping Teaches to Work With Information to Sustain Change. European Journal of Education, 42(3): Solomon, J.(1997). (ed). Trends in the Evaluation of Education Systems: School (Self) Evaluation and Decentralization. Athens: European Network of Policy Makers for the Evaluation of Education Systems. Spillane, J. & Burch, P. (2006). The Institutional Environment and the Technical Core in K- 12 Schools: Loose Coupling Revisited. In H.-D Mayer & B. Rowan (Eds), The New Institutionalism in Education (pp89-100). Albany: State University of New York Press. Stake, R. (1995). The Art of Case Study. London:Sage. Stern, P. (1980). Grounded Theory Methodology: Its Uses and Processes. Image, 12: Stoll, L. & Fink, D. (1994). School Effectiveness and School Improvement: Voices From the Field. School Effectiveness and School Improvement, 5(2): Strydom, F., Zulu, N. &Murray, L. (2004). Quality, Culture and Change. Quality in Higher Education, 10(3): Sursock, A. (2006). EUA Quality Culture Project, 1 st European Forum for Quality Assurance, Munich, 24 November Sutherland, St. (2004). Creating a Culture of Data Use for Continuous Improvement: A Case Study of an Edison Project School. American Journal of Education, 25(3): Taylor, Fitz-Gibbon, C. (1996). Monitoring Education, London: Continuum. Taylor, W. (1981). Quality Control? Analysis and Comment. Educational Administration, 9(2):

298 Taylor, S., Rizvi, F., Lingard, B. & Henry, M. (1997). Educational Policy and the Politics of Change. USA: Routledge. The Hellenic National Report: Greece s Contribution to the 2006 Joint Report on the Implementation of the Education and Training 2010 Work Programme. Thrupp, M. (1998). The Art of the Possible: Organizing and Managing High and Low Socio Economic Schools. Journal of Education Policy, 13(2): Torres, R. & Preskill, H. (2001). Evaluation and Organizational Learning: Past, Present and Future. Australian Journal of Evaluation, 22(3): Townsend, T. (1997). Restructuring and Quality: Issues for Tomorrow s Schools. London: Routledge. UNESCO. (2000). World Education Forum. Πξφζβαζε ζηηο 20/09/2006 απφ UNESCO. (2004). Implementation and Financing Education for All. France: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. UNESCO. (2005). EFA-Education For All-Monitoring Report. UNESCO. (2005). Education for Sustainable Development. htpp://portal.unesco.org/education. UNESCO. (2005). Education For All, Global Monitoring Report. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 6/03/2005 απφ UNESCO. (2005). Education, Plans and Policies. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 18/09/2006 απφ UNESCO. (2005). Guidelines For Inclusion: Ensuring Access to Education For All. France: UNESCO. UNESCO. (2007). EFA Global Monitoring Report France: UNESCO UNESCO. (2007). Teacher Education Policy Forum for Sub-Saharian Africa Report (6-9 November). Paris: UNESCO. UNESCO. (2009). Education Teachers. Ώπφ URL_ID=30872&URL_DO=DO_TOPIC&.. Πξφζβαζε ζηηο 2/07/2009. UNESCO. (2009). Education- Learning Materials and Methods. Ώπφ Πξφζβαζε ζηηο 2/07/2009. UNESCO. (2009). Education- Policy, Planning and Sector Management. Ώπφ 290

299 Πξφζβαζε ζηηο 2/07/2009. Van Graan, M., Leu, E., Price-Rom A. & Barrow K. (2006). Quality in Education, Teaching and Learning: Perceptions and Practice. EQUIP1 Namibia Pilot Study of Teacher Professional Development. Πξφζβαζε ζηηο 10/10/2006 απφ Vettori, O. (2006). Nurturing a Quality Culture in Teaching and Learning. Paper Presented on European Forum for Quality Assurance, Munich 24 th November. Vettori, O., Lueger, m. && Knassmuller, M. (2007). Quality Culture- Institutional Cases. In Bollaert, L., Brus, S., Curvate, B., Harvey, L., Helle, E., Toft JenseN, H. et al (eds). (2007). Embedding Quality Culture in Higher Education. Brussels: European University Association. Vickers, M. & Singh, M. (2005). Special ISSUE: Educational Pedagogies, Policies and Politics: Some Things Students, Parents and Teachers Need to Know. Introduction by the Guest Editors. Australian Journal of Education, 49(3): Visschedijk, M., Hendriks, R. & Nyuts, K. (2005). How to Set Up and Manage Quality Control and Quality Assurance. Quality Assurance Journal, 9: Vo Huan Dan. (2006). Supplemantary Learning and Training: A Real Need That Should Be Monitored and Managed. Βηζάγεζε ζην ζπλϋδξην Education/Training: The Search for Quality. Ho Chi Minh, April Vught, F. & Westerheijden, F. (1994). Towards a General Model of Quality Assessment in Higher Education. Higher Education, 28: Wasko, M. & Faraj, S. (2000). It Is What One Does: Why People Participate and Help Others in Electronic Communities of Practice. Journal of Strategic Information Systems, 9: Weick, K. (1976). Educational Organizations as Loosely Coupled Systems. Administrative Science Quarterly, 21:1-19. Wenger, E. (1998). Communities of Practice. Learning, Meaning and Identity. Cambridge: Cambridge University Press. Wiersma, W. (2000). Research Methods in Education. USA: Allyn and Bacon. Wikeley, F. & Murillo, J. (2005). Effective School Improvement: An Introduction. School Effectiveness and School Improvement, 16(4): Wilson, S. (1997). The Use of Ethnographic Techniques in Educational Research, Review of Educational Research, 47(1): Woods, J. (1996). The Six Values of a Quality Culture. Πξφζβαζε ζηηο 7/3/2009 απφ 291

300 WORLD BANK. (1997). The State in a Changing World. WORLD BANK. (2002). Constructing Knowledge Societies: New Challenges For Tertiary Education. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 11/08/2005 απφ societies.pdf WORLD BANK. (2004). World Development Report 2004: Making Services Work for Poor People. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 18/09/2006 απφ World BANK. (2005). Effective Schools & Teachers. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 27/06/2005 απφ www1.worldbank.org/education/est/resources/resource2000.htm WORLD BANK. (2005). Global Monitoring Report, Washington DC: World Bank. WORLD BANK. (2006). WDR 2007: Questions and Answers: Education. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 6/11/2006 απφ WORLD BANK. (2006). Education. ΚαηεβαζκΫλν ζηηο 6/11/2006 απφ World Education Forum. (2000). The Dakar Framework For Action: Education For All: Meeting Our Collective Commitments. Dakar, Senegal, April Yeigh, T. (2008). Quality Teaching & Professional Learning: Uncritical Reflections of a Critical Friend. Australian Journal of Teacher Education, 33(2): Yin Cheong Chend & Wai Ming Tam. (1997). Multi- Models of Quality in Education. Quality Assurance in Education, 5(1): Yoshida, K. (1994). The Deming Approach to Education: A Comparative Study of the USA and Japan. International Journal of Educational Management, 8(5): Zielinski, A. & Hoy, W. (1983). Isolation and Alienation in Elementary Schools. Educational Administration Quarterly, 19(2): Γηαδηθηπαθή ΚΫληξν Βθπαηδεπηηθάο Έξεπλαο. (2006). Πξφζβαζε ζηηο 20/06/2006 απφ educontact@oecd.org, response to mail from Marianna Bartzakli on 3/03/2006 Faculty.badson.edu/krollag/org_site/org_thery/Scott_articles/rs_isti_theory.html, πξφζβαζε 292

301 ζηηο 21/5/ πξφζβαζε ζηηο 10/08/ πξφζβαζε ζηηο 2/07/ πξφζβαζε ζηηο 1/07/2009 web.worldbank.org/wbsite/external/topics/exteducation/0,,content.. πξφζβαζε ζηηο 1/07/ EXTERNAL/TOPICS/EXTEDUCATION/0,,menuP πξφζβαζε ζηηο 7/12/ /12/2009. Πξφηαζε ηνπ ΠΕ γηα ΏΠ 2009, πξφζβαζε ζηηο 7/12/ πξφζβαζε ζηηο 30/7/ Βιεχζεξε Πηψζε ηεο ΒιιΪδαο ζηελ ΚαηΪηαμε Ώμηνπνέεζεο ΝΫσλ Σερλνινγηψλ, 7/12/ Πξφζβαζε ζηηο 10/11/2009. www2.chass.ncsu.edu/garson/pa765/institutionalism.htm, Πξφζβαζε ζηηο 21/5/ Πξφζβαζε ζηηο 26/03/

302 Παξάξηεκα 1. πγθξηηηθφο Πίλαθαο θξηηεξίσλ επηινγήο ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ Κξηηάξηα επηινγάο Π.Α.25/2002 Ν.3467/2006 Βθπαηδεπηηθνέ θιϊδσλ λεπηαγσγψλ θαη δαζθϊισλ Αεθαεηά εθπαηδεπηηθά ππεξεζέα κε επηϊ ηνπιϊρηζηνλ Ϋηε Ϊζθεζεο δηδαθηηθψλ θαζεθφλησλ Αεθαεμαεηά εθπαηδεπηηθά ππεξεζέα κε δϋθα ηνπιϊρηζηνλ Ϋηε Ϊζθεζεο δηδαθηηθψλ θαζεθφλησλ Τπεξεζηαθά Αηδαθηηθά εκπεηξέα θαηϊζηαζε- Βθπαηδεπηηθά ππεξεζέα 0,5 γηα θϊζε Ϋηνο κϋρξη 1,5. Αηδαθηηθφ Ϋξγν ζε ΒΛΜΒ, ΒΛΑΒ, ΠΒΚ 0,3 γηα θϊζε Ϋηνο κϋρξη θαη 1,5. Αηδαζθαιέα ζε ΏΒΕ ά ΣΒΕ 0,5 γηα θϊζε Ϋηνο κϋρξη θαη 2 Βθπαηδεπηηθά ππεξεζέα 0,5 γηα θϊζε Ϋηνο θαη κϋρξη 3. Αηδαθηηθά εκπεηξέα 1 γηα θϊζε Ϋηνο θαη κϋρξη 5. Αηνξηζκφο ζε ζϋζε παξϋδξνπ ηνπ ΠΕ ά ηελ Ϊζθεζε θαζνδεγεηηθνχ Ϋξγνπ.. ζε 0,25 γηα θϊζε Ϋηνο κϋρξη θαη 2. Βπηζηεκνληθά- Παηδαγσγηθά πγθξφηεζε Αηδαθηνξηθφ δέπισκα 8 Μεηαπηπρηαθφο ηέηινο ζπνπδψλ 4 Μεηεθπαέδεπζε δχν εηψλ 4 Βηάζηα επηκφξθσζε (ΒΛΜΒ, ΒΛΑΒ, ΠΏΣΒ) 1,5 ΒμΪκελε επηκφξθσζε 1 Σξέκελε επηκφξθσζε 0,5 ΠηζηνπνηεκΫλε επηκφξθσζε ζηηο λϋεο ηερλνινγέεο 1 Αεχηεξν πηπρέν Αηδαθηνξηθφ δέπισκα 6 θαη 9 γηα πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο Μεηαπηπρηαθφο ηέηινο ζπνπδψλ 3 θαη 5 γηα πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο. Αηδαζθαιεέν πξσηνβϊζκηαο εθπαέδεπζεο 3 Βπηκφξθσζε (ΒΛΜΒ, ΒΛΑΒ, ΠΏΣΒ) 1 ΒμΪκελε επηκφξθσζε 0,5 Σξέκελε επηκφξθσζε 0,25 ΠηζηνπνηεκΫλε επηκφξθσζε 294

303 παλεπηζηεκένπ 3 Πηπρέα παηδαγσγηθάο αθαδεκέαο ά λεπηαγσγψλ πνπ δε ρξεζηκνπνηάζεθαλ γηα δηνξηζκφ 1 ζηηο λϋεο ηερλνινγέεο 0,75 Αεχηεξν πηπρέν ΏΒΕ 3 θαη 4 πεξηζζφηεξσλ ησλ δχν Πηπρέν παλεπηζηεκένπ πνπ ρξεζηκνπνηάζεθε γηα απφθηεζε πηπρένπ Π.Ώ. ά Π.Ν. 1 Παλεπηζηεκηαθφ πηπρέν ά κεηαπηπρηαθφο ηέηινο ζπνπδψλ πνπ απνθηάζεθε ζηελ αιινδαπά, σο απνδεηθηηθφ μϋλεο γιψζζαο, θαζψο θαη επϊξθεηα Proficiency ά αληέζηνηρνη ηέηινη Ϊιισλ γισζζψλ 1,5 Lower ά αληέζηνηρνη ηέηινη Ϊιισλ γισζζψλ 0,5 ηελ πεξέπησζε πνπ ν ππνςάθηνο Ϋρεη δηδαθηνξηθφ δέπισκα θαη κεηαπηπρηαθφ ηέηιν ζπνπδψλ ζηνλ έδην επηζηεκνληθφ ηνκϋα κνξηνδνηεέηαη κφλν ην δηδαθηνξηθφ ηελ πεξέπησζε πνπ ν ππνςάθηνο θαηϋρεη πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο απνδεηθηηθϊ γλψζεο ηεο έδηαο μϋλεο γιψζζαο κνξηνδνηεέηαη κφλν ην αλψηεξν ΑηαπηζησκΫλε γλψζε κηαο μϋλεο γιψζζαο κε ηέηιν επηπϋδνπ ΐ2 1 θαη 2 κνλϊδεο γηα πεξηζζφηεξεο ηεο κέαο. ΑηαπηζησκΫλε γλψζε κηαο μϋλεο γιψζζαο κε ηέηιν αλψηεξνπ επηπϋδνπ ΐ2 2 θαη 4 κνλϊδεο γηα πεξηζζφηεξεο ηεο κέαο. ηελ πεξέπησζε πνπ ν ππνςάθηνο εέλαη θϊηνρνο ελφο δηδαθηνξηθνχ δηπιψκαηνο θαη ελφο κεηαπηπρηαθνχ ηέηινπ ζπνπδψλ νη κνλϊδεο απνηηκψληαη ζε 7. Γηα δεχηεξν δηδαθηνξηθφ δέπισκα ππνινγέδνληαη επηπιϋνλ 3 κνλϊδεο θαη γηα δεχηεξν κεηαπηπρηαθφ 1 κνλϊδα ηελ πεξέπησζε πνπ ν ππνςάθηνο θαηϋρεη πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο 295

304 απνδεηθηηθϊ γλψζεο ηεο έδηαο μϋλεο γιψζζαο κνξηνδνηεέηαη κφλν ην αλψηεξν. ε θϊζε πεξέπησζε αλεμϊξηεηα απφ ην πιάζνο ησλ μϋλσλ γισζζψλ θαη ηνπ επηπϋδνπ γισζζνκϊζεηαο ηνπ ππνςεθένπ, νη αμηνινγηθϋο κνλϊδεο απνηηκψληαη θαηϊ Σν απηφλνκν ζπγγξαθηθφ θαη αλψηαην φξην ζε 4. εξεπλεηηθφ Ϋξγν 6 Σν απηφλνκν ζπγγξαθηθφ θαη εξεπλεηηθφ Ϋξγν 5 Πξνζσπηθφηεηα- γεληθά Ώλαιπηηθφ βηνγξαθηθφ Ώλαιπηηθφ βηνγξαθηθφ ζπγθξφηεζε ζεκεέσκα θαη πξνζσπηθά ζεκεέσκα θαη πξνζσπηθά ζπλϋληεπμε 20 κνλϊδεο ζπλϋληεπμε 20 κνλϊδεο Ώμηνιφγεζε ηνπ ΏμηνινγηθΫο εθζϋζεηο ηνπ ΏμηνινγηθΫο εθζϋζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Ϋξγνπ ππνςεθένπ 50 κνλϊδεο ππνςεθένπ 44 κνλϊδεο Άζθεζε θαζνδεγεηηθνχ Ϋξγνπ θαη δηνηθεηηθψλ θαζεθφλησλ Άζθεζε θαζεθφλησλ.. 1 γηα θϊζε Ϋηνο κϋρξη θαη 6 Άζθεζε θαζεθφλησλ δηεπζπληά εθπαέδεπζεο ά πξντζηακϋλνπ γξαθεένπ ά πξντζηακϋλνπ δηεχζπλζεο ά πξνϋδξνπ ά δηεπζχλνληνο ζπκβνχινπ ά δηεπζπληά νξγαληζκνχ 1 κϋρξη θαη 3 Άζθεζε θαζεθφλησλ ζρνιηθάο κνλϊδαο ά ΒΚ 0,5 ην Ϋηνο κϋρξη θαη 2 Άζθεζε θαζεθφλησλ δηεπζπληά ά ππνδηεπζπληά ζρνιψλ επηκφξθσζεο 0,5 ην Αελ ππϊξρεη αλϊινγε αλαθνξϊ 296

305 Ϋηνο κϋρξη θαη 1 Άζθεζε θαζεθφλησλ ππνδηεπζπληά ζρνιηθάο κνλϊδαο ά ππεχζπλνπ ηνκϋα ΒΚ ά πξντζηϊκελνπ ηκάκαηνο εθπαηδεπηηθψλ ζεκϊησλ ησλ δηεπζχλζεσλ εθπαέδεπζεο ά ηκάκαηνο ηνπ ΤΠΒΠΘ ά ππεχζπλνπ θϋληξνπ πεξηβαιινληηθάο εθπαέδεπζεο ά θϋληξνπ ζπκβνπιεπηηθάο θαη πξνζαλαηνιηζκνχ ά γξαθεένπ ΒΠ ά εξγαζηεξηαθνχ θϋληξνπ θπζηθψλ επηζηεκψλ ά θϋληξνπ πιεξνθνξηθάο θαη λϋσλ ηερλνινγηψλ ά ζπκβνπιεπηηθνχ ζηαζκνχ λϋσλ ά αγσγάο πγεέαο 0,5 κϋρξη θαη 1 κνλϊδα. πκκεηνρά ζηα θεληξηθϊ ππεξεζηαθϊ ζπκβνχιηα 0,5 κϋρξη θαη 1 κνλϊδα πκκεηνρά ζε πεξηθεξεηαθϊ ππεξεζηαθϊ ζπκβνχιηα 0,5 κϋρξη θαη 1 πκκεηνρά ζην ζπκβνχιην επηινγάο ζρνιηθψλ ζπκβνχισλ 0,5 κϋρξη θαη 1 πκκεηνρά ζηα ζπκβνχιηα επηινγάο δηεπζπληψλ εθπαέδεπζεο ά πξντζηακϋλσλ γξαθεέσλ εθπαέδεπζεο 0,5 297

306 κϋρξη 1 298

307 2. Δηήζηα Έθζεζε ρνιηθψλ πκβνχισλ. ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΓΖΜΟΚΡΑΣΗΑ ΤΠΟΤΡΓΔΗΟ ΔΘΝΗΚΖ ΠΑΗΓΔΗΑ & ΘΡΖΚ/ΣΩΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΓΗΔΤΘΤΝΖ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΗΑ Αζήλα, Αξηζ. Πξση.: 5120 ΚΑΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΗΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΑΣΣΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΟΝΗΚΖ- ΠΑΗΓΑΓΩΓΗΚΖ ΚΑΘΟΓΖΓΖΖ Π.Δ. Πιεξνθνξέεο : XoιΫβα Φηιηππνπνχινπ Βηξάλε ΠΡΟ: Σηο Πεξηθέξεηεο ρνιηθψλ πκβνχισλ Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο, Πξνζρνιηθήο θαη Δηδηθήο Αγσγήο Αηεχζπλζε : Ώλ. Σζφρα T.K. : ΏΘΔΝΏ ΣειΫθσλα : ss-athmias@attik.pde.sch.gr ΘΔΜΑ: Δηήζηα Έθζεζε ησλ ρνιηθψλ πκβνχισλ ρεη.: 1. Τπνπξγηθή Απφθαζε Φ.353.1/324/105657/Γ1/ (ΦΔΚ 1340/ ). 2. Δγθχθιην κε αξηζ. Πξση. 8526/ ηνπ Σκήκαηνο Δπηζηεκνληθήο θαη Παηδαγσγηθήο Καζνδήγεζεο Π.Δ. ηεο Πεξηθεξεηαθήο Γηεχζπλζεο Π.Δ. θαη Γ.Δ. Αηηηθήο. Παξαθαινχκε λα καο ππνβϊιεηε κε ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκεέν ην αξγφηεξν κϋρξη 30 Ενπλένπ ηελ Δηήζηα Έθζεζε Αμηνιφγεζεο ηνπ Δθπαηδεπηηθνχ Έξγνπ πνπ επηηειϋζηεθε ζηελ ΠεξηθΫξεηΪ ζαο θαηϊ ην ζρνιηθφ Ϋηνο