КАРАКТЕРИСТИКИ НА АМБАЛАЖНИТЕ ФИЛМОВИ И ОБВИВКИ КОИШТО МОЖЕ ДА СЕ ЈАДАТ ЗА ПАКУВАЊЕ НА ХРАНА

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "КАРАКТЕРИСТИКИ НА АМБАЛАЖНИТЕ ФИЛМОВИ И ОБВИВКИ КОИШТО МОЖЕ ДА СЕ ЈАДАТ ЗА ПАКУВАЊЕ НА ХРАНА"

Transcript

1 Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: : КАРАКТЕРИСТИКИ НА АМБАЛАЖНИТЕ ФИЛМОВИ И ОБВИВКИ КОИШТО МОЖЕ ДА СЕ ЈАДАТ ЗА ПАКУВАЊЕ НА ХРАНА Дијана Милосављева, Ленче Велкоска-Марковска, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана С. Јанкуловска Факултет за земјоделски науки и храна, Скопје Насока: Квалитет и безбедност на храна Апстракт Во ова истражување е следено влијанието на липидната јадлива обвивка врз продолжување на рокот на траење на јагоди. Истражувањето е направено преку 13 дневно следење на јагодите чувани на собна температура на темно и во фрижидер. За експериментот се користени контролни јагоди, јагоди завиткани во PVC филм и јагоди на кои е нанесена липидна јадлива обвивка. Липидната јадлива обвивка е составена од пчелин восок, кокосово масло и сончогледово масло. Во точно определени денови од складирањето е вршено следење на промените ва нивната боја, маса и концентрација на витамин С кај секоја група од јагодите. Промената на бојата на јагодите е прикажана преку фотографии каде се забележува разликата помеѓу јагодите со липидна обвивка, контролните јагоди и јагодите со PVC филм во фрижидер, како и на тие складирани на собна температура на темно. Параметрите во однос на степен на расипување, промена на масата на јагодите и концентрација на витамин С кај секоја група на јагоди се прикажани графички. Добиените резултати покажуваат дека јагодите чувани во фрижидер имаат помали промени во бојата, масата и концентрацијата на витамин С споредено со јагодите складитани на собна температура. Исто така, јагодите премачкани со липидна обвивка покажаа подобри резултатити од јагодите со PVC филм и од контолните јагоди, кај кои веќе во првите денови се забележани промени на следените параметри. Липидната обвивка всушност преку задржувањето на влагата во јагодите и зачувување на витаминот С придонесува за продолжување на рокот на траење на јагодите. Исто така, треба да се има предвид дека јадливите обвивки се подобар избор за чување на храната за разлика од PVC филмовите, бидејки се биоразградливи и не влијаат на зголемување на амбалажниот отпад. Клучни зборови: Липидни јадливи обвивки, јагоди, витамин С, кокосово масло, пчелин восок. Вовед Во денешно време потрошувачите бараат производи коишто се безбедни за консумирање со определени сензорски својства и биолошка вредност. Со зголемување на популацијата, се зголемува потребата за храна, а со тоа се зголемува и потребата за поцелосно искористување на суровините. Овошјето претставува едно од најбараните култури и има значајно место во исхраната на човекот. Некои видови овошје како што се јагодите на пример, ги има во определени периоди од годината, а поради нивната хранлива вредност се пожелни во текот на целата година. Кога се свежи се осетливи на надворешни влијанија и склони кон брзо распаѓање и затоа потребно е да се применат различни техники за зачувување на нивната свежина, изглед, текстура, арома и боја. Во последно време се истражуваат нови начини за пакување и складирање на овошјето со цел да се продолжи рокот на траење и да може да се користи подолго време, дури и во периоди од годината кога не се произведува. Еден од начините тоа да се постигне е со примена на амбалажни филмови и обвики коишто може да се јадат. Филмовите што може да се јадат се дефинират како тенки слоеви на биополимери коишто се применуваат за обложување, пакување или завиткување на храната, односно тенок слој на материјал нанесен врз преработена или свежа храна којшто потрошувачот може да го консумира заедно со храната. Основна функција на јадливите филмови и превлаки е интеракцијата на производите со надворешната средина да ја сведат на најмала можна мера. Притоа се мисли на впивање или ослободување на влага, транспорт на гасови, миграција на масла, масти и растворувачи, губење на ароматични компоненти и контаминација

2 2 Дијана Милосављева, Ленче Велкоска-Марковска, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана С. Јанкуловска со микроорганизми. Исто така, филмовите и обвивките коишто може да се јадат се користат и како носачи на адитиви, како што се ароми, ензими, антиоксиданси, антибактериски супстанци и друго. Јадливите филмови и обвивки можат да бидат на база на јаглехидрати, протеини, липиди и композитни. Јадливите превлаки базирани на хидрофобни супстанци како што се липидите се користат со цел да се ограничи миграцијата на влага од храната. Тие можат да обезбедат чиста (провидна) или млечна површина на производите на кои се нанесуваат. Целта на ова истражување е да се испита како делува јадливата обвивка врз продолжување на рокот на траење на јагодите. За експеримент користена е липидна обвивка составена од пчелин восок, кокосово масло и сончогледово масло. Истражувањето е направено преку 13 дневно следење на јагоди со липидна јадлива обвивка, јагоди со пластичен филм и контролни јагоди, сите чувани во фрижидер и на собна температура на темно. Во текот на експериментот следени се промените во бојата, масата на јагодите и содржината на витамин С. Материјали и методи Реагенси, материјали и прибор Реагенси: KI, KIO 3, H 2SO 4, скроб (1%), аскорбинска киселина Материјали: јагоди, кокосово масло, сончогледово масло, пчелин восок Прибор и друг помошен инвентар: одмерни колби од 5 ml и 1 ml, пипети, чаши, ерленмаери, мензури, бирета, филтерна хартија, решо за загревање, газа, инка, техничка и аналитичка вага Постапка за подготовка на липидна јадлива обвивка за јагоди Липидата јадлива обвивка е подготвена од пчелин восок, кокосово масло и сончогледово масло (слика 1). Свежите јагоди се купени од локалниот пазар. Кокосовото масло добиено по индустриски пат е купено од аптека. Пчелиниот восок претходно е набвавено од фарма за пчели во околина на Скопје, иако восокот има долг рок на траење за добивање на обвивката користен е восок произведен неколку дена пред да се употреби. Последната компонента, сончогледовото масло е претходно набавена од локалниот супермаркет. Со тоа се обезбедени сите потребни суровини за подговтовка на липидната јадлива обвивка која се добива со мешање на потребните суровини во следниве количеста: 12 ml кокосово масло 5 ml сончогледово масло 25 g пчелин восок Слика 1. Пчелин восок (1), кокосово масло (2) и сончогледово масло (3) Постапка: Во стаклена чаша се ставаме 25 g пчелиниот восок убаво да се растопи на тивок пламен или на решо за загревање. Восокот овозможува добивање на добра хомогена обвивка со добри атхезивни својства. Пчелиниот восок има подолг рок на употреба и добар мирис, а добиената обвивка е хомогена и може лесно да се зацврсти низ целата површина на плодот по неговото нанесување како резултат на добрите атхезивни својства при што треба да има добра лепливост. Во растопениот пчелин восок додаваме 5 ml сончогледово масло и 12 ml кокосово масло и повторно се загрева на тивок оган со постојано мешање се додека не се добие хомогена структура на смесата. Бидејќи витаминот С се разградува на високи температури потребно е филмот да се олади, но притоа треба да се внимава да не дојде до преголемо ладење бидејќи ќе доаѓа до

3 21 Дијана Милосављева, Ленче Велкоска-Марковска, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана С. Јанкуловска втврднување на филмот и нема да може лесно да се нанесе на производот. Откако ќе се излади јагодите се потопуваат во него. Определување на степенот на расипување За да се определи степенот на расипување мерена е масата на контролните јагоди, јагодите со пластичен филм (PVC) и јагодите со јадлива обвивка во траење од 12 дена. Мерењето на масата е многу едноставно и се прави со помош на вага. Јагодите се мерени секој ден во текот на експериментот, со тоа го определуваме губитокот на маса и степенот на расипување. Секоја од измерените вредности за маса е запишувана во табели, а потоа и графички е прикажан во делот резултати и дискусија. Степенот на расипување е пресметан со помош на следната формула: степен на расипување (%) = Mp Mk x 1 Mp Mp почетна маса Mk крајна маса Како краен резултат се добива степенот на расипување изразен во проценти, пресметан од загубата на маса на јагодите со јадлива обвика, со PVC филм, како и на контролните јагоди. Метод за определување на витамин C Волуметрискиот метод може да се користи за определување на витамин C во таблети, овошни сокови, овошје и зеленчук (свежо, смрзнато и пакувано). За таа цел подобро е да се користи редокститрација во споредба со кисело-базна титрација, бидејќи во овошјето има и други киселини кои ќе влијаат на точноста на резултатот. Најчесто користена постапка е јодиметриско определување на витамин C со стандарден раствор од јод (I 2). Јодот е лесно испарлив и слабо растворлив. Може да се подготви на два начини: 1. Со растоворање на определена маса на јод во дестилирна вода во присуство на вишок од калиум јодид (KI). Растворливоста на јод се зголемува во присуство на калиум јодид при што тој се комплексира и се образува тријодиден јон (I 3- ): I 2 + I - I 3 2. Со растворање на определена маса од калиум јодат и вишок од калиум јодид во дестилирана вода во кисела средина. Како резултат на редукција на јодатните јони се добива јод кој во вишок од калиум јодид образува тријодиден јон (I 3 ): 2IO I H + = 6I 2 + 6H 2O и I 2 + I - I 3 - Тријодидниот (I 3 ) го оксидира витаминот C до дехидроаскорбинска киселина: C 6H 8O I 3 + H 2O C 6H 6O 6 + 3I - + 2H + (1) Се додека е присутен витамин C во растворот, тријодидниот јон преминува во јодиден јон многу брзо. Кога целиот витамин C ќе се оксидира, јодот (I 2) и тријодидниот јон коишто се присутни во растворот ќе реагираат со скробот при што ќе се формира комплекс со темно сина боја којашто овозможува да се определиме завршната точка на титрација. Стандардизација на јодниот раствор за титрација: Се пипетираат 25 ml од стандардниот раствор на витамин C и се префрлаат во ерленмаер од 25 ml. Во ерленмаерот се додаваат 1 ml дестилирана вода и 1 капки од скробниот раствор (1%), а потоа се титрира со растворот на јод додека се постигне завршна точка на титрација. Завршната точка на титрација се одредува по добиената сина боја на растворот. Точниот механизам на реакцијата не е познат. Се смета дека тријодидните јони (I 3 ) со амилозата образуваат комплексно соединенија со апсорпциски спектар во видливиот дел. Титрацијата се повторува уште најмалку 2 пати, а потрошениот волумен се пресметува од разликата од почетната и крајната вредност во текот на титрацијата. Титрација на проба: 1 g овошје се блендира (или се ситни во порцелански аван со толчник) со 5 ml вода. Пулпата треба убаво да се исцеди и да се исплакне со неколку порции од по 1 ml дестилирана вода. Растворот се собира во одмерна колба од 1 ml и се дополнува со дестилирана вода. Од овој раствор се пипетираат 25 ml и се префрлаат во ерленмаер од 25 ml и на ист начин се врши титрација како за стандардниот раствор. Од три последователни титрации се определува потрошениот волумен на растворот.

4 22 Дијана Милосављева, Ленче Велкоска-Марковска, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана С. Јанкуловска Пресметка на концентрацијата на витамин C во пробата Се пресметува средната вредност од волуменот на јодниот раствор (KI + KIO 3) потрошен за титрација на стандардниот раствор од витамин C и за титрација на пробата. За да се пресмета колку изнесува масата на витамин C во анализираната проба се користи следната формула:,25g Vp m(витамин C) Vs m(витамин C) g на витамин Cво 25 ml (пипета) од пробата,25 g - маса на витамин C во 25 ml (пипета) од стандардниот раствор V p волумен на јодниот раствор потрошен за титрација на пробата V s волумен на јодниот раствор потрошен за титрација на стандардниот раствор од витамин C а б в Од добиените резултати се пресметува концентрацијата (g/dm 3 ) и масата (mg/1 g проба) на витамин C во пробата. Резултати и дискусија Промена во изгледот и бојата на јагодите Јагодите што се користени се во полна зрелост и се одликуваат со изразита црвена боја и цврстина карактеристична за јагода. Во текот на следењето јагодите од трите групичувани на собна температура на темно и во фрижидер го менуваа изгледот и нивната цврстина. На сликите 2-6 се прикажани јагодите од трите групи чувани на собна температура и во фрижидер во текот на експериментот. Слика 2. Јагоди по 3 дена стоење: контролна (а), PVC (б) и јадлива обвивка (в) на собна температура а б в Слика 3. Јагоди по 3 дена стоење: контролна (а), PVC (б) и јадлива обвивка (в) во фрижидер а б в Слика 4. Јагоди по 7 дена стоење: контролна (а), PVC (б) и јадлива обвивка (в) на собна температура

5 23 Дијана Милосављева, Ленче Велкоска-Марковска, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана С. Јанкуловска а б в Слика 5. Јагоди по 7 дена стоење: контролна (а), PVC (б) и јадлива обвивка (в) во фрижидер а б в Слика 6. Јагоди по 11 дена стоење: контролна (а), PVC (б) и јадлива обвивка (в) во фрижидер Од сликите 2-6 може да се види дека промените во изгледот и бојата на јагодите чувани на собна температура се случуваат за пократок временски период споредено со тие што се чувани во фрижидер. Највоочливи промени се случуваат по петтиот ден на собна температура. По седмиот ден на чување на јагодите се појави мувла и понатаму не се следени. Додека кај јагодите во фрижидер промените се следени до десеттиот ден, бидејќи процесите на разложување се одвиваа побавно. Исто така јадливата обвивка на јагодите на коишто беше нанесена почна да пука и со тоа се изгуби нејзината функција. Ако се споредат јагодите меѓу себе кај тие што се чувавме на собна температура се воочи дека промените се најзабележливи кај контролните јагоди, а потоа следуваат јагодите со PVC филм и јадлива обвивка. Истото може да се констатира и за јагодите коишто се чувавме во фрижидер, но во овој случај како што веќе е споменато, промените се случуваа побавно. Промена на масата на јагодите Масата на трите варијанти на јагоди чувани на собна температура е мерена секој ден во текот на осум дена, додека масата на јагодите чувани во фрижидер е мерена во текот на десет дена. Добиените резултати се прикажани графички (графиците 1 и 2). m/g ден 2 ден 3 ден 4 ден 1 5 ден денови 6 ден 7 ден 8 ден График 1. Промена на масата во текот на 8 дена на контролна јагода, јагода со пластичен филм (PVC) и јагода со јадлива превлака, чувани на собна температура

6 24 Дијана Милосављева, Ленче Велкоска-Марковска, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана С. Јанкуловска 25 1 ден ден 3 ден 4 ден 1 5 ден денови 6 ден 7 ден 8 ден График 2. Промена на масата во текот на 8 дена на контролна јагода, јагода со пластичен филм(pvc) и јагода со јадлива превлака, чувани во фрижидер Од прикажаните резултати на графиконите 1 и 2 може да се забележи дека масата на јагодите со текот на времето се намалува веројатно како резултат на сушење на јагодите. Ако ги споредиме меѓу себе трите варијанти на јагоди (контролна јагода, јагода со јадлива обвивка и јагода со PVC филм) на собна температура може да се забележи дека најголема промена во маса има кај контролните јагоди, додека најмала промена има кај јагодите со јадлива обвивка. Додека, пак ако ги споредиме јагодите со јадлива обвивка и јагодите со PVC филм се забележува дека нема значителни разлики во промената на масата. Трендот на намалување на масата се забележува и кај јагодите чувани во фрижидер, но кај нив намалувањето е послабо изразено во споредба со јагодите чувани на собна температура. Степен на расипување Степенот на расипување го пресметавме од добиените вредности за измерена маса и со примена на формулата која што е дадена во експерименталниот дел. Добиените резултати се прикажани на графиконите 3 и ден 4 2 ден денови 3 ден 4 ден 5 ден 6 ден 7 ден График 3. Згубената маса (%) во текот на 7 дена на контролна јагода, јагода со пластичен филм (PVC) и јагода со јадлива превлака на собна температура

7 25 Дијана Милосављева, Ленче Велкоска-Марковска, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана С. Јанкуловска денови 1 ден 2 ден 3 ден 4 ден 5 ден 6 ден 7 ден 8 ден График 4. Графички приказ на згубената маса (%) во текот на 8(9) дена на контролна јагода, јагода со пластичен филм и јагода со јадлива превлака во фрижидер Од графиконот 3 се забележува дека загубата на маса, односно степенот на расипување кај јагодите на собна температура е со поголем интензитет. Ова може да се забележи веднаш по вториот ден на мерење. Кај контролните јагоди степенот на расипување зависи и од нивната зрелост, односно кај дел од нив поголема е промената на масата, додека кај останатиот дел има помали промени на масата. Кај јагодите завиткани со пластичен филм степенот на расипување е помал за разлика од контролните јагоди. Сепак, има промени во масата во трите варијанти на јагоди со пластичен филм, така што јагодите кои беа потврди и убаво завиткани без да влегува воздух имаат помала промена во изгубената маса. Во текот на останатите денови поради влагата дојде до скапување на истите со што се намали на масата кај дел од нив. Во споредба со останатите две групи на јагоди, јагодите со јадлива обвивка покажаа најдобри резултати во однос на степенот на расипување. Последните денови на дел од јагодите дојде со целосно распукување на обвивката и појава на мувла што дојде до нагло намалување на масата, односно до поголем степен на расипување на јагодите. Оваа појава најверојатно зависи од зрелоста на јагодите, степенот на оштетување пред да се нанесе јадливата обвивка, дебелина на нанесениот филм, начинот на негова стабилизација, начинот на чување на јагодите и активноста на влагата во јагодите. Од графиконот 4, исто така, се забележува промена во изгубената маса на јагодите чувани во фрижидер. Промените кај јагодите во фрижидер за разлика од промените кај јагодите чувани на собна температура се случуваа побавно. Кај контролните јагоди постепено дојде до намалување на масата, како резултат на пониската температура и намалената активност на влагата во јагодите. За разлика од контролните јагоди, јагодите со пластичен филм имаат понизок степен на расипување во првите денови од мерењето. Јагодите со јадлива обвивка имаат исто така, низок степен на расипување во првите денови од мерењето, додека во последните денови поради распукување на обвивката и нејзино одлепување од јагодите, дојде до поголема промена на масата и степенот на расипување. Секако од трите варијанти на јагоди, во овој начин на чување, кај јагодите со јадливи обвивки степенот на расипување е најмал. Ова уште еднаш потврдува дека начинот на чување игра значајна улога врз рокот на траење на јагодите на кои е нанесена јадлива обвивка. Определување на концентрација на витамин C во јагодите Концентрацијата на витамин С кај јагодите чувани на темно на собна температура и чувани во фрижидер ја определивме експериментално, а пресметките ги направиме со помош на формулата којашто е дадена во експерименталниот дел. Добиените резултати за јагодите чувани на собна температура на темно се прикажани на графикците 5 и 6.

8 26 Дијана Милосављева, Ленче Велкоска-Марковска, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана С. Јанкуловска,6,5,4,3,2, γ( витамин С) на јагоди чувани на собна температура контролна јагода јагода со пластичен филм јагода со јадлива облога График 5. Kонцентрација (g/l) на витамин C во јагодите во текот на 8 дена чување на собна температура,6,5,4,3,2, γ (витамин С) на јагоди чувани во фрижидер контролна јагода јагода со пластичен филм јагода со јадлива обвивка График 6. Kонцентрација (g/l) на витамин C кај јагодите во текот на 1 дена чување, во фрижидер Од добиените резултати од експериментот, прикажани на графиконите 5 и 6 може да се забележи дека има промена во масата и концентрацијата на витамин С кај сите јагоди (контролна јагода, јагода со пластичен филм и јагода со јадлива обвивка) при двата начини на чување (на собна температура на темно и во фрижидер). Притоа значително се воочува намалувањето на витамин С кај контролните јагоди чувани на темно на собна температура. За разлика од нив кај јагодите со пластичен филм масата и концентрацијата на витамин С е незначително поголема од контролните јагоди. Од сите јагоди чувани на темно на собна температура јагодите со јадлива обвивка имаат најмала промена во масата и концентрација на витамин С со стоење во однос на останатите јагоди чувани на собна температура на темно. Јагодите чувани во фрижидер имаат подобри резултати во однос на масата концентрација на витамин С во текот на 1 деневното следење. Контролните јагоди имаат изгубено речиси слична маса и концентрација на витамин С, што не е случај кај јагодите со јадлива обвивка чувани во фрижидер коишто имаат задржано поголем дел од првичната маса и концентрација на витамин С. Резултатите од споредбата на двете групи на јагоди (јагоди на темно на собна температура и јагоди во фрижидер), добиени од експериментот покажуваат дека кај јагодите со јадлива липидна обвивка промената во масата и концентрацијата на витамин С е најмала во однос на свежите јагоди. Заклучок Јадливите филмови и обвивки се еден од современите начини на пакување на храна кои се користат за продолжување на нејзиниот рок на траење. Тие особено се користат последниве години, бидејќи имаат

9 27 Дијана Милосављева, Ленче Велкоска-Марковска, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана С. Јанкуловска многу предности при пакување на храна, затоа што ги задржуваат нејзините својства и поради нивната биоразградливост во природата. Ова придонесува до намалување на загадувањето на животната средина. Јадливите филмови и обвивки се прават според специфичните барања на производот со цел да го заштитат, да ги подобрат неговите сензорски особини и да го одржат во голем дел витаминскиот состав и нутритивниот состав. Според тоа различни филмови и обвивки се користат за различни производи, пример за овошје и зеленчук се користат најчесто липидни филмови и обвивки. Од нашите истражувања кои се спроведени на Факултетот за земјоделски науки и храна во лабаротириите на предметот хемија во коешто применивме липидни компоненти, пчелин восок, кокосово масло и сончогледово масло, за да направиме липидна јадлива обвивка на јагоди со цел се испита како делува јадливата обвивка врз продолжување на рокот на траење на јагодите може да се донесат следниве заклучоци: Во сите услови на чување (со липидна обвивка, PVC филм и контролни), кај јагодите со липидна обвивка е постигнат најдолг рок на траење. Јагодите чувани на темно на собна температура побргу почнаа да го менуваат својот изглед за разлика од јагодите чувани во фрижидер. Липидната обвивка го спречува интензивното дишење и испарување на водата од јагодите. Таа претставува добра бариера за гасови и вода, како што е кислородот. На тој начин се намалува загубата на влага на јагодите чувани во фрижидер и може да стојат до 13 дена без да се изгуби значително количество од влагата. Исто така, може да се заклучи дека не доаѓа до разложување на витаминот С кај јагодите кои се премачкани со јадлива обвивка, додека кај останатите јагоди е забележано значително намалување на масата и концентрацијата на витамин С. Липидната обвивка го продолжи рокот на траење на јагодите и го задржува во голем процент витаминот С. Поради брзиот начин на живот денес е неопходна здрава исхрана заради е потребно природен начин за продолжување на рокот на траење којшто нема да биде штетен ни на човекот ни за животната средината. Исто така, се зголемува побарувачката на храна која ќе биде минимално процесирана, а која сепак ќе ги задржи квалитетот, безбедноста, органолептичките особини и нутритивната вредност. Едно од можните решенија за да се постигне ова е пакување на храната со примена на липидни јадливи обвивки. Литература Barreto, P. L. M., Pires, A. T. N., Soldi, V., Hydrocolloidedible films, Polym. Degrad. Stabil., 23, 79, Cha D. S., Chinnan, M. S., Foot hydrocolloid edible films and coatings, Crit. Rev. Food Sci., 24, 44, Jagannath, J. H., Nanjappa, C., Das Gupta, D. K., Bawa, A. S., Determination of Vitamin C, Int. J. Food Sci. Tech., 26, 41, Kim, S. W., Kim, G. H., Edible films characteristics, Appl. Optics, 1999, 38, Mecitoğlu, C., Yemenicioğlu, Edible coatingsproperties, A. Food Chem., 27, 14, Rojas-Grau, M. A., Avena-Bustillos, R. J., Friedman, M., Henika, P. R., Martin-Belloso, O., McHugh, T. H., Effect of plant essential oils and oil compounds on mechanical, barrier and antimicrobial properties of alginate-apple puree edible films, IFT Annual Meeting, 26, Abstract 389. Siracusa, V., Rocculi, P., Romani, S., Dalla Rosa, M., Edible coatings - use, Trends Food Sci. Tech., 28, 19, Yan, Z., Soussa-Gallagher, J., Oliveira Fernanda, A. R. J., Edible coatings- formation, characteristics and use, Food Eng, 28, 86,

М-р Јасмина Буневска ОСНОВИ НА ПАТНОТО ИНЖЕНЕРСТВО

М-р Јасмина Буневска ОСНОВИ НА ПАТНОТО ИНЖЕНЕРСТВО УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ТЕХНИЧКИ ФАКУЛТЕТ - БИТОЛА - Отсек за сообраќај и транспорт - ДОДИПЛОМСКИ СТУДИИ - ECTS М-р Јасмина Буневска ОСНОВИ НА ПАТНОТО ИНЖЕНЕРСТВО ПРИЛОГ ЗАДАЧИ ОД ОПРЕДЕЛУВАЊЕ

Διαβάστε περισσότερα

37. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 основни училишта 18 мај VII одделение (решенија на задачите)

37. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 основни училишта 18 мај VII одделение (решенија на задачите) 37. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 03 основни училишта 8 мај 03 VII одделение (решенија на задачите) Задача. Во еден пакет хартија која вообичаено се користи за печатење, фотокопирање и сл. има N = 500

Διαβάστε περισσότερα

Предизвици во моделирање

Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање МОРА да постои компатибилност на јазлите од мрежата на КЕ на спојот на две површини Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање

Διαβάστε περισσότερα

ЗАДАЧИ ЗА УВЕЖБУВАЊЕ НА ТЕМАТА ГЕОМЕТРИСКИ ТЕЛА 8 ОДД.

ЗАДАЧИ ЗА УВЕЖБУВАЊЕ НА ТЕМАТА ГЕОМЕТРИСКИ ТЕЛА 8 ОДД. ЗАДАЧИ ЗА УВЕЖБУВАЊЕ НА ТЕМАТА ГЕОМЕТРИСКИ ТЕЛА 8 ОДД. ВО ПРЕЗЕНТАЦИЈАТА ЌЕ ПРОСЛЕДИТЕ ЗАДАЧИ ЗА ПРЕСМЕТУВАЊЕ ПЛОШТИНА И ВОЛУМЕН НА ГЕОМЕТРИСКИТЕ ТЕЛА КОИ ГИ ИЗУЧУВАМЕ ВО ОСНОВНОТО ОБРАЗОВАНИЕ. СИТЕ ЗАДАЧИ

Διαβάστε περισσότερα

Кои од наведениве процеси се физички, а кои се хемиски?

Кои од наведениве процеси се физички, а кои се хемиски? Кои од наведениве процеси се физички, а кои се хемиски? I. фотосинтеза II. вриење на алкохол III. топење на восок IV. горење на бензин V. скиселување на виното а) физички:ниту едно хемиски: сите б) физички:

Διαβάστε περισσότερα

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА. Влажен воздух 3/22/2014

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА. Влажен воздух 3/22/2014 Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА Влажен воздух 1 1 Влажен воздух Влажен воздух смеша од сув воздух и водена пареа Водената пареа во влажниот воздух е претежно во прегреана состојба идеален гас.

Διαβάστε περισσότερα

а) Определување кружна фреквенција на слободни пригушени осцилации ωd ωn = ω б) Определување периода на слободни пригушени осцилации

а) Определување кружна фреквенција на слободни пригушени осцилации ωd ωn = ω б) Определување периода на слободни пригушени осцилации Динамика и стабилност на конструкции Задача 5.7 За дадената армирано бетонска конструкција од задачата 5. и пресметаните динамички карактеристики: кружна фреквенција и периода на слободните непригушени

Διαβάστε περισσότερα

RRLC МЕТОД ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ХЛОРОГЕНА КИСЕЛИНА ВО ПРОИЗВОДОТ CIRKON

RRLC МЕТОД ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ХЛОРОГЕНА КИСЕЛИНА ВО ПРОИЗВОДОТ CIRKON Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 631.811.98: 543.544 RRLC МЕТОД ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ХЛОРОГЕНА КИСЕЛИНА ВО ПРОИЗВОДОТ CIRKON Теодор Јакимоски*, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана

Διαβάστε περισσότερα

Доц. д-р Наташа Ристовска

Доц. д-р Наташа Ристовска Доц. д-р Наташа Ристовска Класификација според структура на скелет Алифатични Циклични Ароматични Бензеноидни Хетероциклични (Повторете ги хетероцикличните соединенија на азот, петчлени и шестчлени прстени,

Διαβάστε περισσότερα

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април III година. (решенија на задачите)

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април III година. (решенија на задачите) 46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 3 април 3 III година (решенија на задачите) Задача. Хеликоптер спасува планинар во опасност, спуштајќи јаже со должина 5, и маса 8, kg до планинарот. Планинарот испраќа

Διαβάστε περισσότερα

НАПРЕГАЊЕ ПРИ ЧИСТО СМОЛКНУВАЊЕ

НАПРЕГАЊЕ ПРИ ЧИСТО СМОЛКНУВАЊЕ Факултет: Градежен Предмет: ЈАКОСТ НА МАТЕРИЈАЛИТЕ НАПРЕГАЊЕ ПРИ ЧИСТО СМОЛКНУВАЊЕ Напрегање на смолкнување е интензитет на сила на единица површина, што дејствува тангенцијално на d. Со други зборови,

Διαβάστε περισσότερα

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април II година (решенија на задачите)

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април II година (решенија на задачите) 46 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 03 0 април 03 година (решенија на задачите Задача Tочкаст полнеж е поставен во темето на правиот агол на правоаголен триаголник како што е прикажано на слика Јачината

Διαβάστε περισσότερα

Етички став спрема болно дете од анемија Г.Панова,Г.Шуманов,С.Јовевска,С.Газепов,Б.Панова Факултет за Медицински науки,,универзитет Гоце Делчев Штип

Етички став спрема болно дете од анемија Г.Панова,Г.Шуманов,С.Јовевска,С.Газепов,Б.Панова Факултет за Медицински науки,,универзитет Гоце Делчев Штип Етички став спрема болно дете од анемија Г.Панова,Г.Шуманов,С.Јовевска,С.Газепов,Б.Панова Факултет за Медицински науки,,универзитет Гоце Делчев Штип Апстракт Вовед:Болести на крвта можат да настанат кога

Διαβάστε περισσότερα

ЈАКОСТ НА МАТЕРИЈАЛИТЕ

ЈАКОСТ НА МАТЕРИЈАЛИТЕ диј е ИКА ски ч. 7 ч. Универзитет Св. Кирил и Методиј Универзитет Машински Св. факултет Кирил и Скопје Методиј во Скопје Машински факултет МОМ ТЕХНИЧКА МЕХАНИКА професор: доц. др Виктор Гаврилоски. ТОРЗИЈА

Διαβάστε περισσότερα

ИНТЕРПРЕТАЦИЈА на NMR спектри. Асс. д-р Јасмина Петреска Станоева

ИНТЕРПРЕТАЦИЈА на NMR спектри. Асс. д-р Јасмина Петреска Станоева ИНТЕРПРЕТАЦИЈА на NMR спектри Асс. д-р Јасмина Петреска Станоева Нуклеарно магнетна резонанца Нуклеарно магнетна резонанца техника на молекулска спектроскопија дава информација за бројот и видот на атомите

Διαβάστε περισσότερα

27. Согласно барањата на Протоколот за тешки метали кон Конвенцијата за далекусежно прекугранично загадување (ратификуван од Република Македонија во

27. Согласно барањата на Протоколот за тешки метали кон Конвенцијата за далекусежно прекугранично загадување (ратификуван од Република Македонија во Прашања за вежбање: 1. Со кој закон е дефинирана и што претставува заштита и унапредување на животната средина? 2. Што преттставуваат емисија и имисија на супстанци? 3. Што претставува гранична вредност

Διαβάστε περισσότερα

МЕТОДИ ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА БЕНЗОАТИ И СОРБАТИ ВО ХРАНА METHODS FOR DETERMINATION OF BENZOATES AND SORBATES IN FOOD

МЕТОДИ ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА БЕНЗОАТИ И СОРБАТИ ВО ХРАНА METHODS FOR DETERMINATION OF BENZOATES AND SORBATES IN FOOD Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 543.544.5.068.7:547.581.2:641 МЕТОДИ ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА БЕНЗОАТИ И СОРБАТИ ВО ХРАНА Биљана Петановска Илиевска, Владимир Арсов, Ленче Велкоска-Марковска,

Διαβάστε περισσότερα

Регулација на фреквенција и активни моќности во ЕЕС

Регулација на фреквенција и активни моќности во ЕЕС 8 Регулација на фреквенција и активни моќности во ЕЕС 8.1. Паралелна работа на синхроните генератори Современите електроенергетски системи го напојуваат голем број на синхрони генератори кои работат паралелно.

Διαβάστε περισσότερα

ИСПИТ ПО ПРЕДМЕТОТ ВИСОКОНАПОНСКИ МРЕЖИ И СИСТЕМИ (III година)

ИСПИТ ПО ПРЕДМЕТОТ ВИСОКОНАПОНСКИ МРЕЖИ И СИСТЕМИ (III година) Septemvri 7 g ИСПИТ ПО ПРЕДМЕТОТ ВИСОКОНАПОНСКИ МРЕЖИ И СИСТЕМИ (III година) Задача 1. На сликата е прикажан 4 kv преносен вод со должина L = 18 km кој поврзува ЕЕС со бесконечна моќност и една електрична

Διαβάστε περισσότερα

ВЕРОЈАТНОСТ И СТАТИСТИКА ВО СООБРАЌАЈОТ 3. СЛУЧАЈНИ ПРОМЕНЛИВИ

ВЕРОЈАТНОСТ И СТАТИСТИКА ВО СООБРАЌАЈОТ 3. СЛУЧАЈНИ ПРОМЕНЛИВИ Предавање. СЛУЧАЈНИ ПРОМЕНЛИВИ. Еднодимензионална случајна променлива При изведување на експеримент, случајниот настан може да има многу различни реализации. Ако ги знаеме можните реализации и ако ја знаеме

Διαβάστε περισσότερα

РЕШЕНИЈА Државен натпревар 2017 ТЕОРИСКИ ПРОБЛЕМИ. K c. K c,2

РЕШЕНИЈА Државен натпревар 2017 ТЕОРИСКИ ПРОБЛЕМИ. K c. K c,2 РЕШЕНИЈА Државен натпревар 07 ЗА КОМИСИЈАТА Вкупно поени:_50 од теор: 5 од експ: 5_ Прегледал: М. Буклески, В. Ивановски ТЕОРИСКИ ПРОБЛЕМИ (Запишете го начинот на решавање и одговорот на предвиденото место

Διαβάστε περισσότερα

σ d γ σ M γ L = ЈАКОСТ 1 x A 4М21ОМ02 АКСИЈАЛНИ НАПРЕГАЊА (дел 2) 2.6. СОПСТВЕНА ТЕЖИНА КАКО АКСИЈАЛНА СИЛА Напонска состојаба

σ d γ σ M γ L = ЈАКОСТ 1 x A 4М21ОМ02 АКСИЈАЛНИ НАПРЕГАЊА (дел 2) 2.6. СОПСТВЕНА ТЕЖИНА КАКО АКСИЈАЛНА СИЛА Напонска состојаба 4МОМ0 ЈАКОСТ АКСИЈАЛНИ НАПРЕГАЊА (дел ) наставник:.6. СОПСТВЕНА ТЕЖИНА КАКО АКСИЈАЛНА СИЛА Напонска состојаба γ 0 ( специфична тежина) 0 ak() G γ G ΣX0 ak() G γ ak ( ) γ Аксијалната сила и напонот, по

Διαβάστε περισσότερα

3. ПРЕСМЕТКА НА КРОВ НА КУЌА СО ТРИГОНОМЕТРИЈА

3. ПРЕСМЕТКА НА КРОВ НА КУЌА СО ТРИГОНОМЕТРИЈА 3. ПРЕСМЕТКА НА КРОВ НА КУЌА СО ТРИГОНОМЕТРИЈА Цел: Учениците/студентите да се запознаат со равенки за пресметка на: агли, периметар, плоштина, волумен на триаголна призма, како од теоретски аспект, така

Διαβάστε περισσότερα

ТАРИФЕН СИСТЕМ ЗА ДИСТРИБУЦИЈА

ТАРИФЕН СИСТЕМ ЗА ДИСТРИБУЦИЈА ТАРИФЕН СИСТЕМ ЗА ДИСТРИБУЦИЈА Тарифен систем за ДС на ЕВН Македонија 2014 година (rke.org.mk) Надоместок за користење на дистрибутивниот систем плаќаат сите потрошувачи, корисници на дистрибутивниот сите

Διαβάστε περισσότερα

ОРГАНИЗАЦИЈА НА ЛАБОРАТОРИЈА ЗА СЛЕДЕЊЕ НА ПРОЦЕСОТ НА ВИНО

ОРГАНИЗАЦИЈА НА ЛАБОРАТОРИЈА ЗА СЛЕДЕЊЕ НА ПРОЦЕСОТ НА ВИНО ОРГАНИЗАЦИЈА НА ЛАБОРАТОРИЈА ЗА СЛЕДЕЊЕ НА ПРОЦЕСОТ НА ВИНО Изработено од Ивана Рангелова, 2016 Содржина 1. Вовед ------------------------------------------------------------------------------ 2 2. Причини

Διαβάστε περισσότερα

4.3 Мерен претворувач и мерен сигнал.

4.3 Мерен претворувач и мерен сигнал. 4.3 Мерен претворувач и мерен сигнал. 1 2 Претворањето на процесната величина во мерен сигнал се изведува со помош на мерен претворувач. Може да се каже дека улогата на претворувачот е претворање на енергијата

Διαβάστε περισσότερα

ШЕМИ ЗА РАСПОРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТИТЕ БРОЕВИ

ШЕМИ ЗА РАСПОРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТИТЕ БРОЕВИ МАТЕМАТИЧКИ ОМНИБУС, (07), 9 9 ШЕМИ ЗА РАСПОРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТИТЕ БРОЕВИ Весна Целакоска-Јорданова Секој природен број поголем од што е делив самo со и сам со себе се вика прост број. Запишани во низа,

Διαβάστε περισσότερα

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА интерна скрипта за студентите од УГД Штип Рубин Гулабоски Виолета Иванова Петропулос Универзитет Гоце Делчев-Штип, Штип, 2014 година 1 Вовед Инструменталните методи за

Διαβάστε περισσότερα

ДРВОТО КАКО МАТЕРИЈАЛ ЗА

ДРВОТО КАКО МАТЕРИЈАЛ ЗА ГРАДЕЖЕН ФАКУЛТЕТ-СКОПЈЕ Катедра за бетонски и дрвени конструкции ДРВОТО КАКО МАТЕРИЈАЛ ЗА ГРАДЕЖНИ КОНСТРУКЦИИ Доцент д-р Тони Аранѓеловски ОСНОВИ НА ДРВЕНИ КОНСТРУКЦИИ СТРУКТУРА НА ДРВОТО Дрвото е биолошки,

Διαβάστε περισσότερα

I. Теорија на грешки

I. Теорија на грешки I. Теорија на грешки I.. Вовед. Еден отпорник со назначена вредност од 000 Ω, измерен е со многу точна постапка и добиена е вредност од 000,9Ω. Да се одреди номиналната вредност на, конвенционално точната

Διαβάστε περισσότερα

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Мерни мостови и компензатори V. Мерни мостови и компензатори V.. Мерни мостови. Колкава е вредноста на отпорот измерен со Томпсоновиот мост ако се: Ω,, Ω 6 и Ω. Колкава процентуална грешка ќе се направи

Διαβάστε περισσότερα

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 III година (решенија на задачите)

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 III година (решенија на задачите) 45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА III година (решенија на задачите Рамнострана стаклена призма чиј агол при врвот е = 6 поставена е во положба на минимална девијација за жолтата светлина Светлината паѓа

Διαβάστε περισσότερα

ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО ИСПИТУВАЊЕ И КОНТРОЛА НА ВОДА

ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО ИСПИТУВАЊЕ И КОНТРОЛА НА ВОДА УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ СКОПЈЕ ФАРМАЦЕВТСКИ ФАКУЛТЕТ ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО ИСПИТУВАЊЕ И КОНТРОЛА НА ВОДА - за програмата лабораториски биоинженер - Подготвиле: Проф. д-р Лидија Петрушевска-Този Ас.

Διαβάστε περισσότερα

Деформабилни каркатеристики на бетонот

Деформабилни каркатеристики на бетонот УКИМ Градежен Факултет, Скопје Деформабилни каркатеристики на бетонот проф. д-р Тони Аранѓеловски Деформабилни карактеристики на бетонот Содржина: Деформации на бетонот под влијание на краткотрајни натоварувања

Διαβάστε περισσότερα

ХЕМИСКА КИНЕТИКА. на хемиските реакции

ХЕМИСКА КИНЕТИКА. на хемиските реакции ХЕМИСКА КИНЕТИКА Наука која ја проучува брзината Наука која ја проучува брзината на хемиските реакции Познато: ЗАКОН ЗА ДЕЈСТВО НА МАСИ Guldberg-Vage-ов закон При константна температура (T=const) брзината

Διαβάστε περισσότερα

Доц. д-р Вјекослав Танасковиќ Проф. д-р Ордан Чукалиев

Доц. д-р Вјекослав Танасковиќ Проф. д-р Ордан Чукалиев ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ПРАВИЛЕН РЕЖИМ НА ЗАЛЕВАЊЕ НА ЗЕМЈОДЕЛСКИТЕ КУЛТУРИ КАКО МЕРКА ЗА КОНЗЕРВАЦИЈА НА ВОДА Доц. д-р Вјекослав Танасковиќ Проф. д-р Ордан Чукалиев Скооје 2013 г. 1 СОДРЖИНА ВОВЕД... 5 1. Влијание

Διαβάστε περισσότερα

СТАНДАРДНИ НИСКОНАПОНСКИ СИСТЕМИ

СТАНДАРДНИ НИСКОНАПОНСКИ СИСТЕМИ НН трифазни мрежи се изведуваат со три или четири спроводника мрежите со четири спроводника можат да преминат во мрежи со пет спроводника, но со оглед што тоа во пракса се прави во објектите (кај потрошувачите),

Διαβάστε περισσότερα

ГРАДЕЖЕН ФАКУЛТЕТ. Проф. д-р Светлана Петковска - Ончевска Асист. м-р Коце Тодоров

ГРАДЕЖЕН ФАКУЛТЕТ. Проф. д-р Светлана Петковска - Ончевска Асист. м-р Коце Тодоров УНИВЕРЗИТЕТ СВ.КИРИЛ И МЕТОДИЈ ГРАДЕЖЕН ФАКУЛТЕТ Проф. д-р Светлана Петковска - Ончевска Асист. м-р Коце Тодоров СКОПJЕ, 202. ПРЕДГОВОР Предавањата по ГРАДЕЖНИ МАТЕРИЈАЛИ се наменети за студентите на Градежниот

Διαβάστε περισσότερα

Практикум по Општа и неорганска хемија

Практикум по Општа и неорганска хемија Универзитет Св. Кирил и Методиј - Скопје Фармацевтски факултет, Скопје Институт за применета хемија и фармацевтски анализи Практикум по Општа и неорганска хемија студиска програма Лабораториски биоинжинер

Διαβάστε περισσότερα

КОМПЕНЗАЦИЈА НА РЕАКТИВНА МОЌНОСТ

КОМПЕНЗАЦИЈА НА РЕАКТИВНА МОЌНОСТ Сите потрошувачи за својата работа ангажираат активна моќност, а некои од нив и реактивна моќност во ЕЕС извори на активната моќност се генераторите, синхроните компензатори, синхроните мотори, кондензаторските

Διαβάστε περισσότερα

ЛУШПИ МЕМБРАНСКА ТЕОРИЈА

ЛУШПИ МЕМБРАНСКА ТЕОРИЈА Вежби ЛУШПИ МЕМБРАНСКА ТЕОРИЈА РОТАЦИОНИ ЛУШПИ ТОВАРЕНИ СО РОТАЦИОНО СИМЕТРИЧЕН ТОВАР ОСНОВНИ ВИДОВИ РОТАЦИОНИ ЛУШПИ ЗАТВОРЕНИ ЛУШПИ ОТВОРЕНИ ЛУШПИ КОМБИНИРАНИ - СФЕРНИ - КОНУСНИ -ЦИЛИНДРИЧНИ - СФЕРНИ

Διαβάστε περισσότερα

ПРОУЧУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ И СЕНЗОРНИТЕ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ГРАХАМ ЛЕБОТ ПРОИЗВЕДЕН ОД ЦИНК БИОФОРТИФИЦИРАНА ПЧЕНИЦА

ПРОУЧУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ И СЕНЗОРНИТЕ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ГРАХАМ ЛЕБОТ ПРОИЗВЕДЕН ОД ЦИНК БИОФОРТИФИЦИРАНА ПЧЕНИЦА УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА Технолошко-технички факултет Велес ЉУБИНКА С. ЧАНЕВА ПРОУЧУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ И СЕНЗОРНИТЕ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ГРАХАМ ЛЕБОТ ПРОИЗВЕДЕН ОД ЦИНК БИОФОРТИФИЦИРАНА ПЧЕНИЦА

Διαβάστε περισσότερα

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 II година (решенија на задачите)

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 II година (решенија на задачите) 45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 1 II година (решенија на задачите) 1 Координатите на два точкасти полнежи q 1 = + 3 µ C и q = 4µ C, поставени во xy рамнината се: x 1 = 3, 5cm; y 1 =, 5cm и x = cm; y

Διαβάστε περισσότερα

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА интерна скрипта за студентите од УГД Штип Рубин Гулабоски Виолета Иванова Петропулос Универзитет Гоце Делчев-Штип, Штип, 2014 година 1 Вовед Инструменталните методи за

Διαβάστε περισσότερα

НУМЕРИЧКО МОДЕЛИРАЊЕ НА ГАЛАКСИИ

НУМЕРИЧКО МОДЕЛИРАЊЕ НА ГАЛАКСИИ Школа млади физичари 39, (2014) p. 1-12 НУМЕРИЧКО МОДЕЛИРАЊЕ НА ГАЛАКСИИ Наце Стојанов 1. ВОВЕД Kомпјутерските симулации, гледано воопштено, се прават заради разбирањете на својствата на објектите или

Διαβάστε περισσότερα

Факултет за електротехника и информациски технологии - ФЕИТ, Универзитет Св. Кирил и Методиј, Скопје, Република Македонија

Факултет за електротехника и информациски технологии - ФЕИТ, Универзитет Св. Кирил и Методиј, Скопје, Република Македонија 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Вилма Миновска МЕПСО, Скопје, Република Македонија Крсте Најденковски Христина Спасевска Маргарита Гиновска Факултет за електротехника и информациски технологии -

Διαβάστε περισσότερα

Практични проблеми. Хемијата го поврзува светот. Накхон Патхом, ТАЈЛАНД. Практични проблеми (Македонска верзија), 49-та IChO 2017, Тајланд 1

Практични проблеми. Хемијата го поврзува светот. Накхон Патхом, ТАЈЛАНД. Практични проблеми (Македонска верзија), 49-та IChO 2017, Тајланд 1 Практични проблеми Хемијата го поврзува светот 49та ИНТЕРНАЦИОНАЛНА ХЕМИСКА ОЛИМПИЈАДА Накхон Патхом, ТАЈЛАНД Практични проблеми (Македонска верзија), 49-та IChO 2017, Тајланд 1 Општи упатства Страни:

Διαβάστε περισσότερα

БИОМОЛЕКУЛИ ЈАГЛЕХИДРАТИ. III ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ

БИОМОЛЕКУЛИ ЈАГЛЕХИДРАТИ. III ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ БИОМОЛЕКУЛИ ЈАГЛЕХИДРАТИ. III ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ РЕАКЦИИ НА ЈАГЛЕХИДРАТИ РЕАКЦИИ НА ЈАГЛЕХИДРАТИ Реакции на карбонилна група (алдехидна и

Διαβάστε περισσότερα

БИОФИЗИКА Термодинамика. Доцент Др. Томислав Станковски

БИОФИЗИКА Термодинамика. Доцент Др. Томислав Станковски БИОФИЗИКА Термодинамика Доцент Др. Томислав Станковски За интерна употреба за потребите на предметот Биофизика Катедра за Медицинска Физика Медицински Факултет Универзитет Св. Кирил и Методиj, Скопjе Септември

Διαβάστε περισσότερα

Примена на ултравиолетовата и видливата спектроскопија

Примена на ултравиолетовата и видливата спектроскопија Примена на ултравиолетовата и видливата спектроскопија За идентификација на органски и неоргански супстанци Квантитативна анализа на определен вид аналити За рутински клинички испитувања Апсорпцијата на

Διαβάστε περισσότερα

Ветерна енергија 3.1 Вовед

Ветерна енергија 3.1 Вовед 3 Ветерна енергија 3.1 Вовед Енергијата на ветерот е една од првите форми на енергија која ја користел човекот. Уште старите Египќани ја користеле за задвижување на своите бродови и ветерни мелници. Ваквиот

Διαβάστε περισσότερα

Решенија на задачите за I година LII РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА ЗА УЧЕНИЦИТЕ ОД СРЕДНИТЕ УЧИЛИШТА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА 16 мај 2009.

Решенија на задачите за I година LII РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА ЗА УЧЕНИЦИТЕ ОД СРЕДНИТЕ УЧИЛИШТА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА 16 мај 2009. LII РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА ЗА УЧЕНИЦИТЕ ОД СРЕДНИТЕ УЧИЛИШТА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА 16 мај 009 I година Задача 1. Топче се пушта да паѓа без почетна брзина од некоја висина над површината на земјата.

Διαβάστε περισσότερα

Во трудот се истражува зависноста на загубите во хрватскиот електроенергетски систем од

Во трудот се истражува зависноста на загубите во хрватскиот електроенергетски систем од 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 22 24 септември Стипе Ќурлин Антун Андриќ ХОПС ОПТИМИЗАЦИЈА НА ЗАГУБИТЕ НА ПРЕНОСНАТА МРЕЖА ОД АСПЕКТ НА КРИТЕРИУМОТ НА МИНИМАЛНИ ЗАГУБИ НА АКТИВНА МОЌНОСТ СО ПРОМЕНА НА АГОЛОТ НА

Διαβάστε περισσότερα

56. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 Скопје, 11 мај I година (решенија на задачите)

56. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 Скопје, 11 мај I година (решенија на задачите) 56. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 03 Скопје, мај 03 I година (решенија на задачите) Задача. Експресен воз го поминал растојанието помеѓу две соседни станици, кое изнесува, 5 km, за време од 5 min. Во

Διαβάστε περισσότερα

МЕТОДИ ЗА ДИГИТАЛНО ДИРЕКТНО ФАЗНО УПРАВУВАЊЕ НА СЕРИСКИ РЕЗОНАНТНИ ЕНЕРГЕТСКИ КОНВЕРТОРИ

МЕТОДИ ЗА ДИГИТАЛНО ДИРЕКТНО ФАЗНО УПРАВУВАЊЕ НА СЕРИСКИ РЕЗОНАНТНИ ЕНЕРГЕТСКИ КОНВЕРТОРИ 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 22 24 септември Љупчо Караџинов Факултет за електротехника и информациски технологии, Универзитет Светите Кирил и Методиј Скопје Гоце Стефанов Факултет за електротехника Радовиш,Универзитет

Διαβάστε περισσότερα

Анализа на триаголници: Упатство за наставникот

Анализа на триаголници: Упатство за наставникот Анализа на триаголници: Упатство за наставникот Цел:. Што мислиш? Колку многу триаголници со основа a=4см и висина h=3см можеш да нацрташ? Линк да Видиш и Направиш Mathcast за Што мислиш? Нацртај точка

Διαβάστε περισσότερα

II. Структура на атом, хемиски врски и енергетски ленти

II. Структура на атом, хемиски врски и енергетски ленти II. Структура на атом, хемиски врски и енергетски ленти II. Структура на атом, хемиски врски и енергетски ленти 1. Структура на атом 2. Јони 3. Термодинамика 3.1 Темодинамичка стабилност 3.2 Влијание на

Διαβάστε περισσότερα

Методина гранични елементи за инженери

Методина гранични елементи за инженери Методина гранични елементи за инженери доц. д-р Тодорка Самарџиоска Градежен факултет УКИМ -Скопје Типовина формулации со гранични елементи директна формулација: Интегралната равенка е формулирана во врска

Διαβάστε περισσότερα

17-та група на елементи

17-та група на елементи 17-та група на елементи Проф. д-р Руменка Петковска Доц. д-р Лилјана Анастасова Институт за применета хемија и фармацевтски анализи, Фармацевтски факултет, УКИМ, Скопје Халогени елементи = оние што градат

Διαβάστε περισσότερα

Од точката С повлечени се тангенти кон кружницата. Одреди ја големината на AOB=?

Од точката С повлечени се тангенти кон кружницата. Одреди ја големината на AOB=? Задачи за вежби тест плоштина на многуаголник 8 одд На што е еднаков збирот на внатрешните агли кај n-аголник? 1. Одреди ја плоштината на паралелограмот, според податоците дадени на цртежот 2. 3. 4. P=?

Διαβάστε περισσότερα

Метали од 13-та група на елементи

Метали од 13-та група на елементи Метали од 13-та група на елементи (Al, Ga, In, Tl) Проф. д-р Руменка Петковска Доц. д-р Лилјана Анастасова Институт за применета хемија и фармацевтски анализи, Фармацевтски факултет, УКИМ, Скопје Метали

Διαβάστε περισσότερα

ИСКОРИСТУВАЊЕ НА ЕНЕРГИЈАТА НА ВЕТРОТ ВО ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО. Проф. д-р Влатко Стоилков

ИСКОРИСТУВАЊЕ НА ЕНЕРГИЈАТА НА ВЕТРОТ ВО ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО. Проф. д-р Влатко Стоилков ИСКОРИСТУВАЊЕ НА ЕНЕРГИЈАТА НА ВЕТРОТ ВО ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО Проф. д-р Влатко Стоилков 1 Содржина 1. Вовед 4 1.1. Потреба од пристап кон електрична енергија 5 1.2. Главни проблеми во руралните средини 5 1.3.

Διαβάστε περισσότερα

МОДЕЛИРАЊЕ НА ПРЕОДНИ ПРОЦЕСИ ПРИ КОМУТАЦИИ СО MATLAB/Simulink

МОДЕЛИРАЊЕ НА ПРЕОДНИ ПРОЦЕСИ ПРИ КОМУТАЦИИ СО MATLAB/Simulink 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Александра Крколева Јовица Вулетиќ Јорданчо Ангелов Ристо Ачковски Факултет за електротехника и информациски технологии Скопје МОДЕЛИРАЊЕ НА ПРЕОДНИ ПРОЦЕСИ ПРИ КОМУТАЦИИ

Διαβάστε περισσότερα

Резиме на основните поими. најчесто образуван помеѓу електричен спроводник од

Резиме на основните поими. најчесто образуван помеѓу електричен спроводник од 1. Вовед во електрохемиските техники 1 Резиме на основните поими Електрохемија е интердисциплинарна наука што ја проучува врската помеѓу електричните и хемиските феномени. Хемиски (редокс) реакции предизвикани

Διαβάστε περισσότερα

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА Преглед - MKС ЕN ISO 6946 Компоненти и елементи од згради Топлински отпори и коефициенти на премин на топлина Метод на пресметка - ( Building components and building

Διαβάστε περισσότερα

Изомерија. Видови на изомерија

Изомерија. Видови на изомерија Изомерија Видови на изомерија Изомерија Изомери се соединенија кои имаат иста молекулска формула, а различни својства (физички и/или хемиски). Различните својства се должат на различната молекулска структура.

Διαβάστε περισσότερα

Корелација помеѓу Еврокод и МК-Стандард за геомеханика

Корелација помеѓу Еврокод и МК-Стандард за геомеханика ВОВЕД Како и во секоја друга научна гранка, така и во геомеханиката постојат правила и прописи, односно стандарди кои со нивната примена претставуваат услов за квалитетот и нормативите кога станува збор

Διαβάστε περισσότερα

Природни ресурси и технологии Natural resources and technology

Природни ресурси и технологии Natural resources and technology УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА ПРИРОДНИ И ТЕХНИЧКИ НАУКИ UDC 622:55:574:658 ISSN 185-6966 Природни ресурси и технологии Natural resources and technology ноември 2011 november 2011 ГОДИНА 5 БРОЈ

Διαβάστε περισσότερα

ПРЕОДНИ ПРОЦЕСИ ПРИ ВКЛУЧУВАЊЕ НА КОНДЕНЗАТОРСКИТЕ БАТЕРИИ КАЈ ЕЛЕКТРОЛАЧНАТА ПЕЧКА

ПРЕОДНИ ПРОЦЕСИ ПРИ ВКЛУЧУВАЊЕ НА КОНДЕНЗАТОРСКИТЕ БАТЕРИИ КАЈ ЕЛЕКТРОЛАЧНАТА ПЕЧКА 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4 септември Бранко Наџински Илија Хаџидаовски Макстил АД ПРЕОДНИ ПРОЦЕСИ ПРИ ВКЛУЧУВАЊЕ НА КОНДЕНЗАТОРСКИТЕ БАТЕРИИ КАЈ ЕЛЕКТРОЛАЧНАТА ПЕЧКА КУСА СОДРЖИНА Во овој труд е разгледан

Διαβάστε περισσότερα

МОДЕЛИРАЊЕ СО СТРУКТУРНИ РАВЕНКИ И ПРИМЕНА

МОДЕЛИРАЊЕ СО СТРУКТУРНИ РАВЕНКИ И ПРИМЕНА УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИКА ПРИМЕНЕТА МАТЕМАТИКА Штип ВАСИЛКА ВИТАНОВА МОДЕЛИРАЊЕ СО СТРУКТУРНИ РАВЕНКИ И ПРИМЕНА МАГИСТЕРСКИ ТРУД Штип, 14 UNIVERSITY "GOCE DELCEV" - STIP FACULTY

Διαβάστε περισσότερα

Примена на Matlab за оптимизација на режимите на работа на ЕЕС

Примена на Matlab за оптимизација на режимите на работа на ЕЕС 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Мирко Тодоровски Ристо Ачковски Јовица Вулетиќ Факултет за електротехника и информациски технологии, Скопје Примена на Matlab за оптимизација на режимите на работа

Διαβάστε περισσότερα

Универзитет Св. Кирил и Методиј -Скопје Факултет за електротехника и информациски технологии

Универзитет Св. Кирил и Методиј -Скопје Факултет за електротехника и информациски технологии Универзитет Св. Кирил и Методиј -Скопје Факултет за електротехника и информациски технологии А. Крколева, Р. Ачковски Упатство за работа со Excel Скопје, октомври 2008 г. ВОВЕД ВО EXCEL 1. Стартување на

Διαβάστε περισσότερα

Оценка на ефикасноста на македонските банки примена на пристапот на стохастичка граница

Оценка на ефикасноста на македонските банки примена на пристапот на стохастичка граница Народна банка на Република Македонија Работен материјал 2015 Оценка на ефикасноста на македонските банки примена на пристапот на стохастичка граница Михајло Васков, Петар Дебников, Неда Поповска - Камнар,

Διαβάστε περισσότερα

Почетоците на европската античка етимологија (со осврт на македонската)

Почетоците на европската античка етимологија (со осврт на македонската) УДК. 81'373.6 811.163.3'376.6 Александра Гецовска Почетоците на европската античка етимологија (со осврт на македонската) Клучни зборови: античка етимологија, дијахронија, македонска етимологија. Апстракт:

Διαβάστε περισσότερα

ЗАШТЕДА НА ЕНЕРГИЈА СО ВЕНТИЛАТОРИТЕ ВО ЦЕНТРАЛНИОТ СИСТЕМ ЗА ЗАТОПЛУВАЊЕ ТОПЛИФИКАЦИЈА-ИСТОК - СКОПЈЕ

ЗАШТЕДА НА ЕНЕРГИЈА СО ВЕНТИЛАТОРИТЕ ВО ЦЕНТРАЛНИОТ СИСТЕМ ЗА ЗАТОПЛУВАЊЕ ТОПЛИФИКАЦИЈА-ИСТОК - СКОПЈЕ 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Иле Георгиев Македонски Телеком а.д. Скопје ЗАШТЕДА НА ЕНЕРГИЈА СО ВЕНТИЛАТОРИТЕ ВО ЦЕНТРАЛНИОТ СИСТЕМ ЗА ЗАТОПЛУВАЊЕ ТОПЛИФИКАЦИЈА-ИСТОК - СКОПЈЕ КУСА СОДРЖИНА Во

Διαβάστε περισσότερα

Практикум по неорганска хемија, применета во фармација

Практикум по неорганска хемија, применета во фармација Универзитет Св. Кирил и Методиј - Скопје Фармацевтски факултет, Скопје Институт за применета хемија и фармацевтски анализи Практикум по неорганска хемија, применета во фармација студиска програма Магистер

Διαβάστε περισσότερα

SFRA ТЕСТ ЗА МЕХАНИЧКА ПРОЦЕНКА НА АКТИВНИОТ ДЕЛ КАЈ ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОРИ

SFRA ТЕСТ ЗА МЕХАНИЧКА ПРОЦЕНКА НА АКТИВНИОТ ДЕЛ КАЈ ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОРИ 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Жан Кипаризоски Howard Industries, Laurel, MS, USA SFRA ТЕСТ ЗА МЕХАНИЧКА ПРОЦЕНКА НА АКТИВНИОТ ДЕЛ КАЈ ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОРИ КУСА СОДРЖИНА SFRA (sweep frequency

Διαβάστε περισσότερα

ХЕМИСКО РЕЦИКЛИРАЊЕ НА ПОЛИМЕРИ

ХЕМИСКО РЕЦИКЛИРАЊЕ НА ПОЛИМЕРИ Оригинален научен труд Original Scientific Article ХЕМИСКО РЕЦИКЛИРАЊЕ НА ПОЛИМЕРИ Јадранка БЛАЖЕВСКА-ГИЛЕВ и Дијана СПАСЕСКА Технолошко-металуршки факултет, Универзитет Св.Кирил и Методиј, 1000 Скопје,

Διαβάστε περισσότερα

2. КАРАКТЕРИСТИКИ НА МЕРНИТЕ УРЕДИ

2. КАРАКТЕРИСТИКИ НА МЕРНИТЕ УРЕДИ . КАРАКТЕРИСТИКИ НА МЕРНИТЕ УРЕДИ Современата мерна техника располага со големо количество разнородни мерни уреди. Одделните видови мерни уреди имаат различни специфични својства, но и некои заеднички

Διαβάστε περισσότερα

ПЕТТО СОВЕТУВАЊЕ. Охрид, 7 9 октомври ДМС Софтвер "WINDOWS" за дистибутивните системи

ПЕТТО СОВЕТУВАЊЕ. Охрид, 7 9 октомври ДМС Софтвер WINDOWS за дистибутивните системи ПЕТТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 7 9 октомври 2007 Оливер Мирчевски, дипл.ел.инж Влатко Манев дипл.ел.инж Неоком А.Д., Скопје М-р Бранислав Брбаклиќ, дипл. инг. ДМС Група, Нови Сад Вон.Проф. Д-р Весна Борозан Факултет

Διαβάστε περισσότερα

Грешки при хемиските анализи Случајни грешки Статистичка анализа

Грешки при хемиските анализи Случајни грешки Статистичка анализа Инструментални аналитички методи А-ниво 4+1+4 (вторник и среда 8-10, среда 10-11, понед. 9-15, четв. 1-15) Марина Стефова, кабинет 31, лаб. 310, mariaiv@pmf.ukim.mk Литература: Д.А. Ског, Д.М. Вест, Ф.Џ.

Διαβάστε περισσότερα

АНАЛИЗА НА ДОВЕРЛИВОСТА НА РАДИЈАЛНИ ДИСТРИБУТИВНИ МРЕЖИ СО ПРИМЕНА НА МОНТЕ КАРЛО СИМУЛАЦИИ

АНАЛИЗА НА ДОВЕРЛИВОСТА НА РАДИЈАЛНИ ДИСТРИБУТИВНИ МРЕЖИ СО ПРИМЕНА НА МОНТЕ КАРЛО СИМУЛАЦИИ 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 22 24 септември Петар Крстевски Ристо Ачковски Факултет за електротехника и информациски технологии - Скопје АНАЛИЗА НА ДОВЕРЛИВОСТА НА РАДИЈАЛНИ ДИСТРИБУТИВНИ МРЕЖИ СО ПРИМЕНА НА

Διαβάστε περισσότερα

КОМПЕНЗАЦИЈА НА РЕАКТИВНАТА ЕНЕРГИЈА КАЈ ИНДУСТРИСКИ ПОТРОШУВАЧИ И ТЕХНИЧКИ-ЕКОНОМСКИТЕ ПРИДОБИВКИ ОД НЕА

КОМПЕНЗАЦИЈА НА РЕАКТИВНАТА ЕНЕРГИЈА КАЈ ИНДУСТРИСКИ ПОТРОШУВАЧИ И ТЕХНИЧКИ-ЕКОНОМСКИТЕ ПРИДОБИВКИ ОД НЕА 7. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 2 4 октомври 2011 Слободан Биљарски,,Елма инг,, Берово Ванчо Сивевски,,Бомекс Рефрактори,, Пехчево Александар Ласков,,Факултет за електротехника и информациски технологии,, Скопје

Διαβάστε περισσότερα

Извори на електрична енергија

Извори на електрична енергија 6 Извори на електрична енергија 6.1. Синхрон генератор За трансформација на механичка во електрична енергија денес се употребуваат, скоро исклучиво, трифазни синхрони генератори со фреквенција од 50 Hz,

Διαβάστε περισσότερα

Оддел IV. Спектрохемиски анализи 631) Основа на методот Име и кратенка на методот

Оддел IV. Спектрохемиски анализи 631)  Основа на методот Име и кратенка на методот Молекулска и атомска спектроскопија Атомска спектроскопија Оддел IV. Спектрохемиски анализи Поглавје 23Ѓ. Атомска спектроскопија (стр.. 626 631) 631) Ског, Вест, Холер, Крауч, Аналитичка хемија Поглавје

Διαβάστε περισσότερα

56. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 Скопје, 11 мај IV година (решенија на задачите)

56. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 Скопје, 11 мај IV година (решенија на задачите) 56. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 03 Скопје, мај 03 IV година (решенија на задачите) Задача. Птица со маса 500 лета во хоризонтален правец и не внимавајќи удира во вертикално поставена прачка на растојание

Διαβάστε περισσότερα

Construction. Полиуретански премаз без растворувач EN :2004 EN 13813:2002. Опис на Производот

Construction. Полиуретански премаз без растворувач EN :2004 EN 13813:2002. Опис на Производот Construction Технички лист на производ Издание 16/07/2014 Идентификационен број: 010814020030000003-31 PurCem EN 1504-2:2004 EN 13813:2002 13 0086-31 PurCem Полиуретански премаз без растворувач Опис на

Διαβάστε περισσότερα

ФРАКТАЛИ: ДЕФИНИЦИЈА, КОНСТРУКЦИЈА, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА. Елена Хаџиева 1 Јован Петкоски 2 1. ВОВЕД

ФРАКТАЛИ: ДЕФИНИЦИЈА, КОНСТРУКЦИЈА, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА. Елена Хаџиева 1 Јован Петкоски 2 1. ВОВЕД МАТЕМАТИЧКИ ОМНИБУС, 3 (2018), 21 41 http://im-pmf.weebly.com/matematicki-omnibus-kniga-3.html ФРАКТАЛИ: ДЕФИНИЦИЈА, КОНСТРУКЦИЈА, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА Елена Хаџиева 1 Јован Петкоски 2 1. ВОВЕД Една од воведните

Διαβάστε περισσότερα

ИЗБОР НА ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОР ЗА МЕТАЛНА КОМПАКТНА ТРАФОСТАНИЦА

ИЗБОР НА ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОР ЗА МЕТАЛНА КОМПАКТНА ТРАФОСТАНИЦА 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 22 24 септември Михаил Дигаловски Крсте Најденкоски Факултет за електротехника и информациски технологии, Скопје Тане Петров Бучим ДООЕЛ - Радовиш ИЗБОР НА ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОР

Διαβάστε περισσότερα

ТРЕТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид 3 6 октомври 2001

ТРЕТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид 3 6 октомври 2001 ТРЕТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид 3 6 октомври 2001 Рубин Талески Ристо Ачковски Електротехнички факултет, Скопје ПРИМЕНА НА ТРАНСФОРМАТОРИТЕ ЗА РЕГУЛАЦИЈА НА НАПОН ВО ДИСТРИБУТИВНИТЕ МРЕЖИ КУСА СОДРЖИНА Во трудот

Διαβάστε περισσότερα

АРХИВИ НА ЈАВНОТО ЗДРАВЈЕ

АРХИВИ НА ЈАВНОТО ЗДРАВЈЕ 2 АРХИВИ НА ЈАВНОТО ЗДРАВЈЕ Vol.5 No.2 2013 СОДРЖИНА БАЗИЧНИ НАУЧНИ ИСТРАЖУВАЊА - BASIC SCIENCE EVALUATION OF TROPONIN I, CREATINE KINASE MYOCARDIAL BAND AND TOTAL CREATINE KINASE IN ACUTE CORONARY SYNDROME

Διαβάστε περισσότερα

Примена на ензими во винарската индустрија

Примена на ензими во винарската индустрија Киро Мојсов Југослав Зибероски Звонимир Божиновиќ Мери Петреска Примена на ензими во винарската индустрија BIGOSS Рецензенти: Проф. д-р Михаил Петков Проф. д-р Мирче Наумовски Редакција: Уредник: Елизабета

Διαβάστε περισσότερα

НЕКОИ АЛГОРИТМИ ЗА РЕШАВАЊЕ НА ЗАДАЧАТА НА ПАТУВАЧКИОТ ТРГОВЕЦ

НЕКОИ АЛГОРИТМИ ЗА РЕШАВАЊЕ НА ЗАДАЧАТА НА ПАТУВАЧКИОТ ТРГОВЕЦ МАТЕМАТИЧКИ ОМНИБУС, 1 (2017), 101 113 НЕКОИ АЛГОРИТМИ ЗА РЕШАВАЊЕ НА ЗАДАЧАТА НА ПАТУВАЧКИОТ ТРГОВЕЦ Ирена Стојковска 1 Задачата на патувачкиот трговец е комбинаторна оптимизациона задача со едноставна

Διαβάστε περισσότερα

ПРАКТИКУМ ПО ХЕМИСКА ТЕКСТИЛНА ТЕХНОЛОГИЈА

ПРАКТИКУМ ПО ХЕМИСКА ТЕКСТИЛНА ТЕХНОЛОГИЈА УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ВО ШТИП Д-р Киро Мојсов ПРАКТИКУМ ПО ХЕМИСКА ТЕКСТИЛНА ТЕХНОЛОГИЈА ШТИП, 2015 Киро Мојсов ПРАКТИКУМ ПО ХЕМИСКА ТЕКСТИЛНА ТЕХНОЛОГИЈА 2 УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ВО ШТИП Д-р Киро Мојсов

Διαβάστε περισσότερα

6. СОВЕТУВАЊЕ. Охрид, 4-6 октомври 2009

6. СОВЕТУВАЊЕ. Охрид, 4-6 октомври 2009 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 009 м-р Методија Атанасовски Технички Факултет, Битола д-р Рубин Талески Факултет за Електротехника и Информациски Технологии, Скопје ИСТРАЖУВАЊЕ НА ЕФИКАСНОСТА НА МАРГИНАЛНИТЕ

Διαβάστε περισσότερα

Книга/Book 5 ИНЖЕНЕРСТВО НА МАТЕРИЈАЛИ Materials engineering

Книга/Book 5 ИНЖЕНЕРСТВО НА МАТЕРИЈАЛИ Materials engineering Книга/Book 5 ИНЖЕНЕРСТВО НА МАТЕРИЈАЛИ Materials engineering Editors Emilija Fidančevska Ss Cyril and Methodius University in Skopje Faculty of Technology and Metallurgy Skopje, Republic of Macedonia Vineta

Διαβάστε περισσότερα

ПОДОБРУВАЊЕ НА КАРАКТЕРИСТИКИТЕ НА ИСПИТНА СТАНИЦА ЗА ТЕСТИРАЊЕ НА ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОРИ

ПОДОБРУВАЊЕ НА КАРАКТЕРИСТИКИТЕ НА ИСПИТНА СТАНИЦА ЗА ТЕСТИРАЊЕ НА ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОРИ 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 22 24 септември Љубомир Николоски Крсте Најденкоски Михаил Дигаловски Факултет за електротехника и информациски технологии, Скопје Зоран Трипуноски Раде Кончар - Скопје ПОДОБРУВАЊЕ

Διαβάστε περισσότερα

ИНТЕЛИГЕНТНИ СЕНЗОРСКИ НОДОВИ

ИНТЕЛИГЕНТНИ СЕНЗОРСКИ НОДОВИ УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ И КОМУНИКАЦИСКИ ТЕХНОЛОГИИ БИТОЛА студиска програма по ИНФОРМАТИКА И КОМПЈУТЕРСКА ТЕХНИКА Втор циклус ИНТЕЛИГЕНТНИ СЕНЗОРСКИ НОДОВИ -Магистески

Διαβάστε περισσότερα

Универзитет Св. Кирил и Методиј -Скопје Факултет за електротехника и информациски технологии ДИНАМИЧКА ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА НА СОФТВЕР. -магистерски труд-

Универзитет Св. Кирил и Методиј -Скопје Факултет за електротехника и информациски технологии ДИНАМИЧКА ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА НА СОФТВЕР. -магистерски труд- Универзитет Св. Кирил и Методиј -Скопје Факултет за електротехника и информациски технологии ДИНАМИЧКА ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА НА СОФТВЕР -магистерски труд- Ментор Проф. Д-р Сузана Лошковска Кандидат Александра

Διαβάστε περισσότερα

ПРИМЕНЕТИ МЕТОДИ НА ИСТРАЖУВАЊЕ НА ПОЈАВИ И НАОЃАЛИШТА НА ЗЛАТО ВО Р. МАКЕДОНИЈА

ПРИМЕНЕТИ МЕТОДИ НА ИСТРАЖУВАЊЕ НА ПОЈАВИ И НАОЃАЛИШТА НА ЗЛАТО ВО Р. МАКЕДОНИЈА ПРИМЕНЕТИ МЕТОДИ НА ИСТРАЖУВАЊЕ НА ПОЈАВИ И НАОЃАЛИШТА НА ЗЛАТО ВО Р. МАКЕДОНИЈА Виолета Стефанова *, Виолета Стојанова * Апстракт Во овој труд се опфатени методите на проспекција на појавите на злато,

Διαβάστε περισσότερα