ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΔΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ Ελένη Σπανίδου-Καρβούνη Καρβούνη, FRCPC Παθολογοανατόμος Αρεταίειο Νοσοκομείο
Προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις του παγκρέατος Παγκρεατική Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία Ενδοσωληνώδες Θηλώδες Βλεννώδες Νεόπλασμα Βλεννώδες Κυστικό Νεόπλασμα
ΒΛΕΝΝΩΔΕΣ ΚΥΣΤΑΔΕΝΩΜΑ Κυστικό νεόπλασμα που δεν επικοινωνεί με τους παγκρεατικούς πόρους Βλεννώδες επιθήλιο με ποικίλλου βαθμού κυτταρολογική κι αρχιτεκτονική ατυπία Ωοθηκικού τύπου στρώμα
Ενδοπορικό Θηλώδες Βλεννώδες Νεόπλασμα - Intraductal Papillary Mucinous Neoplasm (IPMN) To To IMPN είναι ένα μακροσκοπικά ορατό, μη διηθητικό, βλεννοπαραγωγό, κυρίως θηλώδες (σπάνια επίπεδο) επιθηλιακό νεόπλασμα που αναπτύσσεται στον κύριο παγκρεατικό πόρο ή τους κλάδους του, με ποικίλλου βαθμού διάταση του πόρου. Τα ΙΡΜΝ συνήθως σχηματίζουν αλλοιώσεις διαμέτρου > 1 εκ. και αποτελούνται από ποικιλλία κυττάρων με φάσμα κυτταρο- λογικής κι αρχιτεκτονικής ατυπίας. Am J Surg Pathol 28:977-987, 987, 2004
Παγκρεατική ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία - Pancreatic Intraepithelial Neoplasia (PaIN) «Η PaIN είναι ένα μικροσκοπικό θηλώδες ή επίπεδο, μη διηθητικό επιθηλιακό νεό- πλασμα,, που αναπτύσσεται στους παγ- κρεατικούς πόρους. Οι PaIN χαρακτηρί- ζονται από κυλινδρικά ή κυβικά κύτταρα με ποικίλλη ποσότητα βλέννης και με ποικίλλη κυτταρολογική κι αρχιτεκτονική ατυπία.. Οι PaIN συνήθως αναπτύσσονται σε πόρους διαμέτρου < 5 χιλ.». Am J Surg Pathol 28:977-987,2004 987,2004
PaIN - 1 PaIN-1A Επίπεδες επιθηλιακές αλλοιώσεις με υψηλά κυλινδρικά κύτταρα Πυρήνας προς τη βάση του κυττάρου Βλέννη υπερπυρηνικά (PaIN/L-1)
PaIN - 1 PaIN-1B Οπως το PaIN-1A αλλά Με θηλώδη, μικροθηλώδη υφή ή με ψευδοστιβάδωση των πυρήνων στη βάση του επιθηλίου
PaIN - 2 (επίπεδη), συνήθως θηλώδης Πυρηνική ατυπία Απώλεια της πολικότητος Συνωθούμενοι, μεγάλοι πυρήνες, υπερχρωματικοί με ψευδοστιβάδωση Σπάνιες μιτώσεις (στη βάση)
PaIN - 3 Θηλώδης ή μικροθηλώδης με απόπτωση των επιθηλιακών θηλών στον αυλό. Συχνά ηθμοειδής Μεγάλη ατυπία Μιτώσεις, μπορεί κι ανώμαλες Διαταραχές του πυρήνος, μεγάλο πυρήνιο Δυστροφικά καλυκοειδή κύτταρα
PaIN PaIN - 1 μπορεί να ανευρεθεί έως και σε 40% παγκρεάτων, αρνητικών για διηθητικό καρκίνωμα PaIN - 3 ανευρίσκεται σε 30-50% των παγκρεάτων με διηθητικό καρκίνωμα. Οι περισσότερες από τις γενετικές αλλαγές του διηθ. Ca ανευρίσκονται και στην PaIN
Παγκρεατική Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία. Διαφ. Διάγνωσις ΙΡΜΝ Βλεννώδες Κυστικό Νεόπλασμα Αντιδραστικές αλλοιώσεις Καρκινοποίησις των πόρων
Καρκινοποίησις των πόρων Επέκτασις του διηθητικού καρκινώματος μέσα σε πόρους Απότομη μετάπτωσις του καλοήθους προς κακόηθες επιθήλιο Αμεση σχέσις του πόρου με το διηθητικό καρκίνωμα
PaIN ή μεμονωμένος αδένας διηθητικού Ca; Φυσιολογικό πάγκρεας: Οι παγκρεατικές κυψελίδες περιβάλλουν το σύστημα των παγκρεατικών πόρων. Τα παγκρεατικά αγγεία με μυικό τοίχωμα ευρίσκονται στα μεσολόβια διαφράγματα Αδένας κοντά σε μυικό αγγείο Διηθητικός Am J Surg Pathol 28:613-620, 620, 2004
ΒΛΕΝΝΩΔΕΣ ΚΥΣΤΙΚΟ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑ Σώμα/ουρά παγκρέατος Κυστικός όγκος χωρίς επικοινωνία με παγκρεατικούς πόρους Μέση διάμετρος 10 εκ. Βλεννώδες επιθήλιο, ποικίλου βαθμού δυσπλασίας Ωοθηκικού τύπου στρώμα ; Διήθησις Καλή δειγματοληψία Γυναίκες, μέσης ηλικίας 48 ετών
ΒΛΕΝΝΩΔΕΣ ΚΥΣΤΙΚΟ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑ Ταξινόμησις WHO Βλεννώδες κυσταδένωμα Βλεννώδες κυστικό νεόπλασμα, οριακής κακοηθείας Βλεννώδες κυσταδενοκαρκίνωμα Βλεννώδες κυσταδενοκαρκίνωμα με διήθηση του στρώματος
ΒΛΕΝΝΩΔΗ ΚΥΣΤΙΚΑ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ Προτείνεται ο όρος «βλεννώδες κυσταδενοκαρκίνωμα, δυνητικά χαμηλής κακοηθείας» Am J Surg Pathol 23:1-16, 16, 1999
ΕΝΔΟΠΟΡΙΚΟ ΘΗΛΩΔΕΣ ΒΛΕΝΝΩΔΕΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑ Άνδρες, μέσης ηλικίας 68 ετών Κεφαλή παγκρέατος. Μέση διάμετρος 4,5 εκ. Κυστική διάταση παγκρεατικού πόρου ή/και κλάδων του Ποικίλλου βαθμού δυσπλασία 53% ανάπτυξις καρκινώματος Καλή δειγματοληψία
Ενδοπορικό Θηλώδες Βλεννώδες Νεόπλασμα Grading της W.H.O. ΙΡΜ αδένωμα:υψηλά κυλινδρικά κύτταρα ± ελάχιστη ατυπία ΙΡΜΝ οριακής κακοηθείας: Μέτρια δυσπλασία του επιθηλίου. Θηλές με αγγειοσυνδετικούς άξονες ΙΡΜ καρκίνωμα: Βαρειά δυσπλασία του επιθηλίου / in situ Ca. Αρχιτεκτονικά: θηλώδες, μικροθηλώδες, ηθμοειδές
Σύγκρισις PaIN και IPMN PaIN IPMN Συνήθως Ανακαλύπτεται Οχι Ναι κλινικά Συνήθως Μακροσκοπικά Οχι Ναι ορατό Συνήθως ορατή βλέννη Οχι Ναι Συνήθως καλές θηλές Οχι Ναι Εκφράζει MUC2 Οχι Μερικές φορές Μετάλλαξη του MADH4/SMAD4/DPC4 Σχέσις με διηθ. κολλοειδές Ca 30% στο PaIN-3 Σπάνια Οχι Ναι