1994 ΘΕΜΑΤΑ 1. ίνεται η συνάρτηση f()=,. Α) Αν ε είναι η εφαπτοµένη της γραφικής παράστασης C της συνάρτησης f στο σηµείο Μ(α, α ), α >, να βρείτε το εµβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη C, την ευθεία ε και τον άξονα y y. Β) Έστω θ η οξεία γωνία που σχηµατίζει η ε µε την ευθεία ΜΟ, όπου Ο είναι η αρχή των αξόνων. Να εκφράσετε την εφθ ως συνάρτηση του α και να βρείτε την µέγιστη τιµή της εφθ όταν το α µεταβάλλεται (α > ). Α) Η f είναι παραγωγίσιµη στο µε f () = 4, άρα f (α) = α, οπότε η εξίσωση της εφαπτοµένης ε της C f στο Μ είναι Έχουµε y f(α) = f (α)( α) y α = α( α) y = α α. f() y = (α α ) = α + α = ( α), µε το ίσον να ισχύει µόνο για = α. y y=, για κάθε Η f() y είναι συνεχής στο [, α], σαν διαφορά των συνεχών f() και y = α α στο [, α]. Οπότε το εµβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη C f, την ευθεία ε και τον άξονα y y είναι: E = = α f() y d α ( α) d = 3 ( α) 3 α = 3 [ (- α)3 ] = 16 3 α3 τ.µ. Μ ε ω θ φ O Η Β) Από το τρίγωνο ΟΗΜ έχουµε φ = ω + θ θ = φ ω εφθ = εφ(φ ω) εφθ = εφφ εφω 1+ εφφ εφω ε ΟΜ εφθ = λ λ 1+ λ λ ε ΟΜ εφθ = α 4α 1+ α 4α 4α εφθ = 1+ 3α, αφού λ ε = f (α) = α και λ ΟΜ = α = 4α. α 4α Θεωρούµε τη συνάρτηση g(α) = 1+ 3α, α > και έχουµε:
(4α) 3α ) 4α 3α ) g (α) = 3α ) = 4(1 + 3α ) 4α 64α 3α ) = 4(1 3α ) 3α ), g (α) = 4(1 3α ) 3α ) = 1 3α = α =. g (α) > 4(1 3α ) 3α ) > 1 3α > α (, ) και g (α) < α >. Εποµένως η g παρουσιάζει ολικό µέγιστο στη θέση το g( ) = 4, δηλαδή η µέγιστη τιµή της εφθ είναι 4.. Αν η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιµη στο διάστηµα [1, e] µε < f() < 1 και f () για κάθε [1, e], να αποδειχθεί ότι υπάρχει µόνο ένας αριθµός (1, e) τέτοιος ώστε f( )+ ln =. Θεωρούµε τη συνάρτηση g() = f() + ln, [1, e]. και αρκεί να δείξουµε ότι η εξίσωση g() = έχει µία ακριβώς ρίζα στο (1, e). η συνάρτηση g είναι συνεχής στο [1, e] ως άθροισµα συνεχών συναρτήσεων, αφού η f είναι συνεχής στο [1, e] (παραγωγίσιµη). g(1) g(e) = (f(1) 1) (f(e) + e e) = f(e) (f(1) 1) <, αφού < f() < 1 για κάθε [1, e]. Σύµφωνα µε το θεώρηµα Bolzano η εξίσωση g() = έχει µία τουλάχιστον ρίζα στο (1, e). Έχουµε g () = f () + ln + 1 1 = f () + ln >, για κάθε (1, e), αφού f () και ln > ln1 =. Άρα η συνάρτηση g είναι γνησίως αύξουσα στο (1, e), εποµένως η εξίσωση g() = έχει το πολύ µία ρίζα στο (1, e). Τελικά η εξίσωση g() = έχει ακριβώς µία λύση στο (1, e). ηλαδή υπάρχει µόνο ένας αριθµός (1, e) τέτοιος ώστε g( o ) = f( ) + ln = f( ) + ln =.
3. Έστω ρ πραγµατικός αριθµός, Α(), B() πολυώνυµα µε πραγµατικούς συντελεστές, ώστε Β(ρ) και το Α() έχει βαθµό µεγαλύτερο ή ίσο του. α) Να αποδείξετε ότι υπάρχει πολυώνυµο f(), τέτοιο ώστε A() B() = ( ρ) f(), αν και µόνο αν A(ρ) = Α (ρ) =. β) Έστω ν ακέραιος µεγαλύτερος ή ίσος του 1. Να βρείτε τις τιµές των κ, λ για τις οποίες το πολυώνυµο Q() = ν (ν 3 + κ + λ + ) έχει παράγοντα το ( ). α) Έστω ότι υπάρχει πολυώνυµο f(), τέτοιο ώστε A() B() = ( ρ) f() (1). Παραγωγίζοντας τα δύο µέλη της (1) παίρνουµε: A () B() + A() B () = ( ρ) f() + ( ρ) f (), για = ρ έχουµε A (ρ) B(ρ) + A(ρ) B (ρ) = () Β(ρ) Από την (1) για = ρ έχουµε A(ρ) B(ρ) = A(ρ) =. Έτσι η () γίνεται A (ρ) B(ρ) = Α Ν Τ Ι Σ Τ Ρ Ο Φ Α Β(ρ) A (ρ) =. Έστω ότι A(ρ) = Α (ρ) = όπου Α() πολυώνυµο βαθµού ν. Επειδή A(ρ) =, υπάρχει πολυώνυµο π() βαθµού ν 1 τέτοιο ώστε Α() = ( ρ) π() (3). Παραγωγίζοντας τα δύο µέλη της (3) παίρνουµε: A () = π()+ ( ρ) π (), οπότε για = ρ έχουµε A (ρ) = π(ρ) Α (ρ) = π(ρ) =. Άρα υπάρχει πολυώνυµο φ() βαθµού ν τέτοιο ώστε π() = ( ρ) φ() (4). Από τις (3), (4) παίρνουµε Α() = ( ρ) φ() A() B() = ( ρ) φ() B() A() B() = ( ρ) f(), όπου f() = φ() B(). β) Έχουµε Q()= A() B(), όπου A()= ν 3 + κ + λ + και B()= ν, µε το A() να είναι βαθµού µεγαλύτερου ή ίσου του και B() = ν. Σύµφωνα µε το α) ερώτηµα αρκεί να βρούµε τα κ, λ ώστε να ισχύουν: A() = και Α () =. Έχουµε A () = 3ν + κ + λ. Οπότε Α() = A () = ν + 4κ + λ + = 1ν + 4κ+ λ = κ = 4ν +. λ = 4ν 4. ίνεται ο θετικός πραγµατικός αριθµός α και η συνάρτηση f() = α ln µε (, + ). α) Να βρείτε τα διαστήµατα στα οποία η f είναι κυρτή ή κοίλη.
β) Να βρείτε την εξίσωση της εφαπτοµένης της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο σηµείο Α(1, f(1)) και να προσδιορίσετε το α, ώστε η εφαπτοµένη αυτή να διέρχεται από την αρχή των αξόνων. α) Για κάθε > έχουµε: f () = α ln και f ()= α f () = f () > (α 1) (α 1) f () < < < 1 α. (α 1) =. = α 1 = = 1 α, > α 1 > > 1 α και Άρα η f είναι κυρτή στο [ 1 α, + ) και κοίλη στο (, 1 α ]. β) Έχουµε f(1) = α και f (1) = α. Η εξίσωση της εφαπτοµένης της γραφικής παράστασης της συνάρτησης f στο σηµείο Α(1, f(1)) είναι: y f(1) = f (1)( 1) y α = (α )( 1) y = (α 1) + α. Η εφαπτοµένη αυτή διέρχεται από την αρχή των αξόνων αν και µόνο αν = (α 1) + α α =. 5. Έστω µια συνάρτηση f ορισµένη στο, η οποία έχει συνεχή f στο, παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο σηµείο = και η γραφική της παράσταση διέρχεται από το σηµείο Α(, 1). Αν ισχύει [ f () + 3 f ()] d = - 3, να υπολογίσετε το f(). Επειδή η f παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο = και είναι παραγωγίσιµη στο έχουµε f () =. Ακόµη η Cf διέρχεται από το σηµείο Α(, 1) άρα f() = 1. [ f () + 3 f ()] d = - 3 + 3 f () d = - f () d [ f () ] + 3 = - f () d f () d () f () f () d + 3 f () d = - 3 3 3
f () + f () d = - (f() 1)= - 3 f () + (f() f()) = - 3 3 f() = - 4 3 + 1 f() = - 1 3. f () = και f() = 1 6. Έστω ότι η ευθεία y = + 5 είναι ασύµπτωτη της γραφικής παράστασης µιας συνάρτησης f στο +. α) Να βρείτε τα όρια: lim + f() και lim [f() ]. + µ f() + 4 β) Να βρείτε τον πραγµατικό αριθµό µ, αν lim = 1. + f() + 3 α) Επειδή η ευθεία y = + 5 είναι ασύµπτωτη της C f στο +, έχουµε lim + β) Έχουµε lim + f() = και lim [f() ] = 5. + µ f() + 4 f() + 3 = 1 lim + f() µ + 4 = 1 f() + 3 f() µ lim + 4 + lim ( f() ) + 3 + = 1 µ + 4 5+ 3 = 1 µ =. 7. Να αποδείξετε ότι: α) e + 1 >, για κάθε. β) Η εξίσωση e + = + έχει ακριβώς µια λύση, την =. α) Θεωρούµε τη συνάρτηση g() = e + 1,. H g είναι παραγωγίσιµη στο µε g () = e 1 και g () = e 1 = e = e =, g () > e 1 > e > e >, g () < <. Άρα η g παρουσιάζει ολικό ελάχιστο στη θέση το g() =, συνεπώς για κάθε έχουµε g() g() e + 1 e + 1 >. β) Θεωρούµε τη συνάρτηση f() = e + και για κάθε έχουµε f ()= e + = (e + 1) >, λόγω του α), οπότε η f είναι γνησίως αύξουσα στο και συνεπώς η f έχει το πολύ µία ρίζα.
Παρατηρούµε ότι f()= e + =, άρα το είναι ρίζα της f. Τελικά η εξίσωση e + = + έχει ακριβώς µια λύση, την =.