ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Το μάρκετινγκ είναι ένα στοιχείο της βιομηχανίας της αγοράς που αποβλέπει στο να σχεδιάσει, κοστολογήσει, προωθήσει και διανέμει προιόντα, υπηρεσίες και ιδέες που θα ικανοποιούν την αγοράστόχο και θα επιτυγχάνουν τους στόχους οργάνωσης του δηλ. το κέρδος. Ποιος λοιπόν πρέπει να είναι ο κύριος στόχος ενός οικοτουριστικού προγράμματος? -διατήρηση του περιβάλλοντος ή κέρδος? Μπορούν να επιτευχθούν ταυτόχρονα και τα δύο?
Στον οικοτουρισμό πρέπει να λαμβάνονται υπόψη -κοινωνικές επιπτώσεις του τουρισμού στις θέσειςπροορισμοί -Οι ανάγκες των τοπικών κοινωνιών στις θέσειςπροορισμοί - διαχείριση των φυσικών πόρων στις θέσειςπροορισμοί
Ο οικοτουρισμός πρέπει να συμβιβάσει από τη μια τη προστασία του περιβάλλοντος (φύση) και των τοπικών κοινοτήτων (κοινωνία)και από την άλλη τη βιομηχανία του τουρισμού (οικονομία) Βιομηχανία τουρισμού: όλοι οι συνεργαζόμενοι φορείς και εταιρείες που παρέχουν δραστηριότητες που σχετίζονται με την ικανοποίηση της ανθρώπινης ανάγκης για ευχαρίστηση, ψυχαγωγία και της κάλυψης του ελεύθερου χρόνου
Το προιόν στον τουρισμό το διαφημιζόμενο προιόν έχει την έννοια του χειροπιαστού-κάτι που μπορώ να το μεταφέρω και να το αποθηκεύσω. Στον τουρισμό το προιόν είναι υπηρεσίες (εμπειρίες) οι οποίες αφενός δεν μεταφέρονται και αφετέρου προυποθέτουν την ταυτόχρονη παραγωγή και κατανάλωση τους από τους τουρίστες. Ακόμη εμφανίζουν μεγάλη ετερογένεια γιατί καμιά εμπειρία δεν είναι πανομοιότυπη με κάποια άλλη αφού μπαίνει ο υποκειμενισμός του αποδέκτη και η αλλαγή στις συνθήκες που κάποιος βιώνει την εμπειρία.
Οικολογικό μάρκετινγκ Οι Polonsky κ.ά., (1997) σχολίασαν ότι, αν και η πλειοψηφία των ανθρώπων αντιλαμβάνεται το οικολογικό μάρκετινγκ μόνον ως τη διαφήμιση των πράσινων προϊόντων, στην πραγματικότητα το πράσινο μάρκετινγκ εμπεριέχει μια ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν σχεδιασμό, τροποποιήσεις προϊόντων, αλλαγές στη διαδικασία παραγωγής, αλλαγές στη συσκευασία, τιμολόγηση, διανομή μαζί με τροποποιητική διαφήμιση.
Οικολογικό Μάρκετινγκ Ο Peattie (1995) όρισε το περιβαλλοντικό μάρκετινγκ ως: «... την ολιστική διοικητική διαδικασία που έχει την ευθύνη για τον προσδιορισμό, την πρόβλεψη και την ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών και της κοινωνίας με έναν κερδοφόρο και αειφόρο τρόπο». To οικονομικό κέρδος αποτελεί και εδώ στόχο όπως στον κλασικό μάρκετινγκ αλλά αυτό αποτιμάται και με όρους προστασίας περιβάλλοντος και συναισθηματικής ικανοποίησης των πελατών
Σε αντιδιαστολή με το κλασικό τουρισμό με κλασικό παράδειγμα την ξάπλα γύρω από την πισίνα, πολλοί τουρίστες ψάχνουν για μια οικοτουριστική εμπειρία και την προσωπική τους εμπλοκή. Ετσι διαμορφώνεται μια νέα ανάγκη που θα πρέπει να καλυφθεί. Το οικολογικό μάρκετινγκ είναι και κοινωνικό μάρκετινγκ: το τελευταίο ασκείται κυρίως από κυβερνητικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις αλλά εστιάζει και αυτό στη διαμόρφωση θετικής εικόνας για μια εταιρεία, προιόν ή φίρμα
O διπλός στόχος του κοινωνικού μάρκετινγκ* (ικανοποίηση πελατών και ευημερία της κοινότητας) βρίσκει εφαρμογή στον οικοτουρισμό που αποβλέπει στη βελτίωση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών συνθηκών στις χώρες προορισμοί. Διατύπωση ορισμού περιβαλλοντικού μάρκετινγκ Η ανάπτυξη αειφορικών τουριστικών προιόντων, και η τιμολόγηση, προώθηση και διανομή αυτών των προιόντων έτσι ώστε η επίδραση στο φυσικό και στο πολιτιστικό περιβάλλον να είναι όσο το δυνατό μικρότερη, ενώ πρέπει να διασφαλίζεται και κάποιο επίπεδο κέρδους ανάλογο με τους στόχους που έχουν τεθεί * η χρήση των τεχνικών του μάρκετινγκ έτσι ώστε να επηρεάσουν την ομάδα στόχο να αποδεχτεί εθελοντικά, να απορρίψει, να τροποποιήσει ή να εγκαταλείψει μια συμπεριφορά προς όφελος των ατόμων, των ομάδων ή του συνόλου της κοινωνίας (π.χ. εκστρατεία κατά του καπνίσματος)
Στον οικοτουρισμό, η επιτυχία δεν πρέπει να εκτιμάται μέσω του αριθμού των επισκεπτών αλλά α) μέσω του βαθμού ικανοποίησης τους, και β) την πιθανότητα να ξαναεπιστρέψουν. Η συναισθηματική ικανοποίηση των οικοτουριστών πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και όχι απλά η ικανοποίηση των λειτουργικών τους αναγκών. Με συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια μετά την οικοτουριστική εμπειρία μπορεί να αποτιμηθεί η ικανοποίηση των συναισθηματικών τους απαιτήσεων. Η ικανοποίηση των επισκεπτών είναι ένας τρόπος να εκτιμηθεί η επιτυχία της «επιχείρησης»
Στοιχεία που εμπλέκονται στο μάρκετινγκ: προιόν (product) τόπος (place) τιμή (price) προώθηση (promotion)
Στοιχεία μάρκετινγκ του οικοτουρισμού Προιόν (εμπειρίες/γνώση) - εκπαίδευση για το περιβάλλον (κέντρο πληροφόρησης) - ανακούφιση από στρες (μοναχικοί περίπατοι) - συνεύρεση με οικογένεια, φίλους κλπ (οικογενειακές και ομαδικές περιοχές κάμπινγκ) Χρονοδιάγραμμα παροχής των υπηρεσιών Ποιότητα υπηρεσιών Εικόνες που τις συνοδεύουν Πληροφορίες για το προφίλ των επισκεπτών
Στρατηγική τιμολόγησης εξαρτάται από: -ποιότητα προιόντος - ανταγωνισμός με άλλες εταιρείες - κόστος παροχής υπηρεσιών/ συντήρησης υποδομών - εποχικότητα - Περιθώριο κέρδους - τιμή διείσδυσης στην αγορά (χαμηλή τιμή αρχικά) Θέση -που βρίσκεται ο προορισμός και σε τι ακτίνα πρόκειται να διαφημιστεί (τοπική κλίμακα, ευρωπαική κλπ)
Ο νόμος της ζήτησης λέει ότι η ποσότητα ενός προιόντος σχετίζεται αντιστρόφως ανάλογα με την τιμή του. Στη βιομηχανία του τουρισμού ισχύει το ίδιο. Αρα οι απαιτήσεις/ανάγκες των τουριστών παίζουν τον πρώτο ρόλο και οι τόποι-προορισμοί θα πρέπει να ικανοποιούν αυτές τις ανάγκες Στην περίπτωση του οικοτουρισμού, δεδομένου του μικρού αριθμού των οικοτουριστικών προορισμών, η τιμή ελέγχει τη ζήτηση.
Προώθηση Μια μάρκα προϊόντος είναι ένα διακριτό όνομα ή σύμβολο (π.χ. ένα λογότυπο) για να διαφοροποιήσει τις ευκαιρίες σας από εκείνα των ανταγωνιστών σας. Ένα τέτοιο εμπορικό σήμα προσφέρεται από το International Ecotourism Society (TIES). Η οργάνωση αυτή είναι αφιερωμένη στην "προώθηση του οικοτουρισμού» και ένας τρόπος να γίνει αυτό είναι να επιτρέπεται στις οικοτουριστικές-επιχειρήσεις μέλη να χρησιμοποιούν το λογότυπό της TIES στη διαφήμιση τους μετά τη δέσμευση για την πρακτική της αειφορίας
Το μάρκετινγκ μπορεί να βελτιωθεί και στον τομέα της προώθησης Προώθηση επικοινωνιακή στρατηγική με την οποία το προιόν γίνεται πιο δημοφιλές, αποδεκτό και επιθυμητό στο κοινό Οι προωθητικές ενέργειες μπορεί να είναι οι κάτωθι: - επιλογή των αγορών-στόχων - συνδυασμένο μάρκετινγκ - επιλογή προωθητικών ενεργειών όπως απευθείας αλληλογραφία και διαφήμιση σε εξειδικευμένα περιοδικά
Η προώθηση προς συγκεκριμένες ομάδες στόχους υποστηρίζεται ως η πιο αποτελεσματική. Απαραίτητα δεδομένα ψυχογραφικά και δημογραφικά ώστε να εντοπιστούν οι δραστηριότητες που περισσότερο τους ενδιαφέρουν. Οι οικοτουρίστες χρησιμοποιούν ευρεία γκάμα μέσων για να συλλέξουν πληροφορίες σχετικά με τους προορισμούς που τους ενδιαφέρουν. Αυτό γίνεται κυρίως μέσω ειδικών περιοδικών, μέιλ και του δικτύου. H χρήση του μέιλ ενδείκνυται για να ενημερώνονται οι τουρίστες, που έχουν ήδη δοκιμάσει τον οικοτουρισμό, για νέους προορισμούς. Έχει αποδειχτεί ο πιο αποδοτικός τρόπος.
Το συνδυασμένο μάρκετινγκ μπορεί να είναι αποδοτικό καθώς επιτρέπει την πρόσβαση σε μεγαλύτερο αριθμό ομάδων ενδιαφερόμενων τουριστών π.χ. συνεργασία να ανάμεσα σε οικοξεναγό, ξενοδόχο και επαγγελματία διαφημιστή. Σημαντικό είναι και το γραφείο όπου ο ενδιαφερόμενος θα απευθυνθεί για να ζητήσει μια οικοτουριστική εμπειρία. Στα γενικά ταξιδιωτικά γραφεία γίνεται προσπάθεια στροφής των ενδιαφερομένων στο μαζικό τουρισμό. Θα πρέπει να υπάρχουν ταξιδιωτικά γραφεία ειδικά για οικοτουριστικά ταξίδια. Με αυτόν τον τρόπο - δεν ξοδεύεται χρόνος να πεισθούν τα γραφεία να προωθήσουν τον οικοτουρισμό και - Ασκείται άμεσος έλεγχος στον τύπο των ενδιαφερομένων
GREENING MARKET Πολλοί άνθρωποι πλέον βαθμολογούν το περιβάλλον ως το πρώτο δημόσιο θέμα. Ακόμη οι άνθρωποι αποδίδουν μεγαλύτερη αξία σε αυτό που κάνουν παρά στο να συλλέγουν στατικά σύμβολα. Αλλαγή στη ψυχολογία των τουριστών. Δέχονται μηνύματα σχετικά με την ευαισθησία του περιβάλλοντος αλλά και την ομορφιά και τη μοναδικότητα του, και τη σημασία του να κρατηθούν οι περιοχές όσο το δυνατόν πιο πρωτόγονες για τις τωρινές αλλά και για τις επόμενες γενεές. Ολα τα παραπάνω οδήγησαν πολλές εταιρείες στο να παρουσιάσουν τα προιόντα τους ως οικολογικά και αυτό αποδίδεται ως greenwashing
Green washing: Αναφέρεται σε κάθε μορφή μάρκετινγκ ή δημόσιας σχέσης που συνδέει θετικά μια εταιρική, μη κερδοσκοπική οργάνωση με περιβαλλοντικά θέματα για την προώθηση ενός μη αειφορικού προιόντος, υπηρεσίας ή πρακτικής. Πράγματι μπορεί κάποιο προιόν να είναι πράσινο αλλά διαχέεται η αντίληψη ότι όλα τα προιόντα αυτής της εταιρείας είναι πράσινα. Π.χ. η WWF-UK κατηγόρησε το 2002 την Green Globe ότι επέτρεψε εκατοντάδες επιχειρηματιών να χρησιμοποιεί την φίρμα τους (ecolabels), πληρώνοντας απλά κάποια αμοιβή. Ερευνα έχει δείξει ότι τα ecolabels αυξάνουν την εμπιστοσύνη των πελατών κατακόρυφα.
Δυνατά σημεία στο μάρκετινγκ του οικοτουρισμού Ο οικοτουρισμός βασίζεται στην εκτίμηση και στην επισκεψιμότητα των φυσικών χαρακτηριστικών μιας περιοχής. Επομένως η γεωλογία, η γεωγραφία, η χλωρίδα και η πανίδα μιας περιοχής θα πρέπει να προβάλλονται σημαντικά - Οι προστατευόμενες περιοχές αποτελούν βάση για την παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών που εντοπίζονται σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική ζώνη και οι οποίες θα πρέπει να μεταφραστούν σε διαφημιστική εκστρατεία. - Οι επιμέρους τοπικές συνθήκες είναι πολύ σημαντικές στην οικοτουριστική εμπειρία γι αυτό και θα πρέπει να προβάλλονται
Οι οικοτουρίστες είναι πολύ απαιτητικοί και έχουν εκπαιδεύσει τον εαυτό τους σχετικά με τον προορισμό πριν τον επισκεφτούν. Επομένως η παροχή γνώσης παίζει σημαντικό ρόλο στην απόφαση που θα πάρουν. Υπάρχει σοβαρή συσχέτιση ανάμεσα στο βαθμό εμπλοκής και πληροφόρησης τους και στην δεκτικότητα τους σε προωθητικά ερεθίσματα.
Απειλές στον μάρκετινγκ του οικοτουρισμού Πολλά προιόντα με ecolabels όπως ecosafari, ecotour, ecotravel που πουλάνε λόγω της άγνοιας των καταναλωτών για τον οικοτουρισμό. Π.χ. ανάλυση περιεχομένου σε ιστοσελίδες που διαφημίζουν οικοτουριστικές υπηρεσίες έδειξε ότι μικρό ποσοστό από αυτές ανταποκρίνονται στις αρχές του οικοτουρισμού. Πολλές αρνητικές επιπτώσεις του οικοτουρισμού οφείλονται στο ότι «οι αρχές στις οποίες στηρίζεται ο οικοτουρισμός δεν ενσωματώνονται στην λογική, τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την προώθηση του οικοτουριστικού προιόντος»
Π.χ. ο στόχος του τουρισμού είναι η αύξηση του αριθμού των επισκεπτών ενώ στον οικοτουρισμό ο στόχος είναι ο αριθμός να κινείται στα όρια της «βιοχωρητικότητας» της οικοτουριστικής περιοχής. Αντί να μιλάμε για οικοτουριστικά προιόντα πρέπει να μιλάμε για εμπειρίες που μπορούν να απαιτηθούν και να προσφερθούν. Π.χ. αρνητική γνώμη του οικοτουρίστα μπορεί να προκύψει από μια υπηρεσία που του προσφέρεται αλλά δεν ικανοποιεί τις δικές του ανάγκες και προσδοκίες.
Ευκαιρίες στο Μάρκετινγκ Η συνεχής αύξηση των ομάδων που ενδιαφέρονται, όπως οργανισμοί που είναι στραμμένοι προς τη διατήρηση της φύσης παρέχει την ευκαιρία για άμεσο μάρκετινγκ - Ομάδες ενδιαφερόντων -- λάτρεις της περιπέτειας -- εκπαιδευτικά ινστιτούτα -- περιπατητές -- επιστημονικές ομάδες Διαφημίσεις σε περιοδικά αυτών των ομάδων και αποστολή προωθητικού υλικού μέσω αλληλογραφίας είναι πολύ αποτελεσματικός τρόπος
Υπενθύμιση: Ο οικοτουρισμός δεν απευθύνεται στις μάζες αλλά σε μικρές ομάδες απαιτητικών επισκεπτών, που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερα για να βιώσουν μια αυθεντική εμπειρία. Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των ξεναγών οικοτουρισμού: Η επιθυμία των οικοτουριστών για υψηλής ποιότητας περιβαλλοντικής εκπαίδευσης εμπειρία. Εντούτοις έχει διαπιστωθεί ότι στο διαφημιστικό υλικό συχνά δίνεται πολύ λίγη έμφαση στην περιβαλλοντική εκπαίδευση.
Απαραίτητο είναι το μάρκετινγκ να ακολουθεί την ολιστική προσέγγιση Η οικοτουριστική δραστηριότητα θα πρέπει να ακολουθεί και να γίνεται σε συμφωνία με τα σχέδια διαχείρισης των φορέων των προστατευόμενων περιοχών. Το στοίχημα στο μάρκετινγκ είναι να υπάρξει συμφωνία ανάμεσα στα προιόντα που παρέχει ο οικοτουρισμός και στις ανάγκες/προσδοκίες των επισκεπτών σε πλαίσια που ορίζει η διαθεσιμότητα των πόρων στην εκάστοτε περιοχή (άνθρωποι, υποδομές κλπ).
Αδυναμίες στο μάρκετινγκ του οικοτουρισμού Αποτελεί νέο πεδίο του μάρκετινγκ και χρειάζεται βελτίωση. Αυτό θα γίνει αυξάνοντας τη μελέτη και την ανάλυση της - βιοχωρητικότητας και των τοπικών κοινωνιών - Βελτιώνοντας την εκπαίδευση των οικοξεναγών και του υλικού ώστε να παρέχεται υψηλής ποιότητας εμπειρία
Σύμφωνα με στοιχεία που επικεντρώθηκαν στις προσδοκίες των επισκεπτών διαπιστώθηκε ότι δίνουν έμφαση σε - υποδομές που είναι συμβατές με το περιβάλλον - πρακτικές που προστατεύουν την υποβάθμιση του περιβάλλοντος - διαβεβαίωση ότι οι ξεναγοί θα έχουν τη διάθεση και τη γνώση να απαντήσουν στις ερωτήσεις/απορίες τους Δίνουν πολύ περισσότερη σημασία σε - τοπική διασκέδαση - τοπικές ενδυμασίες - Ελκυστικά υλικά
Παροχή εκπαιδευτικού υλικού στους οικοτουρίστες είναι πολύ σημαντικό κομμάτι του οικοτουρισμού και στη πλειονότητα των περιπτώσεων το επίπεδο γνώσης που προσφέρεται δεν είναι ικανοποιητικό. Σε αυτό πρέπει να επενδύσει το μάρκετινγκ. Παροχή υψηλής ποιότητας εμπειρία σε περιορισμένο αριθμό ατόμων σημαίνει υψηλότερη τιμή. Ο οικοτουρισμός πρέπει να είναι supply driven και όχι demand-driven. Υπάρχουν 3 τρόποι ο οικοτουρισμός να είναι επικερδής: 1. Αυξάνοντας το μέγεθος των ομάδων των οικοτουριστών 2. Αυξάνοντας τον αριθμό των οικοτουριστικών προορισμών 3. Χρεώνοντας υψηλότερες τιμές H διαχείριση του κόστους είναι το μέσο ώστε οι απαιτήσεις να περιορίζονται στα όρια της βιοχωρητικότητας του περιοχής
Αν πάλι παρά το υψηλό κόστος, η ζήτηση είναι μεγάλη υπάρχουν άλλοι τρόποι όπως πχ. Η υποχρεωτική παρακολούθηση κάποιων διαλέξεων πριν το ταξίδι ή επιλογή των τουριστών μέσω κλήρωσης. Το τελευταίο λειτουργεί αποδοτικά στα εθνικά πάρκα της Αμερικής. Μέρος των εσόδων από τους τουρίστες μπορεί να επενδυθούν στη βελτίωση της ζωής των τοπικών κοινωνιών ή στη διατήρηση του περιβάλλοντος,(π.χ. τροπικά βροχερά δάση) γεγονός που ικανοποιεί πολύ τους οικοτουρίστες. Η αποθάρρυνση των επισκεπτών, λόγω του ότι ο οικοτουρισμός σχετίζεται με «έναν σπάνιο πόρο» λέγεται demarketing
Μέθοδοι demarketing Αύξηση της τιμής όσο ο χρόνος διαμονής στον προορισμό αυξάνεται Δημιουργία μιας σειράς από αλληλουχία γεγονότων ώστε να περιορίζεται η δυνατότητα συμμετοχής στην εμπειρία Προώθηση του προιόντος μόνο σε εξειδικευμένα μέσα Προώθηση της σημαντικότητας και της αναγκαιότητας προστασίας της περιοχής με τη λιγότερη δυνατή επιβάρυνση μέσω εκπαίδευσης του κοινού Επισήμανση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης που θα προκύψει από το μεγάλο αριθμό επισκεπτών Επισήμανση των δυσκολιών που αφορούν στην πρόσβαση στη περιοχή
Εργαλεία διαχείρισης Υψηλού Οικοτουριστικού φορτίου -χωρικοί ή χρονικοί περιορισμοί του αριθμού των επισκεπτών (π.χ. περιορισμός στον αριθμό των ημερών που θα διαμείνουν, τον αριθμό των βαρκών κλπ) -περιορισμός στον αριθμό των επισκεπτών όταν αυτοί συγκροτούν ομάδα (π.χ. αρ. ατόμων που κατασκηνώνουν μαζί, αριθμ. Ατόμων που καταδύονται σε κορραλιογενείς υφάλους) - προεγγραφή (συνηθισμένο σε κατασκηνωτικούς χώρους, κοντά σε ποτάμια, ιστορικούς χώρους και μονοπάτια πεζοπορίας). Πλεονέκτημα η καλύτερη οργάνωση σε ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό
- Πρόσβαση μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές της προστατευόμενης περιοχής (σχετίζεται με τη προστασία βιοτόπων ζώων της άγριας πανίδας) - Παρεμπόδιση πρόσβασης σε ομάδες με συγκεκριμένες δραστηριότητες (π.χ. κυνήγι) - σχεδιασμός ταξιδιού (χρονοδιάγραμμα δράσεων όπως ράφτινγκ, περιήγηση στην άγρια ζωή ) - ύπαρξη φρακτών (παρεμπόδιση πρόσβαση σε ευαίσθητες περιοχές) - ζώνωση και κλιμάκωση στην επιτέλεση δραστηριοτήτων από τους τουρίστες σε αυτές
Συμπερασματικά - o οικοτουρισμός χρειάζεται υποδομή ανεπτυγμένη με ιδιαίτερη ευαισθησία προς το περιβάλλον - ρυθμίζεται όχι με βάση την απαίτηση των ενδιαφερομένων αλλά τους πόρους του εκάστοτε προορισμού. Η φιλοσοφία είναι λίγοι τουρίστες με πιθανά υψηλότερο κόστος ανά τουρίστα - είναι απαραίτητη η εκτίμηση της βιοχωρητικότητας της εκάστοτε περιοχής που περιλαμβάνει αποτίμηση περιβαλλοντική, κοινωνική και πολιτισμική. Τα δύο τελευταία πρέπει να γίνονται με τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας που θα θέτει τι είναι σημαντικό πολιτισμικά και κοινωνικά. Χρειάζεται χρόνος που πρέπει να σπαταληθεί επί τόπου ώστε να γίνει αποτίμηση των παραπάνω
- στηρίζεται σε μια φιλική προς το περιβάλλον συμπεριφορά από τους ξεναγούς και τους τουρίστες αλλά υπάρχει βαθιά πίστη ότι η συμπεριφορά των εμπλεκομένων μπορεί να τροποποιηθεί διαμέσου της εκπαίδευσης-παιδείας και της κινητοποίησης-ενημέρωσης. Ο πιο παραγωγικός και από άποψη κόστους, μέθοδος προώθησης είναι στόμα με στόμα και μέσω ιστοσελίδας (π.χ. το 67% των Αμερικανών το 2003 έψαξε, σχεδίασε και αγόρασε ταξίδι μέσω του δικτύου) - ένας ευχαριστημένος τουρίστας θα επιλέξει το ίδιο γραφείο και την επόμενη φορά που θα θέλει μια αντίστοιχη εμπειρία και αυτό μειώνει το κόστος της προώθησης
Παράδειγμα Belize είναι χώρα της Κεντρικής Αμερικής γνωστή για τους κοραλλιογενείς υφάλους και τις μοναδικές ευκαιρίες κατάδυσης. Τα τελευταία χρόνια έγινε προσπάθεια ανάπτυξης του οικοτουρισμού.. Έγινε εκτίμηση του τι σημαίνει οικοτουρισμός από τη μεριά των επισκεπτών. Με βάση μελέτη διακρίθηκαν 4 τύποι οικοτουριστών: - Nature Escapists - Ecotourists - Comfortable Naturalists - Passive Players Οι δύο πρώτες ομάδες ήταν οι πιο δραστήριες. Οι ecotourists εμφάνισαν τη μεγαλύτερη επιθυμία να ξεφύγουν, να μάθουν για τη φύση, να συμμετέχουν σε δραστηριότητες ωφέλιμες για την υγεία και ανταποκρίνονταν θετικά στη συντροφικότητα και στη συνοχή της ομάδας
Κάθε μια ομάδα απαιτεί διαφορετικές υποδομές λόγω των διαφορετικών δραστηριοτήτων εκτός ίσως από τους nature escapists και ecotourists που εμφάνισαν ομοιότητες. Αρα η προώθηση του οικοτουριστικού προιόντος θα πρέπει να αλλάζει μερικώς ανάλογα με το σε ποια ομάδα τουριστών απευθύνεται
Βιβλιογραφία S. Wearing & J. Neil (2009) Marketing ecotourism: Meeting and shaping expectations and demands. In: S. Wearing and J. Neil (Eds), Ecotourism. Impacts, Potentials and Possibilities? Second edition, Elsevier. pp. 170-195. D.A. Fennel (2002) Programme implementation. In: D.A. Fennel (Ed), Ecotourism Programme Planning. CAB International, pp. 175-193. S. Backman, J. Petrick and B.A. Wright (2001) Management tools and techniques: an intergrated approach to planning. In D.B. Weaver (Ed), The Encyclopedia of Ecotourism, CAB International, pp. 451-462. Παράδειγμα προώθησης οικοτουριστικού προορισμού: http://www.thenmalaecotourism.com/thenmala.html