Η βια στην ψυχοθεραπεια

Transcript

1 Η βια στην ψυχοθεραπεια Ζ βηα αζθεηηαη κε πνιινπο ηξνπνπο. Δλαο, γηα ηνλ νπνην ζα ζαο κηιεζσ ζεκεξα, θαη ν νπνηνο απαληαηαη ζηελ ςπρνζεξαπεηα ζπρλα, θαη κε ηδηαηηεξε πηεζηηθνηεηα, εηλαη εθεηλνο ν ηξνπνο πνπ απνδηδεηαη κε ηε ιεμε "βηαδνκαη". Βηαδνκαη ζα πεη θαη βηαδνκαη. Πξνθεηηαη γηα κηα ηδηαδνπζα βηα, θαζσο δελ κνπ αζθεηηαη απν θαπνηνλ αιιν αλζξσπν αιια (βηαδ-νκαη...) απν ηνλ ηδην ηνλ εαπην κνπ. Θαη εδσ παιη ζα αζρνιεζνπκε κε κηα κνλν εθδνρε ηεο βηαζπλεο, κε απηελ πνπ εθθξαδεηαη ζηελ εξσηεζε "Τη λα θαλσ;". Γηα λα δηεπθξηληζσ ην πσο ε εξσηεζε "Τη λα θαλσ;" ηηζεηαη κεζα απν κηα βηαζπλε ε νπνηα βηαδεη, επηηξεςηε κνπ λα μεθηλεζσ νρη απν ηελ ςπρνζεξαπεηα αιια απν ελα θαηλνκελν ηεο επνρεο καο. Δηλαη κηα επνρε πνπ θαζηζηα ηε δσε κηα, νπσο ζπλεζηζηεθε λα ιεγεηαη, vita activa, δσε ηεο ελεξγεηαο θαη ηεο πξαμεο, θαη ηνλ αλζξσπν animal laborans, ην δσν πνπ αληηιακβαλεηαη ηε ζρεζε ηνπ κε ηα πξαγκαηα, κε ηνπο αιινπο θαη κε ηνλ εαπην ηνπ πξσηηζησο σο πξαμε θαη εξγν. Απην δελ πεξηνξηδεηαη ζηηο επαγγεικαηηθεο δξαζηεξηνηεηεο. Κελ μερλακε π.ρ. νηη εδε ν Freud πνιιεο θνξεο αληη γηα "νλεηξν" ιεεη "Traumarbeit", "εξγν ηνπ νλεηξνπ", θαη αληη γηα "πελζνο" "Trauerarbeit", "εξγν ηνπ πελζνπο". Δπεμεξγαδνκαζηε ηηο ζρεζεηο καο, θαιιη-εξγνπκε ηνλ εαπην καο, "δνπιεπνπκε" ηα πξνβιεκαηα καο. Γηα ην animal laborans θαζε ηη παξνπζηαδεηαη κε ηε κνξθε ηεο δηεξγαζηαο. Τνπο ηειεπηαηνπο αησλεο ν ηνπνο ηεο vita activa εηρε ηε κνξθε απν ελα ξηγθ ηνπ κπνμ: ελαο ζηελνο ρσξνο, κε ηνπο κνλνκαρνπο εγθισβηζκελνπο ζηα ζρνηληα ηνπ, νπνπ ν ελαο ζα επηθξαηεζεη θαη ν αιινο ζα πεζεη θαησ. Τν ξηγθ επαηξλε ηε κνξθε ηνπ ζεξκνπ θαη ςπρξνπ πνιεκνπ ζηε δηεζλε ζθελε, ηεο παιεο ησλ ηαμεσλ ζηελ

2 θνηλσληα, ηεο θαηαπηεζεο ηνπ εξγαηε απν ηνλ αθεληε ζηε δνπιεηα, ηεο επηβνιεο ηνπ αληξα ζηε γπλαηθα ζηνλ γακν, ηεο "δηαπιαζεο ησλ παηδσλ" ζηελ νηθνγελεηα, νπσο ιεγνηαλ ελα ζρεηηθν πεξηνδηθν ηεο επνρεο. Ζ βηα εηαλ πξνζσπηθε: ππεξρε ελαο αληηπαινο, ελαο ερζξνο, θαπνηνο πνπ κε ακθηζβεηνπζε, θαη ην ζεκα εηαλ αλ ζα ππαξμσ εγσ, ε απηνο. Ζηαλ ε επνρε ηνπ homo homini lupus, νπνπ γηα ηνλ αλζξσπν ν αλζξσπνο εηαλ ιπθνο. Σηελ ςπραλαιπζε εθθξαζηεθε π.ρ. ζηε κνξθε ηεο ζπγθξνπζεο αλακεζα ζηηο ελνξκεζεηο θαη ηε ιεγνκελε "αξρε ηεο πξαγκαηηθνηεηαο", ζηε κνξθε ηνπ "νηδηπνδεηνπ ζπκπιεγκαηνο" σο αγσλα παηεξα θαη γηνπ κερξη ζαλαηνπ. Ζ ςπραλαιπζε εηαλ "αλαιπζε ησλ αληηζηαζεσλ" νη νπνηεο επξεπε λα θακθζνπλ θαη ν αλαιπνκελνο λα "πεηζηεη", νπσο γξαθεη ν Freud, γηα ηηο εξκελεηεο ηνπ ζεξαπεπηε ηνπ. Σηνλ αησλα καο ν ηνπνο ηεο vita activa κεηαηηζεηαη, αξγα θαη ζηαζεξα, απν ηε κνξθε ηνπ ξηγθ ζ' απηελ ηνπ απηνθηλεηνδξνκνπ. Ο απηνθηλεηνδξνκνο, απν ηελ θαηαζθεπε ηνπ, θαη εθνζνλ δελ ππαξρεη κπνηηιηαξηζκα, εηλαη κηα αλνηρηε πηζηα. Σνπ επηηξεπεη, θαη ζε πξνηξεπεη καιηζηα, λα γθαδαξεηο νζν παεη. Ορη κνλν δελ παξεκβαιιεη πεξηνξηζκνπο, αιια ε ειιεηςε νξησλ, ε απεξαληε επζεηα, ν αλνηρηνο ηνπ νξηδνληαο δξα ζρεδνλ ζαλ ξνπθερηξα πνπ ζε παξαζεξλεη ζηε δηλε ηεο θαη ζε θαλεη λα ιεο: "Θη αιιν! Θη αιιν!". Κεξηθα παξαδεηγκαηα ηνπ πσο ε θηγνπξα ηνπ απηνθηλεηνδξνκνπ θαζνξηδεη ηε δσε καο: - Σηε ζεζε ηνπ "Κεο ζηελ ππνγεηα ηελ ηαβεξλα, κεζ' ζε θαπλνπο θαη ζε βξηζηεο..." εξρεηαη ην απνιπην μεζαισκα ζηα κπνπδνπθηα, ζηηο ζπλαπιηεο, ζηα θιακπ, ζην γεπεδν.

3 - Σηε ζεζε ηνπ θξνληκνπ λνηθνθπξε θαη ηνπ κεηξεκελνπ αλζξσπνπ εξρεηαη ε απιεζηηα γηα ρξεκαηα, επηηπρηα, απνιαπζε, αζθαιεηα, πγεηα, νκνξθηα, λενηεηα. - Σηε ζεζε ηεο παηδαγσγηθεο σο ηηζαζεπζεο ηεο παηδηθεο θπζεο εξρεηαη ην "νια γηα ην παηδη". Δδσ ε vita activa εηλαη κηα πξαθηηθε δσεο δηρσο αληηπαιν. Θαιπηεξα, ν αληηπαινο εηλαη κνλν ελδηακεζνο ζηαζκνο γηα ηε ζπλερεηα. Θαη γηα πνηα βηα κηιακε ηνηε; Τν "Θη αιιν! Θη αιιν!" εηλαη ζαλ ελα ληνπαξηζκα. Ξεθηλα εδε κε ηνλ πξσηλν θαθε. Θαιεηζαη λα μεπεξλαο ηνλ εαπην ζνπ ζπλερεηα. Δκπξνο ζηνλ αλνηρην νξηδνληα ησλ απεξηνξηζησλ δπλαηνηεησλ, ε βηαζπλε, θαη ε βηα ηεο, εηλαη εγγεγξακελε ζηνλ ηξνπν δσεο. Πξνθεηηαη γηα ελαλ ηξνπν δσεο νπνπ θαλεηο εηλαη νινηεια επαθεκελνο, θαη εθηεζεηκελνο, ζηνλ εαπην ηνπ. Τν δεηεκα εηλαη ην πσο θαλεηο κε ην κνλνζεζην ηνπ, γηα λα δαλεηζησ κηα ιεμε απν ηε "θνξκνπια 1", ζα πξνρσξεζεη κπξνζηα, ζα μεπεξαζεη ην ξεθνξ ηνπ μαλα θαη μαλα. Ζ βηα ηεο ζπγθξνπζεο ζηελ πξνεγνπκελε επνρε, ε ληθε θαη ε εηηα, δελ εηλαη πιενλ απηνζθνπνο αιια ηηζεηαη ζηελ ππεξεζηα ηεο ιαηκαξγηαο θαη ηεο απιεζηηαο πνπ πξνζηδηαδεη ζηε ζεκεξηλε επνρε θαη ερεη, ζηε κνξθε ηεο βηαζεο θαη ηνπ ληνπαξηζκαηνο, ηε δηθε ηεο ηδηαηηεξε βηαηνηεηα. Αληηζηνηρα δηακνξθσλνληαη νη δηαηαξαρεο ηνπ 21νπ αησλα. Πξνθεηηαη γηα αλζξσπνπο πνπ επαλσ ζηελ πηζηα ησλ απεξηνξηζησλ δπλαηνηεησλ ερνπλ "θιαηαξεη": ην burnout, ε δηαηαξαρε ειεηκκαηηθεο πξνζνρεο θαη ππεξθηλεηηθνηεηαο, νη νξηαθνη, νη θαηαζιηςεηο. To burnout ζα εηαλ θαπνπ ην αδεηαζκα ηεο κπαηαξηαο εθεη πνπ θπξηαξρεη ην παξαδεηγκα ηνπ "duracell". Ζ δηαηαξαρε ειεηκκαηηθεο πξνζνρεο θαη ππεξθηλεηηθνηεηαο, ΓΔΠΥ, κπνξεη λα ελλνεζεη σο απνδηνξγαλσζε εκπξνο ζ' απην πνπ ζηε γισζζα ησλ ππνινγηζησλ θαιεηηαη "multitasking", ε ηαπηνρξνλε αζθεζε πνιισλ δξαζηεξηνηεησλ. Ζ νξηαθε δηαηαξαρε κπνξεη λα ελλνεζεη σο ε θαηαξξεπζε ελνο εαπηνπ ππεξηξνθηθνπ, πνπ ερεη ζπλζιηβεη απν ην

4 ηδην ην δηθν ηνπ ππεξβαξν. Ζ θαηαζιηςε, ην "δελ κπνξσ", εηλαη λνεηε βαζηθα κνλν ζ' ελαλ θνζκν ζηνλ νπνην θαλεηο κπνξεη, ππνηηζεηαη, ηα παληα. 1 Σ' απηελ ηελ νπηηθε νη πειαηεο καο εηλαη ζε κεγαιν βαζκν νη losers, νη αλεπαξθεηο, απηνη πνπ δελ ηα βγαδνπλ πεξα, ερνπλ κεηλεη πηζσ, ερνπλ εμαληιεζεη, απνηπρεη, σο πξνο ηνπο ζηνρνπο θαη ηηο επηδησμεηο ηνπο, εηηε ζηε δνπιεηα ηνπο εηηε ζηηο ζρεζεηο ηνπο εηηε νπνπδεπνηε. Θαη ην πην ζπλεζηζκελν ηνπο εξσηεκα εηλαη ην - "Τη λα θαλσ;" Οπσο ηνληζα θαη ζηελ αξρε, απην εηλαη ην εξσηεκα θαη απηε εηλαη ε πξννπηηθε ηεο ιπζεο ζηελ επνρε θαη ζην πεδην ηεο vita activa. Απην εηλαη βεβαηα θαη ην θαηξην δεηεκα γηα ηνπο ζεξαπνληεο. Οη πεξηζζνηεξεο ςπρνθαξκαθνινγηθεο θαη ςπρνζεξαπεπηηθεο κεζνδνη ζπληζηνπλ αθξηβσο απαληεζεηο ηνπ, θαη κε ηνλ ελαλ ε ηνλ αιινλ ηξνπν, ακεζα ε εκκεζα, ιελε: "Θα θαλεηο απην..." Ο δξνκνο ηνπ "θαλσ" εηλαη ζρεδνλ ν κνλνο πνπ μεξνπκε, παζρνληεο θαη ζεξαπνληεο. Οκσο κε πνηνλ ηξνπν ππαξρεη ζην "θαλσ" πνπ δεηαεη ν παζρσλ, θαη πνπ πξνηεηλεη ν ζεξαπεπηεο, κηα βηαζπλε; Κε πνηνλ ηξνπν απην ην "θαλσ" αζθεη βηα; Αο παξνπκε θαηαξρελ ηνλ παζρνληα πνπ βξηζθεηαη ζε απνξηα, ζε αδηεμνδν, ζε απνγλσζε. "Τη λα θαλσ;" ξσηαεη, ε, απνηεηλνκελνο ζ' εκαο: "Θαλε θαηη!". Εεηαεη απν εκαο λα θαλνπκε θαηη πνπ κε ηνλ ελαλ ε ηνλ αιιν ηξνπν ζα ηνλ απαιιαμεη απν ηελ απνξηα, ην αδηεμνδν, ηελ απνγλσζε. "Γελ αληερσ!", ιεεη. Κεξηθεο θνξεο πνπ εηπρε λα αθνπζσ απηελ ηελ επηθιεζε, απαληεζα θαπνπ σο εμεο: 1 Ζ ζπδεηεζε ησλ παξαπαλσ επνρηθσλ αιιαγσλ αθνινπζεη ηνλ Byung-Chul Han, Müdigkeitssgesellschaft, Berlin 2010

5 "Τν 'δελ αληερσ' δελ ην ιεηε νινθιεξνο / νινθιεξε. Αλ ην ιεγαηε πξαγκαηη, αλ πξαγκαηη δελ αληεραηε, αλ πξαγκαηη δελ πεγαηλε αιιν, ηνηε θαηη ζα αιιαδε. Οκσο αληερεηε αθνκα, κελεηε ζηα ηδηα. Ζ θαηαζηαζε, κ' νιν ην βαζαλν ηεο, ερεη θαηη ην νηθεην, εηλαη ζαλ νηθνο, ζαλ ζπηηη, ην ζπηηηθν ζαο. Αλ θαη νηαλ εξζεη ε σξα πνπ δελ ζα αληερεηε πξαγκαηηθα, ζα αλνημεηε ηελ πνξηα θαη ζα βγεηηε απν ην ζπηηη, νηη θαη λα ζεκαηλεη απην. Αθνκα δελ εηζηε εθεη." Σηελ ςπρνζεξαπεηα, θαη νρη κνλνλ εδσ, απην ην ηη λα θαλσ, λα θαλσ θαηη, εηλαη ζρεδνλ παληα αθαηξν, αηνπν γηαηη θαλεηο ην ιεεη εηηε ρσξηο λα ερεη ηδεα γη' απην ην θαηη, εηηε ερνληαο ππνςε ηνπ κηα εηθνλα ηνπ πνπ εηλαη αθεξεκελε, δειαδε καθξηλε. Σ' απηεο ηηο πεξηπησζεηο ην λα πεηαμεη ηηο παληνθιεο ηνπ θαη λα βγεη ζηνλ δξνκν εηλαη ζαλ ελα αικα ζην θελν. Τν "λα θαλνπκε θαηη" ζα ζεκαηλε λα ρηηζνπκε κηα γεθπξα παλσ απν ην θελν, λα γεθπξσζνπκε ην πεξαζκα απν ηελ παξνπζα θαηαζηαζε ζε κηαλ αιιε, εηηε αγλσζηε εηηε θαληαζηηθε. Οκσο ηεηνηεο θαληαζηηθεο γεθπξεο ρηηδεη πνιιεο θνξεο θαη ν ζεξαπεπηεο. Ζ ζεξαπεπηηθε θηινδνμηα πξνζβιεπεη ζε κηα αηζηα εθβαζε πνπ αθνκε δελ εηλαη εδσ. Τα πνηθηια κνληεια, θαη νη ζεξαπεπηηθεο κεζνδνη πνπ ηα ζπλνδεπνπλ, εηλαη νδηθνη ραξηεο πνπ ππνζρνληαη κηα ηεηνηα κεηαβαζε. Οη πνηθηιιεο παξεκβαζεηο, εξκελεηεο, ζπκβνπιεο, αζθεζεηο, coaching, πνιιεο θνξεο παηαλε κε ην ελα πνδη ζηε βαξθα ηεο παξνπζαο θαηαζηαζεο θαη κε ην αιιν πνδη ζε κηα βαξθα πεξα ζηελ εηθαδνκελε αθξε ηνπ ηνπλει θαη ζην ππνηηζεκελν θσο ηεο. Τνζν ν παζρσλ νζν θαη ν ζεξαπσλ, παξαζπξκελνη απν ηελ παξνξκεζε λα θαλνπλ, επηδεηνπλ θαηη πνπ εηλαη πξηλ ηεο σξαο ηνπ. Πξνηξερνπλ. Βηαδνληαη. Υθηζηαληαη ηελ ηδηα βηα ζηελ νπνηα εηλαη εθηεζεηκελν ην εκβξπν πνπ ζα βξεζεη πξνσξα εμσ απν ηελ θνηιηα ηεο καλαο ηνπ. Δηλαη, εζησ αθαλεζηεξα, ε ηδηα βηα ζηελ νπνηα εθηηζεηαη ε γπλαηθα πνπ βηαζζεθε, αιια, επηηξεςηε κνπ λα πσ, θαη ν βηαζηεο ηεο, νπνπ δειαδε

6 ελα "θαλσ" ειαβε ρσξα αγλνσληαο, πεξηθξνλσληαο ην αλ θαη θαηα πνζν εηρε σξηκαζεη ν ρξνλνο γη' απηελ ηελ πξαμε. Παξνιαπηα νη ςπρνζεξαπεηεο, αλεμαξηεησο ζρνιεο θαη θαηεπζπλζεο, ζπρλα θαλνπλ θαιν. - Δλα θπην κπνξεη λα βιαζηεζεη θαη παξα ηα ιηπαζκαηα πνπ ηνπ βαδνπκε. Ο αλζξσπνο πνπ εξρεηαη ζ' εκαο δελ βξηζθεηαη θνληα ζηελ αιιαγε θαη ζηε ιπζε, θαη ζηελ πξαγκαηηθνηεηα δελ ερεη ηδεα πσο κπνξεη λα εηλαη απηε, θαζσο ην αηηεκα ηνπ εηλαη ζπλεζσο κεξνο ηνπ πξνβιεκαηνο ηνπ. Βξηζθεηαη ζην αδηεμνδν ηνπ θαη εκπξνο ζ' απην ην αδηεμνδν θεξεηαη κ' ελαλ νξηζκελν ηξνπν - αληηζηεθεηαη πεθηνληαο επαλσ ζηνλ ηνηρν ηνπ, ζπαξηαξαεη ζαλ ςαξη ζην δηρηπ ηνπ, απειπηζκελνο ερεη παξαηηεζεη, θαηεγνξεη ην ελα θαη ην αιιν γηα ηελ θαηαζηαζε ηνπ, θαηεγνξεη εκελα πνπ δελ ηνλ βνεζσ θιπ. Δδσ βξηζθεηαη. Ο ζεξαπεπηεο ζα κπνξνπζε λα κελ βηαδεηαη αιια λα πεξηκελεη. Θαη κπνξεη, κε ηελ ηερλε ηνπ, λα ελζαξξπλεη θαη ηνλ παζρνληα, λα πεξηκελεη. Ιεσ κε ηελ ηερλε ηνπ, γηαηη εδσ δελ πξνθεηηαη γηα δηδαζθαιηα θαη γηα ζπκβνπιεπηηθε αιια γηα ην ηδην ην δσληαλν ηνπ παξαδεηγκα ζηελ σξα ηεο ζπλεδξηαο θαη ζηελ κεηαμπ ηνπο επηθνηλσληα. Πεξη-κελσ ζα πεη θαηαξρελ κελσ ζηα πεξημ - κελσ ζηα ινγηα θαη ζηηο ζησπεο ηνπ, δελ ηα αληηιακβαλνκαη σο πιηθν κε ην νπνην πξεπεη θαηη λα θαλσ, σο εξγαιεην γηα λα θηαζσ θαπνπ αιινπ, ζε κηα πξννδν, ζε κηα αιιαγε, ζε κηα βειηησζε. Οκσο νζν πεξηζζνηεξν κελνπκε ζηα ινγηα θαη ζηηο ζησπεο ηεο ζεξαπεπηηθεο ζπλαληεζεο, ηνζν πεξηζζνηεξν ραλεηαη ε βηαζπλε, ηνζν πεξηζζνηεξν ηα αδηεμνδα ραλνπλ ηελ πηεζηηθνηεηα θαη ην βαξνο ηνπο. Ζ ζπλαληεζε καο δελ εηλαη πηα επηηειεζε εξγνπ θαη επεμεξγαζηα ησλ πξνβιεκαησλ αιια κελνπκε ζηνλ ηνπν πνπ εηκαζηε. Δρνπκε ρξνλν, απεηξν ρξνλν. Σρεδνλ μερλακε πσο ν ελαο εηλαη ζεξαπεπηεο πνπ θαιεηηαη λα ζεξαπεπζεη θαη ν αιινο

7 αζζελεο πνπ δεηαεη λα γηλεη θαια. Δρνπκε αθεζεη ηνλ απηνθηλεηνδξνκν θαη ηελ νδηθε βνεζεηα θαη πεξηδηαβαηλνπκε ην ηνπην. Θαη πξνζερνπκε πξαγκαηα πνπ πηζσ απν ην παξκπξηδ, θαη ζηξακκελνη κε παξσπηδεο πξνο ηνλ ζθνπν καο, νπηε θαλ ζα δηαλννπκαζηαλ. Κηιακε, ζσπαηλνπκε δηρσο πξννπηηθε. Οηαλ αθνπσ δελ θαλσ θαηη, π.ρ. δελ κεηαθξαδσ ηα ινγηα ηνπ ζηε γισζζα ελνο κνληεινπ θαη, νηαλ κηισ, παιη δελ θαλσ θαηη, π.ρ. δελ κεηαθξαδσ ηε γισζζα ηνπ κνληεινπ κνπ ζηελ θαζνκηινπκελε γηα λα ηνπ κηιεζσ. Γελ θαλσ ζπλδεζεηο, ζπγθξηζεηο. Γελ θαλσ, νπσο ιεκε, παξεκβαζεηο, νπνπ ην "θαλσ" ζα εηαλ εδσ: επεκβαηλσ, παξεκβαηλσ, θεξλσ απν αιινπ θαηη πνπ ζα δξαζεη, ζα επηδξαζεη ζηα πξνεγνπκελα. Γηα λα ην πσ κε κηα ιεμε, δελ ζθεθηνκαη. Πεξηκελσ. Τα ινγηα κνπ, νηαλ κηισ, μεπεδνπλ ζαλ απν κνλα ηνπο, νπσο ελα ππνγεην ξεπκα πνπ θαπνηα ζηηγκε ζα βξεζεη ζ' ελα αλνηγκα ηνπ εδαθνπο, θαη ζα αλαβιπζεη. Οκσο ην ηδην ζεκαληηθεο εηλαη νη ζησπεο. Τηο πξναιιεο κηα γπλαηθα κνπ εηπε πσο μππλεζε λσξηο, κε κηα βαξηα δηαζεζε, θαη κεηα ζπκεζεθε πσο ζεκεξα ζα εξρνηαλ ζε κελα θαη ραξεθε. Τελ ξσηεζα ηη ππαξρεη ζ' εκελα, ζ' απηνλ ηνλ ρσξν πνπ ηελ εθαλε λα ραξεη. Δδσ, εηπε, νια βαξαηλνπλ ιηγνηεξν, ζαλ "θαη ηη εγηλε...", νρη κε ηελ ελλνηα ηεο ππνηηκεζεο θαη ηεο αδηαθνξηαο, αιια εηλαη πην ειαθξα. Αλαθεξζεθε ζε κηα ζπλαληεζε καο πξηλ ιηγεο εβδνκαδεο νπνπ κεηα απν ιηγν ζσπαζακε θαη νη δπν γηα νινθιεξε ηελ σξα. Ζηαλ, ιεεη, ζαλ λα θαζνκαζηαλ ακηιεηνη δηπια ζηε ζαιαζζα, ραιαξα θαη εζπρα. Θαπνηε θαη ε ζησπε αλεθεη ζε ν,ηη εδσ ζα πεη "πεξηκελσ". Κεξηθεο θνξεο ινηπνλ, θαηα ελαλ ζαπκαζην ηξνπν, θαπνηα κεξα αλαθαιππηεη θαλεηο πσο ην αγρνο θαη ε θαηαζιηςε θαη ην νπνην βαζαλν δελ πθηζηαληαη πιενλ. Γελ ερνπκε θαλεη θαηη, αιια, αλ κπνξσ λα ην δηαηππσζσ εηζη, ε κεηαζηξνθε απν ηε βηαζε ζηελ παξακνλε θαηη καο εθαλε. Ηζσο πξνθεηηαη γηα σξεο ζαλ θη απηεο γηα