Η ψυχαναλυση στο τελος της Μεταυυσικης και η ελληνικη νοηση

Transcript

1 Η ψυχαναλυση στο τελος της Μεταυυσικης και η ελληνικη νοηση ηνλ δηαινγν "Θεαηηεηνο" γξαθεη ν Πιαησλ: "Λαια γαξ θηινζνθνπ ηνπην ην παζνο, ην ζαπκαδεηλ. Οπ γαξ αιιε αξρε θηινζνθηαο ε απηε." Ιαη ν Αξηζηνηειεο ζην "Λεηα ηα Φπζηθα": "Δηα γαξ ην ζαπκαδεηλ νη αλζξσπνη θαη λπλ θαη ην πξσηνλ εξμαλην θηινζνθεηλ." Οκσο ν ζαπκαζκνο, ην "παζνο" ησλ ειιελσλ θηινζνθσλ, δελ πθηζηαηαη απνιπηα. Ο Πιαησλ θαη ν Αξηζηνηειεο, επαθηεκελνη ζηνλ ζαπκαζκν, ζπλακα εξρνληαη ζε αλαθνξα πξνο ηελ πεδνηεηα. Απην δεηρλεηαη, κεηαμπ ησλ αιισλ, ζηνλ ηδην ηνλ ινγν ηνπο. Εδσ εηλαη πνπ θαλεη ηελ εκθαληζε ηνπ ν ιεγνκελνο "πεδνο" ινγνο, εδσ ζπληειεηηαη ην απνθαζηζηηθν βεκα πξνο ηελ θαηαιπζε εθεηλεο ηεο κερξη ηνπδε ρζνληαο ελνηεηαο πνηεζεο, κνπζηθεο θαη ρνξνπ ε νπνηα, νπσο ην δηεθξηλε ν Θξαζπβνπινο Γεσξγηαδεο, ζπληζηα ην ηδηαηηεξν ηνπ πξσηνπ ειιεληθνπ ινγνπ. ην αληηζεηηθν δεπγνο ζαπκαζκνπ θαη πεδνηεηαο πθεξπεη ν πιαησληζηηθνο ρσξηζκνο ηνπ θνζκνπ πνπ θπξηαξρεη ζηελ δπηηθε λνεζε, ηε Λεηαθπζηθε. Οκσο ζηελ πινπζηα πεξηζπιινγε εθεηλεο ηεο γισζζαο ιερζεθε απν ελαλ Πξν-πιαησληθν, ρσξηο παζνο θαη ζαπκαζκν, ελαο αιινο ινγνο γηα ην θηιην δεηεκα ηεο θηιν-ζνθηαο, ην ΟΦΟΜ: ΕΜ ΠΑΜΣΑ (Ηξαθιεηηνο). Εθηνηε ραζεθε, καδη κε ηε γισζζα πνπ ηνλ αξζξσζε Ο δηραζκνο ηνπ θνζκνπ ζηε Λεηαθπζηθε ραξαθηεξηδεηαη εθ ηνπ νηη ην ελα δηλεηαη σο ην αλσηεξν, σο αηηην, αξρε θαη ζεκειην, θαη ην αιιν σο ην θαησηεξν, σο επαθνινπζν, ππνηειεο θαη πεξηζηαζηαθν, θαη ε ζρεζε ηνπο θαζνξηδεηαη, κε αιινηε αιινλ ηξνπν, απν ηελ θπξηαξρηα θαη ηε ζπγθξνπζε, 1

2 ηελ αληηζεηηθνηεηα θαη ηε κεζνιαβεζε, νπνπ βεβαηα παληα εμαθνινπζεη λα επηδησθεηαη κηα ελνηεηα., νκσο απηε εηλαη πιενλ κνηξαηα δεπηεξνγελεο θαη ηξαπκαηηζκελε. Λε ηελ ειεπζε ηνπ νξζνινγηζκνπ ελα αιιν παθος θαζηζηαηαη γηα ηελ δπηηθε λνεζε θαζνξηζηηθν, απην ηεο certitudo, ηεο βεβαηνηεηαο. Οπσο νκσο ν ζαπκαζκνο δελ ππαξρεη παξα ζε αλαγθαζηηθε ζπδεπμε κε ηελ πεδνηεηα, εηζη θαη ε αγξα ηεο βεβαηνηεηαο εξρεηαη παληα καδη κε ηελ απεηιε ηεο ακθηβνιηαο. Ιη εδσ παιη απην εηλαη ηδηαηηεξα εθδειν ζηηο απαξρεο. Οη "Meditationes" ηνπ Descartes κηινπλ απν κνλεο ηνπο: "Οη ρζεζηλνη δηαινγηζκνη [νη νπνηνη αλαδεηνπζαλ θαηη αθινλεην θαη κνληκν ζηηο επηζηεκεο] κ εξημαλ ζε ηνζν κεγαιεο ακθηβνιηεο [...] νπσο κε κηα απξνβιεπηε πησζε ζε κηα βαζηα δηλε, βξηζθνκαη ζε ηεηνηα αλαηαξαρε πνπ δελ κπνξσ νπηε λα παηεζσ ζηαζεξα ζηνλ βπζν νπηε λ αλεβσ ζηελ επηθαλεηα." Σν παζνο ηεο βεβαηνηεηαο θαζηζηα ηνλ αλζξσπν αλνηθην θαη ζπλακα ηνλ πεξηνξηδεη ζην cogito, ζηελ δηαλνηα ηνπ σο ηελ αξρε, θαη απν εδσ ζην ππνινγηζηκν θαη ηειηθα ζην κεηξεζηκν ησλ πξαγκαησλ, ην νπνην θαη αλαιακβαλνπλ σο απνζηνιε ηνπο νη επηζηεκεο. Απηεο δηαδερνληαη πιενλ ηελ θηινζνθηα, ε νπνηα εηζη νινθιεξσλεη ηελ δηθε ηεο απνζηνιε. Οη επηζηεκεο παιη ζηελ πνξεηα ηνπο απνιεγνπλ ζ' ελαλ θνηλν ηνπν, απηνλ ηεο θπβεξλεηηθεο. Εδσ αλαγγειιεηαη κηα λεα επνρε. Δηνηη ζηελ θπβεξλεηηθε δελ πθηζηαηαη ν δηραζκνο ηνπ θνζκνπ πνπ εηλαη νηθεηνο ζηελ πιαησληζηηθε-κεηαθπζηθε παξαδνζε. Σσξα ηα παληα δηλνληαη σο πληρουορια, ρσξηο θακηα πεξαηηεξσ δηαβαζκηζε θαη αμηνινγεζε. Ο,ηη πξνβαιιεη σο απεηιε γηα ηελ νκνηνζηαζε ηνπ ζπζηεκαηνο δελ ππνηηκαηαη, δελ θαηαπνιεκαηαη, δελ αγλνεηηαη, δελ δηακεζνιαβεηηαη, αιια αληηζεησο ζπληζηα ηνλ αθξνγσληαην ιηζν ηνπ ηδηνπ ηνπ ζπζηεκαηνο θαζσο εθιακβαλεηαη σο απηε ηνπηε ε επαλαηξνθνδνηεζε ηνπ. Εδσ, γηα πξσηε θνξα θαη θαηα ηξνπν, κε ηελ ηδηαηηεξα ειιεληθε ζεκαζηα ηεο ιεμεο, "δεηλν", ην ΕΜ ΠΑΜΣΑ ηνπ Ηξαθιεηηνπ επαλεξρεηαη. 2

3 Εαλ ησξα ε ςπραλαιπζε ρξεηαδεηαη λα ελλνεζεη θαη λα επηηειεηηαη νπσο ηεο αξκνδεη ζηε ζεκεξηλε επνρε, δελ κπνξεη πιενλ λα θηλεηηαη ζηνλ ρσξν ηεο Λεηαθπζηθεο, ζηνπο δηραζκνπο ηεο θαη ζηηο εθαζηνηε απνπεηξεο ιπζεο ηνπο. Δελ κπνξεη πιενλ λα επηθαιεηηαη κηα αξρε, π.ρ. ηελ "αξρε ηεο εδνλεο", νπηε λα εκκελεη ζηε δηαζηαζε αηηηνπ θαη απνηειεζκαηνο νπηε λα παιηλσδεη αλακεζα ζηα αληηζεηηθα δεπγε ηνπ εζσηεξηθνπ θαη ηνπ εμσηεξηθνπ θνζκνπ, ηνπ βηνινγηθνπ-ζσκαηηθνπ θαη ηνπ ςπρηθνπ, ηεο ζπλεηδεζεο θαη ηνπ αζπλεηδεηνπ, ηνπ ππνθεηκελνπ θαη ηνπ αληηθεηκελνπ, ηεο θπζηνινγηθεο θαη ηεο παζνινγηθεο ζπκπεξηθνξαο, νπηε κπνξεη λα αξθεηηαη ζηελ παξαζηαζε ησλ αλζξσπηλσλ πξαγκαησλ κεζα απν ζπγθξνπζεηο θαη "ακπληηθνπο κεραληζκνπο". Σν δεηνπκελν ηεο ςπραλαιπζεο παξακελεη ν,ηη ν Freud απνθαιεη "βαζηθν θαλνλα". Ο αλαιπνκελνο, γξαθεη ν Freud, "δελ πξεπεη λα καο αλαθνηλσλεη κνλν απηα πνπ ιεεη ζθνπηκα θαη πξνζπκα [...] αιια θαη ν,ηη αιιν ηνπ παξερεη ε απηνπαξαηεξεζε ηνπ, ν,ηη ηνπ εξρεηαη ζηνλ λνπ, αθνκε θαη αλ ηνπ εηλαη δπζαξεζην λα ην πεη, αθνκε θαη αλ ηνπ θαηλεηαη αζεκαλην ε αθνκα θη αλνεην. Εθνζνλ κ απηελ ηελ νδεγηα κπνξεζεη θαη απνθιεηζεη ηελ απηνινγνθξηζηα ηνπ, καο παξερεη [...] ζθεςεηο, ηδεεο, κλεκεο [...]" Ο "βαζηθνο θαλνλαο" δελ κπνξεη πιενλ λα ηηζεηαη σο "βαζε", σο θαλνλαο ζπκπεξηθνξαο ηνπ πειαηε ζηελ σξα ηεο ςπραλαιπζεο. Σσξα ρξεηαδεηαη λα ελλνεζεη δηαθνξεηηθα. Θα δνπκε αξγνηεξα πσο. (Αο αθνπζνπκε απην ην νπνην ζπληζηα ηνλ "αλαιπνκελν" σο αλαιπνκελν ζηε ιεμε "πειαηεο", θαη απηελ ζηελ ρζνληα ζπγγελεηα ηεο κε ην ΠΕΚΑΖΩ, πιεζηαδσ. Ο πειαηεο ηνπ ςπραλαιπηε εηλαη ν πιεζηνλ, απηνο πνπ ηνλ πιεζηαδεη, θαη πιεζηαδνληαο ηνλ πιεζηαδεη ηνλ εαπην ηνπ.) Πεξαλ απηνπ ηα ινγηα ηνπ Freud, ζεκεξα, ζην ηεινο ηεο Λεηαθπζηθεο, καο ιεγνπλ νηη ν αλζξσπνο σο επη ην πιεηζηνλ, θαη δηρσο λα ην γλσξηδεη, 3

4 θηλεηηαη ζηνπο κεηαθπζηθνπο νξνπο ηνπ cogito, θαζσο ν "ζθνπνο" ηνπ, δειαδε εθεηλν πνπ ζπληζηα ηελ αξρε γηα ηα ινγηα θαη γηα ηα εξγα ηνπ, εηλαη ν,ηη απηνο ν ηδηνο ζεσξεη ζθνπηκν, εηλαη ηειηθα ην ηδην ην ζπλεηδεηα θαη ππνζπλεηδεηα εθθξαδνκελν subjectum κε ηηο αλαγθεο θαη ηηο επηζπκηεο ηνπ, ην εγσ σο ππνθεηκελν. Ο αλζξσπνο ηεο Λεηαθπζηθεο ερεη πξνηηκεζεηο, αμηνινγεη, επηιεγεη, εκπιεθεηαη ζε ακθηζπκηεο, δηιεκκαηα θαη ζπγθξνπζεηο. Η "απηνινγνθξηζηα" ηνπ δελ αθνξα απισο πξνζσπηθεο ηνπ αλαζηνιεο αιια θαζνξηδεηαη απν ηηο επηηαγεο κηαο θαπνηαο ξεηεο ε αξξεηεο κεηαθπζηθεο θνζκνζεσξηαο νπνπ αιια επηδησθνληαη θαη επηηξεπνληαη θαη αιια απνθεπγνληαη θαη απαγνξεπνληαη, αιια εηλαη επλντθα θαη εππξνζδεθηα θαη αιια απεηιεηηθα θαη απνξξηπηεα, αλαινγα κε ηηο εθαζηνηε πηνζεηνπκελεο αξρεο θαη αμηεο. Ο "βαζηθνο θαλνλαο" ηεο ςπραλαιπζεο, αθνπνκελνο ζεκεξα, θαιεη ηνλ αθνκα κεηαθπζηθα θηλνπκελν αλζξσπν λα ιπζεη απν κηα ηεηνηα "απηνινγνθξηζηα", και τοστο θα πει τωρα: λα αλαιαβεη ην ηεινο ηεο Λεηαθπζηθεο θαη λα γηλεη ν αλζξσπνο ν νπνηνο εηλαη, ζηελ επνρε ηνπ. Σν ηεινο ηεο Λεηαθπζηθεο εηλαη παιη πνπ αθελεη ρσξν θαη ζεκαηλεη ηελ σξα, πνπ θαιεη ζε κηα ζηαζε νπσο απηελ ηνπ ςπραλαιπηε. Δηνηη κνλν ζεκεξα εηλαη λνεηνο, θαη ρξεηαδεηαη, ελαο ζπλνκηιεηεο πνπ δελ ζπκβνπιεπεη θαη δελ θαηεπζπλεη, θαη ηνπην νρη απισο ραξηλ ηεο κεζνδνπ αιια δηνηη ζεκεξα δελ δηλεηαη αιεζηλα θακηα νδεγνο ηδεα ε νπνηα ζα ππεηρε ζεζε αξρεο. Ο ςπραλαιπηεο εηλαη ελαο ν νπνηνο, ζηε ζπλνκηιηα πνπ εηζηζηαη λα ιεγεηαη "ςπραλαιπζε", δελ ερεη λα πεη, κ απηελ ηελ ελλνηα, ηηπνηα, θαη γη απην εηλαη ηειηθα πνπ σο επη ην πιεηζηνλ ζσπαηλεη. Ιαη ν "βαζηθνο θαλνλαο" δελ κπνξεη λα ελλνεηηαη πιενλ ζηνλ ηξνπν ηεο Λεηαθπζηθεο. ηνλ ςπραλαιπηε δελ εηλαη δπλαηνλ λα ζεηεη βαζεηο θαη θαλνλεο. Σν κνλν πνπ ερεη λα πεη ζηνλ πειαηε εηλαη πσο εηλαη ειεπζεξνο λα ιεεη ν,ηη εξρεηαη ζηνλ λνπ ηνπ. "Σν κνλν", ιεσ, νκσο ηνπην εηλαη πνιπ. Πξνυπνζεηεη ηελ αλνηθηνηεηα ηνπ ςπραλαιπηε λ' αθνπεη ν,ηη εξρεηαη απν 4

5 ηνλ πειαηε. Ιαη ηνπην ζα πεη: λα ζσπαηλεη, εηιηθξηλα θαη νινςπρα, ακομα και οταν μιλα. Αθνπσ ηηο ηειεπηαηεο παξαγξαθνπο θαη ζπκακαη κηα γλσξηκε αηζζεζε δπζθνξηαο: Απηε εηλαη ινηπνλ ε ςπραλαιπζε πνπ επηδεηεη λα γηλεη ζπγρξνλε; Ιαηαιπζε ησλ παλησλ θη εγθαηαιεηςε ζε κηα βνπβε θελνηεηα; Δελ εηζβαιιεη εδσ ν "επξσπατθνο κεδεληζκνο", νπσο ηνλ εμαγγειιεη ν Nietzsche;: "[...] νη ππεξηαηεο αμηεο ραλνπλ ηελ αμηα ηνπο. Κεηπεη ν ζθνπνο ιεηπεη ε απαληεζε ζην 'γηαηη;'" Οκσο γηα θεηλνλ πνπ αληερεη ηελ απνζπξζε ηνπ "γηαηη;" θαη παξακελεη ζην ηεινο ηεο Λεηαθπζηθεο θαη ππνκελεη ην πελζνο ηνπ ηεινπο ηεο, ζηνλ εθαζηνηε ηξνπν κε ηνλ νπνην ηνλ αθνξα, ην αγρσδεο θαη ην αζθπθηηθν κε ηνλ θαηξν ραλνληαη. Ορη επεηδε εξρεηαη θαηη αιιν. Απην πνπ, ζηελ δηθε κνπ εκπεηξηα, εξρεηαη, εηλαη πεξηζζνηεξν κηα εζπρε, ζηνλ εαπην ηεο αξθνπκελε απνξηα, ζην θσο ηεο νπνηαο ην θαζε ηη, καδη θη ν ηδηνο ν απνξσλ, δεηρλεηαη ζαλ ελα απν ηελ πηεζε κηαο απαληεζεο ειεπζεξν εξσηεκαηηθν. Ο θνζκνο, κηα απνξηα. Λε ηνλ θαηξν ε απνξηα αξρηδεη λα κηιαεη, θαη ν ινγνο ηεο αθνπγεηαη επθξηλεζηεξα. Αθεγεηηαη ηελ ρσξηο θνβν θαη παζνο παξαηηεζε απν ηα "πσο;", απν ηα "γηαηη;", απν ηα "πξνο ηη;" ηεο κεηαθπζηθεο παξαδνζεο, θη ειεπζεξσλεη ηνλ λνπ γηα ηελ παξακνλε ζην "νηη", νηη ηα πξαγκαηα εηλαη, νπσο εηλαη. Εδσ ησξα ε απνξηα βιεπεη λα ερεη βξεζεη ζηα ηρλε κηαο αιιεο παξαδνζεο, απν ηελ νπνηα κλεκνλεπνληαη δπν ζηαζκνη. Ο πην θνληηλνο εηλαη ελαο ινγνο ηνπ Martin Heidegger: "Σν εξσηεκα εηλαη ε επιαβηθνηεηα ηεο λνεζεο." Ο πην καθξηλνο εηλαη ν ινγνο κηαο ζεαο ιεεη ζηνλ Παξκεληδε: Ω ΕΣΘΜ "νηη εηλαη". 5

6 Η απνξηα δελ απνθεπγεη ην θπξηαξρν, κεηα ηε Λεηαθπζηθε, πλεπκα ηεο επνρεο καο, ηελ ηερληθε. απηελ νθεηιεηαη, θη εηζη ηελ θεξλεη παληα καδη ηεο. πγρξνλσο δελ αλεθεη ζηελ ηερληθε, θαζσο κηα ηεηνηα απνξηα πνπ δελ επηδεηεη ηηπνηα εηλαη ηζσο ην κνλν ην νπνην ε ηερληθε δελ γλσξηδεη, θαη δελ κπνξεη λα γλσξηδεη. Εηζη, παξακελνληαο ζηελ ηερληθε ρσξηο λ' αλεθεη ζ απηελ, ε απνξηα ζπλνκηιεη κε ηελ ηερληθε, θαη ε ζπλνκηιηα ηνπο εηλαη αστο τοστο το αποροσμενο. πλακα ε ηδηα ε ηερληθε κεηαβαιιεηαη: Υαλεη ην απνιπην ηεο θπξηαξρηαο ηεο, ζπλαληα ηα νξηα ηεο. Οκσο ε ιεμε κε ηελ νπνηα ζηελ απνξηα ηα νξηα ιεγνληαη θαζαξα θαη πξνβαιινπλ ζαλ ηεηνηα, δελ εηλαη θαηη ελαιιαθηηθν ηεο ηερληθεο. Εηλαη ην οτι απελαληη ζηελ αμησζε ηεο αλεπ νξσλ επηβνιεο ηεο. Σσξα ε ζησπε ηνπ ςπραλαιπηε απνθηα κηα αιιε δηαζηαζε. Ο ςπραλαιπηεο αλεθεη ζ απηνπο νη νπνηνη, ζεκεξα, θαινπληαη λα δηαθπιαμνπλ ηα νξηα. Ο ςπραλαιπηεο, κε ηελ ηερλε ηνπ, κε ηε ζησπε ηνπ θαη κε ηε θσλε ηνπ, ιεεη "νρη". Ο πειαηεο, ζηηο απαληεζεηο ζηα "γηαηη;" "πσο;" πνπ εδσζε, ε γπξεπεη λα δσζεη ε πεξηκελεη απν ηνλ ςπραλαιπηε ηνπ, βξηζθεηαη αληηκεησπνο κ' ελα "νρη!". Λε ην θαηξν ην αλαιακβαλεη, κε ηελ παξαηηεζε θαη κε ην πελζνο. Αο ην δνπκε πξνζεθηηθνηεξα: - ηελ ηερληθε ην θπξηαξρν κειεκα εηλαη ε νκνηνζηαζε, ε ηζνξξνπηα. Επηηαζζεη ηνλ ειεγρν, ηελ δηαρεηξηζε, ηελ δηαζθαιηζε σο ηνλ ηξνπν κε ηνλ νπνην αληηκεησπηδεηαη θαη ππνινγηδεηαη ην πξαγκαηηθν. Απηνο ν ηξνπνο θαζνξηδεη σο επη ην πιεηζηνλ ηε ζρεζε ηνπ πειαηε κε ηνλ θνζκν θαη κε ηνλ εαπην ηνπ. Οκσο ην θαιεζκα ηνπ "βαζηθνπ θαλνλα", νηαλ ν ςπραλαιπηεο ηνλ ελλνεη αιεζηλα, εθπηπζζεη απν κνλν ηνπ κηα ηεηνηα δπλακε πνπ επηβαιιεη ζηνλ πειαηε ηελ παξαηηεζε απν ηνλ ειεγρν θαη ηε "ινγνθξηζηα" θαη ηνλ θαζηζηα 6

7 αληδηνηειε θαη πξνζπκν γηα ν,ηη εξρεηαη. Ο πειαηεο ππαθνπεη ζηελ αλαγθε λα εκπεηξαζεη ηα πξαγκαηα θαη ηνλ εαπην ηνπ νπσο εηλαη, θαη νρη νπσο ζεσξεη νηη εηλαη, νπσο πηζηεπεη νηη πξεπεη λα εηλαη, νπσο θνβαηαη πσο εηλαη θιπ.. - ηελ ηερληθε ηηπνηα δελ αιιαδεη νπζηαζηηθα θαζνζνλ ηα παληα, αθνκα θαη ην "ρανο", εηλαη ζηξαηεπκελα ζηνπο θπθινπο ησλ ζπζηεκαησλ ηεο θαη ζε ν,ηη ν Nietzsche πξνθεηηθα νλνκαζε "αελαε επαλνδν ηνπ νκνηνπ". "Σηπνηα δελ αιιαδεη". Εηλαη πιενλ θνηλε πεπνηζεζε. Μαη, ηηπνηα δελ αιιαδεη νηαλ ηα παληα εηλαη κεηαμπ ηνπο "δηθηπσκελα" θαη δηαρενληαη ζηηο ζπζρεηηζεηο ζηηο νπνηεο ερνπλ εγθισβηζηεη. ηελ ςπραλαιπζε απην εηλαη γλσξηκν ζηε κνξθε ησλ ιεγνκελσλ "ζπλεηξκσλ" θαη ζε ν,ηη ν Freud oλνκαδεη "ληεηεξκηληζκν ηεο ςπρηθεο δσεο". Ιαη νκσο "ην ξνδν εηλαη δηρσο γηαηη αλζηδεη επεηδε αλζηδεη" γξαθεη ν Angelus Silesius. Eαλ παξακεηλνπκε ζ απην πνπ βιεπνπλ ηα καηηα καο θαη ην αθεζνπκε ειεπζεξν απν παξεκβαζεηο αιινηξηεο, ζ' αλαγλσξηζνπκε νηη ελα νλεηξν, κηα εθιακςε, κηα δηαζεζε εξρνληαη επεηδε εξρνληαη, θαη κελνπλ ζηνλ ηνπν θαη ζηνλ ρξνλν ηνπο. Ιαη δελ ηηζεηαη πιενλ ζεκα αιιαγεο δηνηη ην θαζε ηη εηλαη κνλαδηθν θαη ηηπνηα δελ ζπγθξηλεηαη κε ηηπνηα. Απην ην αλνηγκα κπνξεη λα ζπκβεη ζηνλ πειαηε εθνζνλ ν ςπραλαιπηεο, κε ηελ ηερλε ηνπ παληα, αξλεζεη λα ζπκκεηαζρεη ζηηο απνπεηξεο ηνπ λα ζπλδεεη, λα θαηαιαβαηλεη, λα εξκελεπεη. Οη απνπεηξεο απηεο παιη θαη παιη πεθηνπλ ζην θελν. Εηζη κε ηνλ θαηξν ν πειαηεο κπνξεη λα νδεγεζεη ζηελ παξαηηεζε απν ηελ δηθε ηνπ επεκβαζε ζε ν,ηη εξρεηαη. Ιαη ηνηε ηα πξαγκαηα, ελα πνηεξη θξαζη, κηα ζσπεηα, ελαο ζαλαηνο, κηινπλ ηα ηδηα, ην κηιεκα ηνπο εηζαθνπεηαη, εκθαληδνληαη κ' ελαλ πινπην πξσηνγλσξν. 7

8 - Η ηερληθε θεξλεη ηελ θαηαιπζε ηεο δηαζηαζεο ηνπ ρξνλνπ. Η κλεκε εηλαη γη απηελ πιεξνθνξηεο απνζεθεπκελεο θαη αλαθιεζηκεο. Σν επεξρνκελν ερεη εδε πξνβιεθζεη σο πξνβνιε ηνπ παξνληνο ζην κειινλ. Η ηερληθε εηλαη σο πξνο ηνλ ρξνλν α-δηαζηαηε. Οκσο απην εηλαη πνπ ζπκβαηλεη ζπλεζσο κε ηνπο αλζξσπνπο, ζηνλ ηξνπν κε ηνλ νπνην ελλννπλ ηνλ εαπην ηνπο: Εηλαη θιεηζηνη γηα ην παξειζνλ ηνπο, θαζσο απην εμαθνινπζεη ιηγνηεξν ε πεξηζζνηεξν θαλεξα λα θαζνξηδεη ηηο αλαθνξεο ηνπο. Ιαη εηλαη θιεηζηνη γηα ην κειινλ ηνπο νζν δνπλ ζηηο πξνζκνλεο θαη ζηηο θαληαζησζεηο ηνπο ζαλ λα εηαλ επηθαηξεο. Ο ςπραλαιπηεο, κε ηνλ ηξνπν ηνπ, θαιεη ηνλ πειαηε λα εξζεη ζε δηαζηαζε κε απην πνπ εηαλ, αλαγλσξηδνληαο ην σο ην "νρη πηα", θαη κε απην πνπ ζα εηλαη, αλαγλσξηδνληαο ην σο ην "νρη αθνκε". Απηε ε δηαζηαζε, ζηελ νπνηα εξρεηαη ν αλζξσπνο κε ηα πξαγκαηα πνπ ηνλ αθνξνπλ, εηλαη ην νκνινγν ηεο δηαζηαζεο ηνπ ρξνλνπ. Παξερεη ην αλνηγκα, ραξε ζην νπνην ην θαζε ηη εηλαη, ζηνλ θαηξν ηνπ. - Η ηερληθε θεξλεη ηελ θαηαιπζε ηεο δηαζηαζεο ηνπ ρσξνπ. Λε ην ηειεθσλν, ηελ ηειενξαζε θαη ην internet, κε ην απηνθηλεην, ην αεξνπιαλν θαη ην δηαζηεκνπινην εγγπηεηα θαη καθξνηεηα δηαρενληαη ζην αδηαθνξνπνηεην. ηελ ςπραλαιπζε, κε ηηο απζηεξα θαζνξηζκελεο σξεο θαη εκεξεο ησλ ζπλαληεζεσλ, δεισλνληαη ηα νξηα, εηζαγεηαη κηα δηαζηαζε ε νπνηα κε ηνλ θαηξν επηηξεπεη ζηνλ πειαηε ηελ δηαθνξνπνηεζε ηνπ ηη ζα πεη "θνληα" θαη ηνπ ηη ζα πεη "καθξηα", θαη ηνπ εθηζηα ηελ πξνζνρε ζηνπο αληηζηνηρνπο ηξνπνπο κε ηνπο νπνηνπο αλζξσπνη θαη πξαγκαηα εηλαη γη απηνλ, ην θαζελα ζηνλ ηνπν ηνπ, ακεηαθηλεην. - ηελ ηερληθε ν αλζξσπνο ελλνεη ηνλ εαπην ηνπ κεζα απν ηε ζπζηξαηεπζε ηνπ ζην ζπζηεκα. Εηλαη αληξαο θαη γπλαηθα, παληξεκελνο θη αλππαληξνο, εξγαδνκελνο θαη ζπληαμηνπρνο, παξαγσγνο θαη θαηαλαισηεο, ιατθνο θαη 8

9 δηαλννπκελνο. Αλεθεη ζην ζπζηεκα, θαη κεζα απν απην ηνπ παξερνληαη δηθαησκαηα θαη ηνπ επηβαιινληαη ππνρξεσζεηο. Η καδηθε ελεκεξσζε ππαγνξεπεη ηνλ ηξνπν ηεο ιεγνκελεο "επηθνηλσληαο" κε ηνπο αιινπο. Πην ζσζηα ζα ιεγακε νηη δελ ππαξρεη θαλ "αιινο": Σν νπζηαζηηθα αιιν εηλαη αδηαλνεην. Ο πειαηεο, ζηελ αξρε, θαη γηα κεγαιν δηαζηεκα, εκπεηξαηαη ηνλ ςπραλαιπηε ηνπ θαηα ελαλ ηεηνην αδηαθνξνπνηεην ηξνπν: Σνπ απνηεηλεηαη, νκσο δελ κηια κνλν ζ απηνλ αιια θαη ζε θαπνηνλ αιιν, θνληηλν θαη καθξηλν ηνπ αλζξσπν, κηια αθνκα ζηνλ καδηθν αλζξσπν, σο ηνλ νπνην θαηαιαβαηλεη θαη ηνλ ηδην ηνλ εαπην ηνπ. Σν νηη ν ςπραλαιπηεο δελ ερεη λα πεη ηηπνηα, ην νηη παληνπ εδσ ζσπαηλεη εηιηθξηλα, δειαδε δελ πξνζθεξεη θακηα απαληεζε ε νπνηα ζα επηθπξσλε ε ζα αληεθξνπε κηα ηεηνηα παξαζηαζε ηνπ, εηλαη πνπ νδεγεη ηνλ πειαηε παιη θαη παιη επαλσ ζ ελαλ ηνηρν, κερξηο νηνπ απηνο, κεηα απν επαλεηιεκκελεο πξνζθξνπζεηο, αλαγλσξηζεη ηνλ ςπραλαιπηε σο απην ην νπνην εηλαη: ελα πξνζπκν αθνπζκα, θαη ηηπνη αιιν. Οκσο ηνηε ζπγρξνλσο αλαγλσξηδεη ηνλ εαπην ηνπ ζηελ εθαζηνηεηα ηνπ, ε νπνηα δελ εηλαη ε ιεγνκελε "αηνκηθνηεηα" αιια ε κνλαδηθνηεηα κε ηελ νπνηα ηνπ δηλεηαη ν εαπηνο ηνπ θαη ε νπνηα, θαηα ηξνπν παξαδνμν θη αηληγκαηηθν, νζν θαζαξνηεξα ελλνεηηαη θαη αλαιακβαλεηαη ηνζν αιεζηλνηεξα ηνλ αλνηγεη γηα ηνλ θνηλν θνζκν. ' νιεο ηηο παξαπαλσ πεξηπησζεηο ηα νξηα δελ ηηζεληαη απν ηνλ ςπραλαιπηε θαηα ηελ δηθε ηνπ πξναηξεζε. αλ ηεηνηα δελ ζα 'ραλ θαλελα αιεζηλν θπξνο. Σα νξηα ηηζεληαη απν ηα ηδηα ηα πξαγκαηα. Οηαλ απηα ηα νξηα γηλνληαη επδηαθξηηα θαη απνδεθηα, δελ ζπκβαηλεη θαλελαο πεξηνξηζκνο. Αληηζεηα δηαγξαθεηαη κηα ΑΦΑΜΗ ΑΡΛΟΜΘΗ (Ηξαθιεηηνο) ε νπνηα αξξεηα αξκνδεη ηα ΠΑΜΣΑ ζην ΕΜ ηνπ θνζκνπ, 9

10 θνζκσληαο θαπνηε ηα πξαγκαηα κ' ελαλ απξνζκελν θαη ζρεδνλ αθαην πινπην. Ο ηξνπνο κε ηνλ νπνην ν αλζξσπνο ελερεηαη ζην ΕΜ ΠΑΜΣΑ εηλαη ε γισζζα. Η ππνδεημε απηνπ ηνπ ηξνπνπ εξρεηαη απν ηνλ Ηξαθιεηην ζην ηδην απνζπαζκα νπνπ ιεγεηαη ην ΕΜ ΠΑΜΣΑ θαη ην νπνην αξρηδεη σο εμεο: ΟΤΙ ΕΛΟΤ ΑΚΚΑ ΣΟΤ ΚΟΓΟΤ ΑΙΟΤΑΜΣΑ ΟΛΟΚΟΓΕΘΜ [...] Η ζεξαπεπηηθε ζπλνκηιηα, δηαθπιαζζνληαο ηα νξηα κε ηελ ελλνηα πνπ αλαθεξζεθε, κε ηνλ θαηξν επηηξεπεη ζηνλ πειαηε λ' αλνημεη γηα ηα πξαγκαηα πνπ ηνλ αθνξνπλ, εηζη σζηε επηηεινπο λα ηα "νκνινγεζεη", νηη εηλαη, νπσο εηλαη. Σσξα ε γισζζα ηνπ δελ κπνξεη πιενλ λα παξακελεη ελαο θσδηθαο ζεκαηλνλησλ, δηνηη αθξηβσο ζηελ πξαμε απηεο ηεο ζπλνκηιηαο, ηηο σξεο πνπ επηπρεη λα εηλαη αιεζηλε ζπλνκηιηα, ε πξαγκαηηθνηεηα θαζαηξεηαη θαη ηα πξαγκαηα αλαιακπνπλ ηα ηδηα. απηεο ηηο σξεο ν πειαηεο ζπλνκνινγεη ηνλ εαπην ηνπ: σσλ-ιεγεηαη (απην ζα πεη ζηνπο Πξνζσθξαηηθνπο ΚΕΓΩ, ΚΟΓΟ!) ζηελ αλαιακπε ησλ πξαγκαησλ θη εηζη γηλεηαη ζπλακα απηνο ν ηδηνο πξαγκαηηθνο θαη αιεζηλνο. Εηζη θαη κνλν εηζη βξηζθνπλ ηα πξαγκαηα ηνλ ηνπν ηνπο θαη ε ςπρε ηνπ ηε γαιελε ηεο. Η ζεξαπεπηηθε ζπλνκηιηα ζην ηεινο ηεο Λεηαθπζηθεο, ελλνεκελε κεζα απν ηελ ειιεληθε λνεζε, δελ εηλαη "ζεξαπεηα" κε ηελ ελλνηα δηαρεηξηζεο θαη ιπζεο ησλ "πξνβιεκαησλ". Πξνρσξεη παξαθνινπζσληαο ηνλ απνερν εθεηλσλ ησλ δξνκσλ νη νπνηνη θαπνηε νλνκαζηεθαλ ΟΔΟΘ ΔΘΖΗΘΟ (Παξκεληδεο). Αγεηαη απν εθεηλν ην θαιεζκα ζε κηα αλαδεηεζε (ΔΘ-ΖΗΛΘ), κε ην νπνην θαη ν Ηξαθιεηηνο ζπλνςηδεη ηνλ δηθν ηνπ ινγν: ΕΔΘΖΗΑΛΗΜ ΕΛΕΩΤΣΟΜ "αλαδεηεζα ηνλ εαπην κνπ". 10

11 Η ζπλνκηιηα κε ηνπο παιαηνπο, πνπ θαηλεηαη λ' αξρηδεη γηα πξσηε θνξα ζηηο κεξεο καο πξαγκαηηθα, δελ εηλαη θπζηθα απνθιεηζηηθνηεηα ηεο ςπραλαιπζεο. Εηλαη ζεκαδη ηνπ ηδηνπ ηνπ θαηξνπ καο, γηα ηνλ νπνην ν Γησξγνο εθεξεο γξαθεη: "νη παιαηνη λεθξνη μεθπγαλ απ ηνλ θπθιν θαη αλαζηεζεθαλ θαη ρακνγειαλε κεζα ζε κηα παξαμελε εζπρηα." 11