ΔΡΑΜΑ, ΚΡΙΗ ΚΑΙ ΛΤΗ ΣΗ ΔΙΑΠΡΟΩΠΙΚΗ ΥΕΗ 1. Θα μεθηλεζσ κε ηξηα αλεθδνηα. Δηλαη αλεθδνηα αλδξσλ θη ερνπλ γηα ζεκα ηηο γπλαηθεο ηνπο.

Transcript

1 ΔΡΑΜΑ, ΚΡΙΗ ΚΑΙ ΛΤΗ ΣΗ ΔΙΑΠΡΟΩΠΙΚΗ ΥΕΗ 1 Σο δραμα Θα μεθηλεζσ κε ηξηα αλεθδνηα. Δηλαη αλεθδνηα αλδξσλ θη ερνπλ γηα ζεκα ηηο γπλαηθεο ηνπο. 1ν αλεθδνην. Ζ γπλαηθα θαλεη κηα θαηλνπξηα δηαηηα. Θαξπδεο θαη κπαλαλεο. Γελ εραζε θηιν, αιια πνπ λα ηελ δεηηε πσο ζθαξθαισλεη ησξα ζηα δεληξα. 2ν αλεθδνην. Δηξεμε πηζσ απ' ην ζθνππηδηαξηθν θσλαδνληαο: "Αξγεζα γηα ηα ζθνππηδηα;" Ν νδεγνο ηεο εηπε: "Νρη, πεδα κεζα." 3ν αλεθδνην. Ππδεηεζε κεηαμπ αλδξσλ: "Ζ γπλαηθα κνπ εηλαη ελαο αγγεινο", ιεεη ν πξσηνο κε πεξεθαληα. "Ξξαγκαηηθα εηζαη πνιπ ηπρεξνο.", απαληα ν αιινο. "Ζ δηθηα κνπ δπζηπρσο δεη αθνκα." 1 Νκηιηα ζην Φνξνπκ ηεο Διιεληθεο Δηαηξεηαο Φαηλνκελνινγηθεο-παξμηαθεο Αλαιπζεο Θαη Τπρνζεξαπεηαο. 5 Νθησβξηνπ 2005.

2 Ρα αλεθδνηα, ζε κηα επηπνιαηε αλαγλσζε, εθθξαδνπλ κηα εληππσζηαθε ερζξνηεηα ηνπ αληξα πξνο ηε γπλαηθα ηνπ. Ρν πξσην ηελ γεινηνπνηεη, ην δεπηεξν ηελ εμεπηειηδεη, ην ηξηην επρεηαη λα πεζαλεη. Νκσο ζ' ελα πξνζεθηηθνηεξν αθνπζκα δηαθξηλεηαη θαη κηα αιιε δηαζηαζε. Νη αληξεο απηνη κνλν γηα ελαλ πνιπ δηθν ηνπο αλζξσπν ζα κπνξνπζαλε λα κηιεζνπλ εηζη. Πην πξσην πιαλν ηεο ερζξνηεηαο αλαδπεηαη ελα αρλν δεπηεξν πιαλν κηαο εγγπηεηαο πνπ ππαξρεη κνλν εθεη πνπ κηιακε γηα ηνπο ιεγνκελνπο "δηθνπο καο" αλζξσπνπο. Δηλαη ιεο θαη κηια ε ηδηα ε εγγπηεηα, πνπ θαπνηε πξεπεη λα κηια θαη κε ηεηνηα ινγηα, εζησ θη αλ ζπρλα δελ δηαηππσλνληαη ηνζν απξνθαιππηα, θαη γηα λα εηπσζνπλ ρξεηαδεηαη λα παξνπλ ηε κνξθε ηνπ αλεθδνηνπ. Ξαξνκνηα θπζηθα εηλαη θαη ε ζηαζε ηεο γπλαηθαο πξνο ηνλ αληξα, εζησ θη αλ ζπρλα εθθξαδεηαη κε αιινπο ηξνπνπο. Ρη εηδνπο ερζξνηεηα εηλαη απηε; Πηε γεινηνπνηεζε, ζηνλ εμεπηειηζκν, ζηελ επρε ηνπ ζαλαηνπ ε γπλαηθα, κε αιινηε αιινλ ηξνπν, ραλεη ηε βαξπηεηα, ην θπξνο ηεο ππνζηαζεο ηεο, ραλεη απηελ ηνπηε ηελ ππνζηαζε ηεο. Δλα απιν παξαδεηγκα απν ηελ θαζεκεξηλνηεηα δπν αλζξσπσλ πνπ δνπλε καδη: Ξνζν αιαηη ζα ερεη ην θαγεην; Δγσ ιεσ, ηνζν. Ζ γπλαηθα κνπ ιεεη, ηνζν. Κπαηλεη ην αιαηη πνπ ζειεη ε γπλαηθα κνπ; Ρνηε εγσ εηκαη ελα ηηπνηα. Δθκεδεληδνκαη. Κπαηλεη ην αιαηη πνπ ζεισ εγσ; Ρνηε εθκεδεληδεηαη απηε. Δλδερνκελσο ε εηθνλα, ζηελ νπνηα πξνζβιεπνπλ νη αλζξσπνη πνπ παληξεπνληαη, γηα λα κεηλνπκε ζ' απην ην παξαδεηγκα, εηλαη θαπνπ ε εηθνλα κηαο επηπρηαο νπσο ηελ αληηιακβαλεηαη ν θαζελαο. Νκσο ζηελ πξαμε νη σξεο ηεο επηπρηαο θαη νη σξεο ηεο δπζηπρηαο ελαιιαζζνληαη. Ν ιεγνκελνο "αλζξσπνο κνπ", κπνξεη λα εηλαη ν θαιπηεξνο θηινο, νκσο ζηνλ ηδην βαζκν εηλαη ζπλακα θη ν κεγαιπηεξνο ερζξνο. Γηαηη; Γηνηη πνπζελα δελ

3 ακθηζβεηνπκαη ηνζν νζν εδσ. Ρν πνπ βαδσ ηα παπνπηζηα κνπ, ην πσο νδεγεη ην απηνθηλεην, ζε θαζε βεκα ηεο θαζεκεξηλεο ζπκβησζεο ζα δηαπηζησζνπκε πσο ν,ηη γηα ηνλ θαζελα εηαλ θπζηθν θη απηνλνεην, ησξα γηλεηαη δεηεκα θαζσο ε γπλαηθα ελλνεη πσο ηα παπνπηζηα πξεπεη λα κπαηλνπλ αιινπ θη ν αληξαο ηζρπξηδεηαη πσο δελ νδεγνπλ εηζη θαη ην θαγεην ηνπο ην ζεινπλ θαη νη δπν δηαθνξεηηθα αιαηηζκελν. Θαη, ζαλ απην λα κελ εθηαλε, ν,ηη ν θαζελαο εηρε θαηαθεξεη λα πεξηζσζεη ζα ζαξσζεη κε ηελ ειεπζε ησλ παηδησλ. Νκσο ε ακθηζβεηεζε δηνινπ δελ πεξηνξηδεηαη ζε κηα ζηελε ζρεζε, νπσο εηλαη ζπρλα ε ζπδπγηθε ε ε ζρεζε ησλ γνλεσλ κε ηα παηδηα ηνπο. Δλδερνκελσο αθνξα ηελ θαζε ζπλαληεζε κεηαμπ αλζξσπσλ. Ν Sartre, ζην Το ειναι και ηο μεδεν, αλαθεξεη ελα πεξηζηαηηθν. Θαζεηαη ζ' ελα παγθαθη θαη βιεπεη θαπνηνλ πνπ δηαζρηδεη ην παξθν. Ρν ρνξην δελ ην βιεπεη πιενλ απηνο κνλν, αιια θη ελαο αιινο. Γξαθεη ν Sartre: "[255] Ρν ρνξην ερεη κηα πνηνηεηα εηλαη απην ην πξαζηλν ρνξην, πνπ ππαξρεη γηα ηνλ Αιιν κ' απηελ ηελ ελλνηα απηε ηνπηε ε πνηνηεηα ηνπ αληηθεηκελνπ, ην βαζπ, ηξαρπ ηνπ πξαζηλν βξηζθεηαη ζε ακεζε ζρεζε κ' απηνλ ηνλ αληξα. Απην ην πξαζηλν ζηξεθεη πξνο ηνλ Αιιν ελα πξνζσπν πνπ κνπ δηαθεπγεη. Αληηιακβαλνκαη ηε ζρεζε ηνπ πξαζηλνπ κε ηνλ Αιιν σο αληηθεηκεληθε ζρεζε, νκσο δελ αληηιακβαλνκαη ην πξαζηλν νπσο εκθαληδεηαη ζηνλ Αιιν. Δηζη μαθληθα εκθαληζηεθε ελα αληηθεηκελν πνπ κνπ εθιεςε ηνλ θνζκν. [256] Κνηαδεη ζαλ ν θνζκνο λα 'ρεη ζην κεζν ηνπ Δηλαη ηνπ κηα ηξππα απνρεηεπηηθε θαη λ' αδεηαδεη ζπλερσο κεζα απ' απηελ ηελ ηξππα. [257]... κηα εζσηεξηθε αηκνξξαγηα. [263] Ρν βιεκκα ηνπ Αιινπ, κνπ θαλεη ηηο δπλαηνηεηεο κνπ λα κελ εηλαη δηθεο κνπ, κε αιινηξησλεη απ' απηεο." Θαη αλ θαπνηνο πεη πσο κνλν ελαο ηξεινο ζα ηα ζθεθηνηαλ απηα, ζα κπνξνπζε λα παξεη ηελ απαληεζε νηη ηζσο δελ ηα ζθεθηεηαη επεηδε δελ ηα πξνζερεη αξθεηα, ε απνθεπγεη λα ηα πξνζεμεη.

4 Απηνο ν ιηγνηεξν ε πεξηζζνηεξν θαλεξνο, ιηγνηεξν ε πεξηζζνηεξν αθξαηνο αγσλαο ππαξμεο ηνπ ελνο ελαληηνλ ηνπ αιινπ βξεθε ηελ πην θαζαξε θαη κεζηε δηαηππσζε ζηνλ Hegel, ζηελ Φαινομενολογια ηοσ πνεσμαηος. Ρν ζρεηηθν θεθαιαην ερεη ηνλ ηηηιν "Tν απζππνζηαην θαη ην αλππνζηαην ηεο απηνζπλεηδεζεο θπξηνηεηα θαη δνπιεηα". Μεθηλα κε ηελ εμεο πξνηαζε: "Ζ απηνζπλεηδεζε εηλαη σο πξνο θαη γηα ηνλ εαπην ηεο θαζνηη θαη δηα ηνπ νηη [...] εηλαη κνλν σο αλαγλσξηζκελε." Δδσ ν θαζελαο πξνζπαζεη λα ζεζεη ηνλ εαπην ηνπ σο απνιπην. Θεισ λα παξνπζηαζησ θαη λ' αλαγλσξηζησ ζηελ ζπλεηδεζε ηνπ αιινπ σο ελαο ν νπνηνο ηνλ απνθιεηεη νινηεια. Κνλν κε ηνλ απνθιεηζκν ηνπ αιινπ ζα εηκαη πξαγκαηηθα νινηεηα. Ν θαζελαο ζεηεη ην δηθν ηνπ απνιπηα. Ζ παξακηθξνηεξε ακθηζβεηεζε ελνο κεξνπο ηεο ηδηνθηεζηαο ηνπ αθνξα ην νινλ ηνπ εαπηνπ ηνπ: "Δπνκελσο ε ηξσζε κηαο ιεπηνκεξεηαο ηνπ εηλαη απεηξε εηλαη απνιπηε πξνζβνιε, πξνζβνιε ηνπ σο ελνο νινπ, πξνζβνιε ηεο ηηκεο ηνπ θαη ε ζπγθξνπζε γηα θαζε επηκεξνπο εηλαη αγσλαο ππεξ παλησλ." Ζ παιε κεηαμπ δπν νινηεησλ πξνθππηεη εθ ηνπ νηη ν αιινο ζειεη λα ζεζεη ηνλ εαπην ηνπ ζηε ζπλεηδεζε κνπ σο απνθιεηζηηθε νινηεηα. Δηζη νη δπν ζηεθνπλ ελαληηνη κεηαμπ ηνπο σο απνιπηα αληηηηζεκελνη. "Δπνκελσο πξεπεη λα ηξαπκαηηζνπλ ν ελαο ηνλ αιιν ην νηη ν θαζελαο ζηελ εθαζηνηε ππαξμε ηνπ ζεηεη ηνλ εαπην ηνπ σο απνθιεηζηηθε νινηεηα, πξεπεη λα γηλεη πξαμε ε πξνζβνιε εηλαη αλαγθαηα [...]. Ξξεπεη λα πξνζβαισ ηνλ αιιν, λα ηνλ ηξαπκαηηζσ θαη λα ηνλ αξλεζσ, γηα λα ηνπ παξνπζηαζησ θαη λ' αλαγλσξηζησ σο απνθιεηζηηθε νινηεηα. [...] Γελ ξηζθαξσ απισο ηνλ θηλδπλν ελνο ηξαπκαηηζκνπ, αιια παηδεηαη ε ππαξμε κνπ νινθιεξε."

5 Ξνηε ζπκβαηλνπλ απηα πνπ αθνπζακε απν ηα αλεθδνηα, πνπ δνπκε ζην ζπηηη καο, απηα πνπ γξαθνπλ ν Sartre θαη ν Hegel; Ππκβαηλνπλ νηαλ ζεκεην αλαθνξαο ηεο ππαξμεο κνπ εηλαη ην εγσ κνπ θαη ε ηαπηνηεηα κνπ, δειαδε ην "εγσ εηκαη εγσ". Απην ην εγσ εηλαη ν θνξεαο απν νζα ζεισ, επηιεγσ, απνθεπγσ, θνβακαη, ερσ αλαγθε θιπ. Ρα ζπκ-θεξεη, θη απηα παιη ζπληζηνπλ ηα ζπκθεξνληα ηνπ. Ρνηε κηα ακθηζβεηεζε, αθνκα θαη γηα ην αιαηη ζην θαγεην, ην θινληδεη, γηλεηαη δσηηθε απεηιε. Γη' απην ζπρλα ε ζηηρνκπζηα δελ ζα κεηλεη ζην αιαηη αιια ζα θαηαιεμεη λα πεη ν ελαο ζηνλ αιιν "κε ακθηζβεηεηο", δειαδε εκελα, νινθιεξν, θαη ζα ηνπ ην αληαπνδσζεη ζηα ηζα. Ρν ηδην ζπκβαηλεη νηαλ π.ρ. ελα παηδη ηξσεη νιν ην θαγεην ηνπ θαη ηνπ πνπλ "εηζαη θαιν παηδη", ε νηαλ θαλεη κηα αηαμηα θαη ηνπ πνπλ "εηζαη θαθν παηδη". Γελ κελνπλ ζην θαγεην θαη ηελ αηαμηα αιια απνηεηλνληαη ζην παηδη σο νινηεηα, ζηελ ηδηα ηελ ππαξμε ηνπ. Homo homini lupus, ν αλζξσπνο εηλαη γηα ηνλ αλζξσπν ιπθνο, ιεεη ελα ιαηηληθν ξεην. Ρν εγσ δελ εθπξνζσπεηηαη κνλν απν ην αηνκν. Κπνξεη λα νλνκαδεη π.ρ. ηελ νηθνγελεηα. Ρνηε ην ζπηηη εηλαη ελα θαζηξν, θη ν θνζκνο "εμσ" εηλαη θαθνο, απεηιεηηθνο, "δνπγθια", θη νπνηνο μεκπηηζεη απ' ην καληξη ζα ηνλ θαλε νη ιπθνη. Ρν εγσ κπνξεη αθνκα λα εθπξνζσπεη κηα ζπληερληα, κηα θνηλσληθε ηαμε, ελα θξαηνο, κηα ζπκκαρηα θαη θηλεηηαη κε γλσκνλα ηα εθαζηνηε ζπκθεξνληα. Απν εδσ πξεπεη λα ελλνεζεη θαη ν ιεγνκελνο "λνκνο ηεο αγνξαο", δειαδε ν ειεπζεξνο αληαγσληζκνο νισλ κε νινπο, νπνπ βεβαηα νη αληαγσληζηεο πξνζβιεπνπλ βαζηθα ζηελ εμνινζξεπζε ηνπ αιινπ θαη ζηελ απνιπηε επηθξαηεζε. Η κριζη

6 Απηνο ν αγσλαο ζηνλ νπνην, ζπκηδσ ηνλ Hegel, "Ξξεπεη λα πξνζβαισ ηνλ αιιν, λα ηνλ ηξαπκαηηζσ θαη λα ηνλ αξλεζσ, γηα λα ηνπ παξνπζηαζησ θαη λ' αλαγλσξηζησ σο απνθιεηζηηθε νινηεηα.", δελ ερεη πνηε ληθεηε. Ζ εηθνλα κηαο ηεηνηαο νινηεηαο εηλαη κηα ζπλεζηζκελε κελ νκσο ηξαγηθε ρηκαηξα. Αθνκα θη εθεη πνπ ν ελαο θαηαθεξλεη λα επηβιεζεη, ε επηβνιε ηνπ δελ εηλαη πνηε απνιπηε. Θαπνπ, θαπσο ηα πξαγκαηα εηλαη θαη αληηζηξνθα. Ν αληξαο π.ρ. πνπ ηελ εκεξα, νζν εηλαη νξζηνο, ζπγρσξεζηε κνπ ηελ εθθξαζε, γακαεη θαη δεξλεη, ζην θξεβαηη κπνξεη λα εηλαη ζρεδνλ αληθαλνο θαη ππνρεηξην ηεο γπλαηθαο ηνπ. Ρν αιεζηλν πνπ ζπκβαηλεη ζηε δηαπξνζσπηθε ζπλαληεζε εηλαη πσο νρη κνλν "παηδεηαη ε ππαξμε κνπ νινθιεξε", νπσο γξαθεη ν Hegel, αιια πσο ε ππαξμε κνπ, επηδησθνληαο ηελ νινηεηα, ζα ζπληξηβεη. Δζησ θη αλ ζπλεζσο δελ ην αληηιακβαλνκαζηε θαη δελ ην παξαδερνκαζηε. Γηα ηνλ ελα ν αιινο εηλαη, κε κηα ιεμε ηνπ Beckett, "depeupleur" ζα κπνξνπζακε λα ην απνδσζνπκε κε "εξεκσηεο", απηνο πνπ κε εξεκσλεη, ε, αλ αθνπζνπκε κηα ειιεληθε ιεμε θπξηνιεθηηθα θαη δηρσο αμηνινγεζε, "ςπρνβγαιηεο". Θαη γηαηη εηλαη απην αιεζηλν; Γηαηη εηζη ην ζεινπλ ηα πξαγκαηα, πνπ δελ αλερνληαη θακηα κνλνκεξεηα. Λσξηηεξα ε αξγνηεξα ε πξαγκαηηθνηεηα ζα επηθεξεη ζηελ εηθνλα ηεο νινηεηαο ελα ξεγκα. Ν αλζξσπνο, ιεεη ν Heidegger ζε κηα παξαδνζε, εηλαη απην ην ξεγκα κε ην νπνην αθξηβσο θαηαδεηθλπεηαη εθεηλν πνπ εηλαη αλσηεξν ηνπ αλζξσπνπ, θαιπηεξα, πνπ δηαηξαλσλεηαη αθξηβσο νηαλ ν αλζξσπνο ην μερλα θη επηρεηξεη λα απηνλνκεζεη σο ελα εγσ, ελαο εαπηνο. Γελ εηλαη ηπραην νηη ν Heidegger εθαλε απηελ ηελ παξαδνζε ην 1935, ιηγν κεηα ην λαπαγην ηεο αθξνλεο πξπηαλεηαο ηνπ, απν ηελ ζεζε ηεο νπνηαο, κεζα απν ηελ «κεζε ηεο

7 δπλακεο», νπσο γξαθεη ζε κηα θαηνπηλνηεξε επηζηνιε, θηινδνμνπζε λα αλακνξθσζεη ηα γεξκαληθα παλεπηζηεκηα. Θαη δελ εηλαη ηπραην νηη απηε ε παξαδνζε πξαγκαηεπεηαη ηελ Ανηιγονε ηνπ Πνθνθιε, νπνπ, νπσο ζε πνιιεο αξραηεο ηξαγσδηεο, αθξηβσο εθεηλνο πνπ επηκελεη ζην δηθν ηνπ κερξη ηεινπο, ζα ζπαζεη. Ζ εηθνλα ηνπ εαπηνπ καο πνπ καο αξεζεη θαη πνπ ζεινπκε, αιια θη ε εηθνλα ηνπ εαπηνπ καο πνπ θνβνκαζηε ε απερζαλνκαζηε, πνπ καο θαλεη πεξεθαλνπο ε γηα ηελ νπνηα ληξεπνκαζηε, θαζε κα θαζε εηθνλα ηνπ εαπηνπ καο λσξηηεξα ε αξγνηεξα ζα ζπληξηβεη. Ππλεζσο θαλεηο δελ αλαγλσξηδεη ηε ζπληξηβε. Θα ηελ απνθαιεζεη "απνηπρηα", ζα ξημεη ην θηαημηκν ζε αιινπο ε ζηνλ εαπην ηνπ, ζα πξνζθνιιεζεη ζηελ απνγνεηεπζε, ζην κηζνο, ζηελ εθδηθεζε. Ρεηνηνπο πιαλεκελνπο δξνκνπο πξνζθεξεη θαη ε ςπρηαηξηθε θαη ε ςπρνινγηα νηαλ δηαγηγλσζθεη κηα θξηζε ηαπηνηεηαο, αγρνπο, παληθνπ, κηα θαηαζιηςε θιπ.. Ξιαλεκελνη εηλαη απηνη νη δξνκνη δηνηη κηινπλ παληα γηα ελα εγσ πνπ "θαλεη", νπσο ιεκε, αγρνο θαη παληθν θαη θαηαζιηςε. Γελ βιεπνπλ νηη θαη απην ηνπην ην εγσ ζπληξηβεηαη, βιεπε ην "ξεγκα" ηνπ Heidegger, ηηο κνξθεο ηεο αξραηαο ηξαγσδηαο. Θαη δελ εηλαη ζε ζεζε λα δηεηδνπλ ζηελ ζπληξηβε ηνπ εγσ ηελ αιιε νςε ηεο θξηζεο, ηελ θαζαξηεξηα επθαηξηα πνπ κπνξεη λ' αιιαμεη κηα νινθιεξε δσε. Η λυζη Γξαθεη ν Wittgenstein ζε κηα ζεκεησζε: "Ρα απνηειεζκαηα ηεο θηινζνθηαο εηλαη ε αλαθαιπςε κηαο θαπνηαο απισο αλνεζηαο θαη ρηππεκαηα πνπ επαζε ν λνπο πεθηνληαο επαλσ ζηα νξηα ηεο γισζζαο. Απηα, ηα ρηππεκαηα, καο θαλνπλ λ' αλαγλσξηζνπκε ηελ αμηα εθεηλεο ηεο αλαθαιπςεο."

8 Δδσ δελ ζ' αζρνιεζνπκε κε ην ζεκα ηεο γισζζαο αιια κε ην πλεπκα ηεο θξαζεο, ην νπνην δελ εηλαη καθξηα απ' νζα εηπσζεθαλ: Αθνινπζσληαο κηα αλνεζηα, κηα ιεμε πνπ ν Wittgenstein ελλνεη θπξηνιεθηηθα, δειαδε θαηη πνπ δελ ερεη θαλελα λνεκα, π.ρ. ηελ αλνεζηα πεξη ηεο αλζξσπηλεο ππνζηαζεο σο νινηεηαο, ζα ρηππεζνπκε πεθηνληαο επαλσ ζε νξηα. Ρν επηπιενλ πνπ αθνπκε εδσ, θαη πνπ εδε αλαθεξζεθε εκκεζα, εηλαη νηη ε ζπληξηβε δελ εηλαη απαξαηηεην λα θαηαιεμεη ζε απνγνεηεπζε θαη απνζαξξπλζε. Θα κπνξνπζε λα εηλαη αλαθαιπςε, εθνζνλ θαλεηο εηλαη αξθεηα κεγαινςπρνο λα εγθαηαιεηςεη απην πνπ νπησο ε αιισο ερεη ραζεη ηελ ηδηα ηνπ ηελ ππνζηαζε. Διπηδεο θαη πξννπηηθεο, επηδησμεηο θαη ζηνρνη θαπνηε, κε θαπνηνλ ηξνπν, ζα θαηαξξεπζνπλ. Καδη ηνπο ζα θαηαξξεπζεη ην ηδην ην εγσ πνπ ηξεθνληαλ απ' απηα. Ν Ξηλδαξνο ην ιεεη θαη ζπλακα καο δεηρλεη κηα θαηεπζπλζε: ΔΠΡΗ ΓΔ ΦΙΝΛ ΔΛ ΑΛΘΟΥΞΝΗΠΗ ΚΑΡΑΗΝΡΑΡΝΛ / ΝΠΡΗΠ ΑΗΠΣΛΥΛ ΡΑ ΔΞΗΣΥΟΗΑ ΞΑΞΡΑΗΛΔΗ ΡΑ ΞΝΟΠΥ / ΚΔΡΑΚΥΛΗΑ ΘΖΟΔΥΛ ΑΘΟΑΛΡΝΗΠ ΔΙΞΗΠΗΛ Απν ηηο αλζξσπηλεο θπιεο ππαξρεη κηα νινηεια καηαηε. Δηλαη εθεηλε νπνπ θαλεηο, θνηηαδνληαο πξνο ηα ΞΝΟΠΥ, ηα καθξηλα (εδσ: ηελ πξαγκαησζε θαη ηελ νινθιεξσζε θαη ηελ αλαγλσξηζε ηνπ εγσ σο ππνζηαζεο), ζεξεπνληαο αλεκνζθνξπηζκαηα κε ειπηδεο αλνεηεο, θαζπβξηδεη ηα ΔΞΗΣΥΟΗΑ. Θαη πνηα εηλαη απηα; Ξξηλ απν ιηγν θαηξν κηα γπλαηθα κηινπζε γηα κηα δηαζεζε απνγνεηεπζεο θαη παξαηηεζεο πνπ ηελ πηαλεη, θαη ηνηε ζπλεζσο πεθηεη ζε ππλν. Ρελ ξσηεζα αλ ηεο εηπρε πνηε, ελσ βξηζθνηαλ ζε κηα ηεηνηα δηαζεζε, λα κελ θνηκεζεη, θαη

9 πσο εηαλ ηνηε. Κνπ κηιεζε γηα κηα θνξα νπνπ εξαβε ελα θνπκπη, θαη δελ ππεξρε ηηπνηε' αιιν παξα ην θνπκπη. Απηα, εηλαη ηα ΔΞΗΣΥΟΗΑ! Λα ξαβεηο ελα θνπκπη θαη λα εηζαη νινηεια ζην θνπκπη, θη ν θνζκνο λα εηλαη πεξα γηα πεξα απην ην θνπκπη! Δλαο κνλαρνο ηνπ δελ εηπε ζηνλ δαζθαιν ηνπ: "Κνιηο πξνζθαηα κπεθα ζ' απην ην κνλαζηεξη. Παο παξαθαισ δσζηε κνπ ηελ νδεγηα ζαο!" Ν δαζθαινο ξσηεζε: "Δθαγεο;" - "Λαη", απνθξηζεθε ν κνλαρνο. Ν δαζθαινο εηπε: "Ρνηε πεγαηλε λα πιπλεηο ηε θνππα ζνπ!" Κπνξεη ζηελ θαζεκεξηλνηεηα κνπ λα επηιεγσ, λα θαλσ απην ε εθεηλν, λα κελσ εδσ ε εθεη, λα ιεσ λαη ζην ελα θαη νρη ζην αιιν, νκσο νια απηα εηλαη νπσο ην θνπκπη θη ε θνππα, αξρηδνπλ θαη ηειεησλνπλ ζηνλ εαπην ηνπο. Ν θνζκνο δελ ερεη θακηα αλσηεξε ηαμε, θακηα αξρε, ζηελ νπνηα λα ππαθνπεη, εηλαη θνπκπηα θαη θνππεο. Wittgenstein: "Νη ζεκαληηθνηεξεο γηα καο πιεπξεο ησλ πξαγκαησλ εηλαη θξπκκελεο ινγσ ηεο απινηεηαο θαη ηεο θαζεκεξηλνηεηαο ηνπο." Ζ ηαμε απηνπ, ηνπ ΘΑΙΙΗΠΡΝ ΘΝΠΚΝ, ιεεη ν Ζξαθιεηηνο, κνηαδεη κε ΘΔΣΚΔΛΑ, κε πξαγκαηα ρπκελα, ζηελ ηπρε. Δλα ρατθνπ ηνπ Bashô ιεεη: "Θαησ απ' ηελ ηδηα ζηεγε / θνηκνηαλ θη νη πνξλεο, / ηξηθπιιηα θαη ην θεγγαξη." Ζ ςπρε ερεη ρσξν γηα νια, γηα ηηο πνξλεο, ηα ηξηθπιιηα θαη ην θεγγαξη. Δρεη ρσξν θαη γηα ηνλ θιεθηε θαη γηα ηνλ αζηπλνκν, θαζσο ππνλνεη κηα κπαιαληα

10 ηνπ Brecht. Ζ ςπρε δελ ερεη νξηα. Ν Αξηζηνηειεο γξαθεη: Ζ ΤΣΖ ΡΑ ΝΛΡΑ ΞΥΠ ΔΠΡΗΛ. Ζ ςπρε, θαηα θαπνηνλ ηξνπν, εηλαη απηα ηνπηα ηα πξαγκαηα. Ζ ειιεληδα κακα ιεεη ζηνλ γην ηεο: "Τπρε κνπ!". Ζ ςπρε, γηα ηελ νπνηα πξνθεηηαη εδσ, εηλαη εθεηλε νπνπ θαλεηο ζα εηαλ ζε ζεζε λα πεη ζηα παληα, ζην θνπκπη θαη ζηελ θνππα, ζηηο πνξλεο, ηα ηξηθπιιηα θαη ην θεγγαξη, ζηνλ θιεθηε θαη ηνλ αζηπλνκν, "Τπρε κνπ!". Ζ ςπρε δελ ερεη νξηα. Θαη αηθλεο κπνξνπκε πιενλ λ' αθνπζνπκε θαη λα παξαθνινπζεζνπκε ηνλ ινγν ηνπ Ζξαθιεηηνπ: ΤΣΖΠ ΞΔΗΟΑΡΑ ΗΥΛ ΝΘ ΑΛ ΔΜΔΟΝΗΝ... Ρα πεξαηα ηεο ςπρεο, πξνρσξσληαο, δελ ζα ηα βξεηο. Αλ ε ςπρε εηλαη δηρσο πεξαο, απεηξε, αλ δελ ζπληζηα ην πην δηθν ηνπ θαζε κεκνλσκελνπ αλζξσπνπ, αλ θαηα ελαλ ηξνπν εηλαη απηα ηνπηα ηα πξαγκαηα, ηνηε ν θαζελαο κηια θαη πξαηηεη, δεη θαη πεζαηλεη ζην νλνκα νισλ. Πην εξγν ηνπ Beckett Περιμενονηας ηον Godot ν Estragon θαη ν Vladimir πεξηκελνπλ θαπνηνλ πνπ δελ γλσξηδνπλ. Θαζσο πεξηκελνπλ εκθαληδεηαη κηα κνξθε, ν Pozzo, κε ηνλ ππεξεηε ηνπ. Π' ελα ζεκεην δηακεηβεηαη ν εμεο δηαινγνο "POZZO: Βνεζεηα! ESTRAGON: Θη αλ ηνπ δηλακε καδη ελα ρεξη μπιν; VLADIMIR: Δλλνεηο λα ηνλ πιαθσλακε νζν θνηκαηαη; ESTRAGON: Λαη.

11 VLADIMIR: Φαηλεηαη θαιε ηδεα, εληαμεη. Κα ζα κπνξνπζακε λα ην θαλνπκε; Θνηκαηαη πξαγκαηη; (Ξαπζε.) Νρη, ην θαιπηεξν ζα 'ηαλ λα εθκεηαιιεπηνπκε ηελ εθθιεζε ηνπ Pozzo γηα βνεζεηα - POZZO: Βνεζεηα! VLADIMIR: Λα ηνλ βνεζεζνπκε - ESTRAGON: Θα ηνλ βνεζεζνπκε; VLADIMIR: Κε ηελ πξνζδνθηα κηαο ρεηξνπηαζηεο αληαπνδνζεο. ESTRAGON: Θη αλ απηνο - VLADIMIR: Κε ραλνπκε ηνλ ρξνλν καο... (Ξαπζε. Κε ζθνδξνηεηα) Αο θαλνπκε θαηη νζν ερνπκε ηελ επθαηξηα! Γε καο ρξεηαδνληαη θαζε κεξα. Νρη βεβαηα πσο καο ρξεηαδνληαη πξνζσπηθα. Αιινη ζ' αληαπνθξηλνληαλ ζηελ πεξηζηαζε ην ηδην θαια, αλ νρη θαη θαιπηεξα. Απνηεηλνληαλ ζ' νιελ ηελ αλζξσπνηεηα, απηεο νη θξαπγεο γηα βνεζεηα πνπ αθνκα θνπδνπληδνπλ ζη' απηηα καο! Νκσο ζ' απην ην κεξνο, ζ' απηελ ηε ζηηγκε ηνπ ρξνλνπ νιε ε αλζξσπνηεηα εηκαζηε κεηο, εηηε καο αξεζεη εηηε νρη. Αο ην αμηνπνηεζνπκε νινηεια πξηλ εηλαη πνιπ αξγα! Γηα κηα θνξα αο εθπξνζσπεζνπκε επαμηα ηε ζηρακεξε γεληα πνπ καο ηελ εκπηζηεπηεθε κηα ζθιεξε κνηξα!" Η Θεραπεια Ρη ζπληζηα ην ζεξαπεπηηθν ζηελ ςπρνζεξαπεηα; Ζ πιεξεο θαη απεξηνξηζηε απνδνρε. Απνδνρε εδσ δελ ζεκαηλεη νπηε ζπκθσληα νπηε εγθξηζε νπηε επηβεβαησζε νπηε αλνρε νπηε βεβαηα δηαγλσζηηθε θαη ςπρνπαζνινγηθε ηαμηλνκεζε. Πεκαηλεη ηελ επξπρσξηα κηαο ςπρεο ρσξηο πεξαηα, νπνπ αλεθνπλ ηα παληα.

12 Κηα ηεηνηα ςπρε δελ εηλαη πηα ςπρε μοσ, δελ πεξηνξηδεηαη ζην αηνκν, ζηελ νηθνγελεηα, ζηελ παηξηδα, ζηνπο νκντδεαηεο κνπ, δελ πεξηνξηδεηαη απν ηηπνηα. Δηλαη ελα νλνκα γηα ηνλ θνζκν νινλ. Ρνπην εηλαη ζπαλην λα πξαγκαησζεη. Ξαξνιαπηα παξακελεη νξνζεκν κηαο θαηεπζπλζεο, θαηα ηε γλσκε κνπ ηεο κνλεο πνπ αξκνδεη ζηνλ αλζξσπν, θαη πνπ εηλαη γηα θαπνηνλ ηηκε λα θηαζεη αθνκα θαη ζην πξσην ζθαιη ηεο, νπσο ιεεη ν πνηεηεο. Ξσο θαηεπζπλεηαη ν ζεξαπεπηεο πξνο κηα ηεηνηα ςπρε; Κεζα απν ηε δνθηκαζκελε γλσζε νηη επηζπκηεο θαη ζηνρνη, ειπηδεο θαη πξνζδνθηεο, ν,ηη απαξηηδεη απην πνπ ιεκε "εγσ", κε ηνλ ελα ε ηνλ αιιν ηξνπν ζα θαηαξξεπζνπλ. Νπσο επηζεο ζα θαηαδεηρζνπλ αλνεηα θνβνη θαη απαξεζθεηεο θαη νια ηα ζπλαθε. Γηαηη απην; Γηνηη, εηπακε, ην θξαγκα πνπ θαλεηο ιηγνηεξν ε πεξηζζνηεξν απηνλνεηα πςσλεη γηα λα νξηζεη ηελ ππαξμε ηνπ, λα ηελ νινθιεξσζεη θαη λα ηελ πεξηθξνπξεζεη, ζα ζπληξηβεη απν ηελ νξκε κε ηελ νπνηα ζα ην βξεη ε ηδηα ε πξαγκαηηθνηεηα. Απηε ε δνθηκαζκελε γλσζε θαλεη ηνλ ζεξαπεπηε ηθαλν λα γλσξηδεη απν ηα πξηλ πνηνλ δξνκν ζα παξνπλ ηα πξαγκαηα. Ππλακα ηνπ ραξηδεη απεξηνξηζηε εκπηζηνζπλε ζ' απηνλ ηνλ δξνκν, θη εηζη ηνλ απαιιαζζεη απν ηελ εθεζε λα νξηδεη ν ηδηνο, λα θαηαζθεπαδεη θαηαζηαζεηο, λα αλαιακβαλεη ηελ πνξεηα ηεο ζεξαπεηαο απηνβνπια. Ρνλ θαλεη ζπγθξαηεκελν, ε, κε κηα παιαηνηεξε ιεμε ηεο γισζζαο καο, αηδεκνλα. Ζ ζηαζε ηνπ, θαιπηεξα, ε απνπζηα κηαο ζηαζεο, ε απν-ζηαζε ηνπ, εξρεηαη απν κηα καθξα θαη αθαλε παξαδνζε. Κηισληαο γηα ηνπο Αξραηνπο, ν Heidegger ηελ νλνκαδεη κε κηα εθθξαζε πνπ ζηα ειιεληθα

13 ζα κπνξνπζε λα απνδνζεη σο "πξνδξακσλ ζπγθξαηεκνο". Πηνπο ηδηνπο ηνπο Αξραηνπο, δηα ζηνκαηνο Ξηλδαξνπ, απνθαιεηηαη: ΞΟΝΚΑΘΖΠ ΑΗΓΥΠ, ε αηδεκνζπλε πνπ ερεη καζεη. Ζ ζεξαπεηα εηλαη θη απηε κηα ζπλαληεζε. Θη εδσ επηζεο ζα ζπκβεη ε ακθηζβεηεζε, πνιιεο θνξεο καιηζηα κε ηξνπν πνιπ ξηδηθνηεξν απ' ν,ηη αιινπ. Ζ δηαθνξα εγθεηηαη ζην νηη ν ζεξαπεπηεο δελ ακθηζβεηεη ηνλ πειαηε ηνπ γηα ραξε ελνο δηθνπ ηνπ εγσ. Ζ ΞΟΝΚΑΘΖΠ ΑΗΓΥΠ εηλαη ην δσληαλν παξαδεηγκα ηνπ ζεξαπεπηε, πνπ κηια ζηνλ ζεξαπεπνκελν σο αθσλε πξνζθιεζε λα δερηεη κ' απηνλ ηνλ ηξνπν ν,ηη ηνλ αθνξα, δειαδε λα κελεη ζηα ΔΞΗΣΥΟΗΑ, ζην θνπκπη θαη ζηελ θνππα. Ρνηε νκσο ραλνληαη απν κνλα ηνπο ε αλειεπζεξε πξνζθνιιεζε ζ' απην ε εθεηλν, νη δηαρσξηζηηθεο γξακκεο, νη δηραζκνη θαη ηα δηιεκκαηα, ε κνλνπιεπξε ζηαζε θαη ε ακθηζπκηθε ζπγθξνπζε. Δλα παξαδεηγκα απν κηα επνπηεηα. Ν πειαηεο ιεεη ζηνλ ζεξαπεπηε: "- Ρελ Θπξηαθε εκεηλα θαησ απ' ηηο θνπβεξηεο. [Ν ζεξαπεπηεο, απν κεζα ηνπ: Αθνπ βξε παηδη κνπ! Δγσ πνηε δελ ζα ην εθαλα!] [Δγσ ζηνλ ζεξαπεπηε:] - Κνλν αλ δερηεηηε νηη ε κνηξα εηλαη θνηλε, δηρσο ζηεγαλα, νηη θαπνηε θη εζεηο ζα κπνξνπζαηε λα πεξαζεηε κηα Θπξηαθε θαησ απ' ηηο θνπβεξηεο, ζα κπνξεζεηε κηα ηεηνηα θξαζε λα ηελ αθνπζεηε." Πηελ ΞΟΝΚΑΘΖ ΑΗΓΥ πξνδηαζεηεη εδε ην ιεγνκελν "setting", ην ζηεζηκν ηεο ζεξαπεπηηθεο ζθελεο, νπσο θαζηεξσζεθε κε ηνλ Freud. Ππληζηα ελα θιηκα,

14 ζην νπνην ε ζεξαπεπηηθε ζπλαληεζε ζα εγθιηκαηηζηεη, λσξηηεξα ε αξγνηεξα, ιηγνηεξν ε πεξηζζνηεξν παηξλνληαο ην πθνο θαη ηελ κνξθε ηνπ. Αο δνπκε επηηξνραδελ θαπνηα ραξαθηεξηζηηθα απηεο ηεο ζθελεο: - Ζ ππηηα ζεζε ηνπ πειαηε καο. Δηλαη ε ζεζε ηεο απνιπηεο απξαμηαο. Γελ παξαγεηαη εξγν. Νπηε θαλ ζεξαπεπηηθν εξγν. Γελ θαλνπκε "δνπιεηα", δελ θαλνπκε ηηπνηα. Απην ην "ηηπνηα" δελ αδεηαδεη ηνλ θνζκν αιια, αθαηξσληαο ηηο παξσπηδεο πνπ θαλεηο ερεη αλαγθαζηηθα νηαλ επηρεηξεη ην ελα θαη ην αιιν θαη εηλαη ζπγθεληξσκελνο ζ' ελαλ ζηνρν, πξνζθεξεη ηε δπλαηνηεηα λα εκθαληζηεη ν θνζκνο ζ' νιν ηνλ πινπην ηνπ θαη ζ' νιε ηε θησρεηα ηνπ. Πηελ ππηηα ζεζε δελ ππαξρεη δηαβαζκηζε, αλσηεξν θαη θαησηεξν. Νπσο ειεγε ελαο δαζθαινο κνπ, ζην ηδην επηπεδν βξηζθνληαη θαη ην θεθαιη θαη ηα γελλεηηθα νξγαλα. - Ρν αζεαην ησλ ζπκκεηερνλησλ. Θαζσο ν πειαηεο καο εηλαη μαπισκελνο θαη ν ζεξαπεπηεο θαζεηαη πηζσ ηνπ, ην πξνζσπν ηνπ ελνο εηλαη γηα ηνλ αιιν αζεαην. Δηζη νηαλ κηισ, εηηε σο πειαηεο εηηε σο ζεξαπεπηεο, δελ απνηεηλνκαη θαηεπζεηαλ ζην πξνζσπν ηνπ αιινπ, ζ' απηνλ θαζαπηνλ, αιια κηισ ζηνλ αεξα. Απηνο ν αεξαο αλακεζα καο γηλεηαη ηνηε θαηη ζαλ ελα ηξαπεδη κε παλσ ηνπ ην θαγεην, απν ην νπνην εκεηο, θαζηζκελνη γπξσ ηνπ, παηξλνπκε ηελ ηξνθε καο ηα αθνπζκαηα καο θαη ηα ιεγνκελα καο. Κε αιια ινγηα, ην αζεαην ηεο ζεξαπεπηηθεο ζπλαληεζεο θαλεη κηα ζηγαιε θαη ζηαζεξε ππνδεημε νηη ν καληαηνθνξνο δελ ηαπηηδεηαη κε ην κελπκα. Νηαλ ζαο κηισ γη' απην θαη γηα θεηλν, ζαο δεηρλσ θαηη θαη ζαο θαισ λα ζηξεςεηε ην βιεκκα ζαο πξνο απην. Δδσ ην ζεκα δελ εηκαη εγσ, αλ ηα ιεσ θαια ε αζρεκα, αλ ερσ δηθην ε αδηθν. Ρν ζεκα εηλαη ηα πξαγκαηα ζηα νπνηα ησξα, κε ηελ παξαηλεζε κνπ, ερνπκε ζηξακκελν ην βιεκκα καο. Ρα ινγηα καο, θαζσο ησξα δελ ερνπλ ηελ αξρε θαη ην ηεινο ηνπο ζηνπο ζπλνκηινπληεο

15 αιια ππεξεηνπλ ηα πξαγκαηα ζηα νπνηα νη ζπλνκηινπληεο αλαθεξνληαη, εηλαη ινγηα πεξα απν καο, εηλαη ΔΞΔΑ ΞΡΔΟΝΔΛΡΑ θη εκεηο, γηα λ' αθνπκε θαη λα κηινπκε θαια, ρξεηαδεηαη θαπνηε λα πηαλνπκε πνπιηα ζηνλ αεξα. Θη απην επηζεο εθκαλζαλεηαη αξξεηα, κεηαμπ αιισλ, θαη ζηελ θαζεκεξηλνηεηα ηεο ζεξαπεπηηθεο ζπλαληεζεο. - Ζ ιεγνκελε "αξρε ηεο απνρεο". Ν θαλνλαο απηνο απαγνξεπεη ηνζν ζηνλ ζεξαπεπηε νζν θαη ζηνλ πειαηε ηνπ ηελ ηθαλνπνηεζε κηαο επηζπκηαο, εηηε πξνθεηηαη γηα πξαγκαηα νπσο ελα ηζηγαξν, εηηε πξνθεηηαη γηα πξαγκαηα νπσο παξεγνξηα, αλαγλσξηζε, επηβεβαησζε θιπ. Δηλαη πνιιεο θνξεο δπζθνιν θαη ζθιεξν, νκσο γηα εθεηλνλ, γηα ηνλ νπνην πξνερεη λα γλσξηζεη ηνλ εαπην ηνπ θαη λα γηλεη απηνο πνπ εηλαη αιεζηλα, αιινο δξνκνο δελ ππαξρεη απν ην λα ιπζεη απν ηελ λννηξνπηα, ζπκθσλα κε ηελ νπνηα ν,ηη ηνλ αθνξα πξεπεη απαξαηηεηα λα γηλεηαη αληηιεπην ζην πεδην ηεο πξνζεηηθνηεηαο, π.ρ. σο επηζπκεην. Θαλεηο καζαηλεη πσο π.ρ. «σξαην» δελ ηαπηηδεηαη κε «ην ζεισ δηθν κνπ», «αγαπσ» κε «πνζσ», «πεηλσ» κε «κνπ ηξερνπλ ηα ζαιηα», «θξπσλσ» κε «ηνπξηνπξηδσ», «πνλσ» κε «θιαησ θαη ρηππηεκαη». Ρν σξαην θαη ε αγαπε, ε πεηλα θαη ην θξπν θη ν πνλνο κπνξνπλ λα ππαξρνπλ θαη, κε ην παξαπαλσ λνεκα, εξεκελ καο. - Ν βαζηθνο θαλνλαο. Ν αλαιπνκελνο, γξαθεη ν Freud, "δελ πξεπεη λα καο αλαθνηλσλεη κνλν απηα πνπ ιεεη ζθνπηκα θαη πξνζπκα [...], αιια θαη ν,ηη [...] ηνπ εξρεηαη ζηνλ λνπ, αθνκα θη αλ ηνπ εηλαη δπζαξεζην λα ην πεη, αθνκα θη αλ ηνπ θαηλεηαη αζεκαλην, ε αθνκα θη αλνεην." Ν βαζηθνο θαλνλαο δελ εηλαη απαξαηηεηα κεζνδνο γηα ηελ πξνζβαζε ζην αζπλεηδεην, νπσο ην ζειεη ε θξνυδηθε αληηιεςε. Κπνξεη θαη λα κελ εηλαη

16 κεζνδνο αιια νδνο, ζηελ νπνηα θαιεηηαη λα θηλεζεη ε ζεξαπεπηηθε ζπλαληεζε. Απηε ε νδνο εηλαη πνιπζεκαληε. Παο αλαθεξσ ιηγεο νςεηο ηεο πνπ ζρεηηδνληαη κε ην ζεκα καο: 1. Ν πειαηεο εηλαη ειεπζεξνο λα ιεεη ν,ηη εξρεηαη ζηνλ λνπ ηνπ. Ξαληα εληππσζηαδεη ην νηη, λσξηηεξα ε αξγνηεξα, ζε αιινηε αιινλ βαζκν, αλαζηαησλεηαη απν θαηη ην γη' απηνλ πξσηνγλσξν: Αιια ζειεη λα πεη θαη αιια ηνπ εξρνληαη ζηνλ λνπ, θαη καιηζηα ηνζν επηηαθηηθα πνπ ε ζειεζε ηνπ ηειηθα ζπληξηβεηαη θαη ππνρσξεη. 2. Πηνλ ζεξαπεπηε δελ εηλαη δπλαην λα ζεηεη βαζεηο θαη θαλνλεο. Ρν κνλν πνπ ερεη λα πεη ζηνλ πειαηε εηλαη πσο εηλαη ειεπζεξνο λα ιεεη ν,ηη εξρεηαη ζηνλ λνπ ηνπ. "Ρν κνλν", ιεσ, νκσο ηνπην εηλαη πνιπ. Ξξνυπνζεηεη ηελ αλνηθηνηεηα ηνπ ζεξαπεπηε λ' αθνπεη. Θαη ηνπην ζα πεη: Λα ζσπαηλεη, εηιηθξηλα θαη νινςπρα, ακομα και οηαν μιλα. 3. Θπκηδσ ηνλ Freud: "[...] δελ πξεπεη λα καο αλαθνηλσλεη κνλν απηα πνπ ιεεη ζθνπηκα [...], αιια θαη ν,ηη αιιν ηνπ [...] εξρεηαη ζηνλ λνπ[...]." Ν βαζηθνο θαλνλαο καο ππελζπκηδεη νηη ζπλεζσο κηιακε <ζθνπηκα>, δειαδε ερνπκε, ε ηνπιαρηζηνλ θαλνπκε ζαλ λα ερνπκε ελαλ ινγν γηα ν,ηη ιεκε θαη γηα ν,ηη απνζησπνπκε. Ξ.ρ. θαλεηο ιεεη θαηη γιαηι ζεσξεη πσο αλεθεη ζηελ ζεξαπεηα θαη ζα ηνλ βνεζεζεη, γιαηι πηζηεπεη πσο ν ζεξαπεπηεο απην ζειεη λ' αθνπζεη, γιαηι ηνλ ελδηαθεξεη λα θαλεη θαιε εληππσζε, γιαηι ζειεη λα παεη θνληξα θιπ. Απνζησπα θαηη γιαηι ληξεπεηαη, γιαηι θνβαηαη, γιαηι εηλαη "πξνζσπηθν", γιαηι ην ζεσξεη <αζεκαλην> θη <αλνεην>. Θαλεηο κηια ππνηαγκελνο ζην "γηαηη". Ν βαζηθνο θαλνλαο, ελλνεκελνο σο νδνο, δελ ηνληδεη ηνζν ηελ απνθπγε ηνπ <ζθνπηκνπ> θαη ηελ παξακνλε ζην <αζεκαλην> θαη <αλνεην>, αιια θαιεη ζηελ απειεπζεξσζε απν ηελ

17 διαζηαζε ζεκαληηθνπ θαη αζεκαληνπ, ζθνπηκνπ θαη αζθνπνπ, εηζη πνπ απηα λα κελ εηλαη θξηηεξηα γηα ην ηη θαλεηο ιεεη θαη δελ ιεεη, θαη ε αμηνινγεζε "ζεκαληηθν / αζεκαλην", "ζθνπηκν / αζθνπν" λα κελ γηλεηαη θαλ ζεκα. Αλνηγεη ηνλ δξνκν πξνο κηα ππαξμε διτως γιαηι. 4. Ν βαζηθνο θαλνλαο εηλαη νπσο ην ειεπζεξν ζεκα ζην καζεκα ηεο εθζεζεο. Δηλαη ελα αζπξν ραξηη πνπ θαιεηηαη λα γεκηζεη ν θαζελαο, κνλνο θη ειεπζεξνο. Γηα ην αζπξν ραξηη δελ ζα ζαο κηιεζσ πιενλ εγσ αιια ν Γησξγνο Πεθεξεο. Δηλαη ελα πνηεκα απν ηελ ζπιινγε "Θεξηλν Ζιηνζηαζη". Ν επλντθα δηαθεηκελνο ζ' αθνπζεη ινγηα πνπ ζα κπνξνπζαλ λα εηλαη γξακκελα γηα ηελ πνξεηα κηαο ζεξαπεηαο. Ρνπην δεηρλεη πσο νια ηα εξγα πνπ αθνξνπλ ηελ θαξδηα ηνπ αλζξσπνπ, νπσο εηλαη ε πνηεζε θαη ε ςπρνζεξαπεηα, γειηονεσοσν, θαζσο γξαθεη ν Hölderlin, καηοικωνηας βοσνα ποσ ηα τωριδοσνε αβσζζοι. Πεθεξεο: "Ρ' αζπξν ραξηη ζθιεξνο θαζξεθηεο επηζηξεθεη κνλν εθεηλν πνπ εζνπλ. Ρ' αζπξν ραξηη κηια κε ηε θσλε ζνπ, ηε δηθε ζνπ θσλε νρη εθεηλε πνπ ζ' αξεζεη κνπζηθε ζνπ εηλαη ε δσε απηε πνπ ζπαηαιεζεο. Κπνξεη λα ηελ μαλαθεξδηζεηο αλ ην ζειεηο αλ θαξθσζεηο ζε ηνπην η' αδηαθνξν πξαγκα πνπ ζε ξηρλεη πηζσ εθεη πνπ μεθηλεζεο. Ραμηδεςεο, εηδεο πνιια θεγγαξηα πνιινπο ειηνπο αγγημεο λεθξνπο θαη δσληαλνπο ελησζεο ηνλ πνλν ηνπ παιηθαξηνπ

18 θαη ην βνγθεην ηεο γπλαηθαο ηελ πηθξα ηνπ αγνπξνπ παηδηνπ - ν,ηη ελησζεο ζσξηαδεηαη αλππνζηαην αλ δελ εκπηζηεπηεηο ηνπην ην θελν. Ίζσο λα βξεηο εθεη ν,ηη λνκηζεο ρακελν ηε βιαζηεζε ηεο ληνηεο, ην δηθαην θαηαπνληηζκν ηεο ειηθηαο. Εσε ζνπ εηλαη ν,ηη εδσζεο ηνπην ην θελν εηλαη ν,ηη εδσζεο ην αζπξν ραξηη."