Φακνγεισληαο, ε κε ζθηγκελα δνληηα, γλσξηδνληαο ην, ε νρη, απνδερνκελνη ην, ε νρη, κπαηλνπκε παληα ζηηο εηθνλεο πνπ καο ζπληπραηλνπλ.

Transcript

1 αἰὼλ δὲ θπιηλδνκέλαηο ἁκέξαηο ἄιι ἄιινη ἐμάιιαμελ νκσο ν ρξνλνο ηεο δσεο, ηε κηα κεξα κεηα ηελ αιιε, ζηνπ θπθινπ ηα γπξηζκαηα, αιιαδεη αιινηε αιια Πηλδαξνο, 3νο Ιζζκηνληθνο, 30 Εηζαγωγε Σηελ ςπρνζεξαπεηα, νηαλ αθνπκε ην "θνπξαζηεθα", ην "εηκαη θνπξαζκελνο", ζπλεζσο, θαη αθνινπζσληαο ηα νζα καζακε ζηελ εθπαηδεπζε καο, θαλνπκε θαηεπζεηαλ κηα ζπλδεζε ε νπνηα ιηγν-πνιπ ιεεη θαηη ζαλ "θνπσζε = θαηαζιηςε". Σεκεξα δελ ζα παξαθακςνπκε ηελ θνπσζε, αιια ζα επηδησμνπκε λα ηελ πξνζεμνπκε. Οζν γλσξηδσ, ε ςπρνινγηθε θαη ςπρηαηξηθε βηβιηνγξαθηα δελ καο βνεζαεη, γηαηη αθξηβσο πξνζπεξλα ηελ θνπσζε θαη αζρνιεηηαη κε ηελ εληαμε ηεο ζε ελα δηαγλσζηηθν, ε αιιν κνληειν. Θα ζαο παξνπζηαζσ ελαλ ινγνηερλε, ηνλ γεξκαλν Peter Handke, απνζπαζκαηα απν ελα κηθξν βηβιην ηνπ πνπ ζηελ ειιεληθε κεηαθξαζε ερεη ηνλ ηηηιν "Πεξη θνπσζεσο". "Δνθηκην γηα ηελ θνπσζε" ζα εηαλ ηζσο κηα πην πηζηε κεηαθξαζε ηνπ γεξκαληθνπ. Γξαθεη ν Handke: Θεισ λα αθεγεζσ ηηο δηαθνξεηηθεο εηθνλεο ηνπ θνζκνπ ζηηο δηαθνξεο θνπσζεηο. Σεκεησλσ νηη εδσ ε θνπσζε δελ λνεηηαη σο εζσηεξηθν, ςπρηθν ζπλαηζζεκα, αιια σο νλνκα κηαο εηθνλαο ηνπ θνζκνπ. Καη, γηα λα κελ θεπγνπκε απν ην ζεκα ηεο δηεκεξηδαο, ζε θαζε πξνζβνιε απν ηελ θνπσζε ν θνζκνο γηλεηαη ελαο Αιινο. Οκσο ν αιινο θνζκνο ππνδεισλεη κηα αιιαγε, ζηελ νπνηα ζπκκεηερεη πιενλ θαη ν ηδηνο ν εαπηνο. Τν Αιιν δελ βξηζθεηαη απελαληη ηνπ αιια εηλαη ηνπνο, ζηνλ νπνην ερεη κεηνηθεζεη θαζε θνξα θαη ν εαπηνο, θαη, κε ηνλ ελα ε ηνλ αιιν ηξνπν, ερεη γηλεη ελ-ηνπηνο. Μηα θαη κηιακε γηα εηθνλεο, κηα ηζηνξηα απν ηελ Κηλα: Δλαο γεξνο δσγξαθνο εδεημε ζηνπο θηινπο ηνπ ηνλ λεν ηνπ πηλαθα. Σ' απηνλ εηαλ δσγξαθηζκελν ελα παξθν, ελαο ζηελνο δξνκνο δηπια ζην λεξν, πνπ θαηειεγε εκπξνο ζε κηα κηθξε

2 πνξηα πνπ νδεγνπζε ζηελ πηζσ εηζνδν απν ελα ζπηηαθη. Οκσο νηαλ νη θηινη αλαδεηεζαλ ηνλ δσγξαθν, απηνο εηαλ θεπγαηνο, θαη κεζα ζηνλ πηλαθα. Δθεη πεξπαηαγε ζηνλ ζηελν δξνκν πξνο ηελ πνξηα, ζηαζεθε κπξνζηα ηεο ζησπεινο, γπξηζε, ρακνγειαζε θαη ραζεθε ζηε ζρηζκε ηεο. Φακνγεισληαο, ε κε ζθηγκελα δνληηα, γλσξηδνληαο ην, ε νρη, απνδερνκελνη ην, ε νρη, κπαηλνπκε παληα ζηηο εηθνλεο πνπ καο ζπληπραηλνπλ. Καη ησξα ζηνλ Handke. Μηια πξσηα γηα ηηο "επηθνβεο θνπσζεηο", ηξεηο απν ηηο νπνηεο ζα αθνπζνπκε: Μηα θνπσζε απν ηα παηδηθα ρξνληα, ηελ "κνλαρηθε θνπσζε" θαη ηελ "δεπγαξηθε θνπσζε". Καηνπηλ κηια γηα ηηο "θαιεο" θαη ηηο "πζηαηεο" θνπσζεηο, ζε κηα απν ηηο νπνηεο ζα ζηαζνπκε πεξηζζνηεξν. Ελδηακεζα παξεκβαιινληαη ζπληνκα ζρνιηα κνπ. Επηθοβες θοπωζεης Σηα παηδηθα τροληα Φξηζηνπγελλα. Τν παηδη κε ηνπο δηθνπο ηνπ ζηελ εθθιεζηα. Κνπσζε πνπ ζε ραιαεη, πνπ εηλαη αξξσζηηα θαη βαζαλν. [8] Οπσο ππαξρνπλ αξξσζηηεο πνπ ηηο απνθαινπκε "απαηζηεο" ε "θαθεο", εηζη απηε ε θνπσζε εηαλ ελα απαηζην θαη θαθν βαζαλν. Σπληζηαην ζην νηη παξακνξθσλε ηνζν ην πεξηβαιινλ - ην εθθιεζηαζηεξην ζε ηζνρηλεο θαη δεξκαηηλεο θνπθιεο πνπ ζε ζηξηκσρλαλ, ηελ Αγηα Τξαπεδα θαη η' αζηξαθηεξα κπηριηκπηδηα ηεο θαπνπ ζην βαζνο ζε ηνπν βαζαληζηεξησλ - νζν θαη ην ηδην ην παηδη, ην αξξσζην απν θνπσζε, ζε κηα γθξνηεζθα θηγνπξα κε θεθαιη ειεθαληα, ηνζν βαξπ, κε καηηα ηνζν ζηεγλα, κε δεξκα ηνζν ρνληξν θαη πξεζκελν... απηε ε δηαθνξεηηθε αηζζεζε ηνπ θξπνπ πνπ δεκηνπξγεη ε θνπσζε ζε θαπνηνλ, θιεηλνληαο ηνλ κεζα ηεο ζαλ ηε Σηδεξα Παξζελν Τν εθθιεζηαζηεξην, ε Αγηα Τξαπεδα παξακνξθσλνληαη, γηλνληαη Αιια. Μαδη γηλεηαη θαη ην παηδη ελαο Αιινο. Τα δπν πεγαηλνπλ παληα καδη, κε κηα αθαλε

3 αξκνληα. Γξαθεη ν Σεθεξεο ζηνπο "Αξγνλαπηεο": Οη ςπρέο ηνπο έγηλαλ έλα κε ηα θνππηά θαη ηνπο ζθαξκνύο / κε ην ζνβαξό πξόζσπν ηεο πιώξεο / κε η' απιάθη ηνπ ηηκνληνύ / κε ην λεξό πνπ έζπαδε ηε κνξθή ηνπο. Καη ν ειβεηνο ινγνηερλεο Gerold Späth ζηελ "Commedia": Τν ραξηζκαηηθν ρεξη αλαζπξεη ην πξαγκα κεζα απν απην ην ηδην θαη ην θηηαρλεη, ελσ ην πξαγκα, πνπ κ απηνλ ηνλ ηξνπν πξνθππηεη, πξνζαξκνδεηαη ζην ρεξη θαη ην ρεξη πξνζαξκνδεηαη θη απην, θη αθνκε θαπνηε ηα πξαγκαηα κεηαβαιινπλ θη εθεηλα ηα ρεξηα απν ηα νπνηα αξγνηεξα πεξλνπλ. Δελ ην βιεπεη, απηνο πνπ θιεηλεηαη ζην θαζηξν κηαο ηαπηνηεηαο θαη εκκελεη ζηελ ζηαζεξνηεηα θαη ζηε κνληκνηεηα ηεο ππνζηαζεο ηνπ ελ κεζσ ησλ αιιαγσλ. Παξαθαησ ζην θεηκελν καο: αηζζεκα ελνρεο γηαηη ραιαζε ηε γηνξηε ζηνπο δηθνπο ηνπ. Η θνπσζε γηλεηαη νμπο πνλνο. Παιη απνηπραηλεηο ζηελ θνηλσληα. Κη απν παλσ ελα αηζαιηλν ζηεθαλη ζηνπο θξνηαθνπο, θη απν παλσ κηα αθαηκαμε απν ηελ θαξδηα. Η Σηδεξα Παξζελνο εηλαη κηα θνπθηα θνπθια ζε αλζξσπηλν κεγεζνο κε μπιηλν, ε κεηαιιηθν ζσκα. Θξπιεηηαη πσο ηνλ Μεζαησλα ρξεζηκνπνηεζεθε γηα βαζαληζηεξηα θαη εθηειεζεηο. Μπξνζηα εηρε κηα πνξηα θαη απν κεζα κηα επελδπζε κε θαξθηα ε ινγρεο, σζηε νηαλ θαλεηο ζπξνληαλ κεζα θη ε πνξηα εθιεηλε, ρσλνηαλ ζην ζσκα ηνπ. Σηδερα Παρζελος

4 Τσξα ε αγθαιηα ηεο Παλαγηαο δελ δεζηαηλεη. Γηα ηνλ ελνρν θαη θαηαδηθαζκελν εηλαη θξπα, κε ηελ θξπαδα ηεο ζηπγλεο, ακεηιηθηεο ηηκσξνπ. Σην παηδη ε Σηδεξα Παξζελνο επαλεξρεηαη σο νμπο πνλνο... αηζαιηλν ζηεθαλη ζηνπο θξνηαθνπο αθαηκαμε απν ηελ θαξδηα. Η "κολατηθε θοπωζε" Σην θνηηεηηθν δσκαηην. [12] Γελ ππεξρε πεξηπησζε λα ζεσξεζεη δηεμνδνο ν ππλνο: θαηαξραο ην εηδνο απην ηεο θνπσζεο πξνθαινπζε κηα παξαιπζε, απν ηελ νπνηα δελ κπνξνπζεο ζπλεζσο νπηε λα ιπγηζεηο ην κηθξν δαρηπιν, ζρεδνλ νπηε λα ζαιεςεηο ην καηνθιαδν ζνπ. Αθνκα θαη ε αλαζα εκνηαδε πληγκελε, ηνζν πνπ ελησζεο πεηξσκελνο σο ηα κπρηα ηεο θαξδηαο ζνπ, κεηακνξθσκελνο ζ' ελα αγαικα ηεο θνπσζεο (ε αϋπληα) παξακνξθσλεη ζην ηεινο γηα ηνλ αϋπλν αθνκα θαη ηελ εηθνλα ηνπ θνζκνπ, ηνζν, πνπ αζεια ηνπ βιεπεη πηα ηελ ππαξμε ηελ ηδηα ζαλ δπζηπρηα, ζεσξεη θαζε πξαμε αζθνπε θαη θαζε εξσηα γεινην. Καη... ν αϋπλνο κελεη μαπισκελνο σο ην αρλν θσο ηνπ πξσηλνπ, πνπ ζεκαηλεη γη' απηνλ θαηαξα, θνπβαισληαο επαλσ ηνπ, κεζα ζηελ θνιαζε ηεο αϋπληαο ηνπ, νινθιεξε ηελ εθηξνρηαζκελε αλζξσπνηεηα πνπ μεπεζε ζε ιαζνο πιαλεηε Τα πξσηα πνπιηα, ζην ζθνηαδη αθνκα, αξρε ηεο αλνημεο: πνζν παζραιηλα θαηα ηα αιια - νκσο ησξα πνζν ριεπαζηηθα, νη ηζηξηδεο ηνπο εηζβαιινληαο ζην θξεβαηη ηνπ θειηνπ,

5 "πα-ιη-κηα-λπ-ρηα-δη-ρσο-π-πλν"... Τα μεθπζεκαηα θαη νη ζηξηγγιηεο δπν γαησλ πνπ ηζαθσλνληαη, κεζα ζηελ αθηλεζηα, αξζξσζε θαη θαλεξσζε ηνπ θηελσδνπο ζην θεληξν κεζα ηνπ θνζκνπ καο. Οη ζηελαγκνη, ε νη θξαπγεο ηεο ππνηηζεκελεο εδνλεο κηαο γπλαηθαο, μεθηλσληαο απνηνκα κεζα ζ' ελαλ νκνηα ζηεθακελν αεξα, ζαλ, αθξηβσο παλσ ζην θξαλην ηνπ αϋπλνπ, κε ην παηεκα ελνο θνπκπηνπ λα μεθηλεζε ελα κεραλεκα καδηθεο παξαγσγεο, ζαλ ε μαθληθε θαηαπησζε θαζε καζθαο ηξπθεξνηεηαο ζ' νινπο καο, θαη ε επηζηξνθε κηαο παληθνβιεηεο εγσκαληαο (εδσ δελ ππαξρνπλ δεπγαξηα πνπ αγαπηνπληαη, παξα κνλαρα αηνκα πνπ γηα κηα θνξα αθνκα αγαπνπλ θσλαρηα ηνλ εαπην ηνπο θαη κνλν) Κειη, αθηλεζηα ηεο παξαιπζεο, απνθνπε ηεο επηθνηλσληαο παλε καδη, θαη καιηζηα ηνζν ξηδηθνηεξα νζν πεξηζζνηεξν ηα ηνηρσκαηα ηνπ θειηνπ καδεπνληαη ηνζν πνπ ηειηθα ζπκπηπηνπλ κε ηα νξηα ηνπ δεξκαηνο, καιηζηα κε ηα νξηα ηνπ θξαληνπ ηνπ αϋπλνπ. Η κνλαμηα εδσ δελ εηλαη αηνκηθν δεηεκα, αιια θνζκηθν: Αθηλεζηα ηνπ θνζκνπ ζεκαηλεη πσο νηη ζπκβαηλεη δελ επηθνηλσλεη, δελ ζπλνκηιεη, εηλαη κνλνινγνο. Τα παληα εηλαη κνλαρηθα, δειαδε θιεηζκελα ζην θειη ηνπ εαπηνπ ηνπο θαη ηεο απηηζηηθεο ηνπο δξαζηεξηνηεηαο, κνλαδεο δηρσο παξαζπξα (εθθξαζε ηνπ Leibniz) - ν αϋπλνο σο αγαικα ηεο θνπσζεο, ηα πνπιηα, νη γαηεο, ν εξσηηθνο νξγαζκνο, ε εγσκαληα. Η "δεσγαρηθε θοπωζε" [15] Δθεη πνπ εκαζηαλ μαπισκελνη, εθεη πνπ ζηεθνκαζηαλ, εθεη πνπ θαζνκαζηαλ, θαη νη δπν αθνκα καδη απηνλνεηα, θη απν ηε κηα ζηηγκε ζηελ αιιε ρσξηα. Μηα ηεηνηα ζηηγκε εηαλ παληα ζηηγκε ηξνκνπ, κεξηθεο θνξεο καιηζηα θξηθεο, νπσο ζην πεζηκν: "Με! Ορη! Ορη!" Αιια ηηπνηα δελ βνεζνπζε. Δηρακε εδε αξρηζεη θαη νη δπν λα πεθηνπκε, αζπγθξαηεηα, καθξηα ν ελαο απν ηνλ αιιν, ζηελ απνθιεηζηηθα δηθε ηνπ θνπσζε ν θαζελαο, νρη ζηελ θνηλε θνπσζε θαη ησλ δπν καο, αιια εγσ ζηε δηθε κνπ εδσ θη εζπ ζηε δηθε ζνπ θεη πεξα. Μπνξεη ε θνπσζε ζηελ πεξηπησζε απηε λα κελ εηαλ παξα ελα αιιν νλνκα γηα ηελ

6 αλαηζζεζηα, ε ηελ απνμελσζε - παλησο εηαλ ε θαηαιιειε ιεμε γηα λα πεξηγξαςεη ηελ πηεζε πνπ αξρηδε λα βαξαηλεη θαη ηα δπν πξνζσπα. Αθνκα θαη ζηελ πεξηπησζε πνπ ν ρσξνο ησλ δηαδξακαηηδνκελσλ εηαλ κηα θηλεκαηνγξαθηθε αηζνπζα κεγαιε θαη θιηκαηηδνκελε, ελησζεο ζηελαρσξα θαη δεζηα: νη ζεηξεο ησλ θαζηζκαησλ ζηξαβσλαλ θαη θνπινπξηαδνληαλ. Τα ρξσκαηα ζηελ νζνλε επαηξλαλ κηα απνρξσζε θηηξηλε, ζαλ ην ζεηαθη, θη πζηεξα μεζσξηαδαλ. Κη νηαλ αγγηδακε ηπραηα ν ελαο ηνλ αιιν, ηα ρεξηα καο ηξαβηνληνπζαλ απνηνκα, ζαλ λα ηα εηρε ηηλαμεη ειεθηξηθν ξεπκα Απηεο νη δηρνηνκεο θνπσζεηο ζ' εθαλαλ αληθαλν λα δεηο, αληθαλν λα κηιεζεηο. Γηα ηηπνηα ζηνλ θνζκν δε ζα κπνξνπζα λα ηεο πσ "Μ' ερεηο θνπξαζεη". Οπηε θαλ ελα ζθεην "Κνπξαζηεθα!" δελ κπνξνπζα λα μεζηνκηζσ Τεηνηεο θνπσζεηο εθαλαλ ζηαρηε ηε δπλαηνηεηα ηεο νκηιηαο καο, καο θαηαθαηγαλ ηελ ςπρε Φαξαθηεξηζηηθν απηεο, ηεο δεπγαξηθεο θνπσζεο, εηλαη ε αηζζεζε κηαο ειεπζεξεο πησζεο. Ιζσο πξνθεηηαη γη' απην ην αδηαλνεην, νηη ν ιεγνκελνο αλζξσπνο κνπ εμαθλα εηλαη μελνο, νπσο ν πεξαζηηθνο ζηνλ δξνκν, ε ν ζπλεπηβαηεο κνπ ζην κεηξν, νκσο κεζα ζην θνηλν καο, ζην δηθν καο ζπηηη. Τν ζπηηη δελ εηλαη πηα ζπηηηθν αιια δεκνζηνο ρσξνο. Ιζσο ε πησζε πνπ αλαθεξεηαη λα εηλαη ε πησζε απηεο ηεο θαηαξξεπζεο ζπηηηνπ, ζπηηηθνπ θαη ζπληξνθνπ. Καη ην νηη παξνια απηα ην δεπγαξη κελεη καδη, θαληαδεη αλαξκνζην, αξξσζην, ζηξεβισζε, πνπ παξακνξθσλεη ην πεξηβαιινλ θαη πνπ θαλεη αθνκα θη ελα ηπραην αγγηγκα ησλ ρεξησλ αλππνθνξν. Καη απελαληη ζ' νια απηα ε αθσληα. Η πεξηγξαθε ζπλερηδεη: (Οη εζσηεξηθα ρσξηζκελνη αξρηδαλ λα πξνμελνπλ θνβν) ν ελαο ζηνλ αιιν. Απην ην εηδνο ηεο θνπσζεο, πνπ αλαγθαδνηαλ λα κελεη βνπβε, εμσζνπζε ζηε βηα. Η βηα απηε ηζσο λα εμσηεξηθεπνληαλ κνλαρα ζην βιεκκα, ην νπνην παξακνξθσλε ην εηεξν εκηζπ, νρη απισο ζαλ αηνκν αιια θαη ζαλ θπιν: κηζεην θαη γεινην γπλαηθεην ε αληξηθν θπιν, κε ην μεθσλεκελν ζειπθν πεξπαηεκα, κε ηηο αδηνξζσηεο αληξηθεο πνδεο. Αιινηε παιη ε βηα εθδεισλνηαλ θξπθα, παλσ ζε θαηη ηξηην, ζην ζπκπησκαηηθν ηαρα ιησζηκν κηαο κπγαο, ζην αθεξεκελν δεζελ καδεκα θαπνηνπ ινπινπδηνπ. Δθηαλαλ λα πξνμελεζνπλ πνλν αθνκα θαη ζηνλ

7 ηδην ηνπο ηνλ εαπην, εθεηλε δαγθσλνληαο ηα ζθηρηνθιεηζκελα ηεο δαρηπια, εθεηλνο απισλνληαο ην ρεξη ζηε θινγα... Σε αληηζεζε κε ηελ ελνρε ηεο παηδηθεο θνπσζεο, κε ηελ παξαιπζε ηεο κνλαρηθεο θνπσζεο, εδσ ππαξρεη ελα εηδνο θιεηζηνθνβηαο: Η ζπλππαξμε, ε ζπγθαηνηθεζε κε ην εηεξν εκηζπ, γηλεηαη ελαο αζθπθηηθνο ρσξνο πνπ δελ ζ' αθελεη λα αλαπλεπζεηο. Οη δηαθνξεο ζπλνδεο κνξθεο ηεο βηαο, ζα κπνξνπζαλ λα ηδσζνπλ σο απνπεηξεο απνδξαζεο απν ηνλ εγθισβηζκν - απνπεηξεο απνδξαζεο ζε ιαζνο ρξνλν θαη κε ιαζνο ηξνπν. Θα εηαλ ηζσο ελδηαθεξνλ λα πξνζερζεη θαηα πνζν γεληθνηεξα ε θιεηζηνθνβηα αλεθεη ζηελ θαηαζηαζε κηαο απνμελσζεο θαη απνπξνζσπνπνηεζεο, ζαλ απηεο πνπ ζπκβαηλεη ζηε "δεπγαξηθε θνπσζε". Οη θαιες θοπωζεης Ο ζπγγξαθεαο βξηζθεηαη ζηελ Ιζπαληα θαη αλαθαιεη κηα κεξα ζην Σεληξαι Παξθ, ζην Μαλραηαλ, κεηα απν ζπλερνκελεο πηεζεηο κε θαζπζηεξεζεηο θαη κε αλακνλεο: λπρηα Αλθνξαηδ, Αιαζθα - ραξακαηα κε ρηνληα Εληκνληνλ, Καλαδα - πξση Σηθαγν - απνγεκα Νεα Υνξθε. Εδσ δελ ζα ζρνιηαζσ. Θα αθνπζνπκε απηα πνπ αθνινπζνπλ. Τν θιηκα ηνπο ζα κπνξνπζε λα εηλαη θαη ην θιηκα ελνο ρσξνπ ζεξαπεπηηθεο ζπλαληεζεο. [50] Βξεζεθα επηηεινπο ζην μελνδνρεην θαη εζεια λα θνηκεζσ ακεζσο, εκνπλ ζαλ αξξσζηνο - απνθνκκελνο απν ηνλ θνζκν - κεηα απν ηε λπρηα ρσξηο ππλν, αεξα θαη θηλεζε. Οκσο ηνηε εηδα θαησ ηνπο δξνκνπο ζην Σεληξαι Παξθ, ηνλ απνκαθξν ειην ησλ αξρσλ ηνπ θζηλνπσξνπ, ζηνλ νπνην κεζα, νπσο κνπ θαλεθε, ν θνζκνο πεξλαγε γηνξηηλα, θαη, κε ηελ αηζζεζε νηη ζην δσκαηην θαηη ζα εραλα, θαηη κε ηξαβεμε εμσ ζ' απηνπο. Καζεζα ζ' ελα θαθε εμσ ζηνλ ειην, θνληα ζηε βνπε θαη ζηα θαπζαεξηα, παξαδαιηζκελνο αθνκα, καιηζηα ερνληαο πεξηειζεη εζσηεξηθα ζε ελα αγρσηηθν ζθακπαλεβαζκα απν ηελ μαγξππληα κνπ. Μα ηνηε, δελ μεξσ πηα πσο, αξγα;, ε παιη ζηαδηαθα; ε κεηακνξθσζε κεζα κνπ (ε

8 πηεζε) ππνρσξνπζε δηλνληαο ηε ζεζε ηεο ζηελ θνπσζε. Η θνπσζε απηε εηρε θαηη απν αλαξξσζε. Γελ ιεκε "παιεπσ κε ηελ θνπξαζε"; Απηε ε παιε εηρε ηεξκαηηζηεη. Η θνπσζε εηαλ πιενλ θηιε κνπ. Ηκνπλ εθεη, ζηνλ θνζκν, θαη καιηζηα ζην θεληξν ηνπ θνζκνπ - θη νρη επεηδε επξνθεηην γηα ην Μαλραηαλ. Αιια πξνζηεζεθαλ θαη θαπνηα αθνκε, πνιια, ην ελα πην αγαπεην απν ην αιιν. Ωο αξγα ην βξαδπ δελ εθαλα ηηπνηα αιιν απν ην λα θαζνκαη θαη λα θνηηαδσ. Ηηαλ ζαλ λα κελ ρξεηαδνληαλ θαλ λ' αλαζαηλσ. Οπηε θαληαρηεξεο, ζπνπδαηνθαλεηο αλαπλεπζηηθεο αζθεζεηο, ε ζηαζεηο γηνγθα: Καζεζαη θη αλαζαηλεηο ζην θσο ηεο θνπσζεο, ησξα, ρσξηο απην λα γηλεηαη ζεκα, ζσζηα. Σπλερσο πεξλνπζαλ απν κπξνζηα κνπ πνιιεο, μαθληθα παλεκνξθεο γπλαηθεο - κηα νκνξθηα πνπ θαπνηεο θνξεο κνπ πγξαηλε ηα καηηα - θη νιεο ηνπο κε αληηιακβαλνληαλ θαζσο πεξλνπζαλ: ηνπο εκνπλ ζεκα. (Παξαμελν πνπ πξνπαλησλ νη νκνξθεο γπλαηθεο πξνζεραλ απην ην βιεκκα ηεο θνπσζεο, νπσο θαη κεξηθνη ειηθησκελνη αληξεο θαη ηα παηδηα.) Αιια νπηε θαηα δηαλνηα δελ ζα πξνρσξνπζακε, κηα απ' απηεο θη εγσ, πεξηζζνηεξν. Γελ εζεια ηηπνηα απ' απηεο, κνπ αξθνπζε πνπ κπνξνπζα επηηεινπο λα ηηο θνηησ εηζη. Καη εηαλ πξαγκαηη ην βιεκκα ελνο θαινπ παξαηεξεηε, ζ' ελα παηρληδη πνπ δελ κπνξεη λα πεηπρεη, παξα κνλν νηαλ ελαο ηνπιαρηζηνλ ηεηνηνο παξαηεξεηεο ζπκκεηερεη. Τν βιεκκα απηνπ ηνπ θνπξαζκελνπ εηαλ δξαζε, εθαλε θαηη, επελεβαηλε: νη εζνπνηνη ηνπ εξγνπ γηλνηαλ ραξε ζ' απην αθνκα θαιπηεξνη, αθνκα σξαηνηεξνη - γηα παξαδεηγκα ερνληαο, εκπξνο ζ' απηα ηα καηηα, πεξηζζνηεξν ρξνλν. Απην ην αξγν παηρληδηζκα ησλ βιεθαξσλ ηνπο θαηαθπξσλε - ηνπο εδηλε νιν ηνπο ην θπξνο. Σ' απηνλ πνπ θνηηαδε κε ηεηνηνλ ηξνπν, απν ηελ θνπσζε, ζαλ απν ζαπκα, αθαηξεζεθε ην εγσ-εαπηνο, πνπ παληα δεκηνπξγεη ηαξαρε: επεζαλ απν παλσ ηνπ νιεο νη αιιεο ζηξεβισζεηο, νη ζπλεζεηεο, ηα ηηθ θαη νη ξπηηδεο ηεο εγλνηαο, δελ εκεηλε πηα ηηπνηα πεξα απν ηα θνπξαζκελα καηηα... Κη επεηηα: ε ζεαζε, πνπ απνπνηεζεθε ηνλ εαπην ηεο, εγηλε ελεξγε πνιπ πεξα απν ηηο νκνξθεο πεξαζηηθεο, ζπκπεξηειαβε ζην δηθν ηεο θεληξν ηνπ θνζκνπ θαζε δσε θαη θαζε θηλεζε. Η θνπσζε δηαρσξηδε - ελαο δηαρσξηζκνο πνπ δελ δηακειηδε αιια εθαλε αλαγλσξηζηκν - ηνλ ζπλεζηζκελν ζπξθεην κεηαξξπζκηδνληαο ηνλ ζηελ επεξγεζηα ηεο κνξθεο - κνξθε, νζν εθηαλε ην καηη - ν κεγαινο νξηδνληαο ηεο θνπσζεο.

9 Αθνκα θαη νη ζθελεο βηαο, νη ζπγθξνπζεηο, νη θξαπγεο ζαλ επεξγεηηθεο κνξθεο κεζα ζηνλ κεγαιν νξηδνληα; Μηισ εδσ γηα ηελ θνπσζε ζε θαηξν εηξελεο, ζηα κεζνδηαζηεκαηα. Καη ζ' εθεηλεο ηηο σξεο ππεξρε εηξελε, θαη ζην Σεληξαι Παξθ. Καη ην εθπιεθηηθν εηλαη πσο ε θνπσζε κνπ εθεη εκνηαδε λα ζπληειεη ζηελ πξνζθαηξε εηξελε, θαζσο ην βιεκκα ηεο θαζε θνξα εξεκνπζε; καιαθσλε; - αθνπιηδε εθθξαζεηο ηεο βηαο, ηεο εξηδαο, ε θαη κνλν θαπνηαο αγελεηαο εδε ζην μεθηλεκα ηνπο... [54] Δβιεπα, θη απην εηαλ ζηνλ αιινλ αληηιεπην, καδη ηνπ ζπλακα ην ζεκα ηνπ: ην δεληξν, θαησ απν ην νπνην ησξα αθξηβσο πεξπαηνπζε, ην βηβιην πνπ θξαηνπζε ζην ρεξη, ην θσο ζην νπνην βξηζθνηαλ, αθνκα θη αλ εηαλ ην ηερλεην θσο ελνο καγαδηνπ, ηνλ γεξν καγθα κε ην αλνηρηνρξσκν θνπζηνπκη θαη ην γαξπθαιιν ηνπ ζην ρεξη, ηνλ ηαμηδησηε κε ην θνξηην ησλ απνζθεπσλ ηνπ, ηνλ γηγαληα καδη κε ην ανξαην παηδη ηνπ ζηνπο σκνπο. Δκελα ηνλ ηδην καδη κε ηα θπιια πνπ παξεζπξε ν αεξαο απν ην παξθν. Τνλ θαζελα καο, κε ηνλ νπξαλν ππεξαλσ ηεο θεθαιεο ηνπ. Καη αλ ηεηνην ζεκα δελ ππεξρε; Τνηε ηα δεκηνπξγνπζε ε θνπσζε κνπ, θη ν αιινο, πνπ σο ηε ζηηγκε εθεηλε πεξηπιαληνηαλ ρακελνο ζ' ελα θελν, απν ηε κηα ζηηγκε ζηελ αιιε αηζζαλνηαλ ηξηγπξσ ηνπ ηελ απξα ηνπ ζεκαηνο ηνπ. - Κη αθνκα: Δθεηλε ε θνπσζε ηαθηνπνηνπζε ηηο ρηιηαδεο αζρεηεο κεηαμπ ηνπο ζθελεο πνπ δηαδξακαηηδνληαλ πεξα δσζε εκπξνο κνπ ζε κηα ζπλερεηα. Η θαζε κηα ππεηζεξρνληαλ κεζα κνπ ζαλ ην αθξηβσο εδσ ηαηξηαζην θνκκαηη κηαο - ζαπκαζηα ιεπηεπηιεπηεο, αξαρλνϋθαληεο - αθεγεζεο. Καη καιηζηα ηα δηαδξακαηηδνκελα αθεγνπληαλ ηνλ ηδην ηνλ εαπην ηνπο, ρσξηο κεζνιαβεζε ησλ ιεμεσλ. Φαξε ζηελ θνπσζε κνπ ν θνζκνο απαιαζζνληαλ απν ηα νλνκαηα ηνπ θαη κεγαισλε... [56] ν θνζκνο αθεγεηηαη, ζε ζησπε, ρσξηο θαζνινπ ιεμεηο, ηνλ εαπην ηνπ, ζ' εκελα ηνλ ηδην, ζ' εκελα νπσο θαη ζηνλ γθξηδνκαιιε παξαηεξεηε δηπια κνπ θαη ζηε γθνκελαξα εθεη πνπ πεξλα ζπλακελε θνπλακελε. Οια ηα εηξεληθα ζπκβαληα εηαλ ζπλακα θαη αθεγεζε, θη απηε, ζε αληηζεζε κε ηηο καρεο θαη ηνπο πνιεκνπο,

10 πνπ ζα ρξεηαδνηαλ θαηαξρελ θαπνηνλ βαξδν, ε ρξνληθνγξαθν, ζηα θνπξαζκελα καηηα κνπ ζπλαξζξσλνληαλ απν κνλε ηεο ζε επνο, θη αθνκα, νπσο κνπ θαλεθε, ζε θαηη ηδαληθν: Οη εηθνλεο ηνπ θεπγαιενπ θνζκνπ θιεηδσλαλ, ε κηα θαη ε αιιε, θαη παηξλαλ κνξθε. Ιδαληθν; Ναη, ηδαληθν: γηαηη εθεη νια γηλνηαλ κε ηνλ ζσζην ηξνπν, θαη ζπλεβαηλαλ πξαγκαηα μαλα θαη μαλα, θαη ηηπνηα δελ εηαλ ππεξβνιηθα πνιπ, ηηπνηα ππεξβνιηθα ιηγν - νια, νπσο αξκνδεη ζ' ελα επνο. Κνζκνο πνπ αθεγεηηαη ηνλ εαπην ηνπ σο ηζηνξηα ηνπ αλζξσπνπ πνπ αθεγεηηαη ηνλ εαπην ηεο εηζη νπσο ζα κπνξνπζε λα εηλαη. Οπηνπηθν; Γηαβαζα εδσ πεξα ζε κηα αθηζα: "La utopia non existe", πνπ κεηαθξαζκελν ζα πεη: Ο κε-ηνπνο δελ ππαξρεη. Σθεςνπ ην ιηγν, θαη ε παγθνζκηα ηζηνξηα αξρηδεη λα ζηξνβηιηδεηαη. Η ηνηε νπηνπηθε κνπ θνπσζε παλησο παξεηρε ελαλ ηνπν, απηνλ ηνλ ελα ηνπιαρηζηνλ. Δθεη εηρα αηζζεζε ηνπ ηνπνπ πνιπ πεξηζζνηεξν απν πνηε αιινηε. Λεο θαη ζηελ θνπσζε κνπ εηρα παξεη ηε κπξσδηα ηνπ ηνπνπ, παξνιν πνπ κνιηο εηρα θηαζεη, ζαλ λα 'κνπλ εθεη απν παληα. - Καη, ζηηο παξνκνηεο θνπσζεηο, ηνλ ηνπν εθεηλν ηνλ αθνινπζεζαλ θη αιινη ηα επνκελα ρξνληα. Δληππσζηαθν νηη ηνηε ζπρλα μελνη ραηξεηνπζαλ εκελα ηνλ μελν γηαηη ηνπο θαηλνκνπλ γλσζηνο, ε απια εηζη... [68] Τελ σξα ηεο πζηαηεο θνπσζεο ν ρξνλνο απηνο εηλαη ηαπηνρξνλα θαη ρσξνο, θαη απηνο ν ρσξνρξνλνο εηλαη καδη θαη ε ηζηνξηα. Απην πνπ εηλαη, ζπλακα γηλεηαη. Τν αιιν γηλεηαη ηαπηνρξνλα εγσ. Τα δπν παηδηα εθεη πεξα, θαησ απν ην θνπξαζκελν κνπ βιεκκα, εηκαη ησξα εγσ ν ηδηνο. Κη ν ηξνπνο κε ηνλ νπνην ε κεγαιπηεξε αδειθε ζεξλεη ηνλ αδειθν ηεο κεζα απν ην καγαδη ερεη πηα λνεκα θη ερεη κηα αμηα θαη ηηπνηα δελ εηλαη πνιπηηκνηεξν απν θαηη αιιν - ε βξνρε πνπ πεθηεη παλσ ζηνλ ζθπγκν ηνπ θνπξαζκελνπ ερεη ηελ ηδηα αμηα κε ην ζεακα ηνπ δηαβαηε απν ηελ αιιε κεξηα ηνπ πνηακνπ, θαη εηλαη θαια θαη νκνξθα, θη εηζη πξεπεη λα εηλαη θαη εηλαη, πξνπαλησλ, αιεζεηα. Οπσο ε αδειθε, εγσ, πνπ πηαλεη απν ηε κεζε ηνλ αδειθν, εκελα, εηλαη αιεζεηα. Καη ζην θνπξαζκελν βιεκκα ην ζρεηηθν εκθαληδεηαη απνιπην, θαη ην κεξνο ζαλ νιν...

11 Δρσ κηα εηθνλα γηα ην "νια ζε ελα": εθεηλεο ηηο λεθξεο θπζεηο κε ηα ινπινπδηα απν ηνλ δεθαην εβδνκν αησλα, θαηα θαλνλα απν ηηο Καησ Φσξεο, νπνπ ζηα αλζε θαζεηαη, ζαλ λα 'ηαλ αιεζηλν, εδσ ελα δνπδνπλη, εδσ ελα ζαιηγθαξη, εθεη κηα κειηζζα, εθεη κηα πεηαινπδα θαη, παξνιν πνπ θαλελα ηζσο δελ ερεη ηδεα γηα ηελ παξνπζηα ηνπ αιινπ, πξνο ζηηγκε, ζηε δηθε κνπ ζηηγκε, νια γεηηνλεπνπλε κεηαμπ ηνπο. François L Anglois, Livre des Fleurs [72] Οη πςηζηεο θνπσζεηο κνπ, κνπ θαλεθαλ παληνηε θαη σο θνπσζεηο νισλ καο Η θνπσζε ζθηαγξαθεη επαλσ ζηνλ αιιν, αθνκα θη αλ δελ γλσξηδσ γη' απηνλ ηηπνηα, ηελ ηζηνξηα ηνπ Σηνλ ηδαληθα θνπξαζκελν "ζπκβαηλεη θαληαζηα", νκσο κηα αιιε απ' απηελ θαπνπ ησλ θνηκσκελσλ ζηε Βηβιν, ε ζηελ Οδπζζεηα, πνπ ερνπλ πξνζσπα: ρσξηο πξνζσπα: ηνπ δεηρλεη απηα πνπ εηλαη...

12 Η εκπλεπζε ηεο θνπσζεο ιεεη ιηγνηεξν ηη ερεηο λα θαλεηο θαη πεξηζζνηεξν ηη κπνξεηο λα αθεζεηο. Κνπσζε: ν αγγεινο πνπ αγγηδεη ην δαρηπιν εθεηλνπ ηνπ ελνο βαζηιηα πνπ νλεηξεπεηαη, ελσ νη αιινη βαζηιηαδεο ζπλερηδνπλ λα θνηκνπληαη αλνλεηξεπηα. Υγηεο θνπσζε - εδε απηε θαη κνλν, ε μεθνπξαζε. Δλαο θαπνηνο θνπξαζκελνο σο αιινο Οξθεαο, πνπ γπξσ ηνπ ζπγθεληξσλνληαη ηα πην αγξηα δσα θη επηηεινπο κπνξνπλε λα εηλαη ζπλ-θνπξαζκελα. Σηα ζθνξπηα κεκνλσκελα νληα ε θνπσζε δηλεη ηνλ ξπζκν. Ο Φηιηπ Μαξιννπ - ηδησηηθνο ληεηεθηηβ αθνκα - ζηε ιπζε ησλ ππνζεζεσλ ηνπ γηλνηαλ νιν θαη θαιπηεξνο θαη νμπδεξθεζηεξνο νζν κεγαισλε ν αξηζκνο απν ηηο αγξππλεο λπρηεο ηνπ. Ο θνπξαζκελνο Οδπζζεαο θεξδηζε ηελ αγαπε ηεο Ναπζηθαο. Η θνπσζε ζε μαλαλησλεη, ζε θαλεη λεν νπσο δελ εζνπλ πνηε. Η θνπσζε σο ην πιενλαζκα ηνπ ιηγνηεξν εγσ. Σηελ εζπρηα ηεο, ζηελ εζπρηα ηεο θνπσζεο, νια γηλνληαη εθπιεθηηθα - πνζν εθπιεθηηθν πξαγκαηη ην ραξηηλν δεκα πνπ θνπβαιαεη θαησ απν ηε καζραιε ηνπ ν εθπιεθηηθα αλεηνο αληξαο εθεη, θαηεθνξηδνληαο ηελ εθπιεθηηθα εζπρε νδν Θαιιε Θεξβαληεο!... Ωξαηα θαη θαια: Μα πσο θαηαθεξλεη θαλεηο λα θηαζεη ζε ηεηνηεο θνπσζεηο; Να κελεηο ηερλεηα μππλεηνο; Να θαλεηο δηεπεηξσηηθεο πηεζεηο; Υπνρξεσηηθεο πνξεηεο; Δλαλ εξαθιεην αζιν; Να πξνβαξεηο ηνλ ζαλαην; Γελ ερσ ζπληαγε, νπηε γηα εκελα ηνλ ηδην. Ξεξσ απια: Τεηνηεο θνπσζεηο δελ ζρεδηαδνληαη, δελ κπνξνπλ απν ηα πξηλ λα εηλαη ν ζθνπνο. Οκσο μεξσ επηζεο νηη πνηε δελ ζε βξηζθνπλ απν ην ηηπνηα, αιια παληα κεηα απν θαηη βαξπ, ζε κεηαβαηηθεο πεξηνδνπο, ζε κηα ππεξβαζε...