ELBORAT ZAŠTITE OD POŽARA

Transcript

1 ELBORAT ZAŠTITE OD POŽARA NASLOVNA STRANA ELABORAT ZAŠTITE OD POŽARA Investitor: Opština Veliko Gradište, Žitni trg br.1 Objekat: Sportska sala sa aneksom, k.p. 2366/441, KO Veliko Gradište Vrsta tehničke dokumentacije: PGD Projekat za građevinsku dozvolu Naziv i oznaka dela projekta: ELABORAT ZAŠTITE OD POŽARA Za građenje/izvođenje radova: (nova gradnja) Pečat i potpis: Projektant: Pečat i potpis: Odgovorni projektant: (Ljubinka Uzunović 350E IKS, br.uverenja 07 broj /12) Broj dela projekta: (28-PGD/03/2016-pp) Mesto i datum: Loznica; decembar 2016

2 1.2. SADRŽAJ (DELA PROJEKTA) 1.1. Naslovna strana 1.2. Sadržaj 1.3. Rešenje o određivanju odgovornog projektanta (elaborat PPZ-a) 1.4. Izjava odgovornog projektanta (elaborat PPZ-a) 1.5. Tekstualna dokumentacija 1.6. Numerička dokumentacija 1.7. Grafička dokumentacija SADRŽAJ: OPŠTI DEO - Rešenje o imenovanju odgovornog projektanta - Licenca projektanta - Izjava projektanta o usaglašenosti projekata - Izjava projektanta o korišćenju propisa TEKSTUALNI PRILOZI 1. ZADATAK ELABORATA 2. TEHNIČKI OPIS TERENA Makrolokacija i mikrolokacija 3. OPIS OBJEKTA Arhitektonsko rešenje Konstrukcija 4. INSTALACIJE Električne instalacije Instalacija detekcije ugljenmonoksida Gromobranska instalacija Termotehničke instalacije i instalacije ventilacije podzemne garaže Hidrantska mreža 5. PROCENA UGROŽENOSTI OD POŽARA Podela objekta na požarne sektore 6. EVAKUACIONI PUTEVI

3 7. POTREBAN STEPEN OTPORNOSTI PREMA POŽARU 8. STEPEN OTPORNOSTI PREMA POŽARU IZABRANIH MATERIJALA I KONSTRUKCIJA 9. DOKUMENTACIJA KVALITETA UGRAĐENIH GRAĐEVINSKIH MATERIJALA, GRAĐEVINSKIH ELEMENATA, OPREME, UREĐAJA, INSTALACIJA 10. FIZIČKO-HEMIJSKE OSOBINE PRISUTNIH MATERIJALA I KLASIFIKACIJA POŽARA 11. STVARANJE I KRETANJE DIMA U SLUČAJU POŽARA 12. OPREMA ZA GAŠENJE POŽARA Hidrantska mreža Mobilna oprema NUMERIČKI PRILOZI 1. PRORAČUN POŽARNOG OPTEREĆENJA 2.PRORAČUN POŽARNOG RIZIKA 3.PRORAČUN GROMOBRANSKE INSTALACIJE 4.PRORAČUN EVAKUACIJE 5.SPECIFIKACIJA I PREDRAČUN GRAFIČKI PRILOZI D.1. SITUACIONI PLAN D.2. POPREČNI PRESECI-POŽARNI SEKTORI D.3. PODUŽNI PRESECI-POŽARNI SEKTORI D.4. DISPOZICIJA PROTIVPOŽARNE OPREME I EVAKUACIONI PUTEVI D.5. AUTOMATSKA DOJAVA POŽARA

4 REŠENJE O ODREĐIVANJU ODGOVORNOG PROJEKTANTA Na osnovu člana 128. Zakona o planiranju i izgradnji ("Službeni glasnik RS", br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 - odluka US, 24/11 i 121/12, 42/13 - odluka US, 50/13 - odluka US, 98/13 - odluka US, 132/14 i 145/14) i odredbi Pravilnika o sadržini, načinu i postupku izrade i način vršenja kontrole tehničke dokumentacije prema klasi i nameni objekata ("Službeni glasnik RS", br. 23/2015 i 77/2015) kao: O D G O V O R N I P R O J E K T A N T za izradu elaborata zaštite od požara koji se prilaže Projektu za građevinsku dozvolu za izgradnju NOVA GRADNJA- sportske sale sa aneksom, na k.p. 2366/44, KO Veliko Gradište, određuje se: (Ljubinka Uzunović, die) (350E001 06) Projektant: Odgovorno lice/zastupnik:,,3d INŽENjERING, ul.georgija Jakšića S-30,Loznica Pečat: Potpis: Broj tehničke dokumentacije: (28-PGD/03/2016-pp) Mesto i datum: (Loznica; )

5 IZJAVA OVLAŠĆENOG LICA Kao ovlašćeno lice koje je izradilo elaborat zaštite od požara koji se prilaže Projektu za građevinsku dozvolu za izgradnju NOVA GRADNJA- sportske sale sa aneksom, na k.p. 2366/44, KO Veliko Gradište LJUBINKA UZUNOVIĆ,die I Z J A V LJ U J E M 1. da je elaborat izrađen u svemu u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji, Zakonom o zaštiti od požara, propisima, standardima i normativima iz oblasti. zaštite od požara i pravilima struke; 2. da elaborat sadrži propisane i utvrđene mere i preporuke za ispunjenje osnovnog zahteva za objekat - zaštita od požara Ovlašćeno lice: LJUBINKA UZUNOVIĆ,die lic.br.350e Broj ovlašćenja: 07 broj /12 Pečat: Potpis: Broj tehničke dokumentacije: Mesto i datum: 28-PGD/03/2016-pp u Loznici

6 TEKSTUALNI PRILOZI Elaborat zaštite od požara

7 PRIMENjENI PROPISI I STANDARDI: Pri izradi Elaborata zaštite od požara za izgradnju sportske sale sa aneksom, na k.p. 2366/44, KO Veliko Gradište, investitora Opštine Veliko Gradište, Žitni trg br.1, korišćeni su važeći propisi i standardi i to: Zakon o zaštiti od požara ( Službeni glasnik RS br. 111/09 i 20/15), Zakon o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 81/ ispr., 64/ odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/ odluka US, 50/ odluka US, 98/ odluka US, 132/2014 i 145/2014), Zakon o akreditaciji (,,Sl.glasnik RS, br. 73/2010), Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti ( Sl. glasnik RS br.36/09), Zakon o standardizaciji ( Sl. glasnik RS br.36/09), Pravilnik o sadržini, načinu i postupku izrade i načinu vršenja kontrole tehničke dokumentacije prema klasi i nameni objekata (,,Sl. Glasnik RS, br. 23/2015, 77/2015), Pravilnik o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara ("Sl. list SRJ" br.8/95), Pravilnik o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu za gašenje požara ( Sl. list SFRJ, br. 30/91), Pravilnik o tehničkim normativima za električne instalacije niskog napona ( Službeni list SRJ broj 53/88, 54/88 i 28/95), Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu objekata od atmosferskog pražnjenja ( Službeni list SRJ broj 11/96), Pravilnik o tehničkim normativima sistema za ventilaciju ili klimatizaciju ("Sl. list SFRJ" br.38/89 i 98/13), Pravilnik o tehničkim normativima za stabilne instalacije za dojavu požara ( Sl. list SRJ, br. 87/93) Pravilnik o tehničkim normativima za izradu tehničke dokumentacije kojom moraju biti snabdeveni sistemi, oprema i uređaji za otkrivanje požara i alarmiranje ("Sl. list SRJ" br.30/95), Pravilnik o tehničkim normativima za automatsko zatvaranje vrata ili klapni otpornih na požar ("Sl. list SFRJ" br.35/80), Pravilnik o obaveznom atestiranju elemenata tipskih građevinskih konstrukcija na otpornost prema požaru ("Sl. list SFRJ" br.24/90), Pravilnik o tehničkim zahtevima bezbednosti od požara spoljnih zidova zgrada (,,Sl.glasnik RS, br. 59/16); Uredba o načinu priznavanja inostranih isprava i znakova usaglašenosti ("Sl.glasnik SRS" br. 98/2009),

8 Uredba o načinu ovlašćivanja tela za ocenjivanje usaglašenosti, registru ovlašćenih tela za ocenjivanje usaglašenosti, evidenciji o ispravama o usaglašenosti, znacima usaglašenosti i telima za ocenjivanje usaglašenosti, kao i uslovima za primenu tehničkih propisa drugih država ("Sl. list SCG", br. 22/2006, "Sl. glasnik RS", br. 98/2009), Uredba o načinu imenovanja i ovlašćivanja tela za ocenjivanje usaglašenosti ("Sl. glasnik RS", br. 98/2009), Uredba o načinu sprovođenja ocenjivanja usaglašenosti, sadržaju isprave o usaglašenosti, kao i obliku, izgledu i sadržaju znaka usaglašenosti ("Sl. glasnik RS", br. 98/2009), SRPS HD :2012- Električne instalacije u zgradama-deo 5-51: Izbor i postavljanje električne opreme - Opšta pravila, SRPS HD :2012-Električne instalacije niskog napona - Deo 5-52: Izbor i postavljanje električne opreme Električni razvod, SRPS EN :2013-Zaštita od atmosferskog pražnjenja-deo 3: Matrijalno oštećenje objekata i opasnost po život, SRPS N.B Gromobranske instalacije određivanje nivoa zaštite utvrđivanje prosečnog broja dana sa grmljavinom izokeraunička karta SR Jugoslavije, SRPS ISO :1998 Zaštita od požara - Rečnik - Deo 1: Opšti termini i fenomeni požara - (Identičan sa ISO :1987), SRPS ISO :1998 Zaštita od požara - Rečnik - Deo 2: Građevinske konstrukcije za zaštitu od požara - (Identičan sa ISO :1987), SRPS ISO :1995 Zaštita od požara - Rečnik - Deo 3: Otkrivanje požara i požarni alarm (ekvivalentan sa ISO :1989), SRPS ISO :1998 Zaštita od požara - Rečnik - Deo 4: Oprema za gašenje požara - (Identičan sa ISO :1990), SRPS ISO :1998 Zaštita od požara - Rečnik - Kontrola dima - (Identičan sa ISO :1988), SRPS ISO :1998 Zaštita od požara - Rečnik - Deo 6: Evakuacija i spasavanje - (Identičan sa ISO :1987), SRPS ISO :1998 Zaštita od požara - Rečnik - Deo 7: Otkrivanje i prigušivanje eksplozije - (Identičan sa ISO :1987), SRPS EN ISO 7010:2013-Grafički simboli - Boje i znakovi za bezbednost - Registrovani znakovi za bezbednost, SRPS TP Tehničke preporuke za građevinske tehničke mere zaštite od požara stambenih, poslovnih i javnih zgrada, SRPS U.J1.010:1973 Zaštita od požara - Ispitivanje materijala i konstrukcija - Definicije pojmova, SRPS U.J1.030: Zaštita od požara - Požarno opterećenje,

9 SRPS U.J1.050: Zaštita od požara u građevinarstvu - Ponašanje gradevinskih materijala u požaru - Pregled i klasifikacija gradevinskih materijala, SRPS U.J1.051: Zaštita od požara u građevinarstvu - Ponašanje gradevinskih elemenata u požaru - Klasifikacija betonskih gradevinskih elemenata, SRPS U.J1.054: Zaštita od požara u građevinarstvu - Određivanje faktora sagorevanja gorivih gradevinskih materijala, SRPS U.J1.055: Zaštite od požara u građevinarstvu - Ispitivanje gorivih gradevinskih materijala SRPS U.J1.090:1987 Tehnički uslovi zaštite od požara u građevinarstvu - Ispitivanje otpornosti zidova prema požaru SRPS U.J1.100:1986 Tehnički uslovi zaštite od požara u građevinarstvu - Ispitivanje otpornosti stubova prema požaru SRPS U.J1.110:1986 Tehnički uslovi zaštite od požara u građevinarstvu - Ispitivanje otpornosti meduspratnih konstrukcija prema požaru SRPS U.J1.114: Tehnički uslovi zaštite od požara u građevinarstvu - Ispitivanje otpornosti prema požaru SRPS U.J1.140:1976 Zaštita od požara - Ispitivanje otpornosti krovnih pokrivaca protiv dejstva požara spolja SRPS U.J1.150:1993 Ispitivanje otpornosti protiv požara - Ucešce visecih plafona u zaštiti čeličnih nosaca u podnim i krovnim sklopovima SRPS U.J1.160:1986 Tehnički uslovi zaštite od požara u građevinarstvu - Ispitivanje otpornosti vrata i drugih elemenata za zatvaranje otvora u zidovima SRPS U.J1.174:1995 Zaštita od požara u građevinarstvu - Ispitivanje otpornosti prema požaru klapni za ventilacione sisteme, otpornih prema požaru - Zahtevi, ispitivanje, obeležavanje SRPS U.J1.220:1981 Zaštita od požara - Simboli za tehničke šeme SRPS U.J1.240:1995 Zaštita od požara u građevinarstvu - Stepen otpornosti zgrade prema požaru SRPS EN :2010 Požarna klasifikacija građevinskih proizvoda i građevinskih elemenata Deo 1: Klasifikacija na osnovu rezultata ispitivanja reakcije na požar SRPS EN :2010 Požarna klasifikacija građevinskih proizvoda i građevinskih elemenata Deo 2: Klasifikacija na osnovu rezultata ispitivanja otpornosti na požar, isključujući opremu za ventilaciju SRPS EN :2008 Požarna klasifikacija građevinskih proizvoda i građevinskih elemenata - Deo 3: Klasifikacija na osnovu podataka iz ispitivanja otpornosti prema požaru proizvoda i elemenata koji se koriste u sistemima za ventilaciju zgrada: kanali i klapne otporni prema požaru SRPS EN :2008 Požarna klasifikacija građevinskih proizvoda i građevinskih elemenata - Deo 4: Klasifikacija na osnovu podataka iz ispitivanja otpornosti prema požaru na komponentama sistema za kontrolu dima

10 SRPS EN :2008 Požarna klasifikacija građevinskih proizvoda i građevinskih elemenata - Deo 5: Klasifikacija na osnovu podataka dobijenih na osnovu izlaganja krovova dejstvu požara spolja SRPS U.J1.042:2000 -Zaštita od požara - Ekspandujuci premazi, odnosno, SRPS U.J1.043:2000 -Zaštita od požara - Ekspandujuci premazi za čelične konstrukcije, SRPS EN 54 -Sistemi i detekcija požara i požarni alarmni sistemi SRPS EN 2:2011-Klasifikacija požara SRPS Z.C Ručni i prevozni aparati za gašenje požara SRPS Z.C Zaštita od požara i eksplozija, Vatrogasna oprema Simboli SRPS U.J Zaštita od požara, Simboli i tehničke šeme - Prevozni aparati za gašenje požara SRPS CEN/TS 15176:2009 Ocenjivanje usaglašenosti sa standardima za instalacije za gašenje požara SRPS EN Bezbednost mašina-prevencija požara i zaštita od požara SRPS EN 50171:2009- Centralni sistemi napajanja SRPS EN 50172:2012 Sistemi osvetljenja za evakuaciju u hitnim slučajevima SRPS EN 1838:2014-Primena osvetljenja Sigurnosno osvetljenje SRPS U.J Zaštita od požara Tipovi konstrukcija zgrada prema njihovoj unutrašnjoj otpornosti prema požaru, SRPS TP 21: 2002 Tehničke preporuke za građevinske tehničke mere zaštite od požara stambenih, poslovnih i javnih zgrada.

11 1. ZADATAK ELABORATA Investitor Opština Veliko Gradište, Žitni trg br. 1, planira, u naselju Beli Bor, pored Srebrnog jezera, izgradnju novog objekta sportske sale sa aneksom, na k.p. 2366/44, KO Veliko Gradište. Projektovanje predmetnog objekta sportske sale izvršeno je u skladu sa Lokacijskim uslovima broj / od godine, izdatim od strane Opštine Veliko Gradište, Opštinske uprave, Odeljenja za urbanizam, komunalnostambene i imovinsko-pravne poslove čiji su sastavni deo Uslovi u pogledu mera zaštite od požara 09/25/2 br /16-1 од godine izdati od strane Ministarstva unutrašnjih poslova, Odeljenja za vanredne situacije u Požarevcu. Shodno članu 118a Zakona o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 81/ ispr., 64/ odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/ odluka US, 50/ odluka US, 98/ odluka US, 132/2014 i 145/2014), neophodno je uraditi Elaborat o zaštiti od požara za novoprojektovani objekat sportske sale sa aneksom, koji će predvideti odgovarajuće mere zaštite od požara kao i potrebnu opremu za gašenje, a sve na osnovu i u skladu sa zakonima, propisima i standardima iz ove oblasti. Shodno članu 33 Zakona o zaštiti od požara (,,Sl. glasnik RS, br. 111/09 i 20/15) za predmetni objekat sportske sale sa aneksom projektovanih karakteristika je potrebno pribaviti saglasnost na Projekat za izvođenje u pogledu predviđenih mera zaštite od požara od strane nadležnog područnog organa državne uprave u čijoj nadležnosti su poslovi zaštite od požara-ministarstva unutrašnjih poslova, Sektora za vanredne situacije, Odeljenja za vanredne situacije. Investitor: Opština Veliko Gradište, Žitni trg br. 1, Veliko Gradište

12 Makrolokacija i mikrolokacija 2. TEHNIČKI OPIS TERENA Izgradnja novog objekta sportske sale sa aneksom planira se na katastarskoj parceli broj 2366/44, KO Veliko Gradište. Predmetna katastarska parcela se nalazi u naselju Beli bagrem, pored Srebrnog jezera u Velikom Gradištu. Sam teren na kome se planira budući objekat je u nagibu, sa visinskom razlikom od oko 8.75m, gledano od ulice Rudarevo ka izgrađenom hotelu Teovanović. Kolski pristup predmetnoj parceli i objektu se ostvaruje iz ulice Rudarevo, a predviđen je i ulaz sa buduće ulice-nasutog puta, koja je paralelna sa predmetnom parcelom. Postojećim saobraćajnicama omogućen je nesmetan prilaz predmetnoj lokaciji vozilima vatrogasno spasilačke jedinice. Gašenje eventualno nastalog požara vršiće Vatrogasno spasilačka jedinica u Velikom Gradištu koja se nalazi na udaljenosti od oko 5km. U slučaju požara, pri normalnim saobraćajnim uslovima, uzimajući u obzir i vreme pripreme, dolazak pripadnika teritorijalne vatrogasne jedinice se može očekivati u roku od oko petnaest minuta. Parcela je neizgrađena i ima ukupnu površinu 41,22 ara. Poslovni objekat se locira u okviru zadatih građevinskih linija, prema Lokacijskim uslovima, tako da mu se ulaz nalazi na južnoj strani. Od zapadne granice parcele sportska sala je na rastojanju od 5,00-12,38m, od južne 10,3-21,8m,, sa severne strane je na rastojanju od 5,0m, a sa istočne strane je rastojanje do granice parcele 4,6-32.8m.

13 Prilaz objektu vatrogasnim vozilima za potrebe eventualne intervencije gašenja požara moguć je sa dve strane, sa javnih saobraćajnica-ulice Rudarevo i buduće ulicenasutog puta. Navedene javne saobraćajnice zadovoljavaju uslove propisane Pravilnikom o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara ( Službeni list SRJ br. 8/95), i to: 1. nosivost kolovoza veća od 13 kn osovinskog pritiska, 2. širina kolovoza min 3,5m, sa odgovarajućim radijusima krivina što zadovoljava uslove za jednosmerno kretanje vatrogasnih vozila, 3. nema horizontalnih i vertikalnih ograničenja. Arhitektonsko rešenje 3. OPIS OBJEKTA Planirani objekat sportske sale nalazi se u Velikom Gradištu, na katastarskoj parceli broj 2366/44, KO Veliko Gradište. Predmetna katastarska parcela se nalazi u naselju Beli bagrem, pored Srebrnog jezera. Objekat je slobodnostojeći. U funkcionalnom smislu objekat se sastoji iz sportske sale za odbojku, košarku, rukomet i mali fudbal i aneksa sa pratećim sadržajima (svlačionice, ostave za rekvizite, teretana, toaleti). Spoljašnji gabariti sportske sale su 44.72mx30.42m, a aneksa 7.11mx44.72m. Visina samog objekta sportske sale je 13.40m, dok je spratna visina aneksa 3.5m, a na delu stepenišnog prostora, visina aneksa je 7.06m (na slemu), odnosno 6.24m na vencu. Objekat ima raspoređene tribine sa jedne strane hale za ukupno 172 mesta. Tribine su u odnosu na kotu igrališta podignute za 2.75m, i na iste se ulazi stepeništem na ulazu u aneks. Pregled površina po etažama objekta:

14 Konstrukcija Objekat sportske sale je fundiran na armiranobetonskoj ploči debljine 12 cm. Radi se kao čelična konstrukcija, osnim rasponom glavnog vezača od 30m, i podužnim rasterom od 4.73m. Konstrucija hale se radi od IPB200 profila, koji čine stubove hale. Stubovi hale su različite visine. Na strani gledališta, stubovi hale kreću sa visine aneksa od kote +3.5m, dok stubovi na suprotnoj strani, kreću sa kote nula. U podužnom i poprečnom pravcu konstrukcija je ukrućena sa podužnim spregovima, kao i podužnim krovnim spregovima, jednim srednjim koji ide ispod slemena objekta, i druga dva simetrično u odnosu na sleme hale, na 7.5m udaljenja od srednjeg krovnog podužnog sprega. Krovna konstrukcija je formirana od kutijastih profila, sa istim gornjim i donjim pojasom, a sa promenjivim kutijastim profilima ispune. Na gornjem pojasu postavljaju se rožnjače od kutijastih profila koje su kontinualne grede. Preko rožnjača postavlja se čelični panel od kamene vune debljine 15cm, sa nagibom od 10º. Zidnu oblogu hale čini čelični panel od kamene vune deljine od 12cm. Kalkanski zid je u nagibu, oko 5º, stubovi kalkana su dvopojasni, sa donjim i gornjim pojasom, od IPB160u donjem delu, koji su međusobno spojeni sa IPB120. Ankerišu se kruto i temeljnu konstrukciju. Stolariju objekta sportske sale čine fiks prozori od PVC profila. Isti su postavljeni na sve četiri strane objekta. Konstrukcija aneksa je mesovita, armiranobetoski skelet sa zidanom ispunom. Zidana ispuna je od klima bloka d=30 cm, zidan produžnim malterom. Termički zaštitu čini stirodur, lepak i mrežica, čime je formirana demit fasada. Na spatu aneksa se radi čelična konstrukcija, od stubova IPB160, i rigli IPB160. Krovnu oblogu čelične konstrukcije na aneksu čini panel od kamene vune debljine d=16cm, a zidnu oblogu čini čelični panel od kamene vune debljine d=10cm. Raspon rigli na aneksu odgovara osovinskom rasteru hale u podužnom pravcu, 4.73m, Rigle se oslanjaju na stubove promenjive visine, čime se formira pad krovne ravni od 5º, na krovu aneksa. Na delu stepeništa na prelazu iz sale u aneks na koti +3.5m, postoje dvoja vrata, preko koji se izlazi na ravan krov aneksa. Sama konstrukcija tribina se radi od armiranog betona MB30, i čini je ab ploča debljine d=15cm, oslonjena na stubove i grede od armiranog betona. Na konstrukciju

15 tribina postavlja se montažna čelično drvena konstrukcija na koju se montiraju sedišta. Sama tribina ograđena je metalnom ogradom visine 1.2m, koja se pravi od čeličnih cevi. U skladu sa odredbama Pravilnika o tehničkim zahtevima bezbednosti od požara spolјnih zidova zgrada ("Službeni glasnik RS", br. 59/16), predmetni objekat se svrstava u kategoriju "V2" zgrade javne namene u kojima se okuplja od 200 do 500 lica. Za predmetni objekat se u sastavu spolјnog zida u pogledu sistema ili pojedinačnih komponenata sistema, moraju primeniti građevinski proizvodi najmanje karakteristike reakcije na požar prema SRPS EN u skladu sa Tabelom 1 Pravilnika. Tabela 1: zidani (opeka, blokovi i sl.) ili betonski (liveni na licu mesta ili prefabrikovani) zidovi sa toplotno-izolacionim slojem i spoljnim zidanim, betonskim i drugim sličnim lojem za zaštitu od dejstva atmosferalija, bez ventilisanog vazdušnog sloja/međuprostora; samonoseći prefabrikovani fasadni paneli Kategorizacija zgrade A B V1 V2 G Klasa reakcije na požar sistema Ds2d2 Cs2d2 B s1 d1 A2s1d1 A1 Klasa reakcije na požar komponenata Završni sloj Bs2d2 Bs2 d2 Bs2d1 A2s1d1 A2s1d1 Izolacioni sloj Es2d2 Es2d2 B2 s2d1 A2s1d1 A2s1d1 Minimalna reakcija na požar građevinskog proizvoda mora biti sledeća: A2- negorivi materijal, s1- da material u požaru oslobađa malo ili nimalo dima, d1- da se u požaru kapljice formiraju u periodu od 10 minuta ali ne gore i otpadaju više od 10 sekundi. S obzirom na činjenicu da je na objektu sportske sale planirana vrsta spolјnih zidova u vidu samonosećih prefabrikovanih čeličnih fasadnih panela debljine 10cm, sa ispunom od kamene vune čija je reakcija na požar A1 s1 d0 ili A2 s1 d0, to se smatra da su ispoštovani zahtevi Pravilnika o tehničkim zahtevima bezbednosti od požara spolјnih zidova zgrada ("Službeni glasnik RS", br. 59/16). 4. INSTALACIJE Predviđene su sve instalacije neophodne za normalno funkcionisanje ove vrste objekta: hidrotehničke instalacije, elektroenergetske instalacije jake struje, signalne (sistem automatske dojave požara) i telekomunikacione instalacije, termotehničke instalacije i mašinske instalacije ventilacije. Elektroinstalacije Postavljanje kablova i provodnika u prostorijama zgrada klase spoljašnjih uticaja BD2, BD 3 i BD 4 za koje je karakteristično otežano napuštanje (kao što su: visoke stambene i poslovne zgrade, robne kuće, pozorišta, bioskopi i dr.) treba izbegavati. Ako se kablovi i provodnici postavljaju u ovim prostorijama moraju se ispuniti sledeći uslovi: 1) da u slučaju nastanka požara ne mogu preneti ni proširiti požar dva časa od njegovog nastajanja; 2) da se spreči izazivanje visoke temperature koja bi mogla da izazove paljenje okolnih materijala (npr. postavljanjem u kućišta, omotače i sl.);

16 3) da se polažu u pokrivene kanale ili van dohvata ruke. U zgradama klase spoljašnjih uticaja BD 3 i BD 4, za koje je karakteristično prisustvo velikog broja ljudi (kao što su: pozorišta, bioskopi, robne kuće i dr.), rasklopne aparature se postavljaju tako da budu pristupačne samo stručnim licima. Izuzetno, rasklopni uređaji koji olakšavaju napuštanje zgrade (npr. sklopke za protivpanično svetlo, ventilaciju i dr.) mogu se postaviti tako da svima budu pristupačni. Rasklopne aparature moraju biti u kućištima od nezapaljivih materijala ili materijala koji ne potpomažu gorenje. Napajanje objekta električnom energijom je iz buduće trafo stanice MBTS 10/0.4 kv Kružni tok do slobodno stojećeg mernog ormana KPK OMM (IMO) za indirektno priključenje, a u skladu sa tehničkim uslovima elektrodistribucije. U ovaj orman postaviti trofazno višefunkcijsko brojilo sa mogućnošću daljinskog očitavanja podataka, za poluindirektno priključenje sa strujnim mernim transformatorima prenosnog odnosa 200/ 5 A klase tačnosti 0.5. Napajanje objekta, je kablom XP00-ASJ 4x150 mm2, takođe, određeno uslovima nadležne elektrodistribucije. KPK treba da budu izrađene od izolacionog materijala sa stepenom zaštite IP54, i locirane su na fasadi u prizemlju objekta. U KPK su predviđeni NVO osigurači za GRO. Sa KPK se kablom tipa PPOO- AS 4X150 mm2 se napaja razvodni orman GRO. U GRO se ugrađuju katodni odvodnici prenapona, prekidač za isključenje celokupnog napajanja sa podnaponskim okidačem. U blizinig RO postavlja se na visini 0.6m od tla kutija za opste izjednacenje potencijala SIP. U istu se postavlja bakarna sabirnica na koju se prikljucuje temeljni uzemljivac objekta, zastitne sabirnice merno razvodnog ormana, lokalne kutije za izjednacenje potencijala, i sve metalne instalacije koje ulaze u objekat (vodovod, kanalizacija, grejanje, telefonski ormani,...). Povezivanje ovih elemenata izvesti pomocu provodnika tipa N2XH 1X16 mm2. Razvodni ormani su napravljeni od dva puta dekapiranog lima debljine 2mm, obojeni osnovnom i zaštitnom bojom, sa bravicom i ključem u zaštiti IP 44, sa ugrađenim automatskim osiguračima, zaštitnim strujnim sklopkama FID, signalnim sijalicama za indikaciju niže tarife. Ormani su nadgradni. Na vratima sa prednje strane ugrađeni su glavni prekidač za isključenje celokupnog napajanja i prekidači za uključenje rasvete. U poslovnim prostorijama i teretani predvideti razvodne table sa FID sklopkama, automatskim osiguračima i signalnom sijalicom druge tarife, a u tehničkoj prostoriji razvodne ormane sa prekidačima za isključenje električne energije. Sve elemente u ormanima i tablama označiti odgovarajućim oznakama. Napojne vodove od GRO do razvodnih ormana kao i sav unutrašnji razvod izvesti kablovima tipa N2XH preseka prema važećim propisima. Kablove u prizemlju aneksa postaviti u zidu ispod maltera i punoj tavanici u PVC cevima, i u kablovskim regalima na spratu. Osvetljenje prostora u sportskoj sali rešiti LED svetiljkama, a osvetljenje ostalih prostorija u objektu rešiti svetiljkama sa štednim LED sijalicama. Na ulazima u sportsku halu i tehničku prostoriju predviđeni su reflektori sa senzorima pokreta. Uključenje osvetljenja sportske sale i gledališta je rešeno pomoću odgovarajućih prekidača postavljenih na prednjoj tabli GRO, uključenje ostalog osvetljenja je pomoću odgovarajućih prekidača, postavljenim na zidovima prostorija. Prekidače i tastere postaviti na visini 1,3m od gotovog poda prostorije.

17 Uslučaju nestanka mrežnog napona, za potrebe napajanja uređaja za povišenje pritiska vode predvideti dizel agregat sa automatskim startovanjem. Sa dizel agregata se predviđa i napajanje svetiljki antipanik rasvete. Za osvetljenje prostora sportske sale, tribina, stepeništa i hodnika, kancelarija i svlačionica i tehničke prostorije u slučaju nestanka mrežnog napona predviđeno je nužno osvetljenje.svetiljke za antipanik rasvetu, potrebnog nivoa osvetljenosti Emin= 0.5 lux (sportska sala i tribine), su LED svetiljke BY471X i BCS 460 ( po dve ) vezane na dizel agregat koji se uključuje u slučaju nestanka mrežnog napona napajanja iz trafo stanice i povezane su kablovima NHXHX FE 180/E90, a za osvetljenje koridora evakuacionih puteva minimalnog nivoa osvetljenost i u sredini koridora Emin = 1 lux su tipa THORLUX SLA LED 3W. Svetiljke su postavljene na plafon. Osnovna karakteristika ovih svetiljki je da svetleće telo ne svetli dok postoji mrežni napon, a odmah po nestanku mrežnog napona LED svetiljka će zasvetleti. LED svetiljka može trajno svetleti punim sjajem najmanje 3 sata. Obeležavanje pravca evakuacije je predviđeno znakovima tipa THORLUX LEX 13382, exit sign arrow, LED 4W, vidljivim sa distance D= 18 m, i postavljenim na zidove i stubove na visinu 2,5 m od kote poda, ispod svetiljki za osvetlenje koridora evakuacionih puteva i iznad ulaznih vrata. Svetiljke se priključuju direktno na mrežni napon 220V, 50Hz i rade automatski. Svetiljka je snabdevena sa hermetičkim NiCd akumulatorom kao sopstvenim izvorom napajanja i pripadajućim elektronskim sklopovima. U poslovnom prostoru predvideti jednu ili više trofaznih priključnica. Za priključak električne energije u tehničkoj prostoriji je predviđena trofazna priključnica sa kontaktom za zaštitni vod. U svakoj poslovnoj jedinici predvideti potreban broj monofaznih priključnica sa kontaktom za zaštitni vod. Projektovano je direktno priključenje svih fen coila za zagrevanje sportske hale. Projektovani su potrebni priključci za daljinsko komandovanje električnog podizača koševa kao i rad semaforskog uređaja za prikazivanje svih podataka o sportskom takmičenju. Zaštitu od indirektnog dodira predvideti automatskim isključenjem napajanja pomoću zaštitnih uređaja diferencijalne struje u TN-C razvodnom sistemu. Predvideti instalaciju za izjednačenje potencijala. U tehničkoj prostoriji postaviti traku Fe-Zn po obimu prostorije u vidu prstena za uzemljenje svih metalnih masa. Zaštita od struje kratkog spoja i preopterećenja rešena je upotrebom odgovarajućih i pravilno odabranih topljivih osigurača sa odgovarajućim umetkom na početku svakog strujnog kola kao i pravilnim dimenzionisanjem adekvatno odabrane električne opreme. Zaštita od opasnog napona dodira rešena je zaštitnim nulovanjem TN-C sistem. Zaštita od slučajmog dodira delova pod naponom, uticaja vlage, vode i prašine obezbeđena je pravilnim izborom odgovarajuće električne opreme i primenom odgovarajućih zaštitnih mera. Zaštita od izbijanja požara rešena je izborom odgovarajuće električne opreme, koja, pri pravilnom izvođenju i propisanom održavanju u toku eksploatacije, ne može biti uzročnik požara. Zaštita od nedozvoljenog pada napona predviđena je pravilnim dimenzionisanjem svih napojnih vodova, a prema stvarnom opterećenju.

18 Predvideti telefonsku instalaciju sa više priključka za svaki poslovni prostor. Sve vodove povezati direktno ili preko pomoćnih tipskih razvodnih PTT ormana na izvodni telefonski ormarić ITO-L-I koga locirati u prizemlju. Instalaciju izvesti kablovima DSL postavljenim u odgovarajuće PVC cevi u zidu pod malterom. Gromobranska instalacija Zaštita objekata i ljudi u objektu od požara prouzrokovanog eventualnim neželjenim delovanjem atmosferskog pražnjenja postignuta je izradom gromobranske instalacije. Gromobranska instalacija za zaštitu objekata od atmosferskog pražnjenja ima zadatak da smanji rizik od oštećenja izazvanog udarom groma u sam objekat kao i mogućnost nastajanja druge vrste oštećenja koje se mogu javiti kao sekundarne posledice groma ( požar, eksplozija i dr.) Gromobranska instalacija se sastoji iz spoljašnje i unutrašnje instalacije. Spoljašnja gromobranska instalacija ima zadatak da prihvati i odvede u zemlju energiju atmosferskog pražnjenja i sastoji se iz tri sistema: prihvatnog sistema, spusnih provodnika i uzemljivača. Unutrašnja gromobranska instalacija smanjuje opasna dejstva atmosferskog pražnjenja u unutrašnjosti štićenog objekta i obezbeđuje izjednačenje potencijala radi sprečavanja pojave opasnih indukovanih napona, kao i prodor prenapona atmosferskog porekla. Za zaštitu objekta od atmsferskog pražnjenja predviđen je uređaj sa ranim startovanjem sa vremenom prednjačenjav t=30 μsec. Spusni provodnici su predviđeni trakom FeZn 20x3mm zavarenim za metalne stubove noseće konstrukcije, i po krovu objekta do mernih spojeva. Merni spoj se postavlja u kutiji tipa SRPS N.B Predviđen je temeljni uzemljivač trakom FeZn 25x4mm položenom u temelju objekta. Od temeljnog uzemljivača su predviđeni izvodi trakom FeZn 25x4 mm položenim do metalnih stubova noseće konstrukcije, i do mernih spojeva. Za povezivenje vertikalnih oluka i šine glavnog izjednačenja potencijala ŠIP na temeljni uzemljivač predviđeni su izvodi trakom FeZn 25x4mm. Spajanje horizontalnih i vertikalnih oluka predviđeno je međusobno, sa spusnim provodnicima i izvodima sa temeljnog uzemljivača pomoću odgovarajućih spojnica. Proračunom je određen II nivo zaštite prema SRPS IEC , gde je srednje rastojanje spusnih provodnika 15m, a širina okca mreže 10m. Kontrolu gromobranske instalacije nakon završetka radova treba da izvrši nadležna institucija i da izda odgovarajući Atest. Instalacija detekcije i dojave požara Za signalizaciju pojave požara predviđena je instalacija sa automatskim i ručnim javljačima požara postavljenim na svakoj etaži i u stepenišnom prostoru, priključenim na protivpožarnu centralu, postavljenu u ulaznom holu. Centralni uređaj sistema je analogno-adresabilna mikroprocesorska dojavna protivpožarana centrala(u daljem tekstu PPC). PPC kontroliše sve javljače požara i sirene kako u mirnom stanju tako i u alarmnom stanju.

19 Napajanje centrale iz električne mreže je iz RO preko posebnog osigurača, koji se nakon ugradnje označava crvenom bojom. Akumulatorske baterije-alternativni izvori napajanja su smešteni u istoj prostoriji. Pri nestanku električne energije iz mreže akumulatroske bazerije automatski i bez prekida preuzimaju napajanje svih elemenata stabilne instalacije. Akumulatorske baterije omogućavaju stabilnoj instalaciji automonost od 72h u mirnom stanju i 30 minuta alarmnog stanja. Na objektu je stalno (24h/7 dana nedeljno) dežurstvo. Automatski javljači požara su adresabilni optički detektori dima sa pripadajućom bazom i adresabilni multi detektor(optički/tremički) sa pripadajućom bazom. Izabrani su u skladu sa tim da će svaki potencijalni požar u objketu, u početnoj fazi dovesti do stvaranja dima. Automatski javljači su montirani na plafonu(najviša tačka u štićenom prostoru-mesto najveće i najbrže koncentracije gasova). Ručni javljači požara: Ručni javljači požara se postavljaju na vidnim mestima na komunikacijama u objektu-stepeništa i hodnici, putevima z aevakuaciju, u blizini mesta za pakovanje u pogonu i na spoljonom zidu objekta prema proizvodnji, kako bi lice u obilasku moglo da obavesti poslužioca o potrebi da dođe u pomoć. Uređaji za uzbuđivanje: Protivpožarna acentala poseduje sopstvenu(intrenu) zvučnu signalizaciju, čija je čujnost dovoljna u krugu od 10m-poziv poslužiocu. Uzbunjivanje ljudi u objektu u slučaju požara je preko požarnih alarmnih sirena sa bljsekavicom. Na objektu se postavlja dovoljan broj sirena da se obezbedi čujnost signala u zbune u svakoj prostoriji objekta. Na fasadi objekta orjentisanoj prema pristupnom putu je montirana spoljašnja sirena sa bljeskavicom (vizuleni signal crvene boje), kako bi se objekat jasnije označio u slučaju intervencije vatrogasne brigade. Protivpožarna centrala je proizvođača Kentec tip SECSENH analognoadresabilna centrala za dojavu požara, opremeljena sa 2 dojavne petlje, kapaciteta 127 javljača u petlji. Centrala je opremeljena sa 3 programabilna relejna izlaza Fire, Fault, Alarm, kao i 2 izlaza za prilključenje konvencionalnih sirena i 5 programabilnih ulaza. LCD dipslej i pored toga led indikacija za 16 zona. Memomirija 1000 dešavanja. Izabrani su adresabilni optički javljači požara proizvodnje Hochiki tip ALN-EN, adresabilni termodiferencijalni javljači požara proizvodnje Hochiki tip ATJ-EN, adresabilni multi detektori požara proizvodnje Hochiki tip ACA-E i adresabilni ručni javljači požara proizvodnje Hochiki tip HCP-E(SCI). Elementi uzbunjivanja su unutrašanje požarne sirene sa bljaskalicom proizvodnje Hochiki tip BANSHEE EXCELL LITE i spoljašnja požarna sirena sa bljaskalicom proizvodnje Hochiki tip BANSHEE EXCELL LITE IP66 Kablovska instala sistema za dojavu požara: Za povezivanje elemenata sistema za dojavu požara predviđen je bezhalogeni kabl minimalnih karakteristika Jh(St)H 1x2x0.8 mm koji se vodi regalima za slabu struju a delimično polaže na zid /plafon u mehaničkoj zaštiti(fleksibilna creva ili plastične kanalice) ili sa nisačima.

20 Za povezivanje PPC sa elemntima uzvršnih funkcija-požarne sirene predviđen je bezhalogeni vatrootporni kabl JE H(St) H 1x2x0.8 mm FE180/E90, koji se polaže na regal, a delimično vatrootprnim obujmicama(van regala). Za mrežno napajanje PPC sa RO predviđen je kabal N2XHJ 3x2,5mm². Napomena: Svi prolazi kablova kroz granice požarnih sektora se štite (zatvaraju) protivpožarnim premazima prema upustvu proizvođača premaza(mase) odobrnom od strane IMS-a Po pobudi u stanje alarma automatskog javljača požara uključuje se svtlosni i zvučni intreni alarm na operativnoj kozoli radi upozorenja (pozvanja) poslužioca centrale. Počinje da teče vreme pre alarma( vreme prisutnosti ) od 60 sekundi (vreme pre aktiviranja opšteg alarma). Za to vreme službeno lice obaveštava PPC da je primio informaciju pritiskom na taster potrvrda na operativnoj konzoli, čime automatski prelazi u na režim provere-teče vreme izviđanja (koje je potrebno za obilazak najudaljenije tačke štićenog prostora brzim korakom -5 min). Poslužilac izčitava lokaciju na kojoj se nalazi detektor koji je alarmirao, odlazi na lice mesta i nalazi javljač koji je aktiviran( upaljena je crvena LED na položaju javljača). U zavisnosti od zatečenih okolnosti, dalje postupa prema Planu uzbunjivanja (Alarmni plan, prikaz na sledećoj strani), kojim su obuhvaćene radnje u svim situacjama koje mogu nastati. Aktiviranje ručnih javljača trenutno izaziva opšti alarm u objektu. Službeno lice odlazi na lice mesta i nalazi javljač koji je aktiviran. U zavisnosti od zatečenih okolnosti, dalje postupa prema Planu uzbunjivanja. Po ulasku u opšti alarm, PPC aktivira izvršne (prenosne) funkcije sistemaaktiviranje uređaja za uzbunjivanje-požarnih alarmnih sirena. Zabeleške o svim intervencijama na sistemu poslužilac vodi u Dnevniku događaja sistema. Termotehničke instalacije i instalacije ventilacije Instalacija grejanja i hlađenja predviđena je za prostorije u aneksu objekta, kao i za prostoriju sportske sale pomoću obnovljivog energenta, putem toplotne pumpe voda/voda, razvodne cevne mreže i fan - coil uređaja. Predviđena je instalacija grejanja i hlađenja, za temperaturni režim 45/40 C zimi, i 7/12 C, leti, putem fan coil uređaja. Zagrevanje vazduha iz prostorije, putem fan coil uređaja u zimskom režimu, vrši se toplomvodom u temperaturnom režimu 45/40 C, koju obezbeđuje toplotna pumpa odgovarajuće toplotne snage.hlađenje vazduha iz prostorije, putem fan coil aparata u letnjem režimu, vrši se rashladnom vodom u temperaturnom režimu 7/12 C, koju obezbeđuje toplotna pumpa odgovarajuće rashladne snage. Primarni fluid toplotne pumpe je bunarska voda temperature 15 C. Cirkulaciju bunarske vode kroz instalaciju toplotne pumpe, vrši bunarska pumpa odgovarajućih karakteristika. Sekundarni fluid toplotne pumpe u zimskom režimu je topla voda temperature 45/40 C, a u letnjem režimu je rashladna voda temperature 7/12 C. Ventilacija prostora sportske sale predviđena je pomoću klima komore sa rekuperatorom toplote, ventilacionih kanala, mlaznica za ubacivanje svežeg i rešetki za izvlačenje otpadnog vazduha. Ventilacija prostora sportske sale i svlačionice za sudije kao blokirane prostorije, vrši se pomoću svežeg vazduha, pripremljenog u klima komori sa rekuperatorom

21 toplote, smeštene u toplotnoj podstanici u aneksu objekta. U letnjem režimu klima komora obezbeđuje odgovarajuće uslove, hlađenjem vazduha, putem hladnjaka, rashladne snage 12 kw. Kao rashladni fluid koristi se rashladna voda u režimu 7/12 C, koja se dobija putem toplotne pumpe voda/voda, pomoću koje se snabdeva i instalacija fan coil uređaja. U zimskom režimu klima komore potrebne uslove postiže, zagrevanjem vazduha u toplovodnom zagrejaču toplotne snage 40 kw, u režimu tople vode 45/40 C, koja se takođe dobija putem toplotne pumpe voda/voda, pomoću koje se snabdeva i instalacija fan - coil uređaja. Kanali za ubacivanje svežeg vazduha u prostorije i izvlačenje otpadnog vazduha iz prostorija,su pravougaonog preseka i izrađuju se od pocinkovanog lima. Kanali za ubacivanje i izvlačenje vazduha, postavljaju se na rešetkaste nosače krovne konstrukcije sale. Predviđena je prirodna ventilacija prostora toplovodne stanice, putem ugradnje dovodne i odvodne rešetke i putem prozora. Na sistemu ventilacije, predviđene su automatske elektromotorne PP klapne, na razvodnim i odsisnim kanalima za vazduh, i to na mestima gde ovi kanali prolaze kroz protivpožarne zidove, prepreke i tavanice. Vatrootpernost klapni u skladu je sa vatrootpornosti konstrukcije kroz koju prolazi predmetni kanal. Prolazi cevovoda kroz protivpožarne zidove zaziđuju se do izolacije cevovoda (zaptivaju se protivpožarnom zaštitnom masom vatrootpornosti iste kao i zid kroz koji prolaze). Hidratska mreža Prema Projektu hidrotehničkih instalacija za građevinsku dozvolu, na parceli se planira postavljanje podzemnog polietilenskog rezervoara zapremine 120m 3. Predviđa se pumpno postrojenje sa dve pumpe i mogućnošću za svakodnevnu automatsku samokontrolu koje se smešta unutar tehničke prostorije u aneksu objekta. Za napajanje elektromotora pumpnog postrojenja električnom energijom, u slučaju ispada mreže, neophodno je predvideti rezervni izvor napajanja što je prema Projektu elektroenergetskih instalacija za građevinsku dozvolu električni dizel agregat. Za spoljnu hidrantsku mrežu se izrađuje prstenasti sistem cevovoda Ø110. Predviđena je izgradnja 4 podzemna hidranta N 80. U objektu je predviđena unutrašnja hidrantska mreža sa 4 unutrašnja hidranta. 5. PROCENA UGROŽENOSTI OD POŽARA Prilikom razvrstavanja objekata u celini u odgovarajuće kategorije ugroženosti od požara, utvrđuju se sledeći elementi: požarna ugroženost objekta, značaj i veličina objekta, povoljnost lokacije objekta i blizina teritorijalne vatrogasne jedinice. Ugroženost objekta od požara, odnosno, požarni rizik, predstavlja osnovu za koncipiranje protivpožarne zaštite. Procenu požarne ugroženosti moguće je izvršiti na osnovu činilaca kao što su: -požarno opterećenje čija veličina zavisi od vrste objekta pa s tim u vezi i količine i kalorične vrednosti zapaljivog materijala

22 -zapaljivost sirovina i materijala koji se koriste u objektu, a određena je mogućnošću paljenja i brzinom sagorevanja, pri čemu je brzina sagorevanja jako bitan činilac jer utiče i na brzinu širenja požara -osobine zapaljivog materijala od kojih zavisi stvaranje dima i gasova i na osnovu kojih se može znati da li se pri sagorevanju stvara dim, kao i zagušujući i korozivni gasovi -raspored prostorija, broj spratova i komunikacionih puteva, i u vezi sa tim, podela objekta na požarne sektore, od čega direktno zavisi širenje i prenošenje požara -mogućnost uništenja koja zavisi od osetljivosti ugrađenih materijala, instaliranih mašina i uređaja -koncentracija vrednosti koja zavisi od vrednosti materijala, instaliranih mašina, uređaja i sl. -opasnost za ljude koja može poticati od dima, gasova i toplote požara, pri čemu je merodavna koncentracija ljudstva -vreme intervencije koje se sastoji od tri vremenska perioda važna za gašenje i to: vreme do otkrivanja požara, vreme do dolaska vatrogasaca, vreme potrebno za gašenje požara Po značaju i veličini, za objekat ne postoje posebni zahtevi, odnosno, isti nije od posebnog značaja i ne spada u visoke objekte, odnosno u objekte sa povećanim rizikom. Povoljnost lokacije objekta ocenjuje se sa aspekta ugroženosti i opasnosti od međusobnog ugrožavanja zbog mogućnosti prenošenja požara i uticaja drugih objekata. Objekat je, po tipu izgradnje, izdvojen s obzirom na to da je od najbližeg objekta udaljen više od 4m pa ne postoji opasnost od prenošenja požara na druge objekte. Udaljenost vatrogasne jedinice je oko 5km, što je od presudnog značaja za kategoriju ugroženosti od požara i bitno zbog blagovremenog dejstva. Ako se računa sa prosečnom brzinom vatrogasnog vozila od 50km/h, vreme dojave i pripeme, vatrogasno vozilo može stići za oko 15 minuta. Da bi se ugroženost objekta od požara smanjila, potrebno je predvideti i odgovarajuće mere zaštite od požara: - projektovati i izvesti spoljnu i unutrašnju hidrantsku mrežu, - rasporediti mobilnu opremu i sredstva za gašenje požara, - projektovati automatski sistem dojave požara, - predvideti odgovarajući broj vrata za evakuaciju ljudi iz objekta, - obezbediti da svi putevi evakuacije uvek budu slobodni, - električnu instalaciju projektovati prema uslovima eksploatacije objekta. Podela objekta na požarne sektore Objekat predstavlja građevinsku celinu. Tačkom Sportski objekti i hale mešovite namene (koncerti, sajam, cirkus i sl.) SRPS TP 21: 2002 Tehničke preporuke za građevinske tehničke mere zaštite od požara stambenih, poslovnih i javnih zgrada propisano je da se sportske hale za više od 300 posetilaca sa svojim putevima za komunikaciju izdvajaju kao požarni sektor u odnosu na administrativne i

23 tehničke sadržaje. Predmetni objekat sportske sale je projektovan za istovremeni boravak maksimalno 250 lica i to do 172 gledaoca, a ostalo su zaposleni i sportisti. Shodno nameni objekta i prostorija, zapaljivosti i vrednosti materijala i instalacija, prisustvu ljudstva, objekat je podeljen na sledeće požarne sektore: - Požarni sektor I, koga predstavlja tehnička prostorija u aneksu za smeštaj mašinske opreme i uređaja za povišenje pritiska u hidrantskoj mreži, površine 25,17m. -Požarni sektor II, koga predstavlja ostali deo objekta-sportska sala sa tribinama i prateće prostorije u aneksu, površine 2128,08m EVAKUACIONI PUTEVI Pod evakuacijom se podrazumeva udaljavanje ili prebacivanje osoba iz požarom ugroženog objekta do bezbednog mesta izvan istog. Proračun evakuacije se odnosi na sve osobe koje se mogu naći u objektu zato posebnu pažnju treba posvetiti projektovanju hodnika, izlaza, stepeništa, odnosno, komunikacija u objektu. Evakuacionim putevima se mogu smatrati svi putevi koji neposredno vode ka evakuacionim izlazima i obezbeđuju sigurno kretanje u toku određenog vremena. Putevi za evakuaciju se projektuju i održavaju tako da unutar njih nema nikakvih suženja, denivelisanih delova poda (pragova i slično). Na objektu su projektovana tri krajnja izlaza. Glavni ulaz u sportsku salu predstavlja prvi krajnji izlaz, izvodi se u vidu dvokrilnih, zaokretnih vrata, širine 2,5m sa smerom otvaranja u polje, odnosno, u smeru evakuacije. Drugi krajnji izlaz se nalazi na zidu naspramnom glavnom ulazu u sportsku salu, izvodi se u vidu dvokrilnih, zaokretnih vrata, širine 1,8m sa smerom otvaranja u polje, odnosno, u smeru evakuacije. Treći krajnji izlaz predstavlja izlaz iz tehničke prostorije i izvodi se u vidu dvokrilnih, zaokretnih vrata, širine 2,0m sa smerom otvaranja u polje, odnosno, u smeru evakuacije. Evakuacija gledališta se vrši kroz objekat pomoću jednokrakog stepeništa širine stepenišnog kraka 2,15 m, i preko ravnog krova aneksa sa kog, na dve naspramne strane, do tla vodi po jedno čelišno jednokrako stepenište širine 1,2m. Tabela: Kapacitet stepenica: Najveći broj lica koja koriste jedno stepenište određene širine Broj etaža širina stepeništa (m) koje povezuje 1 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,

24 S obzirom na činjenicu da u tabeli nema podataka o kapacitetu stepeništa za širinu od 2,15m, koliko je projektovana dimenzija u predmetnom slučaju, to je moguće na osnovu tabele napraviti odnos prema kome je za širinu stepeništa od 1,3m, koje povezuje jednu etažu (u ovom slučaju sprat sa prizemljem), kapacitet 260 lica, pa s obzirom na činjenicu da je maksimalan broj lica u objektu sportske sale 250, zaključuje se da projektovana širina stepeništa od 2,15 m zadovoljava. 7. POTREBAN STEPEN OTPORNOSTI PREMA POŽARU Za odredivanje potrebnog stepena otpornosti elemenata konstrukcije prema požaru u stambenim, javnim i poslovnim objektima primenjuje se metodologija definisana u tehnickoj preporuci SRPS TP 21:2002. Tabela: Uticaj broja osoba u požarnom sektoru i površine požarnog sektora A (m 2 ) Broj osoba do do do do do do i više Klasa P P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 A < 400 <800 <1200 <1600 <2000 <2500 <3000 Shodno tački 3.2. SRPS TP 21: 2002 Tehničke preporuke za građevinske tehničke mere zaštite od požara stambenih, poslovnih i javnih zgrada, grupne stanarske ostave, podstanice grejanja, prostorije za opremu za ventilaciju ili klimatizaciju, liftovske kućice i sl. nisu boravišne prostorije, ali se može uzeti kao pretpostavka da se u požarnom sektoru I, koga predstavlja tehnička prostorija u aneksu za smeštaj mašinske opreme i uređaja za povišenje pritiska u hidrantskoj mreži, površine 25,17m, povremeno mogu naći maksimalno dva lica u svrhu održavanja tako da se sektor razvrstava u klasu P1. U požarnom sektoru II koga predstavlja ostali deo objekta-sportska sala sa tribinama i prateće prostorije u aneksu, površine 2128,08m 2 može se naći do 250 lica, tako da se požarni sektor prema broju lica razvrstava u P4, ali s obzirom da je površina požarnog sektora veća od 1600m 2, to se, shodno tački 5. SRPS TP 21: 2002 Tehničke preporuke za građevinske tehničke mere zaštite od požara stambenih, poslovnih i javnih zgrada, klasa P4 koriguje usvajanjem prve veće vrednosti, odnosno P5. Tabela: Klasifikacija javnih zgrada prema nameni, izdvojenosti i visini Namena, izdvojenost, visina Klasa Izdvojene javne zgrade visine do 8 m IJ1 Javne zgrade u nizu visine do 8 m Izdvojene javne zgrade visine 8 m do 15 m Javne zgrade u nizu visine 8 m do 15 m Izdvojene javne zgrade visine od 15 m do 22 m Javne zgrade u nizu visine od 15 m do 22 m NJ1 IJ2 NJ2 IJ3 NJ3 Predmetni objekat se klasifikuje kao javni (više od 80% korisne površine namenjeno je za okupljanje ljudi), izdvojen (zgrada od ostalih udaljena više od 4m), visinska razlika kote kolovoza uz zgradu sa kog bi se intervenisalo u slučaju požara i

25 kote poda najviše etaže na kojoj borave ljudi iznosi h=3,5m. Shodno navedenom, predmetni stambeno-poslovni objekat se klasifikuje kao IJ1. Tabela 3: Osnovna vrednost SOP Zgrada IS1 NS1 IS2 NS2 IS3 NS3 IP1 NP1 IJ1 P1 II II III III III IV II II II III III IV IV P2 II III III III IV IV II II III III IV IV IV P3 III III III IV IV IV II II IV IV IV IV IV P4 III III IV IV IV IV III III IV IV IV IV IV P5 IV IV IV IV IV IV III III IV IV IV IV V P6 IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV V V P7 IV IV IV IV IV IV IV IV IV IV V V V Potreban stepen otpornosti konstruktivnih elemenata za požarni sektor I- tehničku prostoriju u aneksu za smeštaj mašinske opreme i pumpnog postrojenja za hidrantsku mrežu je II (MO) mala otpornost. Vrata prostorije vode direktno u spoljašnji prostor. Potreban stepen otpornosti konstruktivnih elemenata za požarni sektor II- ostali deo objekta-sportska sala sa tribinama i prateće prostorije u aneksu potreban stepen otpornosti je III (SO)-srednja otpornost. Stepen otpornosti prema požaru određuje minimalna otpornost osnovnih konstrukcija prema tabeli 1 standarda SRPS U.J Tabela: Veza SOP i otpornosti prema požaru F (h) konstrukcija Vrsta Konstrukcije Metoda ispitivanja SRPS Položaj IP2 IN1 NP2 IJ2 Stepen otpornosti prema požaru (SOP) Elemenata/konstrukcije zgrade (u satima) I (NO) naznatna II (MO) mala III (SO) srednja IP3 NJ2 IV (VO) veća Nosivi zidovi U.J ¼ ½ 1 1,5 2 Stub U.J ¼ ½ 1 1,5 2 Greda U.J ¼ ½ 1 1,5 Međuspr. U.J Unutar - ¼ ½ 1 1,5 Konstrukc. Nenosivi zid U.J požarnih sektora - ¼ ½ ½ 1 Krovna - ¼ ½ ½ 1 konstrukc. Zid U.J ¼ 1 1,5 2 3 Međuspr. U.J ¼ ½ 1 1,5 2 Konstrukcija Vrata U.J Na ¼ ¼ ½ 1 1,5 i klapne do 3,6 m 2 Vrata 3,6 m 2 U.J granici požarnih sektora ¼ ½ 1 1,5 2 Konstrukcija evakuacionog puta Negorivi materijal NP3 IJ3 ½ ½ 1 1,5 NJ3 V (WO) velika

26 Fasadni zid U.J Spoljna - ½ ½ 1 1 Krovni U.J konstruk. - ¼ ½ ¾ 1 pokrivač 8. STEPEN OTPORNOSTI PREMA POŽARU IZABRANIH MATERIJALA I KONSTRUKCIJA Dugogodišnja praksa je pokazala da ponašanje građevinskih konstrukcija u uslovima požara zavisi od svojstava materijala od kojeg su one sagrađene. Svi klasični materijali koji se koriste u građevinarstvu različito se ponašaju u požaru, što zavisi od termičkih osobina pojedinog materijala, kao i od njegove zapreminske težine. Čelične konstrukcije se sve više koriste pri izgradnji skeleta visokih objekata. Ujedno, čelik se u normalnim uslovima karakteriše izvanrednim osobinama. Sa stanovišta protivpožarne zaštite čelik nije povoljan materijal jer već pri relativno niskim temperaturama ( ºC) gubi nosivost i vrlo često dolazi do rušenja cele konstrukcije iako spada u grupu nezapaljivih materijala po čijoj se površini plamen ne širi.povećanjem temperature na oko 500 ºC (koja u stvari predstavlja još uvek nisku temperaturu kod požara) otpornosne karakteristike čelika se smanjuju i do 50%, a pri temperaturi od oko 1000 ºC, iste se potpuno gube. Ovim su omogućene velike deformacije i kod malih naprezanja u uslovima požara. Eksperimentalo je dokazano da određeni statički sistemi imaju vrlo nepovoljno ponašanje na visokim temperaturama pa tako na temperaturi od oko 300 ºC konstruktivni elmenti dobijaju nepovratne deformacije koje zahtevaju promenu tog elementa. Kod temperatura od ºC kod nekih vrsta čelika dolazi do blagih deformacija koje mogu narušiti stabilnost konstrukcije. Za većinu kvalitetnih čelika ipak se smatra, da u zavisnosti o vrste i dimenzija profila, kritične temperature, tj. one kod kojih dolazi do deformacija čelika, gubljenja konstruktivnih svojstava i urušavanja objekta, su one koje prelaze 500 ºC odnosno 580 ºC. Tabela: Funkcionalna zavisnost čvrstoće od temperature Temperatura (ºC) Čvrstoća (%) Tabela pokazuje da je čvrstoća na temperaturi od 300 ºC i veća od one pri normalnoj temperaturi, a da u području između 400 ºC i 500 ºC naglo pada, a taj pad iznosi skoro 50%. Do kritične temperature, dakle 550 ºC, dolazi pri požaru već nakon 10 do 15 minuta. Veće deformacije mogu nastati i usled opadanja modula elastičnosti. Modul elastičnosti, E čelika opada od 2,1x10 5 N/mm 2 na oko 1,3x10 5 N/mm 2 na 500 ºC; preko 500 ºC vrednost E naglo opada i na 600 ºC je 0. Opterećen čelični nosač pregrejan na temperaturi preko 450 ºC se obično plastično deformiše i ako je deformacija značajna potrebno je pri sanaciji objekata te delove konstrukcije zamenuti. Čelična konstrukcija kao dobor provodnik toplote vrlo brzo, često za samo nekoliko minuta, postiže visoke temperature, kod kojih se, zavisno od vrste čelika i vrste profila, radikalno menja čvrstoća, mehaničke i konstruktivne osobine materijala. Čelični

27 nosač se pod dejstvom požara deformiše relativno brzo, već posle minuta i preti opasnost da dođe do urušenja konstrukcije. Deformacija čeličnog nosača nastaje zbog toga što čeliku zagrejanom na temperature preko 200 ºC počinje čvrstoća naglo da pada i na oko 450 ºC gubi 50% svoje čvrstoće. Do kritične temperature, a to je oko 550 ºC u požaru dolazi već nakon 10 do 15 min. Popuštanje čelične konstrukcije zavisno od požarnog opterećenja i od samog statičkog opterećenja, nastaje posle min. Na temperaturama oko 700 ºC počinju strukturne promene u čeliku, zavisno od procentualnog sadržaja ugljenika u čeliku. Tom prilikom dolazi do menjanja kristala, njihovog položaja, oblika i veličine, a time se slabi unutrašnja veza što ima posledicu smanjenja otornosti na zatezanje i kidanje što dovodi do deformacija čeličnog elementa i lomova konstrukcije. Porast temperature dovodi do deformacije čeličnog elementa i ukoliko se radi o statički neodređenom sistemu, dolazi do preraspodele napona u celoj konstrukciji što može dovesti do loma pojedinih elemenata. Stanje loma zavisi od stanja dejstva i načina rasta temperature u strukturalnom elementu. Posebno je probama dokazano da granična temperatura loma nekog metalnog profila nije fiksno utvrđena, već varira u zavisnosti od tri faktora: Toplotni efekat - U skoro svim slučajevima provodljivost čelika je takva da se mogu smatrati zanemarljivim toplotni gradijenti unutar preseka i opravdati predpostavku da su kod celog profila temperature ujednačene. Kod takve predpostavke za elemente koji podležu samo radnom opterećenju može se predpostaviti da je kritična temperatura oko 550 ºC za prenapregnute elemente. Kada bi međutim, bila značajna temperaturna razlika između spoljne strane profila izložene dejstvu i unutrašnje strane, može se rešiti podela dejstva prema hladnijim zonama što bi omogućilo postizanje viših prosečnih temperatura loma; Optrećenje - Što je veće radno dejstvo na strukturalni čelični elemenat, manja je njegova otpornost na vatru; Faktor oblika (A/V) - Vreme potrebno da se postigne granična temperatura konstruktivnog čeličnog elementa varira u zavisnosti od toplotnog kapaciteta profila. Očigledno je da će se jedan težak i masivan elemenat sporije zagrevati i stoga imati veću otpornost na dejstvo vatre od tankog i lakog elementa. Ovaj efekat mase kvantifikovan je u koncepciji,,faktor oblika profila. Pri povišenju temperatura čeličnog nosača dolazi do promene srukture u kristalnoj rešetki čelika. Pri zagrevanju kristali koji sačinjavaju strukturu čelika menjaju svoj položaj, oblik i veličinu tj. vrši se prekristalizacija. Kristalne promene nastaju na temperaturama preko 700 ºC kada dolazi do raspadanja kristala perlita i do stvaranja tzv. gvožđa. Daljim zagrevanjem, a u zavisnosti od količine ugljenika, gvožđe prelazi u gvožđe u kome dolazi do stvaranja mešovitih kristala, a time do slabljenja unutrašnje veze. Ovo dovodi do smanjenja otpornosti na zatezanje, kidanje i drugih mehaničkih osobina, što u većini slučajeva, ukoliko je čelični element opterećen, dovodi do rušenja. Deformacije čeličnih stubova su vezane za uvijanje ili plastično gnječenje. Ramovi i rešetke posle plastičnog tečenja većih delova dovode do kolapsa objekta.

28 Najčešći uzrok rušenja čelične konstrukcije u uslovima povišenih temperatura je pojava povećanja napona u konstrukciji preko kritične vrednosti, a koje nastaje kao posledica superponiranja napona usled opterećenja i napona koji nastaju usled temperaturnih deformacija. Pored ovoga, dolazi i do promene fizičko-mehaničkih osobina čelika koja još više slabi nosivu moć konstrukcije. Temperatura naprezanja najviše dolazi do izražaja kod statički neodređenih sistema, pošto krute veze ne dozvoljavaju nikakve deformacije bez promene naponskog stanja. Kod statički neodređenih konstrukcija i lokalna pregrejavanja jednog konstruktivnog elementa mogu dovesti do rušenja jer se usled krutih veza vrši potpuna preraspodela napona u celoj konstrukciji, pa može doći do prekoračenja kritičnog naprezanja u sasvim drugom delu konstrukcije. Povećanje pritiska produkata sagorevanja može, iako su to ređi slučajevi, dovesti do lokalnog preopterećanja nekog konstruktivnog elementa, a time i do oštećenja i rušenja konstrukcije. Najčešći uzrok rušenja čeličnih konstrukcija je prekoračenje stvarno dozvoljenih napona koja nastaje kao posledica sabiranja napona od opterećenja stalnim i pokretnim teretom, i napona usled temperaturnih deformacija. U požaru vrlo često dolazi do rušenja nekih delova konstrukcije koji padaju i pod takvim dinamičkim opterećenjem i može doći do rušenja čeličnog elementa koji je već zagrejan do blizu kritične temperature. S obzirom na ovako veliku osetljivost čeličnih konstrukcija na visoke temperature potrebno je posebnu pažnju posvetiti izvođenju objekata sa visokim požarnim opterećenjem. Slika: Faktor oblika čeličnog profila (A/V) - vreme do kritične temperature Termopaneli su ugradni elementi sa termoizolacionim karakteristikama. Predstavljaju kompozitni materijal sastavljen od spoljašnjih obloga od pocinkovanog

29 čeličnog lima (275g/m 2 ) i nezapaljive termoizolacione ispune od kamene vune. Veza između lima i ispune je postignuta slojem lepka koji u potpunosti pokriva dodirnu površinu. Opeka se pimenjuje u građevinarstvu i ima dobre termičke osobine i visoku vatrootpornost, pa se koristi svuda gde se želi postići veća otpornost na delovanje visokih temperatura. Dobijaju se od gline koja se specijalnim postupcima prerađuje, a zatim pomoću mašina formatizira, peče na temperaturi od oko 900 C. Vatrootpornost opeka je direktno proporcionalna njihovoj debljini zidova. U građevinarstvu se primenjuju dve vrste opeka: pune i šuplje. Šuplja opeka ima veliku primenu, ali u pogledu vatrootpornosti pri dejstvu vatre pokazuje lošija svojstva nego puna opeka, jer se zidovi brže i lakše zagrevaju. Malter se sastoji od vezivnog materijala, sitnozrnastog agregata (peska) i vode. Zajednička osobina svih maltera je njihova plastičnost. Primenjivani malteri su: krečni, produžni cementni, cementni malter. Krečni malter se smatra efikasnim sredstvom za zaštitu od požara, jer premazi od ovog materijala usled izdvajanja vode pri povišenim temperaturama (oko C), bivaju razoreni, što ima za posledicu odlepljivanje većih ili manjih parčadi maltera, te se na taj način zidovi ogole i izlože direktnom dejstvu vatre. Malterisanje konstrukcije produžnim cementnim malterom povećava se otpornost prema požaru. Produžni cementni malter odlikuje se relativno velikom čvrstoćom.cementni malter pri temperaturi od C, povećava brzo svoju zapreminu, ali se iznad te zapremine skuplja. Ove nagle promene zapremine, kod brzog porasta temperature, dovode do unutrašnjih napona, pucanja, ljuštenja i opadanja maltera. Cementni malter ima neznatno veću otpornost na delovanje požaraod krečnog ili produžnog maltera. Staklo koje se primenjuje na spoljašnjim zidovima, zbog svojih silikonskih sastojaka, vrlo je osetljivo na povišene temperature koje izazivaju pucanje i lomljenje staklenih površina. Na temperaturi od oko C, staklo počinje da omekšava, a na temperaturi od C pretvara se u tečnu masu. Stepen otpornosti objekta predstavlja ocenu otpornosti prema požaru, utvrđenu na osnovu otpornosti pojedinačnih građevinskih elemenata i konstrukcija koje čine objekat. Ako objekat ili požarni sektor ima pojedine građevinske konstrukcije sa otpornošću većom ili jednakom sa onom naznačenom za pojedini stepen, a samo jedna konstrukcija ima tu vrednost manju, objekat ili požarni sektor ima stepen otpornosti koji odgovara navedenoj otpornosti. Ako se objekat sastoji iz više požarnih sektora različitog stepena otpornosti prema požaru, objekat će imati onaj stepen otpornosti protiv požara koji ima sektor sa najmanjom otpornošću. Shodno navedenim zahtevima u pogledu vatrotpornosti, projektovano je sledeće stanje: Nosivi, ujedno i fasadni zidovi su od termopanela sa ispunom od kamene vune debljine d=18cm, vatrootpornosti 60 minuta, klase reakcije na požar A2s1d1 prema SRPS EN i moraju da poseduju isprave o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj vatrootpornosti u skladu sa SRPS U.J1.090.

30 Stubovi se rade od IPB200 profila koji se štite vatrootpornim premazom na vatrootpornost od 60 minuta; stubovi otporni prema požaru ispituju se u skladu sa SRPS U.J1.100, a premazi koji se koriste za poboljšanje nivoa zaštite od požara elemenata konstrukcije moraju biti ispitani prema standardu SRPS U.J1.043:2000, i moraju da poseduju isprave o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj vatrootpornosti. Krovna konstrukcija je formirana od kutijastih profila, sa istim gornjim i donjim pojasom, a sa promenljivim kutijastim profilima ispune. Na gornjem pojasu postavljaju se rožnjače od kutijastih profila koje su kontinualne grede. Konstrukcija se štiti vatrootpornim premazom na vatrootpornost od 30 minuta; grede otporne prema požaru ispituju se u skladu sa SRPS U.J1.114, a premazi koji se koriste za poboljšanje nivoa zaštite od požara elemenata konstrukcije moraju biti ispitani prema standardu SRPS U.J1.043:2000, i moraju da poseduju isprave o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj vatrootpornosti. Konstrukcija aneksa je mesovita, u prizemlju je armiranobetonski skelet sa zidanom ispunom. Zidana ispuna je od klima bloka d=30 cm, zidan produžnim malterom. Vatrootpornost nosive armiranobetonske konstrukcije i nosećih zidova je veća od zahtevane koja iznosi 60 minuta. Na spatu aneksa se radi čelična konstrukcija, od stubova IPB160, koja se štiti vatrootpornim premazom na vatrootpornost od 60 minuta; stubovi otporni prema požaru ispituju se u skladu sa SRPS U.J1.100, a premazi koji se koriste za poboljšanje nivoa zaštite od požara elemenata konstrukcije moraju biti ispitani prema standardu SRPS U.J1.043:2000. Nosivi, ujedno i fasadni zidovi su od termopanela sa ispunom od kamene vune debljine d=12cm, vatrootpornosti 90 minuta, klase reakcije na požar A2s1d1 prema SRPS EN i moraju da poseduju isprave o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj vatrootpornosti u skladu sa SRPS U.J Krovna čelična konstrukcija aneksa, rigle IPB160, se štiti vatrootpornim premazom na vatrootpornost od 30 minuta; grede otporne prema požaru ispituju se u skladu sa SRPS U.J1.114, a premazi koji se koriste za poboljšanje nivoa zaštite od požara elemenata konstrukcije moraju biti ispitani prema standardu SRPS U.J1.043:2000, i moraju da poseduju isprave o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj vatrootpornosti. Krovni pokrivač na hali i na aneksu čini panel od kamene vune debljine d=15cm, vatrootpornosti 60 minuta, što je više od zahtevane koja iznosi 30 minuta. Krovni pokrivač otporan prema požaru ispituje se u skladu sa SRPS U.J1.140 i mora da poseduju ispravu o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj vatrootpornosti. U ventilacione kanale na mestima prolaza kroz granice požarnih sektora tehnička prostorija-ostatak objekta se ugrađuju protivpožarne klapne čija je minimalna potrebna vatrootpornost 30 minuta, ispituje se u skladu sa SRPS U.J1.160, i mora da poseduje ispravu o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj vatrootpornosti. Prolazi cevovoda i kablova kroz protivpožarne zidove zaptivaju se protivpožarnom zaštitnom masom vatrootpornosti iste kao i zid kroz koji prolaze, i

31 moraju da poseduju isprave o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj vatrootpornosti Na osnovu iznesenog, uočava se da konstruktivni elemenati požarnih sektora obezbeđuju objektu stepen vatrootpornosti III (SO)-srednja otpornost. 9. DOKUMENTACIJA KVALITETA UGRAĐENIH GRAĐEVINSKIH MATERIJALA, GRAĐEVINSKIH ELEMENATA, OPREME, UREĐAJA, INSTALACIJA Materijali, konstrukcije, instalacije, oprema i uređaji predviđeni u projektima nalaze se na našem tržištu i moraju posedovati isprave o usaglašenosti: -svi elementi za koje se postavlja uslov otpornosti prema požaru moraju biti atestirani, shodno članu 1. Pravilnika o obaveznom atestiranju elemenata tipskih građevinskih konstrukcija na otpornost prema požaru ("Sl. list SFRJ" br.24/90),i to: zidovi otporni prema požaru ispituju se u skladu sa SRPS U.J1.090 i moraju da poseduju isprave o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj otpornosti, stubovi otporni prema požaru ispituju se u skladu sa SRPS U.J1.100, grede otporne prema požaru ispituju se u skladu sa SRPS U.J1.114, krovni pokrivač otporan prema požaru ispituje se u skladu sa SRPS U.J1.140; -sva oprema, armatura i materijal mora imati validne ateste i sertifikate o kvalitetu dobijene od verifikovane institucije, i to: klapne otporne prema požaru sa ugrađenim mehanizmima za zatvaranje ispituju se u skladu sa SRPS U.J1.160, i moraju da poseduju isprave o usaglašenosti domaće akreditovane laboratorije o potrebnoj otpornosti, premazi koji se koriste za poboljšanje nivoa zaštite od požara elemenata konstrukcije moraju biti ispitani prema standardu SRPS U.J1.042:2000 -Zaštita od požara - Ekspandujuci premazi, odnosno, SRPS U.J1.043:2000 -Zaštita od požara - Ekspandujuci premazi za čelične konstrukcije, izveštaj o ispitivanju otpornosti prema požaru negorivih materijala za zaptivanje prodora instalacija na granici požarnog sektora u skladu sa standardom DIN 4102 deo 9- Fire behaviour of building materials and elements; seals for cable penetrations; concepts, requirements and testing., odnosno DIN 4102 deo 11- Fire behaviour of building materials and building components; pipe encasements,pipe bushings, service shafts and ducts, and barriers across inspection openings; terminology, requirements and testing, za ugrađene instalacione provodnike ili kablove mora postojati potvrda o kvalitetu - izveštaj o ispitivanju sa aspekta gorivosti, korozivnosti, sprečavanja prenošenja požara i emisivnosti dima i otrovnih gasova, imajući u vidu da Pravilnikom o tehničkim normativima za stabilne instalacije za dojavu požara ( Sl. list SRJ, br. 87/93) nisu definisani standardi o kvalitetu uređaja, opreme i instalacije, to je potrebno da sve komponente dojave požara poseduju isprave ( sertifikate, izjave o usaglašenosti, ateste i sl) u skladu sa SRPS EN 54,

32 ručni aparati za gašenje požara poseduju isprave (sertifikate, izjave o usaglašenosti, ateste i sl.) koji su usaglašeni sa Pravilnikom o tehničkim i drugim zahtevima za ručne i prevozne aparate za gašenje požara ( Službeni glasnik RS" br. 75/2009), odnosno standardom SRPS Z.C2.035, odnosno standardom SRPS Z.C ispravnost odgovarajućih sistema instalacija i opreme dokumentuje se posebnim sertifikatima koje izdaju specijalizovane ovlašćene institucije. Ustanove koje su izdale isprave o usaglašenosti moraju priložiti važeće sertifikate o akreditaciji. 10. FIZIČKO-HEMIJSKE OSOBINE PRISUTNIH MATERIJALA I KLASIFIKACIJA POŽARA Vršenjem klasifikacije prema standardu SRPS Z.CO.005- Klasifikacija materija i robe prema ponašanju u požaru, materijali koji su prisutni u objektu se mogu razvrstati u: -materije i robu koji direktno ili indirektno mogu učestvovati u procesu sagorevanja energijom paljenja, oslobađanjem zapaljivih produkata sagorevanja, ubrzavanjem procesa sagorevanja, ili oslobađanjem zapaljivih gasova, ili toplote u dodiru sa vodom i označavaju se sa Fx ; Prema stepenu opasnosti materije i roba prisutne u objektu se svrstavaju u: -klasu opasnosti III- zapaljive materije; -klasa opasnosti IV- sagorive materije ; -klasa opasnosti VI nezapaljive materije; Prema agregatnom stanju na sobnoj temperaturi od 20 0 C i normalnom pritisku od 1 bara, prisutne materije i robe se svrstavaju u C- čvrste materije ; Prema određenim fizičko hemijskim osobinama materije i roba prisutne u objektu se svrstavaju : F materije koje pri zagrevanju ispuštaju otrovne produkte sagorevanja i I nezapaljive materije koje sa vodom razvijaju toplotu. Prisutni materijali u objektu sportske sale su drvo, plastične mase, tkanina, papir, karton. Klasifikacija mogućih vrsta požara izvršena je prema standardu SRPS EN 2:2011 -Klasifikacija požara. Na osnovu fizičko-hemijskih osobina materijala koji su prisutni u stambenoposlovnom objektu i po osnovu standarda SPRS EN 2, može se konstatovati da je najveća mogućnost pojave požara: - klase,,a - požari koji obuhvataju čvrste materije; sredstva za gašenje ovih požara su: voda, pena, suvi prah i ugljen-dioksid i - može se očekivati pojava požara na elektroinstalacijama; sredstva za gašenje požara su prah, ugljendioksid.

33 11. STVARANJE I KRETANJE DIMA U SLUČAJU POŽARA Dim se definiše kao skup gasoobrazovanih produkata sagorevanja organskih materija u kojima su rasejane manje tvrde ili tečne čestice. Osim nekoliko izuzetaka dim se obrazuje u svim požarima. Dim smanjuje vidljivost i samim tim zadržava evakuaciju ljudi iz objekta, što može da dovede do uticaja produkata sagorevanja na njih i to u nedopustivo dugom vremenskom periodu. U takvim uslovima ljudi mogu da budu otrovani štetnim sastojcima dima, čak i na mestima koja su udaljena od centra požara. Uticaj smanjenog sadržaja kiseonika i vrućih gasova koji se udišu postaju izraziti u blizini požara. Ljudi stradaju pri požarima u objektima zbog toga što nisu u stanju da stignu do sigurnog mesta pre nego što na njih počnu da deluju faktori požara opasni po život. To pitanje će biti razmatrano u kontekstu bezbedne evakuacije ljudi iz objekta, pa će evakuacija biti uspešna, ako bude ispunjen uslov: tp + ta + trs < tu gde je: - tp vreme otkrivanja požara (može da se smanji sredstvima za rano otkrivanje) - ta zavisi od stanja svesti čoveka, može da se smanji jasno označenim, sigurnim putevima evakuacije i sl. - trs sposobnost orijentacije usloženim uslovima, geometrija zgrade i sl. - tu vreme od nastanka požara do momenta stvaranja uslova, nespojivih sa preživljavanjem Većina smrtnih slučajeva u požarima je od trovanja dimom i toksičnim gasovima, iz tih razloga potrebno je razmotriti kako uslove nastanka, tako i sile koje uslovljavaju kretanje dima i prisutne mogućnosti odvođenja. Na objektu se ne primenjuju posebni uređaji za odvođenje dima u slučaju požara. Kod odvođenja dima se primenjuje metoda prirodno/prirodno, sa napomenom da su podužni zidovi na objektu fasadni sa postojećim otvorima, a što je od uticaja na odvođenje dima u slučaju nastanka požara. Stepenište je postavljeno uz fasadni zid i na zadnjoj strani u nivou sprata aneksa je sa otvorom koji je zastakljen. Hidrantska mreža 12. OPREMA ZA GAŠENJE POŽARA Ukupna količina vode potrebna za gašenje požara u industrijskim, poslovnim i drugim objektima zavisi od stepena otpornosti objekta prema požaru i kategorije tehnološkog postupka. Konstruktivni elementi daju predmetnom objektu stepen otpornosti III(SO)- srednja otpornost. S obzirom na to da se u objektu može naći do 250 lica, usvojena kategorija tehnološkog procesa je K4.Ukupna zapremina objekta iznosi ,76m 3.

34 Tabela: Količina vode potrebna za požar Stepen otpornosti objekta prema požaru Kategorija tehnološkog procesa prema ugroženosti od požara Količina vode lit/sec potrebna za jedan požar, zavisno od zapremine u m 3 objekta koji se štiti do do do do do do Iznad V i IV K4, K V i IV K1, K2, K III K4, K I i II K4, K I i II K Na osnovu iznetih podataka o stepenu otpornosti objekta prema požaru, o kategoriji tehnološkog procesa i na osnovu zapremine objekta koji se štiti, po tabeli 2 Pravilnika o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu za gašenje požara (,,Sl. list SFRJ, br 30/91), a prethodnoj tabeli u ovom tekstu, potrebna količina vode je 15 l/s. Prema Projektu hidrotehničkih instalacija za građevinsku dozvolu, na parceli se planira postavljanje podzemnog polietilenskog rezervoara zapremine 120m 3. Predviđa se pumpno postrojenje sa dve pumpe i mogućnošću za svakodnevnu automatsku samokontrolu. Za napajanje elektromotora pumpnog postrojenja električnom energijom, u slučaju ispada mreže, neophodno je predvideti rezervni izvor napajanja što je prema Projektu elektroenergetskih instalacija za građevinsku dozvolu električni dizel agregat.. Za spoljnu hidrantsku mrežu se izrađuje prstenasti sistem cevovoda Ø110. Prema protoku koji treba ostvariti, ugraduju se hidranti N 80. Potreban pritisak u spoljnoj hidrantskoj mreži ne sme biti niži od 2,5 bar. Rastojanje izmedu spoljnih hidranata odreduje se zavisno od namene, veličine i sličnih karakteristika objekta, s tim da se požar na objektu može gasiti sa najmanje dva spoljna hidranta. Dozvoljeno rastojanje izmedu dva hidranta iznosi najviše 80 m. Rastojanje hidranata od zida objekta iznosi najmanje 5 m, a najviše 80m. U blizini objekta koji se štiti se postavljaju nadzemni hidranti, a ako isti ometaju saobraćaj, postavljaju se podzemni hidranti. Za spoljni nadzemni hidrant se obezbeđuje hidrantski ormar sa opremom: potisna creva prečnika Ø52mm dužine 15m, dve mlaznice, ključ za nadzemni hidrant, univerzalni ključ ABC i unuverzalni ključ C, a za spoljni podzemni hidrant se obezbeđuje hidrantski ormar sa opremom: hidrantski nastavak B/2C ili C/2C, potisna creva prečnika Ø52mm dužine 15m, dve mlaznice, ključ za hidrant Ø24 ili Ø34, univerzalni ključ ABC i unuverzalni ključ C. Propisano je da se hidrantska mreža sa svim uređajima i armaturom kontroliše dva puta godišnje. Prilikom kontrole meri se pritisak vode u hidrantskoj mreži pri istovremenom radu spoljnih i unutrašnjih hidranata. Pritisak se meri na najnepovoljnijem hidrantu. Creva se ispituju pritiskom vode od 7 bara najmanje jednom godišnje. Merenje i kontrolu vrše ovlašćene organizacije, a vlasnik je obavezan da kod sebe ima rezultate merenja.

35 U objektu je predviđena unutrašnja hidrantska mreža sa 4 unutrašnja hidranta. Hidranti se postavljaju na vidljivom i pristupačnom mestu, tako da pokriva celu površinu i ne ometa evakuaciju ljudstva u slučaju požara. Međusobno rastojanje hidranata određuje se tako da se celokupan prostor koji se štiti pokriva mlazom vode, pri čemu se vodi računa o tome da dužina creva iznosi 15 m, a dužina kompaktnog mlaza 5 m. Hidranti se smeštaju u prolaze, stepenišne prostore i puteve za evakuaciju, u neposrednoj blizini ulaznih vrata prostorija koje mogu biti ugrožene požarom, tako da ne ometaju evakuaciju. Unutrašnja hidrantska mreža mora da bude stalno pod pritiskom vode bez obzira na izvor iz kog se snabdeva vodom, tako da ima pritisak ne manji od 2,5 bara. U hidrantski ormar se postavlja vatrogasno crevo prečnika 52 mm, sa mlaznicom prečnika 12 mm. Ventil u hidrantskom ormaru postavlja se na visini od 1,5 m od poda, a hidrantski ormar se označava oznakom za hidrant (slovom H ). Propisano je da se hidrantska mreža sa svim uređajima i armaturom kontroliše svakih 6 meseci. Prilikom kontrole meri se pritisak vode u hidrantskoj mreži pri istovremenom radu spoljnih i unutrašnjih hidranata. Pritisak se meri na najnepovoljnijem hidrantu. Creva se ispituju pritiskom vode od 7 bara najmanje jednom godišnje. Merenje i kontrolu vrše ovlašćene organizacije, a vlasnik je obavezan da kod sebe ima rezultate merenja. Mobilna oprema Pod mobilnom protivpožarnom opremom podrazumevaju se ručni prenosni aparati za gašenje požara. Prilikom određivanja sredstava za gašenje požara, tipa, kapaciteta i broja aparata za gašenje požara, uzima se u obzir procena ugroženosti od požara, požarno opterećenje objekta, površina objekta, namena objekta, a takođe i broj prostorija kao i namena istih, korišćenje gorivih i opasnih materija, njihovo skladištenje, transport i manipulacija i moguće klase požara. U cilju sprovođenja zaštite od požara na osnovu odgovarajućih kriterijuma, određena su sredstva za gašenje požara, tip, kapacitet, broj aparata i njihov planski raspored u objektu. Kod određivanja broja aparata za gašenje požara uzima se u obzir požarno opterećenje objekta, površina objekta, a takođe i broj i namena prostorija. Tako se vrši sledeće raspoređivanje protivpožarnih aparata: - u ulaznom hodniku u blizini GRO se raspoređuje jedan CO2-5 aparat i jedan S-9 protivpožarni aparat, -u prostoru sportskog terena se raspoređuju četiri S-9 prenosna protivpožarna aparata, - unutar tehničke prostorije se raspoređuje jedan S-9 i jedan CO2-5 protivpožarni aparat. - u hodniku ma spratu se raspoređuju dva S-9 protivpožarna aparata za potrebe tribina. Aparati za gašenje požara se raspoređuju i postavljaju uvek na uočljivom i pristupačnom mestu.

36 Ručni S-9 aparati za gašenje požara se postavljaju na zid u visini od 1 do 1,5 m do vrha aparata, međusobna udaljenost aparata za gašenje ne treba da bude veća od 20 m. Servisno održavanje aparata za gašenje požara koji se nalaze u eksploataciji obavlja se periodično svakih 6 meseci, ponovno punjenje nakon upotrebe aparata, odnosno izmene istrošenih ili oštećenih delova utvrđenih prilikom vizuelnih pregleda. Kontrolno ispitivanje sadrži proveru mehaničkih osobina aparata. Kontrolno ispitivanje se vrši u skladu sa odredbama SRPS.Z.C2.022 tačka 2.2 ( Sl.list SFRJ, br.68/88). Kontrolno ispitivanje, vremenski rok između dva kontrolna ispitivanja ne sme biti duži od 5 godina za sve vrste aparata. Aparati za gašenje požara tipa CO 2 ispituju se prema Pravilniku o tehničkim normativima za pokretne zatvorene sudove za komprimovane, tečne i pod pritiskom rastvorene gasove ( Sl.list SFRJ, br. 25/81) Izvršeni pregled ispravnosti ili servisno održavanje upisuju se u kontrolni list.

37 NUMERIČKI PRILOZI Elaborat zaštite od požara

38 1. PRORAČUN POŽARNOG OPTEREĆENJA Ukupno požarno opterećenje je računska vrednost toplotne energije koja se može osloboditi u požaru u jednom objektu pri sagorevanju svih gorivih elemenata koji su sastavni deo objekta, opreme i zapaljvih materija koje će se nalaziti u objektu. Označava se simbolom Z i računa po formuli: Z = Pi Si gde je: Z-ukupno požarno opterećenje( KJ ) Pi-specifično požarno opterećenje( KJ/m² ) Si-površina osnove na koju se odnosi vrednost Pi (m² ) Specifično požarno opterećenje je izraženo toplotom koja se može razviti u jednom požarnom sektoru svedeno na 1m² površine. Specifično požarno opterećenje računa se po formuli: Pi = ρі Vi Hi/S gde je: Pi-specifično požarno opterećenje ( KJ/m² ) ρi-prividna gustina materijala ( kg/m³ ) Vi-volumen materijala (m³ ) S-površina osnove (m² ) Hi-kalorična moć ( KJ/kg ) i-indeks elementarne jedinice odnosno ρі Vi = Gi, pa je : Pi = ΣGi Hi / S kj/m², gde je Pi specifično požarno opterećenje ( kj/m² ) Gi ukupna količina zapaljivog materijala (kg ) Hi kalorična moć (MJ / kg ) S površina osnove (m² ) Standardom SRPS U.J (požarno opterećenje) određene se tri grupe specifičnih požarnih opterećenja: -nisko požarno opterećenje do 1 GJ/m² -srednje požarno opterećenje 1-2 GJ/m² -visoko požarno opterećenje preko 2 GJ/m² Za požarni sektor I- tehničku prostoriju u aneksu za smeštaj mašinske opreme i pumpnog postrojenja za hidrantsku mrežu može se usvojiti vrednost specifičnog požarnog opterećenja iz tablica Veličina požarnog opterećenja, klase opasnosti, zadimljenje i korozione pare u zavisnosti od tehnološkog procesa i ista iznosi 167 MJ/m 2, što predstavlja nisko požarno opterećenje.

39 Za požarni sektor II- ostali deo objekta-sportska sala sa tribinama i prateće prostorije u aneksu vrši se proračun požarnog opterećenja na osnovu podataka o sastavnim delovima objekta, opremi i zapaljvim materijama čije prisustvo se normalno očekuje u objektu shodno njegovoj nameni, tj. u objektu se nalaze parket kao podna obloga terena, plastične stolice na tribinama, u ostavama za rekvizite se nalaze sportski rekviziti poput lopti, mreža za golove i koševe, tabli za koševe, u svlačionicama se nalazi garderoba, a u kancelarijama kancelarijski nameštaj i papir, odnosno, u objektu se nalaze sledeći zapaljivi materijali: drvo, plastika, guma, tkanina. Specifično požarno opterećenje može se izračinati prema metodologiji: Pi = ρі Vi Hi/S Materijal Količina (kg) Kalorična moć (MJ/m 2 ) Drvo Plastika Guma Tkanina Pa je: Pi=[4.000kg 17MJ/kg+3000kg 42MJ/kg+500kg 42MJ/kg+500kg 21MJ/kg] / 2.128,08m 2 = =71,67 MJ/m 2 Proračunata vrednost predstavlja nisko požarno opterećenje 2. PRORAČUN POŽARNOG RIZIKA Shodno članu 42 Zakona o zaštiti od požara (,,Sl. glasnik RS, br. 111/09 i 20/15) pri projektovanju i izgradnji objekata kao što su hoteli, robne kuće, tržni centri, bioskopi, dečije ustanove, škole, visokoškolske ustanove, ustanove kulture, zdravstvene ustanove, sportske i koncertne dvorane, stadioni sa poslovnim prostorom, aerodromske zgrade i visoki objekti, obavezna je ugradnja sistema za otkrivanje i dojavu požara. Pri projektovanju i izgradnji visokih objekata (osim stambenih objekata) obavezna je ugradnja sistema za gašenje požara. Pri projektovanju i izgradnji objekata kao što su hoteli, robne kuće, tržni centri, bioskopi, dečije ustanove, škole, visokoškolske ustanove, ustanove kulture, zdravstvene ustanove, sportske i koncertne dvorane, stadioni sa poslovnim prostorom, aerodromske zgrade i visoki objekti, obavezna je izrada procene rizika na osnovu proračunske metode prema odgovarajućim tehničkim propisima i standardima u cilju utvrđivanja potrebe za ugradnjom stabilnih sistema za gašenje požara kada obaveza ugradnje nije definisana posebnim propisom.

40 Požarni rizik za objekat zavisi od mogućeg inteziteta i trajanja požara kao i od konstruktivnih karakteristika nosivih elemenata objekta (otpornost konstrukcije prema delovanju visokih temperatura), a izračunava se na osnovu izraza : [ Po C + Pk] B L Š Ro = W Ri Gde je : Ro požarni rizik za objekat ; Po koeficijent požarnog opterćenja sadržaja objekta ; C koeficijent sagorljivih sadržaja u objektu ; Pk koeficijent požarnog opterećenja od materijala ugrađenog u konstrukciju objekta ; B koeficijent veličine i položaja požarnog sektora ; L koeficijent kašnjenja početka gašenja ; Š koeficijent širine požarnog sektora ; W koeficijent otpornosti na požar nosive konstrukcije objekta ; Ri koeficijent smanjenja rizika ; Tabela : -Koeficijent požarnog opterećenja sadržaja objekta MJ/m , , , , , , , , ,0 P o Tabela: Koeficijent sagorljivosti sadržaja u objektu Klasa opasnosti od požara VI V IV III II I Koeficijent sagorljivosti C 1,0 1,0 1,0 1,2 1,4 1,6 Tabela : Koeficijent požarnog opterećenja materijala ugrađenih u objekat MJ/m 2 Pk

41 , , , ,8 Tabela: Koeficijent veličine i položaja požarnog sektora Karakteristike objekta Koeficijent B -požarni sektor do 1500m 2 -visina prostorija do 10m 1,0 -najviše tri etaže -požarni sektor m 2 -visina prostorija 10-25m 1,3-4-8 etaža -jedna etaža u suterenu -požarni sektor m 2 -visina prostorija preko 25m 1,6 -više od 8 etaža - više od dve etaže u suterenu -požarni sektor preko 10000m 2 2,0 Tabela: Koeficijent kašnjenja početka intervencije (L) Vreme do početka gašenja Udaljenost 1km 1-6km 6-11km 11km Profesionalna industrijska jedinica 1,0 1,1 1,3 1,5 Dobrovoljna industrijska jedinica 1,1 1,2 1,4 1,6 Teritorijalna profesionalna jedinica 1,0 1,1 1,2 1,4 Teritorijalna dobrovoljna jedinica sa stalnim dežurstvom 1,1 1,2 1,3 1,5 Teritorijalna dobrovoljna jedinica bez stalnog 1,3 1,4 1,6 1,8 dežurstva Tabela: Koeficijent širine požarnog sektora Najmanja širina požanog sektora (m) Koeficijent širine požarnog sektora (Š) Do 20 1, , ,2

42 Preko 60 1,3 Tabela 13: Koeficijent otpornosti nosive konstrukcije prema požaru Otpornost na požar do (minut) W 1,0 1,3 1,5 1,6 1,8 1,9 2,0 Procena rizika Tabela 14: Koeficijent smanjenja rizika Ri Okolnosti koje utiču na procenu Maksimalan -velika zapaljivost materijala i uskladištenje sa većim međurazmacima -očekuje se brzo širenje požara -u samom tehnološkom procesu ili prilikom uskladištenja postoji veći broj mogućih paljenja Normalan -zapaljivost nije tako izrazito velika, a uskladištenje na razmacima dovoljnim za manipulaciju -očekuje se normalna brzina širenja požara - u samom tehnološkom posupku ili kod skladištenja postoje normalni izvori paljenja Manji od normalnog Neznatan -manja zapaljivost zbog delimičnog uskladištenja (25-50%) robe u nezapaljivoj ambalaži -skladištenje robe bez međurazmaka -ne očekuje se brzo širenje požara -za prizemne hale manje od 3000m 2 -za objekat gde je rešeno odvođenje dima i toplote -mala verovatnoća paljenja zbog robe u sanducima od lima ili od sličnih materijala, kao i od vrlo gustog skladištenja -očekuje se vrlo lagan razvoj požara Koeficijent smanjenja rizika Ri 1,0 1,3 1,6 2,0 Na osnovu tabličnih vrednosti i karakteristika objekta,dobija se: Tabela 15: Požarni rizik objekta Po C Pk B L Š W Ri 1 1,2 0 1,3 1,1 1,1 1,3 1,3 Pa je: [ 1,0 1,2 + 0] 1,3 1,1 1,1 Ro = = 1,12 1,3 1,3

43 Požarni rizik sadržaja objekta (opasnosti za ljude, opremu, za skladištenu robu i sl.), označava se sa Rs, a izračunava se na osnovu obrasca: Rs = H D F gde je : H koeficijent opasnosti za ljude ; D koeficijent rizika imovine; F koeficijent delovanja dima. Tabela 16: Koeficijent opasnosti po ljude Stepen ugroženosti Koeficijent H Nema opasnosti po ljude 1,0 Postoji opasnost za ljude, ali se mogu sami spasti 2,0 Postoji opasnost po ljude, otežana evakuacija, (jako zadimljenje, veliki broj prisutnih lica, višespratni objekat) 3,0 brz razvoj požara, prisustvo nepokretnih lica-bolesnici, deca, stari) Tabela 17: Koeficijent rizika imovine Koncentracija vrednosti Koeficijent D Sadržina objekta ne predstavlja veliku vrednost ili je 1,0 manje sklona uništenju Sadržina predstavlja vrednost i sklona je uništenju 2,0 Uništenje vrednosti je definitian i gubitak je nenadoknadiv (kulturno dobro), ili se uništenjem ugrožava posredno 3,0 egzistencija stanovništva Tabela 18: Koeficijent delovanja dima Okolnosti koje dovode do zadimljenja Koeficijent F -nema posebne opasnosti od zadimljenja i korozija 1,0 -više od 20% ukupne težine svih gorivih materijala 1,5 izazivaju zadimljenje ili izlučuju otrovne produkte sagorevanja -više od 50% ukupne težine svih gorivih materijala se sastoji od 2,0 materija koje stvaraju dim ili izlučuju otrovne produkte sagorevanja -ili se više od 20% ukupne težine svih gorivih materijala sastoji od 2,0 materija koje izlučuju jako korozivne gasove Na osnovu navedenih vrednosti pojedinih parametara dobija se: Tabela 19: Požarni rizik sadržaja objekta H D F Rs

44 3,0 1,0 1,0 3,0 Za dobijene vrednosti rizika objekta Ro i požarnog rizika sadržaja objekta Rs određuje se proračunska tačka. Slika 1: Dijagram požarnog rizika objekta i sadržaja objekta I Rizik je vrlo mali, dovoljne su preventivne mere zaštite od požara II Automatski sistemi za gašenje požara i dojavni sistem nisu potrebni III Sistem za automatsko gašenje je potreban, sistem za dojavu ne IV Potreban je sistem za dojavu požara, stabilni sistem za gašenje ne V Preporučuje se dvostruka zaštita (instalacija za dojavu i stabilni sistem za gašenje) u polju V1- potreban je sistem za gašenje, V2- potrebna je instalacija za dojavu požara VI Obavezna je dvostruka zaštita 3. PRORAČUN GROMOBRANSKE INSTALACIJE