ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΟ ΟΣΦΑΙΡΟ ΜΕ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΠΕ ΙΟΥ ΙΑΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006

-- ΠΕΡΙΛΗΨΗ -- Η αϖόδοση στο ϖοδόσφαιρο εξαρτάται αϖό ϖολλούς ϖαράγοντες οι κυριότεροι αϖό τους οϖοίους είναι τα στοιχεία ϖου αϖοτελούν τη φυσική κατάσταση. Ένα αϖό αυτά τα στοιχεία είναι η αερόβια αντοχή η οϖοία ϖαίζει σηµαντικό ρόλο όχι µόνο στην ανοχή στην κούραση αλλά και στην ταχύτερη αϖοκατάσταση µετά αϖό εϖιβάρυνση. Πολλές µελέτες είχαν ως στόχο τη βελτίωση της αερόβιας ικανότητας µέσω σχεδιασµένων ϖαρεµβατικών ϖροϖονητικών ϖρογραµµάτων. Οι µελέτες αυτές ϖραγµατοϖοίησαν εργαστηριακά τεστ ϖριν αλλά και µετά το ϖέρας του ϖροϖονητικού ϖρογράµµατος ϖαρατηρώντας τους δείκτες της αερόβια ικανότητας, δηλαδή τη µέγιστη ϖρόσληψη οξυγόνου, το αναερόβιο κατώφλι και τη δροµική οικονοµία. Τα αϖοτελέσµατα των ερευνών έδειξαν ότι η ϖροϖόνηση µε διαλειµµατική µορφή, µέγιστη ένταση και ενεργητικά διαλείµµατα φαίνεται να είναι ένας αϖοτελεσµατικός τρόϖος για τη βελτίωση της αερόβιας αντοχής. Εϖίσης υϖάρχει µια τάση για εξειδίκευση ακόµα και στην ϖροϖόνηση αερόβιας αντοχής µε ϖολλούς συγγραφείς να ϖροτείνουν εξειδικευµένα ϖοδοσφαιρικά τεστ µε τη χρήση της µϖάλας. Με τον τρόϖο αυτό ϖαράλληλα µε την ϖροϖόνηση αντοχής ϖραγµατοϖοιείται εξάσκηση των τεχνικών και των τακτικών ικανοτήτων των ϖαικτών και η ϖροσθήκη αγωνιστικών κινήσεων ϖροσφέρει κίνητρο για µεγαλύτερη αφοσίωση και ϖροσϖάθεια στην ϖροϖόνηση. Λέξεις κλειδιά: ϖοδόσφαιρο, αντοχή, αερόβια ικανότητα, αξιολόγηση, δοκιµασία. Key words: soccer, endurance, aerobic capacity, evaluation, test. 2

-- EΙΣΑΓΩΓΗ -- Το ϖοδόσφαιρο είναι ίσως το δηµοφιλέστερο άθληµα στο κόσµο, µε συµµετοχή 120 ϖερίϖου εκατοµµυρίων εϖίσηµα εγγεγραµµένων ϖαικτών (Ekblom, 1986). Ο συναγωνισµός σε ένα υψηλό εϖίϖεδο αϖαιτεί τη βελτιστοϖοίηση της αθλητικής αϖόδοσης η οϖοία στο ϖοδόσφαιρο είναι συνάρτηση ϖολλών ϖαραγόντων. Οι κυριότεροι αϖό τους οϖοίους είναι η τεχνική (ικανότητες συντονισµού, κινητικές δεξιότητες), η τακτική (γνωστικές ικανότητες), οι ψυχικές ικανότητες και τέλος η φυσική κατάσταση η οϖοία ϖεριλαµβάνει τις ικανότητες της δύναµης, της αντοχής, της ταχύτητας και της κινητικότητας (Weineck, 1997). Αντοχή είναι η ικανότητα να αντιστέκεται κανείς σωµατικά και ψυχικά για µέγιστο δυνατό χρόνο σε µια αθλητική εϖιβάρυνση και να ολοκληρώνει την αϖοκατάσταση µετά αϖό αθλητικές εϖιβαρύνσεις στο συντοµότερο χρονικό διάστηµα (Grosser & Starischka, 2000). Σύµφωνα µε τον ϖαραϖάνω ορισµό στο ϖοδόσφαιρο ο ϖαράγοντας της αντοχής και ϖιο συγκεκριµένα της αερόβιας αντοχής, ϖαίζει ϖολύ σηµαντικό ρόλο αφού η βελτίωσή του εϖιτρέϖει στον αθλητή να έχει καλύτερη αϖόδοση (Metaxas et al., 2005). Eίναι γνωστό ότι η αερόβια ικανότητα εξαρτάται αϖό τρεις σηµαντικούς ϖαράγοντες: τη µέγιστη ϖρόσληψη οξυγόνου, το αναερόβιο κατώφλι και τη δροµική οικονοµία (Howley, 1995). Οι αϖαιτήσεις του αθλήµατος, σύµφωνα µε ϖολλές µελέτες ϖου βασίστηκαν κυρίως στην ϖαρατήρηση των αγώνων µε τη χρήση βίντεο, εϖικεντρώνονται στην κάλυψη αϖοστάσεων αϖό 9 έως 12 km (Bangsbo, 1994), ανάλογα µε το εϖίϖεδο των ϖοδοσφαιριστών. Εϖίσης το συνολικό µήκος διαδροµών ϖου καλύφθηκαν αϖό τους ϖοδοσφαιριστές µε σϖρίντ κυµαίνεται µεταξύ 500 έως 3000 m, ενώ ο αριθµός αυτών των διαδροµών είναι 100 ανά αγώνα (Weineck, 1997). Εκτός αϖό το τρέξιµο, κι άλλες δραστηριότητες ϖου σχετίζονται µε το ϖαιχνίδι και αϖαιτούν την κατανάλωση ενέργειας όϖως το οδήγηµα της µϖάλας (ντρίϖλα), το τάκλιν και η κεφαλιά συµβάλλουν στις συνολικές αϖαιτήσεις για ενέργεια κάθε ϖαίκτη. Το ϖοδόσφαιρο είναι µια διαλειµµατική µορφή άσκησης, µε ϖεριόδους µεγάλης έντασης ϖου διακόϖτονται αϖό ϖεριόδους µικρότερης έντασης (Svensson & Drust, 2005), µε µέσο όρο 3

µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου διεθνούς εϖιϖέδου άνδρες ϖοδοσφαιριστές αϖό 55 έως 68 ml kg -1 min -1 (Hoff, 2005), µε συγκεντρώσεις γαλακτικού οξέος αϖό 3 έως 6 mmol 1-1 κατά τη διάρκεια ενός αγώνα (Mohr, Krustrup & Bangsbo, 2005) και ενεργειακή δαϖάνη σε ένα ϖαιχνίδι 6.317 MJ (Reilly & Thomas, 1979). Είναι σηµαντικό για τον ϖροϖονητή να γνωρίζει τις αϖαιτήσεις του αθλήµατος και να αϖοκοµίσει αντικειµενικές ϖληροφορίες για την φυσική ικανότητα αϖόδοσης των ϖαικτών ώστε να διασαφηνίσει τους βραχυϖρόθεσµους και µακροϖρόθεσµους στόχους της ϖροϖόνησης, να εξασφαλιστεί αντικειµενική ανατροφοδότηση και να εϖιδιωχθεί ϖαρακίνηση των ϖαικτών να ϖροϖονηθούν ϖερισσότερο (Svensson & Drust, 2005). Η ϖροϖόνηση αντοχής ϖραγµατοϖοιείται µε τέσσερις βασικές µεθόδους ϖου σύµφωνα µε τον Κέλλη (2004) είναι η µέθοδος διάρκειας, η εϖαναληϖτική µέθοδος, η αγωνιστική µέθοδος και η διαλειµµατική µέθοδος (interval). Κατά την εφαρµογή διαλειµµατικής µεθόδου εξαντλούνται τα αϖοθέµατα γλυκογόνου το οϖοίο έχει ως εϖακόλουθο το µεγάλο υϖεσυµψηφισµό, και τις έντονες εϖιδράσεις στο καρδιοκυκλοφοριακό σύστηµα, όσον αφορά στη βελτίωση της ικανότητας µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου. Έρευνες (Ηoff, 2005 Fox et al., 1979) έχουν δείξει ότι η έντονη διαλειµµατική µέθοδος έχει τα καλύτερα αϖοτελέσµατα, βελτιώνοντας τη µέγιστη ϖρόσληψη οξυγόνου. Εϖίσης λόγω του αµειβόµενου διαλείµµατος της συγκεκριµένης µεθόδου ενδείκνυται για τη βελτίωση της ψυχοσωµατικής ανοχής στην κόϖωση και τέλος µϖορεί να εφαρµοστεί µε ϖολύ καλά αϖοτελέσµατα για τη βελτίωση της ειδικής αντοχής, εϖειδή η χαρακτηριστική εναλλαγή εϖιβάρυνσης και (µερικής) ανάληψης µοιάζει µε τη µορφή της αγωνιστικής εϖιβάρυνσης ϖου υφίσταται ο ϖοδοσφαιριστής. Η µέθοδος αυτή, η οϖοία έχει τόσες οµοιότητες µε την αγωνιστική εϖιβάρυνση, αν ενσωµατωθεί ϖλήρως στην ϖοδοσφαιρική ϖρακτική, ϖροσφέρεται τέλεια για κάθε ϖροϖόνηση µε στόχο τη φυσική κατάσταση και την τεχνική ή τη φυσική κατάσταση και την τακτική (Weineck, 1997). Αναϖόσϖαστο κοµµάτι της καθοδήγησης και της ρύθµισης της ϖροϖονητικής διαδικασίας είναι ο έλεγχος και η αξιολόγηση των αθλητών µε σκοϖό την εϖίτευξη της ιδανικής αϖόδοσης 4

εϖίδοσης (Κέλλης, 2004). Τέτοιες ϖληροφορίες µϖορούν να αϖοκτηθούν µε τη χρήση τεστ, τα οϖοία µετρούν την ικανότητα αϖόδοσης. Η ευνοϊκότερη δυνατή βελτίωση της αϖόδοσης δεν είναι µια ευθεία διαδικασία, αλλά ένα συνεχώς εϖαναλαµβανόµενο τριϖλό βήµα ϖου αϖαρτίζεται αϖό διάγνωση, ανάλυση και καθοδήγηση (Grosser, Neumaier, 1996). Τόσο για τη διάγνωση της αγωνιστικής αϖόδοσης στην αντοχή, όσο εϖίσης και για τον έλεγχο της ϖροϖόνησης χρησιµοϖοιούνται γενικά ϖρακτικές αθλητικές µέθοδοι και εϖιστηµονικά αθλητικά (αθλητιατρικά) εργαστηριακά τεστ και τεστ αγωνιστικού χώρου (ϖεδίου) (Zintl, 1993). Κατά την εκτέλεση των δοκιµασιών για την αντοχή αλλά και γενικότερα για τη φυσική κατάσταση, θα ϖρέϖει καταρχήν να ϖροσεχθούν τα αντίστοιχα κριτήρια ϖοιότητας και στη συνέχεια τα στοιχεία ϖου αφορούν στην ϖρακτική εφαρµογή τους (ϖρακτικότητα, οργανωτικές ανάγκες, οικονοµικές δαϖάνες) (Weineck, 1997). Όσον αφορά τα τεστ ϖεδίου διακρίνουµε τα αϖλά δροµικά τεστ (test Cooper (12 min), τρέξιµο για 1 km, 3km, 5 km) τα οϖοία ϖαρουσιάζουν ϖροβλήµατα όσον αφορά το στοιχείο της εγκυρότητας, δηλαδή αν το τεστ µετρά ϖραγµατικά αυτό ϖου ϖρέϖει να ελεγχθεί. Εϖειδή η εντολή είναι να καλυφθεί µε µέγιστη ταχύτητα ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα ή µια καθορισµένη αϖόσταση, ελέγχεται λόγω της υψηλής εϖιβάρυνσης όχι αϖοκλειστικά η αερόβια αντοχή αλλά µια σύνθετη µορφή αϖό αναερόβια και αερόβια αντοχή (όσο µικρότερη η διαδροµή τόσο µεγαλύτερο το ϖοσοστό συµµετοχής τους αναερόβιου γαλακτικού µηχανισµού στην ϖαραγωγή ενέργειας). Εκτός αϖό τα αϖλά δροµικά τεστ υϖάρχουν και τα δροµικά τεστ µε τη µέτρηση της καρδιακής συχνότητας (µε ηλεκτρονικά όργανα) τα οϖοία είναι ϖολύ αξιόϖιστα αφού διαϖιστώνεται ο βαθµός της εϖιβάρυνσης της άσκησης. Τέλος τα τεστ ϖεδίου ϖεριλαµβάνουν και τα τεστ για την ειδική αντοχή του ϖοδοσφαιριστή τα οϖοία θεωρούνται εγκυρότερα των υϖολοίϖων αφού έχουν υψηλή εξειδίκευση στο ϖοδόσφαιρο. Μερικές αϖό αυτές τις δοκιµασίες ϖου έχουν ϖροταθεί κατά καιρούς είναι: τεστ ειδικής αντοχής (ΤΕΑ) των Stiehler, Konzag, Dobler (1988), ειδικό ϖοδοσφαιρικό τεστ αντοχής Bielefeld (Binz, 1985), το ϖοδοσφαιρικό τεστ αντοχής Giessener 5

(Krummelbein, 1989), η δοκιµασία ϖολλαϖλών βαθµίδων (20m) των Leger και Lambert (1982) (Impellizzeri, Rampinini & Marcora, 2005). Ένα ακόµα τεστ ϖεριλαµβάνει τη µέτρηση της συγκέντρωσης του γαλακτικού οξέος στο αίµα. Η µέτρηση αυτή ϖαρά τις ϖολλές δυσκολίες κατά την εκτίµηση, τα ϖιθανά λάθη και την αβεβαιότητα, εϖιτρέϖει την αρκετά ακριβή αξιολόγηση της αντοχής τη δεδοµένη στιγµή. Τα εργαστηριακά τεστ ϖεριλαµβάνουν δοκιµασία στο δαϖεδοεργόµετρο, κατά την οϖοία µετράται η καλυφθείσα αϖόσταση, ο σφυγµός εϖιβάρυνσης, το άθροισµα του σφυγµού ανάληψης και η συγκέντρωση γαλακτικού οξέος στο αίµα, ο καθορισµός της ικανότητας µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου, η οϖοία αϖοτελεί κριτήριο για τη µέγιστη αερόβια ικανότητα. Τέλος το τεστ στο εργοϖοδήλατο του οϖοίου η χρήση έχει αρχίσει και µειώνεται, για δοκιµασίες ϖοδοσφαιριστών, λόγω της γενικής τάσης για όσο το δυνατόν εξειδικευµένα τεστ στο κάθε άθληµα (Weineck, 1997). Σκοϖός της ανασκόϖησης (review) αυτής είναι να ϖαρουσιάσει τα αϖοτελέσµατα και τα συµϖεράσµατα µελετών ϖου ασχολήθηκαν µε την αξιολόγηση, µέσω της διαλειµµατικής µεθόδου, της αερόβιας αντοχής σε ϖοδοσφαιριστές. -- ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ -- Οι Chamari, Hachana, Kaouech, Jeddi, Moussa-Chamari και Wisloff (2005) στην έρευνα τους χρησιµοϖοίησαν 18 εϖίλεκτους ϖοδοσφαιριστές µε µέσο όρο ηλικίας 14 χρονών (± 0.4 yr), µε σκοϖό να µετρηθεί εργαστηριακά η µέγιστη ϖρόσληψη οξυγόνου και να αξιολογηθεί η σχέση της µε την αερόβια ικανότητα αϖόδοσης σε ένα εξειδικευµένο ϖοδοσφαιρικό τεστ στο γήϖεδο (Hoff test) το οϖοίο ϖροτάθηκε για ϖρώτη φορά αϖό τους Hoff et al. (2002). Το ϖρόγραµµα ϖεριλάµβανε αρχική και τελική µέτρηση κατά τις οϖοίες µετρήθηκαν εργαστηριακά η µέγιστη καρδιακή συχνότητα, η µέγιστη ϖρόσληψη οξυγόνου, η δροµική οικονοµία και η αϖόσταση ϖου καλύφθηκε στο Hoff test (σχήµα 1). 6

Σχήµα 1. Hoff test: Μια εξειδικευµένη διαδροµή ϖοδοσφαίρου για διαλειµµατική άσκηση υψηλής έντασης και δοκιµασία για τον ϖροσδιορισµό της µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου. Το ϖροϖονητικό ϖρωτόκολλο ϖεριλάµβανε δυο ϖροϖονήσεις τη βδοµάδα (Τρίτη και Τετάρτη) για τη βελτίωση της αντοχής. Η ϖροϖόνηση της Τρίτης ϖεριείχε διαλειµµατική µορφή άσκησης (4x4 min) στο Hoff test µε ένταση 90-95% της µέγιστης καρδιακής συχνότητας και ενεργητικό διάλειµµα 3 min (60-70% της ΜΚΣ). Την Τετάρτη η ϖροϖόνηση ϖεριλάµβανε ϖαιχνίδι 4 vs. 4 σε ϖεριορισµένο χώρο (20τµ) µε την ίδια διαλειµµατική µορφή όϖως και η ϖροϖόνηση της Τρίτης (4x4 min στο 90-95% της ΜΚΣ και ενεργητικό διάλειµµα 3 min 60-70% της ΜΚΣ). Η µέτρηση της καρδιακής συχνότητα ώστε να γίνει καθοδήγηση των ϖαικτών έγινε µε Polar. Το ϖροϖονητικό ϖρόγραµµα ακολουθήθηκε ϖαράλληλα µε την κανονική ϖροϖόνηση της οµάδας τους και είχε συνολική διάρκεια 8 εβδοµάδες. Βρέθηκε ότι µετά το ϖαρεµβατικό ϖρόγραµµα των 8 εβδοµάδων οι ϖαίκτες βελτίωσαν τη µέγιστη ϖρόσληψη οξυγόνου κατά 12% (p<0.01), τη δροµική οικονοµία κατά 10% (p<0.01) και την αϖόσταση ϖου καλύφθηκε στο Hoff test κατά 9.6% (p<0.01). 7

Τα αϖοτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι η διαλειµµατική ϖροϖόνηση µε υψηλή ένταση και ενεργητικό διάλειµµα, µε συχνότητα 2 φορές τη βδοµάδα, βελτιώνει την αερόβια ικανότητα. Εϖίσης η αϖόδοση στο Hoff test έχει υψηλή συσχέτιση µε την εργαστηριακή µέτρηση της µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου και ότι η βελτίωση της VO 2max είχε αντίκτυϖο στην αϖόδοση στο Hoff test. Οι McMillan, Helgerud, Macdonald και Hoff (2005) ϖραγµατοϖοίησαν ένα ϖαρεµβατικό ϖρόγραµµα µε σκοϖό να ϖαρατηρηθούν οι φυσιολογικές ϖροσαρµογές σε νεαρούς εϖίλεκτους ϖοδοσφαιριστές (16.9 ±0.4 yr). Η ϖροϖονητική ϖαρέµβαση είχε διάρκεια δέκα εβδοµάδες και ϖεριελάµβανε δυο φορές τη βδοµάδα διαλειµµατική ϖροϖόνηση υψηλής έντασης η οϖοία γινόταν ϖαράλληλα µε την κανονική ϖροϖόνηση ϖοδοσφαίρου. Πιο συγκεκριµένα κάθε ϖροϖονητική µονάδα αϖοτελείτο αϖό τέσσερα σετ ϖου το κάθε ένα είχε διάρκεια 4 min µε ένταση 90-95% της µέγιστης καρδιακής συχνότητας ενώ τα διαλείµµατα διαρκούσαν τρία λεϖτά µε ενεργητική αϖοκατάσταση (jogging) στο 70% της µέγιστης καρδιακής συχνότητας. Η οµάδα ελέγχου έκανε µόνο την ϖοδοσφαιρική ϖροϖόνηση ϖου ακολουθούσε και η ϖειραµατική οµάδα. Για τον έλεγχο της εϖίδρασης του ϖρογράµµατος οι µελετητές διεξήγαγαν εργαστηριακά τεστ ϖριν και µετά την εφαρµογή του, τα οϖοία ήταν τα ϖαρακάτω: squat jump (SJ), counter movement jump (CMJ), RFD, 1RM test, treadmill τεστ για τον ϖροσδιορισµό της µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου (VΟ2max ) και της δροµικής οικονοµίας (CR). Μετά την εφαρµογή του ϖροϖονητικού ϖρωτοκόλλου υϖήρξε στατιστικά σηµαντική βελτίωση της µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου κατά 9% (p<0.001), της αϖόδοσης στο squat jump και στο counter movement jump height (p<0.05) και στατιστικά σηµαντική µείωση της µέσης καρδιακής συχνότητας (p<0.05). Αντίθετα δεν ϖαρουσιάστηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές στη µάζα σώµατος, τη δροµική οικονοµία και στα σϖριντ 10 µέτρων (ϖίνακας 1). 8

Πίνακας 1. Αϖοτελέσµατα εργαστηριακών µετρήσεων ϖριν και µετά το ϖαρεµβατικό ϖρόγραµµα. Τα αϖοτελέσµατα της µελέτης έδειξαν ότι διαλειµµατική ϖροϖόνηση υψηλής έντασης σε ένα ειδικά σχεδιασµένο ϖοδοσφαιρικό τεστ ϖαράλληλα µε την ϖοδοσφαιρική ϖροϖόνηση µϖορεί να βελτιώσει τη µέγιστη ϖρόσληψη οξυγόνου των ϖαικτών, µε εϖίδραση κάθε ϖροϖονητικής µονάδας ϖερίϖου 0.5% στη βελτίωση αυτή. Τέλος δεν ϖαρουσιάστηκε αρνητική εϖίδραση στην αϖόδοση της δύναµης, της αλτικότητας και της ταχύτητας. Οι Dupont, Akapko και Berthoin (2004) µε σκοϖό να βελτιώσουν την αερόβια ικανότητα των ϖαικτών (n=22) (20.2 ± 0.7 yr) αλλά και γενικότερα την αϖόδοση της οµάδας σε ϖαιχνίδια ϖοδοσφαίρου εφάρµοσαν ένα ϖρωτόκολλο διαλειµµατικής άσκησης υψηλής έντασης διάρκειας 10 εβδοµάδων. Πιο συγκεκριµένα η συνολική διάρκεια του ϖρογράµµατος ήταν 20 εβδοµάδες χωρισµένη σε ϖερίοδο ελέγχου (10 εβδοµάδες) η οϖοία ϖεριελάµβανε ασκήσεις τεχνικής, τακτικής, ϖαιχνίδια και αγώνες και ϖειραµατική ϖερίοδο (10 εβδοµάδες) κατά την οϖοία οι ϖαίκτες ακολούθησαν ϖαρόµοια ϖροϖόνηση αλλά µε την ϖροσθήκη δυο ϖροϖονήσεων ανά βδοµάδα υψηλής έντασης και διαλειµµατικής µορφής. Κατά την ϖρώτη 9

ϖροϖόνηση η ϖαίκτες εκτελούσαν 12-15 σϖριντ 40 µέτρων µε 30 sec ϖαθητικό διάλειµµα ενώ τη δεύτερη (48 ώρες µετά) εκτελούσαν δυο σειρές αϖό 12-15 δρόµους των 15 λεϖτών στο 120% της µέγιστης αερόβιας ταχύτητας (MAS, maximal aerobic speed) µε διάλειµµα 15 sec. Ο έλεγχος της αερόβιας ικανότητας έγινε µε την εφαρµογή τριών µετρήσεων, ϖριν την ϖερίοδο ελέγχου, µετά την ϖερίοδο ελέγχου και µετά την ϖειραµατική ϖερίοδο. Οι εργαστηριακές µετρήσεις αφορούσαν τη µέτρηση της µέγιστης καρδιακής συχνότητας, της µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου, της µέγιστης αερόβιας ταχύτητας και τεστ σϖριντ 40 m. Η αϖόδοση της οµάδας µετρήθηκε αϖό το ϖοσοστό νικών στους αγώνες ϖρωταθλήµατος. Τα αϖοτελέσµατα έδειξαν στατιστικά σηµαντική βελτίωση µεταξύ των τιµών της µέγιστης αερόβιας ταχύτητας (+ 8.1 ± 3.1%; p<0.001) και του τεστ 40 m (- 3.5 ± 1.5%; p<0.001) µετά την εφαρµογή του ϖροϖονητικού ϖρωτοκόλλου. Οι υϖόλοιϖες µεταβλητές ϖου µετρήθηκαν δεν ϖαρουσίασαν στατιστικά σηµαντική διαφορά. Τέλος κατά την ϖερίοδο ελέγχου η οµάδα νίκησε το 33.3% των αγώνων της, ενώ κατά τη διάρκεια της ϖειραµατικής ϖεριόδου το 77.8% (ϖίνακας 2). Πίνακας 2. Εϖίδραση ϖροϖονητικού ϖρογράµµατος στη σωµατική µάζα (kg), σωµατικό λίϖος (%), τρέξιµο σϖριντ (t 40m), µέγιστη αερόβια ταχύτητα (MAS) και µέγιστη καρδιακή συχνότητα (HRmax). Η εφαρµογή διαλειµµατικής άσκησης υψηλής έντασης και εϖαναληϖτική µέθοδος στα σϖριντ αϖοδείχθηκε αϖοτελεσµατικός τρόϖος αύξησης της µέγιστης αερόβιας ταχύτητας. Αν και η µια εϖανάληψη µιας 10

τέτοιου είδους άσκησης ϖραγµατοϖοιείται κυρίως µε τη συνεισφορά της αναερόβιας ϖαραγωγής ενέργειας, η συµµετοχή του αερόβιου µηχανισµού έχει δείξει να αυξάνεται όταν ϖραγµατοϖοιούνται ϖερισσότερες εϖαναλήψεις µε µικρά διαλείµµατα. Τα αϖοτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι ασκήσεις διαλειµµατικής µορφής µε υψηλή ένταση και σειρές σϖριντ µε µικρό διάλειµµα είναι αϖοτελεσµατικά ώστε να βελτιωθεί η αερόβια ικανότητα κατά τη διάρκεια της αγωνιστικής ϖεριόδου. Οι Hoff, Wisloff, Engen, Kemi και Helgerud (2002), ϖραγµατοϖοίησαν µια µελέτη για να διαϖιστώσουν αν το οδήγηµα της µϖάλας και το ϖαιχνίδι σε µικρά σε γκρουϖ µε καθορισµένη ένταση είναι κατάλληλες δραστηριότητες για διαλειµµατική άσκηση. Εϖίσης εξετάστηκε εάν η καρδιακή συχνότητα είναι έγκυρος δείκτης µέτρησης σε ϖοδοσφαιρικά εξειδικευµένα ϖαιχνίδια. Πιο συγκεκριµένα έγιναν µετρήσεις σε Νορβηγούς ϖοδοσφαιριστές (22.2 ± 3.3 yr) (n=6) της ϖρώτης κατηγορίας για τον ϖροσδιορισµό της µέγιστης καρδιακής συχνότητας (f cmax), της ϖρόσληψης οξυγόνου (VO 2), του ϖνευµονικού αερισµού (VE), του αναϖνευστικού ϖηλίκου (R) και της αναϖνευστικής συχνότητας (fb) oι οϖοίες εϖαναλήφθηκαν σε τρεις διαφορετικές ϖεριϖτώσεις: στο εργαστηριακό τεστ (treadmill), στο τεστ οδηγήµατος της µϖάλας (σχήµα 1) και στο ϖοδοσφαιρικό ϖαιχνίδι 5 vs. 5 (σχήµα 2). 11

Σχήµα 2. Το γήϖεδο και οι διαστάσεις του, όϖου ϖραγµατοϖοιήθηκε το εξειδικευµένο ϖοδοσφαιρικό τεστ 5 vs. 5. Τα αϖοτελέσµατα έδειξαν ότι η σχέση της ϖρόσληψης οξυγόνου και της καρδιακής συχνότητας είτε στις ϖοδοσφαιρικές δοκιµασίες είτε στο εργαστηριακό τεστ δεν ϖαρουσίασαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές. Η καρδιακή συχνότητα ήταν µεγαλύτερη στο τεστ οδηγήµατος της µϖάλας σε σχέση µε το ϖοδοσφαιρικό ϖαιχνίδι (p<0.05). Συµϖερασµατικά η διαλειµµατική ϖροϖόνηση αερόβιας αντοχής µεγάλης έντασης µϖορεί να ϖραγµατοϖοιηθεί µε ϖιο εξειδικευµένο ϖοδοσφαιρικά τρόϖο ϖαρά µε το τρέξιµο. Οι συγγραφείς ϖροτείνουν δυο ειδικά ϖοδοσφαιρικά τεστ τα οϖοία µϖορούν να ϖαράγουν την αϖαιτούµενη ένταση ώστε να ϖροϖονηθεί η αερόβια αντοχή. Εϖίσης η καρδιακή συχνότητα αϖοδείχθηκε να είναι ένας έγκυρος και αξιόϖιστος δείκτης της ϖρόσληψης οξυγόνου σε ϖοδοσφαιρικά ϖαιχνίδια µε µικρά γκρουϖ και σε δοκιµασία οδηγήµατος της µϖάλας. Oι Helgerud, Engen, Wisloff και Hoff (2001), διεξήγαγαν ένα ϖαρεµβατικό ϖρόγραµµα µε ϖαίκτες εϖίλεκτης ϖαιδικής (18.1 ± 0.8 yr) οµάδας ϖοδοσφαίρου µε ϖροϖονητική ηλικία τουλάχιστον 8 χρόνια. Χρησιµοϖοίησαν ένα διαλειµµατικό ϖρωτόκολλο άσκησης το οϖοίο ϖεριελάµβανε τέσσερις εϖαναλήψεις αϖό 4 min τρέξιµο µε ένταση στο 90-95% της µέγιστης καρδιακής συχνότητας και µε ενεργητικό διάλειµµα 3 min κατά το οϖοίο εκτελούσαν jogging µε ένταση 50-60% της µέγιστης καρδιακής συχνότητας. Το ϖροϖονητικό ϖρόγραµµα ακολουθήθηκε ϖαράλληλα µε την κανονική ϖροϖόνηση των οµάδων τους µε συχνότητα 2 φορές τη βδοµάδα και συνολική διάρκεια 8 εβδοµάδων. Πραγµατοϖοιήθηκαν εργαστηριακά τεστ (vertical jump height, τεστ δύναµης (1RM), τεστ ταχύτητας σουτ (κλωτσίµατος), ϖροσδιορισµός VO 2max και γαλακτικού κατωφλιού (treadmill test)) και τεστ ϖεδίου (40m σϖριντ, βιντεοανάλυση αγώνα, µέτρηση καρδιακής συχνότητας κατά τη διάρκεια του αγώνα). 12

Τα αϖοτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι η ϖειραµατική οµάδα αύξησε κατά 10.8% (p<0.05) την µέγιστη ϖρόσληψη οξυγόνου και το κατώφλι του γαλακτικού οξέος βελτιώθηκε κατά 16% (p<0.05) µετά την εφαρµογή του ϖρογράµµατος. Η εφαρµογή της µεθόδου της βιντεοανάλυσης έδειξε ότι η ϖειραµατική συνθήκη αύξησε την αϖόσταση του διανύθηκε στο ϖαιχνίδι κατά 20% (p<0.01), τον αριθµό των σϖριντ κατά 100% (p<0.001) και είχε 24% (p<0.05) ϖερισσότερες εϖαφές µε τη µϖάλα. Εϖίσης αυξήθηκε ο µέσος όρος της % της µέγιστης καρδιακής συχνότητας κατά το δεύτερο ηµίχρονο αλλά και για όλο το ϖαιχνίδι (p<0.05). Συµϖερασµατικά οι ερευνητές κατέληξαν ότι η ιδανική ϖροϖόνηση αντοχής στο ϖοδόσφαιρο ϖρέϖει να διεξάγεται µε τη χρήση της µϖάλας αφού είναι ϖιθανόν οι ϖαίκτες να βελτιώσουν τις τεχνικές και τις τακτικές τους ικανότητες. Εϖίσης η χρήση της µϖάλας σε µια ϖροϖόνηση εξειδικευµένη στο άθληµα του ϖοδοσφαίρου µϖορεί να δώσει ένα εϖιϖλέον κίνητρο για άσκηση στους ϖαίκτες. Στην ϖαρούσα µελέτη η βελτίωση της µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου οδήγησε σε βελτιωµένη αϖόδοση στο ϖοδόσφαιρο τεκµηριωµένη αϖό τη συνολικά διανυόµενη αϖόσταση, το εϖίϖεδο της ένταση, τον αριθµό των σϖριντ και τις εϖαφές µε τη µϖάλα κατά τη διάρκεια ϖοδοσφαιρικού αγώνα. -- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ -- Η αερόβια αντοχή είναι ένας σηµαντικός ϖαράγοντες για τους ϖοδοσφαιριστές (Helgerud et al., 2001). Η βελτίωση της γενικής αερόβιας αντοχής (µέτρια αερόβια ικανότητα) είναι αϖαραίτητη στους ϖαίκτες ϖοδοσφαίρου και εϖιτυγχάνεται συνήθως µέσω της µεθόδου διάρκειας. Η ϖροϖόνηση αυτής της µορφής της αντοχής είναι σηµαντική γιατί εϖιτυγχάνεται η γενική φυσική κατάσταση, εϖιταχύνονται οι διαδικασίες αϖοκατάστασης, αυξάνεται η ικανότητα αντοχής των εϖιβαρύνσεων, εϖίτευξη υϖοδοµής (βάσης) για την εξάσκηση των υϖολοίϖων ικανοτήτων φυσικής 13

κατάστασης και τεχνικών δεξιοτήτων και τέλος αύξηση της ανοχής σε ψυχικές εϖιβαρύνσεις (Κέλλης, 2004). Η ειδική ϖροϖόνηση αντοχής για ϖαίκτες του ϖοδοσφαίρου µϖορεί και ϖρέϖει να εφαρµόζεται µε τη χρήση της µϖάλας. Εκτός των µειονεκτηµάτων των εργαστηριακών µετρήσεων ότι η ϖραγµατοϖοίησή τους έχει µεγάλο κόστος και δεν είναι ϖρακτικές για ϖολυϖληθή γκρουϖ αθλητών (Labsy, Collomp, Frey, De Ceaurriz, 2004), oι ϖαίκτες µε την εξειδικευµένη ϖροϖόνηση µϖορούν να αναϖτύξουν ϖαράλληλα τεχνικές και τακτικές ικανότητες ϖαρόµοιες µε εκείνες ϖου εµφανίζονται σε έναν αγώνα ϖοδοσφαίρου. Εϖίσης η χρήση της µϖάλας σε ασκήσεις αυξάνει την ϖαρακίνηση των ϖαικτών για ενεργητικότερη συµµετοχή στην ϖροϖόνηση. Παρόλα αυτά η ένταση της ϖροϖόνησης συνήθως µειώνεται όταν ϖολλά τεχνικά και τακτικά στοιχεία εµϖλέκονται (Hoff & Helgerud, 2004). Η συµβουλή για τη βελτίωση της µέγιστης ϖρόσληψης οξυγόνου και γενικότερα της αερόβιας ικανότητας, βασίζεται στη θεωρία και στις αϖοδείξεις της ϖράξης για τη χρήση διαλειµµατικής ϖροϖόνησης µε µέγιστη ένταση (<90% της µέγιστης καρδιακής συχνότητας ) ϖαρεµβάλλοντας µέτριας έντασης άσκηση (70% της µέγιστης καρδιακής συχνότητας). Ο συνδυασµός των ϖαραϖάνω, δηλαδή εξειδικευµένες ϖοδοσφαιρικά ασκήσεις µε διαλειµµατική µορφή φαίνεται να είναι ένας αϖοτελεσµατικός τρόϖος για τη βελτίωση της αερόβιας αντοχής µε ϖαράλληλα εξάσκηση των τεχνικών και τακτικών ικανοτήτων των ϖαικτών. 14

Έρευνα είγµα Μέθοδος Συµϖέρασµα βελτίωση VO2max Νορβηγοί εϖίλεκτοι, 18.1 ± 0.8 yr (10.8%) και αϖόδοσης (n=9) στο ϖαιχνίδι Helgerud et al. 2001 Chamari et al. 2005 Dupont et al. 2004 Hoff et al. 2002 McMillan et al. 2005 Τυνήσιοι εϖίλεκτοι, 14 ± 0.4 yr (n=18) Γαλλική οµάδα εθνικής κατηγορίας, 20.2 ± 0.7 yr (n=22) Νορβηγοί 1 ης κατηγορίας, 22.2 ± 3.3 yr (n=6) Σκωτσέζοι εϖίλεκτοι 16.9 ± 0.4 yr (n=16) διαλειµµατική άσκησης 4x4 min 90-95% ΜΚΣ (8 βδοµ. 2/βδοµ.) διαλειµµατική άσκησης 4x4 min 90-95% ΜΚΣ (8 βδοµ. 2/βδοµ.) διαλειµµατική άσκηση 120% (MAS) και σειρές σϖριντ µε µικρό διάλειµµα (10 βδοµ. 2/βδοµ.) εργαστ. µέτρηση διαλειµµατική ασκ. 2x4 min 90-95% MΚΣ Hoff test & 5 vs. 5 διαλειµµατική άσκησης 4x4 min 90-95% ΜΚΣ (10 βδοµ. 2/βδοµ.) βελτίωση VO2max (12%) και δροµικής οικονοµίας (10%) βελτίωση αερόβιας ικανότητας (MAS) και αϖόδοσης οµάδας τα τεστ ϖεδίου µϖορούν να µετρήσουν και να ϖροϖονήσουν την αερόβια ικανότητα αξιόϖιστα βελτίωση VO 2max (9% ) χωρίς αρνητική εϖίδραση στη δύναµη, στην αλτικότητα και της ταχύτητα Πίνακας 3. Συγκεντρωτικός ϖίνακας εργασιών σε σχέση µε την ϖροϖόνηση αντοχής στο ϖοδόσφαιρο. 15

-- ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -- Bangsbo, J. (1994). Προϖόνηση φυσικής κατάστασης. Mια εϖιστηµονική ϖροσέγγιση. Binz, C. (1985). Konditionstests fur das Fuβballspiel. Fuβballtraining 4/5: 33-41. Αϖό Weineck, J. (1997). Προϖονητική ϖοδοσφαίρου - Φυσική κατάσταση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΣΑΛΤΟ. Chamari, K., Hachana, Y., Kaouech, F., Jeddi, R., Moussa-Chamari, I., Wisloff, U. (2005). Endurance training and testing with the ball in young elite soccer players. British Journal of Sports Medicine, 39(1): 24-28. Dupont, G., Akapko, K., Berthoin, S. (2004). The effect of in-season, high intensity interval training in soccer players. Journal of Strength and Conditioning Research, 18(3), 584-589. Ekblom, Β. (1986). Applied physiology of soccer. Sports Medicine, 3, 50-60. 16

Fox, E.L. (1979). Sports physiology. W.B. Saunders, Philadelphia. Αϖό Weineck, J. (1997). Προϖονητική ϖοδοσφαίρου - Φυσική κατάσταση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΣΑΛΤΟ. Grosser, M., Starischka, S. (2000). Προϖόνηση φυσικής κατάστασης. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΣΑΛΤΟ. Grosser, M., Neumaier, A. (1996). Αξιολόγηση και καθοδήγηση της ϖροϖόνησης. Τεστ αξιολόγησης. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΣΑΛΤΟ. Ηelgerud, J., Engen, L., Wisloff, U., Hoff, J. (2001). Aerobic endurance training improves soccer performance. Medicine & Science in Sports & Exercise, 33 (11): 1925-1931. Hoff, J. (2005). Training and testing physical capacities for elite soccer players. Journal of Sports Sciences, 23(6): 573-582. Hoff, J., Ηelgerud, J. (2004). Endurance and strength training for soccer players. Sports Medicine, 34 (3): 165-180. Hoff, J., Wisloff, U., Engen, LC., Kemi, O., Helgerud, J. (2002). Soccer specific aerobic endurance training. British Journal of Sports Medicine, 36: 218-221. Impellizzeri, F., Rampinini E., Marcora, S. (2005). Physiological assessment of aerobic training in soccer. Journal of Sports Sciences, 23(6): 583-595. Krummelbein, U., Buhl, C., Cai, D., Nowacki, P. (1989). Neue methode und Ergebnisse der sportartspezifischen Leistungsdiagnostik im Fuβball. In Sport Rettung oder Risiko fur die Gesundheit? S. 442-445. Boning, D., et al. (Hrsg.). Deutscher Artze-Verlag. Koln. Αϖό Weineck, J. (1997). Προϖονητική ϖοδοσφαίρου - Φυσική κατάσταση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΣΑΛΤΟ. 17

Labsy, Ζ., Collomp, Κ., Frey, Α., De Ceaurriz, J. (2004). Assessment of maximal aerobic velocity in soccer players by means of an adapted Probst field test. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 44 (4): 375-382. McMillan, K., Helgerud, J., Grant, SJ., Newell, J., Wilson, J., Macdonald, R., Hoff, J. (2005). Lactate threshold responses to a season of professional British youth soccer. British Journal of Sports Medicine, 39(7): 432-436. McMillan, K., Helgerud, J., Macdonald, R., Hoff, J. (2005). Physiological adaptations to soccer specific endurance training in professional youth soccer players. British Journal of Sports Medicine, 39: 273-277. Metaxas, T., Koutlianos, N., Kouidi, E., Deligiannis, A. (2005). Comparative study of field and laboratory tests for the evaluation of aerobic capacity in soccer players. Journal of Strength and Conditioning Research, 19(1): 79-84. Mohr, M., Krustrup, P., Bangsbo, J. (2005). Fatigue in soccer: A brief review. Journal of Sports Sciences, 23(6): 593-599. Reilly, T., Thomas, V. (1979). Estimated daily energy expeditures of professional association footballers. Ergonomics, 22, 541-548. Αϖό Reilly, T. (2005). An ergonomics model of soccer training process. Journal of Sports Sciences, 23(6): 561-572. Stiehler, G., Konzag, I., Dobler, H. (1988). Sportspiele. Sportverlag. Berlin 1988. Αϖό Weineck, J. (1997). Προϖονητική ϖοδοσφαίρου - Φυσική κατάσταση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΣΑΛΤΟ. Svensson, Μ., Drust, Β. (2005). Testing soccer players. Journal of Sports Sciences, 23(6): 601-618. 18

Weineck, J. (1997). Προϖονητική ϖοδοσφαίρου - Φυσική κατάσταση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΣΑΛΤΟ. Zintl, F. (1993). Προϖόνηση αντοχής. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΣΑΛΤΟ. Κέλλης, Σ. (2004). Προϖονητική. Σηµειώσεις αϖό τις ϖαραδόσεις του µαθήµατος. Θεσσαλονίκη: Υϖηρεσία ηµοσιευµάτων ΑΠΘ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΡΘΡΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ -- ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ -- Chamari, K., Hachana, Y., Kaouech, F., Jeddi, R., Moussa-Chamari, I., Wisloff, U. (2005). Endurance training and testing with the ball in young elite soccer players. British Journal of Sports Medicine, 39(1): 24-28. McMillan, K., Helgerud, J., Macdonald, R., Hoff, J. (2005). Physiological adaptations to soccer specific endurance training in professional youth soccer players. British Journal of Sports Medicine, 39: 273-277. Dupont, G., Akapko, K., Berthoin, S. (2004). The effect of in-season, high intensity interval training in soccer players. Journal of Strength and Conditioning Research, 18(3), 584-589. Hoff, J., Wisloff, U., Engen, LC., Kemi, O., Helgerud, J. (2002). Soccer specific aerobic endurance training. British Journal of Sports Medicine, 36: 218-221. 19

Ηelgerud, J., Engen, L., Wisloff, U., Hoff, J. (2001). Aerobic endurance training improves soccer performance. Medicine & Science in Sports & Exercise, 33 (11): 1925-1931. 20