Анета Серафимова. Пикторалната семиотика на мајчинството во византиските слики на Христовото раѓање. - Развојни фази и модели -

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Анета Серафимова. Пикторалната семиотика на мајчинството во византиските слики на Христовото раѓање. - Развојни фази и модели -"

Transcript

1 УДК (497.7) Анета Серафимова Пикторалната семиотика на мајчинството во византиските слики на Христовото раѓање - Развојни фази и модели - Според нашите анализи на мајчинските аспекти во Христовото раѓање, сценската иконографија се сведува на три модели во кои Богородица е: афронтирана, конфронтирана и доилка на Христос. Констатираме дека развојноста на сцената се одвивала во три фази, при што архетипскиот образец е претставата на Богородица - Христова доилка. Најсуптилниот изобраз на мајчинството го согледуваме во афронтираниот модел чијашто изразна поента е предвестувачка за Страсните собитија. Анализите покажуваат дека овој модел има најстабилна иконографска структура. Моделот со конфронтираната поставеност на Богородица кон својот пород бележи најбројно варирање и негова основна карактеристика е позитивната мајчинска емоција кон родилниот чин. Обединувачки именител на сите модели е контролираниот третман на мајчинството како воздражана изразност на тага или радост. Секоја химна за Тебе Мајко... (Акатист на Пресвета Богородица) Научните вложувања на византолозите од почетокот на дваесеттиот век во истражување на Богородичините теми, 1 сé до рецентната литература, 2 создадоа повеќеслоен научен фундус на 1 Н.П. Лихачевъ, Изображенòя Божòей Матери, С.- Петербургъ 1911, passim; Н.П. Кондаков, Иконография Богоматери, Томъ I-II, С.-Петербургъ/Петроградъ 1914/1915, passim (cf. цели е-публикации на: %22Kondakov%2C%20N.%20P.%20%28Nikodim%20 Pavlovich%29%2C% %22 2 Посебно треба да се издвојат двете тематски изложби и обемните книги со богата литература што притоа мариологијата како одделна научна дисциплина, кој претставува драгоцен ресурс во анализите на претставувањето на Божјата мајка во византиското сликарство. Збирниот впечаток којшто произлегува од овие истражувања е дека е направен значителен подем во досегнувањето на разноличието на Богородичните сликовни аспекти и на полифонијата на нивната семиотичност. Една од средишните теми на овие истражувања е Раѓањето Христово (Мат. I, 25 и II, 9-11; Лука II, 4-19), велипразнична случка/сцена во литургиската година, при што е изразено мислењето дека, според увидот во илустрираните манускрипти, нејзината иконографска матрица е стандардизирана во постиконоборечкото време, а дека доминантниот образецот на Раѓањето, чијшто бележит елемент е Богородичината поставеност спротивно од новороденчето (сл. 8.а), преовладува од средновизантискиот период (X-XII век) до XIX век. 3 Од беа објавени: Mother of God. Reperceptions of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000; Images of the Mother of God. Perception of the Theotokos in Byzantium, (edited by M. Vassilaki) Athens Покрај антологиските книги за христолошките сцени (cf. Н. Покровскій, Еванхеліе въ памятникахъ иконографіи преимущественно византійскихъ и русскихъ, С.-Петербургъ 1892, 48-98; G. Millet, Recherches sur l iconographie de l Évangile aux XIVe, XVe et XVIe siècle d apres les monuments de Mistra de la Macedoine et du Mont Athos, Paris 1960², ), во науката се издвоија мноштво наслови чиишто истражувачки фокус е токму Раѓањето: G. Ristow, Geburt Christi, Reallexikon zur byzantinsche Kunst II, (ed. K. Wessel) Stuttgard 1963, ; J. Lafontaine-Dosogne, Iconography of the Cycle of the Infancy of Christ, in: The Kariye Djami, Vol. 4, (ed. P.A. Underwood) Princeton 1974, ; G. Babiћ, Циклус Христовог детињства у пределу са хумкама на фресци у Грацу, Рашка баштина 1 (1975), 49-57; Eadem, Kraqeva crkva u Studenici, Beograd 1987,

2 друга страна, пак, најмалку наслови се посветени на анализата на мајчинските елементи во византиската слика на Раѓањето, 4 а најчесто се наведува стереотипната дефиниција којашто е вклучена и меѓу одредниците во лексиконите за византиската уметност во која се вели дека византиското Раѓање Христово е хиератична сцена во која се нагласува воздржаноста на Богородица и се исклучува хуманата комуникација меѓу мајката и штотуку родениот Бог Исус. 5 Фокусирајќи се на мајчинските аспекти во сцената преку анализата на варијациите на поставеноста на Богородица кон Христос, особено клучни за еволуција на сцената од првите до последните векови долж првиот миленниум, нашето истражување го темелиме на методите на т.н. гестикулативна семиотика. 6 Според оваа семиотичка насока која бележи значителен подем во последниве децении, гестикулативната експресија не е само говор на рацете и телото на фигурата, туку тоа е комплексен систем на комуникација на анализираната фигура со сите фигурални и нефигурални сценски елементи, систем во кој се вклучува и опсерваторот како активен читач на сликовниот говор. 7 Сл. 1 Богородица и Христос (Раѓање), Катакомбите на Priscilla, Рим, I пол. на III век Доилката од Рим Дополнителна литература cf. кај: M. Markovi}, Циклус Великих празника, in: Zidno slikarstvo manastira De~ana. Gra a i studije, Beograd 1990, n Cf. A. Serafimova, Blessing and Motherhood: Between the Signum and the Symptom. The Confrontation of the Divine and the Human in Byzantine Painting, International colloquium The Gesture in the Cultural Heritage of Europe, Ljubljana 2005 (со литература) (= И покрај тоа што директно не ја тангира сцената Раѓање, сепак треба да се апострофира значајниот придонес кон истражувањата на мајчинските аспекти на Богородица од страна на: J. Kalavrezou, Images of the Mother: When the Virgin Mary Became Meter Theou, DOP 44 (1990), ; Eadem., The Maternal Side of the Virgin, in: Mother of God. Reperceptions of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000, Некои аспекти на мајчинството во византиските слики на Раѓањето Христово, разработени во оваа студија, беа изложени на Научниот симпозиум Византиското културно-историско наследство и Македонија (Скопје, мај 2009). 5 G. Ristow, Geburt Christi, Родоначелник на овој пристап во изучувањето на средновековната цивилизација, нарекувајќи ја цивилизација на гестови, е угледниот историчар Жак Ле Гоф (cf. J. Le Goff, Medieval Civilization , (ed. Blackwell) Oxford, 1988, ). 7 A. Kendon, Gesture. Visible Action as Utterance, Cambridge 2004, 2-17, (за класификацијата на гестовите особено: ). За психолошко-емоционалната Никулецот на ликовното сведоштво на Христовото раѓање е ѕидната слика во Катакомбите на Priscilla (сл. 1), 8 во таканаречената Capella Greca, ѕидна слика која, по низата полемики, во поновата литература се датира во првата половина на III век. 9 Сцената е неспорно идентификувана како значност на гестикулативните движења cf. Nonverbal Communication, Interaction and Gesture. Selections from Semiotica, (ed. by A. Kendon) Mouton Publishers 1981, , ; E.H. Gombrich, The Image and the Eye. Furder Studies in the Psychology of Pictoral Representation, Phaidon Press 1994, Меѓу малубројните студии во кои е применета гестикулативната семиотичка методологија во анализите на византиските слики спаѓа и пионерскиот труд на Х. Мегваер во кој е вклучена и сцената Раѓање Христово преку анализата на гестикулативната експресија на Јосиф, cf. H. Maguire, The Depiction of Sorrow in Middle Byzantine Art, DOP 31 (1977), За изработката на скицата и за подготовката на фотоматеријалите за овој труд должам голема благодарност на мојата соработничка Јехона Спахиу, демонстратор на Институтот за историја на уметноста и археологија. 9 Дилемите околу идентификацијата на сцената и нејзиното датирање, кои денес се широко поддржани во науката, први ги разрешија: V. Lasareff, Studies in the Iconography of the Virgin, The Art Bulletin 20.1 (1938), 26-65; A. Grabar, Early Christian Art, New York 1968, , fig

3 асоцијативна за Христовото раѓање при што фигурата поставена лево е претставата на врачот и пророк Валаам чиешто видение на ѕвездата на Јаков е праобраз на светиот витлеемски настан. Валаам со десната рака укажува токму кон ѕвездата. Текстуалната предлошка на која се темели оваа илустрација е цитатот од Четвртата книга на Петтокнижието наречена Броеви (XXIV, 17). Освен очигледниот и неспореден чин на доење, за нас е особено сигнификантна позицијата на Христос: тој е претставен од грбен ракурс, а ликот му е во анфас-позиција. Во необичната поставеност на детето во мајчините раце се чини дека се здружени идните два иконографски модела на Богородица со Христос, едниот наречен возиграние младенца, а другиот млекопитателница (γαλακτοτροφουσα) т.е. доилка. Токму во оваа сцена од Катакомбите на Priscilla ја препознаваме архетипската верзија на моделот наречен Пелагонитиса. 10 Воедно, оваа сцена треба да се гледа како визуелизација на појдовните размисли за изобразот на Христовото раѓање во кои е очебијна нагласката на реалистичниот, експлицитен пристап, на сметка на христолошкиот, формален концепт. Контрапункт за Богородица Доилка Бројноста на зачуваните претстави на Богородица Доилка создадени во добата на христијанската антика, укажува дека сликањето на овој образец е базирано на осмислена теолошка подлога. Освртот на оваа збирка нуди значајни сознанија за третманот на мајчинството во контекст на сценската развојност на Христовото раѓање. Временски најблизок на сцената од римските катакомби е фрагментот од челната страна на римскиот саркофаг (ок. 320) со претстава на Поклонувањето на мудреците (сл. 2.а) како контекстуален евангелски цитат на Раѓањето Христово (Матеј II, 1-12). 11 Цитатот, впрочем, е најчесто клесаната предлошка на саркофазите од IV-VI век, но според нашите сознанија ова е единствениот познат/ зачуван примерок во којшто Христос е свртен кон 10 Еден од првите трудови во кој длабински и компаративно се скенира иконографијата на Пелагонитиса и во кој таа се поврзува со моделот доилка е: П. Миљковиќ-Пепек, Умилителните мотиви во византиската уметност на Балканот и проблемот на Богородица Пелагонитиса, Зборник на Археолошкиот музеј, кн. II (1958), J. Deckers, Sarcophagus Fragment with the Virgin and Child, in: Mother of God. Reperceptions of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000, 268 (cat. No 4). а) б) Сл. 2 Богородица со Христос: а) саркофаг (фрагмент), Колекција Кристијан Шмид, Минхен, ок ; б) варовна плоча, Музеј на доцноантичка и византиска уметност, Берлин, ок. 450 мајка си, а не кон магите, концепт во кој се фаворизира реалистичниот и интимен, мајчински дискурс на случката. Во најстарата колекција Доилки се вбројуваат и две варовни плочи кои денес се наоѓаат во музеите во Берлин (сл. 2.б) и Каиро. 12 Овие претстави на Богородица со Христос, иако без натписна одредница, сметаме дека се алузивни за чинот на Христовото раѓање. Единствената разлика меѓу нив е тоа што Богородица-леунка на берлинската плоча го гледа своето новороденче, што не е случај со онаа на плочата која се наоѓа во Каиро. Двете плочи се датирани во средината на V век, но ставени во контекст на црковно-историското милје би можеле попрецизно временски да се лоцираат во годините пред Ефескиот собор (пред 430). На најстарите репрезенти кои припаѓаат на истата тематска целост, треба да се приклучат и шесте новообјавени примероци од доцноантичкиот и рановизантискиот Египет создадени во secco-техника на ѕидовите на монашките ќелии во коптските манастири (сл. 3.а-б). 13 Овие рани претстави на Богородица кои се сметаат за зародиши на базичната линија на нејзината иконичност во византиската уметност, 14 ја имаат својата архетипска матрица во претставите на Изида и Хорус (Харпократ) K. Laverdou-Tsigarida, The Mother of God in Sculpture, in: Mother of God. Reperceptions of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000, Нови видувања на коптскиот контекст на Галактотрофуса кај: E.S. Bolman, The Enigmatic Coptic Galaktotrophousa and the Cult of Virgin Mary in Egipt, in: Images of the Mother of God. Perception of the Theotokos in Byzantium, (edited by M. Vassilaki) Athens 2005, P.P. van Mootsel, Galaktotrophusa, Coptic Encyclopedia, (edited by Aziz S. Atiya) New York 1991, Cf. Th.F. Mathews and N. Muller, Isis and Mary in Early 265

4 а) б) в) Сл. 3 Богородица Доилка: а) Манастир на Св. Еремиј, Saqqara (Египет), VI-VII век; б) Сириски манастир, Wadi Natrun (Египет), VII-IX век; в) Хомилијар (Or. 6782), Британска библиотека, Лондон, 899/900 Icons, in: Images of the Mother of God. Perception of the Theotokos in Byzantium, (edited by M. Vassilaki) Athens 2005, Cf. S. Dixon, The Roman Family, Baltimore-London 1992, Cf. MH. Congourdeau, Regards sur l infant nouveauné à Byzance, REB 51 (1993), (особено: n. 17) (cf. Во однос на посочените мурали на доилки зачудуваат два аспекта: нивната бројност и нивната локација во машките монашки ќелии. Оваа продукција и символика предизвикуваат дополнителна дубиоза ако се имаат предвид пишаните сведоштва и социо-културолошките сознанија за доењето на новородените во древните цивилизации особено во стариот Рим и кај Ромеите. Во поновата наука што се бави со проучување на родовите и семејните феномени на римското општество недвојбено се нагласува отсуството на физиолошката врска мајка-бебе преку доењето бидејќи, меѓу другото, подојот траел до третата година и бил извршуван од слугинки-леунки, а отмените римски (подоцна ромејски) дами ги преземале своите новороденчиња дури по седмата година. 16 Згора на тоа, сé до законодавните Јустинијанови реформи во VI век, секое новороденче можело легално да биде усмртено без причина. 17 Расчитувањето на гестикулативниот говор во посочените коптски шематизирани слики со примена на алатките на семиотиката покажува дека, и покрај тоа што доењето е најјадровитата метафора на мајинството како врвна суптилна и интимна врска со рожбата, подојот е претставен како формален и протоколарен, всушност ритуален/ обреден чин на причест(ување). 18 Генезата на овој иконографски пристап науката ја наоѓа во символиката на млекото забележена во доцноантичката и рановизантиската книжнина при што треба особено да се нагласи нејзиното египетско потекло. Имено, св. Климент (ок ), учениот епископ на Александрија, во својата Омилија за баптизмалната евхаристија беседи за рамноста на млекото и Логосот, објаснувајќи го чинот на доењето на Христа од дева Марија како божествен, а не физиолошки акт. 19 Тој говори за млекото како алегорија на крфта Христова, а пак за крфта како символ на алегоријата на причесното вино. Млекото како материјализиран Логос, пишува тој, е крфта во Господовото тело како безвремена течност со млечна боја. Во скоро истодобниот старозаветен апокриф (ок. 150), таканаречената Апокалиптична визија (Визијата на Откровение- 18 Отфрлајќи ги претпоставките за влијанијата на паганоарапскиот синкретизам и на колиридијанството врз коптскиот култ на Богородица (cf. M-H. Rutschowscaya, The Mother of God in Coptic Textiles, in: Mother of God. Reperceptions of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000, ), тезата за евхаристичната символика на коптските доилки првично научно ја артикулира: E.S. Bolman, op. cit., Ново значајно четиво за зародишот на баптисмалноевхаристичните теми, целосно достапно и во електронска форма, е: E. Ferguson, Baptism in the Early Church. History, Theology and Liturgy in the First Five Centuries, Michigan 2009, ,

5 а) б) в) Сл. 4 Богородица Доилка: а) Византиски музеј, Атина, XIII век; б) Св. Кузман и Дамјан, Пиза, ок. 1270; в) Museo del Santuario, Montevergine, XIII век 20 Cf. E.J. Goodspreed, The Apocrypha (an American Translation), New York 1959,² 8-9 (Esdras II, 19). 21 Cf. E.S. Bolman, op. cit., 17 (со литература). 22 Cf. E. Ferguson, op. cit., E.S. Bolman, op. cit., Општо за феноменот на крстоносните икони, без анализа на знаковно-иконографскиот јазик, cf. V. Pace, Between East and West, in: Mother of God. Reperceptions то, заб.а.) на Езра, старозаветен свештеник и книжевник, се говори за млекото и медот како храна/ причест на праведните маченици на постхумниот пристап/пат кон Ветената земја. 20 Во агиографиите на апостолот Павле и на александриската маченичка св. Катерина, се вели дека во мигот на егзекуцијата, нивната страдална крф мистериозно се престорила во млечна течност, што го поистоветила нивното спасение со бесмртноста Христова. 21 Во познатите Канони на Хиполит, чиешто египетско потекло е неспорно (ок. 350), се вели дека млекото измешано со капки мед им се дава на новопокрстените чеда како символ на новиот влез/почеток, исто како и на праведните на влезот на Небеските порти. 22 Посочените текстови претставуваат теориска база и аргументација на тезите дека во првите векови на христијанството се богослужело со млечна течност како Божји напиток на бесмртноста низ небеското спасение. 23 Едновремено, посочените текстови се аргументирани предлошки за перцепцијата на Богородица (само) како медиум/алатка на спасението преку евхаристичното доење што е именител, заеднички на анализираните коптски доилки. Сметаме дека таканаречените крстоносни доилки (сл. 4) создавани (главно) во XIII век, 24 настанале под влијание на рановизантискиот/коптскиот концепт за Богородица како трансмитер на евхаристијата. Од друга страна, пак, како куриозитет ја посочуваме синајската Богородица Доилка (сл. 5.a) поради две карактеристики: (1) нетипичната иконографија за пуританскиот Синај и (2) исклучително малите димензии (19х17). 25 Првата карактеристика ја објаснуваме како (по)доцнежна рефлексија на старите коптски доилки, а втората како специфика која јасно упатува на нејзината персонална намена. Исто така треба да се издвои и млекопитателната претстава на Богородица во припратата на нејзината (Одигитрија) црква во Пеќската патријаршија (сл. 5.б) како раритетна ракотворба во ѕидното сликарство. 26 Варијантите на млекопитателниот иконографски модел - доилките св. Ана и св. Елисавета, обврзно заслужуваат посебен научен третман надвор од овој тематски блок бидејќи тие ја немаат семиотичката супстанца на Богородица Доилка. of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000, , Byzantium. Faith and Power ( ), (edited by Helen C. Evans) New York 2004, (cat. No 215). 26 За нејзината поврзаност со ученоста на архиепископот Данило II како евокација на св. Сава Српски и св. Сава Ерусалимски, cf. М. Татић-Ђурић, Bogorodica u delu arhiepiskopa Danila II, in: Arhiepiskop Danilo II i wegovo doba, (urednik: akad. V.J. Ђурић) Beograd 1991, 405, sl

6 а) б) Сл. 5 Богородица Доилка: а) Манастир Св. Катерина, Синај, ок. 1300; б) Пеќска патријаршија, ок Трите развојни мени на Христовото раѓање Еволуцијата на темата Христово раѓање од претпоставениот зародиш зачуван во римските катакомби, директно е врзана за процесот на догматско дефинирање на Богородичиниот дискурс. 27 Имено, за ликовниот развој на сцената сметаме дека биле пресудни три фази: првата - пред Ефескиот собор (431), втората - помеѓу овој и Вториот никејски собор (787) и третата фаза која почнува во постиконоборечкото време и продолжува во средниот и доцниот византиски период. Синтетичкиот осврт на првата фаза покажува дека во неа се доминантни теориско-книжевните богословски и апокрифни референци со кои се форматира ликот и христолошката функција на Божјата мајка. Во втората фаза се согледливи реперкусиите врз нејзините ликовни (из)образи, а во третата фаза се компонираат стандардите за византиската сликовност на Раѓањето Христово. Во првите христијански векови опијатно се ширеле апокрифите во кои, за разлика од скудните известија на евангелистите Матеј и Лука, колоритно и опширно се раскажувало за Христовото детство. Се чини дека од трите клучни апокрифи на оваа тема, најголема популарност уживал апокрифот Evangelium Secundum Tomam (крај 27 Синтетички приказ на валерите на богословската мисла до иконоборечкиот период дава: A. Cameron, The Early Cult of the Virgin, in: Mother of God. Reperceptions of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000, на I век) познат уште како Акти за детството (Vrephoistoria). Со едноставен јазик и драмска нарација блиска на обичното ratio, во Актите се нагласуваат мајчинската грижа, пожртвуваноста и суптилноста на Марија и нескротливата енергија и самосвеста (до ароганција) на малиот Христос. 28 Описите, живи и пластични, а меѓу нив и реченицата дека мајка му само со доење успевала уште од бебешко доба да го скроти палавкото Исус, се чини дека биле пресудни и за иконографското форматирање на моделот Пелагонитиса. 29 Во маријанскиот книжевен корпус создаван до Ефескиот собор кој подоцна значајно влијаел врз нејзините визуелни обрасци, се издвојуваат текстовите на миланскиот епископ Св. Амврозиј ( ) којшто, целосно посветен на егзегезата на мисија на девствената Марија, прв го употребил појмот Богомајка (Mater Dei), подоцна преземен од св. Кирил Александриски во еклесијастичката транскрипција Теотокос (QeotokoV). За Богородичината улога во родилниот чин, св. Амврозиј ги употребил термините: посредник, медијатор и застапник. Од новата Ева, вели тој, преку нејзината порта... арка... табернакул... се претставил Христос како Бог во тело За овие списи кои ќе станат свето четиво на несторијанците чиешто авторство легендарно се поврзува со библискиот Тома, а научно со Тома Израелитот, како и за нивниот одраз во уметноста, cf. D.R. Cartlidge - J.K. Elliott, Art and the Christian Apocrypha, New York 2001, Истотематските апокрифи, Протоевангелието по Јаков Брат божји (II век) и Евангелието по Псевдо Матеј (III-IV век), иако никогаш не биле протоколарно канонизирани, се сметаат (особено вториот) за базична предлошка на византискиот изобраз на Маријанскиот циклус, cf. J. Lafontaine-Dosogne, op. cit., Тезата за влијанието на еретичната книжнина и учења, меѓу нив најнапред на несторијанството, врз појавата на Пелагонитисата разложно ја загатнува: П. Миљковиќ-Пепек, op. cit., (со литература). 30 Преземено од: J. Kalavrezou, Images of the Mother, 167. За теотоколошките аспекти на беседите на св. Амврозиј Милански во контекст на баптизмалниот обред, cf. E. Ferguson, op. cit,

7 а) б) Сл. 6 а) Поклонување на мудреците, Santa Maria Maggiore, Рим, ; б) Богородица со Христос, Богородица Ангелоктисти, Китион (Кипар), VI-VII век Во годините, пак, пред Ефескиот синод клучна фигура е Несториј кој, во својство на цариградски архијереј (428), во литургиските беседи ги вклучувал и оние за Марија Човекородица (Anthropotokos/Christotokos), велејќи притоа дека преку нив тој само ја артикулирал нејзината перцепцијата кај паствата. 31 Никаде во Светото Писмо таа не се нарекува Богородица, тврдел Несториј, и никаде во Светото Писмо не станува збор за доењето, што е делумно точно бидејќи во Евагелието по Лука (XI, 27) една жена му вели на Христа: Блажена нека е утробата што те носела и градите што те доеле. Во својот антропоцентричен пристап Несториј зборува за две Христови компоненти: природа (ousia) и појавност/ персоналност (upostasiv). Тој на Првиот ефески собор (431), поддржан од својот истомисленик Јован Антиохиски, жестоко спорел со опонентите, предводени од св. Кирил Александриски и Прокло Кирикски (Мисиски), подоцна назначен за цариградски владика. Епилогот на диспутот била анатемата на Несториј и неговото учење и исклучувањето на источните епархии на Сирската црква од екуменската целост. 32 Токму тогаш, по 31 Несториј во одбрана на своите тези се повикувал на мислието на сириските поети Исак од Антиохија и Јаков од Батна, и на беседите на епископите св. Атанасиј Александриски и св. Јован Златоуст, cf. Ι. Καμιρη, Τα δογματικακαι συμβολικα μνημεια της Ορθοδοξου καθολοκης εκκλησιας I, Αθηναι 1960, 53-54, 64, ; A. JeftiÊ, Vaseqenski sabori i `ivo predawe crkve, Bogoslovqe 1-2, Kragujevac 1973, 43-79; Ch. Walter, L iconographie des Conciles dans la tradition byzantine, Paris 1970, (за антропотоколошкото мислие на Несториј). тие собитија, св. Кирил Александриски станува осведочен востановувач на доктрината за Богородичиното безгрешно зачетие запишана во неговите омилии За опонентското кредо на Несториј. 33 Зборувајќи за раѓањето, тој ја нарекува Богородица/Теотокос постелка за отелотворување на Логосот, а пак млекото/доењето - божествена течност на вечниот живот. 34 Развивајќи ја нашата теза дека во предиконоборечкиот период родилниот чин се проектира како евхаристично доење според догматските постулати за Теотокос на св. Кирил Александриски, укажуваме на Омилијарот од Фајум (989/900) во кој се обединети четири текстови, меѓу нив и оној на св. Кирил Александриски. 35 На фолијата IV (сл. 3.в), неслучајна и индикативна е илустрацијата со претстава на Богородица Доилка од таканаречниот коптски тип. 32 Овие епархии подолго време пред Соборот биле оценети како дисидентски и шизматични, обременети со ереси. Тие по Соборот се обединиле во еднствена црковна целина, најчесто нарекувана Асирска црква на Западот или Сириска црква на Персија, чијшто легендарен основач е апостолот Тома и чиишто догматски премиси се втемелени на Псевдоевангелието по Тома. Денес таа е под формална управа на Ватикан, cf. Mor-Clemis E. Kaplan, The Syrian Orthodox Church of Antioch: A Brief Introduction, 1996 (cf. History/index.html). 33 Cf. E. Ferguson, op. cit., Екстракти од синодските акти и епистоли од св. Кирил Александриски до Несториј: 34 Cf. E.S. Bolman, op. cit., (особено: заб ). 35 Ракописот се чува во Британската библиотека во Лондон и ја носи ознаката Or. 6782: Byzantium , (edited by R. Cormack and M. Vassilaki) London 2008, 349, 457 (cat. No 305). На крајот од текстуалната 269

8 Теотоколошката кампање што уследила по Ефескиот собор брзо се одразила врз визуелизацијата на Богородица. Имено, во науката е одамна нотирано дека уште во V век, втемелена на т.н. империјална иконографија, се формализира сликата на Богородица со малиот Христос. 36 Драгоцен зачуван пример е мозаикот на триумфалниот лак со торжествената сцена на Поклонувањето на мудреците (сл. 6.а) во катедралата Santa Maria Maggiore ( ), единствената Богородичина црква во Рим од тоа време, патем и најголема од вкупно петте базилики. 37 Од малубројните зачувани сведоштва за првичното испишување на легендата света Марија (H AGIA MARIA) крај нејзиниот лик во VI-VII век е претсавата во апсидалната конха на Св. Богородица Ангелоктисти во кипарскиот Китион (сл. 6.б). 38 Компаративните анализи покажуваат дека (истовремено) околу средината на VI век почнува стандардизацијата на просторната диспозиција на Богородица во црквите, во полукалотата на апсидата, чијашто форма на школка со митска значност на вулва ја дефинира Богомајката како родилка на црквата - тело Христово и институција (Оikoumene). 39 Најраните примери, пак, на испишување на монограмот на мајката Божја (MHTERA TOU QEOU) датираат од крајот на VIII век и се детектирани на пекторалните крстови кои најверојатно им припаѓале на иконофилите меѓу година. 40 Сл. 7 Раѓање Христово, Хосиос Давид, Солун, ок содржина е испишана забелешката на авторот-препишувач Филотеј ѓакон од Фајум дека ракописот е препис на стар примерок. Нашите анализи укажуваат дека изворниот примерок настанал по Ефескиот синод, во втората половина на V век. 36 J. Kalavrezou, Images of the Mother, (со литература). 37 R. Cormack, The Mother of God in Apse Mosaics, in: Mother of God. Reperceptions of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000, Ibid., Богородица-родилка Страсна Науката го одредува византиското стандардизирање на иконографската матрица на празничните сцени во постиконоборечко време следејќи ја нивната презентација во илустрираните евангелија. 41 Идејниот фокус на сцената којшто претставува и нејзино семиотичко јадро е токму ликовниот третман на соодносот мајка-дете. Нашите компаративни анализи на комуникацијата помеѓу Богородица-родилка и Христос осознаваат три типизирани образци при што доминантиот византиски композициски модел на Раѓањето е оној чијшто бележит елемент е Богородичината поставеност спротивно од новороденчето (сл. 7, сл. 8.а), кој 39 Опширно за семиотичките аспекти и за најраните примери (со литература) в. R. Cormack, op. cit., Н. Чаусидис, анализирајќи ги со транскултуролошки и феноменолошки пристап аспектите на жената како персонификација на просторот, смета дека диспозицијата на Богородица во апсидалните конхи е материјализација на универзалните просторно-символички начела кои се појавувале во различно време/простор без меѓусебна каузална поврзаност, cf. Н. Чаусидис, Жената како персонификација на просторот за живеење од неолитот до современиот фолклор, in: Македонски театар: балкански контекст, (приредила: Ј. Лужина) Скопје 2007, J. Kalavrezou, Images of the Mother, Основоположнички труд за иконографијата на Христовото раѓање со компаративна анализа на сите конститутивни сценски елементи, вклучувајќи ја и поставеноста на Богородица кон Христос: G. Millet, op. cit., Обемен компаративен осврт на одделните епизоди во Христовото раѓање дава и: J. Lafontaine- Dosogne, op. cit.,

9 а) б) в) Сл. 8 а) Раѓање Христово, Богородица Перивлепта, Мистра, ок. 1365; б) Распетие (фрагмент); в) Благовештение (фрагмент) се среќава од средновизантискиот период (X-XII век), 42 сé до XIX век. 43 Наспроти досегашните сознанија, 44 сметаме дека во оваа схема недвојбено се отчитуваат страсните мајчински чувства на Богородица. Таа, положена во пурпурна родилна простирка како во чаура, е претставена во грч од чемерна болка која се огледа и во натажениот ñ лик и во целата става. Нејзините тело и глава (секогаш потпрена на едната дланка) се поставени спротивно од младенецот Христос, но нејзиниот поглед - усмерен кон рожбата, е смерница кон источникот на нејзината траума. 45 Во гестикулативната експресија на Богородица се гледа инхибиција на позитивното мајчинско чувство кое преминува во израз на болка од предвестената неминовна загуба на рожбата. Богородица го носи своето мајчинство како бреме, како внатрешен чемер, како болка која мора нужно помирливо 42 Г. Мије смета дека овој модел, наречен престолнички, е иманентен на византискиот пристап кон сцената како религиска платформа, cf. Ibid., Иако поствизантиската ликовност на Раѓањето излегува од нашата тема/период, патем нотираме дека сцената, под западно влијание, станува нагласено хиератична: Богородица молебно клечи пред новороденчето во поза на поданик и обожувач и негов покорен следбеник. Во друга, привидно профанизирана варијанта (всушност базирана на описите на Лука II, 7), мајкатародилка го повива својот пород. 44 Cf. supra: воведен дел од овој текст и заб Толковник на сликовниот говор на фигурата/телото која изразува тага, вклучувајќи ги и анализите на хирономијата и хирологијата дава: A. Kendon, Gesture, 25-32, fig да се носи до смртта. Во овој модел на Раѓањето, Богородичиното мајчинство е интимна и суптилна болка. Во прилог на оваа теза е и шамичето во раката на Богородица на примерот од Хосиос Давид во Солун (сл. 7). 46 Не случајно Богородичините претстави во Благовештението и во Распетието (сл. 8.б-в) ја имаат истата гестикулативна изразност како и во доминантниот образец на Раѓањето. 47 Трагајќи по повеќеслојните таложења на предлошките на овој модел, покрај веќе изразените сознанија за влијанијата на апокрифите, го посочуваме трогателниот текст на предбожикната стихира одредена од дамнина за вечерната литургија на 28 декември: Како мајка да се наречам... / Како во рацеве свои земни да Го поземам, Него кој држи сé / Како да Го повијам ко доенче, како да Го нахранам, Него кој храни сé / Како да се изнагледам во убоста Негова бебешка / Како син да Го наречам, јас - робинка Негова, на царот невидлив 46 За сценскиот третман на родилната Богородица и за претставата во солунскиот Латом (Хосиос Давид), cf. E. Tsigaridas, The Mother of God in Wall-Paintings, in: Mother of God. Reperceptions of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000, 132, pl. 79. Шамичето се среќава уште во најстарите алузивни сцени на Раѓањето (cf. сл. 6.а). За символиката на шамичето во рацета не Богородица, cf. А. Серафимова, Фрескоживописот во црквата Св. Димитриј во Охрид во контекст на градското сликарство од втората половина на XIV век, Зборник за средновековна уметност 6, Скопје 2007, (со литература). 47 За емоционалниот код на Богородица во Распетието протолкуван преку нејзината гестикулативна експресија, cf. H. Maguire, op. cit.,

10 а) б) в) г) Сл. 9 Раѓање Христово: а) Хосиос Лукас, Фокида, ок. 1011; б) Капела Палатина, Палермо, ок. 1150; в) Св. Никола во Варош (Прилеп), 1299; г) Дечани, 1348 а) б) Сл. 10 Раѓање Христово: а) Епистолар Gaibana, Библиотека Capitolare, Падова, 1259; б) Jacopo Torreti, Santa Maria Maggiore, Рим,

11 а) б) Сл. 11 Раѓање Христово: а) Кралска црква, Студеница, ок. 1315; б) Полошки манастир, ок / Јас нема занемена пред тајната Божја небеска во Неговата дребност бебешка. 48 На ова го додаваме и цитатот преземен од Ерминијата на Зографски (со неспорна традиционална заснованост) во која е забележен текстот за претставата на Слаткоцеливна Богородица: I@E PRE@DE RADyISA D]AV] VOZDV]STN ZNAMENXv NXJN] STRASTI PREDN IM\ POKAZYuT\ / V\ SMERTIu PLOT\ OBOLKISx / SMERT\ OUBOJAVA[ISx TREPE{ET\ SJA ZRx{I. 49 Та оттука, отфрлајќи ги игнорирањата/непрепознавањата на мајчинскиот емотивен пристап на Богородица во овој сценски модел, сметаме дека во него е оликотворен интимниот и суптилен приказ на доживување на рожбата во кој рамновесно се одразиле повеќевековните таложења на сложениот култ на Божјата мајка и Христоцентричниот конекст на родилниот чин. Во вториот образец на Раѓањето, условно наречен Богородица кон Христос, е кадрирана мајчинската релација со Христос преку три варијанти: (1) поглед/усмереност кон новороденчето, (2) допир/милување и (3) бакнеж. Овој модел често се среќава во минијатурното сликарство (сл. 10.а), а пак во ѕидното сликарство варијантата во која е претставено милувањето на бебето се сликала веќе во раниот XI век (сл. 9.а). Синтетичките 48 Преземено и транскрибирано од: Г. Бабић, Kraqeva crkva, 139. Го изразуваме нашето неслагање со аргументацијата на Г. Бабиќ со која еминентната авторка ја расчитува и објаснува сликата/моделот од Кралската црква во Студеница, cf. infra. 49 Cf. M. Medi}, Stari srpski priru~nici II, Beograd 2002, 584. согледби покажуваат дека оваа варијанта на моделот Богородица кон Христос во Раѓањето е во оптег во XII-XIII век на широка територија од Сицилија (сл. 9.б) до Јужен Балкан (сл. 9.в), а е преземена и од италијанските сликари кои создавале под византиско влијание (сл. 10.б). Одразот на оваа матрица го среќаваме и во XIV век (сл. 9.г). Според нашите видувања, во сите варијанти на овој модел е изразено позитивното, радосно чувствување на родилниот чин. Во доцновизантиската уметност, особено во времето на Палеолозите, обележено со високата култност на Богородица, се појавува варијантата во која родилката нежно го бакнува сина си (сл. 11). 50 Во науката е посветено (нај)големо внимание на анализата токму на оваа иконографска схема. Во постарата литература појавата на овој образец е протолкувана како западно влијание, 51 додека поновата научна мисла широко ја прифаќа тезата дека се работи за автентичен византиски модел којшто има престолнички источник сотворен во крајот на XIII век под влијание на поетските Богородичини теми вклучени во Божикните литургии. 52 Во 50 Познати се примерите од Протатон, Кралската црква во Студеница, Томиќевиот псалтир, како и поствизантискиот одраз на схемата, насликан на хиландарската икона, творба на Георгиј Митрофановиќ: G. Babi}, Quelques observations sur le cycle des Grandes Fêtes de l église de Pološko (Macédoine), CahArch XXII (1978), ; Eadem, Краљева црква, Cf. G. Millet, op. cit., ; С. Радојчић, Мајстори старог српског сликарства, Београд 1955, Cf. Г. Бабић, Kraqeva crkva,

12 Сл. 12 Раѓање Христово, Св. Никола tis Stegis, Какопетрија (Кипар), сред. на XIV век 53 Ibid., E.H. Gombrich, op. cit., 36-38, науката е исто така прифатено мислењето дека во овој образ на Раѓањето е досегнат мајчинскиот однос на Богородица кон Христос во кој таа со загрижен и тажен израз на лицета ја манифестира страдалната тага за предвестената неминовна загуба на сина си. 53 Наспроти изнесените ставови, ние сметаме дека се работи за варијанта на моделот Богородица кон Христос во кој мајчинството е изразено привидно и формално и е сведено на појавно ниво на поза. Во ниту еден од посочените примери, освен гестикулацијата/актот на целивање, нема други експресивни знаци/символи кои би ја поткрепиле посочената теза. Всушност, со речникот на психолозите - арт-аналитичари, овде станува збор за визуелизација на мајчинското чувство како симптом, а не како символ при што, поради безизразноста на актерите и формалноста на чинот, главната интерпретативна улога ја има набљудувачот и неговиод привид. 54 Третиот образец на Раѓањето на кој е претставено доењето на бебето Христос се среќава исклучително ретко на малубројни примери (сл. 12). 55 Сметаме дека овој модел претставува евокација на старите (коптски) доилки и реминисценција на доењето/млекото како евхаристичен чин. Сите анализи, вклучувајќи ја и онаа на Богородица-доилка во Раѓањето како алка во долгиот и сложен еволутивен процес, ја потенцираат не-случајноста на диспозицијата на сцената меѓу олтарските теми, (најчесто) сликана во подножјето на јужниот дел од сводот. Евхаристијата, имено, е иманентно вткаена во стожерната значност на Христовото раѓање преку Богородица/млекото/подојот. * * * Резимирајќи ги нашите анализи за византиската слика на Христовото раѓање од аспект(ите) на мајчинските пројави, ја сведуваме нејзината сликовност (само) на три модели во кои Богороди- 55 За примерот од Какопетрија на Кипар, заедно со интерпретативниот осврт на сцената, cf. A. Stylianou - J. A. Stylianou, The painted Churches of Cyprus, Nicosia 1997, 68-71, fig

13 ца е: афронтирана, конфронтирана и доилка на Христос. Најсуптилниот изобраз на мајчинството го согледуваме во т.н. афронтиран модел чијашто изразна поента е предвестувачка за Страсните собитија. 56 Анализите покажуваат дека овој модел има најстабилна иконографска структура додека, пак, конфронтираната поставеност на Богородица кон својот пород бележи најбројно варирање и не- гова основна карактеристика е афирмативноста/ поздравувањето на родилниот чин. Обединувачки именител на сите модели е контролираниот третман на мајчинството како воздражана изразност на тага или радост што е во согласност со хиератичноста на случката и со принципите на естетиката на возвишеното, неразделни од византиската уметност. 56 Книжевни текстови кои се предлошки за страсните аспекти на Богородица и нејзината врска со Страдањата, без вклучување на Раѓањето Христово, cf. кај: M. Vassilaki - N. Tsironis, Representations of the Virgin and Their Association with the Passion of Christ, in: Mother of God. Reperceptions of the Virgin in Byzantine Art, (edited by M. Vassilaki) Athens 2000,

14 Aneta SERAFIMOVA Pictorial Semiotics of Maternity in Byzantine Depictions of the Nativity -Phases and models of its development- Summary The analysis of motherhood as one aspect of the scene of the Nativity holds the least prominent place in the extensive Mariological research as part of Byzantine art studies. In applying the approach known as gesticulative semiotics, this text analyzes the complex discourse of the arms, body and face of the Holy Mother of God in the various iconographic models of the Nativity, where we identify three developmental phases in the treatment of this subject matter: (1) until the Council of Ephesus (431), (2) from the Council of Ephesus to the Council of Nicaea (787) and (3) from the Post-Iconoclastic to the Late Byzantine period. In the first phase, as the initial form, we record the depiction of the Nursing Holy Mother of God. In this pattern, the nursing/milk is an act of communion, the view that resulted from the then relevant Mariological texts (primarily those by the dogmatists St. Clement of Alexandria and St. Cyril of Alexandria), where the milk was perceived as a divine fluid with which the Logos was materialized through the Holy Mother of God. The iconography of this theme was standardized in the Post-Iconoclastic period (9 th to 10 th centuries) as a prevailing pattern where the Holy Mother of God turns her head away from the cradle with infant Jesus. Our analyses of the kinetic code of this pattern demonstrate that she experiences motherhood as grief due to her intuitive understanding that she will lose her child, which runs contrary to the scholarly claims concerning this model, according to which the Nativity is a religious image where the motherly/ human communication between the mother who has just given birth and her infant is eliminated (cf. RbK). The extolling of maternity in the Christmas Hymn and the iconography of the Holy Mother of God in the Crucifixion testify to our claim. Therefore we designate this model/stage as the Passion of the Nursing Holy Mother of God. The less often encountered varieties of the Nativity where the mother touches, caresses, kisses or nurses her infant son are highly specific due to the emphasis on the joyful emotion prompted by the act of childbearing. The common feature of all the models is the rendition of motherhood as an emotional symptom imbued by a restrained expressiveness which is in accordance with the hierarchical nature of the event and in compliance with the Byzantine aesthetics of the sublime. 276

М-р Јасмина Буневска ОСНОВИ НА ПАТНОТО ИНЖЕНЕРСТВО

М-р Јасмина Буневска ОСНОВИ НА ПАТНОТО ИНЖЕНЕРСТВО УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ТЕХНИЧКИ ФАКУЛТЕТ - БИТОЛА - Отсек за сообраќај и транспорт - ДОДИПЛОМСКИ СТУДИИ - ECTS М-р Јасмина Буневска ОСНОВИ НА ПАТНОТО ИНЖЕНЕРСТВО ПРИЛОГ ЗАДАЧИ ОД ОПРЕДЕЛУВАЊЕ

Διαβάστε περισσότερα

ЗАДАЧИ ЗА УВЕЖБУВАЊЕ НА ТЕМАТА ГЕОМЕТРИСКИ ТЕЛА 8 ОДД.

ЗАДАЧИ ЗА УВЕЖБУВАЊЕ НА ТЕМАТА ГЕОМЕТРИСКИ ТЕЛА 8 ОДД. ЗАДАЧИ ЗА УВЕЖБУВАЊЕ НА ТЕМАТА ГЕОМЕТРИСКИ ТЕЛА 8 ОДД. ВО ПРЕЗЕНТАЦИЈАТА ЌЕ ПРОСЛЕДИТЕ ЗАДАЧИ ЗА ПРЕСМЕТУВАЊЕ ПЛОШТИНА И ВОЛУМЕН НА ГЕОМЕТРИСКИТЕ ТЕЛА КОИ ГИ ИЗУЧУВАМЕ ВО ОСНОВНОТО ОБРАЗОВАНИЕ. СИТЕ ЗАДАЧИ

Διαβάστε περισσότερα

ИСПИТ ПО ПРЕДМЕТОТ ВИСОКОНАПОНСКИ МРЕЖИ И СИСТЕМИ (III година)

ИСПИТ ПО ПРЕДМЕТОТ ВИСОКОНАПОНСКИ МРЕЖИ И СИСТЕМИ (III година) Septemvri 7 g ИСПИТ ПО ПРЕДМЕТОТ ВИСОКОНАПОНСКИ МРЕЖИ И СИСТЕМИ (III година) Задача 1. На сликата е прикажан 4 kv преносен вод со должина L = 18 km кој поврзува ЕЕС со бесконечна моќност и една електрична

Διαβάστε περισσότερα

Анета СЕРАФИМОВА ПРОРОЧКИТЕ СЛОВА ВО МАНАСТИРСКАТА ЦРКВА СВЕТИ НИКОЛА ШИШЕВСКИ

Анета СЕРАФИМОВА ПРОРОЧКИТЕ СЛОВА ВО МАНАСТИРСКАТА ЦРКВА СВЕТИ НИКОЛА ШИШЕВСКИ УДК. 75.052 16 (497.7) Анета СЕРАФИМОВА ПРОРОЧКИТЕ СЛОВА ВО МАНАСТИРСКАТА ЦРКВА СВЕТИ НИКОЛА ШИШЕВСКИ Предмет на нашето истражување е идентификацијата на пророците насликани во наосот и нартексот на црквата

Διαβάστε περισσότερα

ЈАКОСТ НА МАТЕРИЈАЛИТЕ

ЈАКОСТ НА МАТЕРИЈАЛИТЕ диј е ИКА ски ч. 7 ч. Универзитет Св. Кирил и Методиј Универзитет Машински Св. факултет Кирил и Скопје Методиј во Скопје Машински факултет МОМ ТЕХНИЧКА МЕХАНИКА професор: доц. др Виктор Гаврилоски. ТОРЗИЈА

Διαβάστε περισσότερα

НАПРЕГАЊЕ ПРИ ЧИСТО СМОЛКНУВАЊЕ

НАПРЕГАЊЕ ПРИ ЧИСТО СМОЛКНУВАЊЕ Факултет: Градежен Предмет: ЈАКОСТ НА МАТЕРИЈАЛИТЕ НАПРЕГАЊЕ ПРИ ЧИСТО СМОЛКНУВАЊЕ Напрегање на смолкнување е интензитет на сила на единица површина, што дејствува тангенцијално на d. Со други зборови,

Διαβάστε περισσότερα

Предизвици во моделирање

Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање МОРА да постои компатибилност на јазлите од мрежата на КЕ на спојот на две површини Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање

Διαβάστε περισσότερα

ИНТЕРПРЕТАЦИЈА на NMR спектри. Асс. д-р Јасмина Петреска Станоева

ИНТЕРПРЕТАЦИЈА на NMR спектри. Асс. д-р Јасмина Петреска Станоева ИНТЕРПРЕТАЦИЈА на NMR спектри Асс. д-р Јасмина Петреска Станоева Нуклеарно магнетна резонанца Нуклеарно магнетна резонанца техника на молекулска спектроскопија дава информација за бројот и видот на атомите

Διαβάστε περισσότερα

а) Определување кружна фреквенција на слободни пригушени осцилации ωd ωn = ω б) Определување периода на слободни пригушени осцилации

а) Определување кружна фреквенција на слободни пригушени осцилации ωd ωn = ω б) Определување периода на слободни пригушени осцилации Динамика и стабилност на конструкции Задача 5.7 За дадената армирано бетонска конструкција од задачата 5. и пресметаните динамички карактеристики: кружна фреквенција и периода на слободните непригушени

Διαβάστε περισσότερα

37. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 основни училишта 18 мај VII одделение (решенија на задачите)

37. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 основни училишта 18 мај VII одделение (решенија на задачите) 37. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 03 основни училишта 8 мај 03 VII одделение (решенија на задачите) Задача. Во еден пакет хартија која вообичаено се користи за печатење, фотокопирање и сл. има N = 500

Διαβάστε περισσότερα

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април III година. (решенија на задачите)

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април III година. (решенија на задачите) 46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 3 април 3 III година (решенија на задачите) Задача. Хеликоптер спасува планинар во опасност, спуштајќи јаже со должина 5, и маса 8, kg до планинарот. Планинарот испраќа

Διαβάστε περισσότερα

Доц. д-р Наташа Ристовска

Доц. д-р Наташа Ристовска Доц. д-р Наташа Ристовска Класификација според структура на скелет Алифатични Циклични Ароматични Бензеноидни Хетероциклични (Повторете ги хетероцикличните соединенија на азот, петчлени и шестчлени прстени,

Διαβάστε περισσότερα

РЕФЕРАТ. Во средниот век епископската титула на св. Климент ја среќаваме во три основни варијанти:

РЕФЕРАТ. Во средниот век епископската титула на св. Климент ја среќаваме во три основни варијанти: 1 РЕФЕРАТ Во средниот век епископската титула на св. Климент ја среќаваме во три основни варијанти: епископ Велички - епископ Словенски - епископ на Бугарија / епископ бугарски Потеклото и значењето на

Διαβάστε περισσότερα

ТАРИФЕН СИСТЕМ ЗА ДИСТРИБУЦИЈА

ТАРИФЕН СИСТЕМ ЗА ДИСТРИБУЦИЈА ТАРИФЕН СИСТЕМ ЗА ДИСТРИБУЦИЈА Тарифен систем за ДС на ЕВН Македонија 2014 година (rke.org.mk) Надоместок за користење на дистрибутивниот систем плаќаат сите потрошувачи, корисници на дистрибутивниот сите

Διαβάστε περισσότερα

Османлиски социо-историски рефлексии: претстави на Турци во поствизантиското сликарство во Македонија

Османлиски социо-историски рефлексии: претстави на Турци во поствизантиското сликарство во Македонија УДК.7.033.2.035.1(497.7) Анета Серафимова Османлиски социо-историски рефлексии: претстави на Турци во поствизантиското сликарство во Македонија Фокус на нашиот научен интерес се исламските влијанија кои

Διαβάστε περισσότερα

ЕКЛИСИОЛОШКИОТ ЕТОС СПОРЕД СВЕТИ ЈОВАН ЗЛАТОУСТ КИРЕ ТРАЈАНОВ

ЕКЛИСИОЛОШКИОТ ЕТОС СПОРЕД СВЕТИ ЈОВАН ЗЛАТОУСТ КИРЕ ТРАЈАНОВ ЕКЛИСИОЛОШКИОТ ЕТОС СПОРЕД СВЕТИ ЈОВАН ЗЛАТОУСТ КИРЕ ТРАЈАНОВ Разгледувањето на тезата за еклисиолошко-онтолошката основаност на етичката мисла на свет Јован Златоуст ќе го започнеме со кажувањето на двајца

Διαβάστε περισσότερα

ВЕРОЈАТНОСТ И СТАТИСТИКА ВО СООБРАЌАЈОТ 3. СЛУЧАЈНИ ПРОМЕНЛИВИ

ВЕРОЈАТНОСТ И СТАТИСТИКА ВО СООБРАЌАЈОТ 3. СЛУЧАЈНИ ПРОМЕНЛИВИ Предавање. СЛУЧАЈНИ ПРОМЕНЛИВИ. Еднодимензионална случајна променлива При изведување на експеримент, случајниот настан може да има многу различни реализации. Ако ги знаеме можните реализации и ако ја знаеме

Διαβάστε περισσότερα

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА. Влажен воздух 3/22/2014

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА. Влажен воздух 3/22/2014 Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА Влажен воздух 1 1 Влажен воздух Влажен воздух смеша од сув воздух и водена пареа Водената пареа во влажниот воздух е претежно во прегреана состојба идеален гас.

Διαβάστε περισσότερα

Јехона СПАХИУ. Сликарството во НАОСОТ НА северниот параклис на

Јехона СПАХИУ. Сликарството во НАОСОТ НА северниот параклис на УДК. 7.04 15 (497.7) 75.052.035.1 15 (497.7) Јехона СПАХИУ Сликарството во НАОСОТ НА северниот параклис на Топличкиот манастир Предмет на интерес на овој труд е сликарската програма во наосот на северниот

Διαβάστε περισσότερα

Викторија ПОПОВСКА-КОРОБАР СЛИВНИЧКИОТ ЦИКЛУС НА БОГОРОДИЧИНИОТ АКАТИСТ

Викторија ПОПОВСКА-КОРОБАР СЛИВНИЧКИОТ ЦИКЛУС НА БОГОРОДИЧИНИОТ АКАТИСТ УДК. 7.04 16 (497.7) 75.052.035.1 16 (497.7) Викторија ПОПОВСКА-КОРОБАР СЛИВНИЧКИОТ ЦИКЛУС НА БОГОРОДИЧИНИОТ АКАТИСТ Иконографската анализа на циклусот на Акатистот на Богородица во нартексот (1611/12)

Διαβάστε περισσότερα

Ракавици и сандали. Владимир Стојановски-Дерлиев

Ракавици и сандали. Владимир Стојановски-Дерлиев Ракавици и сандали Владимир Стојановски-Дерлиев Сл. 30 Златна ракавица,, лок. Горна Порта-Охридска крепост, гроб 132, почеток на V век пред Христа Техниката во која се изработувани и овие предмети исто

Διαβάστε περισσότερα

ЕДНИОТ И МНОГУТЕ НИЗ ЕКЛИСИОЛОШКИ АСПЕКТ

ЕДНИОТ И МНОГУТЕ НИЗ ЕКЛИСИОЛОШКИ АСПЕКТ ЕДНИОТ И МНОГУТЕ НИЗ ЕКЛИСИОЛОШКИ АСПЕКТ (ЛИЧНОСТА НА ЕПИСКОПОТ ВО ЦРКВАТА) ВОВЕД Човековата слобода не е апсолутна. Човекот, според сè е детерминирано битие. Самиот факт на неговата створеност ја условува

Διαβάστε περισσότερα

СТЕРЕОТИПИЗИРАНИ ПРЕТСТАВИ ЗА ЖЕНАТА ВО МАКЕДОНСКОТО ФРАЗЕОЛОШКО ТВОРЕШТВО

СТЕРЕОТИПИЗИРАНИ ПРЕТСТАВИ ЗА ЖЕНАТА ВО МАКЕДОНСКОТО ФРАЗЕОЛОШКО ТВОРЕШТВО оригинален научен труд УДК 316.647.8:811.163.3 373.7 СТЕРЕОТИПИЗИРАНИ ПРЕТСТАВИ ЗА ЖЕНАТА ВО МАКЕДОНСКОТО ФРАЗЕОЛОШКО ТВОРЕШТВО Јоана Хаџи-Лега Христоска Филолошки факултет Блаже Конески Универзитет Св.

Διαβάστε περισσότερα

Анета СЕРАФИМОВА СВЕТИ НИКОЛА ВО ШИШЕВСКИОТ МАНАСТИР: КАДРИРАЊЕ НА ЖИВОТОПИСОТ. ПАТРИМОНИУМ.МК, година 9, бroj 14 / 2016

Анета СЕРАФИМОВА СВЕТИ НИКОЛА ВО ШИШЕВСКИОТ МАНАСТИР: КАДРИРАЊЕ НА ЖИВОТОПИСОТ. ПАТРИМОНИУМ.МК, година 9, бroj 14 / 2016 ПАТРИМОНИУМ.МК, година 9, бroj 14 / 2016 УДК: 75.033.2(497.711) Анета СЕРАФИМОВА СВЕТИ НИКОЛА ВО ШИШЕВСКИОТ МАНАСТИР: КАДРИРАЊЕ НА ЖИВОТОПИСОТ Клучни зборови: Св. Никола, житијен циклус, живот и чудодејанија,

Διαβάστε περισσότερα

Јехона Спахиу ПРАЗНИЧНИТЕ СЦЕНИ ВО ТОПЛИЧКИОТ МАНАСТИР

Јехона Спахиу ПРАЗНИЧНИТЕ СЦЕНИ ВО ТОПЛИЧКИОТ МАНАСТИР УДК. 75.052.035.1(497.7) 15 Јехона Спахиу ПРАЗНИЧНИТЕ СЦЕНИ ВО ТОПЛИЧКИОТ МАНАСТИР Во овој текст се обработени сцените од празничниот циклус во црквата Св. Никола Топлички, насликани во 1536/37 година.

Διαβάστε περισσότερα

ЗНАЧЕЊЕТО НА ИКОНОСТАСОТ ВО РАЗВОЈОТ НА КОНЦЕПТОТ НА ЗАПАДНИОТ ТЕАТАР Театарот како храм на уметноста

ЗНАЧЕЊЕТО НА ИКОНОСТАСОТ ВО РАЗВОЈОТ НА КОНЦЕПТОТ НА ЗАПАДНИОТ ТЕАТАР Театарот како храм на уметноста Доц. Др. Љупчо Јованов Универзитет Американ Колеџ Скопје, Факултет за Архитектура и дизајн ЗНАЧЕЊЕТО НА ИКОНОСТАСОТ ВО РАЗВОЈОТ НА КОНЦЕПТОТ НА ЗАПАДНИОТ ТЕАТАР Театарот како храм на уметноста Се вели

Διαβάστε περισσότερα

Aнтичките предци на Христа во кучевишката Лоза Есеева

Aнтичките предци на Христа во кучевишката Лоза Есеева Aнтичките предци на Христа во кучевишката Лоза Есеева Анета Серафимова Институт за историја на уметноста и археологија Филозофски факултет Универзитет Св. Кирил и Методиј Скопје anetas@fzf.ukim.edu.mk

Διαβάστε περισσότερα

Тетовско - гостиварска епархиjа Година 4 Броj 7 февруари 2017 ЗА ИКОНАТА НА СРЕТЕНИЕ ГОСПОДОВО

Тетовско - гостиварска епархиjа Година 4 Броj 7 февруари 2017 ЗА ИКОНАТА НА СРЕТЕНИЕ ГОСПОДОВО Тетовско - гостиварска епархиjа Година 4 Броj 7 февруари 2017 ЗА ИКОНАТА НА СРЕТЕНИЕ ГОСПОДОВО 2 SECTION ИЗВАДОЦИ NAME ОД СЛОВО ЗА ПРАЗНИЦИТЕ Кирил Пејчиновиќ...Aмa aко речете, како едни сиромаси слепи

Διαβάστε περισσότερα

Горан Санев. еден коринтски арибалос од скопје

Горан Санев. еден коринтски арибалос од скопје УДК: 904-033.6(497.711) -06 Горан Санев еден коринтски арибалос од скопје Клучни зборови: коринтски арибалос, архајски период, црнофигурално вазно сликарство, Повардарје, Скопје, Халкидики Во текот на

Διαβάστε περισσότερα

σ d γ σ M γ L = ЈАКОСТ 1 x A 4М21ОМ02 АКСИЈАЛНИ НАПРЕГАЊА (дел 2) 2.6. СОПСТВЕНА ТЕЖИНА КАКО АКСИЈАЛНА СИЛА Напонска состојаба

σ d γ σ M γ L = ЈАКОСТ 1 x A 4М21ОМ02 АКСИЈАЛНИ НАПРЕГАЊА (дел 2) 2.6. СОПСТВЕНА ТЕЖИНА КАКО АКСИЈАЛНА СИЛА Напонска состојаба 4МОМ0 ЈАКОСТ АКСИЈАЛНИ НАПРЕГАЊА (дел ) наставник:.6. СОПСТВЕНА ТЕЖИНА КАКО АКСИЈАЛНА СИЛА Напонска состојаба γ 0 ( специфична тежина) 0 ak() G γ G ΣX0 ak() G γ ak ( ) γ Аксијалната сила и напонот, по

Διαβάστε περισσότερα

Почетоците на европската античка етимологија (со осврт на македонската)

Почетоците на европската античка етимологија (со осврт на македонската) УДК. 81'373.6 811.163.3'376.6 Александра Гецовска Почетоците на европската античка етимологија (со осврт на македонската) Клучни зборови: античка етимологија, дијахронија, македонска етимологија. Апстракт:

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλα Εργασίας. Работни Листови. Εκπαιδευτικό Υλικό

Φύλλα Εργασίας. Работни Листови. Εκπαιδευτικό Υλικό Εκπαιδευτικό Υλικό Φύλλα Εργασίας Работни Листови Έργο: «Διασυνοριακή συνεργασία και ανταλλαγή τεχνογνωσίας για τη χρήση της εκπαιδευτικής τεχνολογίας στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» Проект: «Ποгранична

Διαβάστε περισσότερα

Бесмртноста на душата кај Платон (II)

Бесмртноста на душата кај Платон (II) Бесмртноста на душата кај Платон (II) Стефан Пановски Студент на институтот за класични студии noxdiaboli@yahoo.com 1. За деловите на душата За да зборуваме за бесмртноста на душата, најнапред мора да

Διαβάστε περισσότερα

СТАНДАРДНИ НИСКОНАПОНСКИ СИСТЕМИ

СТАНДАРДНИ НИСКОНАПОНСКИ СИСТЕМИ НН трифазни мрежи се изведуваат со три или четири спроводника мрежите со четири спроводника можат да преминат во мрежи со пет спроводника, но со оглед што тоа во пракса се прави во објектите (кај потрошувачите),

Διαβάστε περισσότερα

Од точката С повлечени се тангенти кон кружницата. Одреди ја големината на AOB=?

Од точката С повлечени се тангенти кон кружницата. Одреди ја големината на AOB=? Задачи за вежби тест плоштина на многуаголник 8 одд На што е еднаков збирот на внатрешните агли кај n-аголник? 1. Одреди ја плоштината на паралелограмот, според податоците дадени на цртежот 2. 3. 4. P=?

Διαβάστε περισσότερα

НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА NATIONAL BANK OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA

НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА NATIONAL BANK OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА NATIONAL BANK OF THE REPUBLIC OF MACEDONIA Издавач: НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА www.nbrm.gov.mk За издавачот: Петар Гошев, гувернер на НБРМ Уредник: Катерина

Διαβάστε περισσότερα

Остава на монети од археолошкиот локалитет Баргала II (каталог)

Остава на монети од археолошкиот локалитет Баргала II (каталог) Остава на монети од археолошкиот локалитет Баргала II (каталог) Билјана Јовановска Републички завод за заштита на спомениците на културата - Скопје Трајче Нацев Завод за заштита на спомениците на културата

Διαβάστε περισσότερα

Етички став спрема болно дете од анемија Г.Панова,Г.Шуманов,С.Јовевска,С.Газепов,Б.Панова Факултет за Медицински науки,,универзитет Гоце Делчев Штип

Етички став спрема болно дете од анемија Г.Панова,Г.Шуманов,С.Јовевска,С.Газепов,Б.Панова Факултет за Медицински науки,,универзитет Гоце Делчев Штип Етички став спрема болно дете од анемија Г.Панова,Г.Шуманов,С.Јовевска,С.Газепов,Б.Панова Факултет за Медицински науки,,универзитет Гоце Делчев Штип Апстракт Вовед:Болести на крвта можат да настанат кога

Διαβάστε περισσότερα

ВО ОВОЈ БРОЈ: MAKEDONIKA. Izdava. MAKEDONIKA litera

ВО ОВОЈ БРОЈ: MAKEDONIKA. Izdava. MAKEDONIKA litera MAKEDONIKA Год. V, бр. 13, ноември 2015 ISSN 1857-7539 UDK 82; 930.85 Izdava MAKEDONIKA litera DOOEL Skopje Za izdava~ot Nove Cvetanoski Redakcija Goran Kalo era (Hrvatska) Miroslav Kouba (^e{ka) Neven

Διαβάστε περισσότερα

ШЕМИ ЗА РАСПОРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТИТЕ БРОЕВИ

ШЕМИ ЗА РАСПОРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТИТЕ БРОЕВИ МАТЕМАТИЧКИ ОМНИБУС, (07), 9 9 ШЕМИ ЗА РАСПОРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТИТЕ БРОЕВИ Весна Целакоска-Јорданова Секој природен број поголем од што е делив самo со и сам со себе се вика прост број. Запишани во низа,

Διαβάστε περισσότερα

Кон нов Свет и Голем Собор

Кон нов Свет и Голем Собор Кон нов Свет и Голем Собор 1. Католичноста на локалната заедница и католичноста на Црквата во вселената Црквата се пројавува во тајните. 1 Во ништо друго Црквата не се пројавува појасно отколку во тајните.

Διαβάστε περισσότερα

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април II година (решенија на задачите)

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април II година (решенија на задачите) 46 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 03 0 април 03 година (решенија на задачите Задача Tочкаст полнеж е поставен во темето на правиот агол на правоаголен триаголник како што е прикажано на слика Јачината

Διαβάστε περισσότερα

Снешка Лакалиска Музеј на град Скопје. Предание за Чесното дрво на поклоничките икони ерусалими во Македонија, XIX век

Снешка Лакалиска Музеј на град Скопје. Предание за Чесното дрво на поклоничките икони ерусалими во Македонија, XIX век УДК. 7.04 18 (497.7) Снешка Лакалиска Музеј на град Скопје Предание за Чесното дрво на поклоничките икони ерусалими во Македонија, XIX век (Клучни зборови: поклонички икони, ерусалими, цркви, манастири,

Διαβάστε περισσότερα

Дарко НИКОЛОВСКИ ЦАРСКИ ДВЕРИ ОД ЦРКВАТА СВ. НИКОЛА ВО СЕЛО ЧЕЛОПЕК

Дарко НИКОЛОВСКИ ЦАРСКИ ДВЕРИ ОД ЦРКВАТА СВ. НИКОЛА ВО СЕЛО ЧЕЛОПЕК УДК. 745.51(497.7) Дарко НИКОЛОВСКИ ЦАРСКИ ДВЕРИ ОД ЦРКВАТА СВ. НИКОЛА ВО СЕЛО ЧЕЛОПЕК Царските двери (јужното крило) од црквата Св. Никола во селото Челопек, кај Тетово, и покрај големите оштетувања,

Διαβάστε περισσότερα

Петрула Костовска. Фигурите на монасите во. Св. Архангел Михаил, Варош: Прилог кон нивната. идентификација

Петрула Костовска. Фигурите на монасите во. Св. Архангел Михаил, Варош: Прилог кон нивната. идентификација УДК. 75.052.033.2(497.7) Петрула Костовска Фигурите на монасите во Св. Архангел Михаил, Варош: Прилог кон нивната идентификација Најдолната зона на западниот травеј на манастирската црква Св. Архангел

Διαβάστε περισσότερα

НУМЕРИЧКО МОДЕЛИРАЊЕ НА ГАЛАКСИИ

НУМЕРИЧКО МОДЕЛИРАЊЕ НА ГАЛАКСИИ Школа млади физичари 39, (2014) p. 1-12 НУМЕРИЧКО МОДЕЛИРАЊЕ НА ГАЛАКСИИ Наце Стојанов 1. ВОВЕД Kомпјутерските симулации, гледано воопштено, се прават заради разбирањете на својствата на објектите или

Διαβάστε περισσότερα

Aлександра НИКОЛОСКА ГЕНЕЗА, РАЗВОЈ И РАСПРОСТРАНЕТОСТ НА ИКОНОГРАФСКИОТ МОТИВ КИБЕЛА ВО НАИСК

Aлександра НИКОЛОСКА ГЕНЕЗА, РАЗВОЈ И РАСПРОСТРАНЕТОСТ НА ИКОНОГРАФСКИОТ МОТИВ КИБЕЛА ВО НАИСК УДК. 7.045(497.715) Aлександра НИКОЛОСКА ГЕНЕЗА, РАЗВОЈ И РАСПРОСТРАНЕТОСТ НА ИКОНОГРАФСКИОТ МОТИВ КИБЕЛА ВО НАИСК Сл. 1. Двоен наиск, Марвинци (Фотографија, Археолошки музеј Белград) Иконографијата на

Διαβάστε περισσότερα

Дејан ЃОРЃИЕВСКИ ИДЕНТИФИКАЦИЈА НА СВЕТИТЕ ВОИНИ ВО МАНАСТИРОТ МАТЕЈЧЕ

Дејан ЃОРЃИЕВСКИ ИДЕНТИФИКАЦИЈА НА СВЕТИТЕ ВОИНИ ВО МАНАСТИРОТ МАТЕЈЧЕ УДК. 75.052.033.2(497.7) 13 Дејан ЃОРЃИЕВСКИ ИДЕНТИФИКАЦИЈА НА СВЕТИТЕ ВОИНИ ВО МАНАСТИРОТ МАТЕЈЧЕ Во наосот и нартексот на црквата св. Богородица во Матејче се насликани тринаесет свети воини. Дел од

Διαβάστε περισσότερα

ПОДОБРУВАЊЕ НА КАРАКТЕРИСТИКИТЕ НА ИСПИТНА СТАНИЦА ЗА ТЕСТИРАЊЕ НА ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОРИ

ПОДОБРУВАЊЕ НА КАРАКТЕРИСТИКИТЕ НА ИСПИТНА СТАНИЦА ЗА ТЕСТИРАЊЕ НА ЕНЕРГЕТСКИ ТРАНСФОРМАТОРИ 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 22 24 септември Љубомир Николоски Крсте Најденкоски Михаил Дигаловски Факултет за електротехника и информациски технологии, Скопје Зоран Трипуноски Раде Кончар - Скопје ПОДОБРУВАЊЕ

Διαβάστε περισσότερα

Регулација на фреквенција и активни моќности во ЕЕС

Регулација на фреквенција и активни моќности во ЕЕС 8 Регулација на фреквенција и активни моќности во ЕЕС 8.1. Паралелна работа на синхроните генератори Современите електроенергетски системи го напојуваат голем број на синхрони генератори кои работат паралелно.

Διαβάστε περισσότερα

ФИЛАРХ, ПОЛИБИЈ И РАЗВОЈОТ НА ХЕЛЕНИСТИЧКАТА ИСТОРИОГРАФИЈА ВО III ВЕК ПР. Н. Е. *

ФИЛАРХ, ПОЛИБИЈ И РАЗВОЈОТ НА ХЕЛЕНИСТИЧКАТА ИСТОРИОГРАФИЈА ВО III ВЕК ПР. Н. Е. * оригинален научен труд УДК: 303.446.4(495) ФИЛАРХ, ПОЛИБИЈ И РАЗВОЈОТ НА ХЕЛЕНИСТИЧКАТА ИСТОРИОГРАФИЈА ВО III ВЕК ПР. Н. Е. * Стефан Пановски Институт за национална историја, Скопје, Македонија Keywords:

Διαβάστε περισσότερα

4.3 Мерен претворувач и мерен сигнал.

4.3 Мерен претворувач и мерен сигнал. 4.3 Мерен претворувач и мерен сигнал. 1 2 Претворањето на процесната величина во мерен сигнал се изведува со помош на мерен претворувач. Може да се каже дека улогата на претворувачот е претворање на енергијата

Διαβάστε περισσότερα

ПРЕЛИМИНАРНИ КОНЗЕРВАТОРСКИ ИСТРАЖУВАЊА НА ЦРКВАТА СВ. ЃОРЃИ ВО С. ЦРКВИНО, ВЕЛЕШКО

ПРЕЛИМИНАРНИ КОНЗЕРВАТОРСКИ ИСТРАЖУВАЊА НА ЦРКВАТА СВ. ЃОРЃИ ВО С. ЦРКВИНО, ВЕЛЕШКО Ni{ i Vizantija XIV 465 Дарко Николовски ПРЕЛИМИНАРНИ КОНЗЕРВАТОРСКИ ИСТРАЖУВАЊА НА ЦРКВАТА СВ. ЃОРЃИ ВО С. ЦРКВИНО, ВЕЛЕШКО Селото Црквино се наоѓа во југозападниот дел на територијата на Општина Велес,

Διαβάστε περισσότερα

Стефан Пановски Војислав Саракински. По трагите на една епифанија Мотивот на Пан и политичката пропаганда на Антигон Гоната

Стефан Пановски Војислав Саракински. По трагите на една епифанија Мотивот на Пан и политичката пропаганда на Антигон Гоната УДК.94 (381):32.019.5 Стефан Пановски Војислав Саракински По трагите на една епифанија Мотивот на Пан и политичката пропаганда на Антигон Гоната Апстракт: Иако веродостојноста на легендата за епифанијата

Διαβάστε περισσότερα

игумен Давид (Нинов)

игумен Давид (Нинов) игумен Давид (Нинов) МЕДИУМИТЕ И НИВНАТА (НЕ)ОДГОВОРНОСТ ВО Р. МАКЕДОНИЈА (краток приказ за медиумите и замешателствата коишто ги предизвикуваат во спрега со расколничкиот синод на МПЦ contra канонскиот

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Φιλίππου Άντρη Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Дејан ЃОРЃИЕВСКИ ПРИЛОГ КОН ПРОУЧУВАЊАТА НА КУЛТОТ НА СВЕТИТЕ ПЕТОЗАРНИЦИ И ИДЕЈНАТА ПРОГРАМА ВО СЕВЕРНАТА КУПОЛА НА МАНАСТИРОТ ТРЕСКАВЕЦ

Дејан ЃОРЃИЕВСКИ ПРИЛОГ КОН ПРОУЧУВАЊАТА НА КУЛТОТ НА СВЕТИТЕ ПЕТОЗАРНИЦИ И ИДЕЈНАТА ПРОГРАМА ВО СЕВЕРНАТА КУПОЛА НА МАНАСТИРОТ ТРЕСКАВЕЦ УДК. 7.04:75.052(497.7) Дејан ЃОРЃИЕВСКИ ПРИЛОГ КОН ПРОУЧУВАЊАТА НА КУЛТОТ НА СВЕТИТЕ ПЕТОЗАРНИЦИ И ИДЕЈНАТА ПРОГРАМА ВО СЕВЕРНАТА КУПОЛА НА МАНАСТИРОТ ТРЕСКАВЕЦ Клучни зборови: св. Петозарници, св. Евстратиј,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία "Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΣΤΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ" Ειρήνη Σωτηρίου Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινά Σύμμεικτα. Τομ. 14, 2001

Βυζαντινά Σύμμεικτα. Τομ. 14, 2001 Βυζαντινά Σύμμεικτα Τομ. 14, 2001 Αναζητώντας την εικόνα του Ελκομένου της Μονεμβασίας. Το χαμένο παλλάδιο της πόλης και η επίδρασή του στα υστεροβυζαντινά μνημεία του νότιου ελλαδικού χώρου ΦΩΣΚΟΛΟΥ Βασιλική

Διαβάστε περισσότερα

Анализа на триаголници: Упатство за наставникот

Анализа на триаголници: Упатство за наставникот Анализа на триаголници: Упатство за наставникот Цел:. Што мислиш? Колку многу триаголници со основа a=4см и висина h=3см можеш да нацрташ? Линк да Видиш и Направиш Mathcast за Што мислиш? Нацртај точка

Διαβάστε περισσότερα

МЕТОДИ ЗА ДИГИТАЛНО ДИРЕКТНО ФАЗНО УПРАВУВАЊЕ НА СЕРИСКИ РЕЗОНАНТНИ ЕНЕРГЕТСКИ КОНВЕРТОРИ

МЕТОДИ ЗА ДИГИТАЛНО ДИРЕКТНО ФАЗНО УПРАВУВАЊЕ НА СЕРИСКИ РЕЗОНАНТНИ ЕНЕРГЕТСКИ КОНВЕРТОРИ 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 22 24 септември Љупчо Караџинов Факултет за електротехника и информациски технологии, Универзитет Светите Кирил и Методиј Скопје Гоце Стефанов Факултет за електротехника Радовиш,Универзитет

Διαβάστε περισσότερα

Дарко Николовски ДЕЛА ОД ПРИВАТНИ КОЛЕКЦИИ ВО Р. МАКЕДОНИЈА

Дарко Николовски ДЕЛА ОД ПРИВАТНИ КОЛЕКЦИИ ВО Р. МАКЕДОНИЈА УДК. 75.052.035.1(497.7) Дарко Николовски ДЕЛА ОД ПРИВАТНИ КОЛЕКЦИИ ВО Р. МАКЕДОНИЈА 1. Иконата на Св. Никола потекнува од охридскиот културен круг од средината на XVI век и е дело на работилница која

Διαβάστε περισσότερα

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 II година (решенија на задачите)

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 II година (решенија на задачите) 45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 1 II година (решенија на задачите) 1 Координатите на два точкасти полнежи q 1 = + 3 µ C и q = 4µ C, поставени во xy рамнината се: x 1 = 3, 5cm; y 1 =, 5cm и x = cm; y

Διαβάστε περισσότερα

МОДЕЛИРАЊЕ СО СТРУКТУРНИ РАВЕНКИ И ПРИМЕНА

МОДЕЛИРАЊЕ СО СТРУКТУРНИ РАВЕНКИ И ПРИМЕНА УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИКА ПРИМЕНЕТА МАТЕМАТИКА Штип ВАСИЛКА ВИТАНОВА МОДЕЛИРАЊЕ СО СТРУКТУРНИ РАВЕНКИ И ПРИМЕНА МАГИСТЕРСКИ ТРУД Штип, 14 UNIVERSITY "GOCE DELCEV" - STIP FACULTY

Διαβάστε περισσότερα

1.2. Сличност троуглова

1.2. Сличност троуглова математик за VIII разред основне школе.2. Сличност троуглова Учили смо и дефиницију подударности два троугла, као и четири правила (теореме) о подударности троуглова. На сличан начин наводимо (без доказа)

Διαβάστε περισσότερα

NIZ PREMINOT NA TRADICIЈATA

NIZ PREMINOT NA TRADICIЈATA ILIЈA VELEV NIZ PREMINOT NA TRADICIЈATA (KNI@EVNO-ISTORISKI POGLEDI) ДИЈАЛОГ Скопје 2006 Континуитетот на македонскиот книжевно-историски развој...3 Култот на Петнаесетте тивериополски (струмички) свештеномаченици

Διαβάστε περισσότερα

АНАЛИТИЧКИ МЕТОД ЗА ПРЕСМЕТКА НА ДОВЕРЛИВОСТA НА ДИСТРИБУТИВНИTE СИСТЕМИ

АНАЛИТИЧКИ МЕТОД ЗА ПРЕСМЕТКА НА ДОВЕРЛИВОСТA НА ДИСТРИБУТИВНИTE СИСТЕМИ ЧЕТВРТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 6 9 септември 004 д-р Ристо Ачковски, дипл ел инж Електротехнички факултет, Скопје Сашо Салтировски, дипл ел инж АД Електростопанство на Македонија, Скопје АНАЛИТИЧКИ МЕТОД ЗА

Διαβάστε περισσότερα

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 III година (решенија на задачите)

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 III година (решенија на задачите) 45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА III година (решенија на задачите Рамнострана стаклена призма чиј агол при врвот е = 6 поставена е во положба на минимална девијација за жолтата светлина Светлината паѓа

Διαβάστε περισσότερα

Елисавета Сарџоска 1 Виолета Арнаудова Институт за психологија, Филозофски факултет, Универзитет Св. Кирил и Методиј Скопје

Елисавета Сарџоска 1 Виолета Арнаудова Институт за психологија, Филозофски факултет, Универзитет Св. Кирил и Методиј Скопје Психологија: наука и практика, Vol I (1), 2015 УДК: 159.947.5-057.1:061.2 Изворен научен труд OРГАНИЗАЦИСКА КУЛТУРА И МОТИВАЦИЈА ЗА РАБОТА ВО ГРАЃАНСКИОТ СЕКТОР НА ВРАБОТЕНИ СО РАКОВОДНА И СО НЕРАКОВОДНА

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΜΕΣΡΙΚΗ ΣΕΚΜΗΡΙΩΗ ΣΟΤ ΙΕΡΟΤ ΝΑΟΤ ΣΟΤ ΣΙΜΙΟΤ ΣΑΤΡΟΤ ΣΟ ΠΕΛΕΝΔΡΙ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΤΣΟΜΑΣΟΠΟΙΗΜΕΝΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΩΣΟΓΡΑΜΜΕΣΡΙΑ

ΓΕΩΜΕΣΡΙΚΗ ΣΕΚΜΗΡΙΩΗ ΣΟΤ ΙΕΡΟΤ ΝΑΟΤ ΣΟΤ ΣΙΜΙΟΤ ΣΑΤΡΟΤ ΣΟ ΠΕΛΕΝΔΡΙ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΤΣΟΜΑΣΟΠΟΙΗΜΕΝΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΩΣΟΓΡΑΜΜΕΣΡΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΣΟΒΙΟ ΠΟΛΤΣΕΧΝΕΙΟ ΣΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ-ΣΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΟΜΕΑ ΣΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΦΩΣΟΓΡΑΜΜΕΣΡΙΑ ΓΕΩΜΕΣΡΙΚΗ ΣΕΚΜΗΡΙΩΗ ΣΟΤ ΙΕΡΟΤ ΝΑΟΤ ΣΟΤ ΣΙΜΙΟΤ ΣΑΤΡΟΤ ΣΟ ΠΕΛΕΝΔΡΙ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΤΣΟΜΑΣΟΠΟΙΗΜΕΝΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

t r i n c LIBER LEGIS СТАР КОМЕНТАР H A T H A Y O G A МАНТРА ЈОГА ТЕЛЕМИТСКА ВЕРЗИЈА НА МАЛИОТ РИТУАЛ НА ПЕНТАГРАМ ;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;;

t r i n c LIBER LEGIS СТАР КОМЕНТАР H A T H A Y O G A МАНТРА ЈОГА ТЕЛЕМИТСКА ВЕРЗИЈА НА МАЛИОТ РИТУАЛ НА ПЕНТАГРАМ ;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;; ;;;;;;;;;;;;;;;;; \ M. M. M. Deus Homo t r i n c ;;;;;;;;;;;;;;;;; Est 6 in W Anno Legis IV XXI ТРИНУ ОАЗА Битола, Октомври, 2013 e.v. Број 20 LIBER LEGIS СТАР КОМЕНТАР Прави што ти е волја и тоа нека

Διαβάστε περισσότερα

70 ГОДИНИ ИНСТИТУТ ЗА ИСТОРИЈА 70 ГОДИНИ МАКЕДОНСКА ИСТОРИОГРАФИЈА

70 ГОДИНИ ИНСТИТУТ ЗА ИСТОРИЈА 70 ГОДИНИ МАКЕДОНСКА ИСТОРИОГРАФИЈА Универзитет Св. Кирил и Методиј Скопје Филозофски факултет Институт за историја 70 ГОДИНИ ИНСТИТУТ ЗА ИСТОРИЈА 70 ГОДИНИ МАКЕДОНСКА ИСТОРИОГРАФИЈА ЗБОРНИК НА ТРУДОВИ ОД МЕЃУНАРОДНАТА КОНФЕРЕНЦИЈА ОДРЖАНА

Διαβάστε περισσότερα

Jesse Maassen and Mark Lundstrom Purdue University November 25, 2013

Jesse Maassen and Mark Lundstrom Purdue University November 25, 2013 Notes on Average Scattering imes and Hall Factors Jesse Maassen and Mar Lundstrom Purdue University November 5, 13 I. Introduction 1 II. Solution of the BE 1 III. Exercises: Woring out average scattering

Διαβάστε περισσότερα

ВИСТИНСКА ТРОЈА НЕМАЛО

ВИСТИНСКА ТРОЈА НЕМАЛО 1 Д-р Ристо Ивановски ВИСТИНСКА ТРОЈА НЕМАЛО Битола, Р.Македонија 2017 година 2 Д-р Ристо Ивановски, ВИСТИНСКА ТРОЈА НЕМАЛО ИВАНОВСКИ, Ристо Вистинска Троја немало / Ристо Ивановски. - Битола : Ивановски

Διαβάστε περισσότερα

Емпириска анализа на загатката на Фелдштајн и Хориока во транзициски земји, со осврт на Македонија

Емпириска анализа на загатката на Фелдштајн и Хориока во транзициски земји, со осврт на Македонија Факултет за Деловна Економија и Организациони Науки Магистерски труд Емпириска анализа на загатката на Фелдштајн и Хориока во транзициски земји, со осврт на Македонија Кандидат: Деспина Петреска Ментор:

Διαβάστε περισσότερα

Снежана ФИЛИПОВА. Ранохристијанските културни центри во Република Македонија долж Via Egnatia

Снежана ФИЛИПОВА. Ранохристијанските културни центри во Република Македонија долж Via Egnatia УДК. 930.85.033.1(497.7) Снежана ФИЛИПОВА Ранохристијанските културни центри во Република Македонија долж Via Egnatia Римската провинција Македонија имала посебно место за Римската Империја како нејзина

Διαβάστε περισσότερα

WEEK 21. The Feast of Firstfruits, the Feast of Pentecost, and the Feast of Tabernacles OUTLINE DAY 1

WEEK 21. The Feast of Firstfruits, the Feast of Pentecost, and the Feast of Tabernacles OUTLINE DAY 1 WEEK 21 The Feast of Firstfruits, the Feast of Pentecost, and the Feast of Tabernacles OUTLINE DAY 1 I. The Feast of Firstfruits signifies the resurrected Christ as the firstfruits for our enjoyment as

Διαβάστε περισσότερα

ПРЕОДНИ ПРОЦЕСИ ПРИ ВКЛУЧУВАЊЕ НА КОНДЕНЗАТОРСКИТЕ БАТЕРИИ КАЈ ЕЛЕКТРОЛАЧНАТА ПЕЧКА

ПРЕОДНИ ПРОЦЕСИ ПРИ ВКЛУЧУВАЊЕ НА КОНДЕНЗАТОРСКИТЕ БАТЕРИИ КАЈ ЕЛЕКТРОЛАЧНАТА ПЕЧКА 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4 септември Бранко Наџински Илија Хаџидаовски Макстил АД ПРЕОДНИ ПРОЦЕСИ ПРИ ВКЛУЧУВАЊЕ НА КОНДЕНЗАТОРСКИТЕ БАТЕРИИ КАЈ ЕЛЕКТРОЛАЧНАТА ПЕЧКА КУСА СОДРЖИНА Во овој труд е разгледан

Διαβάστε περισσότερα

ФРАКТАЛИ: ДЕФИНИЦИЈА, КОНСТРУКЦИЈА, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА. Елена Хаџиева 1 Јован Петкоски 2 1. ВОВЕД

ФРАКТАЛИ: ДЕФИНИЦИЈА, КОНСТРУКЦИЈА, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА. Елена Хаџиева 1 Јован Петкоски 2 1. ВОВЕД МАТЕМАТИЧКИ ОМНИБУС, 3 (2018), 21 41 http://im-pmf.weebly.com/matematicki-omnibus-kniga-3.html ФРАКТАЛИ: ДЕФИНИЦИЈА, КОНСТРУКЦИЈА, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА Елена Хаџиева 1 Јован Петкоски 2 1. ВОВЕД Една од воведните

Διαβάστε περισσότερα

56. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 Скопје, 11 мај I година (решенија на задачите)

56. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 Скопје, 11 мај I година (решенија на задачите) 56. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 03 Скопје, мај 03 I година (решенија на задачите) Задача. Експресен воз го поминал растојанието помеѓу две соседни станици, кое изнесува, 5 km, за време од 5 min. Во

Διαβάστε περισσότερα

Универзитет Гоце Делчев - Штип ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. Менаџмент, бизнис, администрација- МБА ШТИП БОБАН ТРАЈКОВСКИ

Универзитет Гоце Делчев - Штип ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. Менаџмент, бизнис, администрација- МБА ШТИП БОБАН ТРАЈКОВСКИ Универзитет Гоце Делчев - Штип ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ Менаџмент, бизнис, администрација- МБА ШТИП БОБАН ТРАЈКОВСКИ ПРИМЕНА НА МИС ВО ЛОГИСТИКАТА СО ПОСЕБЕН ОСВРТ НА КОМПАНИЈАТА,,КБР СЕРВИСИ" МАГИСТЕРСКИ ТРУД

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) Αλέξης Δημήτρη Α.Φ.Τ: 20085675385 Λεμεσός

Διαβάστε περισσότερα

Мирјана М. Машниќ. Ѕидното сликарство од Карпинскиот манастир Воведение на Богородица и неговите тематско-иконографски особености*

Мирјана М. Машниќ. Ѕидното сликарство од Карпинскиот манастир Воведение на Богородица и неговите тематско-иконографски особености* УДК. 75.052.035.1(497.7) 15 Мирјана М. Машниќ Ѕидното сликарство од Карпинскиот манастир Воведение на Богородица и неговите тематско-иконографски особености* Во текстот за првпат се претставува сликаната

Διαβάστε περισσότερα

налазе се у диелектрику, релативне диелектричне константе ε r = 2, на међусобном растојању 2 a ( a =1cm

налазе се у диелектрику, релативне диелектричне константе ε r = 2, на међусобном растојању 2 a ( a =1cm 1 Два тачкаста наелектрисања 1 400 p и 100p налазе се у диелектрику релативне диелектричне константе ε на међусобном растојању ( 1cm ) као на слици 1 Одредити силу на наелектрисање 3 100p када се оно нађе:

Διαβάστε περισσότερα

Стевче ТОДОРОВСКИ НАОДИ ОД ДЕСНАТА СТРАНА НА РЕКАТА СИВА ВОДА ВО АНТИЧКИОТ ГРАД ХЕРАКЛЕЈА ЛИНКЕСТИС - БИТОЛА

Стевче ТОДОРОВСКИ НАОДИ ОД ДЕСНАТА СТРАНА НА РЕКАТА СИВА ВОДА ВО АНТИЧКИОТ ГРАД ХЕРАКЛЕЈА ЛИНКЕСТИС - БИТОЛА УДК: 904(381) 652/654 Стевче ТОДОРОВСКИ НАОДИ ОД ДЕСНАТА СТРАНА НА РЕКАТА СИВА ВОДА ВО АНТИЧКИОТ ГРАД ХЕРАКЛЕЈА ЛИНКЕСТИС - БИТОЛА Пределот од десната страна од реката Сива Вода каде се најдени наодите

Διαβάστε περισσότερα

УДК 93/99 ISSN INSTITUT ZA NACIONALNA ISTORIJA GLASNIK. GLASNIK god. 60 br. 1

УДК 93/99 ISSN INSTITUT ZA NACIONALNA ISTORIJA GLASNIK. GLASNIK god. 60 br. 1 УДК 93/99 ISSN 0583-4961 INSTITUT ZA NACIONALNA ISTORIJA GLASNIK GLASNIK god. 60 br. 1 str. 1-336 Skopje 2016 СОДРЖИНА TABLE OF CONTENTS СТАТИИ - ARTICLES Драган Зајковски: По повод 1100 години од упокојувањето

Διαβάστε περισσότερα

Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά

Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά Αγγελική ΜΕΞΙΑ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 115-124 ΑΘΗΝΑ 2006 Αγγελική Μέξια ΔΥΟ ΜΑΡΜΆΡΙΝΕΣ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΈΣ ΠΑΑΚΕΣ ΣΤΟΝ ΜΥΣΤΡΑ* ^τη συλλογή γλυπτών του Μουσείου Μυστρά

Διαβάστε περισσότερα

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА интерна скрипта за студентите од УГД Штип Рубин Гулабоски Виолета Иванова Петропулос Универзитет Гоце Делчев-Штип, Штип, 2014 година 1 Вовед Инструменталните методи за

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ CHAT ROOMS

Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ CHAT ROOMS ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ Ι Ο Ν Ι Ω Ν Ν Η Σ Ω Ν ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Ταχ. Δ/νση : ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων- Λεωφόρος Αντώνη Τρίτση Αργοστόλι Κεφαλληνίας, Ελλάδα 28100,+30

Διαβάστε περισσότερα

Оценка на ефикасноста на македонските банки примена на пристапот на стохастичка граница

Оценка на ефикасноста на македонските банки примена на пристапот на стохастичка граница Народна банка на Република Македонија Работен материјал 2015 Оценка на ефикасноста на македонските банки примена на пристапот на стохастичка граница Михајло Васков, Петар Дебников, Неда Поповска - Камнар,

Διαβάστε περισσότερα

Ана ЈОРДАНОВА-ДУБРОВСКА ПРСТЕНИ СО ЖИВОТИНСКИ ПРЕТСТАВИ ОД АРХЕОЛОШКИОТ ЛОКАЛИТЕТ ЦРКВИШТЕ ВО СЕЛО МОРОДВИС. ПАТРИМОНИУМ.МК, година 10, бroj 15 / 2017

Ана ЈОРДАНОВА-ДУБРОВСКА ПРСТЕНИ СО ЖИВОТИНСКИ ПРЕТСТАВИ ОД АРХЕОЛОШКИОТ ЛОКАЛИТЕТ ЦРКВИШТЕ ВО СЕЛО МОРОДВИС. ПАТРИМОНИУМ.МК, година 10, бroj 15 / 2017 ПАТРИМОНИУМ.МК, година 10, бroj 15 / 2017 УДК: 903.25 : 726.821 (497.733) 11/15 Ана ЈОРДАНОВА-ДУБРОВСКА ПРСТЕНИ СО ЖИВОТИНСКИ ПРЕТСТАВИ ОД АРХЕОЛОШКИОТ ЛОКАЛИТЕТ ЦРКВИШТЕ ВО СЕЛО МОРОДВИС Клучни зборови:

Διαβάστε περισσότερα

Кои од наведениве процеси се физички, а кои се хемиски?

Кои од наведениве процеси се физички, а кои се хемиски? Кои од наведениве процеси се физички, а кои се хемиски? I. фотосинтеза II. вриење на алкохол III. топење на восок IV. горење на бензин V. скиселување на виното а) физички:ниту едно хемиски: сите б) физички:

Διαβάστε περισσότερα

Душан Чакмаков. Веројатност

Душан Чакмаков. Веројатност Душан Чакмаков Веројатност Интерна скрипта, Машински факултет Скопје, 04 ii Содржина. Вовед.... Случајни настани и веројатност... 5.. Простор на случајни настани... 5.. Аксиоми на веројатност... 9.3. Класичен

Διαβάστε περισσότερα

Методина гранични елементи за инженери

Методина гранични елементи за инженери Методина гранични елементи за инженери доц. д-р Тодорка Самарџиоска Градежен факултет УКИМ -Скопје Типовина формулации со гранични елементи директна формулација: Интегралната равенка е формулирана во врска

Διαβάστε περισσότερα

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Мерни мостови и компензатори V. Мерни мостови и компензатори V.. Мерни мостови. Колкава е вредноста на отпорот измерен со Томпсоновиот мост ако се: Ω,, Ω 6 и Ω. Колкава процентуална грешка ќе се направи

Διαβάστε περισσότερα

3Д моделирање на протеински молекули

3Д моделирање на протеински молекули Универзитет Свети Кирил и Методиј - Скопје Електротехнички факултет Скопје Дипломска Работа 3Д моделирање на протеински молекули Ментор: Изработил: проф. д-р. Данчо Давчев Весна Прчковска 325/01 Јуни,

Διαβάστε περισσότερα

Православна Охридска Архиепископија Службен билтен година XII Јануари Декември 2015

Православна Охридска Архиепископија Службен билтен година XII Јануари Декември 2015 Православна Охридска Архиепископија Службен билтен година XII Јануари Декември 2015 Архиепископот Јован во сослужение со Митрополитот на Санкт-Петербург Варсонуфиј, 26 Април 2015 Содржина Архиепископ

Διαβάστε περισσότερα

Гоце Јанкулоски ТРАНСФОРМАЦИСКОТО ЛИДЕРСТВО КАКО ГЕНЕРАТОР НА УСПЕХОТ НА РАБОТЕЊЕТО - МАГИСТЕРСКИ ТРУД -

Гоце Јанкулоски ТРАНСФОРМАЦИСКОТО ЛИДЕРСТВО КАКО ГЕНЕРАТОР НА УСПЕХОТ НА РАБОТЕЊЕТО - МАГИСТЕРСКИ ТРУД - УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ШТИП МБА - Менаџмент Гоце Јанкулоски ТРАНСФОРМАЦИСКОТО ЛИДЕРСТВО КАКО ГЕНЕРАТОР НА УСПЕХОТ НА РАБОТЕЊЕТО - МАГИСТЕРСКИ ТРУД - Штип, февруари 2015 година

Διαβάστε περισσότερα

ИЗБОР НА ОПТИМАЛНА ЛОКАЦИЈА НА 400/110 kv РЕГУЛАЦИОНИ АВТО-ТРАНСФОРМАТОРИ ВО ЕЕС НА РМ

ИЗБОР НА ОПТИМАЛНА ЛОКАЦИЈА НА 400/110 kv РЕГУЛАЦИОНИ АВТО-ТРАНСФОРМАТОРИ ВО ЕЕС НА РМ 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Климент Наумоски Александар Пауноски Елизабета Силјановска Атанасова Елена Јовановска Александар Костевски АД МЕПСО Скопје ИЗБОР НА ОПТИМАЛНА ЛОКАЦИЈА НА 400/110

Διαβάστε περισσότερα

ГОДИШЕН ЗБОРНИК YEARBOOK

ГОДИШЕН ЗБОРНИК YEARBOOK УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ ISSN 1857-7229 ГОДИШЕН ЗБОРНИК YEARBOOK ГОДИНА 2 VOLUME II GOCE DELCEV UNIVERSITY STIP FACULTY OF LAW Годишен зборник 2010 Yearbook 2010 Правен факултет, Универзитет

Διαβάστε περισσότερα