ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Молекулска и атомска спектроскопија Примена

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Молекулска и атомска спектроскопија Примена"

Transcript

1 Молекулска и атомска спектроскопија Примена Оддел IV. Спектрохемиски анализи Поглавје 23. Примена на молекулските и атомските спектроскопски методи Ског, Вест, Холер, Крауч, Аналитичка хемија Поглавје 10. Спектроскопски методи на анализа Харви, Модерна аналитичка хемија Предавање 5а, Инструментални аналитички методи (А), M. Стефова, UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија Примена многу широка Ооогромен број органски и неоргански соединенија апсорбираат зрачење од UV и видливата област И тие што не апсорбираат може да се преведат (со хемиски реакции) во облик-соединение што апсорбира Кои супстанци апсорбираат UV-Vis зрачење? органски молекули неоргански молекули, јони биохемиски важни молекули 1

2 UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија Кои молекули апсорбираат UV-Vis зрачење? Органски молекули Одговорни за апсорпција се: (1) заедничките (сврзувачките) електрони кои учествуваат во формирањето на врската и се поврзани со повеќе од еден атом (2) неспарените надворешни електрони кои се предимно локализирани околу хетероатоми како што се O, S, N, халогени елементи. Бранова должина јачина на врски прости C-C врски, C-H врски, l < 180 nm - проблематично двојни и тројни врски l 180 nm Ленти (апсорпција) корисни за аналитички цели! Незаситените органски функционални групи кои апсорбираат зрачење во UV-Vis областа хромофори! 2

3 UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија UV-Vis спектри на органски молекули Вредностите за брановата должина и апсорпциониот коефициент зависат од структурни детали на молекулата, од ефектите на растворувачот и др. Поврзаноста на два или повеќе хромофори доведува до поместување на апсорпциониот пик на подолги бранови должини. UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија Кои молекули апсорбираат UV-Vis зрачење? А што со молекулите кои не апсорбираат UV-Vis зрачење? Постојат реагенси кои реагираат со органските функционални групи на неапсорбирачки аналити при што се добива хемиски вид кој апсорбира во UV или Vis областa. Примери: соединенијата кои имаат карбонилна група реагираат со динитрофенилхидразин обоено соединение кое апсорбира на 480 nm. црвената боја на 1:1 комплексите кои се формираат помеѓу нискомолекулските алифатични алкохоли и цериум(iv) се применува за квантитативно определување на овие алкохоли. органските соединенија може да се определуваат со специјално избрана ензимска реакција во која тие претставуваат супстрати (при определувањето на лактати, L-лактат реагира со коензимот никотинамид аденин динуклеотид (NAD), р-ја катализирана од L- лактат дехидрогеназата редуцирана форма на NAD, NADH, која апсорбира на 340 nm). 3

4 UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија Други апсорбирачки видови Неоргански супстанци Одговорни за апсорпција: јоните и комплексите на преодните елементи, кои во најмалку една од своите оксидациони состојби апсорбираат во широка област на видливото зрачење и соодветно на тоа се обоени! Премини помеѓу пополнети и празни d-орбитали на металниот јон! Енергијата на преминот т.е. положбата на апсорпциониот max зависи од: местото на елементот во периодниот с-м оксидационата состојба и природата на сврзаниот лиганд UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија Други апсорбирачки видови Апсорпција со пренос на полнеж! неоргански и органски комплекси, т.н. комплекси со пренос на полнеж = електрон донорна група сврзана со електрон акцептор посебно важна за кванититативни цели, поради необично големите моларни апсорпциони коефициенти, што пак доведува до висока осетливост При апсорпција - електрон од донорот преминува во орбитала која повеќе припаѓа на акцепторот ексцитирана состојба (производ на некаков внатрешен оксидационо-редукционен процес). 4

5 UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија Други апсорбирачки видови Апсорпција со пренос на полнеж! Примери: фенолни комплекси на железо(iii), јодиден комплекс на I 2 феро/ферицијанидниот комплекс одговорен за бојата на Берлинско сино тиоцијанатен комплекс на железо(iii) 1,10-фенантролински комплекс на железо(ii) (1:3, Fe:L) комплекс на скроб со јод Почесто металот акцептор, лигандот донор на електрони, но не секогаш! UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија Дали е погодна за квалитативна анализа??? - Па, не баш!!! Бидејќи: спектрите на повеќето соединенија во раствори содржат една или повеќе широки ленти oтсуствува фината структура на лентите што е потребна за посигурна идентификација. Сепак, положбата на лентата во спектарот укажува на присуство или отсуство на некоја структурна карактеристика или функционална група во молекулата (пр: фенил група, конјугирани двојни врски, нитро групa ) постојат збирки од UV/Vis апсорпциони спектри што се користат за споредување со спектрите на чисти непознати супс. во даден р-рувач. Затоа вообичаено, UV/Vis апсорпциона спектроскопија се користи како дополнување, со другите, посоодветни квалитативни техники, како што е на пример NMR, IR и масената спектрометрија. 5

6 UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија Многу погодна за фундаментални испитувања Испитувања на хемиски рамнотежи: следење на еден или повеќе реактанти, продукти или интермедијарни хемиски форми. Се мешаат раствори со познати концентрации на реактантите, и по постигнувањето на рамнотежата, се добива апсорпциониот спектар на реакционата смеша. Со примена на Беров закон, преку познатите стехиометриски односи крајните концентрации на реактантите и продуктите и се определуваат константите на рамнотежа. определување на стехиометријата на реакциите (особено се применува за испитувањето на метални комплекси). Кинетички испитувања: следење на појавата на продукти или интермедиерни супстанци, или, пак на губењето на реактантот (Беров закон-квантификација) определување на законите на брзината и на механизмот на реакциите како и за добивање на константите на брзината на реакциите... UV-Vis молекулска апсорпциона спектроскопија Најпогодна за квантитативна анализа! Најмоќна и најшироко користена техника за квантитативна анализа бидејќи: широка применливост за органски, неоргански и биохемиски системи; добра осетливост; граници на детекција од 10-4 до 10-7 M; средна до висока селективност; доволно добра точност и прецизност (релативни грешки од 1 до 3% а со специјални техники и десетинки од %); брзина и погодност за работа. 6

7 Примена за квантитативна анализа мнооогу широка Ооогромен број органски и неоргански соединенија апсорбираат зрачење од UV и видливата област И тие што не апсорбираат може да се преведат (со хемиски реакции) во облик-соединение што апсорбира екологија клинички примени индустриски примени (фармација, храна, бои, метали...) форензика... екологија (анализа на загадувачи во отпадни води) иако метали главно - ААС, АЕС, сепак многу од нив може да се преведат во обоени комплекси UV-Vis теренски фотометри лиганди, пр. дитизон комплекси со повеќе метали екстракција во CHCl 3 селективноста зависи од ph (Cd 2+ со NaOH, Pb 2+ со NH 3, Hg 2+ слабо кисел р-р...) резидуален хлор (две форми: слободен како Cl 2, HOCl, OCl - и комбиниран како NH 2 Cl, NHCl 2, NCl 3 ): слободен резидуален хлор: со оксидација на леуко кристал виолет сина боја, 529 nm вкупен резидуален хлор: р-ја со HOI, а потоа нејзина оксидација со леуко кристал виолет сина боја, 529 nm 7

8 клинички примени (проблем комплексен матрикс) ph=13, и при ph=10 индустриски примени железо во храна со о-фенантролин UV-Vis фармација: контрола на препарати со ацетилсалицилна киселина за содржина на салицилна киселина (непожелна супстанца, резултат на хидролиза) апсорпција на 280 nm ацетилсалицилна киселина апсорпција на 312 nm салицилна киселина, а слабо и ацетилсалицилна киселина А 312 > 0,02 неприфатлива содржина на салицилна кис. 8

9 форензика тестирање на наркотици, лекови Breathalyzer: 52,5 ml издишан воздух се пропушта низ закиселен р-р од K 2 Cr 2 O 7 при што C 2 H 5 OH + Cr 2 O 7 2- CH 3 COOH + Cr 3+ Cr 2 O апсорбанца на 440 nm колку етанол? 9

10 Молекулска и атомска спектроскопија Примена - квантитативна анализа Оддел IV. Спектрохемиски анализи Поглавје 23. Примена на молекулските и атомските спектроскопски методи Ског, Вест, Холер, Крауч, Аналитичка хемија Поглавје 10. Спектроскопски методи на анализа Харви, Модерна аналитичка хемија (стр ) Предавање 5b, Инструментални аналитички методи (А), M. Стефова, Директна (конвенционална) спектрофотометрија Мерење на апсорбанца определување на концентрација Индиректна спектрофотометрија Спектрофотометриски титрации Кинетички мерења 1

11 Директна (конвенционална) спектрофотометрија Мерење на апсорбанца определување на концентрација на Аналит кој апсорбира Аналит кој не апсорбира, но е преведен во друг облик кој апсорбира За елиминирање на пречки (интерференци) од други компоненти во примерокот кои апсорбираат на истата λ: Претходна подготовка на примерокот (елиминација на матрикс), но долго! Мерење на апсорбанца и на друга бранова должина каде апсорбираат интерфернтните супс, па компензација. Пр. Определување на NO 3 - мерење на А на 220 nm (NO 3 - и орг. мат.) и на 270 nm (само орг. мат.) Преведување на аналитот во форма која апсорбира на специфична λ каде не апсорбираат другите компоненти од примерокот. Пр. фосфатите може да се определуваат со методата со молибденско сино, која вклучува реакција на PO 4 3- со Mo(VI) во кисел раствор и формирање на жолта 12-молибдофосфорна киселина или ([H 2 PMo 12 O 40 ], или 12-MPA) Директна (конвенционална) спектрофотометрија Метод на надворешен стандард и калибрациона крива Серија од стандардни р-ри Калибрациона крива = зависност апсорбанца од концентрација Линеарна регресиона равенка: коеф. на правец = εl Може, но ретко се користи и калибрација со една точка Еден стандарден р-р за определување на εl Теоретски можно, по цена на мнооогу несигурни резултати ε од литература, па се мери само апсорбанца на пробата и се пресметува концентрацијата единствен излез кога се тешко достапни стандарди 2

12 Директна (конвенционална) спектрофотометрија Развивање на квантитативна метода за една компонента 1. Проверка: дали важи Беровиот закон? 2. Избор на најсоодветната λ (најчесто на апсорпциониот макс. поради најдобра осетливост и покорување на Беров закон) *добро е да се проучи апсорпциониот спектар за да се избере оптималната λ и ширина на процеп 3. Конструирање на калибрациона крива = права за да се утврди концентрацискиот интервал во кој важи Беровиот закон 4. Проучување на влијанијата на потенцијалните интерференции и подготовка на најсоодветна слепа проба Метод на надворешен стандард и калибрациона крива 3

13 Директна (конвенционална) спектрофотометрија Метод на надворешен стандард и калибрациона крива Серија од стандардни р-ри Идеален стандард = ист состав со примерокот, но позната концентрација аналитот! Често тешко изводливо! Реалните стандарди се подготвуваат од чисти супстанци и не содржат од другите компоненти што ги има во примерокот. За компензација на ефектите од матрицата, стандардите треба да се подготват така што нивниот состав да е што е можно поблизок до оној на примерокот. Изедначување на матрицата! КАКО? Изедначување на матрицата! Еден од начините: МЕТОДА НА СТАНДАРДЕН ДОДАТОК Беровиот закон важи, проверено Слепа проба подготвена МЕТОДА НА ЕДЕН СТАНДАРДЕН ДОДАТОК А 1 за примерок без додаток А 2 за примерок со додаток Ако од првиот израз εb=a 1 /c x се замени во вториот 4

14 МЕТОДА СО ПОВЕЌЕ СТАНДАРДНИ ДОДАТОЦИ Еднаков волумен од пробата се става во неколку тиквички Во секоја од нив, освен во првата, се додава определен (различен) волумен од стандарден р-р од аналитот Зависно од методата, ако треба се додава/ат потребни реагенси, и тиквичките се дополнуваат до марката Се мери апсорбанцата на сите подготвени р-ри V s, c s волумен, конц. на стд р-р; V x, c x на примерок Зависностa на А s од V s треба да е линеарна Коеф. на правец: m = kc s отсечок: b = kv x c x Од m и b АНАЛИЗА НА СМЕШИ Апсорбанца = адитивна величина т.е. Вкупната апсорбанца на еден р-р на било која λ = сума на апсорбанци на поедините компоненти на р-рот Може да се определи концентрацијата на поединечните компоненти во смешата! Но, треба: ПРВО да се определат ε на M и N на погодни λ (λ 1, λ 2 ) каде M и N имаат апсорпциони max или каде нивните апсорбанци најмногу се разликуваат 5

15 АНАЛИЗА НА СМЕШИ ПОТОА се мери апсорбанцата на смешата на двете бранови должини: λ 1 : A 1 = ε M1 bc M + ε N1 bc N λ 2 : A 2 = ε M2 bc M + ε N2 bc N Познати: ε M1 ε N1 ε M2 ε N2 b систем на две равенки со две непознати СЕ РЕШАВА! -со метод на замена -со детерминанти Титрации проследени со мерења на UV-Vis апсорпција = спектрофотометриски титрации Индиректна употреба на UV-Vis спектроскопија за квантитативна анализа метода за индикација на завршна точка на титрација СО ОСНОВЕН ПРЕДУСЛОВ: БАРЕМ ЕДЕН ОД РЕАКТАНТИТЕ ИЛИ ПРОДУКТИТЕ ДА АПСОРБИРА ЗРАЧЕЊЕ ИЛИ ДА Е ПРИСУТЕН НЕКОЈ ИНДИКАТОР ШТО АПСОРБИРА со спектрофотометар се следи апсорбанца или трансмитанца на р-рот на погодна λ титрацијата се одвива во кивета и со секое додавање на реагенс се мери А или Т 6

16 Спектрофотометриски титрации криви на титрација А - аналит P - продукт T - титрант Спектрофотометриски титрации предности во однос на волуметриски титрации со визуелно следење попрецизни се се мерат помали промени на апсорбанца од оние видливи со око подобра селективност поради можност за избор на погодна бранова должина (заматени, обоени р-ри) подобра осетливост можност за следење на титрации со реакции со непогодни константи на рамнотежа 7

17 Спектрофотометриски титрации предности во однос на конвенционални спектрофотометриски мерења релативни мерења од измерените вредности на А не се определува завршната точка т.е. концентрација не треба стандардни р-ри од аналитот не пречи присуство на други супстанци кои апсорбираат или расејуваат зрачење се додека тие не реагираат со титрантот поедноставна е примена на спектрофотометриска титрација од директна спектрофотометрија комерцијален систем: (спектро)фотометар, сад за титрација, автоматска бирета, компјутер за обработка на податоци и графичко прикажување Спектрофотометриски титрации примена кај различни видови реакции: оксидациони реагенси со карактеристични апсорпциони спектри погодни за фотометриска детекција на завршна точка на титрација киселинско-базни реакции киселините и базите не апсорбираат но апсорбираат индикаторите фотометриска детекција на завршна точка титрации со EDTA и др. комплексообразувачи специфични комплекси со каракт. апсорпција, пр. титрација на Bi(III) и Cu(II) со EDTA и следење на А на 745 nm апсорбира комплексот на Cu(II), но не и на Bi(III) 8

18 Примена на спектрофотометрија за кинетички методи Кинетички методи мерење на брзина на аналитичка р-ја или концентрација на реактант (или продукт) за време на р-јата во однос на концентрацијата на аналитот Примена мерење на брзина на реакции, често само на почетокот доволно Пр. PO Mo(VI) + аскорб. кис молибденско сино Почетната брзина на образување на Mo-сино директно зависи од c(po 4- ) Калибрациона крива од почетната брзина или соодв. величина зависна од c(аналитот) во станд р-ри Примена на спектрофотометрија за кинетички методи Предности пред конвенционалните спектро методи Покусо време на анализа особено за побрзи р-ции Подобра селективност мерат релативни промени на апсорбанцата, а не апс. вредности елиминација на интерференци особено кои реагираат побавно За реакции кои не покажуваат постојана стехиометрија или нестабилни реактанти-продукти може да се определуваат ензими (влијаат на брзината на р-јата, но не и на рамнотежните конц.) Инструменти спектрофотометар + контрола на t, може и повеќе кивети за следење на повеќе р-ции истовремено 9

19 Карактеристични примени на спектрофотометрија (Харви, стр. 403) Стехиометрија на метал-лиганд комплекси M + yl = ML y определување на y: метода на континуирани варијации (Jоb метода) метода на моларен однос и метода на однос на наклони метода на континуирани варијации (Jоb метода) серија р-ри каде n вк = (n M ) i + (n L ) I n(m): n(l): Карактеристични примени на спектрофотометрија метода на континуирани варијации (Jоb метода) n(m): n(l): А на λ max на комплексот! (еден комплекс!) c(ml y ) најголема кога M и L се во стехиометриски однос: 10

20 Карактеристични примени на спектрофотометрија метода на моларен однос n(m): константен n(l): се менува ( ) Карактеристични примени на спектрофотометрија метода на однос на наклони (s L, s M ) 1 серија: n(m): константно, но мн. поголемо од n(l) n(l): се менува целиот L врзан во комплекс 2 серија n(l): константно, но мн. поголемо од n(м) n(m): се менува - целиот М врзан во комплекс M x L y : 11

21 Карактеристични примени на спектрофотометрија Определување на константи на рамнотежа HIn + H 2 O = H 3 O + + In - H 3 O + - мерење на ph HIn и In - - мерење на апсорбанца каде апсорбира еден или обата Заклучоци: домен на примена мнооогу широк точност висока, релативна грешка 1-5% прецизност задоволителна, зависна од шум, полоша при ниски А (ниски концентрации) осетливост одредена од наклонот на калибрационата права т.е. εb, максимална при λ max селективност одредена од изборот на λ, можна и мултикомпонентна анализа време, цена, опрема брзи анализи, од неколку до неколку десетици илјади $ 12

Примена на ултравиолетовата и видливата спектроскопија

Примена на ултравиолетовата и видливата спектроскопија Примена на ултравиолетовата и видливата спектроскопија За идентификација на органски и неоргански супстанци Квантитативна анализа на определен вид аналити За рутински клинички испитувања Апсорпцијата на

Διαβάστε περισσότερα

Оддел IV. Спектрохемиски анализи 631) Основа на методот Име и кратенка на методот

Оддел IV. Спектрохемиски анализи 631)  Основа на методот Име и кратенка на методот Молекулска и атомска спектроскопија Атомска спектроскопија Оддел IV. Спектрохемиски анализи Поглавје 23Ѓ. Атомска спектроскопија (стр.. 626 631) 631) Ског, Вест, Холер, Крауч, Аналитичка хемија Поглавје

Διαβάστε περισσότερα

ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА

ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Оддел IV. Спектрохемиски анализи Поглавје 21. Спектроскопски методи на анализа Ског, Вест, Холер, Крауч, Аналитичка хемија Поглавје 10. Спектроскопски методи на анализа Харви,

Διαβάστε περισσότερα

ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Молекулска и атомска спектроскопија Инфрацрвена спектроскопија

ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Молекулска и атомска спектроскопија Инфрацрвена спектроскопија Молекулска и атомска спектроскопија Инфрацрвена спектроскопија Оддел IV. Спектрохемиски анализи Поглавје 23Б. Апсорпција на инфрацрвено зрачење: добри вибрации (стр.. 611 615) 615) Ског, Вест, Холер, Крауч,

Διαβάστε περισσότερα

σ d γ σ M γ L = ЈАКОСТ 1 x A 4М21ОМ02 АКСИЈАЛНИ НАПРЕГАЊА (дел 2) 2.6. СОПСТВЕНА ТЕЖИНА КАКО АКСИЈАЛНА СИЛА Напонска состојаба

σ d γ σ M γ L = ЈАКОСТ 1 x A 4М21ОМ02 АКСИЈАЛНИ НАПРЕГАЊА (дел 2) 2.6. СОПСТВЕНА ТЕЖИНА КАКО АКСИЈАЛНА СИЛА Напонска состојаба 4МОМ0 ЈАКОСТ АКСИЈАЛНИ НАПРЕГАЊА (дел ) наставник:.6. СОПСТВЕНА ТЕЖИНА КАКО АКСИЈАЛНА СИЛА Напонска состојаба γ 0 ( специфична тежина) 0 ak() G γ G ΣX0 ak() G γ ak ( ) γ Аксијалната сила и напонот, по

Διαβάστε περισσότερα

НО, РЕЛАТИВНО Е МАЛ БРОЈОТ НА ХЕМИСКИ СИСТЕМИ КОИ ПОКАЖУВААТ ЗАБЕЛЕЖИТЕЛНА ФЛУОРЕСЦЕНЦИЈА! Сепак, вреди!

НО, РЕЛАТИВНО Е МАЛ БРОЈОТ НА ХЕМИСКИ СИСТЕМИ КОИ ПОКАЖУВААТ ЗАБЕЛЕЖИТЕЛНА ФЛУОРЕСЦЕНЦИЈА! Сепак, вреди! Молекулска и атомска спектроскопија Флуоресцентна спектроскопија Оддел IV. Спектрохемиски анализи Поглавје 23Г. Молекулска луминисцентна спектроскопија (стр. 616-625) Ског, Вест, Холер, Крауч, Аналитичка

Διαβάστε περισσότερα

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА. Влажен воздух 3/22/2014

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА. Влажен воздух 3/22/2014 Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА Влажен воздух 1 1 Влажен воздух Влажен воздух смеша од сув воздух и водена пареа Водената пареа во влажниот воздух е претежно во прегреана состојба идеален гас.

Διαβάστε περισσότερα

ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Методи на расејување

ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Методи на расејување 01/11/2016 Методи на расејување Оддел IV. Спектрохемиски анализи Поглавје 23Д. Методи на молекулско расејување (стр. 625-6) Ског, Вест, Холер, Крауч, Аналитичка хемија Поглавје 10. Спектроскопски методи

Διαβάστε περισσότερα

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април III година. (решенија на задачите)

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април III година. (решенија на задачите) 46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 3 април 3 III година (решенија на задачите) Задача. Хеликоптер спасува планинар во опасност, спуштајќи јаже со должина 5, и маса 8, kg до планинарот. Планинарот испраќа

Διαβάστε περισσότερα

ИНТЕРПРЕТАЦИЈА на NMR спектри. Асс. д-р Јасмина Петреска Станоева

ИНТЕРПРЕТАЦИЈА на NMR спектри. Асс. д-р Јасмина Петреска Станоева ИНТЕРПРЕТАЦИЈА на NMR спектри Асс. д-р Јасмина Петреска Станоева Нуклеарно магнетна резонанца Нуклеарно магнетна резонанца техника на молекулска спектроскопија дава информација за бројот и видот на атомите

Διαβάστε περισσότερα

Доц. д-р Наташа Ристовска

Доц. д-р Наташа Ристовска Доц. д-р Наташа Ристовска Класификација според структура на скелет Алифатични Циклични Ароматични Бензеноидни Хетероциклични (Повторете ги хетероцикличните соединенија на азот, петчлени и шестчлени прстени,

Διαβάστε περισσότερα

Инструментална хемија

Инструментална хемија Аналитичка и инструментална хемија Предавања Инструментална хемија Оптички методи Студии по биохемија и физиологија и молекуларна биологија ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Класична анализа Се користат

Διαβάστε περισσότερα

Универзитет Св. Кирил и Методиј

Универзитет Св. Кирил и Методиј Универзитет Св. Кирил и Методиј Природно-математички факултет, Скопје Институт за хемија Игор Кузмановски и Марина Стефова (за студентите на насоката биологија-хемија) Скопје, 2002 1. ВОВЕД ВО СПЕКТРОСКОПСКИТЕ

Διαβάστε περισσότερα

НАПРЕГАЊЕ ПРИ ЧИСТО СМОЛКНУВАЊЕ

НАПРЕГАЊЕ ПРИ ЧИСТО СМОЛКНУВАЊЕ Факултет: Градежен Предмет: ЈАКОСТ НА МАТЕРИЈАЛИТЕ НАПРЕГАЊЕ ПРИ ЧИСТО СМОЛКНУВАЊЕ Напрегање на смолкнување е интензитет на сила на единица површина, што дејствува тангенцијално на d. Со други зборови,

Διαβάστε περισσότερα

ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Оптички инструменти

ОПТИЧКИ МЕТОДИ НА АНАЛИЗА Оптички инструменти Оддел IV. Спектрохемиски анализи Поглавје 22. Инструменти за мерење на апсорпција Ског, Вест, Холер, Крауч, Аналитичка хемија Поглавје 10. Спектроскопски методи на анализа Харви, Модерна аналитичка хемија

Διαβάστε περισσότερα

Кои од наведениве процеси се физички, а кои се хемиски?

Кои од наведениве процеси се физички, а кои се хемиски? Кои од наведениве процеси се физички, а кои се хемиски? I. фотосинтеза II. вриење на алкохол III. топење на восок IV. горење на бензин V. скиселување на виното а) физички:ниту едно хемиски: сите б) физички:

Διαβάστε περισσότερα

М-р Јасмина Буневска ОСНОВИ НА ПАТНОТО ИНЖЕНЕРСТВО

М-р Јасмина Буневска ОСНОВИ НА ПАТНОТО ИНЖЕНЕРСТВО УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ТЕХНИЧКИ ФАКУЛТЕТ - БИТОЛА - Отсек за сообраќај и транспорт - ДОДИПЛОМСКИ СТУДИИ - ECTS М-р Јасмина Буневска ОСНОВИ НА ПАТНОТО ИНЖЕНЕРСТВО ПРИЛОГ ЗАДАЧИ ОД ОПРЕДЕЛУВАЊЕ

Διαβάστε περισσότερα

ЈАКОСТ НА МАТЕРИЈАЛИТЕ

ЈАКОСТ НА МАТЕРИЈАЛИТЕ диј е ИКА ски ч. 7 ч. Универзитет Св. Кирил и Методиј Универзитет Машински Св. факултет Кирил и Скопје Методиј во Скопје Машински факултет МОМ ТЕХНИЧКА МЕХАНИКА професор: доц. др Виктор Гаврилоски. ТОРЗИЈА

Διαβάστε περισσότερα

Предавања доц. д-р Наташа Ристовска

Предавања доц. д-р Наташа Ристовска Предавања доц. д-р Наташа Ристовска Карбоксилните киселини добиени при хидролиза на мастите и маслата (липиди) се нарекуваат масни киселини. O O O CH 2 OCR R'COCH H 2 O O R'COH HOCH CH 2 OH HOCR CH 2 OCR"

Διαβάστε περισσότερα

ХЕМИСКА КИНЕТИКА. на хемиските реакции

ХЕМИСКА КИНЕТИКА. на хемиските реакции ХЕМИСКА КИНЕТИКА Наука која ја проучува брзината Наука која ја проучува брзината на хемиските реакции Познато: ЗАКОН ЗА ДЕЈСТВО НА МАСИ Guldberg-Vage-ов закон При константна температура (T=const) брзината

Διαβάστε περισσότερα

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА интерна скрипта за студентите од УГД Штип Рубин Гулабоски Виолета Иванова Петропулос Универзитет Гоце Делчев-Штип, Штип, 2014 година 1 Вовед Инструменталните методи за

Διαβάστε περισσότερα

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април II година (решенија на задачите)

46. РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА април II година (решенија на задачите) 46 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 03 0 април 03 година (решенија на задачите Задача Tочкаст полнеж е поставен во темето на правиот агол на правоаголен триаголник како што е прикажано на слика Јачината

Διαβάστε περισσότερα

а) Определување кружна фреквенција на слободни пригушени осцилации ωd ωn = ω б) Определување периода на слободни пригушени осцилации

а) Определување кружна фреквенција на слободни пригушени осцилации ωd ωn = ω б) Определување периода на слободни пригушени осцилации Динамика и стабилност на конструкции Задача 5.7 За дадената армирано бетонска конструкција од задачата 5. и пресметаните динамички карактеристики: кружна фреквенција и периода на слободните непригушени

Διαβάστε περισσότερα

ЕЛЕКТРОАНАЛИТИЧКИ МЕТОДИ

ЕЛЕКТРОАНАЛИТИЧКИ МЕТОДИ ЕЛЕКТРОАНАЛИТИЧКИ МЕТОДИ Потенциометриски методи Оддел V. Електрохемиски анализи Поглавје 19. : определување на концентрацијата на јони и молекули Ског, Вест, Холер, Крауч, Аналитичка хемија Поглавје 11.

Διαβάστε περισσότερα

ИСПИТ ПО ПРЕДМЕТОТ ВИСОКОНАПОНСКИ МРЕЖИ И СИСТЕМИ (III година)

ИСПИТ ПО ПРЕДМЕТОТ ВИСОКОНАПОНСКИ МРЕЖИ И СИСТЕМИ (III година) Septemvri 7 g ИСПИТ ПО ПРЕДМЕТОТ ВИСОКОНАПОНСКИ МРЕЖИ И СИСТЕМИ (III година) Задача 1. На сликата е прикажан 4 kv преносен вод со должина L = 18 km кој поврзува ЕЕС со бесконечна моќност и една електрична

Διαβάστε περισσότερα

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА

ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА ИНСТРУМЕНТАЛНИ МЕТОДИ ЗА АНАЛИЗА интерна скрипта за студентите од УГД Штип Рубин Гулабоски Виолета Иванова Петропулос Универзитет Гоце Делчев-Штип, Штип, 2014 година 1 Вовед Инструменталните методи за

Διαβάστε περισσότερα

37. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 основни училишта 18 мај VII одделение (решенија на задачите)

37. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2013 основни училишта 18 мај VII одделение (решенија на задачите) 37. РЕПУБЛИЧКИ НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 03 основни училишта 8 мај 03 VII одделение (решенија на задачите) Задача. Во еден пакет хартија која вообичаено се користи за печатење, фотокопирање и сл. има N = 500

Διαβάστε περισσότερα

РЕШЕНИЈА Државен натпревар 2017 ТЕОРИСКИ ПРОБЛЕМИ. K c. K c,2

РЕШЕНИЈА Државен натпревар 2017 ТЕОРИСКИ ПРОБЛЕМИ. K c. K c,2 РЕШЕНИЈА Државен натпревар 07 ЗА КОМИСИЈАТА Вкупно поени:_50 од теор: 5 од експ: 5_ Прегледал: М. Буклески, В. Ивановски ТЕОРИСКИ ПРОБЛЕМИ (Запишете го начинот на решавање и одговорот на предвиденото место

Διαβάστε περισσότερα

Предизвици во моделирање

Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање МОРА да постои компатибилност на јазлите од мрежата на КЕ на спојот на две површини Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање Предизвици во моделирање

Διαβάστε περισσότερα

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 III година (решенија на задачите)

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 III година (решенија на задачите) 45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА III година (решенија на задачите Рамнострана стаклена призма чиј агол при врвот е = 6 поставена е во положба на минимална девијација за жолтата светлина Светлината паѓа

Διαβάστε περισσότερα

Вовед во резонанција

Вовед во резонанција Вовед во резонанција Резонанција, Свиткани стрелки, Формален полнеж во резонантни структури, Резонантни правила Вовед во резонанција Структурно прикажување на молекули + Ја прикажуваат поврзаноста на атоми

Διαβάστε περισσότερα

ЗАДАЧИ ЗА УВЕЖБУВАЊЕ НА ТЕМАТА ГЕОМЕТРИСКИ ТЕЛА 8 ОДД.

ЗАДАЧИ ЗА УВЕЖБУВАЊЕ НА ТЕМАТА ГЕОМЕТРИСКИ ТЕЛА 8 ОДД. ЗАДАЧИ ЗА УВЕЖБУВАЊЕ НА ТЕМАТА ГЕОМЕТРИСКИ ТЕЛА 8 ОДД. ВО ПРЕЗЕНТАЦИЈАТА ЌЕ ПРОСЛЕДИТЕ ЗАДАЧИ ЗА ПРЕСМЕТУВАЊЕ ПЛОШТИНА И ВОЛУМЕН НА ГЕОМЕТРИСКИТЕ ТЕЛА КОИ ГИ ИЗУЧУВАМЕ ВО ОСНОВНОТО ОБРАЗОВАНИЕ. СИТЕ ЗАДАЧИ

Διαβάστε περισσότερα

Грешки при хемиските анализи Случајни грешки Статистичка анализа

Грешки при хемиските анализи Случајни грешки Статистичка анализа Инструментални аналитички методи А-ниво 4+1+4 (вторник и среда 8-10, среда 10-11, понед. 9-15, четв. 1-15) Марина Стефова, кабинет 31, лаб. 310, mariaiv@pmf.ukim.mk Литература: Д.А. Ског, Д.М. Вест, Ф.Џ.

Διαβάστε περισσότερα

Резиме на основните поими. најчесто образуван помеѓу електричен спроводник од

Резиме на основните поими. најчесто образуван помеѓу електричен спроводник од 1. Вовед во електрохемиските техники 1 Резиме на основните поими Електрохемија е интердисциплинарна наука што ја проучува врската помеѓу електричните и хемиските феномени. Хемиски (редокс) реакции предизвикани

Διαβάστε περισσότερα

Изомерија. Видови на изомерија

Изомерија. Видови на изомерија Изомерија Видови на изомерија Изомерија Изомери се соединенија кои имаат иста молекулска формула, а различни својства (физички и/или хемиски). Различните својства се должат на различната молекулска структура.

Διαβάστε περισσότερα

17-та група на елементи

17-та група на елементи 17-та група на елементи Проф. д-р Руменка Петковска Доц. д-р Лилјана Анастасова Институт за применета хемија и фармацевтски анализи, Фармацевтски факултет, УКИМ, Скопје Халогени елементи = оние што градат

Διαβάστε περισσότερα

II. Структура на атом, хемиски врски и енергетски ленти

II. Структура на атом, хемиски врски и енергетски ленти II. Структура на атом, хемиски врски и енергетски ленти II. Структура на атом, хемиски врски и енергетски ленти 1. Структура на атом 2. Јони 3. Термодинамика 3.1 Темодинамичка стабилност 3.2 Влијание на

Διαβάστε περισσότερα

ТАРИФЕН СИСТЕМ ЗА ДИСТРИБУЦИЈА

ТАРИФЕН СИСТЕМ ЗА ДИСТРИБУЦИЈА ТАРИФЕН СИСТЕМ ЗА ДИСТРИБУЦИЈА Тарифен систем за ДС на ЕВН Македонија 2014 година (rke.org.mk) Надоместок за користење на дистрибутивниот систем плаќаат сите потрошувачи, корисници на дистрибутивниот сите

Διαβάστε περισσότερα

Алдехиди и кетони. Алдехиди и кетони. Карбонилни соединенија Кетон. Алдехид. ванилин цинамалдехид (R)- карвон бензалдехид КАРБОНИЛНА ГРУПА

Алдехиди и кетони. Алдехиди и кетони. Карбонилни соединенија Кетон. Алдехид. ванилин цинамалдехид (R)- карвон бензалдехид КАРБОНИЛНА ГРУПА Алдехиди и кетони Номенклатура, Добивање на алдехиди и кетони, Реакции на нуклеофилна адиција, Кислородни нуклеофили, Сулфурни нуклеофили, Водородни нуклеофили, Јаглеродни нуклеофили Алдехиди и кетони

Διαβάστε περισσότερα

Методина гранични елементи за инженери

Методина гранични елементи за инженери Методина гранични елементи за инженери доц. д-р Тодорка Самарџиоска Градежен факултет УКИМ -Скопје Типовина формулации со гранични елементи директна формулација: Интегралната равенка е формулирана во врска

Διαβάστε περισσότερα

I. Теорија на грешки

I. Теорија на грешки I. Теорија на грешки I.. Вовед. Еден отпорник со назначена вредност од 000 Ω, измерен е со многу точна постапка и добиена е вредност од 000,9Ω. Да се одреди номиналната вредност на, конвенционално точната

Διαβάστε περισσότερα

ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО ИСПИТУВАЊЕ И КОНТРОЛА НА ВОДА

ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО ИСПИТУВАЊЕ И КОНТРОЛА НА ВОДА УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ СКОПЈЕ ФАРМАЦЕВТСКИ ФАКУЛТЕТ ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО ИСПИТУВАЊЕ И КОНТРОЛА НА ВОДА - за програмата лабораториски биоинженер - Подготвиле: Проф. д-р Лидија Петрушевска-Този Ас.

Διαβάστε περισσότερα

Практикум по Општа и неорганска хемија

Практикум по Општа и неорганска хемија Универзитет Св. Кирил и Методиј - Скопје Фармацевтски факултет, Скопје Институт за применета хемија и фармацевтски анализи Практикум по Општа и неорганска хемија студиска програма Лабораториски биоинжинер

Διαβάστε περισσότερα

АЛКОХОЛИ И ФЕНОЛИ. Алкохоли и феноли. Органска хемија, применета во фармација

АЛКОХОЛИ И ФЕНОЛИ. Алкохоли и феноли. Органска хемија, применета во фармација 1 АЛКОХОЛИ И ФЕНОЛИ Органска хемија, применета во фармација 2 Алкохолите се соединенија кои имаат хидроксилна група поврзана за заситени sp 3 хибридизирани C атоми Метанол Етанол Хлорамфеникол Гераниол

Διαβάστε περισσότερα

Етички став спрема болно дете од анемија Г.Панова,Г.Шуманов,С.Јовевска,С.Газепов,Б.Панова Факултет за Медицински науки,,универзитет Гоце Делчев Штип

Етички став спрема болно дете од анемија Г.Панова,Г.Шуманов,С.Јовевска,С.Газепов,Б.Панова Факултет за Медицински науки,,универзитет Гоце Делчев Штип Етички став спрема болно дете од анемија Г.Панова,Г.Шуманов,С.Јовевска,С.Газепов,Б.Панова Факултет за Медицински науки,,универзитет Гоце Делчев Штип Апстракт Вовед:Болести на крвта можат да настанат кога

Διαβάστε περισσότερα

ВЕРОЈАТНОСТ И СТАТИСТИКА ВО СООБРАЌАЈОТ 3. СЛУЧАЈНИ ПРОМЕНЛИВИ

ВЕРОЈАТНОСТ И СТАТИСТИКА ВО СООБРАЌАЈОТ 3. СЛУЧАЈНИ ПРОМЕНЛИВИ Предавање. СЛУЧАЈНИ ПРОМЕНЛИВИ. Еднодимензионална случајна променлива При изведување на експеримент, случајниот настан може да има многу различни реализации. Ако ги знаеме можните реализации и ако ја знаеме

Διαβάστε περισσότερα

СТАНДАРДНИ НИСКОНАПОНСКИ СИСТЕМИ

СТАНДАРДНИ НИСКОНАПОНСКИ СИСТЕМИ НН трифазни мрежи се изведуваат со три или четири спроводника мрежите со четири спроводника можат да преминат во мрежи со пет спроводника, но со оглед што тоа во пракса се прави во објектите (кај потрошувачите),

Διαβάστε περισσότερα

Предавања доц.д-р Наташа Ристовска

Предавања доц.д-р Наташа Ристовска Предавања доц.д-р Наташа Ристовска Почетен материјал: Ацетил коензим А Чекор 1: активирање на ацетил СоА (ацил трансфераза) со пренос на ацетил групата на мултиензимскиот комплекс - масна киселина синтаза.

Διαβάστε περισσότερα

Биомолекули: Јаглехидрати

Биомолекули: Јаглехидрати Биомолекули: Јаглехидрати Класификација на моносхариди, Fisher-oви проекции, D и L шеќери, Конфигурација на алдози и кетози, Циклична структура на моносахаридите: пиранози и фуранози, Реакции на моносахариди,

Διαβάστε περισσότερα

Метали од 13-та група на елементи

Метали од 13-та група на елементи Метали од 13-та група на елементи (Al, Ga, In, Tl) Проф. д-р Руменка Петковска Доц. д-р Лилјана Анастасова Институт за применета хемија и фармацевтски анализи, Фармацевтски факултет, УКИМ, Скопје Метали

Διαβάστε περισσότερα

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 II година (решенија на задачите)

45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 2012 II година (решенија на задачите) 45 РЕГИОНАЛЕН НАТПРЕВАР ПО ФИЗИКА 1 II година (решенија на задачите) 1 Координатите на два точкасти полнежи q 1 = + 3 µ C и q = 4µ C, поставени во xy рамнината се: x 1 = 3, 5cm; y 1 =, 5cm и x = cm; y

Διαβάστε περισσότερα

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Мерни мостови и компензатори V. Мерни мостови и компензатори V.. Мерни мостови. Колкава е вредноста на отпорот измерен со Томпсоновиот мост ако се: Ω,, Ω 6 и Ω. Колкава процентуална грешка ќе се направи

Διαβάστε περισσότερα

Алкини. ацетилидниот анјон, Вовед во органските синтези. раскинување на алкини, Киселост на алкините, Алкилирање на

Алкини. ацетилидниот анјон, Вовед во органските синтези. раскинување на алкини, Киселост на алкините, Алкилирање на Алкини Електронска структура на алкините, Номенклатура, Добивање на алкини: елиминациони реакции на диалдехиди, Реакции на алкини: адиција на НХ и Х2, Хидратација на алкини, Редукција на алкини, Оксидативно

Διαβάστε περισσότερα

Потешкотии при проучувањето на TCR (vs. BCR) Го нема во растворлива форма Афинитет и специфичност. Стекнат/вроден имунолошки одговор

Потешкотии при проучувањето на TCR (vs. BCR) Го нема во растворлива форма Афинитет и специфичност. Стекнат/вроден имунолошки одговор Потешкотии при проучувањето на TCR (vs. BCR) Го нема во растворлива форма Афинитет и специфичност IgT? Стекнат/вроден имунолошки одговор Препознавање на слободен антиген (директно поврзување)? Пр. LCM

Διαβάστε περισσότερα

Практикум по неорганска хемија, применета во фармација

Практикум по неорганска хемија, применета во фармација Универзитет Св. Кирил и Методиј - Скопје Фармацевтски факултет, Скопје Институт за применета хемија и фармацевтски анализи Практикум по неорганска хемија, применета во фармација студиска програма Магистер

Διαβάστε περισσότερα

Физичка хемија за фармацевти

Физичка хемија за фармацевти Добредојдовте на наставата по предметот Физичка хемија за фармацевти Проф.д-р Зоран Кавраковски Проф.д-р Руменка Петковска Доц.д-р Наталија Наков zoka@ff.ukim.edu.mk mk rupe@ff.ukim.edu.mk natalijan@ff.ukim.edu.mk

Διαβάστε περισσότερα

БИОМОЛЕКУЛИ АМИНОКИСЕЛИНИ, ПЕПТИДИ И ПРОТЕИНИ. I ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ

БИОМОЛЕКУЛИ АМИНОКИСЕЛИНИ, ПЕПТИДИ И ПРОТЕИНИ. I ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ БИОМОЛЕКУЛИ АМИНОКИСЕЛИНИ, ПЕПТИДИ И ПРОТЕИНИ. I ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ АМИНОКИСЕЛИНИ ПОИМ ЗА АМИНОКИСЕЛИНИ Аминокиселините се oргански соединенија

Διαβάστε περισσότερα

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА Преглед - МКС EN ISO 14683:2007 Топлински мостови во градежништво Линеарни коефициенти на премин на топлина Упростен метод и утврдени вредности Thermal bridges in

Διαβάστε περισσότερα

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА

Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА Проф. д-р Ѓорѓи Тромбев ГРАДЕЖНА ФИЗИКА Преглед - MKС ЕN ISO 6946 Компоненти и елементи од згради Топлински отпори и коефициенти на премин на топлина Метод на пресметка - ( Building components and building

Διαβάστε περισσότερα

МЕТОДИ ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА БЕНЗОАТИ И СОРБАТИ ВО ХРАНА METHODS FOR DETERMINATION OF BENZOATES AND SORBATES IN FOOD

МЕТОДИ ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА БЕНЗОАТИ И СОРБАТИ ВО ХРАНА METHODS FOR DETERMINATION OF BENZOATES AND SORBATES IN FOOD Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 543.544.5.068.7:547.581.2:641 МЕТОДИ ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА БЕНЗОАТИ И СОРБАТИ ВО ХРАНА Биљана Петановска Илиевска, Владимир Арсов, Ленче Велкоска-Марковска,

Διαβάστε περισσότερα

БИОМОЛЕКУЛИ ЈАГЛЕХИДРАТИ. III ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ

БИОМОЛЕКУЛИ ЈАГЛЕХИДРАТИ. III ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ БИОМОЛЕКУЛИ ЈАГЛЕХИДРАТИ. III ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ РЕАКЦИИ НА ЈАГЛЕХИДРАТИ РЕАКЦИИ НА ЈАГЛЕХИДРАТИ Реакции на карбонилна група (алдехидна и

Διαβάστε περισσότερα

3. ПРЕСМЕТКА НА КРОВ НА КУЌА СО ТРИГОНОМЕТРИЈА

3. ПРЕСМЕТКА НА КРОВ НА КУЌА СО ТРИГОНОМЕТРИЈА 3. ПРЕСМЕТКА НА КРОВ НА КУЌА СО ТРИГОНОМЕТРИЈА Цел: Учениците/студентите да се запознаат со равенки за пресметка на: агли, периметар, плоштина, волумен на триаголна призма, како од теоретски аспект, така

Διαβάστε περισσότερα

БИОМОЛЕКУЛИ АМИНОКИСЕЛИНИ, ПЕПТИДИ И ПРОТЕИНИ. II ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ

БИОМОЛЕКУЛИ АМИНОКИСЕЛИНИ, ПЕПТИДИ И ПРОТЕИНИ. II ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ БИОМОЛЕКУЛИ АМИНОКИСЕЛИНИ, ПЕПТИДИ И ПРОТЕИНИ. II ДЕЛ 2016 НАТАША РИСТОВСКА ИНСТИТУТ ПО ХЕМИЈА ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ, СКОПЈЕ ПЕПТИДИ ПЕПТИДНА ВРСКА Образувањето на пептидна (амидна) врска е реакција

Διαβάστε περισσότερα

МОДЕЛИРАЊЕ СО СТРУКТУРНИ РАВЕНКИ И ПРИМЕНА

МОДЕЛИРАЊЕ СО СТРУКТУРНИ РАВЕНКИ И ПРИМЕНА УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИКА ПРИМЕНЕТА МАТЕМАТИКА Штип ВАСИЛКА ВИТАНОВА МОДЕЛИРАЊЕ СО СТРУКТУРНИ РАВЕНКИ И ПРИМЕНА МАГИСТЕРСКИ ТРУД Штип, 14 UNIVERSITY "GOCE DELCEV" - STIP FACULTY

Διαβάστε περισσότερα

КАРАКТЕРИСТИКИ НА АМБАЛАЖНИТЕ ФИЛМОВИ И ОБВИВКИ КОИШТО МОЖЕ ДА СЕ ЈАДАТ ЗА ПАКУВАЊЕ НА ХРАНА

КАРАКТЕРИСТИКИ НА АМБАЛАЖНИТЕ ФИЛМОВИ И ОБВИВКИ КОИШТО МОЖЕ ДА СЕ ЈАДАТ ЗА ПАКУВАЊЕ НА ХРАНА Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 621.798.1:663.14.31 КАРАКТЕРИСТИКИ НА АМБАЛАЖНИТЕ ФИЛМОВИ И ОБВИВКИ КОИШТО МОЖЕ ДА СЕ ЈАДАТ ЗА ПАКУВАЊЕ НА ХРАНА Дијана Милосављева, Ленче

Διαβάστε περισσότερα

АКСИЈАЛНО НАПРЕГАЊЕ Катедра за техничка механика и јакост на материјалите

АКСИЈАЛНО НАПРЕГАЊЕ Катедра за техничка механика и јакост на материјалите УНИВЕРЗИТЕТ Св. КИРИЛ иметодиј ГРАДЕЖЕН ФАКУЛТЕТ СКОПЈЕ Катедра за техничка механика и јакост на материјалите http://ktmjm.gf.ukim.edu.mk АКСИЈАЛНО НАПРЕГАЊЕ 17.02.2015 АКСИЈАЛНО НАПРЕГАЊЕ КОГА??? АКСИЈАЛНО

Διαβάστε περισσότερα

27. Согласно барањата на Протоколот за тешки метали кон Конвенцијата за далекусежно прекугранично загадување (ратификуван од Република Македонија во

27. Согласно барањата на Протоколот за тешки метали кон Конвенцијата за далекусежно прекугранично загадување (ратификуван од Република Македонија во Прашања за вежбање: 1. Со кој закон е дефинирана и што претставува заштита и унапредување на животната средина? 2. Што преттставуваат емисија и имисија на супстанци? 3. Што претставува гранична вредност

Διαβάστε περισσότερα

Тест за I категорија, Државен натпревар по хемија, 16 мај

Тест за I категорија, Државен натпревар по хемија, 16 мај Шифра: ЗА КОМИСИЈАТА Поени од прашања: од задачи: Вкупно: Прегледал: I. ТЕСТ СО ПОВЕЌЕ ПОНУДЕНИ ОДГОВОРИ ОД КОИ САМО ЕДЕН Е ТОЧЕН (Се одговара со заокружување на само еден од понудените одговори под A,

Διαβάστε περισσότερα

Технички факултет Битола/Обука за енергетски контролори

Технички факултет Битола/Обука за енергетски контролори Во кинетичката теорија на гасови апсолутната температура е дефинирана како големина на состојбата пропорционална со средната кинетичка енергија на голем број молекули. Температурата неможе да се мери на

Διαβάστε περισσότερα

НУМЕРИЧКО МОДЕЛИРАЊЕ НА ГАЛАКСИИ

НУМЕРИЧКО МОДЕЛИРАЊЕ НА ГАЛАКСИИ Школа млади физичари 39, (2014) p. 1-12 НУМЕРИЧКО МОДЕЛИРАЊЕ НА ГАЛАКСИИ Наце Стојанов 1. ВОВЕД Kомпјутерските симулации, гледано воопштено, се прават заради разбирањете на својствата на објектите или

Διαβάστε περισσότερα

ГРАДЕЖЕН ФАКУЛТЕТ. Проф. д-р Светлана Петковска - Ончевска Асист. м-р Коце Тодоров

ГРАДЕЖЕН ФАКУЛТЕТ. Проф. д-р Светлана Петковска - Ончевска Асист. м-р Коце Тодоров УНИВЕРЗИТЕТ СВ.КИРИЛ И МЕТОДИЈ ГРАДЕЖЕН ФАКУЛТЕТ Проф. д-р Светлана Петковска - Ончевска Асист. м-р Коце Тодоров СКОПJЕ, 202. ПРЕДГОВОР Предавањата по ГРАДЕЖНИ МАТЕРИЈАЛИ се наменети за студентите на Градежниот

Διαβάστε περισσότερα

ВОВЕД ВО НЕОРГАНСКАТА ХЕМИЈА

ВОВЕД ВО НЕОРГАНСКАТА ХЕМИЈА ВОВЕД ВО НЕОРГАНСКАТА ХЕМИЈА Проф. д-р Руменка Петковска Доц. д-р Лилјана Анастасова Институт за применета хемија и фармацевтски анализи, Фармацевтски факултет, УКИМ, Скопје Предмет на проучување на неорганската

Διαβάστε περισσότερα

ЛУШПИ МЕМБРАНСКА ТЕОРИЈА

ЛУШПИ МЕМБРАНСКА ТЕОРИЈА Вежби ЛУШПИ МЕМБРАНСКА ТЕОРИЈА РОТАЦИОНИ ЛУШПИ ТОВАРЕНИ СО РОТАЦИОНО СИМЕТРИЧЕН ТОВАР ОСНОВНИ ВИДОВИ РОТАЦИОНИ ЛУШПИ ЗАТВОРЕНИ ЛУШПИ ОТВОРЕНИ ЛУШПИ КОМБИНИРАНИ - СФЕРНИ - КОНУСНИ -ЦИЛИНДРИЧНИ - СФЕРНИ

Διαβάστε περισσότερα

8. МЕРНИ МОСТОВИ И КОМПЕНЗАТОРИ

8. МЕРНИ МОСТОВИ И КОМПЕНЗАТОРИ 8. МЕРНИ МОСТОВИ И КОМПЕНЗАТОРИ Мерните мостови и компензаторите спаѓаат во посредните мерни постапки. Мерењата со мерните мостови и компензаторите се остваруваат со затворени мерни процеси засновани врз

Διαβάστε περισσότερα

Поим за гел хроматографија

Поим за гел хроматографија ГЕЛ ХРОМАТОГРАФИЈА Поим за гел хроматографија Синоними: Гел филтрирање Хроматографија на молекулски сита Гел-ексклузивна хроматографија Гел-пермеабилна хроматографија Разделување на молекулите според нивната

Διαβάστε περισσότερα

2. КАРАКТЕРИСТИКИ НА МЕРНИТЕ УРЕДИ

2. КАРАКТЕРИСТИКИ НА МЕРНИТЕ УРЕДИ . КАРАКТЕРИСТИКИ НА МЕРНИТЕ УРЕДИ Современата мерна техника располага со големо количество разнородни мерни уреди. Одделните видови мерни уреди имаат различни специфични својства, но и некои заеднички

Διαβάστε περισσότερα

ШЕМИ ЗА РАСПОРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТИТЕ БРОЕВИ

ШЕМИ ЗА РАСПОРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТИТЕ БРОЕВИ МАТЕМАТИЧКИ ОМНИБУС, (07), 9 9 ШЕМИ ЗА РАСПОРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТИТЕ БРОЕВИ Весна Целакоска-Јорданова Секој природен број поголем од што е делив самo со и сам со себе се вика прост број. Запишани во низа,

Διαβάστε περισσότερα

Анализа на триаголници: Упатство за наставникот

Анализа на триаголници: Упатство за наставникот Анализа на триаголници: Упатство за наставникот Цел:. Што мислиш? Колку многу триаголници со основа a=4см и висина h=3см можеш да нацрташ? Линк да Видиш и Направиш Mathcast за Што мислиш? Нацртај точка

Διαβάστε περισσότερα

Практични проблеми. Хемијата го поврзува светот. Накхон Патхом, ТАЈЛАНД. Практични проблеми (Македонска верзија), 49-та IChO 2017, Тајланд 1

Практични проблеми. Хемијата го поврзува светот. Накхон Патхом, ТАЈЛАНД. Практични проблеми (Македонска верзија), 49-та IChO 2017, Тајланд 1 Практични проблеми Хемијата го поврзува светот 49та ИНТЕРНАЦИОНАЛНА ХЕМИСКА ОЛИМПИЈАДА Накхон Патхом, ТАЈЛАНД Практични проблеми (Македонска верзија), 49-та IChO 2017, Тајланд 1 Општи упатства Страни:

Διαβάστε περισσότερα

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА МЕДИЦИНСКИ НАУКИ

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА МЕДИЦИНСКИ НАУКИ УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА МЕДИЦИНСКИ НАУКИ Доц. д-р ТАТЈАНА РУШКОВСКА ОСНОВИ НА БИОХЕМИЈА РЕЦЕНЗИРАН ПРАКТИКУМ Штип, декември 2012 годинa Автор Доц. д-р Татјана Рушковска ОСНОВИ НА БИОХЕМИЈА

Διαβάστε περισσότερα

Природни ресурси и технологии Natural resources and technology

Природни ресурси и технологии Natural resources and technology УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА ПРИРОДНИ И ТЕХНИЧКИ НАУКИ UDC 622:55:574:658 ISSN 185-6966 Природни ресурси и технологии Natural resources and technology ноември 2011 november 2011 ГОДИНА 5 БРОЈ

Διαβάστε περισσότερα

ФРАКТАЛИ: ДЕФИНИЦИЈА, КОНСТРУКЦИЈА, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА. Елена Хаџиева 1 Јован Петкоски 2 1. ВОВЕД

ФРАКТАЛИ: ДЕФИНИЦИЈА, КОНСТРУКЦИЈА, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА. Елена Хаџиева 1 Јован Петкоски 2 1. ВОВЕД МАТЕМАТИЧКИ ОМНИБУС, 3 (2018), 21 41 http://im-pmf.weebly.com/matematicki-omnibus-kniga-3.html ФРАКТАЛИ: ДЕФИНИЦИЈА, КОНСТРУКЦИЈА, СВОЈСТВА И ПРИМЕНА Елена Хаџиева 1 Јован Петкоски 2 1. ВОВЕД Една од воведните

Διαβάστε περισσότερα

4.3 Мерен претворувач и мерен сигнал.

4.3 Мерен претворувач и мерен сигнал. 4.3 Мерен претворувач и мерен сигнал. 1 2 Претворањето на процесната величина во мерен сигнал се изведува со помош на мерен претворувач. Може да се каже дека улогата на претворувачот е претворање на енергијата

Διαβάστε περισσότερα

RRLC МЕТОД ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ХЛОРОГЕНА КИСЕЛИНА ВО ПРОИЗВОДОТ CIRKON

RRLC МЕТОД ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ХЛОРОГЕНА КИСЕЛИНА ВО ПРОИЗВОДОТ CIRKON Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 631.811.98: 543.544 RRLC МЕТОД ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА ХЛОРОГЕНА КИСЕЛИНА ВО ПРОИЗВОДОТ CIRKON Теодор Јакимоски*, Биљана Петановска-Илиевска, Мирјана

Διαβάστε περισσότερα

Од точката С повлечени се тангенти кон кружницата. Одреди ја големината на AOB=?

Од точката С повлечени се тангенти кон кружницата. Одреди ја големината на AOB=? Задачи за вежби тест плоштина на многуаголник 8 одд На што е еднаков збирот на внатрешните агли кај n-аголник? 1. Одреди ја плоштината на паралелограмот, според податоците дадени на цртежот 2. 3. 4. P=?

Διαβάστε περισσότερα

ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО ТОКСИКОЛОГИЈА - за студентите по фармација -

ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО ТОКСИКОЛОГИЈА - за студентите по фармација - УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ СКОПЈЕ ФАРМАЦЕВТСКИ ФАКУЛТЕТ ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО ТОКСИКОЛОГИЈА - за студентите по фармација - Подготвиле: Проф. д-р Татјана Кадифкова-Пановска Проф. д-р Лидија Петрушевска-Този

Διαβάστε περισσότερα

Универзитет св.кирил и Методиј-Скопје Природно Математички факултет. Семинарска работа. Предмет:Атомска и нуклеарна физика. Тема:Фотоелектричен ефект

Универзитет св.кирил и Методиј-Скопје Природно Математички факултет. Семинарска работа. Предмет:Атомска и нуклеарна физика. Тема:Фотоелектричен ефект Универзитет св.кирил и Методиј-Скопје Природно Математички факултет Семинарска работа Предмет:Атомска и нуклеарна физика Тема:Фотоелектричен ефект Изработил Саздова Ирена ментор проф.д-р Драган Јакимовски

Διαβάστε περισσότερα

Крв и крвни продукти. подготовка, чување, употреба

Крв и крвни продукти. подготовка, чување, употреба Крв и крвни продукти подготовка, чување, употреба Крв и крвни продукти Полна крв Еритроцити Еритроцити Одмиени еритроцити Еритроцити со многу ниска содржина на леукоцити Замрзнати еритроцити Деглицеринизирани

Διαβάστε περισσότερα

У Н И В Е Р З И Т Е Т С В. К И Р И Л И М Е Т О Д И Ј В О С К О П Ј Е

У Н И В Е Р З И Т Е Т С В. К И Р И Л И М Е Т О Д И Ј В О С К О П Ј Е У Н И В Е Р З И Т Е Т С В. К И Р И Л И М Е Т О Д И Ј В О С К О П Ј Е А Р Х И Т Е К Т О Н С К И Ф А К У Л Т Е Т П Р И Н Ц И П И Н А С Т А Т И К А Т А Вонр. проф. д-р Ана Тромбева-Гаврилоска Вонр. проф.

Διαβάστε περισσότερα

2. Наставни колоквијум Задаци за вежбање ОЈЛЕРОВА МЕТОДА

2. Наставни колоквијум Задаци за вежбање ОЈЛЕРОВА МЕТОДА . колоквијум. Наставни колоквијум Задаци за вежбање У свим задацима се приликом рачунања добија само по једна вредност. Одступање појединачне вредности од тачне вредности је апсолутна грешка. Вредност

Διαβάστε περισσότερα

ЗБИРКА ЗАДАЧИ ПО ТЕОРИЈА НА ДВИЖЕЊЕТО НА МОТОРНИТЕ ВОЗИЛА

ЗБИРКА ЗАДАЧИ ПО ТЕОРИЈА НА ДВИЖЕЊЕТО НА МОТОРНИТЕ ВОЗИЛА УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ ВО СКОПЈЕ МАШИНСКИ ФАКУЛТЕТ СКОПЈЕ МИЛАН ЌОСЕВСКИ ЗБИРКА ЗАДАЧИ ПО ТЕОРИЈА НА ДВИЖЕЊЕТО НА МОТОРНИТЕ ВОЗИЛА Z v t T Gt Tt 0 Rt Rat Rvt rd Tvt Tat Xt e Zt X Скопје, 2016

Διαβάστε περισσότερα

ПРИМЕНЕТИ МЕТОДИ НА ИСТРАЖУВАЊЕ НА ПОЈАВИ И НАОЃАЛИШТА НА ЗЛАТО ВО Р. МАКЕДОНИЈА

ПРИМЕНЕТИ МЕТОДИ НА ИСТРАЖУВАЊЕ НА ПОЈАВИ И НАОЃАЛИШТА НА ЗЛАТО ВО Р. МАКЕДОНИЈА ПРИМЕНЕТИ МЕТОДИ НА ИСТРАЖУВАЊЕ НА ПОЈАВИ И НАОЃАЛИШТА НА ЗЛАТО ВО Р. МАКЕДОНИЈА Виолета Стефанова *, Виолета Стојанова * Апстракт Во овој труд се опфатени методите на проспекција на појавите на злато,

Διαβάστε περισσότερα

ОПШТА И НЕОРГАНСКА ХЕМИЈА за студентите на студиите по ФАРМАЦИЈА

ОПШТА И НЕОРГАНСКА ХЕМИЈА за студентите на студиите по ФАРМАЦИЈА УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ -ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА МЕДИЦИНСКИ НАУКИ СТУДИИ ПО ФАРМАЦИЈА ОПШТА И НЕОРГАНСКА ХЕМИЈА за студентите на студиите по ФАРМАЦИЈА ПРАКТИКУМ ЗА ЛАБОРАТОРИСКИ И ТЕОРЕТСКИ ВЕЖБИ проф. д-р Рубин

Διαβάστε περισσότερα

СОСТОЈБА НА МАТЕРИЈАТА. Проф. д-р Руменка Петковска

СОСТОЈБА НА МАТЕРИЈАТА. Проф. д-р Руменка Петковска СОСТОЈБА НА МАТЕРИЈАТА Проф. д-р Руменка Петковска ЧЕТИРИ СОСТОЈБИ НА МАТЕРИЈАТА Цврсто Гас Течност Плазма ФАКТОРИ ШТО ЈА ОДРЕДУВААТ СОСТОЈБАТА НА МАТЕРИЈАТА I. Кинетичката енергија на честиците II. Интермолекулски

Διαβάστε περισσότερα

Доц. д-р Јасмина Тониќ-Рибарска. Алкени и алкини

Доц. д-р Јасмина Тониќ-Рибарска. Алкени и алкини Доц. д-р Јасмина Тониќ-Рибарска Алкени и алкини Алкени Алкени C n H 2n Јаглеводороди што содржат јаглерод-јаглерод двојна врска Алкени С-С двојната врска е резултат од интеракција на два sp 2 -хибридни

Διαβάστε περισσότερα

Катаболизам на масни киселини. β-оксидација на масните киселини. Доц.д-р Наташа Ристовска

Катаболизам на масни киселини. β-оксидација на масните киселини. Доц.д-р Наташа Ристовска Катаболизам на масни киселини. β-оксидација на масните киселини Доц.д-р Наташа Ристовска Фази на оксидација на масни киселини Три фази: Фаза 1: оксидација на долговерижната масна киселина до ацетилни остатоци

Διαβάστε περισσότερα

3.9 Просечни врнежи на сливна површина

3.9 Просечни врнежи на сливна површина 3.9 Просечни врнежи на сливна површина Определувањето на просечните врнежи во даден речен слив е потребно за да може да се пресметува водниот биланс и да се дефинира односот помеѓу врнежите, истекувањето

Διαβάστε περισσότερα

Во трудот се истражува зависноста на загубите во хрватскиот електроенергетски систем од

Во трудот се истражува зависноста на загубите во хрватскиот електроенергетски систем од 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 22 24 септември Стипе Ќурлин Антун Андриќ ХОПС ОПТИМИЗАЦИЈА НА ЗАГУБИТЕ НА ПРЕНОСНАТА МРЕЖА ОД АСПЕКТ НА КРИТЕРИУМОТ НА МИНИМАЛНИ ЗАГУБИ НА АКТИВНА МОЌНОСТ СО ПРОМЕНА НА АГОЛОТ НА

Διαβάστε περισσότερα

Универзитет Св. Кирил и Методиј -Скопје Факултет за електротехника и информациски технологии ДИНАМИЧКА ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА НА СОФТВЕР. -магистерски труд-

Универзитет Св. Кирил и Методиј -Скопје Факултет за електротехника и информациски технологии ДИНАМИЧКА ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА НА СОФТВЕР. -магистерски труд- Универзитет Св. Кирил и Методиј -Скопје Факултет за електротехника и информациски технологии ДИНАМИЧКА ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА НА СОФТВЕР -магистерски труд- Ментор Проф. Д-р Сузана Лошковска Кандидат Александра

Διαβάστε περισσότερα

Tермин IV: Лекции: Генетски код Биосинтеза на протеини Регулација на биосинтеза на протеини

Tермин IV: Лекции: Генетски код Биосинтеза на протеини Регулација на биосинтеза на протеини Tермин IV: Лекции: Генетски код Биосинтеза на протеини Регулација на биосинтеза на протеини Што ќе биде опфатено во предавањата? Поим за генетски код и негово значење Врска помеѓу DNA, mrna, trna и аминокиселините

Διαβάστε περισσότερα