ΠΑΡ ΥΟΜ ΝΧΝ ΑΠΟ ΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ

Transcript

1 Ι ΣΜΗΜ ΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡ ΜΜ Μ Σ ΠΣΤΧΙ ΚΩΝ ΠΟΤ ΩΝ ΣΗ ΙΟΙΚΗΗ ΠΙΧ ΙΡΗ ΩΝ δπζωηα δεά λγα έα Ι Ρ ΤΝΗΗ ΣΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΗ ΤΠΗΡ ΙΧΝ ΠΑΡ ΥΟΜ ΝΧΝ ΑΠΟ ΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΤΓ ΙΑ:Μ Λ ΣΗ Π ΡΙΠΣΧΗ INVESTIGATION REGARDING THE SATISFACTION OF SERVICES PROVIDED BY THE HEALTH INFORMATION SYSTEMS: A CASE STUDY βμ ΑΦΡΟ ΙΣΗ ΝΙΚΟΛΑΟΤ ΜΠΑΣΑΡΑ Τπκίζάγβε πμ απαδ κτη θκ ΰδα βθ απσε β β κυ η απ υξδαεκτ δπζυηα κμ δ έε υ βμ β δκέεβ β πδξ δλά πθ (η ι δ έε υ β β δκέεβ β εαδ Οδεκθκηδεά δαξ έλδ β ΜκθΪ πθ Παλκξάμ Τπβλ δυθ Τΰ έαμ) Οε υίλδκμ 2017 π Ϋηίλδκμ 2017

2 ΑΦΙ ΡΧ Ι Η α α αφ α α υ, α υ, π υ α π α υ υ α, υ π υ απ π π υ α α ω... α π υα απ υ πα α, π υ α α α α α π ω πω α π α υ φ α α Ά υ. Ό α υ υ υπ α υ χ ω. ii

3 ΤΥΑΡΙΣΙ Θα άγ ζα θα απ υγτθπ γ ληϋμ υξαλδ έ μ βθ πδίζϋπκυ α εαγβΰά λδα ηκυ εα. α δζδεά ΜΪθγκυ, ΰδα βθ Ϊοκΰβ υθ λΰα έα ηαμ, βθ Ϊη β αθ απσελδ β κυμ πλκίζβηα δ ηκτμ ηκυ, δμ υηίκυζϋμ εαδ βθ Ϊλ δα εαγκ άΰβ β βμ σζβ β δϊλε δα επσθβ βμ βμ παλκτ αμ δπζπηα δεάμ λΰα έαμ. υξαλδ υ πέ βμ βθ εα. ΜΪλπ ζαξκπκτζκυ εαδ κθ εκ. Φυ δκ Κέ δκ πκυ η δηκτθ η β υηη κξά κυμ βθ λδη ζά πδ λκπά ηκυ. ΣΫζκμ υξαλδ υ πκζτ κυμ υθα Ϋζφκυμ Ϊη α ά Ϋηη α ηπζ εση θκυμ βθ λ υθβ δεά δ λΰα έα ΰδα β υθ λΰα έα κυμ εαδ β γ δεά κυμ Ϊ β. Χλπ Ϊπ σζκυμ Ϋθα η ΰΪζκ υξαλδ υ! "Ό αν π ο πα ί ά να π χ ου χου ου ά α ν α..." iii

4 Π ΡΙΛΗΦΗ Η αθαΰθυλδ β βμ βηα έαμ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ αυιϊθ αδ, εαγυμ Ϋθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα υηίϊζζ δ β ί ζ έπ β βμ δαγ δησ β αμ πθ αλξ έπθ πθ α γ θυθ, εαγδ υθ αμ τεκζβ βθ πλσ ία β δμ πζβλκφκλέ μ ΰδα β φλκθ έ α πθ α γ θυθ, β η έπ β κυ ξλσθκυ αθαηκθάμ ΰδα δαΰθπ δεϋμ πζβλκφκλέ μ, σππμ λΰα βλδαεϊ απκ ζϋ ηα α, αζζϊ εαδ β ί ζ έπ β πθ δα δεα δυθ ξκλάΰβ βμ πδ κπκδβ δευθ εαδ απκ ζ ηϊ πθ ι Ϊ πθ. λε Ϋμ Ϋλ υθ μ Ϋξκυθ εα α έι δ βθ βηαθ δεσ β α βμ ξλά βμ αυ υθ πθ παλαΰσθ πθ βθ δεαθκπκέβ β πθ ηπζ εκηϋθπθ. Ω σ κ, υπϊλξκυθ ζϊξδ μ Ϋλ υθ μ κ π έκ βμ δ λ τθβ βμ βμ δεαθκπκέβ βμ κυ δα λκθκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ απσ α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α α λα δπ δεϊ θκ κεκη έα. Έ δ, εκπσμ βμ παλκτ αμ Ϋλ υθαμ έθαδ θα δ λ υθβγ έ β δεαθκπκέβ β κυ δα λδεκτ εαδ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ απσ β ξλά β πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ. Γδα κυμ εκπκτμ αυ άμ βμ Ϋλ υθαμ ξλβ δηκπκδάγβε β πκ κ δεά ηϋγκ κμ, σπκυ ξκλβΰάγβεαθ λπ βηα κζσΰδα 257 λΰαακηϋθκυμ κ λα δπ δεσ θκ κεκη έκ 424ΓΝ. αλε Ϊ η ΰΪζκ ίαγησ κδ υηη Ϋξκθ μ βθ Ϋλ υθα έθαδ δεαθκπκδβηϋθκδ απσ βθ ξλβ δησ β α κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ, αζζϊ εαδ βθ υεκζέα βμ ξλά βμ κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ. Ω σ κ, κδ λπ βγϋθ μ ιϋφλα αθ ηδελά δεαθκπκέβ β απσ βθ παλκξά πθ απαλαέ β πθ κ βΰδυθ ΰδα βθ ε Ϋζ β πθ λΰα δυθ, αζζϊ αλε ά δεαθκπκέβ β απσ δμ δεαθσ β μ παλκξάμ πκδκ δευθ υπβλ δυθ απσ κ πλκ ππδεσ ξθδεάμ υπκ άλδιβμ. πέ βμ, εφλϊ βε ηδελσμ ίαγησμ δεαθκπκέβ βμ απσ βθ πκδσ β α πθ παλ ξση θπθ πζβλκφκλδυθ, κ ίαγησ α φαζ έαμ πκυ δαγϋ δ κ Πζβλκφκλδαεσ τ βηα, δμ ξθκζκΰδεϋμ δεαθσ β μ κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ, εαγυμ εαδ απσ βθ απσ κ β βμ θκ βζ υ δεάμ φλκθ έ αμ πκυ παλϋξ αδ ηϋ π βμ ξλά βμ κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ. Έθα αεσηβ τλβηα αυ άμ βμ η ζϋ βμ ά αθ σ δ κ φτζκ, β βζδεέα, α Ϋ β ηπ δλέαμ, β γϋ β, αζζϊ εαδ β δεαθσ β α ξ δλδ ηκτ υπκζκΰδ υθ εαδ πζβλκφκλδεάμ πβλ Ϊα δ κ πέπ κ δεαθκπκέβ βμ πθ λπ βγϋθ πθ απσ κ πζβλκφκλδαεσ τ βηα. ΛΫξ δμ-εζ δ δϊ: πζβλκφκλδαεσ τ βηα, υΰ έα, δα λκθκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ, λα δπ δεσ θκ κεκη έκ. iv

5 ABSTRACT The acknowledgement of the importance of information systems in the health sector is increasing as an information system helps in the improvement of the availability of patient records by making access to patient care information easy, by reducing waiting time for diagnostic information such as laboratory results, and by improving the procedures for issuing certificates and test results. Numerous studies have indicated that the above mentioned advantages of information systems are important factors of the staff s satisfaction from their use of these systems. However, there are limited studies concerning of medical and nursing staff satisfaction from the information systems in the Greek military hospitals. Thus, the aim of this research is to examine the level of satisfaction of medical and nursing staff with the use of information systems. For the purposes of this research, the quantitative methodology was used, with questionnaires which were provided to 257 employees at the 424 Military Hospital. The participants in the survey are satisfied with the usefulness of the Information System as well as the ease of use of the Information System to a large extent. However, the respondents expressed little satisfaction with the provision of the necessary instructions for the execution of the work, but a better level of satisfaction with the ability of the technical support staff to provide quality services. In addition, little satisfaction was expressed with the quality of the information provided, the security of the Information System, the technological capabilities of the Information System, as well as the performance of the nursing care provided through the use of the Information System. One more conclusion from this study was that gender, age, years of experience, position, and computer and IT skills affect the level of satisfaction of the respondents with the information system. Keywords: information system, health, medical and nursing staff, military hospital v

6 Π ΡΙ ΥΟΜ ΝΑ ΦΙ ΡΩ Ι... ii ΤΧ ΡΙΣΙ... iii Κ Φ Λ ΙΟ 1. Ι ΓΩΓΗ... 1 Κ Φ Λ ΙΟ 2. Ι ΛΙΟΓΡ ΦΙΚΗ ΠΙΚΟΠΗΗ-Θ ΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟ ΘΡΟ ΠζβλκφκλδαεΪ υ άηα α Τΰ έαμ Πλκεζά δμ ΠΤ Πζβλκφκλδαεά υηπ λδφκλϊ Πλκεζά δμ ΠΤ αθαπ υ ση θ μ ξυλ μ ΟφΫζβ ΠΤ ΠαλΪΰκθ μ πκυ πβλ Ϊακυθ βθ δεαθκπκέβ β κυ δα λδεκτ εαδ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ απσ α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α πθ θκ κεκη έπθ έε μ απσ κ βμ ΠΤ...17 Κ Φ Λ ΙΟ 3. Μ ΘΟ ΟΛΟΓΙ Π λδΰλαφά λπ βηα κζκΰέκυ Π λδΰλαφά έΰηα κμ εαδ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ θκ κεκη έκυ θϊζυ β κηϋθπθ Παλκυ έα β πθ απκ ζ ηϊ πθ Κ Φ Λ ΙΟ 4. ΠΙΛΟΓΟ τθκοβ εαδ υηπ λϊ ηα α βμ Ϋλ υθαμ Πλκ Ϊ δμ ί ζ έπ βμ Π λδκλδ ηκέ βμ Ϋλ υθαμ Πλκ Ϊ δμ ΰδα η ζζκθ δεά Ϋλ υθα Ι ΛΙΟΓΡ ΦΙ Π Ρ ΡΣΗΜ vi

7 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΙΝΑΚΧΝ Πέθαεαμ 1. Πλκεζά δμ αθϊπ υιβμ θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ... 6 Πέθαεαμ 2. βηκΰλαφδεσ πλκφέζ λπ βγϋθ πθ Πέθαεαμ 3. ιδκζσΰβ β δεαθκ ά πθ πζβλκφκλδεάμ λπ βγϋθ πθ Πέθαεαμ 4. Χλβ δησ β α κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ Πέθαεαμ 5. υεκζέα ξλά βμ κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ Πέθαεαμ 6. ηπδ υ δεσ β α κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ Πέθαεαμ 7. Πκδσ β α κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ Πέθαεαμ 8.Πκδσ β α παλ ξση θπθ πζβλκφκλδυθ κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ 35 Πέθαεαμ 9. Πκδσ β α παλ ξση θπθ υπβλ δυθ Πέθαεαμ 10. Πκδσ β α α φϊζ δαμ πθ υπβλ δυθ Πέθαεαμ 11. Ιεαθκπκέβ β απσ β ξλά β κυ Πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ Πέθαεαμ 12. πσ κ β θκ βζ υ δεάμ φλκθ έ αμ Πέθαεαμ 13. υ ξϋ δ β φτζκυ εαδ απσο πθ λπ βγϋθ πθ Πέθαεαμ 14. υ ξϋ δ β βζδεέαμ εαδ απσο πθ λπ βγϋθ πθ Πέθαεαμ 15. υ ξϋ δ β γϋ βμ εαδ απσο πθ λπ βγϋθ πθ Πέθαεαμ 16. υ ξϋ δ β υθ ηπ δλέαμ εαδ απσο πθ λπ βγϋθ πθ Πέθαεαμ 17.υ ξϋ δ β πδπϋ κυ δεαθκ ά πθ λπ βγϋθ πθ βθ πζβλκφκλδεά εαδ πθ απσο υθ κυμ Πέθαεαμ 18. Π λδΰλαφδεϊ ηϋ λα δεαθκπκέβ βμ λπ βγϋθ πθ...80 vii

8 Κ Φ Λ ΙΟ 1. Ι ΓΩΓΗ Ο λϊ δκμ σΰεκμ εαδ β πκδεδζέα πθ πζβλκφκλδυθ ΰδα βθ υΰ έα Ϋξκυθ πλκεαζϋ δ πλκίζάηα α βθ παλκξά φλκθ έ αμ πθ α γ θυθ σ αθ ξλβ δηκπκδκτθ παλα κ δαεϊ υ άηα α πζβλκφκλδυθ. Η πλκκ υ δεά αθϊπ υιβ βμ Πζβλκφκλδεάμ κ άΰβ κυμ δκδεβ Ϋμ θκ κεκη έπθ θα αθαΰθπλέ κυθ βθ ξθκζκΰέα πζβλκφκλδεάμ πμ δ ξυλσ λΰαζ έκ ΰδα βθ θέ ξυ β βμ παλαΰπΰδεσ β αμ κυ κλΰαθδ ηκτ κυμ. ΠκζζΪ θκ κεκη έα κζσεζβλκ κθ εσ ηκ ίλέ εκθ αδ β δα δεα έα φαληκΰάμ βζ ε λκθδευθ πζβλκφκλδυθ ΰδα βθ υΰ έα ΰδα βθ υπκ άλδιβ βμ π λέγαζοβμ πθ α γ θυθ (Takhti, Rahman, Abedini&Abedini, 2012). πδπλσ γ α, β εκδθπθέα βμ πζβλκφκλέαμ κ άΰβ βθ αζζαΰά κυ ηκθ Ϋζκυ δα λκτ-α γ θκτμ απσ βθ δα λκ-ε θ λδεά πκξά βθ α γ θκ-ε θ λδεά, ηϋ α απσ βθ βζ ε λκθδεά υΰ έα. Η βζ ε λκθδεά υΰ έα ηπκλ έ θα παλϊ ξ δ υπβλ έ μ υΰ έαμ αυιβηϋθβμ πκδσ β αμ κυμ α γ θ έμ, αζζϊ εαδ θα υηίϊζ δ κθ ικλγκζκΰδ ησ πθ πσλπθ πθ υ βηϊ πθ υΰ έαμ (Vassiliou, 2009). Σα πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α κ ξυλκ βμ υΰ έαμ έθαδ ε έθα πκυ πδ λϋπκυθ β υΰεϋθ λπ β, απκγάε υ β, δαξ έλδ β, αθϊζυ β εαδ αθ αζζαΰά πζβλκφκλδυθ εαδ κηϋθπθ πθ α γ θυθ κ πζαέ δκ βμ εζδθδεάμ πλαε δεάμ (Μαθ Ϊμ & ΜπζΫ α, 2012). Σα ΟζκεζβλπηΫθα ΠζβλκφκλδαεΪ υ άηα α Τΰ έαμ (ΟΠΤ), ΰθπ Ϊ κθ κηϋα πθ πδξ δλά πθ εαδ πμ ΟζκεζβλπηΫθα πδξ δλβ δαεϊ υ άηα α, π λδζαηίϊθκυθ Ϋθα υλτ λκ φϊ ηα πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ εαδ υπκ υ βηϊ πθ πκυ ηπκλκτθ θα αιδκπκδβγκτθ δμ ηϋλ μ ηαμ απσ α θκ βζ υ δεϊ δ λτηα α ΰδα βθ απκγάε υ β, βθ κλΰϊθπ β εαδ β δαξ έλδ β πθ εζδθδευθ εαδ δκδεβ δευθ πζβλκφκλδυθ πκυ παλϊΰκυθ εαγβη λδθά ίϊ β απαλαέ β πθ ΰδα κυμ λΰααση θκυμ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ, πλκε δηϋθκυ θα ε ζϋ κυθ δμ λΰα έ μ κυμ π λδ σ λκ απκ κ δεϊ εαδ απκ ζ ηα δεϊ. δμ ηϋλ μ ηαμ σηπμ α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α εαδ κδ θϋ μ ξθκζκΰέ μ ξλβ δηκπκδκτθ αδ κ ξυλκ βμ υΰ έαμ η Ϋθαθ αλε Ϊ «λα δ ξθδεσ» ά αεσηβ εαζτ λα «πδφυζαε δεσ» λσπκ. τηφπθα η κυμ Grimson et al. (2000) κλδ ηϋθκδ απσ κυμ ία δεσ λκυμ ζσΰκυμ πκυ υθ ζκτθ βθ αλΰά υδκγϋ β β πζβλκφκλδαευθ 1

9 υ βηϊ πθ (Π) εαδ βμ ξθκζκΰέαμ πζβλκφκλδεάμ (ΣΠ) κ ξυλκ βμ υΰ έαμ, έθαδ κδ ιάμ: - Σκ ξαηβζσ πκ κ σ π θ τ πθ δμ θϋ μ ξθκζκΰέ μ βμ πζβλκφκλδεάμ εαδ δ δεσ λα βθ φαληκΰά εζδθδευθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ. - Η Ϋζζ δοβ πκζδ δεάμ ίκτζβ βμ. - Η τπαλιβ εα αε ληα δ ηϋθπθ αΰκλυθ η αθ παλεά λκά σ πθ ΰδα βθ αθϊπ υιβ θϋπθ κζκεζβλπηϋθπθ υ βηϊ πθ υΰ έαμ. - Η Ϋζζ δοβ εα Ϊζζβζπθ πλκ τππθ πζβλκφκλδεάμ βθ υΰ έα ά β ίλα έα υδκγϋ β β πθ πλκ τππθ αυ υθ δμ π λδπ υ δμ πκυ υπϊλξκυθ. - Η πκζυπζκεσ β α πθ δα λδευθ κηϋθπθ - Σα πλκίζάηα α εαδ β απλκγυηέα πθ δα λυθ ΰδα βθ δ αΰπΰά κηϋθπθ εαδ β ξλά β πθ υ βηϊ πθ. - Σα γϋηα α βμ α φϊζ δαμ εαδ βμ ηπδ υ δεσ β α πθ κηϋθπθ εαδ, - πκζζϋμ ξυλ μ β Ϊΰθκδα ξ δεϊ η α κφϋζβ, κυμ π λδκλδ ηκτμ β αεσηα εαδ κ λέ εκ πκυ π λδζαηίϊθ δ β υδκγϋ β β πθ ξθκζκΰδυθ πζβλκφκλδεάμ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ. Σκ θκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ έθαδ πκτ αλΰσ, αθ εαδ πλκ παγ έ θα πλκ αληκ έ κθ θαΰεαζδ ησ πθ θϋπθ ξθκζκΰδυθ, η απκ Ϋζ ηα β δα Ϊλαιβ ά αεσηα εαδ παλ ηπσ δ β βμ δα δεα έα αζζαΰάμ. Η αθ απσελδ β κυ θκ βζ υ δεκτ παΰΰϋζηα κμ γα πλϋπ δ θα έθαδ ΰλάΰκλβ (Takhti et al., 2012). Σκ θκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ έθαδ βηαθ δεσ σ κθ αφκλϊ β ξλά β πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ υΰ έαμ δσ δ κδ θκ βζ υ Ϋμ έθαδ κδ ία δεκέ πϊλκξκδ βμ φλκθ έ αμ πθ α γ θυθ, υηπ λδζαηίαθκηϋθβμ βμ αιδκζσΰβ βμ, βμ δϊΰθπ βμ εαδ βμ παλϋηία βμ. Οδ θκ βζ υ Ϋμ πλϋπ δ θα θ πηα υ κυθ ΰλάΰκλα πζβλκφκλέ μ ξ δεϊ η δϊφκλκυμ α γ θ έμ εαδ θα κλΰαθυ κυθ εαδ θα ληβθ τ κυθ Ϊη α δμ πζβλκφκλέ μ ΰδα θα ξ δϊ κυθ ηέα πκδκ δεά π λέγαζοβ. υθ πυμ, έθαδ πδ αε δεά αθϊΰεβ θα ξ δϊακθ αδ πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α πκυ γα πζβλκτθ δμ απαδ ά δμ βμ θκ βζ υ δεάμ φλκθ έ αμ ΰδα κθ εαζτ λκ υθ κθδ ησ πθ λα βλδκ ά πθ φλκθ έ αμ πθ α γ θυθ (Takhti et al., 2012). Οδ τκ βηαθ δεσ λκδ κη έμ πκυ αθαφϋλκθ αδ απσ κ θκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ κ πζαέ δκ βμ ξλά βμ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ έθαδ β αθϊπ υιβ υ βηϊ πθ 2

10 ΰδα βθ παλκξά αθα λκφκ σ β βμ πλαΰηα δεσ ξλσθκ θκ βζ υ Ϋμ εαδ β ε έηβ β πθ πδπ υ πθ κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ β θκ βζ υ δεά φλκθ έ α εαδ α απκ ζϋ ηα α πθ α γ θυθ (Cipriano&Hamer, 2014). λε Ϊ κδξ έα απσ βηκ δ υηϋθ μ η ζϋ μ εα α δεθτκυθ σ δ κδ ία δεσ λκδ παλϊΰκθ μ πκυ πδ λκτθ αλθβ δεϊ βθ πλκ πϊγ δα πθ θκ βζ υ δευθ δ λυηϊ πθ θα δ Ϊΰκυθ θϋα πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α πκυ ε υΰξλκθέακυθ δμ πδξ δλβ δαεϋμ κυμ δα δεα έ μ, πλκϋλξκθ αδ δμ π λδ σ λ μ φκλϋμ απσ κ π λδεσ π λδίϊζζκθ κυ δ έκυ κυ θκ βζ υ δεκτ δ λτηα κμ. δ δεσ λα, πλκϋλξκθ αδ απσ βθ Ϋζζ δοβ ία δευθ ΰθυ πθ ά ιδκ ά πθ πκυ ηπκλ έ θα Ϋξκυθ κδ παΰΰ ζηα έ μ κ ξυλκ βμ υΰ έαμ πϊθπ γϋηα α πζβλκφκλδεάμ (π.ξ. δα λκέ, θκ βζ υ Ϋμ, δκδεβ δεϊ ζϋξβ, υπϊζζβζκδ πθ ηκθϊ πθ πζβλκφκλδεάμ, ε.ϊ.), απσ βθ α υθαηέα πθ ηπζ εση θπθ η λυθ θα εα αθκά κυθ δμ ία δεϋμ υθα σ β μ εαδ κυμ π λδκλδ ηκτμ βμ εϊ κ ξθκζκΰέαμ, εαγυμ πέ βμ εαδ απσ βθ α υθαηέα κυμ θα εα αθκά κυθ κυμ λσπκυμ θαλησθδ βμ πθ θϋπθ αυ υθ υ βηϊ πθ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ κυ θκ κεκη έκυ ( Berger&Kichak, 2004; Lorenzi&Riley, 2003; Southon et al., 1999). Η δεαθκπκέβ β απσ β ξλά β πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ φαέθ αδ απσ β ίδίζδκΰλαφέα σ δ έθαδ βηαθ δεσμ πλκ δκλδ άμ ΰδα βθ υδκγϋ β β πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ βθ εαγβη λδθά πλϊιβ. αυ σ κ πζαέ δκ θ Ϊ αδ β δ λ τθβ β βμ δεαθκπκέβ βμ πθ θκ βζ υ υθ εαδ πθ δα λυθ, απσ α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α πκυ ξλβ δηκπκδκτθ. αυ ά β δ λ τθβ β παλα βλ έ αδ β Ϊ β κυ δα λδεκτ εαδ κυ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ, πμ ξλά μ θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ εαγυμ εαδ βθ πλσγ β ξλά βμ κυ υ άηα κμ αυ κτ. ΤπΪλξ δ η ΰΪζβ αθϊΰεβ έ δαμ πζβλκφσλβ βμ εαδ πθ τκ υ θα πδ τξκυη βθ δεαθκπκέβ β. ε σμ πθ παλαπϊθπ εαδ β αιδκζσΰβ β βμ δεαθκπκέβ βμ πθ ξλβ υθ έθαδ ηδα απσ δμ η γσ κυμ ΰδα βθ ια φϊζδ β βμ ξλβ δεσ β αμ πθ υ βηϊ πθ πζβλκφκλδυθ. (Khajouei&Abbasi, 2017). εκπσμ βμ παλκτ αμ Ϋλ υθαμ έθαδ θα δ λ υθβγ έ β δεαθκπκέβ β κυ δα λδεκτ εαδ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ απσ β ξλά β πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ εαδ κ ίαγησμ υ εκζέαμ υδκγϋ β βμ βμ ξλά βμ αυ υθ. Ωμ η ζϋ β π λέπ π βμ Ϋξ δ πδζ ΰ έ β π λέπ π β πθ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ κ 424 ΓΝ β Θ αζκθέεβ. Σα λ υθβ δεϊ λπ άηα α πκυ δαηκλφυθκθ αδ έθαδ α ιάμ: 3

11 1. Πκδκ έθαδ κ πέπ κ δεαθκπκέβ βμ πθ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ απσ β ξλά β κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ; 2. Πυμ δαφκλκπκδκτθ αδ κδ απσο δμ πθ λπ βγϋθ πθ ξϋ β η α βηκΰλαφδεϊ κυμ κδξ έα; Σκ τ λκ ε φϊζαδκ υθδ Ϊ κ γ πλβ δεσ υπσίαγλκ βμ λΰα έαμ. αυ σ κ ε φϊζαδκ αθαζτ αδ β Ϋθθκδα πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ, ι Ϊακθ αδ α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α α θκ κεκη έα, θυ παλϊζζβζα παλα έγ θ αδ εαδ Ϋλ υθ μ ξ δεϊ η βθ δεαθκπκέβ β πθ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ απσ β ξλά β πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ. κ λέ κ ε φϊζαδκ π λδΰλϊφ αδ β η γκ κζκΰέα βμ Ϋλ υθαμ, κ η γκ κζκΰδεσ λΰαζ έκ εαδ κ έΰηα αυ άμ. κ πση θκ ε φϊζαδκ παλκυ δϊακθ αδ α απκ ζϋ ηα α βμ α δ δεάμ αθϊζυ βμ. κ ζ υ αέκ ε φϊζαδκ υθκοέακθ αδ α ευλδσ λα υηπ λϊ ηα α βμ Ϋλ υθαμ εαδ εα α έγ θ αδ πλκ Ϊ δμ ΰδα η ζζκθ δεά Ϋλ υθα, β ίϊ β πθ π λδκλδ ηυθ βμ παλκτ αμ. 4

12 Κ Φ Λ ΙΟ 2. Ι ΛΙΟΓΡ ΦΙΚΗ ΠΙΚΟΠΗΗ - Θ ΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟ ΘΡΟ 2.1 ΠζβλκφκλδαεΪ υ άηα α Τΰ έαμ (ΠΤ) δμ ηϋλ μ ηαμ κ κηϋαμ βμ υΰ έαμ αθ δη ππέα δ πκδεέζ μ πλκεζά δμ εαδ γ η ζδυ δμ αζζαΰϋμ. Σα θκ βζ υ δεϊ δ λτηα α παΰεκ ηέπμ εαζκτθ αδ θα παθ ι Ϊ κυθ δμ ία δεϋμ κυμ ζ δ κυλΰέ μ εαδ θα ίλκυθ θϋ μ υεαδλέ μ αθα δκλΰϊθπ βμ πθ πδξ δλβ δαευθ κυμ λα βλδκ ά πθ, πλκε δηϋθκυ θα ί ζ δυ κυθ βθ απκ κ δεσ β α εαδ βθ απκ ζ ηα δεσ β α πθ υπβλ δυθ πκυ πλκ φϋλκυθ, θα η δυ κυθ α ζ δ κυλΰδεϊ κυμ εσ β εαδ θα ΰέθκυθ αθ αΰπθδ δεκέ, παλϋξκθ αμ αυ σξλκθα π λδ σ λκ ια κηδε υηϋθ μ εαδ υοβζάμ πκδσ β αμ υπβλ έ μ φλκθ έ αμ πλκμ κυμ α γ θ έμ. Σκ πζβλκφκλδαεσ τ βηα έθαδ Ϋθα ηβξαθκΰλαφβηϋθκ τ βηα πζβλκφκλδυθ, κ κπκέκ απκ ζ έ αδ απσ δ λκϋμ, δα δεα έ μ, ελκϋμ εαδ σλδα. βθ πζβλκφκλδεά β δ Ϋα θσμ υ άηα κμ φαλησα αδ υξθϊ Ϋθα υλτ φϊ ηα πλαΰηϊ πθ. ΚΪγ Ϋθα απσ αυ Ϊ α υ άηα α Ϋξ δ Ϋθα αφυμ εαγκλδ ηϋθκ σλδκ (Beaumont, 2011). Πδκ υΰε ελδηϋθα, Ϋθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα υζζϋΰ δ, π ι λΰϊα αδ, απκγβε τ δ, αθαζτ δ κηϋθα εαδ ζδεϊ παλϋξ δ πζβλκφκλέ μ ΰδα Ϋθα υΰε ελδηϋθκ εκπσ (Γδαθθαεσπκυζκμ, ε.ϊ, 2004; Οδεκθσηκυ & Γ πλΰσπκυζκμ, 2004). Σκ πζβλκφκλδαεσ τ βηα κθ κηϋα βμ υΰ έαμ παλϋξ δ δμ ίϊ δμ ΰδα β ζάοβ απκφϊ πθ εαδ Ϋξ δ Ϋ λδμ ία δεϋμ ζ δ κυλΰέ μ: παλαΰπΰά κηϋθπθ, τθ αιβ, αθϊζυ β εαδ τθγ β, πδεκδθπθέα εαδ ξλά β. Σκ πζβλκφκλδαεσ τ βηα κθ κηϋα βμ υΰ έαμ υζζϋΰ δ κηϋθα απσ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ εαδ Ϊζζκυμ υθαφ έμ κη έμ, αθαζτ δ α κηϋθα εαδ δα φαζέα δ β υθκζδεά κυμ πκδσ β α, υθϊφ δα εαδ πδεαδλσ β α εαδ η α λϋπ δ α κηϋθα πζβλκφκλέ μ ΰδα β ζάοβ απκφϊ πθ ξ δαση θπθ η βθ υΰ έα (WHO, 2011). α Ϋζβ βμ εα έαμ κυ 1960, α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α ι εέθβ αθ θα ξλβ δηκπκδκτθ αδ α ετλδα θκ κεκη έα πθ ΗθπηΫθπθ Πκζδ δυθ, θυ αλΰσ λα β ξλά β κυμ π ε Ϊγβε εαδ ηδελσ λα θκ κεκη έα (Chao et al., 2013). πκζζϋμ ξυλ μ, β η αλλτγηδ β κθ κηϋα βμ υΰ έαμ εαδ β απκεϋθ λπ β Ϋξκυθ πδφϋλ δ αζζαΰϋμ δμ ζ δ κυλΰέ μ η αιτ ε θ λδεκτ εαδ π λδφ λ δαεκτ πδπϋ κυ εαδ Ϋξκυθ 5

13 βηδκυλΰά δ θϋ μ αθϊΰε μ πζβλκφσλβ βμ η η αίαζζση θ μ απαδ ά δμ υζζκΰάμ, π ι λΰα έαμ, αθϊζυ βμ εαδ δϊ κ βμ κηϋθπθ. Οδ η αλλυγηέ δμ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ αυιϊθκυθ πέ βμ βθ αθϊΰεβ υπκπκέβ βμ εαδ πκδσ β αμ πθ πζβλκφκλδυθ 2.2 Πλκεζά δμ ΠΤ Οδ τΰξλκθ μ πλκεζά δμ πκυ Ϋξκθ αδ α θκ βζ υ δεϊ δ λτηα α έθαδ πκζζϋμ: α) κ λϊ δκμ σΰεκμ βμ παλαΰση θβμ εαδ δαεδθκτη θβμ πζβλκφκλέαμ, ί) β αθϊΰεβ ι τλ βμ θϋπθ η γσ πθ ξθδευθ ΰδα βθ αθα δκλΰϊθπ β εαδ ί ζ έπ β πθ πδξ δλβ δαευθ λα βλδκ ά πθ (εζδθυθ εαδ δκδεβ δευθ), ΰ) β ί ζ έπ β βμ απκ ζ ηα δεσ β αμ εαδ απκ κ δεσ β αμ πθ παλ ξση θπθ υπβλ δυθ, ) β η έπ β πθ υπϋλη λπθ απαθυθ υ θα πϋζγ δ κλγκζκΰδεά κδεκθκηδεά δαξ έλδ β, ) β αθϊΰεβ ΰδα παλκξά πκδκ δεσ λπθ εαδ ια κηδε υηϋθπθ υπβλ δυθ υΰ έαμ πκυ ία έακθ αδ βθ εηβλδπηϋθβ ζάοβ απκφϊ πθ (evidence-based practice) (Panerai, Η πκδσ β α βμ παλκξάμ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ ά β απκ ζ ηα δεσ β α κυ υΰ δκθκηδεκτ ξ δα ηκτ εαδ βμ ξϊλαιβμ πκζδ δεάμ ιαλ Ϊ αδ απσ β δαγ δησ β α αελδίυθ εαδ Ϋΰεαδλπθ πζβλκφκλδυθ ΰδα β άλδιβ βμ ζάοβμ απκφϊ πθ. αυ σ κ πζαέ δκ, ηέα βηαθ δεά πλσεζβ β πκυ υπϊλξ δ αφκλϊ βθ αθϊπ υιβ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ κ πζαέ δκ βμ υΰ έαμ, σππμ αυ ά απ δεκθέα αδ κθ πδκ εϊ π πέθαεα, η ίϊ β α σ α αθαφϋλκθ αδ κθ WHO (2004). Πέθαεαμ 1. Πλκεζά δμ αθϊπ υιβμ θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ άηα α Έζ ΰξκμ κυ υπϊλξκθ κμ υ άηα κμ Πζβλκφκλέ μ Σκ θϋκ τ βηα γα πλϋπ δ θα ία έα αδ πϊθπ α υθα Ϊ βη έα κυ υπϊλξκθ κμ υ άηα κμ εαδ θα ηαγαέθ δ απσ α ζϊγβ, α πλκίζάηα α εαδ ΰ θδεϊ δμ α υθαηέ μ κυ υ άηα κμ πκυ υπϊλξ δ. Έζζ δοβ αγ λάμ πλκ φκλϊμ ηκλφυθ, αθαφκλϋμ πκυ θ υπκίζάγβεαθ ΰεαέλπμ, αθ παλεάμ εα Ϊλ δ β πθ λΰαακηϋθπθ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ ξ δεϊ η κθ λσπκ υηπζάλπ βμ πθ 6

14 Καγκλδ ησμ πθ αθαΰευθ κηϋθα πθ ξ δευθ ηκθϊ πθ κ πζαέ δκ κυ υ άηα κμ υΰ έαμ Πλκ δκλδ ησμ βμ πδκ εα Ϊζζβζβμ εαδ απκ ζ ηα δεάμ λκάμ κηϋθπθ ξ δα ησμ πθ λΰαζ έπθ υζζκΰάμ εαδ αθαφκλϊμ κηϋθπθ θϊπ υιβ δα δεα δυθ εαδ ηβξαθδ ηυθ ΰδα βθ π ι λΰα έα κηϋθπθ θϊπ υιβ εαδ απαλαέ β πθ θ τππθ, υοβζσμ ίαγησμ αθαελέί δαμ πθ κηϋθπθ πκυ υΰε θ λυγβεαθ, Ϋζζ δοβ ξθδεάμ ηπ δλκΰθπηκ τθβμ κυ πλκ ππδεκτ ΰδα βθ εα Ϊζζβζβ αθϊζυ β πθ κηϋθπθ πκυ υΰε θ λυγβεαθ, Ϋζζ δοβ αιδκπκέβ βμ πθ κηϋθπθ πκυ υζζϋΰκθ αδ, ξαηβζσ πέπ κ / εαηέα δϊ κ β εαδ αθα λκφκ σ β β ξ δεϊ η α κηϋθα πκυ υζζϋξγβεαθ, απκ ζκτθ α υθαηέ μ πκυ γα πλϋπ δ θα δκλγπγκτθ. Σα δαφκλ δεϊ δκδεβ δεϊ πέπ α κ τ βηα υΰ έαμ Ϋξκυθ δαφκλ δεκτμ λσζκυμ εαδ υθ πυμ Ϋξκυθ δαφκλ δεϋμ αθϊΰε μ κηϋθα. θ πλϋπ δ θα βηδκυλΰβγκτθ σζ μ κδ αθϊΰε μ κηϋθπθ ηϋ π κυ υ άηα κμ λκυ έθαμ υζζκΰάμ κηϋθπθ. Σα κηϋθα πκυ θ ξλ δϊακθ αδ υξθϊ ά απαδ κτθ αδ ησθκ ΰδα κλδ ηϋθα υπκ τθκζα κυ πζβγυ ηκτ ηπκλκτθ θα βηδκυλΰβγκτθ ηϋ π δ δευθ η ζ υθ εαδ δΰηα κζβπ δευθ λ υθυθ. θ ξλ δϊα αδ σζα α κηϋθα πκυ υζζϋΰκθ αδ Ϋθα κλδ ηϋθκ πέπ κ θα υπκίϊζζκθ αδ υοβζσ λα πέπ α. Σα πδκ ζ π κη λά κηϋθα γα πλϋπ δ θα δα βλκτθ αδ βθ πλπ κΰ θά πβΰά εαδ κδ απαδ ά δμ υπκίκζάμ εγϋ πθ υοβζσ λα πέπ α γα πλϋπ δ θα δα βλκτθ αδ κ ζϊξδ κ. Η δεαθσ β α κυ πλκ ππδεκτ πκυ γα πδφκλ δ έ η β υηπζάλπ β πθ απαλαέ β πθ θ τππθ πλϋπ δ θα ζβφγ έ υπσοβ εα Ϊ κ ξ δα ησ κυ υ άηα κμ. Σα πδκ απκ ζ ηα δεϊ λΰαζ έα υζζκΰάμ εαδ αθαφκλϊμ κηϋθπθ έθαδ υθάγπμ απζϊ εαδ τθ κηα. Ο λσπκμ π ι λΰα έαμ πθ κηϋθπθ απσ Ϋθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα γα πλϋπ δ θα έθαδ υθ πάμ η κυμ σξκυμ ΰδα β υζζκΰά κηϋθπθ εαδ α ξϋ δα ΰδα βθ αθϊζυ β εαδ β ξλβ δηκπκέβ β πθ κηϋθπθ αυ υθ απσ κ τ βηα υΰ έαμ. πδηκλφπ δεϊ πλκΰλϊηηα α εαδ πλκΰλϊηηα α εα Ϊλ δ βμ 7

15 φαληκΰά πλκΰλϊηηα κμ εα Ϊλ δ βμ ΰδα κυμ φκλ έμ παλκξάμ κηϋθπθ εαδ κυμ ξλά μ κηϋθπθ ΠλκΫζ ΰξκμ εαδ, Ϊθ ξλ δϊα αδ, παθα ξ δα ησμ κυ υ άηα κμ υζζκΰάμ, λκάμ, π ι λΰα έαμ εαδ αιδκπκέβ βμ κηϋθπθ Παλαεκζκτγβ β εαδ αιδκζσΰβ β κυ γα πλϋπ δ θα ξ δα κτθ εαδ θα υζκπκδβγκτθ β ίϊ β πθ αθαΰευθ εαδ κυ πδπϋ κυ πθ φκλϋπθ παλκξάμ εαδ ξλβ υθ κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ εαδ πθ κηϋθπθ. Γδα παλϊ δΰηα: ΠλκΰλΪηηα α εα Ϊλ δ βμ ΰδα φκλ έμ παλκξάμ κηϋθπθ ηπκλ έ θα π λδζαηίϊθκυθ εα Ϊζκΰκ δε υθ, τππθ, κλδ ηυθ, πβΰυθ κηϋθπθ, εαγυμ εαδ κ βΰέ μ ΰδα β υηπζάλπ β πθ απαλαέ β πθ θ τππθ. ΠλκΰλΪηηα α εα Ϊλ δ βμ ΰδα ξλά μ κηϋθπθ ηπκλ έ θα π λδζαηίϊθκυθ αθϊζυ β, ληβθ έα εαδ ξλβ δηκπκέβ β κηϋθπθ. ΠλκΰλΪηηα α εα Ϊλ δ βμ ΰδα ξ δλδ Ϋμ υπκζκΰδ υθ ηπκλ έ θα π λδζαηίϊθκυθ ζ π κη λ έμ κ βΰέ μ (η παλα έΰηα α) ξ δεϊ η κθ λσπκ ξλά βμ κυ ζκΰδ ηδεκτ, εαγυμ εαδ λσπκυμ αθ δη υπδ βμ πλκίζβηϊ πθ. ΠλκΰλΪηηα α εα Ϊλ δ βμ ΰδα επαδ υ Ϋμ ηπκλ έ θα π λδζαηίϊθκυθ κ βΰέ μ ΰδα βθ φαληκΰά κυ πλκΰλϊηηα κμ εα Ϊλ δ βμ ΰδα κυμ παλσξκυμ κηϋθπθ εαδ κυμ ξλά μ κηϋθπθ, λα βΰδεϋμ δ α εαζέαμ, εα υγυθ άλδ μ ΰλαηηΫμ ξ δεϊ η β ξλά β κυ ΰξ δλδ έκυ ΰδα κυμ ξλά μ κηϋθπθ εαδ κυ ΰξ δλδ έκυ ΰδα κυμ παλσξκυμ κηϋθπθ. Σκ τ βηα γα πλϋπ δ θα υπκίζβγ έ πλκεα αλε δεά κεδηά υπσ υθγάε μ πκυ αθ δεα κπ λέακυθ σ κ κ υθα σθ π λδ σ λκ δμ πλαΰηα δεϋμ υθγάε μ πκυ πδελα κτθ εα Ϊ βθ φαληκΰά κυ. Ο σξκμ βμ παλαεκζκτγβ βμ εαδ βμ αιδκζσΰβ βμ θ έθαδ θα πδε θ λπγ έ σ δ έθαδ ζϊγκμ εαδ θα κ 8

16 υ άηα κμ θϊπ υιβ απκ ζ ηα δευθ υ βηϊ πθ δϊ κ βμ κηϋθπθ εαδ αθϊ λα βμ ζ έπ β κυ υ άηα κμ Πβΰά: WHO, 2004 εα α δεϊ δ. θ έγ α, πλϋπ δ θα κθδ κτθ κδ γ δεϋμ π υξϋμ κυ υ άηα κμ πκυ κ εαγδ κτθ ζ δ κυλΰδεσ, εαγυμ εαδ θα θ κπδ έ δ Ϋΰδθ ζϊγκμ πμ ίϊ β ΰδα β ί ζ έπ β κυ υ άηα κμ. Έθαμ απκ ζ ηα δεσμ λσπκμ παλαεέθβ βμ πθ παλαΰπΰυθ κηϋθπθ έθαδ θα κυμ παλϋξ αδ υθ ξυμ γ δεά εαδ αλθβ δεά αθα λκφκ σ β β ξ δεϊ η βθ εα Ϊ α β πθ κηϋθπθ πκυ παλϊΰκυθ. Η αθϊπ υιβ θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ έθαδ πϊθ α Ϋθα Ϋλΰκ ιϋζδιβ. Πλσε δ αδ ΰδα ηδα υθαηδεά πλκ πϊγ δα σπκυ κδ δ υγυθ Ϋμ εαδ κδ λΰααση θκδ πλκ παγκτθ θα ί ζ δυ κυθ υθ ξυμ Πζβλκφκλδαεά υηπ λδφκλϊ τηφπθα η κυμ Π λ Ϊεβ, εϊ (2015, ζ. 67), β πζβλκφκλδαεά υηπ λδφκλϊ έθαδ «κ τθκζκ βμ αθγλυπδθβμ υηπ λδφκλϊμ ξϋ β η δμ πβΰϋμ εαδ κυμ δατζκυμ βμ πζβλκφκλέαμ». Η πζβλκφκλέα έθαδ «β αθ έζβοβ θσμ κηϋθκυ ά κηϋθπθ ηϋ α απσ β δϋΰ λ β ηδαμ απσ δμ αθγλυπδθ μ αδ γά δμ. Μ Ϊζζα ζσΰδα Ϋθα Ϊ κηκ απκε Ϊ πζβλκφκλέα, σ αθ Ϋξ δ πέΰθπ β υΰε ελδηϋθπθ κηϋθπθ πκυ αθάεκυθ Ϋθα ΰ ΰκθσμ. υ ά β κηϊ α πθ ξ δευθ κηϋθπθ ηπκλ έ θα πλκ ε βγ έ απσ Ϋθα Ϊ κηκ, σ αθ αυ σ απκε ά δ, π ι λΰα έ, η αφϋλ δ, πλκπγά δ εαδ ξλβ δηκπκδά δ α κηϋθα αυ Ϊ, ΰδα θα η α ξβηα έ δ κθ αυ σ κυ εαδ κ π λδίϊζζκθ κυ» (Lau, 2006, ζ. 48). Η πζβλκφκλδαεά υηπ λδφκλϊ πβλ Ϊα αδ εαδ ιαλ Ϊ αδ Ϊη α απσ βθ πζβλκφκλδαεά αθϊΰεβ, εαγυμ β πζβλκφκλδαεά υηπ λδφκλϊ θ Ϋξ αδ θα υπκεδθβγ έ απσ βθ αθϊΰεβ κυ α σηκυ θα εαζτο δ υξσθ ε θϊ σ κθ αφκλϊ βθ πλσ ία β υΰε ελδηϋθ μ πζβλκφκλέ μ. Άζζπ, β πζβλκφκλδαεά αθϊΰεβ κλέα αδ πμ β «εα Ϊ α β βθ κπκέα ίδυθ δ Ϋθα Ϊ κηκ, σ αθ αθαΰθπλέα δ σ δ υπϊλξ δ ηδα αθπηαζέα/ε θσ κ τθκζκ βμ ΰθυ βμ κυ (Anomalous State of Knowledge, 9

17 ASK) εαδ πλκ παγ έ θα η αφϋλ δ ηδα εα αθκβ ά ηκλφά πλκμ κυμ Ϊζζκυμ (π.ξ. λυ β β) αυ σ κ ε θσ» (δϊ λβ, 1997, ζ. 475). βθ π λέπ π β πθ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ, β πζβλκφκλδαεά υηπ λδφκλϊ θ Ϊ αδ Ϋθα πζαέ δκ Ϊλπθ παλαΰσθ πθ τηφπθα η κ ηκθ Ϋζκ κυ Dorsch. Οδ Ϋ λδμ αυ κέ παλϊΰκθ μ έθαδ κδ αθϊΰε μ πζβλκφσλβ βμ πκυ υθ Ϋκθ αδ η βθ Ϋθθκδα βμ πζβλκφκλδαεάμ αθϊΰεβμ, κδ πβΰϋμ πζβλκφσλβ βμ, β υξθσ β α βμ πζβλκφσλβ βμ, αζζϊ εαδ α ηπσ δα πκυ υφέ αθ αδ αυ ά β δα δεα έα (Κπ αΰδσζαμ& ζ ικπκτζκυ, 2009). Πδκ υΰε ελδηϋθα, κδ αθϊΰε μ πζβλκφσλβ βμ έθαδ κδ αδ έ μ πκυ ηπκλκτθ θα κ βΰά κυθ Ϋθαθ παΰΰ ζηα έα υΰ έαμ θα αθααβ ά δ πζβλκφκλέ μ (π.ξ. αδ έα ηέαμ α γϋθ δαμ ά υηπ υηα α αυ άμ). Οδ πβΰϋμ πζβλκφσλβ βμ αθαφϋλκθ αδ κυμ λσπκυμ η κυμ κπκέκυμ κδ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ ηπκλκτθ θα αθααβ ά κυθ εαδ θα ίλκυθ πζβλκφκλέ μ (π.ξ. δα έε υκ, ίδίζδκγάεβ, υθϊ ζφκδ). Η υξθσ β α πζβλκφσλβ βμ ξ έα αδ σ κ η β υξθσ β α ξλά βμ ηέαμ πβΰάμ πζβλκφσλβ βμ, σ κ εαδ η β υξθσ β α αθααά β βμ βμ πζβλκφσλβ βμ. ΣΫζκμ, α ηπσ δα πζβλκφσλβ βμ αθαφϋλκθ αδ κυμ παλϊΰκθ μ ε έθκυμ πκυ ηπκ έακυθ βθ αθααά β β πζβλκφσλβ βμ ά βθ πλσ ία β εϊπκδα πβΰά πζβλκφσλβ βμ (π.ξ. ζζδπ έμ ιδσ β μ ξ δλδ ηκτ υπκζκΰδ ά βθ π λέπ π β κυ δα δε τκυ, ηβ τπαλιβ ίδίζδκγάεβμ β ηκθϊ α υΰ έαμ, ηβ υξλβ έα κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ). Η βηα έα βμ πζβλκφκλδαεάμ υηπ λδφκλϊμ απσ ηϋλκυμ πθ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ απκ ζ έ βηαθ δεσ πλκ δκλδ δεσ παλϊΰκθ α βμ ί ζ έπ βμ βμ πκδσ β αμ πθ παλ ξση θπθ υπβλ δυθ υΰ έαμ(ίθ αμ, Κπ αΰδσζαμ,&νδϊεαμ, 2013; Κπ αΰδσζαμ& ΰΰ ζκπκτζκυ, 2014; Π λ Ϊεβμ εαδ υθ., 2015) Πλκεζά δμ ΠΤ αθαπ υ ση θ μ ξυλ μ Ϋλ υθ μ πκυ Ϋξκυθ πλαΰηα κπκδβγ έ αθαπ υ ση θ μ ξυλ μ (Vital Wave Consulting HIS, 2009) αθαζτγβεαθ βηαθ δεϋμ πλκεζά δμ κ κπέκ βμ αθϊπ υιβμ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ. κ παλαεϊ π ξάηα απ δεκθέακθ αδ κδ πλκεζά δμ αυ Ϋμ. 10

18 ξάηα 1. Πλκεζά δμ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ βθ υΰ έα Κα ύ α α ία ιαχ ί ισης η οφο ιώ σ ο ι ό ί ο Κι η ές Σ σ ές Σ ο ή ο έ ω έσω σ ήθω ια ι ασιώ Α ά η ι ι έ ης χ ο ο ίας αι α όχω Π οσ ιο ισ ός άχισ ω βασι ώ σ ό ω ο έ ω Πβΰά: Vital Wave Consulting HIS, 2009 Καζτ λα λΰαζ έα δαξ έλδ βμ πζβλκφκλδυθ κπδεσ πέπ κ. Η η ΰαζτ λβ Ϋηφα β β ί ζ έπ β βμ φλκθ έ αμ υΰ έαμ υθ πϊΰ αδ βθ απκ ζ ηα δεά δαξ έλδ β πθ κπδευθ υπβλ δυθ υΰ έαμ. υ σ η β δλϊ κυ υθ πϊΰ αδ σ δ α κηϋθα ξ δεϊ η δμ πδ σ δμ πθ κπδευθ ΰεα α Ϊ πθ εαδ πλκΰλαηηϊ πθ πλϋπ δ θα έθαδ δαγϋ δη μ εαδ θα ξλβ δηκπκδκτθ αδ απσ κυμ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ. Σα κηϋθα πκυ υζζϋΰκθ αδ γα πλϋπ δ θα ξλβ δηκπκδκτθ αδ απσ κυμ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ, ηϋ π βμ εα Ϊζζβζβμ θγϊλλυθ βμ εαδ παλαεέθβ άμ κυμ, πλκε δηϋθκυ θα βλέικυθ δμ απκφϊ δμ π λέ φλκθ έ αμ πθ α γ θυθ, θα παλϊ ξκυθ πζβλκφκλέ μ ά θα δαξ δλδ κτθ πσλκυμ. υζζκΰά κηϋθπθ ηϋ π υθάγπθ δα δεα δυθ. κλδ ηϋθ μ π λδπ υ δμ, αλε Ϊ κηϋθα ΰδα βθ υΰ έα υζζϋΰκθ αδ η κ ξϋλδ πμ ι ξπλδ σ δκδεβ δεσ εαγάεκθ ε σμ βμ υθάγκυμ λα βλδσ β αμ παλκξάμ υπβλ δυθ ξ δευθ η βθ υΰ έα. υ σ αυιϊθ δ βθ πδίϊλυθ β βμ υζζκΰάμ κηϋθπθ απαδ υθ αμ βθ ΰΰλαφά πθ κηϋθπθ ξαλ έ ά βθ δ αΰπΰά κυμ κ τ βηα πζβλκφκλδεάμ π λδ σ λ μ απσ ηέα φκλϋμ. 11

19 Πλκ δκλδ ησμ ζϊξδ πθ ία δευθ υθσζπθ κηϋθπθ. Η αυιαθση θβ ελδ δεά ΰδα βθ εαεά πκδσ β α πθ κηϋθπθ πκυ υζζϋΰκθ αδ έθαδ β σθπ β πθ πλκ παγ δυθ ΰδα βθ εαγδϋλπ β ζϊξδ πθ ία δευθ υθσζπθ δε υθ πκυ απκ εκπκτθ β η έπ β βμ πδίϊλυθ βμ βμ υζζκΰάμ κηϋθπθ εαδ β ί ζ έπ β βμ υΰελδ δησ β αμ. θϊπ υιβ ι δ δε υηϋθβμ ξθκζκΰέαμ εαδ παλσξπθ. Καγυμ κδ αλξδ ε κθδεϋμ πλκ αθα κζδ ηϋθ μ δμ υπβλ έ μ αθαπ τ κθ αδ, πδ λϋπκθ αμ βθ αθϊπ υιβ τθγ πθ φαληκΰυθ ηϋ π δα δε τκυ, η ΰαζτ λ μ αδλ έ μ γα θ αξγκτθ βθ Ϊ β αυ ά. Μκζκθσ δ β ηφϊθδ β αυ άμ βμ ξθδεάμ δεαθσ β αμ κ βΰ έ πκζτ δη μ εαδθκ κηέ μ, ηπκλ έ πέ βμ θα Ϋξ δ αλθβ δεϋμ πδπ υ δμ βθ θγϊλλυθ β βμ πλσπλβμ πλκ φυΰάμ ξθκζκΰδεϋμ ζτ δμ, πλδθ θα αθ δη ππδ κτθ Ϊζζα Ϊ κηα εαδ αβ άηα α δ λΰα έαμ Κδθβ Ϋμ υ ε υϋμ Οδ εδθβ Ϋμ υ ε υϋμ απκ ζκτθ κθ ία δεσ παλϊΰκθ α π λαδ Ϋλπ αθϊπ υιβμ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ υΰ έαμ. ζδΰσ λκ απσ τκ εα έ μ, α έε υα εδθβ άμ βζ φπθέαμ Ϋξκυθ π ε αγ έ ΰδα θα εαζτοκυθ β υθ λδπ δεά πζ δκοβφέα κυ παΰεσ ηδκυ πζβγυ ηκτ εαδ β δ έ υ β πθ εδθβ υθ υ ε υυθ α ζ υ αέα ξλσθδα έθαδ ιαδλ δεϊ ΰλάΰκλβ. Σαυ σξλκθα, κδ εδθβ Ϋμ υ ε υϋμ Ϋξκυθ η α λαπ έ απσ η ΰΪζ μ κΰευ δμ ηκθϊ μ πκυ πλκ φϋλκυθ έπκ α π λδ σ λκ απσ αθαζκΰδεά φπθβ δεά πδεκδθπθέα πδκ ηδελϋμ εαδ δ ξυλϋμ πζα φσλη μ υπκζκΰδ υθ. Καγυμ α έε υα εδθβ άμ βζ φπθέαμ υθ ξέακυθ θα π ε έθκυθ βθ ηίϋζ δϊ κυμ, β αά β β παλαηϋθ δ υοβζά εαδ κδ αΰκλϋμ Ϋξκυθ π λδγυλδα αθϊπ υιβμ, α εδθβ Ϊ βζϋφπθα γα απκ ζϋ κυθ ία δεσ παλϊΰκθ α πκυ γα πδ λϋο δ α υ άηα α υΰ έαμ θα πδ τξκυθ κ σξκ βμ παλκξάμ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ ΰδα σζκυμ. Σα εδθβ Ϊ βζϋφπθα γα πδ λϋοκυθ βθ παλκξά υπβλ δυθ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ απσ κ αΰλκ δεσ ξπλδσ Ϋπμ κ α δεσ εϋθ λκ, ηϋ α απσ Ϋθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα η πζβλϋ λα κηϋθα εαδ η ηδα πδκ πζκτ δα δεσθα βμ υΰ έαμ κζσεζβλκυ κυ πζβγυ ηκτ απσ σ δ α υ άηα α πζβλκφσλβ βμ ΰδα βθ υΰ έα άη λα. Οδ εδθβ Ϋμ υ ε υϋμ θ Ϋξ αδ θα θγαλλτθκυθ βθ π λδ σ λβ ξλά β υπβλ δυθ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ. Ϊθ έθαδ γϋ β θα παλϊ ξκυθ εαζτ λβ φλκθ έ α ηϋ π πθ εδθβ υθ ξθκζκΰδυθ, κδ λΰααση θκδ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ ηπκλ έ θα αδ γϊθκθ αδ π λδ σ λκ θ υθαηπηϋθκδ εαδ πδκ ε δεκέ β ξλά β π λδ σ λπθ ξθκζκΰδυθ κ πζαέ δκ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ. Η αξ έα ιϋζδιβ πθ εδθβ υθ υ ε υυθ Ϋξ δ ηπθ τ δ ηδα υλ έα πκδεδζέα φαληκΰυθ ΰδα βθ υΰ έα εαδ Ϋξ δ 12

20 πλκ ζετ δ υλ έα πλκ κξά: φαληκΰϋμ πκυ ευηαέθκθ αδ απσ βθ παλαεκζκτγβ β βμ υηησλφπ βμ η β φαληαε υ δεά αΰπΰά απζϊ υ άηα α υπκ άλδιβμ απκφϊ πθ πκυ δ υεκζτθκυθ κθ Ϋζ ΰξκ πθ α γ θυθ απσ κυμ υηίκτζκυμ υ θα εϊθκυθ πδκ απκ ζ ηα δεά ξλά β κυ ξλσθκυ κυ δα λδεκτ εαδ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ, αζζϊ εαδ πλσ ία βμ π λδ σ λκ απκηαελυ ηϋθ μ π λδκξϋμ. τηφπθα η κθ WHO (2011), β εδθβ ά ξθκζκΰέα ηπκλ έ θα απκί έ ξλά δηβ πμ πλκμ κ εζ έ δηκ λαθ ίκτ, βθ υπ θγτηδ β λαθ ίκτ ά πλσ ζβοβμ βμ φαληαε υ δεάμ αΰπΰάμ απσ ηϋλκυμ πθ α γ θυθ, βθ πλκαΰπΰά βμ υΰ έαμ, βθ βζ ρα λδεά, βθ παλαεκζκτγβ β α γ θυθ, εαγυμ εαδ βθ άλβ β αλξ έπθ α γ θυθ. Η εδθβ ά ξθκζκΰέα ηπκλ έ θα απκ ζϋ δ βηαθ δεσ πζ κθϋε βηα ΰδα κθ κηϋα βμ βζ ε λκθδεάμ υΰ έαμ, κηϋθκυ σ δ β εδθβ ά βζ φπθέα έθαδ δαγϋ δηβ αεσηα εαδ π λδκξϋμ πκυ θ Ϋξκυθ τξ δ δ δαέ λβμ πλκ κξάμ απσ κυμ γθδεκτμ φκλ έμ, ά δμ αΰκλϋμ. Ω σ κ, κδ εδθβ Ϋμ υπβλ έ μ έθκυθ β υθα σ β α κυμ δ δπ δεκτμ εαδ βησ δκυμ φκλ έμ θα Ϋλγκυθ παφά η αυ Ϋμ δμ εκδθπθέ μ εαδ θα αζζβζκ πδ λϊ κυθ ηααέ κυμ. Κα Ϊ υθϋπ δα, αυ ά β πδεκδθπθέα εαδ αζζβζκ πέ λα β ηπκλ έ θα π ε αγ έ εαδ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ (Qiang et al., 2011). 2.3 ΟφΫζβ ΠΤ Έθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα Ϋξ δ ξ δα έ ΰδα θα υπκ βλέα δ βθ πλσ ία β εαδ β υθ λΰα έα πθ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ η πκδεέζ μ πζβλκφκλέ μ ΰδα κυμ α γ θ έμ, αζζϊ εαδ θα πλκπγ έ βθ πκδσ β α βμ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ ηϋ π υθ κθδ ηϋθβμ αθ αζζαΰάμ πζβλκφκλδυθ. άη λα, κ ετλδκμ σξκμ θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ έθαδ β δαξ έλδ β πζβλκφκλδυθ απσ σζ μ δμ λα βλδσ β μ πκυ ξ έακθ αδ η βθ υΰ δκθκηδεά π λέγαζοβ, υηπ λδζαηίαθκηϋθκυ κυ ξ δα ηκτ, βμ παλαεκζκτγβ βμ, κυ υθ κθδ ηκτ εαδ βμ ζάοβμ απκφϊ πθ. α δεκέ σξκδ βμ φαληκΰάμ κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ έθαδ β ί ζ έπ β βμ δαγ δησ β αμ πθ αλξ έπθ πθ α γ θυθ, εαγδ υθ αμ τεκζβ βθ πλσ ία β δμ πζβλκφκλέ μ ΰδα β φλκθ έ α πθ α γ θυθ, β η έπ β κυ ξλσθκυ αθαηκθάμ ΰδα δαΰθπ δεϋμ πζβλκφκλέ μ, σππμ λΰα βλδαεϊ απκ ζϋ ηα α, αζζϊ εαδ β ί ζ έπ β πθ δα δεα δυθ ξκλάΰβ βμ πδ κπκδβ δευθ εαδ απκ ζ ηϊ πθ ι Ϊ πθ. Η υζκπκέβ ά κυ φαέθ αδ απαλαέ β β ΰδα βθ εϊζυοβ πθ αυιαθση θπθ αδ βηϊ πθ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ εαδ πθ ξ δευθ δαΰθπ δευθ, γ λαπ υ δευθ εαδ δκδεβ δευθ πδίαλτθ πθ, βθ υπκ άλδιβ κυ εαζτ λκυ πλκΰλαηηα δ ηκτ 13

21 π λέγαζοβμ πθ α γ θυθ εαδ β ζάοβ εζδθδευθ ά δκδεβ δευθ απκφϊ πθ. Η πλσ ία β πλαΰηα δεσ ξλσθκ, β αθ αζζαΰά εαδ β ζάοβ εζδθδευθ κηϋθπθ απσ κ πζβλκφκλδαεσ τ βηα Ϋξκυθ ί ζ δυ δ βθ εζδθδεά εηβλέπ β, η έπ αθ βθ αζζβζκ πδεϊζυοβ πθ υπβλ δυθ φλκθ έ αμ εαδ υπκ άλδιαθ β ζάοβ απκφϊ πθ ξ δεϊ η βθ π λέγαζοβ πθ α γ θυθ (Takhtietal., 2012 Κκυλκτηπαζβ, 2012, Mutiara, et al, 2012). Η ξλά β πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ ηπκλ έ θα κ βΰά δ βθ απ ζ υγϋλπ β αθγλππέθπθ πσλπθ απσ λΰα έ μ πκυ έθαδ ξλκθκίσλ μ, αζζϊ εαδ θα υθ δ φϋλ δ β δκδεβ δεά πζβλκφσλβ β, πκυ έθαδ πκζυ δϊ α β εαδ π λέπζκεβ, η απυ λκ σξκ θα δ υεκζτθ δ β ζάοβ απκφϊ πθ κ πζαέ δκ βμ πκζδ δεάμ ΰδα βθ υΰ έα (Takhti et al., 2012). Η ξθκζκΰέα πκυ παλϋξ αδ απσ Ϋθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα υΰ έαμ ( δα έε υκ, εδθβ Ϋμ υ ε υϋμ, εϊ) έθαδ πκζτ ξλά δηβ ΰδα β ί ζ έπ β βμ πκδσ β αμ βμ π λέγαζοβμ, αζζϊ εαδ β ί ζ έπ β πθ πδ σ πθ βμ δαξ έλδ βμ θσμ κλΰαθδ ηκτ υΰ έαμ, σππμ ζ ΰξση θβ εαδ υπ τγυθβ εηβλέπ β, εαγυμ εαδ κζκεζβλπηϋθα δα λδεϊ αλξ έα υ θα πδ αξυθγ έ β πλσ ία β εαδ β αθ αζζαΰά δα λδευθ αλξ έπθ α γ θυθ η αιτ θκ κεκη έπθ, εϋθ λπθ υΰ έαμ εαδ εζδθδευθ (Vital Wave Consulting, 2009) ΠαλΪΰκθ μ πκυ πβλ Ϊακυθ βθ δεαθκπκέβ β κυ δα λδεκτ εαδ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ απσ α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α πθ θκ κεκη έπθ πσ βθ ηφϊθδ β βμ αθϊπ υιβμ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ, πκζζκέ δ υγυθ Ϋμ ηκθϊ πθ υΰ έαμ εαδ ξ δα Ϋμ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ πλκ πϊγβ αθ θα αθδξθ τ κυθ παλϊΰκθ μ πκυ πβλ Ϊακυθ βθ πκδσ β α βμ π λέγαζοβμ πθ α γ θυθ. Πκζζκέ πδ τκυθ σ δ β πκδσ β α βμ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ θδ ξτ αδ ηϋ π πθ πζβλκφκλδυθ πκυ υζζϋΰκθ αδ εαδ δαξ δλέακθ αδ ηϋ π πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ. Η πζβλκφσλβ β εαδ β πκδσ β α θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ υθ Ϋκθ αδ η βθ υπκ άλδιβ απκ ζ ηα δευθ, Ϋΰεαδλπθ εαδ εα Ϊζζβζπθ υπβλ δυθ φλκθ έ αμ, β η έπ β πθ εδθ τθπθ ΰδα βθ υΰ έα, βθ απκ ζ ηα δεά ικηϊζυθ β πθ εζδθδευθ εαδ δκδεβ δευθ εαγβεσθ πθ, σππμ β πδεκδθπθέα η κυμ α γ θ έμ, δμ κδεκΰϋθ δϋμ κυμ εαδ Ϊζζκυμ παΰΰ ζηα έ μ κυ κηϋα βμ υΰ έαμ, βθ παλαεκζκτγβ β πθ α γ θυθ, εαγυμ εαδ βθ πέ υιβ σξπθ λα βΰδεκτ ξ δα ηκτ εαδ δαξ έλδ βμ βμ υΰ έαμ βμ εκδθσ β αμ (Takhti et al., 2012). 14

22 Ω σ κ, κδ πζβλκφκλέ μ απσ ησθ μ κυμ θ έθαδ πκζτ δη μ. Η αιέα βμ πζβλκφκλέαμ πλκϋλξ αδ απσ δμ αζζαΰϋμ πκυ πδφϋλ δ β ζάοβ απκφϊ πθ, πκηϋθπμ β πκδσ β α βμ πζβλκφκλέαμ κλέα αδ πμ α κηϋθα πκυ έθαδ εα Ϊζζβζα ΰδα ξλά β απσ κυμ αθ έ κδξκυμ ξλά μ. Σα π λδίϊζζκθ α υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ ιαλ υθ αδ σζκ εαδ π λδ σ λκ απσ βθ πζβλκφσλβ β εαδ κ σΰεκμ πθ κηϋθπθ πκυ υζζϋΰκθ αδ, απκγβε τκθ αδ εαδ ξλβ δηκπκδκτθ αδ Ϋξ δ αυιβγ έ βηαθ δεϊ, θυ β ιϊλ β β απσ υπκζκΰδ Ϋμ Ϋξ δ πέ βμ αυιβγ έ. Οδ πζβλκφκλέ μ ΰδα βθ υΰ δκθκηδεά π λέγαζοβ εαδ α υθαφά κηϋθα αυιϊθκθ αδ σζκ εαδ πδκ ΰλάΰκλα βθ ζ υ αέα εα έα. υ Ϋμ κδ πζβλκφκλέ μ έθαδ πδκ ζ δ κυλΰδεϋμ εαδ πκζτπζκε μ απσ δμ πλκβΰκτη θ μ πζβλκφκλέ μ. Ω σ κ, η ΰαζτ λα εαδ πδκ τθγ α κηϋθα θ έθαδ αθαΰεα δεϊ εαζτ λα κηϋθα. Σκ βηαθ δεσ λκ αά βηα κθ κηϋα αυ σ έθαδ β ξλά β πζβλκφκλδυθ υοβζάμ πκδσ β αμ ΰδα β ί ζ έπ β βμ π λέγαζοβμ πθ α γ θυθ. Έ δ, κδ πζβλκφκλέ μ ΰδα βθ υΰ έα ηπκλκτθ θα έθαδ πδκ απκ ζ ηα δεϋμ σ αθ α κηϋθα έθαδ υοβζάμ πκδσ β αμ (Takhti et al., 2012). Η αυιαθση θβ δαγ δησ β α κηϋθπθ εαδ πζβλκφκλδυθ ΰδα βθ υΰ έα κ δα έε υκ υθϋίαζ η ΰΪζκ ίαγησ ηέα γκζά εα Ϊ α β σ κθ αφκλϊ βθ Ϋθθκδα κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ. Οδ π λδ σ λ μ απσ δμ γ πλέ μ πκυ π λδΰλϊφκθ αδ β ίδίζδκΰλαφέα αθαφϋλκθ αδ αυ κ τθαηα, απκεζ δ δεϊ υ άηα α πκυ Ϋξκυθ ξ δεϊ εαζϊ λαδπηϋθκυμ σξκυμ ά κη έμ φαληκΰάμ. Ολδ ηϋθα πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α η αυ Ϊ α ξαλαε βλδ δεϊ έθαδ δαγϋ δηα κ δα έε υκ, αζζϊ πδπζϋκθ υπϊλξ δ Ϋθαμ η ΰΪζκμ αλδγησμ ίϊ πθ κηϋθπθ πκυ πλκ φϋλκυθ ηδα πζβγυλα πζβλκφκλδυθ ΰδα βθ υΰ έα. Ω σ κ, β πκδσ β α εαδ β αιδκπδ έα πθ δαγϋ δηπθ πζβλκφκλδυθ Ϋξκυθ αηφδ ίβ βγ έ υξθϊ. Γδα κυμ παΰΰ ζηα έ μ κυ κηϋα βμ υΰ έαμ εαδ κ υλτ εκδθσ πκυ έθαδ γϋ β θα πδελέθκυθ εαδ θα πδζϋικυθ πζβλκφκλέ μ, κδ δαγϋ δηκδ πσλκδ κ δα έε υκ ηπκλκτθ θα έθαδ πκζτ δηκδ ΰδα β άλδιβ βμ ζάοβμ απκφϊ πθ (Panerai, 2009). Έθα ηκθ Ϋζκ πδ υξέαμ θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ πκυ παλϋξ αδ απσ κυμ DeLone εαδ McLean Ϋ δι σ δ β πκδσ β α βμ πζβλκφκλέαμ εαδ β πκδσ β α κυ υ άηα κμ πβλ Ϊακυθ δμ κλΰαθπ δεϋμ υπβλ έ μ. Οδ λ υθβ Ϋμ αθϋφ λαθ σ δ β πκδσ β α πθ πζβλκφκλδυθ απκ ζ έ αδ απσ υΰε ελδηϋθα ξαλαε βλδ δεϊ, σππμ β 15

23 πζβλσ β α, β αελέί δα εαδ β υθϊφ δα. Η πκδσ β α κυ υ άηα κμ β φλκθ έ α πθ α γ θυθ η λϊ δ βηαθ δεϊ ξαλαε βλδ δεϊ κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ, σππμ β πδεαδλσ β α εαδ β αιδκπδ έα. Η πδεαδλσ β α αθαφϋλ αδ κ ξλκθδεσ δϊ βηα πκυ απαδ έ αδ ΰδα βθ παλκξά πθ πζβλκφκλδυθ κυμ ξλά μ, βζα ά βθ π λέκ κ η αιτ βμ απκ κζάμ θ κζάμ εαδ βμ ε Ϋζ βμ βμ θ κζάμ. Ω σ κ, κδ Ϋΰεαδλ μ πζβλκφκλέ μ ιαλ υθ αδ απσ β φτ β πθ πζβλκφκλδυθ, εαγυμ β υαδ γβ έα πθ πζβλκφκλδυθ έθαδ δαφκλ δεά δϊφκλα ηάηα α. Η αιδκπδ έα βηαέθ δ σ δ κδ παθαζαηίαθση θ μ δα δεα έ μ υζζκΰάμ, απκγάε υ βμ εαδ παλκυ έα βμ κηϋθπθ παλκυ δϊακυθ παλσηκδα απκ ζϋ ηα α. παθαζαηίαθση θ μ κεδηϋμ α έ δα κηϋθα πλϋπ δ θα παλϊΰκυθ α έ δα απκ ζϋ ηα α. Ωμ ε κτ κυ, β αιδκπδ έα γ πλ έ αδ κ αελκΰπθδαέκμ ζέγκμ βμ αιέαμ πθ πζβλκφκλδυθ (Takhti et al., 2012). Έθα εαζσ πζβλκφκλδαεσ τ βηα υΰ έαμ υΰε θ λυθ δ κηϋθα απσ σζκυμ κυμ ξ δεκτμ αέλκυμ ΰδα θα ια φαζέ δ σ δ κδ ξλά μ πθ πζβλκφκλδυθ Ϋξκυθ πλσ ία β αιδσπδ α, Ϋΰευλα, ξλά δηα, εα αθκβ Ϊ εαδ υΰελδ δεϊ κδξ έα. πκηϋθπμ, β πλσ ία β κ πζβλκφκλδαεσ τ βηα, β αιδκπδ έα εαδ β ΰευλσ β α βμ παλ ξση θβμ πζβλκφκλέαμ, αζζϊ εαδ β παλκυ έα β αυ άμ η ξλά δηκ εαδ εα αθκβ σ λσπκ, απκ ζκτθ βηαθ δεκτμ πλκ δκλδ δεκτμ παλϊΰκθ μ θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ (WHO, 2008). πκζζϋμ π λδπ υ δμ, κ πλσίζβηα βμ πκδσ β αμ πθ κηϋθπθ θ αθ δη ππέα αδ Ϊη α. φσ κθ θ αθ δη ππέακθ αδ α ίϊλβ εαδ α εέθβ λα ΰτλπ απσ β υζζκΰά κηϋθπθ, β πκδσ β α πθ κηϋθπθ γα παλαη έθ δ φ πξά εαδ β υΰεϋθ λπ ά βμ ηδα απκγάεβ κηϋθπθ θ γα ί ζ δυ δ βθ πκδσ β α αυ υθ πθ κηϋθπθ. Η ξθκζκΰέα ηπκλ έ θα υηίϊζ δ β ί ζ έπ β βμ πκδσ β αμ πθ κηϋθπθ, αζζϊ β πκδσ β α πθ κηϋθπθ θ απκ ζ έ πλπ έ πμ ξθκζκΰδεσ πλσίζβηα. Οδ π θ τ δμ ι ζδΰηϋθβ βζ ε λκθδεά απκγάε υ β έθαδ π λδκλδ ηϋθβμ αιέαμ Ϊθ β εαεά πκδσ β α πθ κηϋθπθ έθαδ η ΰΪζκ ίαγησ υθϊλ β β κυ ίϊλκυμ πθ υφδ Ϊη θπθ δα δεα δυθ υζζκΰάμ κηϋθπθ εαδ βμ Ϋζζ δοβμ εδθά λπθ ΰδα αελδίά αθαφκλϊ. Γδα παλϊ δΰηα κ τ βηα SIGA Saúde κυ Ϊκ ΠΪκζκ αθ δη ππέα δ κ αά βηα βμ πκδσ β αμ πθ κηϋθπθ η β υζζκΰά κηϋθπθ "πλαΰηα δεσ ξλσθκ" πμ ηϋλκμ κυ πλκΰλαηηα δ ηκτ εαδ φλκθ έ αμ πθ α γ θυθ. Σκ τ βηα SIGA Saúde ικδεκθκη έ ξλσθκ ΰδα κυμ παΰΰ ζηα έ μ βμ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ βθ 16

24 δ αΰπΰά κηϋθπθ, βηδκυλΰυθ αμ Ϋθα δ ξυλσ εέθβ λκ ΰδα βθ π ά αθαφκλϊ πθ κηϋθπθ (VitalWave Consulting, 2009). Η Ϋλ υθα πθ Khajouei εαδ Abbasi (2017) ίλάε σ δ κ θκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ θκ κεκη δαεϋμ ηκθϊ μ κυ ΙλΪθ έθαδ ηϋ λδα δεαθκπκδβηϋθκ απσ βθ πκδσ β α πκυ παλϋξ αδ απσ κ πζβλκφκλδαεσ τ βηα. ΠαλΪζζβζα, ίλϋγβε σ δ εαδ β πκδσ β α δ παφυθ (user interface) πέ βμ κ άΰβ ηϋ λδα δεαθκπκέβ β κ θκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ. υθ πυμ, β υεκζέα ξλά βμ κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ εαδ κ λσπκμ αζζβζ πέ λα βμ κυ υ άηα κμ αυ κτ η κ ξλά β απκ ζκτθ πλκ δκλδ δεκτμ παλϊΰκθ μ βμ δεαθκπκέβ βμ πθ ξλβ υθ, βζα ά κυ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ. Η αθ δζαηίαθση θβ υεκζέα ξλά βμ ίλϋγβε πλκ δκλδ δεσμ παλϊΰκθ αμ βμ δεαθκπκέβ βμ κυ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ απσ β ξλά β θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ εαδ ηέα αεσηβ Ϋλ υθα (Lin, 2017). Πδκ υΰε ελδηϋθα, β ίϊ β κυ ηκθ Ϋζκυ απκ κξάμ βμ ξθκζκΰέαμ (Σ Μ), ίλϋγβε σ δ β αθ δζαηίαθση θβ ξλβ δησ β α βθ υγυΰλϊηηδ β βμ πκδσ β αμ κυ υ άηα κμ, β αθ δζαηίαθση θβ ξλβ δησ β α βθ υγυΰλϊηηδ β βμ πκδσ β αμ βμ πζβλκφκλέαμ, β αθ δζαηίαθση θβ υεκζέα ξλά βμ βθ υγυΰλϊηηδ β βμ πκδσ β αμ κυ υ άηα κμ, εαγυμ εαδ β αθ δζαηίαθση θβ υεκζέα β ξλά β βμ υγυΰλϊηηδ βμ βμ πκδσ β αμ βμ πζβλκφκλέαμ, απκ ζκτθ παλϊΰκθ μ πκυ πβλ Ϊακυθ βηαθ δεϊ βθ δεαθκπκέβ β πθ θκ βζ υ υθ απσ β ξλά β θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ. Ω σ κ, β αθ δζαηίαθση θβ ξλβ δησ β α βθ υγυΰλϊηηδ β βμ πκδσ β αμ πθ υπβλ δυθ θ έξ βηαθ δεά πέ λα β βθ δεαθκπκέβ β κυ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ. 2.5 έε μ απσ κ βμ ΠΤ Σα πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α κθ κηϋα βμ υΰ έαμ ιυπβλ κτθ πκζζκτμ ξλά μ εαδ Ϋθα υλτ φϊ ηα εκπυθ πκυ ηπκλκτθ θα υθκοδ κτθ πμ β παλαΰπΰά πζβλκφκλδυθ πκυ πδ λϋπκυθ κυμ υπ τγυθκυμ ζάοβμ απκφϊ πθ σζα α πέπ α κυ υ άηα κμ υΰ έαμ θα θ κπέακυθ πλκίζάηα α εαδ αθϊΰε μ, θα ία έακθ αδ εηβλδπηϋθ μ απκφϊ δμ ξ δεϊ η βθ πκζδ δεά ΰδα βθ υΰ έα εαδ θα εα αθ έηκυθ κυμ π λδκλδ ηϋθκυμ πσλκυμ. 17

25 Όππμ υηίαέθ δ η πκζζϊ Ϊζζα κδξ έα βμ παλκξάμ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ, α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α υΰ έαμ πλϋπ δ θα απκ ζκτθ ηϋλκμ κυ πζαδ έκυ αιδκζσΰβ βμ βμ ξθκζκΰέαμ υΰ έαμ. Σα κηϋθα απκ ζκτθ κυ δα δεσ κδξ έκ κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ υΰ έαμ εαδ έθαδ υθάγπμ Ϋθαμ απαθβλσμ πσλκμ. Οδ π θ τ δμ κ τ βηα αυ σ γα πλϋπ δ θα ι Ϊ κυθ κ εσ κμ υεαδλέαμ εαδ βθ απκ ζ ηα δεσ β α / απκ κ δεσ β α βμ υθβ δεάμ υηίκζάμ βμ βθ αθϊπ υιβ βμ υΰ έαμ. φσ κθ κ πζβλκφκλδαεσ τ βηα υΰ έαμ έθαδ Ϋθα λΰαζ έκ ΰδα β υζζκΰά, βθ πδζκΰά, β τθγ β εαδ β δϊ κ β πζβλκφκλδυθ ξ δεϊ η δα λδεά π λέγαζοβ ία δ ηϋθβ απκ δε δεϊ κδξ έα, β αθϊπ υιά κυ εαδ β αιδκπκέβ ά κυ γα πλϋπ δ πέ βμ θα ία έα αδ απκ δε δεϊ κδξ έα (Panerai, 2009). αυ σ κ πζαέ δκ, Ϋθα πκζτ βηαθ δεσ κδξ έκ κ π έκ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ έθαδ β αιδκζσΰβ ά κυ. έθαδ πκζτ βηαθ δεσ θα ι α έ αθ Ϋθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα πδ ζ έ κυμ σξκυμ κυ, εαγυμ εαδ αθ β πζβλκφσλβ β πκυ έθ δ έθαδ β απαδ κτη θβ, σλκυμ αιδκπδ έαμ, ΰευλσ β αμ, αθ έθαδ πδεαδλκπκδβηϋθβ εαδ υθκζδεϊ αθ έθαδ αυιβηϋθβμ πκδσ β αμ. Κα Ϊ εαδλκτμ Ϋξκυθ αθαπ υξγ έ δϊφκλκδ έε μ ΰδα βθ αιδκζσΰβ β θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ ΰδα βθ υΰ έα. Οδ έε μ βμ απσ κ βμ κυ υ άηα κμ πζβλκφκλδυθ ΰδα βθ υΰ έα πθ ξπλυθ ηπκλκτθ θα εα βΰκλδκπκδβγκτθ κυμ ιάμ τκ τπκυμ (WHO, 2010): 1. έε μ πκυ ξ έακθ αδ η βθ παλαΰπΰά κηϋθπθ η ία δεϋμ πβΰϋμ εαδ η γσ κυμ (Ϋλ υθ μ υΰ έαμ, α δεά εα αΰλαφά, απκΰλαφά, αθαφκλϊ ηκθϊ πθ, παλαεκζκτγβ β πσλπθ υ άηα κμ υΰ έαμ). υ Ϋμ αθ αθαεζκτθ βθ δεαθσ β α πθ ξπλυθ θα υζζϋΰκυθ ξ δεϊ κηϋθα εα Ϊζζβζα ξλκθδεϊ δα άηα α εαδ θα ξλβ δηκπκδκτθ δμ εα Ϊζζβζ μ πβΰϋμ κηϋθπθ. Σα ελδ άλδα αθαφκλϊμ π λδζαηίϊθκυθ βθ π λδκ δεσ β α, βθ πδεαδλσ β α, κ π λδ ξση θκ πθ λΰαζ έπθ υζζκΰάμ κηϋθπθ εαδ β δαγ δησ β α κηϋθπθ ξ δεϊ η ία δεκτμ έε μ. 2. έε μ ξ δεκέ η δμ δεαθσ β μ πθ ξπλυθ ΰδα β τθγ β, βθ αθϊζυ β εαδ βθ πδετλπ β πθ κηϋθπθ. υ κέ κδ έε μ η λκτθ ία δεϋμ δα Ϊ δμ πθ γ ηδευθ πζαδ έπθ πκυ απαδ κτθ αδ ΰδα βθ ια φϊζδ β βμ πκδσ β αμ πθ κηϋθπθ, υηπ λδζαηίαθκηϋθβμ βμ 18

26 αθ ιαλ β έαμ, βμ δαφϊθ δαμ εαδ βμ πλσ ία βμ. Σα ελδ άλδα αθαφκλϊμ π λδζαηίϊθκυθ β δαγ δησ β α αθ ιϊλ β πθ ηβξαθδ ηυθ υθ κθδ ηκτ εαδ β δαγ δησ β α ηδελκ κηϋθπθ εαδ η α κηϋθπθ. πσ βθ Ϋλ υθα πθ Takhti et al. (2012) πλκετπ δ σ δ βηαθ δεσμ πλκ δκλδ δεσμ παλϊΰκθ αμ δεαθκπκέβ βμ πθ θκ βζ υ υθ απσ Ϋθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα έθαδ κδ απσο δμ κυμ ξ δεϊ η β ξλά β θσμ Ϋ κδκυ υ άηα κμ βθ παλκξά φλκθ έ αμ κυμ α γ θ έμ, σππμ αυ Ϋμ πλκετπ κυθ απσ βθ αιδκζσΰβ β βμ πκδσ β αμ σ κ βμ πζβλκφκλέαμ, σ κ εαδ κυ υ άηα κμ. ΜΫξλδ δΰηάμ, κ βηαθ δεσ λκ αά βηα ΰδα βθ πδ υξά υζκπκέβ β θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ έθαδ β απκ κξά εαδ β ξλά β βμ ξθκζκΰέαμ απσ κυμ ζδεκτμ ξλά μ. Σα υλάηα α βμ Ϋλ υθαμ υπκ βζυθκυθ σ δ κδ θκ βζ υ Ϋμ Ϋξ βεαθ υλϋπμ β ξλά β θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ πμ απαλαέ β κυ κδξ έκυ βμ εαγβη λδθάμ κυμ πλαε δεάμ βθ παλκξά φλκθ έ αμ α γ θυθ. Σα απκ ζϋ ηα α απσ αυ ά βθ η ζϋ β υπκ βλέακυθ σ δ β πλυ β πλκςπσγ β βμ πκδκ δεάμ φλκθ έ αμ πθ α γ θυθ έθαδ κδ αελδί έμ εαδ πλκ δ Ϋμ πζβλκφκλέ μ. Ϋθα θκ κεκη έκ, κ πζβλκφκλδαεσ τ βηα παλϋξ δ Ϋθα βζ ε λκθδεσ ηβ λυκ υΰ έαμ πκυ εαγέ α αδ απκγ άλδκ κηϋθπθ εαδ πζβλκφκλδυθ πκυ υζζϋΰκθ αδ ξ δεϊ η βθ π λέγαζοβ πθ α γ θυθ. Σκ ΰ ΰκθσμ αυ σ υξθϊ αθαΰεϊα δ κυμ θκ βζ υ Ϋμ θα απκε ά κυθ βθ δεαθσ β α θα ξλβ δηκπκδκτθ α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α ΰδα θα εηβλδυ κυθ δμ λα βλδσ β Ϋμ κυμ εαδ θα αθαΰθπλέ κυθ α υ άηα α αυ Ϊ πμ δ ξυλϊ λΰαζ έα ΰδα βθ πέ υιβ πζβλϋ λπθ εαδ αελδίϋ λπθ πζβλκφκλδυθ ΰδα εαζτ λβ φλκθ έ α πθ α γ θυθ. Σα απκ ζϋ ηα α βμ η ζϋ βμ εα Ϋ διαθ σ δ β πκδσ β α βμ πζβλκφσλβ βμ σ κθ αφκλϊ βθ αελέί δα εαδ βθ πζβλσ β α απκ δεθτ αδ σ δ απκ ζ έ βηαθ δεά πλσίζ οβ βμ ξλά βμ βμ πζβλκφκλέαμ β δα δεα έα π λέγαζοβμ πθ α γ θυθ. πκηϋθπμ, β πκδσ β α βμ πζβλκφσλβ βμ πλϋπ δ θα απκ ζ έ πλκ λαδσ β α κυ κλΰαθπ δεκτ ζϋΰξκυ σ κθ αφκλϊ β ί ζ έπ β πθ θκ βζ υ δευθ πδ σ πθ εαδ βμ π λέγαζοβμ πθ α γ θυθ. πδπλσ γ α, κλδ ηϋθα ξαλαε βλδ δεϊ υ άηα κμ, σππμ β πδεαδλσ β α εαδ β αιδκπδ έα, υ ξ έακθ αδ η β ξλά β κυ υ άηα κμ βθ παλκξά εαζάμ φλκθ έ αμ α γ θυθ. Η πλσ ία β πλαΰηα δεσ ξλσθκ, β αθ αζζαΰά εαδ β ζάοβ εζδθδευθ κηϋθπθ η δυθκυθ βθ αζζβζκ πδεϊζυοβ πθ υπβλ δυθ φλκθ έ αμ εαδ ί ζ δυθκυθ βθ πκδσ β α βμ π λέγαζοβμ πθ α γ θυθ, δ έπμ ηϋ α απσ κθ π λδ σ λκ ξλσθκ πκυ αφάθκυθ κυμ θκ βζ υ Ϋμ ΰδα λΰα έ μ πκυ ξ έακθ αδ η βθ παλκξά φλκθ έ αμ εαδ σξδ η ΰλαφ δκελα δεϋμ δα δεα έ μ. 19

27 βθ Ϋλ υθα πθ Ayatollahi, Langarizadeh εαδ Chenani (2016) εαδ πθ Lin, Chiou, Chen εαδ Yang (2016) α απκ ζϋ ηα α έξθκυθ σ δ β υθτπαλιβ βμ αθ έζβοβμ πθ θκ βζ υ υθ ξ δεϊ η βθ απσ κ β πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ εαδ βμ ξθκζκΰδεάμ κυμ δεαθσ β αμ θα Ϋξκυθ πδ υξέα β θκ βζ υ δεά φλκθ έ α Ϋξ δ γ δεσ αθ έε υπκ βθ δεαθκπκέβ β πθ θκ βζ υ υθ απσ β ξλά β πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ. Κα Ϊ υθϋπ δα, β δεαθκπκέβ β πθ θκ βζ υ υθ γα αυιβγ έ η β ί ζ έπ β πθ πδ σ πθ βμ θκ βζ υ δεάμ φλκθ έ αμ. Οδ Lin et al. (2016) αθαφϋλκθ αδ εαδ αυ κέ κ ηκθ Ϋζκ Σ Μ, κθέακθ αμ δ δαέ λα βθ αθ δζαηίαθση θβ ηπδ κ τθβ, β κπκέα έθαδ β ηπδ κ τθβ δμ ζ δ κυλΰέ μ κυ υ άηα κμ. πέ βμ, αθαφϋλκθ αδ εαδ κ τ βηα δα λδεάμ πζβλκφσλβ βμ Ϋε αε βμ αθϊΰεβμ (Emergency Response Medical Information System - ERMIS). Σκ ηκθ Ϋζκ αυ σ Ϋξ δ Ϋιδ δα Ϊ δμ: βθ πκδσ β α βμ υπβλ έαμ, βθ πλσγ β ξλά βμ, βθ δεαθκπκέβ β πθ ξλβ υθ εαδ α εαγαλϊ κφϋζβ. Η πκδσ β α κυ υ άηα κμ, β πκδσ β α πθ πζβλκφκλδυθ εαδ β πκδσ β α πθ υπβλ δυθ έθαδ λ δμ ελέ δη μ η αίζβ Ϋμ πκυ πβλ Ϊακυθ βθ α κηδεά ξλά β θσμ υ άηα κμ πζβλκφκλδυθ εαδ πκυ ηπκλκτθ θα ξλβ δηκπκδβγκτθ πμ κδ ξθκζκΰδεϋμ υθα σ β μ βμ πδ υξέαμ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ. Η πκδσ β α κυ υ άηα κμ αθαφϋλ αδ βθ αιδκζσΰβ β βμ αθ κξάμ πθ πζβλκφκλδαευθ υ βηϊ πθ, β πκδσ β α βμ πζβλκφσλβ βμ αθαφϋλ αδ βθ ε έηβ β βμ αηφδ βηέαμ πθ πζβλκφκλδυθ εαδ βμ αί ίαδσ β αμ πθ απκ ζ ηϊ πθ κυ υ άηα κμ, θυ β πκδσ β α βμ υπβλ έαμ αθαφϋλ αδ βθ αιδκζσΰβ β βμ ξθδεάμ υπκ άλδιβμ εαδ βμ ιυπβλϋ β βμ. Η Ϋλ υθα πθ Lin et al. (2016), πέ βμ, κθέα δ ππμ, σ αθ υδκγ έ αδ Ϋθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα, ηπκλ έ θα βηδκυλΰβγκτθ κλδ ηϋθα πζ κθ ε άηα α βθ απσ κ β βμ θκ βζ υ δεάμ φλκθ έ αμ, υηπ λδζαηίαθκηϋθβμ βμ ί ζ έπ βμ βμ πκδσ β αμ βμ εζδθδεάμ π λέγαζοβμ εαδ βμ α φϊζ δαμ πθ α γ θυθ. Η ξλά β πθ ξθκζκΰδυθ βμ πζβλκφκλέαμ απσ κυμ θκ βζ υ Ϋμ γα ηπκλκτ θα υηίϊζ δ βθ η έπ β πθ φαζηϊ πθ εαδ βθ ατιβ β βμ απκ ζ ηα δεσ β αμ βμ παλ ξση θβμ φλκθ έ αμ πλκμ κυμ α γ θ έμ εαδ β ί ζ έπ β βμ α φϊζ δαμ πθ α γ θυθ. υθκζδεϊ, α πζβλκφκλδαεϊ υ άηα α θκ βζ υ δεάμ ηπκλκτθ θα πβλ Ϊ κυθ α απκ ζϋ ηα α πθ α γ θυθ κ πζαέ δκ πθ υθγβευθ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ. Η πέ κ β βμ θκ βζ υ δεάμ φλκθ έ αμ β ηϋ λβ β πθ κλΰαθπ δευθ κφ ζυθ Ϋξ δ κηϋμ τκ υ α δευθ: βθ πκδσ β α βμ εζδθδεάμ π λέγαζοβμ εαδ βθ α φϊζ δα πθ 20

28 α γ θυθ. Η πέ κ β βμ θκ βζ υ δεάμ φλκθ έ αμ αθαφϋλ αδ βθ αιδκζσΰβ β βμ π πκέγβ βμ πθ θκ βζ υ υθ σ δ β ξλά β θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ πβλ Ϊα δ βθ πκδσ β α βμ εζδθδεάμ π λέγαζοβμ εαδ βθ α φϊζ δα πθ α γ θυθ. Η πκδσ β α βμ εζδθδεάμ π λέγαζοβμ αθαφϋλ αδ βθ αιδκζσΰβ β πθ θκ βζ υ υθ ΰδα υοβζάμ πκδσ β αμ π λέγαζοβ σ κθ αφκλϊ βθ αελδίά πλσίζ οβ πθ απκ ζ ηϊ πθ πθ α γ θυθ, ε σμ απσ δμ αθ δε δη θδεϋμ ε δηά δμ βμ πκδσ β αμ βμ π λέγαζοβμ πθ α γ θυθ. Η α φϊζ δα πθ α γ θυθ αθαφϋλ αδ βθ αιδκζσΰβ β βμ θκ βζ υ δεάμ φλκθ έ αμ πκυ θ Ϋξ δ αλθβ δεά πέ λα β βθ υΰ έα πθ α γ θυθ, β κπκέα ε δηϊ αδ υθκζδεϊ απσ α απκ ζϋ ηα α πθ πλκίζ πση θπθ απκ ζ ηϊ πθ πθ α γ θυθ. Οδ Cohen,Coleman εαδ Kangethe (2016) αθαφϋλκθ αδ βθ πκδσ β α κυ υ άηα κμ, βθ πκδσ β α πθ κηϋθπθ, βθ πκδσ β α βμ πζβλκφκλέαμ, αζζϊ εαδ βθ πκδσ β α βμ υπβλ έαμ. Η πκδσ β α κυ υ άηα κμ έθαδ β ηπ δλέα κυ ξλά β απσ κ τ βηα απσ ξθδεά, ξ δα δεά εαδ πδξ δλβ δαεά Ϊπκοβ. υ σ αθ δεα κπ λέα αδ βθ αιδκζσΰβ β απσ κ ξλά β πθ ξαλαε βλδ δευθ κυ υ άηα κμ σππμ β υεκζέα ξλά βμ, β αιδκπδ έα εαδ κ ξλσθκμ απσελδ βμ. υ Ϊ α ξαλαε βλδ δεϊ Ϋξκυθ ίλ γ έ βηαθ δεϊ ΰδα βθ απκ κξά βμ ξθκζκΰέαμ βμ πζβλκφκλδεάμ δϊφκλα π λδίϊζζκθ α. Ο αλΰσμ ξλσθκμ απσελδ βμ εαδ κδ υ εκζέ μ β ξλά β κυ υ άηα κμ ηπκλ έ θα κ βΰά κυθ κίαλά υ αλϋ ε δα εαδ ζδεϊ δαεκπά ξλά βμ θσμ υ άηα κμ. Η πκδσ β α πθ κηϋθπθ υπϊλξ δ σ αθ α αλξ έα κηϋθπθ πκυ έθαδ απκγβε υηϋθα Ϋθα τ βηα γ πλκτθ αδ πζάλβ εαδ π Ϊ. Η ί ζ έπ β βμ δαγ δησ β αμ, βμ πζβλσ β αμ εαδ βμ αελέί δαμ πθ βζ ε λκθδευθ αλξ έπθ απκ ζ έ Ϋθα απσ α ία δεϊ εέθβ λα ΰδα βθ δ αΰπΰά υ βηϊ πθ πζβλκφκλδεάμ θ σμ πθ ΰεα α Ϊ πθ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ. πκηϋθπμ, β κλγσ β α εαδ β αε λαδσ β α ηδαμ ίϊ βμ κηϋθπθ απκ ζκτθ ία δεά απαέ β β κυ ξλά β ΰδα βθ πλαΰηα κπκέβ β πθ πζ κθ ε βηϊ πθ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ ΰδα βθ υΰ έα. Η πκδσ β α βμ πζβλκφκλέαμ αθαφϋλ αδ κ π λδ ξση θκ εαδ β ηκλφά πθ απκ ζ ηϊ πθ κυ υ άηα κμ, υ θα δα φαζέα αδ σ δ έθαδ τξλβ α, αλε Ϊ ζ π κη λά, η θσβηα, υαθϊΰθπ α εαδ εα αθκβ Ϊ εαδ πκηϋθπμ ξλά δηα ΰδα βθ κζκεζάλπ β πθ λΰα δυθ εαδ β ζάοβ απκφϊ πθ. Οδ λΰααση θκδ κθ κηϋα βμ υΰ έαμ αθαηϋθκυθ σ δ κ πζβλκφκλδαεσ τ βηα ηπκλ έ θα αυιά δ β δαγ δησ β α πκδκ δευθ πζβλκφκλδυθ ΰδα θα κυμ υ δ β υθα σ β α ΰδα εαζτ λβ δϊΰθπ β, γ λαπ έα εαδ παλκξά φλκθ έ αμ. Η πκδσ β α βμ υπβλ έαμ 21

29 αθαφϋλ αδ β δαγ δησ β α εαδ βθ αθ απσελδ β βμ υπκ άλδιβμ πκυ παλϋξ αδ κυμ ξλά μ κυ υ άηα κμ εαγυμ εαδ δμ υεαδλέ μ εα Ϊλ δ βμ. Η εα Ϊλ δ β εαδ β υπκ άλδιβ πθ ξλβ υθ υΰεα αζϋΰκθ αδ η αιτ πθ βηαθ δεσ λπθ παλαΰσθ πθ πκυ υηίϊζζκυθ βθ απκ κξά θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ. Η η ζϋ β κυμ εα Ϋ δι σ δ τκ ξαλαε βλδ δεϊ πκδσ β αμ κυ υ άηα κμ (απσελδ β εαδ υεκζέα ηϊγβ βμ), Ϋθα ξαλαε βλδ δεσ πκδσ β αμ πζβλκφσλβ βμ (ζ π κηϋλ δα), Ϋθα ξαλαε βλδ δεσ πκδσ β αμ υπβλ έαμ ( παλεάμ υπκ άλδιβ) εαδ λέα ξαλαε βλδ δεϊ πκδσ β αμ κηϋθπθ (αλξ έα πζάλβ, αελδίά εαδ κζκεζβλπηϋθα) απκ ζκτθ βηαθ δεϋμ παλαηϋ λκυμ δεαθκπκέβ βμ. ΣΫζκμ, γα πλϋπ δ θα αθαφ λγ έ ππμ α βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ πθ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ απκ ζκτθ βηαθ δεσ πλκ δκλδ δεσ παλϊΰκθ α δεαθκπκέβ βμ απσ β ξλά β θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ. Γδα παλϊ δΰηα, β Ϋλ υθα κυ Khalifa (2016) ίλάε σ δ β βζδεέα εαδ α Ϋ β ηπ δλέαμ έξαθ βηαθ δεά πέ λα β βθ απκ κξά θσμ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ, σπκυ κδ θ σ λκδ εαδ κδ ζδΰσ λκ Ϋηπ δλκδ έξαθ ξαηβζσ λα πέπ α δεαθκπκέβ βμ, εαγυμ πέ υαθ σ δ κ τ βηα έθαδ πκζτ αλΰσ, θ έθαδ φδζδεσ πλκμ κ ξλά β ά τεκζκ β ξλά β, παλϋξ δ αθ παλε έμ, αθαελδί έμ εαδ θέκ ηβ θβη λπηϋθ μ πζβλκφκλέ μ, αυιϊθ δ κ ξλσθκ πκυ αφδ λυθκυθ κδ α γ θ έμ κ θκ κεκη έκ εαδ θ ί ζ δυθ δ βθ πκδσ β α βμ π λέγαζοβμ πθ α γ θυθ, εαγυμ εαδ σ δ α επαδ υ δεϊ υζδεϊ θ ίκβγκτθ. Παλκηκέπμ, κδ Kahouei et al. (2014) αθαφϋλκυθ ππμ θκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ θϋκ βζδεέα εαδ η ζδΰσ λα ξλσθδα ηπ δλέαμ έξαθ ηδελσ λβ δεαθκπκέβ β απσ κ πζβλκφκλδαεσ τ βηα. θ έγ α, κ Bahnassy(2015) ίλάε βθ Ϋλ υθϊ κυ ππμ πλκ δκλδ δεκέ παλϊΰκθ μ βμ δεαθκπκέβ βμ απσ Ϋθα πζβλκφκλδαεσ τ βηα ά αθ β δεαθσ β α β ξλά β υπκζκΰδ υθ εαδ κ πέπ κ επαέ υ βμ, αζζϊ σξδ κ φτζκ εαδ β βζδεέα. 22

30 Κ Φ Λ ΙΟ 3. Μ ΘΟ ΟΛΟΓΙ Γδα κ εκπσ βμ Ϋλ υθαμ ξλβ δηκπκδάγβε πκυ ξκλβΰάγβεαθ λπ βηα κζσΰδα λΰααση θκυμ κ 424 λα δπ δεσ Νκ κεκη έκ Θ αζκθέεβ εαδ ΰδα βθ αθϊζυ β πθ κηϋθπθ πδζϋξγβε κ α δ δεσ πλσΰλαηηα SPSS. 3.1 Π λδΰλαφά λπ βηα κζκΰέκυ Σκ η γκ κζκΰδεσ λΰαζ έκ πκυ πδζϋξγβε ΰδα κ εκπσ βμ παλκτ αμ Ϋλ υθαμ κ πζαέ δκ βμ πκ κ δεάμ η γσ κυ έθαδ κ λπ βηα κζσΰδκ, πκυ απκ ζ έ Ϋθα υλϋπμ δα κηϋθκ ηϋ κ υζζκΰάμ κηϋθπθ βθ πκ κ δεά Ϋλ υθα (Dawson, 2002), εαγυμ ηπκλ έ θα υζζϋι δ πζβλκφκλέ μ ξ δεϊ η δμ ΰθυ δμ, δμ π πκδγά δμ, δμ απσο δμ εαδ δμ υηπ λδφκλϋμ πθ υπκε δηϋθπθ βμ Ϋλ υθαμ (Boynton&Greenhalgh, 2004). Σκ λπ βηα κζσΰδκ έθ δ β υθα σ β α θα δαθ ηβγ έ Ϋθα η ΰΪζκ αλδγησ λπ βγϋθ πθ, βθ έ δα ξλκθδεά δΰηά, αζζϊ εαδ απσ κ σ δ ηπκλ έ θα υηπζβλπγ έ απ υγ έαμ απσ σ κυμ υηη Ϋξκυθ βθ Ϋλ υθα (Oppenheim, 1992). ΣΫζκμ, τκ αεσηβ βηαθ δεϊ πζ κθ ε άηα α κυ λπ βηα κζκΰέκυ έθαδ σ δ πδ λϋπ δ βθ επ δεκπκέβ β εαδ κηα κπκέβ β πθ απκ ζ ηϊ πθ βμ Ϋλ υθαμ ηϋ π βμ α δ δεάμ αθϊζυ βμ, αζζϊ εαδ σ δ η δυθ αδ κ απαδ κτη θκμ ξλσθκμ δ ιαΰπΰάμ βμ Ϋλ υθαμ (Oppenheim, 1992). ΣΫζκμ, γα πλϋπ δ θα βη δπγ έ σ δ κ λπ βηα κζσΰδκ Ϋξ δ ία δ έ δμ λπ ά δμ πκυ Ϋξκυθ ξλβ δηκπκδβγ έ απσ Ϊζζκυμ λ υθβ Ϋμ. Η ξλά β λπ βηα κζκΰέπθ πκυ Ϋξκυθ βηκ δ υγ έ Ϊζζ μ Ϋλ υθ μ ξ δεϊ η κ αθ δε έη θκ πκυ ι Ϊα αδ αυιϊθκυθ βθ εα αζζβζσ β α κυ η γκ κζκΰδεκτ λΰαζ έκυ, θυ παλϊζζβζα κ βΰ έ εαδ βθ παλαΰπΰά απκ ζ ηϊ πθ πκυ ηπκλκτθ θα υΰελδγκτθ η Ϊζζ μ Ϋλ υθ μ (Boynton&Greenhalgh, 2004). Σκ λπ βηα κζσΰδκ βμ παλκτ αμ Ϋλ υθαμ απκ ζ έ αδ απσ πϋθ ηϋλβ. Σκ πλυ κ ηϋλκμ π λδζαηίϊθ δ λπ ά δμ ξ δεϊ η α βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ κυ έΰηα κμ (φτζκ, βζδεέα, γϋ β εαδ Ϋ β ηπ δλέαμ). Σκ τ λκ ηϋλκμ ι Ϊα δ δμ αθ δζάο δμ κυ πλκ ππδεκτ ΰδα δμ υθα σ β μ απσ κ βμ κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ, π λδζαηίϊθκθ αμ ηέα ΰ θδεά λυ β β ξ δεϊ η δμ δεαθσ β μ ξλά βμ 23

31 υπκζκΰδ υθ / πζβλκφκλδεάμ, αζζϊ εαδ λπ ά δμ ξ δεϊ η β ξλβ δησ β α, βθ υεκζέα ξλά βμ εαδ βθ ηπδ υ δεσ β α κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ. Σκ λέ κ ηϋλκμ αθαφϋλ αδ δμ ξθκζκΰδεϋμ δεαθσ β μ κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ, πκυ ηπ λδϋξ δ λπ ά δμ ξ δεϊ η βθ πκδσ β α κυ υ άηα κμ, πθ παλ ξση θπθ πζβλκφκλδυθ, βθ πκδσ β α πθ υπβλ δυθ, βθ πκδσ β α α φϊζ δαμ πθ πζβλκφκλδυθ. Σκ Ϋ αλ κ ηϋλκμ ι Ϊα δ βθ δεαθκπκέβ β κυ πλκ ππδεκτ απσ β ξλά β κυ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ, θυ κ πϋηπ κ βθ απσ κ β βμ θκ βζ υ δεάμ φλκθ έ αμ. 3.2 Π λδΰλαφά έΰηα κμ εαδ πζβλκφκλδαεκτ υ άηα κμ θκ κεκη έκυ Σα λπ βηα κζσΰδα υηπζβλυγβεαθ κ 424 ΓΝ απκ δμ παλαεϊ π εζδθδεϋμ: 1. ΚζδθδεΫμ κυ Παγκζκΰδεκτ ΣκηΫα 2. ΚζδθδεΫμ κυ Χ δλκυλΰδεκτ ΣκηΫα 3. δ δεϊ Κζ δ Ϊ Σηάηα α (Χ/Ο,Μ Θ,Σ Φ,Σ Π εαδ ΠΟΣ ΙΡΩΗ). υθκζδεϊ υΰε θ λυγβεαθ 257 λπ βηα κζσΰδα. Σκ 424 ΓΝ δαγϋ δ πζβλκφκλδαεσ τ βηα αζζϊ κπδεϊ έε υα, σηπμ ξ σθ σζκδ ιϋλκυθ εαδ Ϋξκυθ κυζϋο δ κ Π ΦΙΛΙΠΠΟ κυ λα δπ δεκτ Νκ κεκη έκυ 401 ΓΝ βμ γάθαμ. Σκ ηβξαθκΰλαφδεσ τ βηα κυ 424 ΓΝ απκ ζ έ αδ απκ λέα δαφκλ δεϊ έε υα: ) Σκ κπδεσ έε υκ αφκλϊ βθ ΰλαηηα δαεά υπκ άλδιβ (αθ αζζαΰά ΰΰλΪφπθ εαδ πζβλκφκλδυθ) ) Σκ ζκΰδ δεσ έε υκ πδ λϋπ δ βθ πδεκδθπθέα η αιτ Λκΰδ βλέκυ- πκγάεβμ Τζδευθ εαδ Φαληαε έκ Γ) Σκ έε υκ έθ λθ αφκλϊ β υθ αΰκΰλϊφβ β, βθ Ϋλ υθα εαδ δϊφκλ μ πζβλκφκλέ μ. Σκ Ϋλΰκ έε υκ Τΰ έαμ λα δπ δευθ Νκ κεκη έπθ «ΦΙΛΙΠΠΟ» ι εέθβ κθ ΙαθκυΪλδκ κυ 2007 η εκπσ β βηδκυλΰέα θσμ Πζβλκφκλδαεκτ Ι κτ η αιτ πθ λα δπ δευθ θκ κεκη έπθ πθ θσπζπθ υθϊη πθ εαδ κζκεζβλυγβε κθ ΜΪλ δκ κυ Ο Ι σμ αυ σμ π λδζαηίϊθ δ (κφκτ, 2014): - ΟζκεζβλπηΫθκ δα λδεσ πζβλκφκλδαεσ τ βηα εϊγ θκ κεκη έκ, κ κπκέκ π λδζαηίϊθ δ εαδ τ βηα πλκΰλαηηα δ ηκτ πδξ δλβ δαευθ πσλπθ (ERP) - τ βηα δκέεβ βμ εαδ πδξ δλβηα δεάμ υφυ αμ (Business Ιntelligence - Ι) 24