ΠΜ ΣΗ ΙΟΙΚΗ Η ΤΠΗΡ ΙΧΝ ΤΓ Ι

Transcript

1 ΠΜ ΣΗ ΙΟΙΚΗ Η ΤΠΗΡ ΙΧΝ ΤΓ Ι ΙΠΛΧΜ ΣΙΚΗ ΡΓ Ι ΣΟ Φ ΙΝΟΜ ΝΟ ΣΟΤ ΚΦΟ Ι ΜΟΤ («BULLYING») Μ Σ ΞΤ Π ΓΓ ΛΜ ΣΙΧΝ ΤΓ Ι. ΤΓΚΡΙ Η ΗΜΟ Ι Κ Ι Ι ΙΧΣΙΚΗ ΠΡΧΣΟ ΘΜΙ ΦΡΟΝΣΙ ΤΓ Ι. Σ ΜΜ ΝΟΤΗΛ Γ. Π ΝΟΤ Τπκίζάγβε πμ αδ κτη θκ ΰδα βθ απσε β β η απ υξδαεκτ δπζυηα κμ β δκέεβ β Τπβλ δυθ Τΰ έαμ Φ ίλϊλδκμ 207

2 Σ υ ο οπ ο, α οφο ου, υ α ου, Ό α ii

3 ΤΥ ΡΙ ΣΙ λξδεϊ γα άγ ζα θα υξαλδ ά π δ δαέ λα κθ αθαπζβλπ ά εαγβΰβ ά Σηάηα κμ ΟλΰΪθπ βμ εαδ ξκζάμ ε. πδ βηυθ α έζ δκ δκέεβ βμ πδξ δλά ζ λϊ π η Ϋ π πδίζϋπκθ α δκέεβ βμ βθ λΰα έα πδξ δλά βμ Παθ πδ βηέ Μαε κθέαμ, βθ υεαδλέα εαδ βθ υγβ β θα λΰα υ Ϋθα σ κ θ δαφϋλκθ γϋηα αζζϊ εαδ ΰδα κ ξλσθκ π πλσγυηα η αφδϋλπ. Μ απσζυ β ζ υγ λέα δμ εδθά δμ η εαδ δμ πδζκΰϋμ η, κθ υξαλδ υ ΰδα βθ εϊγ ίάηα αηϋλδ β ηπδ κ τθβ πλκμ κ πλσ ππσ η. βθ υθϋξ δα εαδ η βθ αδλέα βθ έ δα γϋληβ γα άγ ζα θα αθαφ λγυ εαδ θα υξαλδ ά π βθ κπκέα λΰϊακηαδ εαδ β δκέεβ β βμ π η πλκ Ϋφ λ υπσ ηκλφά υπκ λκφέαμ βθ παλαεκζκτγβ β η απ υξδαεκτ πλκΰλϊηηα κμ π υθ. Ϋλ υθα βμ λΰα έαμ αυ άμ θ γα έξ κζκεζβλπγ έ ξπλέμ β υηίκζά κλδ ηϋθ αθγλυπ πλκμ μ κπκέμ αδ γϊθκηαδ υΰθυη, εαδ κφ έζπ θα μ υξαλδ ά π ΰδα βθ δα δεά ίκάγ δα μ βθ υζκπκέβ β βμ Ϋλ υθαμ βμ δπζπηα δεάμ λΰα έαμ. Θα άγ ζα θα υξαλδ ά π γ ληϊ κθ υπκ δκδεβ ά βμ 4βμ Τΰ δκθκηδεάμ Π λδφϋλ δαμ Μαε κθέαμ εαδ ΘλΪεβμ, ε. βηά λδκ Σ αζδεϊεβ κ κπκέκμ υθϋίαζ εαγκλδ δεϊ βθ κηαζά δ επ λαέπ β βμ Ϋλ υθαμ. πδπζϋκθ, γα άγ ζα θα υξαλδ ά π κθ πέελκ εαγβΰβ ά ξ δλλΰδεάμ βμ Ια λδεάμ ξκζάμ ε. Θ κ σ δκ Παπαίλαηέ β ΰδα β ίκάγ δα εαδ κ ξλσθκ π δϋγ.π.θ, ΰδα β δα δεα έα δαθκηάμ λπ βηα κζκΰέ βμ Ϋλ υθαμ. Θα άγ ζα αεσηβ θα εφλϊ π δμ υξαλδ έ μ η β η απ υξδαεά φκδ ά λδα Σηάηα κμ Ια λδεάμ βμ ξκζάμ πδ βηυθ Τΰ έαμ Παθ πδ βηέ Θ αζέαμ, εα. Όζΰα Νέε, β κπκέα η πλκ Ϋφ λ πκζτ δηβ ίκάγ δα εαγ σζβ β δϊλε δα βμ Ϋλ υθαμ σ κ υΰεϋθ λπ βμ σ κ εαδ β α δ δεά π ι λΰα έα β δα δεα έα κηϋθ, εαδ πέ ο εϊγ η ίάηα. Οζκεζβλυθκθ αμ, ΰκθ έμ, κδ κπκέκδ θ γα ηπκλκτ α θα παλαίζϋοπ φυ δεϊ μ έ δμ η μ Ϋεκθ αθ πϊθ α έπζα η, δαελδ δεϊ, εα Ϊ βθ δϊλε δα εδ αυ άμ βμ πλκ πϊγ δϊμ. Σμ υξαλδ υ ΰδα κ άγκμ, β παδ έα εαδ β ησλφπ β π δαξλκθδεϊ η παλ έξαθ. iii

4 Π ΡΙΛΗΦΗ φτ β βμ λΰα δαεάμ λα βλδσ β αμ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ έθαδ δ δαέ λα απαδ β δεά εαδ πλσ ππκ υθαδ γβηα δεϊ ιυπβλϋ β βμ πκζζαπζυθ κηϊ, η η υ δεά ζσΰπ βμ εαγβη λδθάμ πλσ ππκ-η - α γ θυθ/π ζα υθ. Π λδζαηίϊθ δ αζζβζ πδ λϊ δμ μ λΰααση θμ εφκίδ ησ. βθ ζζβθδεά ίδίζδκΰλαφέα υθ πυμ θα έθαδ πδκ υϊζπ κδ κθ θ υπϊλξ δ η ΰΪζκμ αλδγησμ λ υθυθ π θα η ζ κτθ βθ ξϋ β η αιτ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ π λΰϊακθ αδ εκπσμ β Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ, βμ η ζϋ βμ αυ άμ έθαδ β κ δ λ τθβ β βησ δκ εαδ δ δπ δεσ κηϋα. φαδθκηϋθ η αιτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ, β τΰελδ β βησ δαμ εαδ δ δπ δεάμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ εαδ β δ λ τθβ β βμ ξϋ βμ εφκίδ ηκτ εαδ πέπ υΰ έαμ λΰαακηϋθ. Γδα β ηϋ λβ β λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ ξλβ δηκπκδάγβε κ NAQ-R εαδ ΰδα β ηϋ λβ β πδπϋ ΰ θδεάμ υΰ έαμ κ GHQ-2. πέ βμ, υζζϋξγβεαθ βηκΰλαφδεϊ κηϋθα. βθ Ϋλ υθα υηη έξαθ Ϋπ δ α απσ β ξ δεά δα δεα έα Ϋΰελδ βμ, κδ κηϋμ βμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ δ δπ δεκτ κλΰαθδ ηκτ υΰ έαμ υηη ξσθ β Θ βησ δ θκ κεκη έ εαδ θσμ αζκθέεβ. Ο βθ Ϋλ υθα ά αθ 647, η κπκέ, 444 τκ υθκζδεσμ αλδγησμ υθκζδεσ πκ κ σ αθ απσελδ βμ 74,5%. ε υηη Ϋξκθ μ πλκϋλξκθ αθ απσ κθ υηη Ϋξκθ μ πλκϋλξκθ αθ απσ κθ δ δπ δεσ κηϋα. πλαΰηα κπκδάγβε η κ βησ δκ αθϊζυ β κηϋα εαδ 203 κηϋθ α δ δεσ ζκΰδ ηδεσ πλσΰλαηηα SPSS κ βησ δκ εαδ δ δπ δεσ κηϋα βθ πζ δκθσ β α πζβγυ ηκτ λπ υη θ απκ Ϋζ αθ κδ ΰυθαέε μ. πζ δκθσ β α λΰϊακθ αθ πμ θκ βζ τ λδ μ εαδ δα λκέ εαδ υηη ξσθ κ κθ δ δπ δεσ κηϋα βησ δκ κηϋα λΰϊακθ αθ πμ δκδεβ δεκέ υπϊζζβζκδ εαδ θκ βζ τ λδ μ. Σα απκ ζϋ ηα α βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Ϋ διαθ αυιβηϋθα πκ κ Ϊ γυηϊ (6,89%) εαδ π λδ α δαευθ γυηϊ (26,35%) κ βησ δκ κηϋα απκ ζϋ ηα α ά αθ ξαηβζσ λα, η ξϋ β η πκ κ σ γυηϊ (2%) εαδ π λδ α δαευθ γυηϊ (6,7%). Σκ πκ κ σ αυ κξαλαε βλδ ηκτ εφκίδ ηκτ κ βησ δκ κθ δ δπ δεσ κηϋα π α κηϋα ά αθ 30,86%, θυ λΰααση θ πμ γτηα α κθ δ δπ δεσ κηϋα ά αθ υθ λδπ δεϊ ξαηβζσ λκ (9,4%). Σκ φαδθση θκ εφκίδ ηκτ μ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ απκ ζ έ βηαθ δεσ πζάΰηα μ φκλ έμ παλκξάμ υπβλ δυθ υΰ έαμ, ευλέπμ iv κ βησ δκ κηϋα. Μ κτ βμ βμ

5 κδεκθκηδεάμ σ κ εαδ εκδθδεάμ ελέ βμ, κ λΰα δαεσμ εφκίδ ησμ εαδ κδ πδπ υ δμ υθ ξυμ αυιϊθκθ αδ. Θα πλϋπ δ β πκζδ έα θα γ πέ δ απκ ζ ηα δεσ λα ηϋ λα ΰδα βθ πλσζβοβ εαδ αθ δη υπδ β φαδθκηϋθ. ΛΫι δμ εζ δ δϊ: παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ, λΰα δαεσμ δ δπ δεσμ κηϋαμ, πλπ κίϊγηδα φλκθ έ α υΰ έαμ v εφκίδ ησμ, βησ δκμ κηϋαμ,

6 ABSTRACT The nature of the working activity of health professionals is particularly demanding and emotionally committed, due to every day face to face patients'/customers' service. It includes multiple teams' interactions with the working people, which makes them more vulnerable to mobbing. In the Greek bibliography, there are not many researches which studies the relation of bullying among health professionals, who work in primary health care, in the public and private sector. The purpose of this study is the investigation among the health professionals, the comparison between the public and private primary health care and the research, of the impact of bullying on the health of the working people. For the measurement of bullying, NAQ-R was used and GHQ-2 was used for the measurement of the general health. Also demographic data was collected. In this research the primary health care sections of two public hospitals and a private health organisation in Thessaloniki took part, after the proper procedure. The total number of the participants in this research was 647 people, with a total percentage of response, 74,5%, 445 of whom came from the public sector and 203 of whom came from the private sector. The analysis of the data was carried out with the help of the statistics package SPSS In the public and private sector the majority of the population sample, was women. The minority of the participants in the public sector, worked as nurses and doctors, whereas in the private sector worked as executives and nurses. The result of the indirect evaluation of bullying, showed increasing percentage of victims (6,7%). The percentage of the working people, self characterised as victims of bullying in the public sector was 30,86% whereas in the private sector was far lower (9.4%). The phenomenon of bullying among health professionals is considered to be a heavy blow among various health departments and mostly in the public sector. During the financial and social crisis, bullying and its consequences are constantly on the increase. The state should inact stricter laws for the prevention and the handling of this situation. Key words: health professionals, bullying, public sector, private sector, primary health care. vi

7 Πέθαεαμ π λδ ξση θ ζέ α φδ λυ δμ... ii υξαλδ έ μ... iii Π λέζβοβ... iv Abstract vi Πέθαεαμ Π λδ ξση θ vii Κα Ϊζκΰκμ πδθϊε & δεσθ x Κα Ϊζκΰκμ πδθϊε.. x Κα Ϊζκΰκμ δεσθ... xi Κα Ϊζκΰκμ δαΰλαηηϊ xii δ αΰπΰά Κ φϊζαδκ κ Σκ φαδθση θκ εφκίδ ηκτ «Bullying» κ λΰα δαεσ 2 π λδίϊζζκθ. Ολδ ησμ εφκίδ ηκτ «bullying» Στπκδ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ 5.3 ΠαλΪΰκθ μ πλσεζβ βμ φαδθκηϋθ 6.3. κηδεκέ παλϊΰκθ μ ΰδα κθ εφκίδ ησ.3.2 ΠαλΪΰκθ μ π ξ έακθ αδ η κθ λΰα δαεσ ξυλκ. κθ κλΰαθδ ησ.3.3 υθαφ έμ παλϊΰκθ μ εφκίδ ηκτ 7 8 κ ξυλκ λΰα έαμ...4 ΠβΰΫμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ 2.5 Υαλαε βλδ δεϊ γτ β εαδ γτηα κμ εφκίδ ηκτ κθ λΰα δαεσ ξυλκ 3.5. Σκ πλκφέζ γτ β Σκ πλκφέζ γτηα κμ Οδ πδ λϊ δμ εφκίδ ηκτ «bullying» Οδ πδ λϊ δμ εφκίδ ηκτ μ κλΰαθδ ηκτμ υΰ έαμ.. 7 πδπκζα ησμ φαδθκηϋθ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ. 20 Κ φϊζαδκ 2κ 2. Σα κηϋθα βησ δκ εαδ δ δπ δεσ κηϋα Ο εφκίδ ησμ η αιτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ βθ ζζϊ α Κ φϊζαδκ 3κ Πλσζβοβ εαδ δαξ έλδ β φαδθκηϋθ.. 28 εα Ϊ α β φαδθκηϋθ vii

8 3. πέπ α παλ ηίϊ πλσζβοβμ εαδ αθ δη υπδ βμ. 3.2 δα δεα έ μ αθ δη υπδ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ τηφα η κθ EU-OSHA.. Κ φϊζαδκ 4κ Νκηδεά πλκ α έα Ϋθαθ δ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ υλππαρεϊ θκηδεϊ πζαέ δα ζζβθδεά θκηκγ έα Παΰεσ ηδα θκηκγ δεϊ Κ φϊζαδκ 5κ κηϋθα. πλπ κίϊγηδα φλκθ έ α υΰ έαμ (ΠΦΤ) 38 βθ ζζϊ α Ολδ ησμ βμ Πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ υΰ έαμ (ΠΦΤ) Ι κλδεά αθα λκηά βμ παλ έαμ βμ ΠΦΤ 42 β ζζϊ α κηά εαδ κδ ζ δ λΰέ μ βμ ΠΦΤ ίϊ β πλσ φα θκηκγ δεκτ πζαδ έ 46 Κ φϊζαδκ 6κ Μ γκ κζκΰέα εκπσμ βμ παλκτ αμ Ϋλ υθαμ λ υθβ δεϊ λπ άηα α πδζκΰά κηϋθ γδεϊ αβ άηα α λ υθβ δεϊ λΰαζ έα εαδ π λδΰλαφά μ. 53 Κ φϊζαδκ 7κ θϊζυ β 57 έΰηα κμ εαδ υζζκΰά κηϋθ. 7. α δ δεά ηϋγκ κμ αθϊζυ βμ 7.. Κα βΰκλέ μ κηϋθ 57 κηϋθ δα δεα έα ζϋΰξ εαθκθδεσ β αμ λ υθβ δευθ κηϋθ Π λδΰλαφδεά α δ δεά παΰπΰδεά α δ δεά, ζ ΰξκμ ΤπκγΫ ζ ΰξκμ Kruskal - Wallis Παλαΰκθ δεά αθϊζυ β ετλδ αισθ (Principal Axes Factoring - PAF) ιδκπδ έα π λδεάμ υθκξάμ λπ βηα κζκΰέ.. 60 Κ φϊζαδκ 8κ Παλ έα β εαδ ληβθ έα υλβηϊ βηκΰλαφδεϊ απκ ζϋ ηα α πκ ζϋ ηα α Negative Acts Questionnaire-Revised (NAQ-R) 82 viii

9 8.2. Π λδΰλαφά απκ ζ ηϊ υ ξ έ δμ NAQ-R εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ υ ξ έ δμ NAQ-R εα Ϊ δ δπ δεσ εαδ βησ δκ κηϋα ιδκπδ έα π λδεάμ υθκξάμ NAQ-R ζ ΰξκμ εαθκθδεσ β αμ Κλδ άλδκ Kruskal Wallis (H) Παλαΰκθ δεά αθϊζυ β NAQ-R πκ ζϋ ηα α General Health Questionnaire-2 (GHQ-2) Π λδΰλαφά απκ ζ ηϊ υ ξ έ δμ GHQ ιδκπδ έα π λδεάμ υθκξάμ GHQ ζ ΰξκμ εαθκθδεσ β αμ Κ φϊζαδκ 9κ υηπ λϊ ηα α εαδ πλκ Ϊ δμ υαά β β Γ θδεϊ υηπ λϊ ηα α Π λδκλδ ηκέ βμ Ϋλ υθαμ Πλκ Ϊ δμ 3 δίζδκΰλαφδεϋμ αθαφκλϋμ. 5 ΞΫθβ ίδίζδκΰλαφέα. 5 ζζβθδεά ίδίζδκΰλαφέα.. 28 Νσηκδ εαδ δα Ϊΰηα α 29 ζ ε λκθδεϋμ πβΰϋμ 30 ΠαλΪλ βηα λπ βηα κζσΰδα 33 ix

10 Πέθαεαμ δεκθκΰλαφά. Κα Ϊζκΰκμ πδθϊε Πέθαεαμ. ζέ α έΰηα βμ η ζϋ βμ (Ν) εαδ πκ κ σ αθ απσελδ βμ (%) εϊγ 62 κλΰαθδ ησ υΰ έαμ Πέθαεαμ 2. βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ υηη ξσθ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» Πέθαεαμ 3. βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ υηη ξσθ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» Πέθαεαμ 4. βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ υηη ξσθ δ δπ δεκτ κηϋα... Πέθαεαμ εα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ εα Ϊ φτζκ εαδ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ Πέθαεαμ 6. Κα αθκηά έΰηα κμ αθαφκλδεϊ η βθ Ϋηη β ε έηβ β εφκίδ ηκτ αθϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ.. Πέθαεαμ 7. Κα αθκηά έΰηα κμ αθαφκλδεϊ η βθ Ϋηη β ε έηβ β εφκίδ ηκτ εα Ϊ φτζκ Πέθαεαμ 8. Κα αθκηά βμ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ υηη ξσθ, αθ Ϋξθ ξγ έ εφκίδ ησ, εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ... Πέθαεαμ 9. ΓΫθκμ εαδ αλδγησμ α ση π α εκτθ εφκίδ ησ εα Ϊ φτζκ κθ δ δπ δεσ εαδ βησ δκ κηϋα. Πέθαεαμ 0. υ ξϋ δ β Ϋηη βμ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ κθ Ι δπ δεσ κηϋα Πέθαεαμ. υ ξϋ δ β Ϋηη βμ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ κ Γ.Ν.Θ ΙππκελΪ δκ. Πέθαεαμ 2. υ ξϋ δ β Ϋηη βμ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ 67 κ Π.Γ.Ν.Θ Υ Π Πέθαεαμ 3. Πέθαε μ δπζάμ δ σ φτζ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ. Πέθαεαμ 4. Πέθαε μ δπζάμ δ σ βζδεέαμ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ.. Πέθαεαμ 5. Πέθαε μ δπζάμ δ σ επαδ υ δεκτ πδπϋ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Πέθαεαμ 6. Πέθαε μ δπζάμ δ σ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ. x 93

11 Πέθαεαμ 7. υ ξϋ δ β Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ εαδ υθ υπβλ έαμ κθ δ δπ δεσ κηϋα Πέθαεαμ 8. υ ξϋ δ β Ϋηη βμ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ κθ δ δπ δεσ κηϋα εαδ βησ δκ κηϋα. Πέθαεαμ 9. ζ ΰξκμ εαθκθδεσ β αμ ΰδα κ NAQ-R.. Πέθαεαμ 20. πκ ζϋ ηα α ελδ βλέ Kruskal Wallis (H). Πέθαεαμ 2. πκ ζϋ ηα α παλαΰκθ δεάμ αθϊζυ βμ NAQ-R Πέθαεαμ 22. λπ ά δμ π υηπ λδζαηίϊθκθ αδ α απκ ζϋ ηα α βμ παλαΰκθ δεάμ αθϊζυ βμ Ϋηη εφκίδ ηκτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ.. Πέθαεαμ 23. Π λδΰλαφδεϊ α δ δεϊ απαθ ά GHQ-2... Πέθαεαμ 24. υ ξϋ δ β εκλ ε έηβ βμ ουξδεάμ υΰ έαμ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ.. Πέθαεαμ 25. υ ξϋ δ β εκλ ε έηβ βμ ουξδεάμ υΰ έαμ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ.. Πέθαεαμ 26. ζ ΰξκμ εαθκθδεσ β αμ ΰδα κ GHQ-2... δαγϋ υηπ λδζαηίϊθ παλεά πζβλκφσλβ β μ ζέ α 2. Κα Ϊζκΰκμ δεσθ δεσθα 95 ουξκεκδθδεκτμ ξ δεϊ η εδθ τθμ κ πυμ θα δμ ε δηά δμ 26 παΰΰ ζηα δεκτ εδθ τθ; (ESENER-2, 205)... δεσθα 2. ΤπΪλξ δ δα δεα έα ΰδα βθ αθ δη υπδ β πδγαθυθ π λδπ υ εφκίδ ηκτ ά παλ θσξζβ βμ; λυ β β πλκμ δμ πδξ δλά δμ π απα ξκζκτθ 20 ά εαδ π λδ 26 σ λμ λΰαακηϋθμ (ESENER-2, 205).. ζέ α 3. Κα Ϊζκΰκμ δαΰλαηηϊ δϊΰλαηηα. Κα αθκηά φτζ λπ υη θ έΰηα κμ 64 βμ βζδεέαμ λπ υη θ έΰηα κμ 65 Υ Π. δϊΰλαηηα 2. Κα αθκηά Υ Π xi

12 δϊΰλαηηα 3. Κα αθκηά βμ κδεκΰ θ δαεάμ εα Ϊ α βμ λπ υη θ έΰηα κμ 65 Υ Π δϊΰλαηηα 4. Κα αθκηά επαδ υ δεκτ πδπϋ λπ υη θ έΰηα κμ 66 Υ Π δϊΰλαηηα 5. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ πζβγυ ηκτ λπ υη θ 66 Υ Π δϊΰλαηηα 6. Κα αθκηά φτζ πζβγυ ηκτ λπ υη θ 68 ΙππκελΪ δ δϊΰλαηηα 7. Κα αθκηά βμ βζδεέαμ λπ υη θ έΰηα κμ 69 ΙππκελΪ δ δϊΰλαηηα 8. Κα αθκηά βμ κδεκΰ θ δαεάμ εα Ϊ α βμ λπ υη θ 69 έΰηα κμ ΙππκελΪ δ δϊΰλαηηα 9. Κα αθκηά επαδ υ δεκτ πδπϋ λπ υη θ 70 έΰηα κμ ΙππκελΪ δ δϊΰλαηηα 0. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ λπ υη θ 70 έΰηα κμ ΙππκελΪ δ δϊΰλαηηα. Κα αθκηά φτζ λπ υη θ έΰηα κμ 73 δ δπ δεκτ κηϋα δϊΰλαηηα 2. Κα αθκηά βμ βζδεέαμ λπ υη θ έΰηα κμ 74 δ δπ δεκτ κηϋα δϊΰλαηηα 3. Κα αθκηά βμ κδεκΰ θ δαεάμ εα Ϊ α βμ λπ υη θ 74 έΰηα κμ δ δπ δεκτ κηϋα... δϊΰλαηηα 4. Κα αθκηά επαδ υ δεκτ πδπϋ λπ υη θ 75 έΰηα κμ δ δπ δεκτ κηϋα... δϊΰλαηηα 5. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ λπ υη θ 75 έΰηα κμ δ δπ δεκτ κηϋα δϊΰλαηηα 6. Κα αθκηά αθ λυθ λπ υη θ 78 βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ λπ υη θ 79 βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ λπ υη θ 80 έΰηα κμ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π».. δϊΰλαηηα 9. Κα αθκηά ΰυθαδευθ έΰηα κμ Ι δπ δεκτ κηϋα.. δϊΰλαηηα 8. Κα αθκηά αθ λυθ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ έΰηα κμ δ δπ δεκτ κηϋα δϊΰλαηηα 7. Κα αθκηά ΰυθαδευθ βμ βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ λπ υη θ έΰηα κμ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π».... xii 80

13 δϊΰλαηηα 20. Κα αθκηά αθ λυθ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ λπ υη θ 8 έΰηα κμ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ». δϊΰλαηηα 2. Κα αθκηά ΰυθαδευθ βμ βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ λπ υη θ 8 έΰηα κμ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ». δϊΰλαηηα 22. Κα αθκηά λπ υη θ έΰηα κμ ξϋ β η βθ 85 δϊΰλαηηα 23. Θβεσΰλαηηα εα αθκηάμ δηυθ NAQ-R εα Ϊ κλΰαθδ ησ 98 Ϋηη β ε έηβ β εφκίδ ηκτ εα Ϊ φτζκ.. υΰ έαμ xiii

14 δ αΰπΰά εκπσμ βμ η ζϋ βμ έθαδ β απκ τππ β φαδθκηϋθ «εφκίδ ηκτ» («bullying») η αιτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ εαδ β τΰελδ β βμ ηφϊθδ άμ β βησ δα εαδ δ δπ δεά πλπ κίϊγηδα φλκθ έ α υΰ έαμ. ΜΫ α απσ δμ πδπ υ δμ φαδθκηϋθ μ λΰααση θμ, κθ λΰα δαεσ φκλϋα εαδ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ υΰ έαμ πλκετπ δ β αθαΰεαδσ β α εα αζάι δ μ ξλά μ βμ βμ Ϋλ υθαμ, ΰδα θα υηπ λϊ ηα α ξλά δηα ΰδα βθ αθα δϊλγλπ β εαδ ί ζ έπ β λΰα δαευθ ξϋ. Σα ζ υ αέα ξλσθδα β αθϊΰεβ ΰδα π λαδ Ϋλπ δ λ τθβ β «bullying» λΰα δαεσ κηϋα αΰΰέα δ εαδ μ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ. τηφα η ζζβθδεά ίδίζδκΰλαφέα Ϋξ δ παλα βλβγ έ Ϋθ κθα λΰαακηϋθ πδγαθσ α α ΰέθκθ αδ Ϋθα ηϋ κ ΰδα θα β δ γθά εαδ κ φαδθση θκ η αιτ μ κλΰαθδ ηκτμ υΰ έαμ. Οδ κλΰαθδ ηκέ πκ Ϋ κθ θ έθαδ Ϋ λκδ, ελυ αζζπγκτθ υΰε ελδηϋθα εκδθδεκκδεκθκηδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ. α πζαέ δα βμ η ΰδ κπκέβ βμ εϋλ μ εαδ βμ πζάλβμ αιδκπκέβ βμ πζαδ έ δα δεα δυθ λΰα έαμ, κ εφκίδ ησμ ξυλκ λΰα έαμ ηπκλ έ θα γ πλβγ έ Ϋθα υηίϊθ π ηπκλ έ θα παλ δα κ έ η ηέα κλδ ηϋθβ αε δεσ β α εαδ υξθσ β α. παλαέ β β πλκςπσγ β εφκίδ ηκτ έθαδ σ δ β έ δα β πλϊιβ πλϋπ δ θα εζβφγ έ πμ ηδα ξγλδεά εα Ϊ α β, απσ κθ σξκ/γτηα (Einarsen 996, Einarsen et al. 999). πσ αυ ά βθ Ϊπκοβ, κδ κζϋγλδ μ πδπ υ δμ εφκίδ ηκτ (παλϊ δΰηα, Ϊΰξκμ, εα Ϊγζδοβ, εα Ϊ κ ξυλκ λΰα έαμ υθάγ δα απ έα, Ϋζζ δοβ κλΰαθπ δεάμ αθϊζβοβμ εαγβεσθ ) ιπ λδε τκθ αδ η η ΰαζτ λκ ηϋΰ γκμ β γτηα α αθ δζαηίϊθκθ αδ β υ Ϊλ δΰηά π α β εα Ϊ α β, αθ ιϊλ β α απσ βθ πδηκθά εαδ β δϊλε δα βμ λϊ βμ εφκίδ ηκτ. κηϋθ, ζκδπσθ, σ δ β πλαΰηα δεά δϊ α β λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ αεσηα ΰθπ ά β ξυλα ηαμ εαδ θ Ϋξ δ η ζ βγ έ θ έθαδ κ τθκζκ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ βμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ, έθαδ απαλαέ β β β πλαΰηα κπκέβ β Ϋλ υθαμ, η σξκ β η ζϋ β φαδθκηϋθ εφκίδ ηκτ δ δπ δεσ κηϋα. κθ βησ δκ εαδ κθ

15 Κ φϊζαδκ κ Σκ φαδθση θκ εφκίδ ηκτ «bullying» Οδ π λδ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ σ λκδ υΰΰλαφ έμ υηφκτθ σ δ κ εφκίδ ησμ υλϋπμ δα κηϋθκμ, τπζκμ, εαδ ηπκλ έ θα πλκεαζϋ δ απκ ζϋ ηα α α γτηα α, μ κλΰαθδ ηκτμ εαδ (Farrel 999, Cusack 2000, Mayhew & Chappell 200a). π σ κ, εφκίδ ηκτ κ ξυλκ λΰα έαμ έθαδ κίαλϊ ηαελκπλσγ ηα μ έ δμ μ αυ λΰκτμ αθαΰθυλδ β εαδ δαξ έλδ β, κ ξυλκ βμ λΰα έαμ π λδπζϋε αδ ζσΰπ βμ Ϋζζ δοβμ θσμ αγ λκτ κλδ ηκτ.. Ολδ ησμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ («bullying»). Ο Einarsen, κ εκλυφαέκμ τΰξλκθκμ λ υθβ άμ υθα Ϋζφμ κ φαδθση θκ εφκίδ ηκτ, η κ Παθ πδ άηδκ ΜπΫλΰε θ βμ Νκλίβΰέαμ αθαφϋλ δ πλσ φα κ κλδ ησ (2003) σ δ «ΰδα θα πδ βηαθγ έ εϊπκδα μ κ πδκ λα βλδσ β α, αζζβζ πέ λα β ά δα δεα έα πμ εφκίδ ησμ, πλϋπ δ θα υηίαέθ δ παθ δζβηηϋθα εαδ αε Ϊ ξλκθδεϊ δα άηα α ( ζϊξδ κθ ηέα φκλϊ βθ ί κηϊ α) εαδ ΰδα η ΰΪζκ ξλκθδεσ δϊ βηα ( ζϊξδ κθ Ϋιδ ηάθ μ). Ο εφκίδ ησμ απκ ζ έ ηδα εζδηαεκτη θβ δα δεα έα βθ ιϋζδιβ βμ κπκέαμ κ Ϊ κηκ π ηπζϋε αδ εα αζάΰ δ θα ίλ γ έ ηδα εα υ λβ γϋ β ά ΰέθ αδ τΰελ β σξκμ υ βηα δευθ αλθβ δευθ θ γ πλ έ αδ εφκίδ ησμ, αθ α τκ ηϋλβ π ίλέ εκθ αδ λϊ. Μδα τΰελ β Ϋξθ π λέπ βθ έ δα τθαηβ ά κ π λδ α δεσ απκ ζ έ η ηκθπηϋθκ ΰ ΰκθσμ». αφάμ δα τππ β κλδ ηκτ Ϋξ δ πμ ιάμ: «Χμ εφκίδ ησμ κλέα αδ β εα Ϊ α β εα Ϊ βθ κπκέα Ϋθα ά π λδ απσ Ϋθαθ ά π λδ σ λα Ϊ κηα ΰέθκθ αδ απκ Ϋε μ αλθβ δευθ υηπ λδφκλυθ σ λμ λϊ υηπ λδφκλυθ Ϋξθ μ εαδ εα Ϊ βθ κπκέα κ/κδ απκ Ϋε μ αλθβ δευθ υ εκζέα πμ πλκμ κ θα πλκ α Ϋοθ κθ αυ σ μ. α κηδεά Ϋθαμ πλκμ Ϋθαθ αθ δπαλϊγ β θ ηπέπ δ κθ κλδ ησ εφκίδ ηκτ. Ο Leymann (996), πλπ κπσλκμ βμ Ϋλ υθαμ ΰδα κθ εφκίδ ησ κθ λΰα δαεσ ξυλκ σππμ παλ δϊα αδ άη λα, κλέα δ β ουξκζκΰδεά λκηκελα έα ά κ mobbing βθ παΰΰ ζηα δεά απά πμ «ξγλδεά εα αθάγδεβ πδεκδθέα, β κπκέα εα υγτθ αδ εα Ϊ υ βηα δεσ λσπκ απσ Ϋθα ά ζέΰα Ϊ κηα ευλέπμ πλκμ Ϋθα Ϊ κηκ π, ζσΰπ βμ βγδεάμ παλ θσξζβ βμ πγ έ αδ ηέα αίκάγβ β εαδ αθυπ λϊ πδ β γϋ β, εαδ παλαηϋθ δ αυ ά ζσΰπ βμ υθϋξδ βμ λα βλδκ ά αυ υθ. 2

16 Ο κλδ ησμ π ξλβ δηκπκδ έ αδ κ θπηϋθκ α έζ δκ, τηφα η μ Hoel εαδ Cooper (200), έθαδ πκζτ σηκδκμ. Ο εφκίδ ησμ έθαδ «ηδα εα Ϊ α β π Ϋθα ά π λδ σ λα Ϊ κηα πέηκθα, πέ Ϋθα ξλκθδεσ ίλέ εκθ αδ β πζ υλϊ απκ κξάμ αλθβ δευθ πλσ ππα, ηέα εα Ϊ α β σπ υπ λα πδ έ κθ αυ σ θ λΰ δυθ απσ Ϋθα ά π λδ κ γτηα Ϋθαθ δ αυ υθ δϊ βηα, αθ δζαηίϊθκθ αδ σ δ εφκίδ ηκτ θ λΰ δυθ. σ λα υ εκζ τ αδ θα θ αθαφϋλ αδ Ϋθα η ηκθπηϋθκ π λδ α δεσ πμ εφκίδ ησμ». β Γ ληαθέα, κ Zapf (999) ηδζϊ ΰδα βθ βγδεά παλ θσξζβ β εα βθ κλέα δ πμ «παλ θσξζβ β, εφκίδ ησ, παλαία δεσ β α, εκδθδεσ απκεζ δ ησ α ση ά αθϊγ β πλκ ίζβ δευθ εαγβεσθ λΰα έαμ εϊπκδκθ. έθαδ ηδα δα δεα έα εα Ϊ β δϊλε δα βμ κπκέαμ κ Ϊ κηκ π βθ αθ δη ππέα δ εα αζάΰ δ η δκθ ε δεά γϋ β». Ο Michelson (200) κλέα δ κθ εφκίδ ησ πμ: «παθαζαηίαθση θ μ πλκ πϊγ δ μ θα ξ δλαΰπΰά δ εαδ θα απκ αγ λκπκδά δ κ παΰΰ ζηα δεσ εαδ πλκ ππδεσ ετλκμ λΰαακηϋθ δα έ κθ αμ εαεσίζ μ φάη μ, πλκεαζυθ αμ εκδθδεσ απκεζ δ ησ εαδ απκησθπ β, απκελτπ κθ αμ βηαθ δεϋμ πζβλκφκλέ μ απαέ β β απσ μ λΰααση θμ θα ε ζκτθ λΰα έ μ ξπλέμ θσβηα, εαγκλδ ησμ αθϋφδε πλκγ ηδυθ, τπαλιβ υπ λίκζδεάμ εαδ παλ ηία δεάμ πκπ έαμ εαδ πλκ κεέ μ αυ απϊλθβ βμ κ ξυλκ λΰα έαμ.» Οδ Di Martino et al. (2003), έθθ Ϋθα εϊππμ δαφκλ δεσ κλδ ησ εφκίδ ηκτ, «ηδα ηκλφά ουξκζκΰδεάμ παλ θσξζβ βμ π απκ ζ έ αδ απσ ε δεβ δευθ, εζβλυθ ά εαεσίζ πλκ παγ δυθ υ υπκθκη τ θ Ϋθα Ϊ κηκ ά κηϊ μ θα λΰαακηϋθ, δυι δμ ηϋ π απ δθυ θ ά θα υηπ λδζαηίαθκηϋθ α δεαδκζσΰβ, δαλευμ αλθβ δευθ παλα βλά ά πδελέ, απκηκθυθκθ αμ κ Ϊ κηκ απσ εκδθδεϋμ παφϋμ εαδ δα έ κθ αμ ο υ έμ πζβλκφκλέ μ ά φάη μ ΰδα αυ σ». Οδ π λδ σ λκδ κλδ ηκέ πέ λα β κθ απκ Ϋε β, σξδ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ δμ πλκγϋ δμ γτ β ά δϊαθ βθ αλθβ δεά β υθ ξδαση θβ εφκίδ δεά υηπ λδφκλϊ (Quine 999). Πκζζκέ κλΰαθδ ηκέ Ϋξθ βηδλΰά δ παλϊ δΰηα, βμ β Authority πλσ δθ δε υλδα μ δεκτμ μ κλδ ηκτμ, σππμ ΰδα υ λαζέαμ κ κλΰαθδ ησμ Victorian WorkCover κθ παλαεϊ π κλδ ησ κ ξϋ δκ ευ δεα κλγάμ πλαε δεάμ (Code of Practice) ΰδα βθ πλσζβοβ εφκίδ ηκτ εαδ βμ ίέαμ 3 κ ξυλκ λΰα έαμ:

17 εφκίδ ησμ «Ο κ ξυλκ λΰα έαμ έθαδ ηέα παθαζαηίαθση θβ, παλϊζκΰβ υηπ λδφκλϊ π εα υγτθ αδ πλκμ Ϋθα λΰααση θκ, ά ηδα κηϊ α λΰαακηϋθ, π βηδλΰ έ εέθ υθκ βθ υΰ έα εαδ βθ α φϊζ δα» (Victorian WorkCover Authority 200). H παλϊζκΰβ υηπ λδφκλϊ κλέα αδ πμ «υηπ λδφκλϊ σπ Ϋθα ζκΰδεσμ Ϊθγλππκμ αθαηϋθ αδ θα γυηα κπκδά δ, θα απ δθυ δ, θα υπκθκη τ δ ά θα απ δζά δ αυ κτμ, εαδ β υΰ έα π λδζαηίϊθ δ βθ ουξδεά εαδ πηα δεά υΰ έα» (Victorian WorkCover Authority 200). Σκ Ιθ δ κτ κ ΰδα κθ εφκίδ ησ βθ λΰα έα (Workplace Bullying Institute WBI), κλέα δ κθ «εφκίδ ησ» πμ παθαζαηίαθση θβ εαεκη αξ έλδ β, κζδκφγκλϊ απσ Ϊζζμ π ηπκ έαθ κθ λΰααση θκ θα ε ζϋ δ α εαγάεκθ α, ζ ε δεά εαεκπκέβ β, απ δζϋμ, εφκίδ ησ εαδ ι υ ζδ ησ. Ο δ γθάμ Ολΰαθδ ησμ λΰα έαμ (International Labor Organization ILO), κλέα δ κθ εφκίδ ησ πμ «κπκδκ άπκ απ δζ έ αδ ά πλκ ίϊζζ αδ π λδ α δεσ εα Ϊ κ κπκέκ Ϋθα Ϊ κηκ εαεκπκδ έ αδ, κ ξυλκ λΰα έαμ». Οδ Rayner εαδ Keashly (2005) υπκ βλέαθ σ δ ΰδα κθ πλκ πλϋπ δ θα υφέ αθ αδ πϋθ δκλδ ησ εφκίδ ηκτ ία δεϊ ελδ άλδα: α γτηα α Ϋξκθ αδ αλθβ δεά υηπ λδφκλϊ κδ αλθβ δεϋμ υηπ λδφκλϋμ έθαδ πέηκθ μ α γτηα α Ϋξθ ίζαφγ έ ουξκζκΰδεϊ ά πηα δεϊ α γτηα α δαελέθθ σ δ κ γτ βμ έθαδ πδκ δ ξυλσμ απσ αυ Ϊ εαδ πδπζϋκθ πδ τθ σ δ έθαδ αθέεαθα θα υπ λα πδ κτθ κθ αυ σ μ, εαδ α γτηα α αθ δζαηίϊθκθ αδ μ αυ κτμ μ πμ γτηα α εφκίδ ηκτ παλαζζαΰά κλδ ηυθ θ Ϋξ αδ θα παλ ηπκ έ δ βθ θθκδκζκΰδεά τζζβοβ φαδθκηϋθ εφκίδ ηκτ κ ξυλκ αθα Ϋζζκθ αμ απκ ζ ηα δεϋμ λΰα έαμ υθ δ φκλϋμ η αιτ Ϋθα πδκ υθ πά λ υθβ υθ εαδ λσπκ, παΰΰ ζηα δυθ (Anjum et al, 20). Ο εφκίδ ησμ κλέα αδ υθάγπμ απσ δμ εκδθδεϋμ εφϊθ δμ, κδ κπκέ μ έθαδ αφυμ αιδθκηβηϋθ μ εϊ π απσ βθ έ δα κηπλϋζα πμ πδγ δεϋμ υηπ λδφκλϋμ (Razzaghian & Shah, 20) π ΰ θδεϊ ηφαθέακθ αδ εα Ϊ β δϊλε δα δαπλκ ππδευθ αζζβζ πδ λϊ βθ λΰα έα (Zapf & Einarsen, 200). Παλκηκέπμ, φαέθ αδ θα 4

18 υπϊλξ δ ηδα ΰ θδεά υηφέα σ δ κ εφκίδ ησμ, πμ υηπ λδφκλϊ, ηπκλ έ θα κλδ έ απσ βθ Ϊπκοβ βμ εκπδησ β αμ, βμ υξθσ β αμ (παλϊ δΰηα, ί κηα δαέα) ά βμ δϊλε δαμ (παλϊ δΰηα, π λέπ Ϋιδ ηάθ μ), βμ αθ έ λα βμ σξ, βμ αθ δζβπ άμ Ϋζζ δοβμ δ κλλκπέαμ εαδ βμ εα Ϊξλβ βμ ι έαμ η αιτ λϊ β εαδ βμ αθ παλεάμ υπκ άλδιβμ εαδ βμ α υθαηέαμ σξ θα υπ λα πδ σξ, έ κθ αυ σ απσ Ϋ κδ έ μ πδγϋ δμ (Einarsen, 996, Einarsen 999, Einarsen et al, 2003, Einarsen et πέ βμ, al. 20). κ γτηα εαζ έ αδ θα αθ απ ιϋζγ δ, δμ παθαζαηίαθση θ μ αλθβ δεϋμ εκδθδεϋμ αζζβζ πδ λϊ δμ (Einarsen et al. 20), β πηα δεά εαδ β ζ ε δεά θσξζβ β, α πλκ ίζβ δεϊ ξσζδα (Einarsen et al, 2003), εαδ βθ Ϋθ κθβ πέ β (Sandmark, 2009)..2 Στπκδ φαδθκηϋθ βθ πδ βηκθδεά ίδίζδκΰλαφέα, κδ δϊφκλκδ τπκδ εφκίδ ηκτ π Ϋξθ η ζ βγ έ (Aquino & Lamertz, 2004) έθαδ: α) εφκίδ ησμ/απ δζά, ί) παλ θσξζβ β, γυηα κπκέβ β, ΰ) πδγ δεσ β α, ) υθαδ γβηα δεά εαεκπκέβ β, εαδ ) ουξκζκΰδεά παλ θσξζβ β ά εαεκη αξ έλδ β κ ξυλκ λΰα έαμ, η αιτ Ϊζζ. Οδ Rayner εαδ Hoel (997) σλδ αθ πϋθ εα βΰκλέ μ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ: απ δζϋμ πλκμ βθ παΰΰ ζηα δεά εα Ϊ α β (υπκίϊγηδ β, απ έθπ β) απ δζϋμ πλκμ κ πλκ ππδεσ ετλκμ (π δλϊΰηα α, πλκ ίκζϋμ) απκησθπ β (π.ξ. η απσελυοβ πζβλκφκλδυθ) υπ λίκζδεά λΰα έα (π.ξ. ηβ φδε Ϋμ πλκγ ηέ μ, π λδ Ϋμ δα πϊ δμ) εαδ απκ αγ λκπκέβ β (π.ξ. γϋηα α ξπλέμ θσβηα, η α σπδ β σξ πδ έπιβμ). Οδ Rutherford εαδ Rissel (2004) πλαΰηα κπκέβ αθ η ζϋ β ΰδα β δ λ τθβ β βμ υξθσ β αμ, βμ φτ βμ εαδ βμ Ϋε α βμ εφκίδ ηκτ η αιτ λΰαακηϋθ Ϋθαθ βησ δκ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ παλϋξ δ Ϋθα τλκμ υπβλ δυθ υΰ έα εαδ πλκαΰπΰά λπ βηα κζσΰδκ β κ τ θ ς βμ βθ κπδεά εκδθέα, σππμ εκδθκ δεά υΰ έα, βησ δα βμ υΰ έαμ. Γδα βηδλΰέα ίδίζδκΰλαφέα αθαφκλδεϊ η υ λαζέαμ. Ο κλΰαθδ ησμ αυ σμ δμ αθϊΰε μ κπκέ ία έ βε βμ η ζϋ βμ ξλβ δηκπκδάγβε βθ υπϊλξ α δαγϋ δηβ κθ λΰα δαεσ εφκίδ ησ. Σα απκ ζϋ ηα α βμ η ζϋ βμ Rutherford εαδ Rissel (2004) αθϋ διαθ πκζζαπζκτμ τπμ εφκίδ ηκτ σππμ αθαφϋλγβεαθ απσ μ πκ κ σ λΰαακηϋθ, δαφκλ δεσ τπκ εφκίδ ηκτ. υηη Ϋξκθ μ, η πέπ κ 50%, θα αθαφϋλ δ σ δ Ϋξ δ κ η ΰαζτ λκ ξγ έ εϊγ θαφϋλγβεαθ πμ ηκλφϋμ εφκίδ ηκτ, β απ δθπ δεά 5

19 υηπ λδφκλϊ ( πκ κ σ 32%), υηπ λδφκλϊ πδίκζάμ ( πκ κ σ 26%), πέ β απσ αθϋφδε μ απαδ ά δμ, ξλά β πλκ ίζβ δεκτ ζ ιδζκΰέ, αθ πδγτηβ α π δλϊΰηα α εαδ ξζ υα ησμ, απκησθπ β, υπ λίκζδεά πδ άλβ β, φυζ δεϋμ εαδ βζδεδαεϋμ δαελέ δμ ε.α. Κκδ Ϊακθ αμ σ κ ηπ δλδεϊ εαδ γ πλβ δεϊ πϋθ κδξ έα, κ Zapf (In press) εα βΰκλδκπκδ έ έ β εφκίδ δεάμ υηπ λδφκλϊμ. υ Ϊ έθαδ: () λΰα δαεσμ εφκίδ ησμ π ηπκλ έ θα π λδζαηίϊθ δ βθ αζζαΰά εαγβεσθ λΰα έαμ ά εαγάεκθ α π εαγέ αθ αδ τ εκζα θα ε ζ κτθ (2) εκδθδεσ απκεζ δ ησ (3) πλκ ππδεϋμ πδγϋ δμ ά πδγϋ δμ βθ πλκ ππδεά απά η ΰ ζκδκπκέβ β, πλκ ίζβ δεϋμ παλα βλά δμ, ε κηπκζδϊ εαδ Ϊζζα παλσηκδα (4) ζ ε δεϋμ απ δζϋμ, φϋμ εαδ απ δθπ δεά υηπ λδφκλϊ βησ δκ ξυλκ εαδ (5) πηα δεά ίέα ά απ δζϋμ ΰδα ξλά β βμ ίέαμ αυ άμ..3 ΠαλΪΰκθ μ πλσεζβ βμ φαδθκηϋθ τηφα η α απκ ζϋ ηα α Ολΰαθδ ηκτ ΰδα βθ βμ η ζϋ βμ ESENER-2 (205) φϊζ δα εαδ βθ Τΰ έα αζζαΰϋμ π υθ ζκτθ αδ βθ λΰα έα (EU-OSHA), oδ βηαθ δεϋμ κθ εσ ηκ βμ λΰα έαμ Ϋξθ πμ υθϋπ δα βθ ηφϊθδ β ουξκεκδθδευθ εδθ τθ. Οδ εέθ υθκδ αυ κέ, κδ κπκέκδ ξ έακθ αδ η ξ δα ηκτ, κλΰϊθπ βμ εαδ δαξ έλδ βμ βμ λΰα έαμ, εαγυμ εαδ η εκδθδεσ πζαέ δκ πλκεαζϋ θ βμ υλππαρεκτ λΰα έαμ, αυιϊθθ κίαλά υπκίϊγηδ β α κθ λσπκ κ κδεκθκηδεσ εαδ πέπ α Ϊΰξμ εαδ ηπκλκτθ θα βμ ουξδεάμ εαδ βμ πηα δεάμ υΰ έαμ. αθ δη υπδ β τ λκπ π ζα υθ, α γ θυθ ε.ζπ. (58%) εαδ β πέ β ξλσθ (43%) απκ ζκτθ μ τκ υξθσ λα αθαφ λση θμ παλϊΰκθ μ ουξκεκδθδευθ εδθ τθ δμ πδξ δλά δμ βμ -28. Καγυμ κδ θ ζσΰπ παλϊΰκθ μ εδθ τθ υθυπϊλξθ εζϊ μ η εκδθϊ ξαλαε βλδ δεϊ, β υξθσ β α ηφϊθδ άμ μ έθαδ η ΰαζτ λβ δμ πδξ δλά δμ εζϊ βμ επαέ υ βμ, βμ αθγλυπδθβμ υΰ έαμ εαδ βμ εκδθδεάμ πλσθκδαμ. Οδ υΰε ελδηϋθκδ παλϊΰκθ μ εδθ τθ αυιϊθκθ αδ υγϋπμ αθϊζκΰα η ηϋΰ γκμ βμ πδξ έλβ βμ. Ϊ β αυ ά έθαδ θ κθσ λβ σ κθ αφκλϊ βθ πέ β ξλσθ. Οδ Hoel εαδ Cooper (200) πλκ εκδθδεά αζζβζ πέ λα β, κ δσλδ αθ πϋθ υθαηδεά ία δεϊ π έα βμ κηϊ αμ, π λδίϊζζκθ έα βμ: Ϊ κηα, λΰα έαμ, εαδ κλΰαθπ δεϊ, εκδθδεϊ εαδ πκζδ δεϊ πέπ α. θ κτ κδμ, βηαθ δεσμ αλδγησμ δ δευθ υηφκτθ σ δ κ εφκίδ ησμ κθ λΰα δαεσ ξυλκ πλκετπ δ πμ απκ Ϋζ ηα 6

20 υΰε ελδηϋθ αζζβζ πδ λϊ η αιτ παλαΰσθ π πβλ Ϊαθ κ α κηδεσ, κ κλΰαθπ δεσ, ά κ υθαφά η κ εκδθδεσ π λδίϊζζκθ αθγλυπ π ηπζϋεκθ αδ (Hoel & Salin, 2003, Coyne et al., 2000, Zapf, 999). κηδεκέ παλϊΰκθ μ ΰδα κθ εφκίδ ησ.3. κθ λΰα δαεσ ξυλκ Μ λδεϊ πλκ ππδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ γυηϊ πδγαθσθ απκ ζκτθ θατ ηα α λΰα δαεκτ κδεκΰϋθ δα, εαδ υθϊη δ εφκίδ ηκτ. β πλαΰηα δεσ β α, πλσ φα μ Ϋλ υθ μ υπκ δεθτθ σ δ κδ λΰααση θκδ π ίδυθθ υΰελκτ δμ παλσηκδ μ εα α Ϊ δμ θ βθ λΰα έα μ ίδυθθ δαφκλ δεϊ π λδίϊζζκθ α, σππμ η μ ΰκθ έμ μ, βθ μ φέζμ (Skjorshammer & Hofoss, 999). πλκ ππδευθ πλκβΰβγϋθ εα α Ϊ π ξ έακθ αδ η πλκκπ δεά κ λΰα δαεσ εφκίδ ησ Ϋξ δ απκ ζϋ δ Ϋθα αηφδζ ΰση θκ γϋηα εαγυμ α απκ ζϋ ηα α υξθϊ ληβθ τκθ αδ πμ εα βΰκλέα πλκμ κ γτηα (Finne et al. 20). Χ σ κ, κδ η ζϋ μ θα θ κπδ κτθ κδ τπκδ πλκ ππδεσ β αμ π Ϋξθ υΰε ελδηϋθα βθ Ϊ β πλκμ κθ εφκίδ ησ ξλάαθ αηφδ ίά β βμ (Bowling & Beehr, 2006). πδ τ δ σ δ θ υφέ α αδ πλκ ππδεά πλκ δϊγ β θ πζ δκοβφέα λ υθβ υθ βθ υδκγϋ β β λσζ γτηα κμ ά γτ β (Zapf & Einarsen, 2003, Rayner et al. 2002). Παλ σζα αυ Ϊ, η λδεϋμ η ζϋ μ Ϋξθ πλκ παγά δ θα πλκ δκλέ θ εϊπκδμ α κηδεκτμ παλϊΰκθ μ (παλϊ δΰηα, ΰΫθκμ, βζδεέα εαδ παζαδσ β α) π ηπκλ έ θα αυιϊθθ κθ εέθ υθκ θα ΰέθ δ εϊπκδκμ γτηα ά γτ βμ (Coyne et al. 2000, Zapf et al., 2003). παλ έα ά απ έα αυ υθ παλαΰσθ ηπκλ έ θα πβλ Ϊ δ α πκ κ Ϊ εφκίδ ηκτ (Bjorkqvist et al., 994), βζα ά κδ γτ μ πδγαθσ α α αγηέαθ α πδγαθϊ εσ β εαδ α πλκ ππδεϊ κφϋζβ πλϊι μ ία δ ηϋθκδ α δ δαέ λα ξαλαε βλδ δεϊ γυηϊ μ. Τπσ αυ ά βθ Ϋθθκδα, παλϊ δΰηα, ΰυθαέε μ ά εα υ λα υΰε ελδηϋθ μ κηϊ μ - ζϋξβ- γ πλκτθ αδ πδκ υϊζπ μ ξϋ β η Ϊζζ μ. θαμ απσ μ ελέ δημ παλϊΰκθ μ, π πλκετπ δ απσ β η ζϋ β φαδθκηϋθ «εφκίδ ηκτ», έθαδ κ φτζκ. Σα δ ξτκθ α απκ ζϋ ηα α η ζ υθ θ φαέθκθ αδ αλε Ϊ εα βΰκλβηα δεϊ. ΚΪπκδκδ υΰΰλαφ έμ Ϋξθ παλα βλά δ υοβζσ λβ υξθσ β α εφκίδ ηκτ δμ ΰυθαέε μ υΰελδ δεϊ η μ Ϊθ λ μ (Salin, 2003, Cortina et al. 200, Zapf et al. 996, Niedl 995, Bjorkqvist et al., 994). η ζϋ μ κδ κπκέ μ υπκ δεθτθ πμ γτηα α εφκίδ ηκτ 7 θ έγ α, υπϊλξθ κθ λΰα δαεσ ξυλκ, σ κ

21 μ Ϊθ λ μ σ κ εαδ δμ ΰυθαέε μ (Zapf et al. 2003, Hoel & Cooper, 2000, Rayner, 997, Vartia, 996, Leymann, 996). εϊγ π λέπ π β, κδ Einarsen et al. πλσ δθαθ σ δ κδ δαφκλϋμ η αιτ φτζ π ίλϋγβεαθ απσ η λδεκτμ λ υθβ Ϋμ έθαδ βθ πλαΰηα δεσ β α υθϋπ δ μ βμ υ η θάμ δϊελδ βμ π εαδ α τκ φτζα ηπκλ έ θα υπκ κτθ πμ υθϋπ δα βμ γϋ βμ μ θ σμ κλΰαθδ ηκτ. απσζυ α πσ αυ ά βθ Ϊπκοβ, ηδα λϊ β εφκίδ ηκτ ηπκλ έ θα αθ δ κδξ έ ηδα υΰε ελδηϋθβ υηπ λδφκλϊ π πλκ αθα κζέα αδ πλκμ ηδα υΰε ελδηϋθβ κηϊ α λΰαακηϋθ, αθ ιϊλ β α απσ κ φτζκ βμ κηϊ αμ αυ άμ. Ϋλ υθα ξ δεϊ η κδ Ϊθ λ μ θϋλΰ δ μ θ κ θκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ επλκ ππκτθ αδ β Νκλίβΰέα, Ϋθα πϊΰΰ ζηα παλευμ, κδ Eriksen εαδ Einarsen ίλάεαθ σ δ κδ εφκίδ ηκτ ΰυθαδευθ Ϋφγα αθ κ 4,3%, εζδηαευγβε κ κπκέκ θυ η αιτ αθ λυθ κ 0,2%. Σα υλάηα α α κπκέα υθ Ϋκθ αδ η Ϋθα δαφκλ δεσ πλκ ππδεσ παλϊΰκθ α, σππμ β βζδεέα γτηα κμ, εφκίδ ησ. θ Ϋξθ πλκ θαφ λση θκμ δκλέ δ ηέα ι εϊγαλβ ξϋ β η κθ λΰα δαεσ αυ ά βθ Ϋζζ δοβ ξϋ βμ, κ Rayner (997) αθϋφ λ σ δ α γτηα α εφκίδ ηκτ έθαδ υθάγπμ εϊ π 25 υθ. Παλκηκέπμ, κδ Hoel εαδ Cooper (2000) ίλάεαθ σ δ κδ θϋκδ έθαδ πδκ πδγαθσ θα ίδυ θ η ΰαζτ λκ πέπ κ εφκίδ ηκτ τΰελδ β η μ η ΰαζτ λμ βζδεδαεϊ λΰααση θμ. Σα αελδίυμ αθ έγ α υλάηα α αθαφϋλγβεαθ απσ μ Einarsen et al. (994) εαδ μ Einarsen εαδ Skogstad (996), κδ κπκέκδ παλα άλβ αθ υοβζσ λβ πέπ π β εφκίδ ηκτ η αιτ η ΰαζτ λ υπαζζάζ. Σκ υηπϋλα ηα αυ σ Vartia (2003) εαδ Piirainen et al. (2000).3.2 ΠαλΪΰκθ μ π ξ έακθ αδ η η αΰ θϋ εηβλδυγβε πέ βμ απσ μ λ μ Ϋλ υθ μ. κθ κλΰαθδ ησ η ζϋ β Zapf (999) ά αθ β ησθβ π δ λ τθβ α κλΰαθπ δεϊ πλκίζάηα α πμ παλϊΰκθ α εδθ τθ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ εαδ εα Ϋζβι κ υηπϋλα ηα σ δ α γτηα α γ πλκτθ α κλΰαθπ δαεϊ πλκίζάηα α παλϊΰκθ α πλσεζβ βμ φαδθκηϋθ. τηφα η μ Ariza-Montes et al. (203) β κλΰαθδ ηκτ πμ Ϋθα θθκδκζκΰδεά τζζβοβ εϊγ τθκζκ κθ σ β αμ, έθαδ απαλαέ β β ΰδα βθ εα αθσβ β φαδθκηϋθ εφκίδ ηκτ. Φαέθ αδ αλε Ϊ πκζτπζκεκ θα φαθ α έ εαθ έμ Ϋθα πζαέ δκ λΰα έαμ πμ υπ λίκζδεϊ αθ ιϊλ β κ ά πμ ηβ α ευθ πδλλκά αλε ά υ ηπκ έ δ κθ π λδεσ εφκίδ ησ κ ξυλκ λΰα έαμ. 8 θα πκηϋθπμ, παλσζκ π κδ

22 θ υ λ μ η ζϋ μ Ϋξθ πδε θ λπγ έ ευλέπμ α ουξκζκΰδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ γυ υθ εαδ γυηϊ μ, αλε κέ η ζ β Ϋμ Ϋξθ υζζκΰδ πδλλκά κλΰαθδ ηυθ υΰε ελδηϋθ λΰα δαευθ εαδ έ πδκ κίαλϊ βθ δαγλπ δευθ ξαλαε βλδ δευθ μ αθγλυπμ. Παλα έΰηα α Ϋ κδ ξαλαε βλδ δευθ απκ ζκτθ, β αγ λσ β α βμ λΰα έαμ, κ ξ δα ησμ βμ λΰα έαμ, εαδ κδ πλαε δεϋμ π φαλησακθ αδ ΰδα κ αθγλυπδθκ υθαηδεσ. αγ λσ β α απα ξσζβ βμ Σκ πέπ κ βμ λΰα δαεάμ αγ λσ β αμ πδγαθσθ πβλ Ϊα δ κ ίαγησ υπϊγ δαμ κθ εφκίδ ησ, σξδ ησθκ ΰδα έ κδ α αγ έμ εαδ πλκ πλδθϋμ γϋ δμ λΰα έαμ πλκ φϋλθ ξαηβζκτ παΰΰ ζηα δεκτ πδπϋ απα ξσζβ β αζζϊ πέ βμ π δ ά β αθα φϊζ δα η δυθ δ βθ αθ δζβπ ά τθαηβ υπαζζάζ ξϋ β η μ αθπ Ϋλμ μ. Μδα ηπ δλδεά η ζϋ β η αιτ παθ πδ βηδαευθ υπαζζάζ αεα βηαρεσ εϋθ λκ κ άΰβ υϋζδε μ Ϋθα ηδα αιδκ βη έπ β πλκ πϊγ δα λΰα δαεϋμ λυγηέ δμ ηπκλ έ θα υηίϊζζθ κθ υΰε ελδηϋθκ εηβλέπ βμ σ δ κδ πδπκζα ησ εφκίδ ηκτ (Lewis, 999). βθ πλαΰηα δεσ β α, Ϋθαμ απσ μ ζσΰμ π ηπκλ έ θα κγ έ ΰδα θα ιβΰβγ έ β ατιβ β εφκίδ ηκτ έθαδ κ σ δ κδ κλΰαθπ δεϋμ δαγλπ δεϋμ μ κλΰαθδ ηκτμ 2 αδυθα δα δεα έ μ εαδ κ υοβζσ λκ πέπ κ ιπ λδεάμ αθϊγ βμ Ϋξθ δ υλτθ δ βθ απσ α β ι έαμ η αιτ δ υγυθ δευθ ζ ξυθ εαδ υπαζζάζ (Hoel & Cooper, 2000, Baron & Neuman, 996). αυ ά βθ π λέπ π β, ηπκλκτη θα γ πλά η υπαζζάζ η πλκ πλδθά κηϋθκ σ δ α πκ κ Ϊ εφκίδ ηκτ η αιτ τηία β γα έθαδ υοβζσ λα απσ ηφαθέακθ αδ η αιτ υπαζζάζ η α πκ κ Ϊ π τηία β ακλέ ξλσθ. Οδ Baron εαδ Neumann (996) ίλάεαθ ηέα γ δεά υ ξϋ δ β η αιτ βμ η λδεάμ απα ξσζβ βμ εαδ εφκίδ ηκτ. αθαφκλϊ σ δ θ έγ α, απσ μ Kivimaki, Elovainio, εαδ Vahtera (2000) ΰέθ αδ θ παλα βλ έ αδ εαηέα δαφκλϊ η αιτ αυ υθ τκ κηϊ, ά η αιτ η λδευμ απα ξκζκτη θ εαδ πζάλπμ απα ξκζκτη θ υπαζζάζ. ΰΰ θά ξαλαε βλδ δεϊ βμ γϋ βμ λΰα έαμ ηπ δλδεά Ϋλ υθα γϋ βμ λΰα έαμ έθαδ κθ λΰα δαεσ εφκίδ ησ εαδ α ΰΰ θά ξαλαε βλδ δεϊ βμ πέ βμ ε αηϋθβ. Πλκβΰκτη θ μ η ζϋ μ πλκ δσλδ αθ υΰε ελδηϋθ μ η αίζβ Ϋμ, σππμ κθ φσλ κ λΰα έαμ (Salin, 2003, Hoel & Cooper, 2000, Einarsen et al. 994), κθ Ϋζ ΰξκ (Zapf et al., 996, Vartia, 996, Omari, 2003, Vartia et al., 2002, Ryner et al., 999), βθ α Ϊφ δα λσζ (Einarsen et al., 994, 9

23 Jennifer et al. 2003), β τΰελ β λσζ (Einarsen et al., 994, Topa et al. 2007), β υηπ λδφκλϊ βμ βΰ έαμ (Vartia, 996, Einarsen et al., 994), β εκδθδεά απσ μ υθα Ϋζφμ εαδ α αθυ λα άλδιβ ζϋξβ (Zapf et al. 996, Hansen, 2006), δμ εκδθδεϋμ υθγάε μ (Zapf et al. 996, Hoel & Cooper, 2000, Vartia, 996, Einarsen et al. 994, Vartia & Hyyti, 2002, Agervold & Mikkelsen, 2004), εαδ βθ κλΰαθπ δαεά αζζαΰά (Hoel & Cooper, 2000, O Moore et al., 998, Sheehan, 998, McCarthy, 996), πμ α ία δεϊ κδξ έα ΰδα βθ πλσίζ οβ βμ ηφϊθδ βμ εφκίδ ηκτ θ σμ κλΰαθδ ηυθ. Μδα η ζϋ β Νκλίβΰκτμ λΰααση θμ απσ κθ Einarsen et al. (994) αθαφϋλ δ ηδα βηαθ δεά υ ξϋ δ β η αιτ η αίζβ υθ π π λδΰλϊφβεαθ εαδ εφκίδ ηκτ κθ λΰα δαεσ ξυλκ. Παλκηκέπμ, Ϋλ υθα π πλαΰηα κπκδάγβε λ αθέα υηη Ϋξκθ μ απ θ έξαθ ξγ έ εφκίδ ησ, υπϋφ λαθ απσ ουξδεά εαδ πηα δεά πέ β ΰδα απσ κ β εαδ πέ κ β βθ λΰα έα έξγβ σ δ α γτηα α, β Μ ΰΪζβ μ, ά αθ π λ φά τΰελδ β η Ϊ κηα π κ π λδίϊζζκθ αθ δη υπδααθ η ΰαζτ λ μ κλΰαθπ δαεϋμ αζζαΰϋμ, ίέαθ υ Ϊλ λΰα έαμ, μ εα α Ϊ δμ κ ξυλκ λΰα έαμ μ, εαδ έξαθ πλσγ β παλαέ β βμ (Hoel & Cooper, 2000). ΠκζζΫμ κλΰαθπ δαεϋμ η αίζβ Ϋμ Ϋξθ η ζ βγ έ ΰδα β υ ξϋ δ ά μ η εφκίδ ησ π λδζαηίϊθκθ αμ, β λ έθα, κ η ΰΪζκ φϊ ηα εαγβεσθ εαδ κηα δεά λΰα έα. κθ βθ Ϋλ υθα Zapf et al. (996) απκεϊζυο σ δ θ έι δμ σππμ β λ έθα εαδ α παθαζαηίαθση θα εαγάεκθ α έθαδ π λδ γυηϊ εφκίδ ηκτ. η αΰ θϋ σ λκ υξθϊ η αιτ λβ Ϋλ υθα, κ Zapf (999) θ πδί ίαδυθ δ σπκδα υ ξϋ δ β η αιτ εφκίδ ηκτ εαδ πκζυπζκεσ β α βμ λΰα έαμ. Παλκηκέπμ, κδ Zapf et al. (996), αθαφϋλθ σ δ έθαδ πδκ πδγαθσ θα ηφαθδ έ εφκίδ ησμ, εα Ϊ β δϊλε δα λα βλδκ ά π απαδ κτθ κηα δεά λΰα έα. Σκ εκδθδεσ π λδίϊζζκθ π βηδλΰ έ αδ ηϋ α δμ λΰα δαεϋμ κηϊ μ υηίϊζζ δ βθ αθααά β β εαδ πδζκΰά ιδζα άλδ γυηϊ, η αιτ ζδΰσ λκ δ ξυλυθ η ζυθ βμ, η βθ εκπσ θα αθαεα υγτθ δ βθ πδγ δεσ β α βμ κηϊ αμ (Ariza-Montes et al.,203). πδπζϋκθ, πκζυϊλδγη μ αθαζτ δμ Ϋξθ εφκίδ ηκτ πδί ίαδυ δ βθ τθ β η αιτ κ ξυλκ λΰα έαμ εαδ α κηδευθ αθ δζάο θ σμ κλΰαθδ ηυθ, σππμ βμ λΰα δαεάμ δεαθκπκέβ βμ εαδ Ϋ η υ βμ. ξ δ παλευμ η ζ βγ έ απσ μ Vania εαδ Hyyti (2002) εαδ απκ ζ έ ηδα πδπλσ γ β εαδ τζκΰβ η αίζβ ά π ξ έα αδ η κθ εφκίδ ησ. λΰα δαεά υ αλϋ ε δα, β κπκέα πλκεαζ έ α γτηα α υθαδ γβηα δεά υ φκλέα, ηπκλ έ θα γ πλβγ έ πμ ηδα εα Ϊ α β π απαλαέ β α 0

24 υθ Ϋ αδ η β πλκ βζπηϋθκδ υθαδ γβηα δεά Ϋ η υ β. Οδ λΰααση θκδ π έθαδ δ ξυλϊ μ κλΰαθδ ηκτμ π λΰϊακθ αδ ηπκλ έ θα έθαδ πδκ υϊζπ κδ λ κΰσθμ παλϊΰκθ μ λΰα δαεκτ μ π λδίϊζζκθ κμ αελδίυμ ζσΰπ υθαδ γβηα δευθ ηυθ μ δμ εκδθδεϋμ κηϋμ μ (Irving & Goleman, 2003). Χ σ κ, αλε κέ υΰΰλαφ έμ Ϋξθ αθαφϋλ δ αλθβ δεά ξϋ β η αιτ τκ αυ υθ η αίζβ υθ (Hoel & Cooper, 2000, McCormack et al., 2006). παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α εαδ εφκίδ ησμ αεα βηαρεά ίδίζδκΰλαφέα π ε έθ αδ η Ϋθα η ΰΪζκ αλδγησ η ζ υθ ξ δεϊ η κθ εφκίδ ησ υΰε ελδηϋθμ τπμ παΰΰϋζηα κμ. θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ Ϋξ δ δϊλε δα θαφϋλ αδ σ δ κ 44% ξγ έ εφκίδ ησ η κπκδα άπκ λΰα δαεκτ ίέ (Dellasega, 2009). Άζζα ηκλφά εα Ϊ β παΰΰϋζηα α η υοβζά υξθσ β α ηφϊθδ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ π λδζαηίϊθθ, λΰααση θμ έα βμ (Mathisen et al. 2008), α εϊζμ (Smith et al., 2003), παθ πδ βηδαεκτμ (Zapf et al., 996, McKay et al., 2008, Mayhew et al., 2004), παΰΰ ζηα έ μ πδξ δλά (Salin, 200), λΰααση θμ δμ υΰεκδθέ μ (Mayhew et al., 2004), εαδ α υθκηδεκτμ (Waddington & Braddock, 99). εφκίδ ηκτ έ β παΰΰ ζηϊ λΰα κ ξθέ μ (Blue-collar workers), πκζτ ξ δ δαπδ πγ έ β τπαλιβ δαφκλ δεϊ η αιτ μ, σππμ: δκδεβ δεκέ υπϊζζβζκδ, λΰααση θκδ παλκξάμ υπβλ δυθ, παΰΰ ζηα δεκέ υθ λΰϊ μ, δ υγυθ δεϊ ζϋξβ εαδ αθυ λκδ υπϊζζβζκδ, η αιτ Ϊζζ (Ortega et al., 2009, Niedhammer et al., 2007). παζαδσ λ μ η ζϋ μ κδ Ariza, Morales εαδ Menor (20) θ σπδ αθ δαφσλ δ υθ παλϊΰκθ μ π έ πμ υηίϊζζθ βθ τπαλιβ εφκίδ ηκτ ζϋξβ. Πλκφαθυμ, β πδγαθσ β α Ϋθα δ υγυθ δεσ αυιϊθ δ σ αθ παλ δα υφδ Ϊη θ η ευλέπμ κθ Ϋζ ξκμ θα α δ υγυθ δεϊ ξγ έ εφκίδ ησ έ παΰΰ ζηα δεά αθα φϊζ δα, σ αθ υπϊλι δ υ αλϋ ε δα βθ λΰα έα μ εαδ κ ηδ γσ μ, σ αθ κδ λΰααση θκδ ίλέ εκθ αδ βησ δκ κηϋα, εαδ σ αθ κδ λΰα δαεϋμ λα βλδσ β μ έθαδ υθαδ γβηα δεϊ απαδ β δεϋμ..3.3 υθαφ έμ παλϊΰκθ μ εφκίδ ηκτ ε σμ απσ μ παλϊΰκθ μ π κ ξυλκ λΰα έαμ ξ έακθ αδ η βθ π λδεά υθαηδεά κλΰαθδ ηυθ, κ εφκίδ ησμ ηπκλ έ πέ βμ θα πϋλξ αδ πμ απκ Ϋζ ηα ΰ θδεκτ πζαδ έ η κ κπκέκ κ κλΰαθδ ησμ ζ δ λΰ έ. Ϋλ υθα πϊθπ αυ σ κ αθ δε έη θκ

25 απκεϊζυο σ δ κ εφκίδ ησμ έθαδ πδκ υπβλ δυθ παλϊ κπκδκ άπκ υξθϊ ηφαθδαση θκμ Ϊζζβ ίδκηβξαθέα, δ δαέ λα κθ κηϋα παλκξάμ βθ υΰ έα, δμ βησ δ μ υπβλ έ μ, βθ επαέ υ β, εαδ δμ κδεκθκηδεϋμ υπβλ έ μ (Bjorkqvist et al. 994, Omari, 2003). πϋλξ αδ πδπζϋκθ, κ Leymann (996) υπκ βλέα δ σ δ κ εφκίδ ησμ ευλέπμ κθ κηϋα φλκθ έ αμ υΰ έαμ, δ δεϊ η αιτ θκ βζ υ υθ, ιαδ έαμ αυιβηϋθ φσλ λΰα έαμ εαδ βμ δπζάμ πέίζ οβμ π Ϋξκθ αδ απσ μ δα λκτμ εαδ μ πλκρ αηϋθμ θκ βζ υ υθ, β κπκέα παλαίδϊα δ βθ αλξά βμ «θσ β αμ βμ θ κζάμ» (Unity of Command Principle). Τπκ βλέακθ αμ κ θ ζσΰπ πδξ έλβηα, κδ Yildirim εαδ Yildirm (2007) ίλέ εθ σ δ κ 87% θκ βζ υ υθ βθ Σλεέα Ϋξθ ίδυ δ εϊπκδκ έ κμ εφκίδ ηκτ, δ δεσ λα αυ κέ π λΰϊακθ αδ κθ βησ δκ κηϋα. Σα υοβζϊ πέπ α ΰλαφ δκελα έαμ, β τπαλιβ αυ βλάμ δ λαλξδεάμ εζέηαεαμ, β ηκθδησ β α εαδ β ηβ θδεά εδθβ δεσ β α λΰααση θ βηδλΰκτθ λΰα δαεϊ π λδίϊζζκθ α π πδ λϋ βθ ηφϊθδ β εφκίδ ηκτ, εαγυμ κδ γτ μ ΰέθκθ αδ δαελδ κέ θυ α γτηα α πδζϋΰθ θα απκξπλά θ απσ βθ λΰα έα μ (Salin, 200). Σα ηφαθέακθ αδ ευλέπμ υΰε ελδηϋθα κλΰαθπ δαεϊ ξαλαε βλδ δεϊ, εφκίδ ηκτ εαδ λΰα δαεκτ βμ εζ κτλα ζζϊ α, κθ βησ δκ κηϋα. Σκ υλππαρεσ Κκδθκίκτζδκ (200) αθαφϋλ δ σ δ υπϊλξ δ ηέα η έπ β βθ λ μ υθ ση θα η ατιβ β αθ αΰδ ηκτ, λΰα δαεάμ α φϊζ δαμ εαδ κλΰαθδ ηκτ εαδ θά ξϋ β η αιτ βμ πδ φαζά απα ξσζβ β. υΰε ελδηϋθκδ λσπκδ κλΰαθπ δαεά δαξ έλδ βμ ηπκλκτθ θα πβλ Ϊ θ β πδγαθσ β α ηφϊθδ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ (Sheehan, McCarthy & Kearns 988). ΤπΪλξθ θ έι δμ σ δ κ υπκ βλδε δεσ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ έ πμ ζ δ λΰά δ πμ ηδα εα α λκφδεϋμ λα βΰδεά αθ δη υπδ βμ, φδζ λϊλκθ αμ πδπ υ δμ λΰα δαευθ κ Ϊ κηκ απσ λ κΰσθ παλαΰσθ σππμ δμ εφκίδ ηκτ (Quine 999). Οδ λΰααση θκδ κφ έζθ θα ίκβγκτθ μ υθα Ϋζφμ μ π λδπ υ δμ εφκίδ ηκτ, σππμ πέ βμ θα απαδ κτθ εαδ απσ μ δκδεκτθ μ θα πδίϊζθ Ϋθα πλσ υπκ γ ηδ άμ υηπ λδφκλϊμ κθ λΰα δαεσ ξυλκ (Murray, 2009)..4 ΠβΰΫμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ τηφα η α απκ ζϋ ηα α βμ η ζϋ βμ Rutherford εαδ Rissel (2004), β κπκέα πλαΰηα κπκδάγβε βησ δκ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ κ τ θ ς βμ υ λαζέαμ, πμ πβΰϋμ εφκίδ ηκτ αθαφϋλγβεαθ κδ υθϊ ζφκδ, υΰε θ λυθκθ αμ κ η ΰαζτ λκ πκ κ σ 2

26 (49% πέ λΰαακηϋθ π Ϋξγβεαθ εφκίδ ησ), κδ π ζϊ μ, α δ υγυθ δεϊ ζϋξβ ά κδ πλκρ Ϊη θκδ, εαδ κδ υφδ Ϊη θκδ η λΰαακηϋθ π Ϋξγβεαθ αθυ λα δκδεβ δεϊ κ ηδελσ λκ πκ κ σ (8% πέ εφκίδ ησ). Άζζ μ πβΰϋμ εφκίδ ηκτ π λδζαηίϊθθ ζϋξβ, Ϊζζμ δ υγυθ Ϋμ, υΰε ελδηϋθα ηϋζβ πλκ ππδεκτ εαδ βθ κλΰαθπ δαεά εζ κτλα κλΰαθδ ηκτ. Μ ΰΪζκ θ δαφϋλκθ παλ δϊα δ β παλ έα β βμ υξθσ β αμ φαληκΰάμ εϊγ τπ εφκίδ ηκτ απσ δμ πβΰϋμ π α εκτθ κθ εφκίδ ησ εφκίδ ηκτ π ίδυθ αδ π λδ α γτηα α. Ο τπκμ σ λκ απσ μ υθα Ϋζφμ ά αθ β υηπ λδφκλϊ πδίκζάμ (27%) εαδ β απ δθπ δεά υηπ λδφκλϊ σππμ υπκ έηβ β εαδ ξζ υα ησμ. πέ βμ υπάλιαθ λΰααση θκδ π αθϋφ λαθ σ δ Ϋξγβεαθ τκ ά εαδ παλαπϊθπ ηκλφϋμ εφκίδ ηκτ. Ο πδκ υξθσμ τπκμ εφκίδ ηκτ Ϋξκθ αδ απσ μ π ζϊ μ έθαδ, β ξλά β πλκ ίζβ δεκτ ζ ιδζκΰέ, αεκζγκτη θβ απσ β απ δθπ δεά πηα δεά απ δζβ δεά υηη Ϋξκθ μ υηπ λδφκλϊ. Ό κθ αφκλϊ α υηπ λδφκλϊ, εαδ β δ υγυθ δεϊ ζϋξβ, κδ βθ Ϋλ υθα Rutherford εαδ Rissel (2004) αθϋφ λαθ σ δ ίέπ αθ υηπ λδφκλϊ πδίκζάμ (20%), πέ β ΰδα πέ υιβ αθϋφδε απαδ ά (9%) εαδ απ δθπ δεά υηπ λδφκλϊ. Ο εφκίδ ησμ π πλκάζγ απσ μ υφδ Ϊη θμ έξ ηκλφϋμ, απ δθπ δεάμ υηπ λδφκλϊμ εαδ πδίκζάμ. Σκ 50% υηη Ϋξγβε εφκίδ ησ απσ μ υφδ Ϊη θμ αθϋφ λ δμ ξσθ π τκ ά εαδ παλαπϊθπ τπμ εφκίδ ηκτ..5 Υαλαε βλδ δεϊ γτ β εαδ γτηα κμ Ο εαγϋθαμ ηπκλ έ θα έθαδ γτ βμ υπ λέ ξυ β δ υγυθ δευθ γτ μ. Χ σ κ, έ γτηα εφκίδ ηκτ. Χ σ κ υπϊλξ δ ηέα ζ ξυθ εαδ αηϋ πμ αθυ λ θα αθαφϋλκθ αδ πμ βηαθ δεσ πέπ κ εφκίδ ηκτ Ϋξ δ εα αΰλαφ έ η αιτ κηϊ ά υθα Ϋζφ, εαδ απσ λΰααση θμ πλκμ μ δ υγυθ Ϋμ μ (Cusack 2000). Οδ π λδ σ λ μ Ϋλ υθ μ αθαφϋλθ Ϋθα ηκ έίκ η Ϊθ λ μ γτ μ εαδ ΰυθαέε μ γτηα α, παλσζκ π η λδεϋμ η ζϋ μ αθαφϋλθ σ δ κδ ΰυθαέε μ Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ σ κ απσ Ϊθ λ μ σ κ εαδ απσ ΰυθαέε μ. θ αθ δγϋ δ κδ Ϊθ λ μ ησθκ απσ Ϊθ λ μ (Mathew & Chappell 200a). Ο πδκ πδ υξβηϋθκμ ά έθθ θα Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ σξκμ εφκίδ ηκτ ηπκλ έ θα έθαδ βηκφδζάμ απσ αυ σθ π α ε έ κθ Chappell 200a), ά ηπκλ έ θα δαφϋλ δ εα Ϊ εϊπκδκ εφκίδ ησ (Mathew & λσπκ, σππμ δαφκλ δεά φυζ δεά πλκϋζ υ β (Lemos & Crane Pty Ltd 200). Σκ φτζκ εαδ κ πκζδ δ ηδεσ υπσίαγλκ έ πμ θα πβλ Ϊαθ βθ αυ κπ πκέγβ β εαδ κ υθαηδ ησ γτηα κμ σππμ 3

27 εαδ κ εα Ϊ πσ κ ά σξδ ζαηίϊθκθ αδ εα Ϊζζβζα ηϋ λα ΰδα βθ αθ δη υπδ β εφκίδ ηκτ (Queensland Working Women s Service 999)..5. Σκ πλκφέζ γτ β Σα ίδίζδκΰλαφδεϊ εφκίδ ησ κηϋθα ξ δεϊ η ηφαθέακθ αδ δφκλκτη θα. Σα υλάηα α εϊπκδ η ζ υθ ηφαθέαθ α ιάμ ξαλαε βλδ δεϊ κ πλσ ππκ γτ β: αυ αλξδεσμ, ξ δλαΰπΰσμ, κ ξυλκ λΰα έαμ α ξαλαε βλδ δεϊ αυ κτ π α ε έ κθ πδγ δεσμ, παλκληβ δεσμ, ευεζκγυηδεσμ, αυ βλσμ, αθ αΰδ δεσμ, λκτη θκμ δαξ δλδ δευθ ΰπε θ λδεσμ, ξγλδεσμ, ιδκ ά, εαεσμ, α δ άμ ά ουξκπαγάμ (McCarthy, 200, Seigne et al., 2007), θυ Ϊζζ μ η ζϋ μ δ ξυλέακθ αδ σ δ κ γτ βμ θ έθαδ πϊθ α Ϋθα Ϊλλπ κ ουξδεϊ Ϊ κηκ (Poilpot Rocaboy, 2000). Γδα βθ αελέί δα εαδ κ πδκ πλϊκ Ϊ κηκ ηπκλ έ θα η α λαπ έ πβΰά εφκίδ ηκτ εϊ π απσ υΰε ελδηϋθ μ υθγάε μ. τηφα η μ Zapf εαδ Einarsen (2003) δαηκλφυθκθ αδ λ δμ τπκδ εφκίδ ηκτ κδ κπκέκδ υθ Ϋκθ αδ η α ξαλαε βλδ δεϊ γτ β: α) εφκίδ ησμ ιαδ έαμ βμ αθϊΰεβμ πλκ α έαμ βμ αυ κ ε έηβ βμ, κ κπκέκμ κ βΰ έ πδκ πδγ δεϋμ υηπ λδφκλϋμ (γυησ, κλΰά, Ϊΰξκμ, εαεέα) ί) εφκίδ ησμ ζσΰπ βμ Ϋζζ δοβμ εκδθδευθ δεαθκ ά γτ β (Ϋζζ δοβ υθαδ γβηα δεκτ ζϋΰξ), εαδ ΰ) εφκίδ ησμ ιαδ έαμ ηδελκπκζδ δεάμ υηπ λδφκλϊμ, β κπκέα κ βΰ έ θσμ Ϊζζ α ση η παλ θσξζβ β εκπσ βθ πλκ α έα ά β ί ζ έπ β βμ δεάμ γϋ βμ κθ κλΰαθδ ησ. Οδ Shallcross et al (2008), κλΰαθδ ηκτ βμ σ δ κδ λϊ η ζϋ β π υ λαζέαμ π αυ κπλκ δ ιάξγβ δκλέ βεαθ πμ λΰααση θμ σξκδ εφκίδ ηκτ, Ϋ διαθ μ εφκίδ ηκτ ά αθ αθα φαζ έμ εαδ πδε θ λπηϋθκδ βμ φδζκ κιέαμ μ ΰδα α δκ λκηέα η βησ δ κπκδκ άπκ βθ πλγβ β εσ κμ. πδπζϋκθ, β υηπ λδφκλϊ μ π λδΰλϊφ αδ πμ Ϋζζ δοβ υθαδ γβηα δεάμ εα αθσβ βμ πλκμ μ Ϊζζμ, πέηκθ μ εαδ υπ λίκζδεϊ α δεαδκζσΰβ μ πδελέ δμ εαδ δϊ κ β εαεσίζ φβηυθ, απκεζ δ ησμ εαδ απκησθπ β Ϋλ υθ μ Ϋξθ απκ έι δ σ δ κδ αθ απσελδ β πδγ δεϋμ λέ. ΣΫζκμ, Ϊζζ μ υηπ λδφκλϋμ σππμ εαγυ Ϋθα , αθϊγ β αθκτ δ εαγβεσθ, 4 υθ ξάμ Ϋζ ΰξκ, λβηϋθβ υθ ξάμ η αίκζά

28 κ βΰδυθ, υπκ έηβ β βμ ηπσ δ β βμ απσ κ βμ πέ κ βμ λΰαακηϋθ, υπ λφσλ π β βμ λΰα έαμ, λΰααση θ, απσελυοβ πζβλκφκλδυθ, υπσελυοβ ΰΰλΪφ εαδ κπκγϋ β β αθϋφδε σξ, ηπκλ έ θα κ βΰά δ παλαΰπΰδεσ β αμ λΰαακηϋθ η η ΰΪζκ κδεκθκηδεσ εσ κμ η έπ β βμ κθ κλΰαθδ ησ (Vega & Comer, 2005, Sandberg, 2006). Ι δαέ λβμ βηα έαμ έθαδ κ ΰ ΰκθσμ σ δ κδ ΰυθαέε μ - γτ μ Ϋξθ βθ Ϊ β θα κξ τθ Ϊζζ μ ΰυθαέε μ (Namie & Namie, 999). Οδ Brunner εαδ Costello (2003) δ ξυλέακθ αδ σ δ κδ ΰυθαέε μ ηπκ έαθ Ϊζζ μ γϋ β πλκρ αηϋθ ά εα αλ δ ηϋθ μ ΰυθαέε μ θα δ υγυθ δεκτ αθ ζδξγκτθ ζϋξμ παΰΰ ζηα δεϊ, ξλβ δηκπκδυθ αμ τπζ μ εαδ υΰε εαζυηηϋθ μ υηπ λδφκλϋμ..5.2 Σκ πλκφέζ γτηα κμ Σα ξαλαε βλδ δεϊ βμ πλκ ππδεσ β αμ γυηϊ εφκίδ ηκτ ξυλκ, τηφα η κθ λΰα δαεσ μ Zapf εαδ Einarsen (2003) εαδ Hirigoyen (2002), έθαδ ξαηβζά αυ κπ πκέγβ β, υοβζϊ πέπ α Ϊΰξμ, ε βζυ δμ εαδ, υπ λίκζδεά π λϋφ δα, Ϋ η υ β πλκμ βθ υ υθ δ β έα, θ υλπ δεϋμ λΰα έα μ. υαέ γβ α εαδ αφκ δπηϋθα Ϊ κηα πλκ ζετθ βθ ουξκζκΰδεά ίέα. Ο Ramsey (2002) δ ξυλέα αδ σ δ κδ θ σ λκδ, εαδ α τθαηκδ λΰααση θκδ Ϋξθ βθ Ϊ β θα Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ, θυ κ Noring (2000) υπκ βλέα δ σ δ κ έ δκ δ ξτ δ ΰδα μ ηπέ μ εαδ βηδλΰδεκτμ λΰααση θμ, σππμ εαδ ΰδ αυ κτμ π υ εκζ τκθ αδ θα δαξπλέ θ βθ παΰΰ ζηα δεά μ θα ξσζβ β απσ βθ πλκ ππδεά μ απά. Οδ η ζϋ μ πέ βμ έξθθ σ δ κδ ΰυθαέε μ γυηα κπκδκτθ αδ πδκ υξθϊ μ Ϊθ λ μ, δσ δ έθαδ ζδΰσ λκ δ ε δεβ δεϋμ εαδ πδγ δεϋμ εαδ, υπ λα πδ κτθ κθ αυ σ μ σ αθ θ έθαδ ξϋ β η γϋ β θα ξγκτθ εφκίδ ησ (Zapf et al., 2003)..6 Οδ πδ λϊ δμ εφκίδ ηκτ Σκ φαδθση θκ εφκίδ ηκτ Ϊ κηα σ κ εαδ κ ξυλκ λΰα έαμ Ϋξ δ πδίζαίά πέ λα β σ κ μ κλΰαθδ ηκτμ (π.ξ. α δαξ δλδ δεϊ εσ β εαδ κ λυγησμ η κπκέκ κδ λΰααση θκδ απκξπλκτθ απσ κ λΰα δεσ α κθ υθαηδεσ κλΰαθδ ηκτ εαδ αθ δεαγέ αθ αδ εζδηαευθκθ αδ εαδ β παλαΰπΰδεσ β α η δυθ αδ). Σα πλσ ππα π βΰκτθ αδ κ ξυλκ εαδ Ϋξκθ αδ δμ εα αΰΰ ζέ μ ξ δεϊ η απκπκδκτθ αδ κλΰαθπ δαευθ υγυθυθ μ. 5 κθ λΰα δαεσ εφκίδ ησ αθ έ λα β αυ ά εαγδ Ϊ α γτηα α

29 υϊζπ α βθ εφκίδ δεά υηπ λδφκλϊ, εαδ λαδυθ δ β γϋ β αυ υθ π α εκτθ κθ εφκίδ ησ (Murray, 2009). Οδ κδεκθκηδεϋμ πέ λα β πδπ υ δμ, η βηαθ δεά αλθβ δεά α εϋλ β, ηπκλ έ η λδεϋμ φκλϋμ θα έθαδ τ εκζκ θα υπκζκΰδ κτθ εαδ θα εαγκλδ κτθ η αφάθ δα. Οδ κδεκθκηδεϋμ υ ηϋθ δ μ ηπκλ έ θα πβλ Ϊ θ αλθβ δεϊ, βθ πκδσ β α υπβλ δυθ κλΰαθδ ηκτ, βθ υπσζβοβ κλΰαθδ ηκτ, βθ εζδηϊεπ β φαζηϊ, βθ εα Ϊ υθάγ δα απ έα λΰαακηϋθ, εαδ δμ π ζα δαεϋμ ξϋ δμ ιαδ έαμ βμ Ϋζζ δοβμ ηπδ κ τθβμ μ σξμ εαδ δμ η τ δμ κλΰαθδ ηκτ, η αιτ Ϊζζ (Gumbus,20). υ σμ κ δ ξυλδ ησμ ΰέθ αδ αεσηα πδκ βηαθ δεσμ ΰδα ε έθμ μ κλΰαθδ ηκτμ π ευλέπμ απαλ έακθ αδ απσ λΰααση θμ π παλϋξθ ευλέπμ υπβλ έ μ η Ϋθα εκθ δθσ εαδ Ϊη κ λσπκ α γ θ έμ (παλϊ δΰηα, κδ λΰααση θκδ μ κ κηϋα βμ υΰ έαμ). ΜΫ α απσ β η ζϋ β Rutherford εαδ Rissel (2004), π αθαφϋλγβε πλπ τ λα, πλκετπ δ σ δ κ 70% υηη ξσθ αθϋφ λαθ σ δ πμ απκ Ϋζ ηα βμ Ϊ εβ βμ εφκίδ ηκτ, αδ γϊθκθ αδ αΰξπηϋθκδ ά η ζαΰξκζδεκέ, κ 35% αυ υθ ι Ϊαθ κ θ ξση θκ θαζζαε δεάμ γϋ βμ λΰα έαμ, έθθ θα απ δϊαθ υ βηα δεϊ απσ βθ λΰα έα μ, αδ γϊθκθ αδ Ϊλλπ κδ, η αίϊζζθ δμ πλαε δεϋμ λΰα έαμ εαδ πδγυηκτθ θα απκξπλά θ. Άζζ μ πδπ υ δμ εφκίδ ηκτ π λδζαηίϊθθ βθ ηφϊθδ β ε δεβ δεσ β αμ, θσξζβ βμ, απκφυΰάμ βμ εα Ϊ α βμ εαδ βμ δα δεα έαμ απκζκΰδ ηκτ η μ υπσζκδπμ λΰααση θμ, βθ αηφδ ίά β β απσ κ Ϊ κηκ εκπκτ ΰδα κθ κπκέκ α δ, εαδ βθ αθϊΰεβ ΰδα παλκξά υηίζ υ δεάμ παλϋηία βμ. τηφα η κθ υλππαρεκτ Ολΰαθδ ηκτ ΰδα βθ φϊζ δα εαδ βθ Τΰ έα βθ λΰα έα (EU-OSHA) εαδ β η ζϋ β ESENER-2 (205), oδ ουξκεκδθδεκέ εέθ υθκδ πλκετπ θ απσ πλκίζβηα δεσ ξ δα ησ, κλΰϊθπ β εαδ δαξ έλδ β βμ λΰα έαμ, εαγυμ εαδ απσ ηβ υΰδϋμ εκδθδεσ πζαέ δκ βμ λΰα έαμ εαδ θ Ϋξ αδ θα κ βΰά θ αλθβ δεϊ ουξκζκΰδεϊ, πηα δεϊ εαδ εκδθδεϊ απκ ζϋ ηα α, σππμ λΰα δαεσ Ϊΰξκμ, λΰα δαεά ιγϋθπ β ά εα Ϊγζδοβ. Ολδ ηϋθα παλα έΰηα α υθγβευθ λΰα έαμ π θ Ϋξ αδ θα κ βΰά θ ουξκεκδθδεκτμ εδθ τθμ έθαδ α ιάμ: υπ λίκζδεσμ φσλ κμ λΰα έαμ, αθ δελση θ μ απαδ ά δμ εαδ α Ϊφ δ μ σ κθ αφκλϊ κθ λσζκ λΰααση θ, Ϋζζ δοβ λΰααση θκ εαδ Ϋζζ δοβ δαξ έλδ β υηη κξάμ πδλλκάμ β ζάοβ απκφϊ π πβλ Ϊαθ κθ λΰα έαμ, εαεά κλΰαθπ δευθ αζζαΰυθ, λσπκ δ ιαΰπΰάμ βμ κθ λΰα δαεά αθα φϊζ δα, αθαπκ ζ ηα δεά πδεκδθέα, Ϋζζ δοβ υπκ άλδιβμ απσ β δκέεβ β ά μ υθα Ϋζφμ, ουξκζκΰδεά εαδ ιαζδεά παλ θσξζβ β, ίέα π α ε έ αδ απσ λέ μ. 6

30 τηφα η σζα α παλαπϊθπ, κδ πδπ υ δμ ηπκλκτθ θα δαελδγκτθ α κηδεϋμ, πέπ κ κλΰαθδ ηκτ εαδ Ϊζζ μ πδπ υ δμ σππμ πλσπλβ υθ αιδκ σ β β, παλϊπκθα, εα αΰΰ ζέ μ, δεα δεϋμ δαηϊξ μ εαδ απκαβηδυ δμ (Giga et al, 2008). Οδ α κηδεϋμ πδπ υ δμ αφκλκτθ εϊγ λΰααση θκ π Ϋξ αδ εφκίδ ησ εαδ ηπκλ έ θα ηφαθδ κτθ πμ υθαδ γβηα δεϋμ αθ δ λϊ δμ σππμ λ μ (Arcangeli et al, 204), ουξκ πηα δεϊ υηπ υηα α (Hansen et al. 200), ΰθπ δεϋμ πδ λϊ δμ, η έπ β βμ αυ κ ε έηβ βμ, απκησθπ β εαδ ηκθαξδεσ β α, αζζκέπ β ξϋ (Chappell & Di Martino, 2006), αςέα, απϊγ δα, γυησμ (Bjorkqvist et al. 994), ηυκ ε ζ δεκέ πσθκδ, πκθκε φϊζκδ, κηαξδεϊ πλκίζάηα α, εαδ ξ λδυθ (Celep & Konakli, 203). Σα γτηα α ηαελκξλσθδ λΰα δαεσ ξυλκ λϋηζκ εφκίδ ηκτ κθ έξθθ υηπ υηα α υθ λση Μ α λαυηα δεκτ λ μ (Post traumatic stress disorder, PTSD) (Mikkelsen & Einarsen, 2002, Matthiesen & Einarsen, 2004). Σκ Μ ηπκλ έ θα κ βΰά δ εδθ τθμ απ δζβ δεκτμ ΰδα β απά εαδ πηα δεϋμ ίζϊί μ. πέπ κ κλΰαθδ ηκτ ά πδξ έλβ βμ, κδ αλθβ δεϋμ υθϋπ δ μ ηπκλ έ θα π λδζαηίϊθθ εαεά υθκζδεά πδξ δλβηα δεά απσ κ β, υ βηα δεά απ έα απσ βθ λΰα έα, υπδεά παλ έα βθ λΰα έα εαδ αυιβηϋθα πκ κ Ϊ α υξβηϊ εαδ λαυηα δ ηυθ. Μέα απσ δμ βηαθ δεσ λ μ πδπ υ δμ έθαδ β απκξυλβ β απσ β γϋ β λΰα έαμ, υπκ βζυθκθ αμ σ δ κδ υθγάε μ λΰα έαμ έθαδ σ κ τ εκζ μ π κ Ϊ κηκ πδζϋΰ δ θα ΰεα αζ έο δ «γ ζκθ δεϊ» βθ λΰα έα (Glambek et al. 204). Σκ εσ κμ ΰδα δμ πδξ δλά δμ π υθ Ϋκθ αδ η βθ π λέπ π β αυ ά αφκλϊ δμ απϊθ μ βθ πλσ ζβοβ, πδζκΰά εαδ επαέ υ β θσμ θϋ λΰαακηϋθ. ε δηϊ αδ σ δ έθαδ βηαθ δεσ εαδ αθϋλξ αδ δ εα κηητλδα υλυ γθδεσ πέπ κ (ESENER- 2, 205)..6.. Οδ πδ λϊ δμ εφκίδ ηκτ Ο εφκίδ ησμ υθϋπ δ μ μ κλΰαθδ ηκτμ υΰ έαμ κθ ξυλκ παλκξάμ υπβλ δυθ υΰ έαμ Ϋξ δ ε μ κλΰαθδ ηκτμ παλκξάμ υΰ έαμ, θκ βζ υ Ϋμ, εαδ αηϋθ μ πδίζαί έμ μ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ, μ μ έ δμ μ α γ θ έμ (Felblinger, 2009). Όππμ Ϋξ δ ά β αθαφ λγ έ, κ εφκίδ ησμ ηπκλ έ θα πλκεαζϋ δ βθ αθααά β β θϋ γϋ λΰα έαμ απσ μ λΰααση θμ εαδ απκξυλβ ά μ απσ β γϋ β βθ κπκέα εα Ϋξθ. τηφα η υξθσ β α ηφϊθδ βμ κθ Simons (2008), Ϋλ υθα Ϋ δι εφκίδ ηκτ, σ κ πδκ πδγαθσ 7 σ δ σ κ αυιϊθ αδ β έθαδ θα παλα βλβγ έ

31 απκξυλβ β θκ βζ υ υθ απσ κθ κλΰαθδ ησ π Ϋξκθ αδ κθ εφκίδ ησ. πδπζϋκθ, απκ δεθτ αδ σ δ κ εφκίδ ησμ Ϋξ δ η ΰαζτ λβ πέ λα β βθ πλσγ β ΰεα Ϊζ δοβμ βμ γϋ βμ λΰα έαμ παλϊ κδεκθκηδεσ εσ κμ π υθ Ϋ αδ η λΰϊακθ αδ εαδ κπκδκ άπκ Ϊζζκ παλϊΰκθ α. Σκ βθ αυιαθση θβ απκξυλβ β πλκ ππδεκτ μ κλΰαθδ ηκτμ υΰ έαμ ηπκλ έ θα έθαδ βηαθ δεσ. τηφα η (202), δμ θπηϋθ μ Πκζδ έ μ βμ μ Kennedy et al. η λδεάμ κ υπκζκΰδαση θκ εσ κμ ΰδα βθ αθ δεα Ϊ α β θσμ θκ βζ υ ά ξ δλλΰ έ αθ δεα Ϊ α βμ θσμ έθαδ $92.000, εαδ ι δ δε υηϋθ θκ βζ υ ά ηπκλ έ θα κ εσ κμ έθαδ η ΰαζτ λκ $ ΠΫλα απσ βθ πέ λα β εφκίδ ησμ μ κλΰαθδ ηκτμ υΰ έαμ εαδ έξθ δ θα Ϋξ δ αλθβ δεά πέ λα β εαδ μ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ, κ β πηα δεά εαδ ουξδεά υΰ έα παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ. Ο Quine (999) αθαφϋλ δ αλε Ϋμ πδπ υ δμ κθ εφκίδ ησ, π λδζαηίϊθκθ αμ βθ εα Ϊγζδοβ, κ Ϊΰξκμ εαδ βθ υΰ έα απσ βθ αυιαθση θβ υδκγϋ β β υθβγ δυθ σππμ βμ εα αθϊζπ βμ αζεκσζ εαδ εαέ ηα κμ. τηφα η Ϋλ υθα π πλαΰηα κπκδάγβε απσ μ McKenna et al. (2003) δμ πδ λϊ δμ υηπ λδζαηίϊθκθ αδ, απυζ δα ίϊλμ, ξαηβζά αυ κ ε έηβ β, εκτλα β, πκθκεϋφαζκδ, υπϋλ α β εαδ ευθϊΰξβ η αιτ πλκ ε Ϊ εφκίδ ηκτ π λδ σ λκ κίαλά απσ δμ ιαλ υη θ μ απσ κθ εφκίδ ησ πδ λϊ δμ ά αθ β αθαφκλϊ Hastie (996) ΰδα π λέπ π β α εκτη θ κ άΰβ βθ υΰ έα. Καδ θκ βζ υ ά βθ υΰ έα, εφκίδ ηκτ π βθ αυ κε κθέα. Χ σ κ, κδ πδίζαί έμ υθϋπ δ μ εφκίδ ηκτ η αιτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ θ αηα κτθ ησθκ α κξ υση θα γτηα α. δ δεϊ, σ κθ αφκλϊ κθ εφκίδ ησ π Ϋξκθ αδ κδ θκ βζ υ Ϋμ πβλ Ϊα δ Ϊη α βθ α φϊζ δα α γ θυθ, εαγυμ β απά αυ υθ Ϋξ δ αθα γ έ μ θκ βζ υ Ϋμ κδ κπκέκδ παλαεκζγκτθ εαδ ζϋΰξθ υθ ξυμ βθ εα Ϊ α ά μ. αλθβ δεά πέ λα β εφκίδ ηκτ βθ α φϊζ δα α γ θυθ Ϋξ δ απκ δξγ έ απσ η ζϋ μ π Ϋξθ πλαΰηα κπκδβγ έ α τηφα η κθ Hickson (203), κ εφκίδ ησμ κ βΰ έ ζ υ αέα ξλσθδα. απυζ δα αδ γάηα κμ βμ παΰΰ ζηα δεάμ υπκξλϋπ βμ εαδ Ϋ η υ βμ πλκμ μ α γ θ έμ εαδ γϋ δ φλκθ έ α α γ θυθ. εέθ υθκ β πέ βμ, κδ Wilson εαδ Phelps (203) αθαφϋλθ σ δ κ εφκίδ ησμ κ βΰ έ μ θκ βζ υ Ϋμ πδγαθσθ θα ηβθ εϊθθ απαλαέ β μ λπ ά δμ ά θα αβ ά θ ίκάγ δα, πλϊΰηα κ κπκέκ ηπκλ έ θα κ βΰά δ αθ πδγτηβ μ είϊ δμ ΰδα μ α γ θ έμ. λϋγβε σ δ η ΰΪζκμ αλδγησμ θκ βζ υ υθ αθϋφ λαθ σ δ ε Ϋζ αθ θϋλΰ δ μ π γα ηπκλκτ αθ θα γϋ θ εέθ υθκ βθ α φϊζ δα α γ θυθ αθ έ θα αβ ά θ βθ αλπΰά υθα Ϋζφ μ, υηπ λδζαηίαθκηϋθβμ βμ η αεέθβ βμ 8

32 εα αεζδηϋθ α γ θυθ ξπλέμ ίκάγ δα, β η Ϊ ίέαμ ε Ϋζ β δα δεα δυθ θκ βζ έαμ α γ θυθ π θ ά αθ έΰλκδ πυμ θα ε ζϋ θ, εαδ β ξλά β ικπζδ ηκτ π μ ά αθ Ϊΰθπ κμ. ηέα πδκ πλσ φα β Ϋλ υθα (Riskin et al. 205) ίλϋγβε ππμ σ αθ β παΰΰ ζηα δεά κηϊ α δα λυθ ε έγ θ αδ θκ κεκη δαεκτ π λδίϊζζκθ κμ, κδ αΰ θά υηπ λδφκλϊ θ σμ δαΰθυ δμ εαδ β απσ κ β δα δεα έ μ πβλ Ϊακθ αδ αλθβ δεϊ, κ βΰυθ αμ θ ξκηϋθπμ εσηβ, τηφα η π ηία δεϋμ εα α λκφδεά Ϋεία β. μ Rosenstein εαδ O Daniel (2008) παλα βλάγβεαθ σξδ ησθκ δα λδεϊ ζϊγβ εαδ αθ πδγτηβ α π λδ α δεϊ ιαδ έαμ εφκίδ ηκτ Ϊζζα πέ βμ αυιαθση θβ γθβ σ β α α γ θυθ. α γ θυθ ξϋ β η αιτ εφκίδ ηκτ εαδ γθβ σ β αμ εηβλδυγβε απσ μ Aiken et al. (202), π Ϋ διαθ σ δ Ϋθα εαεσ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ ΰδα μ θκ βζ υ Ϋμ αυιϊθ δ δμ πδγαθσ β μ γαθϊ α γ θυθ εαδ απκ υξέαμ δϊ π ά μ. 9

33 Κ φϊζαδκ 2κ πδπκζα ησμ φαδθκηϋθ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ Λσΰπ πλκίζβηϊ η κζκεζβλπηϋθα εαδ ι εϊγαλα η ζϋ μ μ κλδ ηκτμ εφκίδ ηκτ, θ υπϊλξθ κδξ έα ΰδα κθ πδπκζα ησ εφκίδ ηκτ. Χ σ κ, σζκ κθ πδξ δλβηα δεσ εσ ηκ αζζϊ β ζ ε δεά εαεκπκέβ β εαδ κ έξθθ σ δ β πηα δεά ίέα έθαδ πϊθδα, εφκίδ ησμ έθαδ υθάγ δμ (Cusack 2000). υλππαρεά Ϋλ υθα π πλαΰηα κπκδάγβε απσ μ Hoel, Sparks εαδ Cooper (200) εα Ϋζβι κ υηπϋλα ηα σ δ ζϊξδ κθ κ 0% λΰααση θ ηπκλ έ θα γ πλβγ έ σ δ υπκίϊζζκθ αθ υθϋίαδθ εφκίδ ησ κ λΰα δαεσ μ π λδίϊζζκθ μ. υ σ πδπλσ γ α βμ ζ ε δεάμ ά πηα δεάμ ίέαμ π α εκτ αθ απσ μ π ζϊ μ εαδ μ αθγλυπμ ε σμ κλΰαθδ ηκτ. θαφκλδεϊ η βθ Ϋε α β βμ εφκίδ ηκτ, υπϊλξ δ ηέα δ ξυλά ε άζπ βμ δαφέα ε δηά δμ ευηαέθκθ αδ απσ 4% η 5% 2009, Nielsen et al., 202) η 5% φαδθκηϋθ ξ δεϊ η κθ λΰα δαεκτ πδπκζα ησ. Οδ δμ σλ δ μ ξυλ μ βμ υλυπβμ (Nielsen et al., δμ Νσ δ μ ξυλ μ βμ υλυπβμ (Giorgi et al., 20). Ολδ ηϋθκδ παλϊΰκθ μ, σππμ α πκζδ δ ηδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ εαδ κδ εκδθδεϋμ αζζαΰϋμ, φαέθ αδ θα ιβΰκτθ δμ δαφκλϋμ αβ άηα α π ξ έακθ αδ η αυ Ϊ α πκ κ Ϊ πδπκζα ηκτ, σππμ εαδ β η γκ κζκΰέα βμ Ϋλ υθαμ (Nielsen et al., 2009). η ζϋ μ π πλαΰηα κπκδάγβεαθ ΰδα κθ εφκίδ ησ κ ξυλκ λΰα έαμ, Ϋξ δ ξλβ δηκπκδβγ έ πζάγκμ δαφκλ δευθ η γσ ηϋ λβ βμ, λ υθβ δευθ λΰαζ έ, εαδ λ υθβ δευθ ξ έ (Avervold, 2007, Zapf et al. 2003). Ολδ ηϋθ μ η γκ κζκΰδεϋμ δα δεα έ μ υηη έξθθ θα πλκ δαγϋ θ βθ αλθβ δεά φσλ δ β απαθ ά ξσθ, δμ λπ ά δμ π υπκ δεθτθ κθ πδπκζα ησ εφκίδ ηκτ (Nielsen et al. 200). 2. Ο εφκίδ ησμ βησ δκ εαδ δ δπ δεσ κηϋα Οδ Zapf et al. (2003) παλϋξθ ηδα υλϋκμ φϊ ηα κμ τθκοβ υλππαρευθ η ζ υθ εαδ υηπ λαέθθ σ δ κ πδπκζα ησμ εφκίδ ηκτ κηϋα, παλϊ δμ υπβλ έ μ, βθ υΰ έα, βθ επαέ υ β, εαδ κθ δ δπ δεσ κηϋα. θα παλσηκδκ 20 έθαδ υοβζσ λκμ κ βησ δκ μ κη έμ παλκξάμ ίκάγ δαμ υηπϋλα ηα παλ δϊ βε απσ μ

34 Giorgi, Arenas, εαδ Leon-Perez (20) (2000) κ θπηϋθκ α έζ δκ. βθ Ι αζέα εαδ απσ μ Hoel εαδ Cooper θαφϋλθ πκζτ βηαθ δεά λα βλδσ β α εφκίδ ηκτ η αιτ βησ δ υπβλ δυθ εαδ ξαηβζσ πδπκζα ησ εφκίδ ηκτ κ κηϋα ζδαθ ηπκλέ εαδ βμ ίδκηβξαθέαμ. Παλκηκέπμ, β η ζϋ β Soares (2002) Ϋ δι σ δ κ 4,4% υπαζζάζ Ϋξθ υπκ έ εφκίδ ησ βθ επαέ υ β εαδ β φλκθ έ α υΰ έαμ πκλα δεϊ απσ μ α γ θ έμ ά μ ηαγβ Ϋμ μ θυ κζκεζάλαθ α εαγβη λδθϊ μ εαγάεκθ α. Οδ LaVan, Katz, εαδ Jedel (20) αθαφϋλθ σ δ κδ εϊ κξκδ γϋ λΰα έαμ κ βησ δκ κηϋα δαξ δλέακθ αδ δμ λΰα δαεϋμ μ ξϋ δμ δαφκλ δεϊ απ σ δ εϊθθ κδ λΰααση θκδ κθ δ δπ δεσ θαζζαε δεά ηκλφά πλαΰηα δεϊ κηϋα. εφκίδ ηκτ υ ά β δαφκλϊ πδγαθσθ κ βΰ έ κ ξυλκ λΰα έαμ. Πδ υηίαέθ δ π δ ά κδ αθαλέγηβ μ γϋ δμ λΰα έαμ ηέα τθ σ δ αυ σ κθ βησ δκ κηϋα απαδ κτθ Ϋθα η ΰΪζκ ηϋλκμ υθαδ γβηα δεάμ λΰα έαμ αθ έ ξ δλκθαε δεάμ λΰα έαμ. Οδ Galanaki & Papalexandris (203) εαδ η αέα δκδεβ δεϊ ζϋξβ, η ζϋ β π πλαΰηα κπκέβ αθ κθ δ δπ δεσ εαδ 840 εα υ λα κθ βησ δκ κηϋα βθ ζζϊ α ξλβ δηκπκδυθ αμ τκ δαφκλ δεϋμ η γκ κζκΰέ μ, ίλάεαθ σ δ κ πκ κ σ ηφϊθδ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ ευηαέθ αδ η αιτ 7,3% εαδ 3%, αθ έ κδξα. πζ δκοβφέα η ζ υθ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ έθ δ δαφκλκπκδβηϋθα απκ ζϋ ηα α σ αθ ξλβ δηκπκδκτθ αδ δαφκλ δεϊ λΰαζ έα ηϋ λβ βμ. ΛαηίΪθκθ αμ υπσοβ σ δ α απκ ζϋ ηα α υ ξ έακθ αδ εαδ ηπκλ έ θα δαφϋλθ αθϊζκΰα η β η γκ κζκΰέα (Zapf εαδ Einarsen, 200, Nielsen et al, 2009, Nielsen et al, 200, Tsuno et al, 200, Galanaki & Papalexandris, 203) θ ηπκλ έ θα τΰελδ β η αιτ η ζ υθ. Χ σ κ, παλϊ β η αίζβ σ β α η γσ μ π ξλβ δηκπκδκτθ αδ, α κδξ έα φαέθ αδ θα φαληκ έ Ϊη β δμ λ υθβ δεϋμ έξθθ βθ τπαλιβ πλκίζάηα κμ. 2.2 Ο εφκίδ ησμ η αιτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ Μ αιτ παΰΰ ζηα δυθ βμ υΰ έαμ, η ζϋ μ Ϋξθ εηβλδυ δ σ δ κδ θκ βζ υ Ϋμ (Carr & Kazanowski 994, Farrell 999, Quine 200) εαδ κδ δ δε υση θκδ δα λκέ (Quine 2002) ίδυθθ υοβζϊ πέπ α εφκίδ ηκτ. Μ ζϋ β ηέαμ εκδθκ δεάμ Ϋθπ βμ υΰ έαμ β Μ ΰΪζβ ίδυ δ Ϋθαθ ά π λδ λ αθέα κ 996 αθαεϊζυο σ δ κ 38% λΰαακηϋθ έξαθ σ λμ τπμ εφκίδ ηκτ ηϋ α 2 βθ πλκβΰκτη θβ ξλκθδϊ

35 (Quine 999). Οδ γτ μ εφκίδ ηκτ κ ξυλκ βμ υΰ έαμ υθάγπμ θ κπέακθ αδ η αιτ πλκρ αηϋθ θκ βζ υ υθ, υθα Ϋζφ, δα λυθ, α γ θυθ εαδ υΰΰ θυθ α γ θυθ (Birman 999). Πλκ Ϊγβε απσ μ Mayhen εαδ Chappell (200a) β Ϊπκοβ σ δ κδ θκ βζ υ Ϋμ ηπκλ έ θα έθαδ πδκ υϊζπ κδ κθ εφκίδ ησ ΰδα μ ιάμ λ έμ ζσΰμ: έθαδ ευλέπμ ΰυθαέε μ κδ απα ξκζκτη θκδ τθα αδ θα εα απδϋακθ αδ απσ πλκ ππδεσ η π λδ αυ κτμ μ πμ μ δα λκτμ, μ δκδεβ Ϋμ εαδ κ θκ βζ υ δεσ σ λα ξλσθδα λΰα έαμ, εαδ θ Ϋξ αδ θα αθ δζαηίϊθκθ αδ μ υΰελδ δεϊ α τθαημ. Καγυμ αυ Ϊ πβλ Ϊαθ βθ λΰα δαεά δεαθκπκέβ β, παΰΰϋζηα α σππμ κδ θκ βζ υ Ϋμ η η κ θκ βζ υ δεσ πϊΰΰ ζηα, υθ ξά πλσ ππκ η πλσ ππκ παφά μ π ζϊ μ ηπκλ έ θα ίδυ θ αθ πϊλε δα ζσΰπ εφκίδ ηκτ (Birman 999). Μδα π λαδ Ϋλπ υθϋπ δα έθαδ β τπαλιβ βηαθ δεάμ ξϋ βμ η αιτ εφκίδ ηκτ εαδ υθ λση βμ παΰΰ ζηα δεάμ ιγϋθπ βμ η αιτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ (Einarsen, Mathieson & Skogstad 998). Ο Rowell (2005) αθαφϋλ δ σ δ, κ δ δαδ Ϋλπμ εφκίδ ησμ κ ξυλκ λΰα έαμ Ϋξ δ αυιβγ έ μ κη έμ βμ υΰ έαμ εαδ βμ εκδθδεάμ φλκθ έ αμ εαδ σ δ ηδα Ϋ κδα υηπ λδφκλϊ έθαδ Ϋ λδμ φκλϋμ πδκ ιαζδεά παλ θσξζβ β. τηφα η δα κηϋθβ αυ σθ κθ κηϋα απσ β α υλάηα α αυ Ϊ, κ DuHart (200) αθαφϋλ δ σ δ κδ δα λκέ εαδ κδ θκ βζ υ Ϋμ έθαδ θέκ γτηα α ξγλσ β αμ κ ξυλκ λΰα έαμ. Σα φυ δεϊ πκ κ Ϊ ίέαμ εα Ϊ δα λυθ εαδ θκ βζ υ υθ έθαδ 6,2 αθϊ 000 εαδ 2,9 αθϊ 000, αθ έ κδξα. βθ υλππαρεά θπ β, κ 52% π απα ξκζκτθ αδ υΰε ελδηϋθβ γϋ β πδγ δεσ β αμ λΰα έαμ κ ξυλκ βμ υΰ έαμ Ϋξθ ίδυ δ εϊπκδκ βθ λΰα έα, αεκζγκτη θκδ απσ κ 39% λΰααση θ ηέα έ κμ βθ εκδθδεά φλκθ έ α εαδ κ 25% λΰααση θ παλκξάμ Ϊζζ υπβλ δυθ (Ege, 2002). λ υθα π πλαΰηα κπκδάγβε 3 παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ (Rutherford & Rissel, 2004) π λΰϊακθ αδ κ βησ δκ κηϋα Ϋ δι σ δ κδ 55 έξαθ ηκλφάμ εφκίδ ησ μ ζ υ αέμ 2 ηάθ μ π λΰϊακθ αδ ΰδα κθ κλΰαθδ ησ. παλα βλάγβε εφκίδ ησ εαδ βηαθ δεά ξγ έ εϊπκδαμ δαφκλϊ η αιτ αυ υθ π αθϋφ λαθ σ δ αυ κτμ π θ έξαθ ξγ έ αθαφκλδεϊ η έξαθ θ ξγ έ κ φτζκ, βθ βζδεέα ά δμ δαξ δλδ δεϋμ αληκ δσ β μ. Οδ υηη Ϋξκθ μ β λΰα έα κπκέ εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ έθαδ ηπζ εση θβ η πλσ ππκ-η -πλσ ππκ λΰα έα η φκλϊ π λδ μ π ζϊ μ ά αθ ηδϊηδ β σ λκ πδγαθσ θα αθαφ λγ έ σ δ υπϋ β αθ εφκίδ ησ π εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ θ ηπζϋεκθ αδ ξϋ β η αυ κτμ αυ κτ έ μ ιυπβλϋ β β (αθαζκΰέα πδγαθκ ά Odds ratio,,7, p=0,02). θαφκλδεϊ η 22 κ ξλσθκ λΰα έαμ εαδ κ

36 πκ κ σ εφκίδ ηκτ, αθαφϋλγβε πκ κ σ 29% απσ κ πλκ ππδεσ π λΰϊα αδ ζδΰσ λκ απσ 2 ηάθ μ, 63% απσ κ πλκ ππδεσ π λΰϊα αδ η 2 ξλσθδα κλΰαθδ ησ, 53% απσ μ λΰααση θμ π ίλέ εκθ αδ 2 η 5 ξλσθδα κθ κθ κλΰαθδ ησ εαδ 50% απσ αυ κτμ π λΰϊακθ αδ πϊθπ απσ 5 ξλσθδα ε έ. Οδ Ariza-Montes et al. (203), η ζϋ β μ ξ δεϊ η παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ αθ ζυθ αμ κθ εφκίδ ησ η αιτ κηϋθα απσ βθ πϋηπ β υλππαρεά Ϋλ υθα ΰδα δμ υθγάε μ λΰα έαμ (Eurofound European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, European Working Conditions Survey, 200), εαδ ξλβ δηκπκδυθ αμ Ϋθα υπκ τθκζκ 284 παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ, αθαφϋλθ σ δ κ 4,2% παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ άζπ αθ σ δ υπκίϊζζκθ αδ βθ λΰα έα μ. Σκ έΰηα εφκίδ ησ ά παλ θσξζβ β βμ Ϋλ υθαμ απκ ζ έ αδ απσ δα λκτμ (66,9%), θκ βζ υ δεσ εαδ ηαδ υ δεσ πλκ ππδεσ (2,5%), εαδ Ϊζζα παΰΰϋζηα α υΰ έαμ (,6%). ΠλκΫλξ αδ σ κ απσ κθ βησ δκ (67,6%), σ κ εαδ απσ κθ δ δπ δεσ κηϋα (32,4%), εαδ κ 60,9% απκ ζ έ αδ απσ ΰυθαέε μ εαδ κ 39,% απσ Ϊθ λ μ, η ηϋ β βζδεέα υηη ξσθ α 44, Ϋ β. Σκ,3% Ϋξ δ υηπζβλυ δ β υ λκίϊγηδα επαέ υ β εαδ κ 88,7% βθ παθ πδ βηδαεά επαέ υ β. Σα απκ ζϋ ηα α εα α δεθτθ σ δ β πδγαθσ β α θα γ πλά δ εϊπκδκμ κθ αυ σ πμ γτηα εφκίδ ηκτ έθαδ η ΰαζτ λκ η αιτ θ σ λ εαδ ζδΰσ λκ ηκλφπηϋθ ΰυθαδευθ π Ϋξθ ηδελϊ παδ δϊ, θ έθαδ δεαθκπκδβηϋθ μ απσ δμ λΰα δαεϋμ μ υθγάε μ εαδ υπκφϋλθ απσ λΰα δαεσ λ μ εαδ Ϋζζ δοβ υεαδλδυθ πλκαΰπΰάμ θ σμ κλΰαθδ ηκτ π λΰϊακθ αδ. Χμ απκ Ϋζ ηα, κδ α κηδεϋμ εαδ κλΰαθπ δαεϋμ η αίζβ Ϋμ ηφαθέακθ αδ αιδσπδ μ ΰδα βθ πλσίζ οβ υΰε ελδηϋθ υηπ λδφκλυθ, σππμ κ λΰα δαεσμ εφκίδ ησμ, εαδ ΰδα βθ αυ κπκέβ β ελέ δη κηυθ ΰδα βθ εα αθσβ β υπσ η ζϋ β φαδθκηϋθ. ΚΪγ α κηδεά ά υ ξ δαση θβ η βθ λΰα έα βηαθ δεά η αίζβ ά π η λϊ β πδγαθσ β α λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ Ϋξ δ δαφκλ δεσ ίαγησ πέ λα βμ. υθ πυμ, βθ Ϋλ υθα Ariza-Montes et al. (203) κδ η αίζβ Ϋμ η κθ λΰα δαεσ πλκ εφκίδ ησ ά αθ, κ πέπ κ ησλφπ βμ, κεέα αθϊπ υιβμ λΰα δαεάμ Ι δαέ λβ βηα έα έθ αδ β η ΰαζτ λβ πδλλκά κ λΰα δαεσ λ μ, εαδ β α δκ λκηέαμ. κθ λΰα δαεσ εφκίδ ησ η αιτ θκ βζ υ δεκτ πλκ ππδεκτ. ΠλΪΰηα δ, τηφα η η ζϋ β Dewity et al. (2009) κ 53% θκ βζ υ υθ αθϋφ λ κθ πδπκζα ησ Παλκηκέπμ, ηδα αεσηβ Ϋλ υθα Ϋξγβε εφκίδ ηκτ πμ υξθσ ά πκζτ υξθσ. έξθ δ σ δ κ 48% θκ βζ υ υθ παλα Ϋξγβε σ δ λΰα δαεσ εφκίδ ησ μ ζ υ αέμ Ϋιδ ηάθ μ, η 23 κ 35% θα αθαφϋλ δ σ δ

37 κ ίδυθθ ί κηα δαέα ίϊ β, εαδ κ 28% αθϋφ λ σ δ Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ εαγβη λδθά ίϊ β (Etienne, 204). Μ αιτ θϋ θκ βζ υ υθ, α πκ κ Ϊ έθαδ αεσηβ πδκ βηαθ δεϊ, η πϊθπ απσ κ 72% θϋ θκ βζ υ υθ θα αθαφϋλ δ σ δ Ϋξγβε εφκίδ ησ παθ δζβηηϋθα Ϋξ δ κθ ζ υ αέκ ηάθα (Berry et al. 202). ίδίζδκΰλαφέα έι δ σ δ κδ γτ μ θκ βζ υ δεκτ εφκίδ ηκτ έθαδ υξθσ λα Ϊθγλππκδ ηϋ α απσ κθ έ δκ κ θκ βζ υ δεσ κηϋα. η ζϋ β, εα α έξγβεαθ πμ λϊ μ κδ παλαεϊ π: αθυ λκδ θκ βζ υ Ϋμ (24%), πλκρ Ϊη θκδ θκ βζ υ Ϋμ (7%), υθϊ ζφκδ θκ βζ υ Ϋμ (5%), εαδ δ υγυθ Ϋμ θκ βζ υ δεάμ υπβλ έαμ (4%) (Vessey et al. 2009). Ϊζζβ Ϋλ υθα, κ 50% θκ βζ υ υθ π αθϋφ λαθ σ δ Ϋξγβεαθ εφκίδ ησ θκξκπκέβ αθ μ θκ βζ υ Ϋμ εαδ κ 38% μ δ υγυθ Ϋμ πμ γτ μ, κ 25% μ πλκρ αηϋθμ υθα Ϋζφμ μ. (Johnson & Rea, 2009). πδκ πλσ φα β η ζϋ β, κ 63% γυ υθ αθαΰθπλέ βε θκ βζ υ Ϋμ, η μ υθα Ϋζφμ αθυ λμ κ 44% θα έθαδ υθϊ ζφκδ θκ βζ υ Ϋμ εαδ κ 9% θα αφκλϊ Ϊ κηα βΰ δεϋμ γϋ δμ σππμ δ υγυθ άμ θκ βζ υ δεάμ υπβλ έαμ, ΰ θδεσμ δ υγυθ άμ, πδίζϋπ, πλκρ Ϊη θκμ (Berry et al. 202). Σα α δ δεϊ κδξ έα λΰααση θ έθθ ηέα ακφ λά δεσθα αθαφκλδεϊ η μ κλΰαθδ ηκτμ υΰ έαμ βθ λΰα έα βθ Ϋεγ β βθ ξγλσ β α, ευλέπμ ΰδα έ κ εφκίδ ησμ κ πζαέ δκ υπβλ δυθ υΰ δκθκηδεάμ π λέγαζοβμ, π λδζαηίϊθ δ αζζβζ πδ λϊ δμ η αιτ σ κ πκδεέζ κηϊ σππμ υθα Ϋζφ, πκπ δευθ αλξυθ, α γ θυθ, κδεκΰ θ δυθ, πδ ε π υθ, εαδ Ϊζζ. 2.3 Η εα Ϊ α β φαδθκηϋθ βθ ζζϊ α Όππμ αθαφϋλθ κδ Serafeimidou εαδ Dimou (206) β πλσ φα β αθα εκπδεά η ζϋ β μ, αθ έγ α η πκζζϋμ υλππαρεϋμ ξυλ μ, κ λΰα δαεσμ εφκίδ ησμ βθ ζζϊ α Ϋξ δ ησζδμ ζϊξδ α η ζ βγ έ. Μέα απσ δμ πλυ μ Ϋλ υθ μ πλαΰηα κπκδάγβε πκζτ ηδελσ έΰηα λΰαακηϋθ Ϋθα βησ δκ θκ κεκη έκ (70 Ϊ κηα) εαδ ηδα δ δπ δεά εζδθδεά Υαθέ (30 Ϊ κηα) απσ πλαΰηα κπκδάγβε η β ξλά β Ϋθα κθ ΜαελΪεβ (2009). Ϋλ υθα λπ βηα κζσΰδκ βγδεάμ παλ θσξζβ βμ Stephens εαδ Hallas (2006). Παλα βλάγβε σ δ κ πκ κ σ λΰααση θ π Ϋξγβεαθ εφκίδ ησ ά Ϋΰδθαθ ηϊλ υλ μ εφκίδ ηκτ εαδ κθ βησ δκ κηϋα ά αθ 2,5% κθ δ δπ δεσ κηϋα ά αθ 0,5%. Ϋλ υθα π πλαΰηα κπκδάγβε βησ δα θκ κεκη έα βμ υ δεάμ ζζϊ αμ (Bakerella et al., 203) κ πκ κ σ εφκίδ ηκτ π η λάγβε Ϋφγα κ 7% υηη ξσθ, κδ κπκέκδ πέ βμ αθϋφ λαθ εαδ αλε Ϊ 24

38 ουξκ πηα δεϊ υηπ υηα α. Άζζβ Ϋλ υθα πλαΰηα κπκδάγβε θκ κεκη έα βμ γάθαμ (Koukia et al., 203) η ζ ε δεάμ, ουξκζκΰδεάμ, φυ δεάμ εαδ πδ εϋπ μ α γ θυθ π Ϊ βησ δα ΰ θδεϊ σξκ βθ τλ β πδγαθάμ Ϊ εβ βμ ιαζδεάμ ίέαμ απσ μ μ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ, η ξλά β λπ βηα κζκΰέ π εα α ε υϊ βε απσ κ ηάηα Νκ βζ υ δεάμ Παθ πδ βηέ η υθκ κτμ εαδ γβθυθ. τηφα α απκ ζϋ ηα α βμ Ϋλ υθαμ ίλϋγβε σ δ κ 76,8% παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ έξαθ υπκ ΣΫζκμ, έ ουξκζκΰδεά εαδ κ 80,8% ζ ε δεά ίέα, απσ Ϋλ υθα π πλαΰηα κπκδάγβε & Υ ζϊεβ, 2007) ΰδα παλ θσξζβ βμ β υθκ κτμ α γ θυθ. α πζαέ δα π υξδαεάμ λΰα έαμ (Παπα Ϊεβ δ λ τθβ β υθ λση βμ λΰα δαεάμ κ θκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ τκ βησ δ θκ κεκη έ θκηκτ λαεζ έ αθα έξγβε βηαθ δεσ πκ κ σ ηφϊθδ βμ. τηφα η μ υΰΰλαφ έμ «βθ λυ β β αθ Ϋξθ πϋ δ γτηα λΰα δαεάμ παλ θσξζβ βμ κ 52,6% απϊθ β εαδ κ 47,4% σξδ», σππμ εαδ «βθ λυ β β αθ υπϊλξθ θαδ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ Νκ βζ υ υθ Ϊ κηα ά «εζέε μ» π θα μ πδελέθθ, θα μ δλ τκθ αδ, θα μ ίλέαθ ά/εαδ θα μ εφκίέαθ κ 39,8% απϊθ β υλππαρεά Ϋλ υθα ΰδα δμ πδξ δλά δμ ξ δεϊ η εδθ τθμ (ESENER) έθαδ ηδα μ θϋμ εαδ μ αθα υση θμ δ ικ δεά Ϋλ υθα β κπκέα δαξ έλδ βμ εδθ τθ ΰδα βθ α φϊζ δα εαδ βθ υΰ έα βμ υλυπβμ. Σα ζ υ αέα ξϋ β η υηπ λδζϊίθ εδθ τθ βθ κθ λσπκ μ λΰα δαεκτμ ξυλμ μ ουξκεκδθδεκτμ εέθ υθμ εαδ β δμ δα δεα έ μ ΰδα βθ αθ δη υπδ β εφκίδ ηκτ ά βμ α υπσζκδπα ελϊ β βμ υλππαρεάμ θπ βμ. κδ κλΰαθδ ηκέ ι Ϊα δ κηϋθα 204 (ESENER-2) παλ δϊαθ β γϋ β ζζβθδευθ κλΰαθδ ηυθ απϋθαθ δ δαξ έλδ ά μ, σ κ εαδ θαδ εαδ κ 60,2% σξδ». λυ β β βμ Ϋλ υθαμ Ϊθ ζζϊ α δαγϋ θ παλεά πζβλκφσλβ β ξ δεϊ η μ ουξκεκδθδεκτμ εδθ τθμ κ 53,2% απϊθ β σ δ θ έθαδ δμ ε δηά δμ κ πυμ θα παΰΰ ζηα δεκτ παλευμ πζβλκφκλβηϋθκ ΰδα μ ουξκεκδθδεκτμ εδθ τθμ εαδ υθ πυμ αΰθκ έ δμ πδπ υ δμ μ, θ αθ δγϋ δ η βθ υλππαρεά θπ β σπ κ 63,3% ζαηίϊθ δ υπσοβ μ εδθ τθμ αυ κτμ, κηϋθα π ηφαθέακθ αδ κ ΰλΪφβηα βμ δεσθαμ. 25

39 δεσθα. δαγϋ παλεά πζβλκφσλβ β ξ δεϊ η μ ουξκεκδθδεκτμ εδθ τθμ κ πυμ θα υηπ λδζαηίϊθ δμ ε δηά δμ παΰΰ ζηα δεκτ εδθ τθ; (ESENER- 2, 205). β λυ β β βμ Ϋλ υθαμ αθ υπϊλξ δ δα δεα έα ΰδα βθ αθ δη υπδ β πδγαθυθ π λδπ υ εφκίδ ηκτ ά παλ θσξζβ βμ κ 34,9% κλΰαθδ ηυθ απϊθ β γ δεϊ, αθ έγ β η 60,5%, σππμ φαέθ αδ βθ ζζϊ α κ τθκζκ υλππαρευθ Υπλυθ π φγϊθ δ κ κ ΰλΪφβηα βμ παλαεϊ π δεσθαμ. δεσθα 2. ΤπΪλξ δ δα δεα έα ΰδα βθ αθ δη υπδ β πδγαθυθ π λδπ υ εφκίδ ηκτ ά παλ θσξζβ βμ; π λδ λυ β β πλκμ δμ πδξ δλά δμ π απα ξκζκτθ 20 ά εαδ σ λμ λΰαακηϋθμ (ESENER-2, 205). 26

40 Σκ τθκζκ κδξ έ κ βΰ έ κ υηπϋλα ηα σ δ κδ ζζβθδεκέ κλΰαθδ ηκέ παλκξάμ λΰα έαμ αΰθκκτθ β κίαλσ β α φαδθκηϋθ, ηβ Ϋξκθ αμ αφά πζβλκφσλβ β ΰδα μ παλϊΰκθ μ πλσεζβ βμ εφκίδ ηκτ σ κ εαδ ΰδα κ σ δ πκζζϋμ αλθβ δεϋμ πδπ υ δμ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ πλκϋλξκθ αδ απσ αυ σ. Σα πκ κ Ϊ π αφκλκτθ β δα δεα έα ε έηβ βμ βθ λΰα έα, βθ πλσζβοβ εαδ αθ δη υπδ β έθαδ αφυμ ξαηβζσ λα απσ αυ Ϊ π πδελα κτθ υθκζδεϊ α δαφκλέα βμ τπαλιβμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ ηφϊθδ β αυ κτ. 27 θ βθ υλππαρεά θπ β. υθ πϊΰ αδ εαδ β ηβ

41 Κ φϊζαδκ 3κ Πλσζβοβ εαδ δαξ έλδ β λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ 3. πέπ α παλ ηίϊ πλσζβοβμ εαδ αθ δη υπδ βμ πλσ φα κ Ϊλγλκ αθα εσπβ βμ ξ δεϊ η κθ λΰα δαεσ εφκίδ ησ (Serafeimidou & Dimou, 206), ΰέθ αδ ηδα ε θάμ αθαφκλϊ φαδθκηϋθ εφκίδ ηκτ βθ πλσζβοβ εαδ β δαξ έλδ β κ ξυλκ λΰα έαμ βη δυθκθ αμ ππμ κδ πλκ ΰΰέ δμ π ηπκλκτθ θα ξλβ δηκπκδβγκτθ πλϋπ δ θα πλκϋλξκθ αδ απσ πκζζϊ εαδ πέπ α. δϊελδ β ΰέθ αδ υθάγπμ αθαφκλδεϊ η κ σξκ αζζαΰάμ εαδ πλκίζ πση θβ Ϋεία β, βζα ά πλπ κΰ θάμ ΰδα βθ πλσζβοβ, η έπ β εαδ λδ κΰ θάμ ΰδα βθ απκεα Ϊ α β. πέ βμ, δαφκλ δεϊ βθ υ λκΰ θάμ ΰδα β α ηϋ λα γα πλϋπ δ θα ζαηίϊθκθ αδ απσ α Ϊ κηα εαδ απσ κθ κλΰαθδ ησ, αζζϊ πέ βμ εαδ απσ βθ εκδθέα (Murphy & Santer, 2004, Vartia & Leka, 20, Vartia- Väänänen, 203). κηδεκτ πδπϋ παλ ηίϊ δμ εκπσ Ϋξθ βθ αζζαΰά ξαλαε βλδ δευθ λσπ η κθ κπκέκ α Ϊ κηα αζζβζ πδ λκτθ η βθ λΰα έα, σππμ αθ δζάο δμ, θκκ λκπέ μ εαδ υηπ λδφκλϋμ. ΠκζζΫμ η ζϋ μ Ϋ διαθ σ δ β ί ζ έπ β δεαθκ ά βμ υθαδ γβηα δεάμ θκβηκ τθβμ γτηα κμ ηπκλ έ θα ίκβγά δ βθ αθ δη υπδ β πλκίζάηα κμ (Sheehan, 999, Littlejohn, 202, δΰλέεα, 203). πέ βμ β πέΰθπ β έθαδ πκζτ βηαθ δεά εαγυμ α απκ ζϋ ηα α λ υθυθ Ϋ διαθ σ δ πκζζκέ ζέΰκδ απσ μ υηη Ϋξκθ μ π Ϋξθ υπκ έ εφκίδ ησ, αθαΰθπλέαθ μ αυ κτμ μ πμ σξμ (Rayner et al., 2002), θυ πμ γτηα α οϊξθθ ΰδα ίκάγ δα ΰδα πλκίζάηα α π ξ έακθ αδ η βθ υΰ έα ξπλέμ θα αθαΰθπλέαθ εαδ θα εα αθκκτθ βθ αδ δκζκΰέα (Lewis et al., 2002). βηαθ δεά ίκάγ δα αθ απ ιϋζγθ απϋθαθ δ μ λΰααση θμ ΰδα θα κθ εφκίδ ησ ηπκλ έ θα πλκ φϋλ δ β υηίζ υ δεά, η Ϊ απσ ηαελϊμ δϊλε δαμ εφκίδ ησ (Chappel & Di Martino, 2006). β υθϋξ δα κδ Serafeimidou εαδ Dimou (206) αθαζτθ δμ παλ ηίϊ δμ κλΰαθδ ηκτ, σ κ εαδ εκδθέαμ. ΠκζζΫμ η ζϋ μ Ϋξθ πέπ κ έι δ σ δ κ εφκίδ ησμ ηπκλ έ θα εα αθκβγ έ εαζτ λα πμ Ϋθα κλΰαθπ δαεσ πλσίζβηα, παλϊ πμ α κηδεσ, ία δ ηϋθκ έ α ξαλαε βλδ δεϊ Παλσζκ π κ εφκίδ ησμ σξ ά γτ β (Hoel et al., 200, Lewis, 2006). υθ Ϋ αδ η βθ πλκ ππδεσ β α πζ υλυθ π ηπζϋεκθ αδ, κ ευλέπμ πλκζβπ δεσ ηϋ λκ λΰκ κ υθ έθαδ α κλΰαθπ δαεϊ ηϋ λα 28

42 υ Ϊ σξδ ησθκ ηπκλκτθ θα απκ λϋοθ κ φαδθση θκ (Nielsen & Knardahl, 205). εφκίδ ηκτ αζζϊ πέ βμ ηπκλκτθ θα πβλ Ϊ θ κθ λσπκ π κδ λΰααση θκδ αθ δ λκτθ σ αθ ηφαθέα αδ εαδ θα πλκ α υ κτθ απσ δμ πδίζαί έμ πδ λϊ δμ (Einarsen et al., 206). Οδ παλ ηίϊ δμ πβλ Ϊ θ β Ϊ β απϋθαθ δ εζ κτλα εαδ θα κλΰαθπ δαεσ πέπ κ κθ εφκίδ ησ, θα αθαπ τιθ κλΰαθπ δαεά δ Ϊΰθ πκζδ δεϋμ εαδ παλϋηία β σ αθ Ϋθα πλσίζβηα ηφαθδ εκπσ Ϋξθ θα δα δεα έ μ ΰδα βθ πλσζβοβ εαδ βθ έ. επαέ υ β δ υγυθ δευθ εαδ υπαζζάζ γ πλ έ αδ σ δ έθαδ Ϋθα πλπ αλξδεσ ζ ξυθ κδξ έκ βμ κλΰαθπ δαεάμ λα βΰδεάμ ΰδα βθ αθ δη υπδ β εφκίδ ηκτ. (Beech & Leather, 2006, Chappel & Di Martino, 2006). αφκ έπ β πλκμ βθ λΰα έα ηπκλ έ πέ βμ θα ίκβγά δ η έπ β εφκίδ ηκτ αθ δη ππέ θ σ αθ β Ϋθα κλΰαθδ ησ εαδ θα ίκβγά δ μ λΰααση θμ θα κθ ηφαθδ έ (Einarsen et al., 206). Οδ πκζδ δεϋμ π γα υδκγ βγκτθ απσ μ κλΰαθδ ηκτμ πλϋπ δ θα έθαδ απκ ζ ηα δεϋμ εαδ ζκΰδεϋμ, εαδ θα εαζτπ θ δμ αθϊΰε μ σ κ κλΰαθδ ηκτ σ κ εαδ λΰαακηϋθ, παλϋξκθ αμ ι εϊγαλ μ βζυ δμ εαδ δ υγυθ δεϋμ εα Ϊ εφκίδ ηκτ ηϋ α η τ δμ, ΰδα βθ εαζζδϋλΰ δα ηέαμ εζ κτλαμ μ κλΰαθδ ηκτμ (Meglich-Sespico et al., 2007, Einarsen & Hoel, 2008). δ αθδεά λα βΰδεά αθ δη υπδ βμ εφκίδ ηκτ κθ λΰα δαεσ ξυλκ πλϋπ δ θα π λδζαηίϊθ δ Ϋε κμ απσ δμ κλΰαθπ δαεϋμ παλ ηίϊ δμ, βθ υαδ γβ κπκέβ β βμ εκδθέαμ εαδ θκηκγ δεκτμ ηβξαθδ ηκτμ ΰδα θα εα α (Serafeimidou & Dimou, 206). Ό κ π λδ ξ δεϊ η έ υθα ά β απκεα Ϊ α β σ λκ πζβλκφκλβηϋθκ έθαδ κ εκδθσ δμ αδ έ μ εαδ δμ πδπ υ δμ εφκίδ ηκτ εαδ έθαδ θάη λκ ΰδα δμ υηπ λδφκλϋμ εαδ δμ αε δεϋμ γυ υθ, σ κ η ΰαζτ λβ έθαδ β πδγαθσ β α σ δ κ πέπ κ αθκξάμ κθ εφκίδ ησ γα η δπγ έ (Meglich-Sespico et al., 2007). 3.2 δα δεα έ μ αθ δη υπδ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ τηφα η κθ EU- OSHA πκ κζά υλππαρεκτ Ολΰαθδ ηκτ ΰδα βθ φϊζ δα εαδ βθ Τΰ έα (EU-OSHA) έθαδ θα εα α ά δ μ ξυλμ λΰα έαμ υΰδϋ λμ εαδ παλαΰπΰδεσ λμ. Ο αθαπ τ ξ δεϊ η δ εαδ βθ λΰα έα βθ υλυπβ α φαζϋ λμ, υλππαρεσμ Ολΰαθδ ησμ EU-OSHA λ υθϊ, δαθϋη δ αιδσπδ β, δ κλλκπβηϋθβ εαδ αη λσζβπ β πζβλκφσλβ β βθ α φϊζ δα εαδ βθ υΰ έα βθ λΰα έα εαδ δκλΰαθυθ δ παθ υλππαρεϋμ ε λα έ μ θβηϋλπ βμ εαδ υαδ γβ κπκέβ βμ. Ι λτγβε απσ βθ υλππαρεά θπ β κ 994 εαδ Ϋξ δ παφά βθ Ϋ λα κ ΜπδζηπΪκ 29 βμ Ι παθέαμ. ΦΫλθ δ

43 επλκ υπμ βμ υλππαρεάμ πδ λκπάμ, ευί λθά ελα υθ η ζυθ, κλΰαθυ λΰκ κ υθ εαδ λΰαακηϋθ, εαγυμ εαδ εκλυφαέμ ηπ δλκΰθυηκθ μ απσ εϊγ Ϋθα ε ελα υθ η ζυθ βμ εαδ Ϊζζ μ ξυλ μ. Η Ϋλ υθα ESENER ξθ πλαΰηα κπκδβγ έ ηϋξλδ δΰηάμ τκ υλππαρεϋμ Ϋλ υθ μ, κδ ESENER- κ Ϋ κμ 2009 εαδ ESENER-2 κ Ϋ κμ 204. α λπ βηα κζσΰδα βμ υλππαρεάμ Ϋλ υθαμ ΰδα δμ πδξ δλά δμ ξ δεϊ η μ θϋμ εαδ μ αθα υση θμ εδθ τθμ (ESENER) απαθ κτθ επλσ ππκδ ξδζδϊ πδξ δλά εαδ κλΰαθδ ηυθ αθϊ βθ υλυπβ. Οδ λπ ά δμ αφκλκτθ ευλέπμ: μ ΰ θδεκτμ εδθ τθμ ΰδα βθ παΰΰ ζηα δεά α φϊζ δα εαδ υΰ έα ( Τ) εαδ κθ λσπκ αθ δη υπδ άμ μ, μ ουξκεκδθδεκτμ εδθ τθμ σππμ κ Ϊΰξκμ, κ εφκίδ ησμ εαδ β παλ θσξζβ β, μ υθκρεκτμ εαδ μ αθα αζ δεκτμ παλϊΰκθ μ π υθ Ϋκθ αδ η β δαξ έλδ β βμ Τ εαδ, β υηη κξά λΰαακηϋθ τ λβ δμ υΰεϋθ λπ Τ εαδ υλππαρεά Ϋλ υθα ΰδα πδξ δλά δμ βθ Τ. EU-OSHA (ESENER-2), απαθ ά δμ απσ π λέπ πδξ δλά δμ ξ δεϊ η μ εδθ τθμ κθ ξυλκ λΰα έαμ, β δαξ έλδ β βμ δϊακθ αμ δ δαέ λα μ ουξκεκδθδεκτμ εδθ τθμ, β υηη κξά λΰαακηϋθ εαγυμ εαδ μ υθκρεκτμ εαδ αθα αζ δεκτμ παλϊΰκθ μ ΰδα βθ αθϊζβοβ λϊ βμ. σξκμ βμ έθαδ β παλκξά υΰελέ δη εαδ γα κηϋθ υθ λϊηθ γθδεσ πέπ κ π γα υηίϊζζθ β ξϊλαιβ πκζδ δεάμ βθ απκ ζ ηα δεσ λβ αθ δη υπδ β εδθ τθ μ ξυλμ λΰα έαμ. κ βΰέα - πζαέ δκ βμ ΰδα βθ α φϊζ δα εαδ βθ υΰ έα 89/39/ ΟΚ) εαδ κδ πδηϋλμ κ βΰέ μ, παλϋξθ κ πζαέ δκ υ υλυπβ θα απκζαηίϊθθ υοβζϊ λΰα έαμ. βθ λΰα έα (κ βΰέα κδ λΰααση θκδ πέπ α υΰ έαμ εαδ α φϊζ δαμ πλαε δεά φαληκΰά βθ μ ξυλμ ξ δευθ δα Ϊι πκδεέζζ δ αθϊ ξυλα εαδ δαφκλκπκδ έ αδ αθϊ εζϊ κ κδεκθκηδεάμ λα βλδσ β αμ, εα βΰκλέα λΰαακηϋθ εαδ ηϋΰ γκμ πδξ έλβ βμ. θϋμ εαδ υ σ πδί ίαδυγβε απσ βθ πλυ β υλππαρεά Ϋλ υθα ΰδα μ μ αθα υση θμ εδθ τθμ δμ πδξ δλά δμ (ESENER-), β κπκέα παλ έξ ηδα τΰελδ β αεκζγκτη θ πλαε δευθ η αιτ δϊφκλ ξπλυθ εαδ υθϋίαζ υΰ έαμ εαδ βθ εαζτ λβ εα αθσβ β λσπ η βμ α φϊζ δαμ ξαλαε βλδ δεϊ βμ εαδ ηδα κ πδξ έλβ β πβλ Ϊακθ αδ απσ υλτ λκ π λδίϊζζκθ 30 κθ κπκέκ β δαξ έλδ β βμ α δ δαέ λα κ κπκέκ αυ ά ζ δ λΰ έ.

44 πδ δυεκθ αμ θα αιδκπκδά δ α πκλέ ηα α βμ υλππαρεάμ Ϋλ υθαμ ESENER- ΰδα δμ πδξ δλά δμ εαδ Ϋξκθ αμ αθαπ υξγ έ η εκδθδευθ αέλ πδξ δλά δμ μ ΰδα βθ υπκ άλδιβ ευί λθά εαδ υλππαρεσ πέπ κ, β ESENER-2 εκπ τ δ θα υθ λϊη δ δμ κζσεζβλβ βθ υλυπβ ηϋ π βμ εαζτ λβμ εα αθσβ βμ αθαΰευθ άλδιβ εαδ ηπ δλκΰθπηκ τθβ, εαγυμ εαδ ηϋ π θ κπδ ηκτ παλαΰσθ π θγαλλτθθ ά παλ ηπκ έαθ βθ αθϊζβοβ λϊ βμ. τθκοβ βμ Ϋεγ βμ ετλδ απκ ζ ηϊ βμ ESENER-2 αθαζτ δ βθ Ϋεγ β «Πλυ α πκλέ ηα α» π βηκ δ τγβε κθ Φ ίλϊλδκ 205. δαξ έλδ β ουξκεκδθδευθ εδθ τθ δαξ έλδ β ουξκεκδθδευθ εδθ τθ γ πλ έ αδ πδκ τ εκζβ απσ β δαξ έλδ β Ϊζζ εδθ τθ. ξ σθ ηέα αθ δη ππέαθ πλκίζάηα α η δμ πϋθ πδξ δλά δμ π άζπ αθ σ δ τ λκπμ π ζϊ μ ά πέ β ξλσθ πδ άηαθ βθ Ϋζζ δοβ θβηϋλπ βμ ά παλευθ λΰαζ έ ΰδα βθ απκ ζ ηα δεά αθ δη υπδ β εδθ τθ. β Ϋλ υθα, ESENER-2, υπκ δεθτ αδ σ δ κδ κη έμ π αθαφϋλθ υξθσ λα Ϋζζ δοβ θβηϋλπ βμ ά λΰαζ έ ΰδα βθ απκ ζ ηα δεά δαξ έλδ β εδθ τθ έθαδ, β βησ δα δκέεβ β εαδ κδ κλΰαθδ ηκέ παλκξάμ υπβλ δυθ (π.ξ. φλκθ έ α υΰ έαμ). Ό κθ αφκλϊ β ζάοβ ξ δευθ ηϋ λ έθαδ β αθα δκλΰϊθπ β βμ βθ λΰα έαμ η -28, α υξθσ λα αθαφ λση θα ηϋ λα σξκ κθ η λδα ησ λΰα δαευθ απαδ ά εαδ βμ πέ βμ βθ λΰα έα (38 %) εαδ β παλκξά υπβλ δυθ υηίζ υ δεάμ εαγκ άΰβ βμ (36 %). Σα πκ κ Ϊ ηπδ υ δεάμ αυιϊθκθ αδ αθϊζκΰα η μ λΰαακηϋθμ κ ηϋΰ γκμ βμ πδξ έλβ βμ. θϊ ξυλα, α υοβζσ λα πκ κ Ϊ ζάοβμ Ϋ κδ ηϋ λ αθαφϋλκθ αδ απσ δμ εαθ δθαίδεϋμ ξυλ μ, ξπλέμ σηπμ αυ σ θα έθαδ απσζυ κ. θϊ εζϊ κ, α υοβζσ λα πκ κ Ϊ αθαφϋλκθ αδ απσ δμ πδξ δλά δμ μ εζϊ μ βμ επαέ υ βμ, βμ αθγλυπδθβμ υΰ έαμ εαδ βμ εκδθδεάμ πλσθκδαμ. υθκρεκέ εαδ αθα αζ δεκέ παλϊΰκθ μ Οδ παλϊΰκθ μ π εδθβ κπκδκτθ δμ πδξ δλά δμ θα α ξκζβγκτθ η β δαξ έλδ β βμ Τ εαδ ουξκεκδθδευθ εδθ τθ -ά αθ έγ α κδ ζσΰκδ ΰδα μ κπκέμ υηίαέθ δ εϊ δ Ϋ κδκ- πκδεέζζθ, η αιτ θ αυ υθ π λδζαηίϊθκθ αδ παλϊΰκθ μ σππμ β υηησλφπ β πλκμ κ δ ξτκθ θκηδεσ πζαέ δκ εαδ μ εαθκθδ ηκτμ, β κλγκζκΰδεά πλκ Ϋΰΰδ β, β εα αθσβ β βμ πδξ δλβηα δεάμ β υηησλφπ β πλκμ αιέ μ εαδ πλσ υπα, ε.ζπ. 3 πφϋζ δαμ ά εσ μ, θ κτ κδμ, υπϊλξθ πλπ αλξδεκέ

45 παλϊΰκθ μ, σππμ α πέπ α θβηϋλπ βμ εαδ δ λϊλξβ βμ πλκ λαδκ ά, β Ϋ η υ β βμ δκέεβ βμ εαδ β υηη κξά λΰαακηϋθ, κδ κπκέκδ υηίϊζζθ εαγκλδ δεϊ β δαξ έλδ β βμ Τ εαδ ουξκεκδθδευθ εδθ τθ. υθκρεκέ παλϊΰκθ μ Ό κθ αφκλϊ μ υθκρεκτμ παλϊΰκθ μ ΰδα πδξ δλά δμ, κ 85% πδξ δλά βθ β δαξ έλδ β βμ Τ απσ δμ -28 βζυθ δ σ δ β επζάλπ β βμ θκηδεάμ υπκξλϋπ βμ απκ ζ έ βηαθ δεσ ζσΰκ. ΤπΪλξ δ ηδα ζαφλυμ γ δεά υ ξϋ δ β η κ ηϋΰ γκμ βμ πδξ έλβ βμ, θυ θ παλα βλκτθ αδ βηαθ δεϋμ δαφκλκπκδά δμ αθϊ εζϊ κ. Σα πκ κ Ϊ αθϊ ξυλα ευηαέθκθ αδ η αιτ 68% πδξ δλά αθέα ( κ Μαυλκίκτθδκ, κ κπκέκ ίλέ ε αδ ε σμ βμ πκ κ σ: 57%) Ϋπμ κ 94% βθ αθϊζβοβ λϊ βμ βθ Πκλ κΰαζέα. Σκ κθ κηϋα βμ β -28, αθαφϋλ δ κ ξαηβζσ λκ τ λκ πδκ βηαθ δεσ εέθβ λκ ΰδα Τ έθαδ β επζάλπ β πλκ κεδυθ/ αδ βηϊ λΰαακηϋθ ά επλκ υπ μ (79%). Σκ υοβζσ λκ πκ κ σ εα αΰλϊφ αδ η αιτ πδξ δλά μ εζϊ μ αθγλυπδθβμ υΰ έαμ εαδ βμ εκδθδεάμ πλσθκδαμ. δαφκλκπκδά δμ η ελδ άλδκ βμ επαέ υ βμ, θ παλα βλάγβεαθ κ ηϋΰ γκμ. Ολδ ηϋθ μ ξυλ μ, δ έπμ βμ βηαθ δεϋμ ε έθ μ π πλκ ξυλβ αθ βθ υλππαρεά θπ β κ 2004 εαδ εϊπκδ μ απσ δμ υπκοάφδ μ πλκμ Ϋθ αιβ ξυλ μ, άζπ αθ σ δ κ βηαθ δεσ λκ εέθβ λκ ΰδα βθ αθ δη υπδ β γ ηϊ βμ υΰ έαμ εαδ βμ α φϊζ δαμ βθ λΰα έα έθαδ β δα άλβ β βμ εαζάμ φάηβμ βμ πδξ έλβ βμ. θα αζ δεκέ παλϊΰκθ μ Οδ δαπδ υ δμ ξ δεϊ η δμ ετλδ μ υ εκζέ μ π παλ δϊακθ αδ εα Ϊ αθ δη υπδ β γ ηϊ βμ υΰ έαμ εαδ βμ α φϊζ δαμ σ δκ βθ βθ λΰα έα απκεαζτπ θ υξθσ λα αθαφ λση θκμ πμ «κίαλά υ εκζέα» αθα αζ δεσμ παλϊΰκθ αμ έθαδ β πκζυπζκεσ β α θκηδευθ υπκξλ υ (40% πδξ δλά αεκζγκτη θβ απσ αθαφϋλκθ αδ υξθσ λα β ΰλαφ δκελα έα (29%). Καδ κδ βθ -28), τκ αυ κέ παλϊΰκθ μ β βησ δα δκέεβ β. Ό κθ αφκλϊ κ ηϋΰ γκμ, κδ ηδελσ λ μ πδξ δλά δμ φϋλκθ αδ θα αθαφϋλθ υξθσ λα Ϋ κδα πλκίζάηα α η ΰαζτ λ μ. Σα ξαηβζσ λα πκ κ Ϊ αθϊ ξυλα εα αΰλϊφκθ αδ ξϋ β η δμ β λίέα (9%), κ Μαυλκίκτθδκ (%), β ζκί θέα (4%) εαδ β Λδγαθέα (4%), θυ α υοβζσ λα βθ Ι αζέα (67%), βθ Σλεέα (60%) εαδ βθ ζζϊ α (54%). έθαδ θ δαφϋλκθ σ δ δμ εαθ δθαίδεϋμ ξυλ μ ( αθέα, Φδθζαθ έα, Νκλίβΰέα εαδ β έα) β Ϋζζ δοβ ξλσθ ά πλκ ππδεκτ φαέθ αδ σ δ απκ ζκτθ α βηαθ δεσ λα πλκίζάηα α εα Ϊ βθ 32

46 αθ δη υπδ β γ ηϊ υΰ έαμ εαδ α φαζ έαμ βθ λΰα έα. θ έγ α, β Ϋζζ δοβ κδεκθκηδευθ πσλ αθαφϋλ αδ υξθσ λα πμ βηαθ δεσ πλσίζβηα απσ πδξ δλά δμ β Λδγαθέα, β Λ κθέα, κ Μαυλκίκτθδκ, β ΜΪζ α, β Ρηαθέα, β λίέα, β ζκί θέα, β ζκίαεέα, β ζΰαλέα εαδ βθ Κτπλκ. Όππμ πλκαθαφϋλγβε, εϊπκδκδ απσ μ ουξκεκδθδεκτμ παλϊΰκθ μ εδθ τθ, σππμ έθαδ β αθ δη υπδ β τ λκπ π ζα υθ εαδ β πέ β ξλσθ, απ δζκτθ βηαθ δεσ πκ κ σ πδξ δλά βθ -28. Σκθέ βε πέ βμ σ δ β δαξ έλδ β ουξκεκδθδευθ παλαΰσθ εδθ τθ παλ δϊα δ η ΰαζτ λ μ υ εκζέ μ ξϋ β η β δαξ έλδ β Ϊζζ παλαΰσθ εδθ τθ, σππμ απκ δεθτ αδ απσ βθ Ϋζζ δοβ θβηϋλπ βμ ά παλευθ λΰαζ έ πλσζβοβμ ΰδα βθ απκ ζ ηα δεά αθ δη υπδ ά μ. τηφα η βθ ESENER-2, α θ ζσΰπ απκ ζϋ ηα α εα α δεθτθ σ δ β απλκγυηέα θα υαβ βγκτθ αθκδξ Ϊ α γϋηα α αυ Ϊ απκ ζ έ κ ετλδκ ηπσ δκ ΰδα βθ αθ δη υπδ β ουξκεκδθδευθ εδθ τθ (30% πδξ δλά τ λκμ βθ -28). Χμ βηαθ δεσ λκμ αθα αζ δεσμ παλϊΰκθ αμ βζυθ αδ σ δ έθαδ β Ϋζζ δοβ υαδ γβ κπκέβ βμ πλκ ππδεκτ (26%). υηη κξά λΰαακηϋθ βθ Ϋλ υθα ESENER ΰέθ αδ δϊελδ β η αιτ βμ Ϊ υπβμ (υπσ βθ Ϋθθκδα βμ Ϊη βμ υηη κξάμ λΰαακηϋθ) εαδ βμ πέ βηβμ υηη κξάμ λΰαακηϋθ ηϋ π βμ επλκ υπβ άμ μ απσ πδ λκπϋμ λΰαακηϋθ ΰδα βθ πηα έα / υθ δεϊ α. δϊελδ β αυ ά έθαδ βηαθ δεά Τ εαδ απσ λΰα δεϊ π δ ά κδ τκ τπκδ υηη κξάμ δαφϋλθ πμ πλκμ κθ ίαγησ υηη κξάμ εαδ κ ίαγησ λτγηδ βμ βμ υηη κξάμ. Ά υπβ ά «Ϊη β» υηη κξά υπϊλξ δ πδξ δλά αθ ιαλ ά πμ η ΰΫγμ ά εζϊ. σζμ μ τπμ π θαθ έαμ, β πέ βηβ ά «γ ηδεά» υηη κξά απαδ έ β τ α β πέ βη κλΰϊθ τηφα η κ εϊ κ δ ξτκθ γθδεσ θκηδεσ πζαέ δκ εαγυμ εαδ κ υφδ Ϊη θκ εκδθδεσ πζαέ δκ (εα Ϊ παλϊ κ β εκδθδεϋμ υηίϊ δμ), τζκΰα ξ έα αδ θϊ η κ ηϋΰ γκμ βμ πδξ έλβ βμ. Ο υθ υα ησμ υοβζυθ πδπϋ πέ βηβμ εαδ Ϊ υπβμ υηη κξάμ (υπσ βθ Ϋθθκδα εκδθδεκτ δαζσΰ) έθαδ θ δε δεσμ βμ π λδζαηίαθκηϋθβμ βμ πκδσ β αμ δαξ έλδ βμ βμ εαζάμ πκδσ β αμ λΰα έαμ, Τ θ ΰΫθ δ εαδ βμ δαξ έλδ βμ ουξκεκδθδευθ εδθ τθ δ δεσ λα. ESENER-2 απκεαζτπ δ σ δ υαβ κτθ αδ «δκέεβ βμ α γϋηα α υΰ έαμ εαδ α φϊζ δαμ βθ λΰα έα αε δεά ίϊ β» η αιτ επλκ υπ λΰαακηϋθ εαδ βμ κ 56% πδξ δλά βθ δμ κπκέ μ υφέ α αδ εϊπκδα ηκλφά

47 επλκ υπβ βμ. Σκ πκ κ σ αυ σ αυιϊθ αδ βηαθ δεϊ σ κ αυιϊθ αδ κ ηϋΰ γκμ βμ πδξ έλβ βμ. θ έγ α, β αθ δη υπδ β γ ηϊ υΰ έαμ εαδ α φϊζ δαμ λΰα έα απσ δμ ηδελσ λ μ πδξ δλά δμ Ϋξ δ π λδ βθ σ λκ π λδ α δαεσ ξαλαε άλα ( υΰε ελδηϋθ μ π λδπ υ δμ), εαγυμ κ 4% ι αυ υθ βζυθ δ σ δ Ϋ κδ μ υαβ ά δμ δ ιϊΰκθ αδ «ησθκθ σ αθ πλκετπ δ εϊπκδκ πλσίζβηα», θυ κ πκ κ σ αυ σ η δυθ αδ σ κ η δυθ αδ κ ηϋΰ γκμ βμ πδξ έλβ βμ. Ό κθ αφκλϊ βθ πέ βηβ επλκ υπβ β λΰαακηϋθ, βθ -28 ζ δ λΰ έ κλκζκΰέα βθ κλκζκΰέα βθ Κτπλκ) πδ λκπά υΰδ δθάμ εαδ α φϊζ δαμ ζζϊ α) ά πδ λκπά α φϊζ δαμ εαδ υΰ έαμ θυ κ 5% κ 25% πδξ δλά βμ λΰα έαμ ( πέ βηβ βθ λΰα έα ( πέ βηβ πδξ δλά αθαφϋλ αδ σ δ υπϊλξ δ επλσ ππκμ λΰα δεκτ πηα έ / υθ δεϊ ( πέ βηβ κλκζκΰέα βθ ζζϊ α ησθκ). Πλσζβοβ βμ ηφϊθδ βμ ουξκεκδθδευθ εδθ τθ ηϋ π βμ επαέ υ βμ Ο OSHA υπκ βλέα δ ππμ β πλσζβοβ βμ ηφϊθδ βμ ουξκεκδθδευθ εδθ τθ σππμ κ εφκίδ ησμ ηπκλ έ θα πδ υξγ έ η α φϊζ δαμ εαδ υΰ έαμ ( δ α εαζέα βμ βμ Τ) βθ Ϋθ αιβ -ά θ πηϊ π β- βμ παΰΰ ζηα δεάμ βθ επαέ υ β. Χμ Ϋθ αιβ θκ έ αδ β κ πζαέ δκ δ α εκηϋθ ηαγβηϊ. Τ υθέ α αδ κ θα εα α υ βηα δεά δ αθδεά ηκλφά Ϋθ αιβμ έ αθαπσ πα κ ηϋλκμ βμ εαγβη λδθσ β αμ ηαγβ υθ, ΰκθΫ εαδ επαδ υ δεκτ πλκ ππδεκτ. Ϊθ α παδ δϊ αλξέ θ θα απκε κτθ ΰθυ δμ ξ δεϊ η βθ α φϊζ δα εαδ βθ υΰ έα θυ αεσηβ ηαγαέθθ αθϊΰθπ β εαδ ΰλαφά, κδ ΰθυ δμ αυ Ϋμ γα δαηκλφυ θ κθ λσπκ η λΰϊακθ αδ, παέαθ εαδ αθ. ηδα θαπ τ κθ κπκέκ θ Ϋ δ Ϋθαθ δ βμ α φϊζ δαμ εαδ βμ υΰ έαμ Ϊ β π γα α υθκ τ δ εαγ' σζβ β δϊλε δα βμ λΰα δαεάμ μ απάμ. 34

48 Κ φϊζαδκ 4κ Νκηδεά πλκ α έα Ϋθαθ δ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ 4. Οδ υλππαρεϋμ κ βΰέ μ Οδ κ βΰέ μ π υ άθθ βθ υλππαρεά θκηκγ έα ΰδα κθ εφκίδ ησ έθαδ, β 89/39/ ΟΚ, 2000/43/ Κ, 2000/78/ Κ, εαδ 2002/73/ Κ. Σα π λδ ξση θκ μ αθαφϋλ αδ βθ υπκξλϋπ β λΰαακηϋθ εαδ δμ βμ πλκ α έαμ δα Ϊι δμ εα Ϊ βμ υΰ έαμ εαδ δαελέ εαδ βμ α φϊζ δαμ βμ ιαζδεάμ παλ θσξζβ βμ. κ βΰέα 89/39/ ΟΚ γ πέα δ κζσεζβλβ βθ ζϊξδ μ απαδ ά δμ α φϊζ δαμ εαδ υΰ έαμ υλυπβ, θυ α ελϊ β ηϋζβ Ϋξθ κ δεαέπηα θα δα βλκτθ ά θα γ πέαθ αυ βλσ λα ηϋ λα. Χμ ζϊξδ α απαδ κτη θα π λδζαηίϊθ δ, β δα φϊζδ β δ σ δη πδπϋ α φϊζ δαμ εαδ υΰ έαμ πλκμ σφ ζκμ σζ λΰαακηϋθ, βθ υπκξλϋπ β λΰκ κ υθ θα ζαηίϊθθ εα Ϊζζβζα ηϋ λα πλσζβοβμ η ΰθυηκθα β ί ζ έπ β βμ α φϊζ δαμ εαδ βμ υΰ έαμ εα Ϊ βθ λΰα έα, βθ αλξά βμ ε έηβ βμ εδθ τθ εαδ εαγκλέα δ α ία δεϊ βμ κδξ έα, εαδ βθ υπκξλϋπ β π λέ φαληκΰάμ πλκζβπ δευθ ηϋ λ. κ βΰέα 2000/78/ Κ γ πέα δ κ ΰ θδεσ πζαέ δκ ΰδα βθ εα απκζϋηβ β δαελέ ζσΰπ γλβ ε έαμ ά π πκδγά, δ δευθ αθαΰευθ, βζδεέαμ ά ΰ θ ά δ πλκ αθα κζδ ηκτ κθ κηϋα βμ απα ξσζβ βμ εαδ βμ λΰα έαμ, πλκε δηϋθ θα υζκπκδβγ έ β αλξά βμ έ βμ η αξ έλδ βμ σζα α πλσ ππα, εαδ σλμ πλσ ία βμ υηπ λδζαηίαθκηϋθ πλσ ία β α ελϊ β µϋζβ. κ βησ δκ εαδ βθ απα ξσζβ β, ελδ βλέ κ βΰέα ίλέ ε δ φαληκΰά κθ δ δπ δεσ κηϋα αθαφκλδεϊ η : μ βθ αυ καπα ξσζβ β εαδ πδζκΰάμ εαδ βθ λΰα έα, σλ πλσ ζβοβμ, βθ σζα α έ β εαδ σζα α πέπ α παΰΰ ζηα δεκτ πλκ αθα κζδ ηκτ, παΰΰ ζηα δεάμ εα Ϊλ δ βμ, πδησλφπ βμ εαδ παΰΰ ζηα δεκτ αθαπλκ αθα κζδ ηκτ, υηπ λδζαηίαθκηϋθβμ βμ απσε β βμ πλαε δεάμ παΰΰ ζηα δεάμ π έλαμ, δμ λΰα δαεϋμ υθγάε μ εαδ μ σλμ απα ξσζβ βμ, βθ δ δσ β α µϋζμ εαδ β υηη κξά µδα κλΰϊθπ β λΰαακηϋθ ά λΰκ κ υθ ά 35 κπκδα άπκ κλΰϊθπ β

49 α µϋζβ βμ κπκέαμ α εκτθ Ϋθα υΰε ελδηϋθκ πϊΰΰ ζηα, υηπ λδζαηίαθκηϋθ πζ κθ ε βηϊ π ξκλβΰκτθ αδ απσ Ϋ κδ μ κλΰαθυ δμ. Ο απκζκΰδ ησμ βμ πλαε δεάμ φαληκΰάμ βμ εκδθκ δεάμ θκηκγ έαμ απσ α ΚλΪ β ηϋζβ, απσ βθ υλππαρεά θπ β κ 2004, υπϋ δι σ δ υπάλι γ δεά πέ λα β βμ υλππαρεάμ θκηκγ έαμ α γθδεϊ πλσ υπα ΰδα βθ παΰΰ ζηα δεά α φϊζ δα εαδ υΰ έα. Λσΰπ βμ θ πηϊ π β κ βΰδυθ φαληκΰάμ μ βθ γθδεά θκηκγ έα εαδ βμ πλαε δεάμ δμ δ δπ δεϋμ πδξ δλά δμ εαδ κθ βησ δκ κηϋα. υΰξλσθπμ, κθέακθ αδ α πλκίζάηα α π Ϋξθ αθαετο δ εα Ϊ βθ φαληκΰά βμ θκηκγ έαμ α κπκέα ηπκ έαθ βθ πζάλβ πέ υιβ σξ θκηκγ δεκτ πζαδ έ. 4.2 Η γθδεά θκηκγ έα υδκγϋ β β θσμ υΰε ελδηϋθ θκηδεκτ πζαδ έ λκπκπκέβ β Ϊλγλ 32 πκδθδεκτ ευ δεα η β ζζϊ α Ϋΰδθ κ 205, η κ Ϊλγλκ 8 Ν. 4322/205. Όππμ αθαφϋλ δ κ πυλσπζκμ (205,.5 εαδ 9) «Η ία δεσ λβ αζζαΰά δϊ αιβ έθαδ σ δ αθαφϋλ αδ α ση κπκδα άπκ υπ λα πδ β βθ θ ζσΰπ βθ ίζϊίβ ά εϊεπ β βμ πηα δεάμ ά ουξδεάμ υΰ έαμ βζδεέαμ ά εα α Ϊ πμ εαδ σξδ ησθκθ αθβζέε ά αθάηπκλ θα έ κθ αυ σ εαδ ίλέ ε αδ υπσ βθ φλκθ έ α λϊ β (σππμ βθ πλκρ ξτ α δϊ αιβ). πδπλσ γ α, θ κπαΰάμ έθαδ εαδ β πλσίζ οβ ΰδα ίζϊίβ εαδ βμ ουξδεάμ υΰ έαμ, η σ δ αφκλϊ δμ τζκΰ μ, ίϋίαδα, απκ δε δεϋμ υ ξϋλ δ μ π πλκετπ θ, δ έπμ α αβ άηα α αδ δυ μ υθ Ϋ η η αιτ βμ υθ ξκτμ εζβλάμ υηπ λδφκλϊμ ά βμ παλαηϋζβ βμ υπκξλ υ εαδ βμ ίζϊίβμ βμ ουξδεάμ υΰ έαμ» «τηφα η δμ ηκλφϋμ δμ κπκέ μ ε βζυθ αδ κ εφκίδ ησμ ( πηα δεά δϊ α β ε.ζπ.) α πκδθδεϊ α δεάηα α π π λδζαηίϊθκθ αδ θ δε δεϊ σ α αθαφϋλκθ αδ αθαφκλδεϊ η βθ κηπλϋζα εφκίδ ηκτ έθαδ βθ πλκ α έα βμ απάμ εαδ βμ πηα δεάμ αε λαδσ β αμ β πηα δεά δϊ α β bullying (π.ξ. Ϊ. 299 Πκδθδεκτ Κυ δεα αθγλππκε κθέα η πλσγ β, Ϊ. 30 Πκδθδεκτ Κυ δεα υηη κξά Πκδθδεκτ Κυ δεα αυ κε κθέα, Ϊ. 304 ξθβ ά δαεκπά βμ ΰευηκ τθβμ, Ϊ. 304Α Πκδθδεκτ Κυ δεα - πηα δεά ίζϊίβ ΰετ ά θ κΰθκτ, Ϊ. 306 Πκδθδεκτ Κυ δεα - Ϋεγ β, Ϊ. 307 Πκδθδεκτ Κυ δεα παλϊζ δοβ ζτ λπ βμ απσ εέθ υθκ απάμ, Ϊ. 308 Πκδθδεκτ Κυ δεα απζά πηα δεά ίζϊίβ, Ϊ. 308Α Πκδθδεκτ Κυ δεα απλσεζβ β πηα δεά ίζϊίβ, Ϊ. 309 Πκδθδεκτ Κυ δεα πδεέθ υθβ πηα δεά ίζϊίβ, Ϊ. 30 Πκδθδεκτ Κυ δεα ίαλδϊ πηα δεά ίζϊίβ, Ϊ. 3 Πκδθδεκτ Κυ δεα γαθα βφσλα ίζϊίβ) εαδ δηάμ παγσθ κμ ε βμ αιδσπκδθβμ πλϊιβμ αθαφκλδεϊ η 36 βθ πλκ α έα βμ β ζ ε δεά εαδ εκδθδεά

50 δϊ α β bullying (Ϊ. 36 Πκδθδεκτ Κυ δεα - ιτίλδ β, Ϊ. 36Α Πκδθδεκτ Κυ δεα απλσεζβ β Ϋηπλαε β ιτίλδ β, Ϊ. 362 Πκδθδεκτ Κυ δεα - υ φάηβ β, Ϊ. 363 Πκδθδεκτ Κυ δεα υεκφαθ δεά υ φάηβ β ε.α.)». Πλσ φα α σηπμ, δμ 9 ε ηίλέ 206, βηκ δ τ βε κ Φτζζκ βμ φβη λέ αμ βμ Κυί λθά πμ (Φ Κ) κ θϋκμ Ν.4443/206 ΰδα βθ έ β η αξ έλδ β ξπλέμ δαελέ δμ, θ πηϊ π β κλδ ηϋθ κ βΰδυθ βμ κ π λδεσ έεαδκ. εκπσμ δα Ϊι έθαδ β πλγβ β βμ αλξάμ βμ έ βμ η αξ έλδ βμ εαδ β εα απκζϋηβ β δαελέ. θαφϋλ αδ ηδα δλϊ απσ ζσΰμ δϊελδ βμ: φυζά, ξλυηα, γθδεά ά γθκ δεά εα αΰπΰά, ΰ θ αζκΰδεϋμ εα αίκζϋμ, γλβ ε υ δεϋμ ά Ϊζζ μ π πκδγά δμ, αθαπβλέα, ξλσθδα πϊγβ β, βζδεέα, κδεκΰ θ δαεά ά εκδθδεά εα Ϊ α β, ιαζδεσμ πλκ αθα κζδ ησμ αυ σ β α ά ξαλαε βλδ δεϊ φτζ. κ λΰα έαμ εαδ απα ξσζβ βμ β αλξά βμ έ βμ η αξ έλδ βμ φαλησα αδ πλσ ππα, κηϋα σζα α κ βησ δκ εαδ κθ δ δπ δεσ κηϋα, σ κθ αφκλϊ: α) μ σλμ πλσ ία βμ βθ λΰα έα εαδ βθ απα ξσζβ β θ ΰΫθ δ, υηπ λδζαηίαθκηϋθ ελδ βλέ πδζκΰάμ εαδ σλ πλσ ζβοβμ, αθ ιϊλ β α απσ κθ εζϊ κ λα βλδσ β αμ εαδ σζα α πέπ α βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ λαλξέαμ, εαγυμ εαδ μ σλμ υπβλ δαεάμ εαδ παΰΰ ζηα δεάμ ιϋζδιβμ, ί) βθ πλσ ία β πλκ αθα κζδ ηκτ, παΰΰ ζηα δεκτ ηαγβ έαμ, σζα α έ β εαδ πέπ α παΰΰ ζηα δεκτ παΰΰ ζηα δεάμ αθαπλκ αθα κζδ ηκτ, εα Ϊλ δ βμ, πδησλφπ βμ υηπ λδζαηίαθκηϋθβμ πλαε δεάμ παΰΰ ζηα δεάμ ηπ δλέαμ, ΰ) μ σλμ εαδ δμ βμ απσε β βμ υθγάε μ λΰα έαμ εαδ απα ξσζβ βμ, δ έπμ σ κθ αφκλϊ δμ απκ κξϋμ, βθ απσζυ β, βθ υΰ έα εαδ α φϊζ δα βθ λΰα έα εαδ απα ξσζβ β, ) βθ δ δσ β α εαδ βθ π λέπ π β αθ λΰέαμ βθ παθϋθ αιβ εαδ βθ ε θϋ ηϋζμ εαδ κλΰϊθπ β λΰαακηϋθ ά λΰκ κ υθ ά β υηη κξά κπκδα άπκ υθ δεαζδ δεά παΰΰ ζηα δεά κλΰϊθπ β, υηπ λδζαηίαθκηϋθ πζ κθ ε βηϊ εαδ υπκξλ υ π απκλλϋθ απσ β υηη κξά αυ Ϋμ, εαδ δ έπμ δεαδυηα κμ εζϋΰ δθ εαδ εζϋΰ γαδ. τηφα η κ Άλγλκ 8 θση πζαέ δκ δκδεβ δεάμ π λέπ π β ηβ άλβ βμ βμ αλξάμ βμ έ βμ η αξ έλδ βμ λϊ βμ, παλϋξ αδ κθ ίζαπ ση θκ, πϋλαθ βμ κ δεα δεάμ πλκ α έαμ, πλκ α έα εαδ υπσ μ σλμ Ϊλγλ 24 Ϋπμ εαδ 27 Κυ δεα δκδεβ δεάμ δα δεα έαμ (N. 2690/999 45). δα δεά πλκ α έα π παλϋξ δ κ θσηκμ έθαδ β αθ δ λκφά ίϊλμ απσ διβμ: κ γτηα ηδαμ απσ δμ παλαπϊθπ δαελέ δμ δεα άλδκ ά μ κη έμ π απαΰκλ τκθ αδ, αλε έ απζυμ θα κθ υθάΰκλκ Πκζέ β ά ξπλέμ θα ξλ δϊα αδ θα κ απκ έι δ. πδεαζ έ κ Ϊζζβ αθ ιϊλ β β αλξά σ δ έθαδ γτηα, θ δ λκφά ίϊλμ απσ διβμ βηαέθ δ σ δ κ 37

51 γτηα θ ξλ δϊα αδ θα απκ έι δ κθ δ ξυλδ ησ. βηαέθ δ σ δ κ φ λση θκμ πμ γτ βμ εαζ έ αδ θα αθ απκ έι δ. Σκ θϋκ θκηκγ δεσ πζαέ δκ πδγαθσθ θα ηπκλϋ δ θα απκ ζϋ δ ίϊ β ΰδα εα απκζϋηβ β φαδθκηϋθ εφκίδ ηκτ β κθ λΰα δαεσ ξυλκ, αφ θσμ έθκθ αμ κ γτηα β υθα σ β α υπ λϊ πδ βμ αυ κτ εαδ αφ Ϋλ βμ τπαλιβμ ευλυ κ γτ β αθ εαδ κ θσηκμ π λδκλέα αδ αθαφϋλκθ αμ φαληκΰά ευλυ ησθκ ΰδα κ πλσ ππκ π θ λΰ έ πμ λΰκ σ βμ. 4.3 Παΰεσ ηδα θκηκγ δεϊ δμ κηϋθα θπηϋθ μ Πκζδ έ μ βμ η λδεάμ κ 2008, β Κκδθά πδ λκπά πλσ δθ α θκ κεκη έα θα αθαπ τιθ εαδ θα φαλησ θ ηδα πκζδ δεά ηβ θδεάμ αθκξάμ ΰδα βθ αθ δη υπδ β γϋηα κμ εφκίδ ηκτ εαδ δα πα δευθ υηπ λδφκλυθ. Ϊ δ αυ κτ, ι σγβ αθ τκ θϋα πλσ υπα βΰ έαμ ΰδα θα αθ δη ππδ έ κ αά βηα εφκίδ ηκτ. υΰε ελδηϋθα, απσ βθ β Ιαθαλέ, 2009 α θκ κεκη έα κφ έζθ θα Ϋξθ Ϋθα "ευ δεα κθ κζκΰέαμ π εαγκλέα δ δμ απκ ε Ϋμ εαδ δμ απκ δκλΰαθπ δεϋμ εαδ αεα Ϊζζβζ μ βηδλΰά θ εαδ θα υηπ λδφκλϋμ" εαδ κδ βΰϋ μ πλϋπ δ θα φαλησ θ ηδα δα δεα έα ΰδα β δαξ έλδ β απκ δκλΰαθπ δευθ εαδ αεα Ϊζζβζ υηπ λδφκλυθ (The Joint Commision, 2008, p.2). Άζζ μ πλκ πϊγ δ μ ΰδα βθ πέζυ β αβ άηα κμ π λδζαηίϊθθ θκηκγ έα π Ϋξ δ πλκ αγ έ ΰδα βθ εα απκζϋηβ β βμ παλ θσξζβ βμ κ ξυλκ λΰα έαμ. 26 πκζδ έ μ Ϋξθ γ πέ δ κ «Healthy Workplace Bill», εϊθθ κθ εφκίδ ηκτ πλκ δθση θμ θσημ πσ κ 2003, ηδα πλκ πϊγ δα θα κ ξυλκ λΰα έαμ παλϊθκηκ. Χ σ κ, εαθϋθαμ απσ μ θ Ϋξ δ ΰελδγ έ ηϋξλδ δΰηάμ ΰδα κθ λΰα δαεσ εφκίδ ησ απσ βθ κηκ πκθ δαεά ευίϋλθβ β (Workplace Bullying Institute, 204). ζζϊ κ 204, κδ πκζδ έ μ βμ Καζδφσλθδαμ εαδ Σ θθ έ οάφδ αθ εα α α δεσ π εαζτπ δ κ φαδθση θκ εφκίδ ηκτ, εαδ δμ εαγδ Ϊ δμ πλυ μ η λδεαθδεϋμ πκζδ έ μ π επ δεκπκέβ αθ θσημ ΰδα βθ αθ δη υπδ β λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ (Yamada, 205). κ Καθα Ϊ κ πλυ κμ θσηκμ εα Ϊ εφκίδ ηκτ φαλησ βε δμ αλξϋμ 2004, εαδ πϋθ μ παλξέ μ Ϋξθ δ δεά θκηκγ έα π απαδ έ απσ λΰκ σ μ θα πδ δυεθ βθ παλκξά ξυλ λΰα έαμ απαζζαΰηϋθ απσ φαδθση θα εφκίδ ηκτ (Codwell, 203). 38

52 Ο εαδθκ σηκμ γθδεσμ θσηκμ εα Ϊ εφκίδ ηκτ 204 (Ballard & Easteal, 206). θυ υ λαζέα, Ϋγβε Ϊζζ μ ξυλ μ, σππμ β Ιαπέα, υΰε ελδηϋθβ θκηκγ έα ΰδα κθ εφκίδ ησ ευίϋλθβ β ι εέθβ β Πλσζβοβ εαδ βθ πέζυ β βμ τθαηβμ βμ παλ θσξζβ βμ 39 θ υπϊλξ δ κ ξυλκ λΰα έαμ. Χ σ κ, β γθδεά θα ζαηίϊθ δ ηϋ λα εαδ κ 202, βηκ έ υ 203). δ ξτ κ δμ υ Ϊ δμ ΰδα β κ λΰα δαεσ ξυλκ (Naito,

53 Κ φϊζαδκ 5κ Η Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ (ΠΦΤ) βθ ζζϊ α φλκθ έ α υΰ έαμ (health care) απκ ζ έ ηδα υλ έα Ϋθθκδα εαδ αθαφϋλ αδ πκζδ δευθ, λα βλδκ ά εαδ παλκξυθ π πλκ φϋλκθ αδ εαδ υΰδά Ϊ κηα η κ τθκζκ πϊ ξκθ μ, αζζϊ εκπσ β δα άλβ β εαδ ί ζ έπ β βμ υΰ έαμ μ. φλκθ έ α υΰ έαμ π λδζαηίϊθ δ κ τθκζκ υπβλ δυθ εαδ παλκξυθ πλσζβοβμ, πλκαΰπΰάμ βμ υΰ έαμ αζζϊ εαδ γ λαπ έαμ εαδ απκεα Ϊ α βμ. φλκθ έ α υΰ έαμ εφλϊα αδ η α εκτη θβ πκζδ δεά υΰ έαμ εαδ ΰέθ αδ πλϊιβ ηϋ π βμ θκηκγ έαμ π υδκγ βθ έ αδ σ κ ΰδα βθ πλσζβοβ βμ δϊ κ βμ εδθ τθ ΰδα βθ υΰ έα, σ κ εαδ ΰδα βθ εϊζυοβ αθαΰευθ α γϋθ δαμ πκζδ υθ (Γ πλΰαεσπζ, 204). Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ (ΠΦΤ) έθαδ κ πλυ κ βη έκ παφάμ πκζδ υθ η κ τ βηα υΰ έαμ, ζ δ λΰυθ αμ πμ «πυζπλσμ» (gatekeeper) ά «φέζ λκ» π λδ α δευθ π πλκ Ϋλξκθ αδ αυ σ, πλδθ πλκπγβγκτθ β υ λκίϊγηδα φλκθ έ α ( λαξϊ βμ εαδ Παπα σπζκμ, 202). 5. Ολδ ησμ βμ Πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ υΰ έαμ (ΠΦΤ) Σκ 978 η β δαεάλυιβ βμ Άζηα-Ά α (Alma-Ata) πλκ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ βθ υΰ έα. Τπάλι εκδθά απκ κξά δκλέ βε β Ϋθθκδα βμ δ γθϋμ πέπ κ σ δ β Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ απκ ζ έ εζ δ έ ΰδα βθ πέ υιβ θσμ πδπϋ υΰ έαμ ΰδα σζμ μ αθγλυπμ, κ κπκέκ γα πδ λϋπ δ Ϋθα εκδθδεσ εαδ κδεκθκηδεϊ παλαΰπΰδεσ ίέκ ( ζκθϊεβ & τηφϊ η δαεάλυιβ π ε σγβε απσ κθ Παΰεσ ηδκ Ολΰαθδ ησ Τΰ έαμ β αηαεέ, 205). (Π.Ο.Τ): «Π.Φ.Τ έθαδ β ία δεά φλκθ έ α ία δ ηϋθβ εηβλδπηϋθ μ εαδ εκδθδεϊ απκ ε Ϋμ η γσ μ εαδ έθαδ πλαε δεϋμ, πδ βηκθδεϊ ξθκζκΰέα. φλκθ έ α αυ ά β δϊγ β σζ πκζδ υθ βμ εκδθσ β αμ εαδ κδεκΰ θ δυθ μ εαδ παλϋξ αδ η βθ πζάλβ ηπκλκτθ θα ππηδ γκτθ υηη κξά μ εϊγ εσ κμ π β εκδθσ β α εαδ β ξυλα Ϊ δκ βμ αθϊπ υιβμ βμ, ηϋ α κ τηα βμ αυ κ υθαηέαμ εαδ βμ αυ κ δϊγ βμ» (WHO, International Conference on Primary Health Care, 978). 40

54 ζζβθδεά θκηκγ έα ΰδα βθ Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ, ίϊ δ θση υπ αλδγησθ 4238/204 εαδ κ Ϊλγλκ, αθαφϋλ δ σ δ κ ελϊ κμ η λδηθϊ εαδ ΰΰυΪ αδ βθ παλκξά υπβλ δυθ υΰ έαμ ηϋ π βμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ (Π.Φ.Τ) κ τθκζκ πκζδ υθ, κδ κπκέ μ έθαδ αθαΰεαέ μ εαδ δεαθϋμ θα δα φαζέ θ βθ υΰ έα εαδ βθ εκδθδεά υβη λέα. Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ: α) πκ ζ έ πτζβ δ σ πκζδ υθ ί) ΠαλΫξ δ κ τ βηα υΰ έαμ. κθ πκζέ β κζκεζβλπηϋθ μ υπβλ έ μ πλπ κίϊγηδαμ π λέγαζοβμ, πλσζβοβμ, δϊΰθπ βμ, γ λαπ έαμ, πλκαΰπΰάμ εαδ φλκθ έ αμ βμ υΰ έαμ. ΰ) ια φαζέα δ εαδ υθ κθέα δ β υθϋξ δα βμ φλκθ έ αμ εα υγτθκθ αμ κθ πκζέ β πλκμ Ϊζζα πέπ α υ άηα κμ υΰ έαμ. ) Ϋί αδ βθ αυ κθκηέα εαδ ίδκβγδεάμ εαδ δα λδεάμ Μ βθ αιδκπλϋπ δα μ, κ πζαέ δκ εαθσθ κθ κζκΰέαμ. κθ σλκ «Πλπ κίϊγηδα παλκξά υπβλ δυθ υΰ έαμ» κλέα αδ κ τθκζκ υπβλ δυθ υΰ έαμ πλκζβπ δεκτ, δαΰθπ δεκτ εαδ γ λαπ υ δεκτ ξαλαε άλα ΰδα δμ κπκέ μ θ απαδ έ αδ δαθυε Ϋλ υ β α γ θκτμ θ σμ θκ βζ υ δεάμ ηκθϊ κμ (Κυλδσπζκμ, 995). Μδα πλσ φα β υαά β β εαδ ελδ δεά πλκ Ϋΰΰδ β κλδ ηκτ βμ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ τηφα η βθ αθαφκλϊ Ϋ β δαεάλυιβ βμ Άζηα- α (Alma-Ata), π βηκ δ τ βε Παΰεσ ηδ Ολΰαθδ ηκτ Τΰ έαμ (Π.Ο.Τ) κ 2008, εαγσλδ λδμ δα δεκτμ πυζυθ μ βμ ΠΦΤ: εαγκζδεά εϊζυοβ, υπβλ έ μ κθ Ϊθγλππκ εαδ κθ απκ Ϋε β υπβλ δυθ φλκθ έ αμ, πδ υξβηϋθβ βΰ έα εαδ βησ δ μ υπβλ έ μ (Καζκεαδλδθκτ πλέ ηα ζ υ αέ βθ πέ υιβ δα ηϋθ μ θαΰθπ κπκτζ εαδ υθ., 205). Τπσ κ κδξ έ Παΰεσ ηδ Ολΰαθδ ηκτ Τΰ έαμ (Π.Ο.Τ) ΰδα σξ ΰδα βθ «Τΰ έα 2020» εαδ βμ λϋξ αμ κδεκθκηδεάμ τφ βμ εαδ Ϋθ δαμ πσλ, β Π.Φ.Τ. υθδ Ϊ πλυ β πλκ λαδσ β α πκζδ δευθ υΰ έαμ ξπλυθ εαδ δ δαέ λα ΰδα βθ βθ ξϊλαιβ ζζϊ α (WHO, European Health Report, 205). Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ έθαδ αφυμ απκ κ δεσ λβ εαδ κδεκθκηδεσ λβ απσ β δαξ έλδ β βμ α γϋθ δαμ β υ λκίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ. Σκ τ βηα Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ εαζτπ δ ευλέπμ: βθ εα απκζϋηβ β εαδ βθ πλκ πϊγ δα ιϊζ δοβμ αδ δκζκΰδευθ παλαΰσθ βμ αλλυ δαμ (π απκ ζ έ πλπ κΰ θά πλσζβοβ) εαγυμ εαδ βθ πλυδηβ εαδ Ϋΰεαδλβ δϊΰθπ β βμ αλλυ δαμ ( υ λκΰ θάμ πλσζβοβ), βθ Ϊ εβ β πλκζβπ δεάμ δα λδεάμ εαδ βθ υΰ δκθκηδεά 4 δαφυ δ β

55 πζβγυ ηκτ, βθ δα λκεκδθδεά εαδ πδ βηδκζκΰδεά Ϋλ υθα, βθ δα λδεά βμ λΰα έαμ η σξκ υΰε ελδηϋθα β ί ζ έπ β σλ παΰΰ ζηα δεάμ υΰδ δθάμ εαδ βθ ζαξδ κπκέβ β παΰΰ ζηα δευθ θσ εαδ α υξβηϊ, βθ παλκξά υπβλ δυθ πλκ ξκζδεάμ εαδ ξκζδεάμ υΰδ δθάμ, βθ θβηϋλπ β εκδθκτ γϋηα α κδεκΰ θ δαεκτ πλκΰλαηηα δ ηκτ εαδ υΰκθδεάμ εαγυμ πέ βμ εαδ ΰδα α γϋθ δ μ-απ δζϋμ βμ αθγλππσ β αμ σππμ κ AIDS-, κθ Ϋζ ΰξκ βμ λτπαθ βμ π λδίϊζζκθ κμ, βθ αΰπΰά υΰ έαμ, αθ δη υπδ β παλα βλκτθ αδ αθάεθ βθ παλκξά υπβλ δυθ εκδθδεάμ φλκθ έ αμ η εκδθδεκκδεκθκηδευθ εαδ ουξκζκΰδευθ σξκ πλκίζβηϊ βθ π Ϊ κηα ά κηϊ μ εαδ παλϊζζβζα βθ πλκ α έα α ση π δμ εαζκτη θ μ υπαγ έμ κηϊ μ πζβγυ ηκτ (υπ λάζδε μ, Ϊ κηα η ξλσθδ μ παγά δμ, η δκθ ε δεϊ Ϊ κηα, ξλά μ ιαλ β δκΰσθ δυθ), βθ αΰπΰά κηα δεάμ υΰ έαμ εαδ βθ Ϊ εβ β πλκζβπ δεάμ κ κθ δα λδεάμ ηϋ α απσ βθ αε δεά ιϋ α β πζβγυ ηκτ κηϋθ σ δ η αυ σ γα απκ λαπκτθ βηαθ δεϋμ πδπζκεϋμ ΰδα βθ υΰ έα εαδ γα απκφ υξγκτθ πκζυϋικ μ γ λαπ έ μ π πδίαλτθθ βηαθ δεϊ κ α φαζδ δεσ τ βηα (Κυλδσπζκμ, 995). Οδ υπβλ έ μ πλπ κίϊγηδαμ π λέγαζοβμ παλϋξκθ αδ ευλέπμ απσ ΰδα λκτμ η δ δεσ β α ΰ θδεάμ δα λδεάμ (κδεκΰ θ δαεκέ ΰδα λκέ), απσ ΰδα λκτμ Ϊζζ δ δεκ ά εαδ ίϋίαδα απσ Ϊζζμ παΰΰ ζηα έ μ βμ υΰ έαμ, σππμ έθαδ κδ κ κθ έα λκδ, κδ φυ δκγ λαπ υ Ϋμ, κδ θκ βζ υ Ϋμ, κδ πδ εϋπ μ υΰ έαμ εαδ, κδ εκδθδεκέ ζ δ λΰκέ. Οδ ΰδα λκέ ηπκλ έ θα πλκ φϋλθ δμ υπβλ έ μ μ α δ δπ δεϊ μ δα λ έα, θδ ξυηϋθα ελα δεϊ δα λ έα (αΰλκ δεϋμ π λδκξϋμ), πκζυρα λ έα εαδ πκζυεζδθδεϋμ εαδ Ϋζκμ ελα δεϊ εϋθ λα υΰ έαμ, α ιπ λδεϊ δα λ έα θκ κεκη έ (Θ κ υλ εαδ υθ., 200). 5.2 Ι κλδεά αθα λκηά βμ παλ έαμ βμ ΠΦΤ β ζζϊ α ηφϊθδ β υπβλ δυθ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ υΰ έαμ τ α β ζζβθδεκτ ελϊ μ εαδ βθ γθδεά β ξυλα ΰέθ αδ η Ϊ β θ ιαλ β έα κ 830, εαδ βθ πλκ πϊγ δα ΰεαγέ λυ βμ γ ηκτ βμ εκδθδεάμ α φϊζδ βμ η βμ 5 ε ηίλέ 836. α θκηκγ άηα α π αεκζκτγβ αθ κ δϊ αΰηα βμ θ ηφαθέα αδ β ξλά β σλ «Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ», παλσζκ π κδ υπβλ έ μ βμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ παλϋξκθ αθ απσ δμ κηϋμ υΰ έαμ π υπάλξαθ. Ολσ βηκ ΰδα βθ δ αΰπΰά υπβλ δυθ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ πζαέ δκ, εαδ δα αφάθδ β βμ κηάμ μ εαδ 397/983 «γθδεσ τ βηα Τΰ έαμ». 42 Ϋθα θκηκγ δεσ σξ μ, απκ Ϋζ κ θσηκμ

56 πσ βθ αθααά β β βμ θκηκγ έαμ β ξυλα ηαμ ηϋξλδ κ 983 θ πλκϋευο θκηκγϋ βηα π θα ξλβ δηκπκδ έ κθ σλκ ΰδα βθ πλπ κίϊγηδα φλκθ έ α. Οδ υπβλ έ μ βμ Π.Φ.Τ παλϋξκθ αθ απσ υΰ δκθκηδεκτμ α ά β ζ δ λΰκτθ α εϋθ λα υΰ έαμ, πκζυρα λ έα, αγηκτμ εαδ αΰλκ δεϊ δα λ έα. θ δε δεϊ αθαφϋλ αδ σ δ κ α δζδεσ δϊ αΰηα 96/969 (Φ Κ 53/ ) πλκίζϋπ αδ σ δ β «πδ εϋπ λδα α ζφά» απα ξκζ έ αδ, η αιτ Ϊζζ, εϋθ λα εκδθδεάμ πλκ α έαμ ηβ λσ β αμ εαδ παδ δκτ ίλ φδεάμ, θβπδαεάμ εαδ πλκ ξκζδεάμ βζδεέαμ, κλΰαθδ ηκτμ βζα ά εαδ υπβλ έ μ π παλϋξθ εα ικξάθ Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ. ΜΪζδ α υπβλ έ μ Π.Φ.Τ παλϋξκθ αθ απσ πκζτ παζαδσ λα. κ α δζδεσ δϊ αΰηα 4. Φ Κ 328/ α β απσ κ 923, σππμ αθαφϋλ δ /4--923, υπβλ έ μ Π.Φ.Τ παλϋξκθ αθ απσ α υΰ δκθκηδεϊ λΰα άλδα εαδ απσ μ θκηέα λμ ( ζκθϊεβ & αηαεέ, 205). Γδα πλυ β φκλϊ η βηδλΰέαμ κ θσηκ 397/983 κ ελϊ κμ γϋ δ βθ εεέθβ β βμ δα δεα έαμ θσμ κζκεζβλπηϋθ, Π.Φ.Τ, έθκθ αμ δ δαέ λβ βηα έα θδαέ εαδ αφυμ εαγκλδ ηϋθ υ άηα κμ βθ αΰπΰά, πλκαΰπΰά εαδ πλσζβοβ βμ υΰ έαμ. Γδα κ ζσΰκ αυ σ, ΰέθ αδ δϊελδ β βμ βησ δαμ π λέγαζοβμ ικ κεκη δαεά (πλπ κίϊγηδα) εαδ θκ κεκη δαεά ( υ λκίϊγηδα). Οδ βησ δ μ υπβλ έ μ βμ Π.Φ.Τ παλϋξκθ αδ απσ α ιπ λδεϊ δα λ έα θκ κεκη έ, π λδφ λ δαεϊ δα λ έα, μ υΰ δκθκηδεκτμ α εϋθ λα υΰ έαμ, α αγηκτμ εαδ α αΰλκ δεϊ δα λ έα. Κτλδκδ σξκδ θση πϋλα απσ βθ αθϊπ υιβ βμ πλπ κίϊγηδαμ π λέγαζοβμ ά αθ, β υθκζδεά ί ζ έπ β πδπϋ βμ υΰ έαμ ηϋ π βμ πλσζβοβμ σ κ εαδ ηϋ π βμ π λέγαζοβμ, εκδθδεκτ ζϋΰξ, βμ θδαέαμ ζ δ λΰέαμ εαδ πλκΰλαηηα δ ηκτ υπβλ δυθ υΰ έαμ, βμ δεαδσ λβμ εα αθκηάμ πσλ, βμ απκεϋθ λπ βμ υπβλ δυθ υΰ έαμ, εαδ βμ εαγδϋλπ βμ βμ πζάλμ εαδ απκεζ δ δεάμ απα ξσζβ βμ δα λυθ ΠαλΪζζβζα, κ γθδεσ τ βηα Τΰ έαμ (..Τ). κθ θσηκ αυ σ πλκίζϋπ αδ κ γ ησμ κδεκΰ θ δαεκτ δα λκτ εαδ κδεκΰ θ δαεκτ παδ δϊ λ, η μ δα λσ. υ υξυμ, Ϋπκ δεαέπηα πκζδ υθ θα πδζϋΰθ κθ κδεκΰ θ δαεσ φαλησ βε κ γ ησμ κδεκΰ θ δαεκτ δα λκτ. Ο θσηκμ αυ σμ δα δεϊ δ Ϊΰ δ β ίϊ β ΰδα βθ παλκξά κλΰαθπηϋθβμ Π.Φ.Τ β ξυλα ηαμ. Οδ θκηκγ δεϋμ λυγηέ δμ π αεκζκτγβ αθ αφκλκτ αθ ευλέπμ κλΰαθπ δεϋμ λκπκπκδά δμ π ζέΰκ υθϋίαζαθ β ί ζ έπ β βμ παλ ξση θβμ Π.Φ.Τ (Πκ άλβμ & αλϊφβμ, 204). 43

57 πσ κ 992 Ϋπμ κ 2000 η ηδα δαξ δλδ δεϋμ παλ ηίϊ δμ δλϊ θκηκγ βηϊ πδξ δλάγβεαθ κλΰαθπ δεϋμ εαδ α ΚΫθ λα Τΰ έαμ, αζζϊ εαδ ΰ θδεσ λα Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ. ΠαλΪ κ τ βηα ατ α δα δεϊ απκ ζϋ ηα α πλκϋευοαθ εαδ β Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ κ..τ θ απϋε β θ πλαε δεϊ κθ δα δεσ λσζκ π κδ γ ηκγ βηϋθ μ λυγηέ δμ πλκϋίζ παθ εαδ π β τΰξλκθβ πκζδ δεά υΰ έαμ πδίϊζζ δ. Μ ΟλΰΪθπ β κ θσηκ 207/992 ΰδα κθ «ε υΰξλκθδ ησ εαδ βθ υ άηα κμ υΰ έαμ» υ άηα κμ η βθ ηφϊθδ β πδξ δλάγβε αζζαΰά βμ φδζκ κφέαμ δΰηϊ θ κφδζ ζ τγ λβμ δ κζκΰέαμ. π λδκλέ βε β υγτθβ ελϊ μ βζα ά, κ ξυλκ βμ υΰ έαμ, δ υλτθγβε β Ϋθθκδα βμ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ υΰ έαμ εαδ πλκπγάγβεαθ λυγηέ δμ έ λυ βμ δ δπ δευθ δα λ έ, εδθβ υθ ηκθϊ, δαΰθπ δευθ εϋθ λ εαδ λΰα βλέ, εαδ δ αΰπΰάμ γ ηκτ βμ θκ βζ έαμ Κ.Τ κ πέ δ. πέ βμ, η αφϋλγβε β υγτθβ ζ δ λΰέαμ δμ δ υγτθ δμ υΰδ δθάμ θκηαλξδυθ εαδ β λΰα δαεά ξϋ β δα λυθ..τ η α λϊπβε η λδεά απα ξσζβ β η ηϋ πμ η Ϊ σηπμ η δεαέπηα Ϊ εβ βμ εαδ δ δπ δεκτ Ϋλΰ. βθ πϊθκ κ βμ κ δαζδ δεάμ παλϊ αιβμ εαδ βθ οάφδ β θση 294/994 ΰδα βθ «πκεα Ϊ α β πλκ πϊγ δα ΰδα βθ απκεα Ϊ α β εα αλΰάγβεαθ ηδα εαδ κδ σξκδ..τ εαδ Ϊζζ μ εκδθδεκτ ξαλαε άλα δα Ϊι δμ» Ϋΰδθ δλϊ δα Ϊι θ. 207/992 εαδ παθάζγαθ θ. 397/983, σππμ β υπαΰπΰά π λδφ λ δαευθ δα λ έ δκδεβ δεϊ εαδ κδεκθκηδεϊ..τ εαδ δ ξτ κδ αλξϋμ εϋθ λ υΰ έαμ εαδ α θκ κεκη έα, ξπλέμ θα Ϋξθ βθ υθα σ β α αυ κ τθαη πλκςπκζκΰδ ηκτ (Γ πλΰαεσπζ, 204). κθ θσηκ 259/997, κ κπκέκμ Ϋζαί υπσοβ κ πσλδ ηα βμ Ϋεγ βμ βμ πδ λκπάμ ΞΫθ ηπ δλκΰθπησθ, «δε τ» υπβλ δυθ η βθ Π.Φ.Τ ΰδα κ Ϊλγλκ 3, ΰέθ αδ αθαφκλϊ β ζ δ λΰδεά εαδ α θκ κεκη έα..τ. βθ αθϊπ υιβ πδ βηκθδεά δα τθ ζϋξπ β δε τ Π.Φ.Τ πλκίζ πσ αθ θα ΰέθ αδ απσ πκζζκτμ δαφκλ δεκτμ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ ( & δ δεάμ β ζκθϊεβ αηαεέ, 205). κ Πλκ λδεσ δϊ αΰηα υπ αλδγησ , εαγκλέακθ αδ κδ σλκδ, πλκςπκγϋ δμ, δα δεα έα εαδ πλκ δαΰλαφϋμ ΰδα βθ έ λυ β εαδ ζ δ λΰέα Ι δπ δευθ ΦκλΫ Παλκξάμ Τπβλ δυθ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ (Π.Φ.Τ). κ Άλγλκ αθαφϋλκθ αδ πμ δ δπ δεκέ φκλ έμ πλπ κίϊγηδαμ υΰ έαμ α δ δπ δεϊ δα λ έα εαδ κ κθ δα λ έα, α δ δπ δεϊ πκζυρα λ έα εαδ πκζυκ κθ δα λ έα, α δ δπ δεϊ δαΰθπ δεϊ λΰα άλδα εαδ α δ δπ δεϊ λΰα άλδα φυ δεάμ δα λδεάμ εαδ απκεα Ϊ α βμ. 44

58 Ο εκπσμ, β Ϋθθκδα εαδ απκ υπυθκθ αδ δ δεϋμ πλσ γ κ π λδ ξση θκ βμ Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ κ θσηκ υπ αλδγησ κ Ϊλγλκ 3, ΰέθ αδ αθαφκλϊ μ υπβλ έ μ α ΚΫθ λα Τΰ έαμ, θυ κ Ϊλγλκ 6 π λδΰλϊφ αδ β κη κπκέβ β βμ Π.Φ.Τ. Ι δαέ λβ θ τππ β βηδλΰ έ β δ αΰπΰά βζ ε λκθδεκτ φαεϋζ εαδ βμ βζ ε λκθδεάμ εϊλ αμ υΰ έαμ τηφα η μ φκλ έμ παλκξάμ υπβλ δυθ υΰ έαμ, κ Ϊλγλκ 6. Σκ π λδ ξση θκ παλαπϊθπ θση θ φαλησ βε ζδευμ ιαδ έαμ δα δεα δυθ δϊζυ βμ υηα κμ βμ ζζβθδεάμ ίζάμ ζσΰπ βμ π λξση θβμ εζκΰδεάμ δα δεα έαμ η Ϊ βθ οάφδ β. Μ ζ υθ αμ α Ϊλγλα θση αυ κτ παλα βλκτη σ δ έθαδ β πλυ β φκλϊ π ΰέθ αδ ηδα δ ικ δεά εαδ ηπ λδ α πηϋθβ αθαφκλϊ μ παλσξμ υπβλ δυθ. θαφϋλ δ σ δ β Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ παλϋξ αδ απσ, α ΚΫθ λα Τΰ έαμ..τ εαδ α π λδφ λ δαεϊ μ δα λ έα, δμ ηκθϊ μ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ Ολΰαθδ ηυθ Κκδθδεάμ φϊζδ βμ, α ιπ λδεϊ δα λ έα θκ κεκη έ..τ, δμ ηκθϊ μ παλκξάμ υπβλ δυθ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ υΰ έαμ Ολΰαθδ ηυθ Σκπδεάμ υ κ δκέεβ βμ, εαγυμ εαδ απσ Ϊζζμ φκλ έμ π υθ Ϋκθ αδ κλΰαθπ δεϊ ά ζ δ λΰδεϊ η δμ υπβλ έ μ..τ. πέ βμ κλέα αδ εαδ β ξϋ β πκπ έαμ εαδ ζϋΰξ, πμ πλκμ κθ λσπκ εαδ βθ πκδσ β α παλκξάμ υπβλ δυθ μ, απσ δμ απκε θ λπηϋθ μ δκδεά δμ Τπλΰ έ Τΰ έαμ (πλυβθ Π..Τ.Π). Μ Ϊ απσ Ϋθα η ΰΪζκ ξλκθδεσ δϊ βηα π θ πλαΰηα κπκδάγβε εαθϋθα η αλλυγηδ δεσ ίάηα, σ κθ αφκλϊ κθ κηϋα βμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ, Ϋξη β οάφδ β θση 398/20, «δαλγλπ δεϋμ αζζαΰϋμ κ τ βηα υΰ έαμ εαδ Ϊζζ μ δα Ϊι δμ», κ κπκέκμ γ πέα δ βθ έ λυ β γθδεκτ Ολΰαθδ ηκτ Παλκξάμ Τπβλ δυθ Τΰ έαμ ( ΟΠΤΤ). Μ κ θσηκ αυ σ πέ βμ έαμ έθ αδ β υθα σ β α μ α φαζδ ηϋθμ σζ κλΰαθδ ηυθ α φϊζδ βμ θα Ϋξθ πλσ ία β Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ θκ κεκη έ, π ηϋξλδ σ α φαζδ ηϋθκδ πκζυδα λ έα Ι λτηα κμ Κκδθδευθ φαζέ (ΙΚ ), εαδ Ι λτηα κμ Κκδθδευθ απκεζ δ δεϊ υπβλ έ μ θ έξαθ κδ α πλυβθ φαζέ (ΙΚ ), π πλκ Ϋφ λαθ μ α φαζδ ηϋθμ κλΰαθδ ηκτ. κθ ( ΟΠΤΤ) η αφϋλγβεαθ, κ θδαέκ Σαη έκ η δμ κηϋμ φϊζδ βμ Μδ γπ υθ (ΙΚ - Σ Μ) δμ ηκθϊ μ υΰ έαμ, κ εϋθ λκ δϊΰθπ βμ δα λδεάμ βμ λΰα έαμ ΙΚ τθκζκ ικπζδ ηκτ, κδ ΚζΪ κδ Τΰ έαμ φαζέ (ΟΓ ), Ολΰαθδ ηκτ Ολΰαθδ ηκτ Π λέγαζοβμ (ΟΝ), Σαη έ βηκ έ (ΟΠ φϊζδ βμ Τπαζζάζ Σλαπ αυθ εαδ 45 κ Ολΰαθδ ηκτ Γ πλΰδευθ φϊζδ βμ ζ τγ λ παΰΰ ζηα δυθ (Ο φαζδ ηϋθ η ), ), Οέε Νατ πδξ δλά Κκδθάμ

59 ΧφΫζ δαμ (Σ ΤΣ ΚΧ) εαδ ( Σ θδαέ Σαη έ θ ιϊλ β α πα ξκζκτη θ ). εκπσμ βμ τ α βμ παλαπϊθπ κλΰαθδ ηκτ έθαδ β ια φϊζδ β δ σ δηβμ πλσ ία βμ Ϊη α α φαζδ ηϋθ κλΰαθδ ηυθ ΙΚ - Σ Μ, ΟΓ, Ο εζϊ υΰ έαμ, ΟΠ α φαζδ δευθ, Οέεκμ Νατ, Σ ΤΣ ΚΧ εαδ Σ εαγυμ εαδ πλκ α υση θ η ζυθ κδεκΰ θ δυθ μ παλκξάμ υπβλ δυθ υΰ έαμ, η θδαέκ, τ βηα σξκ βθ πλσζβοβ, δα άλβ β, πλκαΰπΰά, ί ζ έπ β, απκεα Ϊ α β εαδ πλκ α έα βμ υΰ έαμ μ (Γ πλΰαεσπζ, 204). 5.3 κηϋμ εαδ ζ δ λΰέ μ βμ ΠΦΤ τηφα η κ πλσ φα κ θκηκγ δεσ πζαέ δκ Χμ ιϋζδιβ εαδ υθϋξ δα θκηκγ βηϊ πλκβΰκτη θ υθ ΰδα βθ Π.Φ.Τ, κ θσηκμ 4238/204 εαδ β υπλΰδεά απσφα β βμ 20βμ Ιαθαλέ 205 (Γ3α/κδε. 3597) βηδλΰκτθ κ πζαέ δκ π π λδζαηίϊθ δ δμ ΰ θδεϋμ αλξϋμ βμ Π.Φ.Τ, δμ κηϋμ π βθ απκ ζκτθ, μ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ π υηη Ϋξθ εαδ β δκδεβ δεά βμ κλΰϊθπ β. κθ θσηκ 4238/204, δ δαέ λα βηαθ δεά έθαδ β τ α β εαγκζδεκτ, θδαέ εαδ απκε θ λπηϋθ Πλπ κίϊγηδ γθδεκτ ζ δ λΰ έ δμ παλϋξ δ δ σ δηα δε τ Τΰ έαμ (Π...Τ.) π δκδεά δμ Τΰ δκθκηδευθ Π λδφ λ δυθ (.Τ.Π ) βμ ξυλαμ, εαδ εϊγ πκζέ β δμ υπβλ έ μ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ υΰ έαμ. κ Ϊλγλκ (Γ θδεϋμ λξϋμ) κλέα αδ σ δ υπβλ έ μ Π.Φ.Τ π λδζαηίϊθθ: Όζ μ δμ ξ δεϋμ υπβλ έ μ υΰ έαμ ΰδα βθ παλκξά κπκέ δ αΰπΰά πκζέ β θ απαδ έ αδ θκ βζ υ δεσ έ λυηα. Σβθ ε έηβ β αθαΰευθ υΰ έαμ πκζδ υθ, κθ ξ δα ησ εαδ βθ υζκπκέβ β ηϋ λ εαδ πλκΰλαηηϊ ΰδα φαληκΰά βθ πλσζβοβ θκ βηϊ, εαδ γθδεκτ πλκΰλϊηηα κμ πλκ υηπ πηα δεκτ βθ εαγκζδεά ζϋΰξ ΰδα πδζ ΰηΫθα θκ άηα α εαδ β πλκαΰπΰά υΰ έαμ. Σβθ παλκξά πλυ ίκβγ δυθ. Σβθ παλκξά υπβλ δυθ πλπ κίϊγηδαμ ουξδεάμ υΰ έαμ. Σβθ παλαπκηπά, παλαεκζκτγβ β εαδ εα Ϊ π λέπ π β υθ δαξ έλδ β π λδ α δευθ β υ λκίϊγηδα εαδ λδ κίϊγηδα φλκθ έ α. Σβθ αε δεά παλαεκζκτγβ β εαδ δαξ έλδ β α γ θυθ η ξλσθδα θκ άηα α. Σδμ υπβλ έ μ η αθκ κεκη δαεάμ εαδ εα κέεκθ φλκθ έ αμ υΰ έαμ, εαγυμ εαδ δμ υπβλ έ μ απκεα Ϊ α βμ. Σκθ κδεκΰ θ δαεσ πλκΰλαηηα δ ησ εαδ δμ υπβλ έ μ ηβ Ϋλαμ - παδ δκτ. Σβθ παλκξά αθαεφδ δεάμ εαδ παλβΰκλβ δεάμ φλκθ έ αμ. 46

60 Σβ δα τθ β η υπβλ έ μ εκδθδεάμ φλκθ έ αμ. Σβθ πλπ κίϊγηδα κ κθ δα λδεά εαδ κλγκ κθ δεά φλκθ έ α, η Ϋηφα β βθ πλσζβοβ. Σβθ υζκπκέβ β πλκΰλαηηϊ ηίκζδα ηκτ. Σκ Ϊλγλκ 2 θση 4238/204 αθαφϋλ αδ κδ βησ δ μ κηϋμ παλκξάμ υπβλ δυθ Π.Φ.Τ Πλπ κίϊγηδ γθδεκτ δε τ Τΰ έαμ (Π...Τ.). Σα ΚΫθ λα Τΰ έαμ εαδ κδ ζκδπϋμ ηκθϊ μ παλκξάμ υπβλ δυθ υΰ έαμ θ Ϊ κλΰαθπ δεϊ δμ κδε έ μ κθ αδ κ Π...Τ εαδ αθάεθ.τ.π. Όππμ πέ βμ εαδ κδ ηκθϊ μ παλκξάμ υπβλ δυθ Π.Φ.Τ γθδεκτ Ολΰαθδ ηκτ Παλκξάμ Τπβλ δυθ Τΰ έαμ ( ΟΠΤΤ) η αφϋλκθ αδ βθ κλΰαθπ δεά κηά.τ.π, η α θκ κεκη έα βμ.τ.π ιαέλ β α φαληαε έα Ολΰαθδ ηκτ. ΣΫζκμ, δα υθ Ϋκθ αδ πδ βηκθδεϊ, θκ βζ υ δεϊ εαδ επαδ υ δεϊ η σζ μ δμ βησ δ μ κηϋμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ, απκ ζυθ αμ θκ κεκη έα αθαφκλϊμ Οδ παΰΰ ζηα έ μ βμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ τηφα η έ δ θση κ Ϊλγλκ 4 έθαδ: κ κδεκΰ θ δαεσμ δα λσμ εαδ κδ δα λκέ Ϊζζ δ δεκ ά, κ κθ έα λκδ, εαγυμ εαδ Ϊζζκδ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ, σππμ κδ ηαέ μ, κδ πδ εϋπ μ υΰ έαμ, κδ θκ βζ υ Ϋμ, κδ εκδθδεκέ ζ δ λΰκέ, κδ φυ δεκγ λαπ υ Ϋμ, κδ δαδ κζσΰκδ δα λκφκζσΰκδ, κδ ουξκζσΰκδ, κδ λΰκγ λαπ υ Ϋμ, ίκβγκέ δα λδευθ εαδ ίδκζκΰδευθ ξθκζσΰκδ δα λδευθ λΰα βλέ, λΰα βλέ, ξ δλδ Ϋμ δα λδευθ υ ε υυθ, λα δκζσΰκδ αε δθκζσΰκδ, κ κθ κ ξθέ μ εαδ κ ζκδπσ υΰ δκθκηδεσ εαδ παλαρα λδεσ πλκ ππδεσ. (Νσηκμ 4238/204,Φ Κ 38/. / ). υπλΰδεά απσφα β Γ3α/κδε (Φ Κ 93/. / ) πλκίζϋπ δ βθ πδ βηκθδεά, θκ βζ υ δεά εαδ επαδ υ δεά δα τθ β σζ βησ δ κηυθ παλκξάμ υπβλ δυθ Π.Φ.Τ π απκ ζκτθ κ Π...Τ η βθ κπκέα υπϊΰκθ αδ, η α θκ κεκη έα βμ.τ.π εκπσ βθ απκ ζ ηα δεά αθ δη υπδ β πλκίζβηϊ υΰ έαμ πκζέ β, κθ πλκ αθα κζδ ησ εαδ β ί ζ έπ β βμ πλσ ία βμ κ τ βηα υΰ έαμ εαδ βθ κζκεζβλπηϋθβ αθα λκφκ σ β β πμ πλκμ βθ πκλ έα βμ υΰ έαμ λ δμ Ϊικθ μ υπβλ δυθ υΰ έαμ: δμ π λδπ υ δμ π δΰσθ π λδ α δευθ, β δαξ έλδ β ξλσθδ θκ βηϊ εαδ β ί ζ έπ β εαδ πλκαΰπΰά βμ υΰ έαμ πκζδ υθ. ΜΪζδ α, βθ απσφα β αυ ά, εαδ βμ υθϋξ δαμ βμ φλκθ έ αμ, πλκ π λδ α δευθ απσ δμ ( ζκθϊεβ & βησ δ μ κ πζαέ δκ βμ θκ βζ υ δεάμ δα τθ βμ δκλέα αδ αθαζυ δεϊ β δα δεα έα παλαπκηπάμ κηϋμ βμ Π.Φ.Τ αηαεέ, 205). 47 α θκ κεκη έα αθαφκλϊμ

61 υθκοέακθ αμ, β Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ πζαέ δκ πϋθ βθ ζζϊ α παλϋξ αδ απσ Ϋθα ία δευθ κηυθ π υθγϋ θ κ ηπ αρεσ φκλϋ. Σα βησ δα θκ κεκη έα ηϋ π ιπ λδευθ δα λ έ μ, υπβλ δυθ υηίζ υ δεάμ δα υθ δεάμ ουξδα λδεάμ, ουξκγ λαπ έαμ, βμ ηκθϊ αμ βη λά δαμ θκ βζ έαμ, δαΰθπ δευθ λΰα βλέ, ηκθϊ ξθβ κτ θ φλκτ εαδ π δΰσθ π λδ α δευθ. Σδμ ηκθϊ μ υΰ έαμ Πλπ κίϊγηδ πδπλκ γϋ πμ η Σβθ γθδεκτ δε τ Τΰ έαμ (Π...Τ.), α ΚΫθ λα Τΰ έαμ εαδ α π λδφ λ δαεϊ δα λ έα. κπδεά αυ κ δκέεβ β, π πλκ φϋλ δ π λδκλδ ηϋθ σΰε εαδ υπβλ έ μ ηϋ π «κάγ δα κ βηκ δευθ δα λ έ, Κ Π τλμ εαδ πλκΰλϊηηα κμ πέ δ», α κπκέα ξλβηα κ κ κτθ αδ ευλέπμ απσ δμ βηκ δεϋμ δ φκλϋμ εαδ ηϋλκμ ελα δεκτ πλκςπκζκΰδ ηκτ. Σκθ δ δπ δεσ κηϋα, η υηί ίζβηϋθα ά ηβ η κθ ΟΠΤΤ, δαΰθπ δεϊ εϋθ λα, πκζυρα λ έα, ιπ λδεϊ δα λ έα δ δπ δευθ εζδθδευθ εαδ δ δπ δεϊ δα λ έα. Σκ γθδεσ ΚΫθ λκ Άη βμ π έΰ α δα λδεά φλκθ έ α κάγ δαμ ( Κ ) π παλϋξ δ Ϊη β ίκάγ δα εαδ μ πκζέ μ, σππμ εαδ δαεκηδ ά μ παλκξάμ υπβλ δυθ υΰ έαμ. 48 ηκθϊ μ

62 Κ φϊζαδκ 6κ Μ γκ κζκΰέα 6. εκπσμ βμ παλκτ αμ Ϋλ υθαμ παλκτ α Ϋλ υθα Ϋξ δ πμ εκπσ βθ εα αΰλαφά, η ζϋ β εαδ αθϊζυ β βμ θ ξση θβμ παλ έαμ φαδθκηϋθ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ «bullying» εαδ β τΰελδ β βμ ηφϊθδ άμ η αιτ παΰΰ ζηα δυθ π λΰϊακθ αδ κηϋμ παλκξάμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ βησ δ εαδ δ δπ δεκτ κηϋα. Όππμ εαδ β δ λ τθβ β υηη βμ φαδθκηϋθ βθ ουξδεά η βθ ουξδεά υΰ έα ξσθ. Χμ πδηϋλμ ξϋ βμ σξκδ βμ η ζϋ βμ κλέακθ αδ: Ϊη β εαδ Ϋηη β εα αΰλαφά βμ τπαλιβμ φαδθκηϋθ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ η αιτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ. αθϊζυ β απκ ζ ηϊ εαδ δ λ τθβ β υξσθ η αιτ βησ δ εαδ δ δπ δευθ κλΰαθδ ηυθ παλκξάμ υπβλ δυθ βμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ. δ λ τθβ β φαδθκηϋθ παλαΰσθ π μ ξ έακθ αδ η παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ εαδ βθ ε άζπ β πβΰυθ πλκϋζ υ βμ εφκίδ ηκτ. παλ έα β βμ Ϋε α βμ φαδθκηϋθ εϊγ υπκεα βΰκλέα έΰηα κμ σππμ, φτζκ, βζδεδαεά κηϊ α, κδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β, επαδ υ δεσ πέπ κ, παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α εαδ Ϋ β λΰα δαεάμ ηπ δλέαμ. δ λ τθβ β βμ ΰ θδεάμ υΰ έαμ υηη ξσθ π Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ, Ϊη α ά Ϋηη α. υ ξϋ δ β απκ ζ ηϊ βησ δ εαδ δ δπ δεκτ κηϋα. θϊπ υιβ πλκ Ϊ ΰδα βθ αθ δη υπδ β, βθ απκφυΰά εαδ β πλσζβοβ φαδθκηϋθ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ εαδ βθ αθα δϊλγλπ β εαδ ί ζ έπ β λΰα δαευθ ξϋ. 49

63 6.2 λ υθβ δεϊ λπ άηα α Σα λ υθβ δεϊ λπ άηα α π Ϋγβεαθ υπσ δ λ τθβ β πδγαθά τπαλιβ υ ξϋ δ βμ η αιτ Ϋηη ε δηυη θ εφκίδ ηκτ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ β η ζϋ β αυ ά έθαδ: μ παΰΰ ζηα έ μ υΰ έαμ πδγαθά δαφκλκπκέβ β Ϋηη α ε δηυη θ εφκίδ ηκτ ξϋ β η κ φτζκ, βθ βζδεέα, βθ κδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β, κ επαδ υ δεσ πέπ κ, βθ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α εαδ α Ϋ β λΰα έαμ. ε έηβ β βμ δαφκλκπκέβ βμ βμ εα αθκηάμ δηυθ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ η αιτ δαφκλ δευθ κλΰαθδ ηυθ παλκξάμ υπβλ δυθ υΰ έαμ. Πδγαθά δαφκλκπκέβ β λΰα δαεκτ βμ υξθσ β αμ εφκίδ ηκτ η αιτ ηφϊθδ βμ φαδθκηϋθ βησ δαμ εαδ δ δπ δεάμ Πλπ κίϊγηδαμ Φλκθ έ αμ Τΰ έαμ. θϊ διβ πβΰυθ εφκίδ ηκτ κθ βησ δκ σ κ εαδ βθ Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έα, σ κ κθ δ δπ δεσ κηϋα. τπαλιβ πδγαθάμ ξϋ βμ η αιτ πδπϋ ΰ θδεάμ υΰ έαμ λΰαακηϋθ εαδ Ϋηη α ε δηυη θ εφκίδ ηκτ, σ κ εαδ βμ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ, 6.3 πδζκΰά β βησ δα εαδ δ δπ δεά Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ. έΰηα κμ εαδ υζζκΰά κηϋθ έα β βμ Ϋλ υθαμ απκεζ δ δεϊ εαδ ησθκ βθ Πλπ κίϊγηδα Φλκθ έ α Τΰ έαμ πλκετπ δ απσ κ ΰ ΰκθσμ σ δ ξ σθ κ τθκζκ βμ υπϊλξ αμ ίδίζδκΰλαφέαμ π ξ έα αδ η κθ εφκίδ ησ κ ξυλκ βμ υΰ έαμ υ λκίϊγηδκ ά λδ κίϊγηδκ πέπ κ π λέγαζοβμ. βθ ζζϊ α αθαφϋλ αδ δ τλυθ β απσ κ θκ βζ υ δεσ πλκ ππδεσ, π εα Ϊ ετλδκ ζσΰκ η ζ Ϊ αδ κ έΰηα κμ πϋλα δμ Ϋλ υθ μ κθ ζζα δεσ ξυλκ, πλκϋευο απσ βθ αθϊΰεβ ιαΰπΰάμ υηπ λα ηϊ ΰδα κ τθκζκ παΰΰ ζηα δυθ π εφκίδ ηκτ η σ δ λΰϊακθ αδ κ ξυλκ β υ ξϋ δ β βθ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α. πέ βμ, βηαθ δεσ έθαδ θα πδ βηαθγ έ βθ Ϋλ υθα Ϋξη υηη κξά θσμ αλε Ϊ η ΰΪζ αλδγηκτ λΰαακηϋθ δ δπ δεκτ κηϋα υΰ έαμ. Ο αλδγησμ κηϋα βμ υΰ έαμ εαδ έΰηα κμ λΰαακηϋθ δ δπ δεκτ βθ Ϋλ υθα αυ ά υπ λϋξ δ υΰελδ δεϊ η Ϋξθ πλαΰηα κπκδβγ έ Ϋπμ υλα κ έΰηα ζϊξδ λ υθυθ π κθ δ δπ δεσ κηϋα υΰ έαμ 50 βθ ζζϊ α.

64 πδζϋξγβεαθ ΰδα β Θ αζκθέεβμ, δαθκηά λπ βηα κζκΰέ κ Γ θδεσ Νκ κεκη έκ Θ Παθ πδ βηδαεσ Γ θδεσ Νκ κεκη έκ Θ τκ βησ δα θκ κεκη έα βμ αζκθέεβμ «ΙππκελΪ δκ» εαδ κ αζκθέεβμ «Υ Π». τηφα η πλσ φα β υπλΰδεά απσφα β Γ3α/κδε (Φ Κ 93/. βθ / ) απκ ζκτθ θκ κεκη έα αθαφκλϊμ εαδ δαγϋ θ βησ δ μ κηϋμ βμ Π.Φ.Τ δμ κπκέ μ παλϋξθ ηϋ π ιπ λδευθ δα λ έ μ, υπβλ δυθ υηίζ υ δεάμ δα υθ δεάμ ουξδα λδεάμ, ουξκγ λαπ έαμ, βμ ηκθϊ αμ βη λά δαμ θκ βζ έαμ, δαΰθπ δευθ λΰα βλέ, ηκθϊ ξθβ κτ θ φλκτ, π δΰσθ π λδ α δευθ ε.α. πέ βμ, πδζϋξγβε β δαθκηά λπ βηα κζκΰέ μ λΰααση θμ κηυθ παλκξάμ πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ αμ θσμ δ δπ δεκτ κηέζ υΰ έαμ βθ αζκθέεβ. Οδ κηϋμ π λδζαηίϊθθ, έε υκ δαΰθπ δευθ εϋθ λ, ιπ λδεϊ δα λ έα εαδ ηάηα π δΰσθ π λδ α δευθ. Γδα βθ πλαΰηα κπκέβ β λΰααση θμ κ βμ Ϋλ υθαμ εαδ βησ δκ εαδ δ δπ δεσ τηφβ ΰθυηβ β δαθκηά λπ βηα κζκΰέ κηϋα απαδ άγβε μ Ϊ δα Ϋΰελδ βμ εαδ δκδεβ δευθ υηίζέ κλΰαθδ ηυθ. Γδα κ ζσΰκ αυ σ εα α Ϋγβε αέ β β πλκμ β δκδεβ δεά, δα λδεά εαδ θκ βζ υ δεά υπβλ έα τκ βησ δ θκ κεκη έ, σππμ εαδ αθαζυ δεσ ξϋ δκ βμ Ϋλ υθαμ εαδ α πλκμ δαθκηά λπ βηα κζσΰδα. εσηβ, αέ β β εα α Ϋγβε δ δπ δεκτ κηέζ υΰ έαμ. Σκ αέ βηα πλκμ πλκμ κ δκδεβ δεσ υηίκτζδκ κ Γ θδεσ Νκ κεκη έκ Θ αζκθέεβμ «ΙππκελΪ δκ» ΰελέγβε απσ κ δκδεβ δεσ υηίκτζδκ, αφκτ Ϋζαί υπσοβ β η αλδγησ πλπ κεσζζ 665/ τηφβ ΰθυηβ βμ δ υγτθ λδαμ Νκ βζ υ δεάμ Τπβλ έαμ, β η αλδγησ πλπ κεσζζ 48037/ Ϋΰελδ β Πλσ λ πδ βηκθδεκτ υηίζέ, β η αλδγησ πλπ κεσζζ 544/ Ϋΰελδ β βμ δκδεβ δεάμ-οδεκθκηδεάμ Τπβλ έαμ εαδ β ηβηϊ π υηη Ϋξθ τηφβ ΰθυηβ δ υγυθ υθ β δαθκηά λπ βηα κζκΰέ. Σκ αέ βηα πλκμ κ Παθ πδ βηδαεσ Γ θδεσ Νκ κεκη έκ Θ αζκθέεβμ «Υ Π» ΰελέγβε απσ κ δκδεβ δεσ υηίκτζδκ, αφκτ Ϋζαί υπσοβ βθ υπ αλδγησ 25β/ εαδ 3β/ υθ λέα β πδ βηκθδεκτ υηίζέ Νκ κεκη έ, κ υπ αλδγησ πλπ κεσζζ 46602/ Ϋΰΰλαφκ βμ Πλκρ αηϋθβμ Σηάηα κμ ζϋΰξ Πκδσ β αμ, λ υθαμ εαδ υθ ξδαση θβμ υ κ ζκτμ επαέ υ βμ Νκ κεκη έ. Γδα βθ Ϋΰεαδλβ δαθκηά λπ βηα κζκΰέ παλαξπλάγβε εα σπδθ αδ άηα κμ Ϋΰελδ β υπκίκζάμ λπ βηα κζκΰέ μ λΰααση θμ απσ β δκέεβ β βμ 4βμ Τΰ δκθκηδεάμ Π λδφϋλ δαμ Μαε κθέαμ εαδ ΘλΪεβμ. Σκ αέ βηα πλκμ κθ 5

65 δ δπ δεσ σηδζκ υΰ έαμ βθ αζκθέεβ ΰελέγβε υπσ κθ σλκ θα ηβθ βηκ δ υ κτθ κδξ έα π αφκλκτθ βθ αυ σ β α κλΰαθδ ηκτ. δα δεα έα δαθκηάμ λπ βηα κζκΰέ πλαΰηα κπκδάγβε Νκ ηίλέ βθ ξλκθδεά π λέκ κ ε ηίλέ 206. Πλδθ βθ Ϋθαλιβ βμ δαθκηάμ μ πλαΰηα κπκδάγβε θβηϋλπ β δ υγυθ υθ, πλκρ αηϋθ εαδ υπ υγτθ πλσε δ κ θα υηη Ϊ ξθ βθ Ϋλ υθα αθαφκλδεϊ η ηβηϊ π κ αθ δε έη θκ βμ η ζϋ βμ, α λ υθβ δεϊ λΰαζ έα π γα ξλβ δηκπκδκτθ αθ εαδ α λ υθβ δεϊ λπ άηα α π πλσε δ κ θα δ λ υθβγκτθ. λΰα έαμ εϊγ υηη Ϋξκθ α κλΰαθδ ηκτ απσ ε υππηϋθβ ηκλφά. Κα Ϊ ξ δεϊ η β κθ μ ξυλμ λ υθβ ά πλκ ππδεϊ, δαθκηά πλαΰηα κπκδκτθ αθ πλκ ππδεά κ αθ δε έη θκ βμ Ϋλ υθαμ εαδ κθ λσπκ η λΰααση θκμ θα απαθ ά δ εαδ δαθκηά λπ βηα κζκΰέ Ϋΰδθ α λπ βηα κζσΰδα. κθ σπκδκ εαζκτ αθ κ εϊγ ΰδθ δ δαέ λβ ηθ έα βθ γ ζκθ δεά φτ β βμ υηη κξάμ, σ κ εαδ π ιάΰβ β βθ αθυηέα βθ αθϊΰεβ πζάλβμ υηπζάλπ βμ λπ ά. κ πζαέ δκ βμ πζβλκφσλβ βμ αυ άμ, πκζζϋμ π λδπ υ δμ, κ λ υθβ άμ εζάγβε θα ιβΰά δ δ ικ δεϊ Ϋθθκδ μ εαδ θα απκ αφβθέ δ κθ κλδ ησ εφκίδ ηκτ «bullying» μ υηη Ϋξκθ μ. Σα δπζϊ λπ βηα κζσΰδα βμ Ϋλ υθαμ υθκ τκθ αθ απσ ΰλαπ ά πζβλκφσλβ β ΰδα κ γϋηα εαδ κ εκπσ βμ Ϋλ υθαμ. Σβθ υγτθβ ΰδα β φτζαιβ εαδ ηάηα κμ, σ κ κ υζζκΰά λπ βηα κζκΰέ έξ κ υπ τγυθκμ εϊγ βησ δκ σ κ εαδ κθ δ δπ δεσ λπ βηα κζσΰδα παλ ζάφγβ αθ απσ κθ λ υθβ ά Οδ κηϋμ π αθ απκελέγβεαθ λπ βηα κζκΰέ, π λδ α δευθ, αε δθκζκΰδεσ εαδ υθκζδεϊ, ά αθ κδ ηάηα ηαΰθβ δεκτ ηάηα, υηη ιάμ: κηϋα. Σα υηπζβλπηϋθα φλαΰδ ηϋθμ φαεϋζμ. έξαθ β ιπ λδεϊ δα λ έα, κηκΰλϊφ, υηπζάλπ β ηάηα ηάηα αικθδεκτ ηάηα αΰΰ δκΰλϊφ, ηδελκίδκζκΰδεσ π δΰσθ κηκΰλϊφ, λΰα άλδκ, ηάηα ξθβ κτ θ φλκτ, ηάηα η κΰ δαεάμ αθαδηέαμ, ηάηα ηκλδαεκτ ζϋΰξ, αδηκ κ έα, ηκθϊ α φάί, ηάηα ουξκγ λαπ έαμ, ηάηα ιαλ ά, υπβλ έα παδ δκτ εαδ φάί, υπβλ έα βη λά δαμ θκ βζ έαμ, υπβλ έα ουξδα λδεάμ, ΰυθαδεκζκΰδεΪ ιπ λδεϊ δα λ έα παδ κουξδα λδεάμ, ιπ λδεϊ παγκζκΰκαθα κηδεσ δα λ έα, λΰα άλδκ, υηίζ υ δεάμ- δα υθ δεάμ ιπ λδεϊ δα λ έα ουξδα λδεάμ, ΰλαηηα έα ιπ λδευθ δα λ έ, ιπ λδεϊ δα λ έα παέ, αε δθκζκΰδεσ ηάηα παέ, ΰλαηηα έα π δΰσθ, ηάηα ζκδηυι, θκ βζ υ δεά υπβλ έα, ηάηα πλκ ππδεκτ εαδ, ΰλαφ έκ εέθβ βμ. 52

66 6.4 ΗγδεΪ αβ άηα α Ό κθ αφκλϊ α αβ άηα α βμ κθ κζκΰέαμ εα α Ϋγβε αθαζυ δεσ ξϋ δκ βμ Ϋλ υθαμ πλκμ μ υηη Ϋξκθ μ κλΰαθδ ηκτμ υΰ έαμ, κ κπκέκ αθϋφ λ : α) β δα φϊζδ β βμ θβη λπηϋθβμ υθαέθ βμ αθυηέαμ υηη πλκ ππδευθ υηη ξσθ ξσθ βθ Ϋλ υθα εαδ βμ πλκ α έαμ, υαέ γβ κηϋθ μ(εα φαληκΰά Ν. 2472/997, π λέ Πλκ α έαμ ση απσ βθ π ι λΰα έα Πλκ ππδευθ υηη βθ Ϋλ υθα ί) β δα φϊζδ β βμ ξσθ κηϋθ) ΰ) πλσίζ οβ βμ υθα σ β αμ βθ Ϋλ υθα θα δαεσοθ β υηη κξά μ Ϊ δκ δ ιαΰπΰάμ βμ ) βθ πλκ α έα υηη Ϋεγ β ΰδα ξσθ κπκδκ άπκ βθ Ϋλ υθα απσ βθ πδγαθσ πηα δεσ ά ουξκζκΰδεσ εέθ υθκ, ά αζαδππλέα ά Ϊζζ μ υ η θ έμ μ έ δμ πδπ υ δμ κ πζαέ δκ βμ υηη κξάμ μ βθ λ υθβ δεά δα δεα έα. πδπζϋκθ, σγβε Ϋθ υπκ υθαέθ βμ υηη Ϋξκθ α δα φϊζδ β βμ αθυηέαμ πλκ ππδευθ κηϋθ μ, τηφα η Πλκ α έαμ β υηη κξά βθ Ϋλ υθα εαδ βθ Ϋλ υθα κ κπκέκ αθϋφ λ βμ πλκ α έαμ υαέ γβ βθ ε έη θβ θκηκγ έα (Ν. 2472/997, π λέ ση απσ βθ π ι λΰα έα Πλκ ππδευθ βθ Ϋλ υθα υθ πϊΰ αδ υηφέα η απκ ζ ηϊ βμ, η β κηϋθ) εαγυμ εαδ σ δ βθ η ζζκθ δεά βηκ έ υ β βθ πλκςπσγ β σ δ κδ πζβλκφκλέ μ γα έθαδ αθυθυη μ εαδ γα απκεαζυφγκτθ α κθσηα Ϊ μ. 6.5 λ υθβ δεϊ λΰαζ έα εαδ π λδΰλαφά μ Σκ λπ βηα κζσΰδκ π απκ Ϋζ κ λΰαζ έκ ηϋ λβ βμ βμ παλκτ αμ λΰα έαμ κη έ αδ απσ τκ ετλδα λ υθβ δεϊ λΰαζ έα κ λπ βηα κζσΰδκ αθέξθ υ βμ αλθβ δευθ υηπ λδφκλυθ Negative Acts Questionnaire-Revised (NAQ-R) εαδ κ General Health Questionnaire-2 (GHQ-2). Σκ λπ βηα κζσΰδκ βμ Ϋλ υθαμ απκ ζ έ αδ απσ Ϋθα δ αΰπΰδεσ ε έη θκ κ κπκέκ θβη λυθ δ μ υηη Ϋξκθ μ ξ δεϊ η κ η απ υξδαεσ πλσΰλαηηα π υθ κθ φκλϋα εαδ κ πζαέ δκ κπκέ επκθ έ αδ β Ϋλ υθα, παλϋξ δ πζβλκφκλέ μ ΰδα κ γϋηα κ κπκέκ λ υθϊ αδ, εϊθ δ αθαφκλϊ αβ άηα α κθ κζκΰέαμ εαδ γ ζκθ δεάμ υηη κξάμ, εαδ αθαΰλϊφ δ α πλκ ππδεϊ κδξ έα λ υθβ ά σππμ εαδ α Σκ πλυ κ ηϋλκμ κδξ έα πδεκδθέαμ. π λδζαηίϊθ δ κ λπ βηα κζσΰδκ αθέξθ υ βμ αλθβ δευθ υηπ λδφκλυθ Negative Acts Questionnaire-Revised (NAQ-R) κ κπκέκ Ϋξ δ πδθκβγ έ απσ μ Einarsen, Hoel, Notelaers, (2009). Γδα βθ ια φϊζδ β βμ Ϊ δα ξλά βμ 53

67 λπ βηα κζκΰέ κ λ υθβ άμ άλγ η κ Παθ πδ άηδκ Bergen πδεκδθέα ηϋ π βζ ε λκθδεκτ αξυ λκη έ β Νκλίβΰέα εαδ κ Bergen Bullying Research Group. Ϊ δα παλαξπλάγβε ΰδα ζκΰαλδα ησ Παθ πδ βηέ εαδ βηδλΰκτ λπ βηα κζκΰέ, Staale Einarsen, απσ κθ Oystein Hoprekstad (Research Assistant of Bergen University). πέ βμ, παλαξπλάγβε β ζζβθδεά ε κξά λπ βηα κζκΰέ σππμ εαδ ίδίζδκΰλαφδεσ υζδεσ π έθ δ κ βΰέ μ ΰδα βθ φαληκΰά εαδ αθϊζυ ά. Σκ NAQ-R έθαδ Ϋθα λπ βηα κζσΰδκ αυ σ-αιδκζσΰβ βμ εαδ β πδζκΰά απαθ ά αεκζγ έ βθ εζέηαεα Likert. Σκ λπ βηα κζσΰδκ αυ σ λΰαζ έκ, Ϋξ δ βηδλΰβγ έ ΰδα β ηϋ λβ β βμ πδπκζα ηκτ εφκίδ ηκτ θ απκ ζ έ Ϋθα δαΰθπ δεσ υξθσ β αμ, βμ Ϋθ α βμ εαδ κθ λΰα δαεσ ξυλκ. τηφα η μ Einarsen et al. (2009) κ Negative Acts Questionnaire-Revised (NAQ-R) π λδζαηίϊθ δ ηδα εζέηαεα 22 λπ ά, β κπκέα αΰΰέα δ Ϊη μ εαδ Ϋηη μ π υξϋμ εφκίδ ηκτ εαδ π λδζαηίϊθ δ λπ ά δμ π ηπκλκτθ θα ληβθ υ κτθ πμ εφκίδ ησμ π υθ Ϋ αδ η βθ λΰα έα, εφκίδ ησμ π υθ Ϋ αδ η κ Ϊ κηκ εαδ πηα δεά εαεκπκέβ β αθ έ κδξα. Οδ λπ ά δμ έθαδ τθ κη μ εαδ τεκζ μ βθ αθϊΰθπ β, δ υεκζτθκθ αμ Ϋ δ δμ θκβ δεϋμ απαδ ά δμ ΰδα μ λπ βγϋθ μ, εϊθκθ αμ βθ ξθδεά φαληκΰά λπ βηα κζκΰέ θα ηκδϊα δ αλε Ϊ τεκζβ. Φαέθ αδ θα έθαδ Ϋθα εα αθκβ σ, αζζϊ τθ κηκ εαδ Ϋΰευλκ ηϋ κ. Όζ μ κδ υηπ λδφκλϊμ ξπλέμ αθαφκλϊ λπ ά δμ έθαδ ΰλαηηΫθ μ απσ Ϊπκοβ μ σλμ «εφκίδ ησμ» ά «παλ θσξζβ β» η Ϊ απσ δ άΰβ β Arvey & Cavanaugh (995) Παλσζκ π β υηπζάλπ ά ία έα αδ ξϋ β η β ιαζδεά παλ θσξζβ β. βθ αυ σ-αιδκζσΰβ β, β πλκ Ϋΰΰδ β αυ ά γ πλ έ αδ σ δ παλϋξ δ ηδα πδκ αθ δε δη θδεά ε έηβ β βμ Ϋεγ βμ εφκίδ ηκτ ξϋ β η υηπ λδφκλϋμ πλκ ΰΰέ δμ αυ κ- πδ άηαθ βμ, εαγυμ β αθϊΰεβ λπ βγϋθ ΰδα ΰθπ δεά εαδ υθαδ γβηα δεά π ι λΰα έα πζβλκφκλδυθ γα ηπκλκτ θα η δπγ έ. εζέηαεα υηη Ϋξκθ μ θ σμ Cavanaugh (995) Ϋλ υθ μ ΰδα β ξλκθδεκτ έθ δ Ϋηφα β ζ υ αέ 6 ηβθυθ, σππμ υθδ Ϊ αδ απσ μ Arvey & βθ βηκ έ υ β μ ξ δεϊ η ιαζδεά παλ θσξζβ β. Μ δα άηα κμ δμ θ ι ζέι δ ηπ δλδυθ εαδ, λ ίζυ δμ ά η λκζβοέ μ απαθ ά π γα κγκτθ (Hoel, Rayner, & Cooper, 999). παθ δζβηηϋθ μ εαδ α η γκ κζκΰδεϊ πλκίζάηα α β ξλά β αυ κτ ξ δεϊ τθ κη πδ υΰξϊθ αδ β ηϋ λβ β απκφ τΰκθ αδ πδγαθϋμ ηπ δλέ μ π ίέπ αθ κδ ηϋ λβ β υ βηα δεϋμ αλθβ δεϋμ βμ Ϋεγ βμ ηδα υηπ λδφκλϋμ π δλϊ απσ υηίαέθθ πκζτ υξθϊ ΰδα Ϋθα ξλκθδεσ δϊ βηα, πλϋπ δ θα υθκ τ αδ απσ β εα αΰλαφά γτ β εαδ γτηα κμ. Χ σ κ, κ ε θσ αυ σ ηπκλ έ θα ι π λα 23βμ λυ β βμ σπ κδ λπ βγϋθ μ αλξδεϊ 54 έη θβη λυθκθ αδ η βθ θ πηϊ π β βμ Ϋθαθ κλδ ησ

68 εφκίδ ηκτ πλδθ λπ βγκτθ αθ κδ έ δκδ αθ δζαηίϊθκθ αδ πμ γτηα α εφκίδ ηκτ ά σξδ, τηφα η κθ κλδ ησ αυ σ. Καζκτθ αδ θα πδζϋιθ η αιτ απαθ ά : Καγσζ, Ναδ, αζζϊ πϊθδα, Ναδ, πσ -πσ, Ναδ, αλε Ϋμ φκλϋμ βθ ί κηϊ α, Ναδ, ξ σθ εϊγ ηϋλα. Οδ πση θ μ τκ λπ ά δμ λπ βηα κζκΰέ ηαμ έθθ πζβλκφκλέ μ απσ πκδσθ Ϋξγβε κ γτηα εφκίδ ησ εαδ κθ αλδγησ εαδ κ φτζκ α ση π ζ δ λΰκτθ πμ γτ μ. Ο έε βμ αιδκπδ έαμ π λδεάμ υθκξάμ Cronbach s alpha ΰδα α 22 κδξ έα κ δμ Ϋλ υθ μ π Ϋξθ πλαΰηα κπκδβγ έ ευηαέθ αδ η αιτ 0.87 εαδ 0.93, NAQ-R υπκ βζυθκθ αμ Ϊλδ β π λδεά υθκξά, θυ παλϊζζβζα υπκ βζυθ δ σ δ ηπκλ έ θα έθαδ Ϋθα αιδσπδ κ ηϋ κ αεσηβ εαδ η ζδΰσ λκ αλδγησ λπ ά απκ ζ έ Ϋθα αιδσπδ κ εαδ Ϋΰευλκ λΰα δαεσ εφκίδ ησ, η εφκίδ ησ π Ϋξ δ λ δμ αζζβζϋθ σξκ βθ απσ κ β κδξ έ. Σκ NAQ-R 22 έε β ηϋ λβ βμ βμ Ϋεγ βμ μ παλϊΰκθ μ π ξ έακθ αδ η βθ λΰα έα, κθ εφκίδ ησ π κθ κθ κξ τ δ κ Ϊ κηκ εαδ βθ πηα δεά εαεκπκέβ β (Einarsen et al., 2009). Σκ τ λκ ηϋλκμ απκ ζ έ αδ απσ κ λπ βηα κζσΰδκ Γ θδεάμ Τΰ έαμ, General Health Questionnaire-2 (GHQ-2). υ σ πδθκάγβε απσ κθ Goldberg (972) εαδ Ϋξ δ ξλβ δηκπκδβγ έ υλϋπμ πμ Ϋθα λΰαζ έκ αυ σ- ε έηβ βμ η λϋξ αμ ουξκζκΰδεάμ εα απσθβ βμ. Κυεζκφκλ έ κθ αλδγησ λπ ά π π λδϋξ δ. λπ ά δμ (GHQ-60), β απσ 28 λΰαζ έκ η λδμ ε κξϋμ αθϊζκΰα η ε κξά απκ ζ έ αδ απσ 60 τ λβ ε κξά απσ 30 λπ ά δμ (GHQ-30), β λέ β ε κξά λπ ά δμ (GHQ-28) εαδ β ξλβ δηκπκδάγβε αλξδεά Ϋ σξκ κθ θ κπδ ησ βμ Ϋ αλ β απσ 2 λπ ά δμ. ζ υ αέα βθ παλκτ α η ζϋ β. Σκ GHQ-2 έθαδ υλϋπμ απκ ε σ πμ Ϋθα ιαδλ δεά αιδκπδ έα εαδ ΰευλσ β α. ηδα η ζϋ β Παΰεσ ηδ Ολΰαθδ ηκτ Τΰ έαμ, κ GHQ-2 υΰελέγβε η σ δ ζ δ λΰ έ ιέ εαζϊ η (Karpetis 205). β ε θϋ βθ Ϋε κ β GHQ-28 εαδ απκ έξγβε λβ ε κξά GHQ 28 λπ ά ΰευλσ β α βμ ζζβθδεάμ ε κξάμ GHQ-28 πδί ίαδυγβε απσ μ Garyfallos et al. (99), θυ κ GHQ-2 ι Ϊ βε εαδ απσ κθ Lionis (2008). ΜΫ π βμ έα βμ GHQ-2 Ϋξ δ πμ βθ πλκ πλδθά η αίκζά βμ εαθκθδεάμ ουξδεάμ ζ δ λΰέαμ, κ εκπσ βθ αθέξθ υ β ουξδευθ δα αλαξυθ εαδ έθ δ Ϋηφα β μ παλϊΰκθ μ π πβλ Ϊαθ αλθβ δεϊ βθ υΰ έα υηη Ϋξκθ α. Σκ λπ βηα κζσΰδκ ηϋ α απσ δμ λπ ά δμ θ δαφϋλ αδ ΰδα κ πέπ κ βμ υΰ έαμ υηη ξσθ εα Ϊ β δϊλε δα ζ υ αέ ί κηϊ εαδ β εϊγ λυ β β δ λ υθϊ Ϋθα κλδ ηϋθκ έ κμ υηπ λδφκλϊμ ά τηπ πηα η ξλά β εζέηαεαμ τπ 0 Ϋπμ 3 (Likert) π ε έθ αδ απσ «Καγσζ», «σξδ π λδ 55 σ λκ απ σ δ

69 υθάγπμ», «ηϊζζκθ π λδ υθάγπμ», έ «π λδ σ λκ απ σ δ σ λκ απ σ δ υθάγπμ», «πκζτ π λδ υθάγπμ», «κ έ δκ σ κ σ λκ απ σ δ υθάγπμ», «αεσηβ ζδΰσ λκ απ σ δ υθάγπμ», «πκζτ ζδΰσ λκ απσ υθάγπμ», αθϊζκΰα η λυ β βμ. Τοβζσ λ μ δηϋμ κ Ϊγλκδ ηα κθ τπκ βμ απαθ ά αθ δεα κπ λέαθ η ΰαζτ λβ θκ βλσ β α (Karpetis, 205). Σκ λέ κ, εαδ βηκΰλαφδεϊ ζ υ αέκ, ηϋλκμ απκ ζ έ αδ απσ κδξ έα υηη λπ ά δμ π αφκλκτθ α ξσθ σππμ, κ φτζκ, βθ βζδεέα, βθ κδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β, κ επαδ υ δεσ πέπ κ, βθ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α, α Ϋ β υθκζδεάμ υπβλ έαμ εαδ α ξλσθδα λΰα έαμ κ ηάηα π λΰϊακθ αδ εα Ϊ β δϊλε δα βμ Ϋλ υθαμ. 56

70 Κ φϊζαδκ 7κ θϊζυ β 7. α δ κηϋθ δεά ηϋγκ κμ αθϊζυ βμ 7.. Κα βΰκλέ μ Σα κηϋθ κηϋθ κηϋθα π υζζϋξγβεαθ ά αθ πκδκ δεϊ εαδ πκ κ δεϊ. Πκδκ δεϊ κθκηϊακθ αδ α κηϋθα π θ πδ Ϋξκθ αδ ηϋ λβ β, σππμ ΰδα παλϊ δΰηα κ πέπ κ βμ ησλφπ βμ, κ φτζκ, β δ δσ β α ( πϊΰΰ ζηα) εζπ, θυ πκ κ δεϊ αυ Ϊ π ηπκλκτθ θα η λβγκτθ η β ίκάγ δα εϊπκδαμ εζέηαεαμ, σππμ ΰδα παλϊ δΰηα κ ξλσθκμ λΰα έαμ κ ηάηα εαδ α Ϋ β υπβλ έαμ (Κα Ϊθκμ εαδ ίκτλβμ, 2008). Σα πκδκ δεϊ κλΰαθυγβεαθ αθ κθκηα δεϋμ εα βΰκλέ μ (nominal data) εαδ εα βΰκλέ μ (ordinal data). Σα πκ κ δεϊ φαλησ η αθϊζυ β βμ Ϋλ υθαμ α αθ αιδθκηβηϋθ μ κηϋθα ά αθ υθ ξά (continuous) δα δεα έα ζϋΰξ εαθκθδεσ β αμ λ υθβ δευθ Πλκε δηϋθ θα κηϋθα παλαη λδεϊ κηϋθ α δ δεϊ ελδ άλδα β α δ δεά κηϋθα πλϋπ δ θα αεκζγκτθ βθ εαθκθδεά εα αθκηά. Γδα θα ζϋΰιµ αυ σ φαλησ αη κθ Ϋζ ΰξκ εαθκθδεσ β αμ Kolmogorov- Smirnov Π λδΰλαφδεά α δ δεά O σξκμ π λδΰλαφδευθ α δ δευθ δε υθ, έθαδ θα παλϋξθ η γσ μ π απζκπκδκτθ εαδ δ υεκζτθθ βθ κλΰϊθπ β εαδ παλ έα β απκ ζ ηϊ. Οδ π λδΰλαφδεκέ α δ δεκέ έε μ π ξλβ δηκπκδάγβεαθ β αθϊζυ β κηϋθ λπ βηα κζκΰέ έθαδ: α) Οδ εα αθκηϋμ υξθσ β αμ (frequency distributions) π απκ ζκτθ ηέα απσ δμ πδκ ΰθπ Ϋμ η γσ μ ΰδα βθ παλ έα β θσμ υθσζ κηϋθ. Οδ εα αθκηϋμ υξθσ β αμ κηάγβεαθ πμ πέθαε μ εαδ πμ ΰλαφδεΫμ παλα Ϊ δμ εαδ αφκλκτθ δμ πκδκ δεϋμ η αίζβ Ϋμ λπ βηα κζκΰέ. Καδ κγ έ ηέα πζάλβμ δεσθα ΰδα βθ εα αθκηά 57 δμ τκ π λδπ υ δμ, κηϋθ σξκμ ά αθ θα βθ εζέηαεα ηϋ λβ βμ.

71 ί) Σα ηϋ λα ε θ λδεάμ Ϊ βμ (measures of central tendency) η Ϋθα εκπσ θα πλκ δκλδ έ α δ δεσ ηϋΰ γκμ κ κπκέκ ηπκλ έ θα ξλβ δηκπκδβγ έ ΰδα θα αθ δπλκ ππ τ δ Ϋθα τθκζκ κηϋθ. Γδα δμ πκ κ δεϋμ η αίζβ Ϋμ ξλβ δηκπκδάγβε β ηϋ β δηά αθ ηϋ λκ ε θ λδεάμ Ϊ βμ, εαγυμ έθ δ βθ πδκ αθ δπλκ ππ υ δεά δεσθα ΰδα Ϋθα τθκζκ κηϋθ. ηϋ β δηά κλέα αδ πμ κ Ϊγλκδ ηα παλα βλά δϊ πζάγμ μ, βζα ά δα δεϊ πλσε δ αδ ΰδα κθ υπκζκΰδ ησ αλδγηβ δεκτ ηϋ σλ. ΰ) Σα ηϋ λα δα πκλϊμ (measures of variability) α κπκέα έθθ ηέα δεσθα ξ δεϊ η κ πσ κ υΰε θ λπηϋθ μ έθαδ κδ παλα βλά δμ Ϋθα τθκζκ κηϋθ. Γδα δμ πκ κ δεϋμ η αίζβ Ϋμ ξλβ δηκπκδάγβεαθ, β δαετηαθ β εαδ β υπδεά απσεζδ β δσ δ απκ ζκτθ κ πδκ αιδσπδ κ εαδ κ πδκ υθβγδ ηϋθκ ηϋ λκ δα πκλϊμ. υ Ϊ α ηϋ λα δα πκλϊμ ξλβ δηκπκδκτθ πμ βη έκ αθαφκλϊμ β ηϋ β δηά, εαδ ζαηίϊθθ υπσοβ βθ απσ α β σζ παλα βλά απσ αυ άθ (Κα Ϊθκμ εαδ ίκτλβμ 2008) παΰπΰδεά α δ δεά, Έζ ΰξκμ ΤπκγΫ Ου δα δεϊ ηέα υπσγ β απκ ζ έ βθ πλσίζ οβ λ υθβ ά ΰδα βθ πέ λα β βμ αζζαΰάμ βμ αθ ιϊλ β βμ η αίζβ άμ (hypothesis testing) απκ ζ έ Ϋθα εαγυμ ηαμ πδ λϋπ δ θα ζϋΰιη βθ ιαλ βηϋθβ. Ο Ϋζ ΰξκμ υπκγϋ βηαθ δεσ εκηηϊ δ βμ παΰπΰδεάμ α δ δεάμ, βθ ΰευλσ β α βμ γ πλέαμ ηαμ εαδ πδηϋλμ σξ βμ η ζϋ βμ. Θα ξλβ δηκπκδβγ έ κ παλαη λδεσ. Υλβ δηκπκδ έ αδ δϊγ β Ϋθα εαδ κ α δ δεσ έΰηα πκδκ δευθ X2 (Chi-Square test), έ πμ κ πδκ βηκφδζϋμ ηβδμ π λδπ υ δμ, π κ κηϋθ κλΰαθπηϋθκ σξκμ έθαδ θα ξλβ δηκπκδβγκτθ α πέ υιβ αυ κτ (no-preference null-hypothesis), έ υπκε έη θα θα πλκ δκλδ έ β βθ εϊγ εα βΰκλέα. Γδα βθ σξ δα υπυθ αδ ηδα ηβ θδεά υπσγ β, π έ θ υπϊλξ δ εϊπκδα υΰε ελδηϋθβ πλκ έηβ β β κθκηα δεϋμ εα βΰκλέ μ, κηϋθα αυ Ϊ υ αθαζκΰέα (ά κ πκ κ σ) πζβγυ ηκτ π αθάε δ λ υθβ άμ Ϋξ δ βζυθ δ σ δ δμ δαγϋ δη μ κθκηα δεϋμ εα βΰκλέ μ βζυθ δ σ δ α πκ κ Ϊ π πλκ δηυθ αδ απσ α δαφϋλθ απσ α πκ κ Ϊ Ϊζζ πζβγυ ηυθ κδ κπκέκδ απκ ζκτθ κ βη έκ αθαφκλϊμ (nodifference from a comparison population). πέ βμ, γα ξλβ δηκπκδβγ έ β ηϋ λκ π ιυπβλ υ ξϋ δ β (correlation) β κπκέα έθαδ Ϋθα έ κθ λ υθβ ά α δ δεά β π λέπ π β π ζϋΰξ δ ηέα η αίζβ ά εαδ παλα βλ έ εϊπκδα Ϊζζβ ΰδα θα αθαεαζτο δ αθ υπϊλξ δ εϊπκδα 58 πέ λα β βμ

72 ζ ΰξση θβμ η αίζβ άμ η αίζβ Ϋμ πλκ βθ παλα βλκτη θβ, εαγυμ πδ λϋπ δ θα παλα βλ έ τκ κ "φυ δεσ μ π λδίϊζζκθ" (ηβ - ζ ΰξση θκ π λδίϊζζκθ), εαδ θα δκλέα δ εαδ θα η λϊ δ παελδίυμ β ξϋ β π δμ υθ Ϋ δ. Ο υπκζκΰδ ησμ υθ ζ ά υ ξϋ δ βμ απαδ έ β ηϋ λβ β τκ η αίζβ υθ ΰδα εϊγ υπκε έη θκ ( α κπκέα υθάγπμ υηίκζέακθ αδ η X,Y), έθαδ θα πλκ δηά δκλέ η υθ ζ ά Ϋθα ηβ- ζ ΰξση θκ π λδίϊζζκθ. Ο β ξϋ β π υθ Ϋ δ δμ τκ η αίζβ Ϋμ, υπκζκΰέακθ αμ βθ υ ξϋ δ βμ. Οδ δηϋμ π ηπκλ έ θα πϊλ δ κ υ ξϋ δ βμ ευηαέθκθ αδ απσ - Ϋπμ +. η αίζβ Ϋμ βθ έ δα εα τγυθ β, θ αθ έγ α β δηά έθαδ αλθβ δεά, σ σ κ η ΰαζτ λβ η αίζβ Ϋμ. βθ αελαέα π λέπ π β π κδ υ ξϋ δ βμ 0, κ λ υθβ άμ ηπκλ έ θα αθϊη α μ. πδκ κδ έθαδ β ξϋ β π υθ Ϋ δ τκ η αίζβ Ϋμ Ϋξθ υηπ λϊθ δ σ δ δμ τκ υθ ζ ά θ υπϊλξ δ εϊπκδα υ ξϋ δ βμ Pearson (Pearson correlation). Ο υ ξϋ δ βμ υοπηϋθβ ά υ ξϋ δ βμ ξϋ β υξθϊ ξλβ δηκπκδκτη θβ ηϋγκ κμ έθαδ κ υπκζκΰδ ησμ Pearson υηίκζέα αδ η (αζζαΰϋμ κδ τκ έθθ θα εδθκτθ αδ πλκμ βθ αθ έγ β εα τγυθ β, βζα ά σ αθ β ηέα (αθ ιαλ ά πμ πλκ άη), ά άμ βζα ά σ αθ αυιϊθ αδ β Ϊζζβ η δυθ αδ. Ό κ η ΰαζτ λβ έθαδ β δηά υθ ζ υθ ζ υθ ζ θ β δηά έθαδ γ δεά, σ έθθ θα η αίϊζζκθ αδ πλκμ αυιϊθ αδ β ηέα αυιϊθ αδ εαδ β Ϊζζβ. η αίζβ Ϋμ σξκμ κ ΰλΪηηα r. κ υθ ζ άμ υ ξϋ δ βμ ιέα δ θα βη δπγ έ σ δ β δηά υθ ζ λϊΰκ (r2) εφλϊα δ κ πκ κ σ βμ ά δαετηαθ βμ βθ δηά) βμ Τ η αίζβ άμ π ηπκλ έ θα πλκίζ φγ έ απσ β δαετηαθ β βμ Υ η αίζβ άμ. Υλβ δηκπκδ έ αδ πκ κ δεϋμ η αίζβ Ϋμ. Γδα δηϋμ: - Ϋπμ -0,5 γ πλκτη σ δ έθαδ υοβζσμ αλθβ δεσμ υθ ζ άμ υ ξϋ δ βμ -0,5 Ϋπμ -0,2: γ πλκτη σ δ έθαδ ξαηβζσμ αλθβ δεσμ υθ ζ -0,2 Ϋπμ 0,2: γ πλκτη σ δ κ υθ ζ άμ υ ξϋ δ βμ άμ υ ξϋ δ βμ έθαδ ηβ θδεσμ 0,2 Ϋπμ 0,5: γ πλκτη σ δ έθαδ ξαηβζσμ γ δεσμ υθ ζ 0,5 Ϋπμ : γ πλκτη σ δ έθαδ υοβζσμ γ δεσμ υθ ζ άμ υ ξϋ δ βμ άμ υ ξϋ δ βμ ΣΫζκμ, αιέα δ θα αθαφϋλη σ δ σ αθ κ λ υθβ άμ γϋζ δ θα ίΰϊζ δ υηπ λϊ ηα α εαδ θα πκ κ δεκπκδά δ δμ ξϋ δμ αθϊη α ξλβ δηκπκδά δ κ υθ ζ παλαηϋ λμ πζβγυ ηκτ, ηπκλ έ θα ά υ ξϋ δ βμ πμ α δ δεσ έε β ζϋΰξ ηέα ηϋγκ κ ζϋΰξ υπκγϋ. αυ άθ βθ π λέπ π β, β ηβ θδεά υπσγ β βζυθ δ σ δ υπϊλξ δ εαηέα υ ξϋ δ β αθϊη α θ δμ τκ υπσ ιϋ α β παλαηϋ λμ (Κα Ϊθκμ εαδ ίκτλβμ, 2008). 59

73 7..5 Έζ ΰξκμ Kruskal - Wallis. Ο Ϋζ ΰξκμ Kruskal - Wallis φαληκ έ ΰδα β έθαδ µβ παλαµ λδεά τΰελδ β λδυθ ά π λδ υπκγϋ δμ: β ηβ θδεά υπσγ β, Ο: δα δεα έα π ηπκλ έ θα σ λ πζβγυ ηυθ. ζϋΰξ δ δμ ιάμ κδ υθαλ ά δμ εα αθκµάμ ε πζβγυ ηυθ έθαδ έ μ εαδ βθ θαζζαε δεά υπσγ β, H: τκ ζϊξδ κθ απσ μ ε πζβγυ ηκτμ Ϋξθ δαφκλ δεϋμ ηϋ μ δµϋμ Παλαΰκθ δεά αθϊζυ β ετλδ αισθ (Principal Axes Factoring - PAF) ηϋγκ κμ βμ παλαΰκθ δεάμ αθϊζυ βμ ετλδ αισθ (Principal Axes Factoring PAF) βλέα αδ β ξλά β ηδαμ δα δεα έαμ ε Ϋζ βμ παθαζβπ δευθ κεδηυθ δα κξδευθ δηυθ (iterative technique) ΰδα βθ ε έηβ β εκδθυθ παλαΰκθ δευθ δαευηϊθ εαδ εα πϋε α β παλαΰκθ δευθ φκλ έ. Οδ ε δηά δμ αυ Ϋμ ιϊΰκθ αδ απσ β δαΰυθδκ βμ ηά λαμ λαΰυθ πκζζαπζυθ υ ξ έ σ αθ πδ υξγ έ τΰεζδ β υ ξ έ η Ϊ β ηά λα αυ ά. β ξλά β δα δεα έα π λα υθ αδ ζδευθ δηυθ η ίϊ β κ ελδ άλδκ τΰεζδ βμ 0,00. Σκ αβ κτη θκ έθαδ β ε έηβ β πλυ α εκδθυθ παλαΰσθ εαδ β υθϋξ δα β αυ κπκέβ β εκδθυθ παλαΰσθ π έθαδ υπ τγυθκδ ΰδα β υθ δ φκλϊ εαδ β υ ξϋ δ β η αιτ παλα Ϋξ αδ Ϋθα η αίζβ υθ. βζα ά β αθϊζυ β ετλδ αισθ υΰε ελδηϋθκ παλαΰκθ δεσ ηκθ Ϋζκ εαδ ΰδ αυ σ κ ζσΰκ πκζζκέ λ υθβ Ϋμ φλκθ έαθ θα κ πδζϋΰθ. υηπ λα ηα δεϊ, απσ α παλαπϊθπ πλκετπ δ σ δ β αθϊζυ β ευλέ υθδ π υθ η αίζβ υθ κξ τ δ β η έπ β αλδγηκτ αλξδευθ ζδΰσ λ μ θϋ μ η αίζβ Ϋμ ( υθδ υ μ), κδ κπκέ μ εφλϊακθ αδ πμ ΰλαηηδεσμ υθ υα ησμ αλξδευθ η αίζβ υθ εαδ ληβθ τθ Ϋθα η ΰΪζκ πκ κ σ βμ υθκζδεάμ δαετηαθ βμ (Π λέ βμ, 205). τκ λ υθβ δεϊ λΰαζ έα, 7.2 ιδκπδ έα ηϋγκ κμ αυ ά γα φαληκ π λδεάμ υθκξάμ λπ βηα κζκΰέ έ σξδ ησθκ ηέα πλσ α β (item) ά λΰαζ έα ηϋ λβ βμ. Μπκλ έ θα ηέα υπκεζέηαεα, αζζϊ εαδ λΰαζ έ π η λϊ δ βθ έ δα Ϋθθκδα (η αίζβ ά). υθκξάμ (internal consistency) έθαδ Ϋθαμ ηδα υπκεζέηαεα, σ κ εαδ 60 αιδκπδ έα κ τθκζκ π λδεάμ έε βμ π φαθ λυθ δ εα Ϊ πσ κ δαφκλ δεϋμ λπ ά δμ (items) η λκτθ βθ έ δα Ϋθθκδα. υθκξάμ σ κ α κ Negative Acts Questionnaire-Revised (NAQ-R). Υλβ δηκπκδ έ αδ ΰδα θα η λά δ βθ αιδκπδ έα φαληκ έ εαδ αιδκπδ έα π λδεάμ κζσεζβλβ εζέηαεα ε δηϊ αδ η κ

74 υθ ζ ά Cronbach s alpha π έξθ δ βθ κηκδκΰϋθ δα ηδαμ εζέηαεαμ. Γδα θα γ πλ έ αδ απκ ε ά β δηά Cronbach s alpha γα πλϋπ δ θα έθαδ >0.7. Ό κ η ΰαζτ λβ έθαδ β δηά υθ ζ ά Cronbach s alpha σ κ η ΰαζτ λβ έθαδ β αιδκπδ έα π λδεάμ υθκξάμ (Ουακτθβ εαδ ΝαεΪεβμ, 20). Ο υθ ζ άμ αυ σμ γα υπκζκΰδ έ εαδ ΰδα α τκ λ υθβ δεϊ λΰαζ έα, κ Negative Acts Questionnaire-Revised (NAQ-R) σ κ εαδ κ General Health Questionnaire (GHQ2). 6

75 Κ φϊζαδκ 8κ Παλ έα β εαδ ληβθ έα υλβηϊ 8. βηκΰλαφδεϊ απκ ζϋ ηα α Ο υθκζδεσμ αλδγησμ λπ βηα κζκΰέ π δαθ ηάγβεαθ ΰδα βθ Ϋλ υθα αυ ά ά αθ 868, ε κπκέ π λϊφβ αθ υηπζβλπηϋθα α 647 λπ βηα κζσΰδα η υθκζδεσ πκ κ σ αθ απσελδ βμ (response rate) 74,5%. Όππμ φαέθ αδ απσ κ τθκζκ λπ βηα κζκΰέ: α 35 Γ θδεσ Νκ κεκη έκ Θ δαθ ηάγβεαθ κθ πέθαεα, κ Παθ πδ βηδαεσ αζκθέεβμ «Υ Π», σπ εαδ υηπζβλυγβεαθ πζάλπμ α 240 λπ βηα κζσΰδα (πκ κ σ αθ απσελδ βμ 76,2%), α 308 δαθ ηάγβεαθ Νκ κεκη έκ Θ 204 αζκθέεβμ «ΙππκελΪ δκ» εαδ π λϊφβ αθ πζάλπμ απαθ βηϋθα α λπ βηα κζσΰδα (πκ κ σ αθ απσελδ βμ 66,2%), σγβεαθ 245 λπ βηα κζσΰδα εαδ κ Γ θδεσ κ δ δπ δεσ σηδζκ υΰ έαμ υηπζβλυγβεαθ α 203 βη δυθκθ αμ δ δαέ λα βηαθ δεσ πκ κ σ αθ απσελδ βμ 82,8%. Πέθαεαμ. έΰηα βμ η ζϋ βμ(ν) εαδ πκ κ σ αθ απσελδ βμ (%) Ολΰαθδ ησμ υΰ έαμ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» Ι δπ δεσμ κηϋαμ τθκζκ εϊγ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ δαθ ηβγϋθ α λπ βηα κζσΰδα (Ν) υηπζβλπγϋθ α λπ βηα κζσΰδα (Ν) Πκ κ σ αθ απσελδ βμ (Response Rate) % , , , ,5 βηκΰλαφδεϊ απκ ζϋ ηα α Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» α βηκΰλαφδεϊ παλα βλκτη κδξ έα θ ζσΰπ θκ κεκη έ, σππμ παλα έγ θ αδ σ δ κδ ΰυθαέε μ απκ Ϋζ αθ βθ πζ δκθσ β α κ Πέθαεα 2, πζβγυ ηκτ έΰηα κμ, η πκ κ σ 67,5%. ξ σθ κ ηδ σμ πζβγυ ησμ αθάε βζδεδαεϊ η αιτ 40 62

76 50 υηη υθ. Σκ η ΰαζτ λκ ηϋλκμ ξσθ θα έΰηα κμ ά αθ Ϋΰΰαηκδ η βθ πζ δκθσ β α λΰϊακθ αδ πμ θκ βζ υ Ϋμ/ λδ μ εαδ δα λκέ. Ό κ αφκλϊ κ επαδ υ δεσ πέπ κ π λέπ έ α ά αθ πκ κ Ϊ βμ αθυ α βμ παθ πδ βηδαεάμ εαδ βμ ξθκζκΰδεάμ επαέ υ βμ, αεκζγυθ αμ β πκ κ Ϊ παλα βλάγβεαθ π υθ. Ο ηϋ κμ σλκμ ηϋ κμ σλκμ υθ λΰα έαμ υ λκίϊγηδα επαέ υ β. ΥαηβζΪ μ εα σξμ η απ υξδαεκτ ά δ αε κλδεκτ έ ζ υθ υπβλ έαμ (± υπδεά απσεζδ β) ά αθ 5,5Ϋ β εαδ κ κ υΰε ελδηϋθκ ηάηα π λΰϊακθ αδ β π λέκ κ βμ Ϋλ υθαμ ά αθ 8,2 Ϋ β. Πέθαεαμ 2. βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ υηη Μ αίζβ ά ξσθ Π.Γ.Ν.Θ «ΑΧ ΠΑ» υξθσ β α (Ν) Φτζκ Άθ λαμ Γυθαέεα Ηζδεέα υθ υθ υθ υθ Οδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β ΰΰαηκμ/β Άΰαηκμ/β δαα υΰηϋθκμ/β Υάλκμ/α επαδ υ δεσ πέπ κ Π υξδκτξκμ Ι Π υξδκτξκμ Σ Ι Π υξέκ υ λκίϊγηδαμ επαέ υ βμ ΚΪ κξκμ Μ απ υξδαεκτ Σέ ζ ΚΪ κξκμ δ αε κλδεκτ έ ζ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α θυ λκ δκδεβ δεσ Ϋζ ξκμ δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ δκξβηδεσμ Νκ βζ υ άμ/ λδα Μαδ υ άμ/μαέα Σ ξθκζσΰκμ αε δθκζσΰκμ Σ ξθκζσΰκμ δα λδευθ λΰα βλέ Φυξκζσΰκμ/Κκδθδεσμ ζ δ λΰσμ 63 Πκ κ σ (%) ,5 67, ,7 30,0 48,8 4, ,7 27,5 5, ,6 35,0 23,3 5,0 2, ,5 25,4 3,3 36,2 5,8 8,3 3,3

77 Μ αίζβ ά ζϊξδ κ β υπβλ έαμ Υλσθδα λΰα δαεάμ ηπ δλέαμ κ ηάηα λΰα έαμ α παλαεϊ π θκ κεκη έ ΜΫΰδ κ 35 ΜΫ κμ Όλκμ 5,5 3 8,2 Συπδεά απσεζδ β 8,7 7,3 δαΰλϊηηα α (-5) υπκ δεθτ αδ β εα αθκηά Υ Π τηφα η δαετηαθ β 76,936 52,580 έΰηα κμ α βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ (φτζκ, βζδεέα, κδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β, επαδ υ δεσ πέπ κ, παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α). δϊΰλαηηα. Κα αθκηά φτζ λπ υη θ 64 έΰηα κμ ΑΧ ΠΑ

78 δϊΰλαηηα 2. Κα αθκηά βμ βζδεέαμ λπ υη θ κ έΰηα κμ ΑΧ ΠΑ έΰηα 240 α ση θκ κεκη έ Υ Π, β εα αθκηά πμ πλκμ βθ βζδεέα ( δϊΰλαηηα 2.) Ϋξ δ πμ ιάμ: βζδεδαεά εα βΰκλέα %), βζδεδαεά εα βΰκλέα υθ 72 Ϊ κηα (πκ κ σ 30%), βζδεδαεά εα βΰκλέα υθ 7 Ϊ κηα (πκ κ σ 48.8%), βζδεδαεά εα βΰκλέα (πκ κ σ 4.6%). Παλα βλκτη σ δ κ ετλδκ βζδεέαμ, θυ κ πκ κ σ θϋ υθ 35 Ϊ κηα υηα λΰαακηϋθ έθαδ ηϋ βμ λΰααση θ δαησλφπ β αυ άμ βμ βζδεδαεάμ κηάμ ζϊξδ υθ 6 Ϊ κηα (πκ κ σ έθαδ υθ λδπ δεϊ ξαηβζσ. μ βησ δμ κλΰαθδ ηκτμ Ϋΰε δ αδ μ θϋ μ πλκ ζάο δμ π ΰέθκθ αδ α ζ υ αέα ξλσθδα, σ κ εαδ δμ α εκδθδεϊ ελδ άλδα π υθσ υαθ δμ πλκ ζάο δμ παζαδσ λα. δϊΰλαηηα 3. Κα αθκηά βμ κδεκΰ θ δαεάμ εα Ϊ α βμ λπ υη θ ΑΧ ΠΑ 65 έΰηα κμ

79 δϊΰλαηηα 4. Κα αθκηά επαδ υ δεκτ πδπϋ λπ υη θ έΰηα κμ ΑΧ ΠΑ δϊΰλαηηα 5. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ λπ υη θ έΰηα κμ ΑΧ ΠΑ εα αθκηά πζβγυ ηκτ πμ πλκμ βθ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α ( δϊΰλαηηα 5.) ΰδα κ «Υ Π» πλκετπ δ πμ ιάμ: δκδεβ δεκέ υπϊζζβζκδ 42 Ϊ κηα (πκ κ σ 7,5%), δα λκέ 6 Ϊ κηα (πκ κ σ 25,4%), ίδκζσΰκδ/ίδκξβηδεκέ 8 Ϊ κηα (πκ κ σ 3,3%), θκ βζ υ Ϋμ 87 Ϊ κηα (πκ κ σ 36,2%), ξθκζσΰκδ αε δθκζσΰκδ 4 Ϊ κηα (πκ κ σ 66

80 ξθκζσΰκδ 5,8%), δα λδευθ λΰα βλέ 20 Ϊ κηα (πκ κ σ 8,3%), ουξκζσΰκδ/εκδθδεκέ ζ δ λΰκέ 8 Ϊ κηα (πκ κ σ 3,3%). Μαδ υ Ϋμ/ηαέ μ υπϊλξθ κ έΰηα αυ σ εαγυμ κ θκ κεκη έκ θ θ δαγϋ δ ηαδ υ δεά εζδθδεά εαδ εα πϋε α β ΰυθαδεκζκΰδεΪ ιπ λδεϊ δα λ έα. βηκΰλαφδεϊ απκ ζϋ ηα α Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» α βηκΰλαφδεϊ κδξ έα, σππμ παλ δϊακθ αδ κθ Πέθαεα 3, παλα βλκτη εαδ πϊζδ σ δ κδ ΰυθαέε μ απκ Ϋζ αθ β πζ δκθσ β α πζβγυ ηκτ πκ κ σ 7,%. τκ βζδεδαεϋμ κηϊ μ παλ έα αθ π λέπ εκθ δθϋμ υξθσ β αμ, β βζδεδαεά κηϊ α ξαηβζά ά αθ, εαδ λΰαακηϋθ έΰηα κμ, η υθ εαδ β βζδεδαεά κηϊ α αυ σ κ πζβγυ ηδαεσ δμ βζδεέ μ έΰηα, β εα αθκηά υθ (ησζδμ 0%). δηϋμ υθ. Πκζτ υξθσ β αμ πζ δκοβφέα έΰηα κμ ά αθ Ϋΰΰαηκδ εαδ λΰϊακθ αθ πμ θκ βζ υ Ϋμ/ λδ μ εαδ δα λκέ. Ο ηϋ κμ σλκμ υπβλ έαμ υηη υηη ξσθ ξσθ ά αθ 4,62 Ϋ β εαδ κ ηϋ κμ σλκμ υθ υθ λΰα έαμ κ υΰε ελδηϋθκ ηάηα εα Ϊ β π λέκ κ βμ Ϋλ υθαμ ά αθ 9,56 Ϋ β. Πέθαεαμ 3. βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ υηη Μ αίζβ ά ξσθ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» υξθσ β α (Ν) Φτζκ Άθ λαμ Γυθαέεα Ηζδεέα υθ υθ υθ υθ Οδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β ΰΰαηκμ/β Άΰαηκμ/β δαα υΰηϋθκμ/β Υάλκμ/α επαδ υ δεσ πέπ κ Π υξδκτξκμ Ι Π υξδκτξκμ Σ Ι Π υξέκ υ λκίϊγηδαμ επαέ υ βμ ΚΪ κξκμ Μ απ υξδαεκτ Σέ ζ ΚΪ κξκμ δ αε κλδεκτ έ ζ 67 Πκ κ σ (%) ,9 7, ,8 32,8 39,7 7, ,3 29,9 0, ,4 40,7 4,7 0,3 4,9

81 παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α θυ λκ δκδεβ δεσ Ϋζ ξκμ δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ δκξβηδεσμ Νκ βζ υ άμ/ λδα Μαδ υ άμ/μαέα Σ ξθκζσΰκμ αε δθκζσΰκμ Σ ξθκζσΰκμ δα λδευθ λΰα βλέ Φυξκζσΰκμ/Κκδθδεσμ ζ δ λΰσμ Μ αίζβ ά ζϊξδ κ ΜΫΰδ β υπβλ έαμ Υλσθδα λΰα δαεάμ ηπ δλέαμ κ ηάηα λΰα έαμ ΜΫ κμ Όλκμ 4, ,56 κ Συπδεά απσεζδ β 8,9 8, 2,0 0,3 26,5 6,4 33,3 4,4 4,4 0,8 2,0 δαετηαθ β 78,66 65,833 α δαΰλϊηηα α (6-0) π αεκζγκτθ υπκ δεθτ αδ β εα αθκηά υξθσ β αμ έΰηα κμ θκ κεκη έ «ΙππκελΪ δκ» τηφα ξαλαε βλδ δεϊ (φτζκ, βζδεέα, κδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β, η α βηκΰλαφδεϊ επαδ υ δεσ πέπ κ, παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α). δϊΰλαηηα 6. Κα αθκηά φτζ υηη 68 ξσθ έΰηα κμ ΙππκελΪ δ

82 δϊΰλαηηα 7. Κα αθκηά βμ βζδεέαμ υηη δϊΰλαηηα 8. Κα αθκηά ξσθ βμ κδεκΰ θ δαεάμ εα Ϊ α βμ έΰηα κμ ΙππκελΪ δκ 69 έΰηα κμ ΙππκελΪ δ υηη ξσθ

83 δϊΰλαηηα 9. Κα αθκηά επαδ υ δεκτ πδπϋ υηη ξσθ έΰηα κμ ΙππκελΪ δ δϊΰλαηηα 0. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ έΰηα κμ ΙππκελΪ δ 70 υηη ξσθ

84 βηαθ δεσ έθαδ θα αγκτη παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ. β εα αθκηά εα αθκηά υξθσ β αμ βμ δ δσ β αμ πζβγυ ηκτ πμ πλκμ βθ δ δσ β α ( δϊΰλαηηα 0.) δαηκλφυγβε πμ ιάμ: αθυ α α δκδεβ δεϊ παΰΰ ζηα δεά ζϋξβ 4 Ϊ κηα (πκ κ σ 2,0%), δκδεβ δεκέ υπϊζζβζκδ 2 Ϊ κηα (πκ κ σ 0,3%), δα λκέ 54 Ϊ κηα (πκ κ σ 26,5%), ίδκζσΰκδ/ίδκξβηδεκέ 3 Ϊ κηα (πκ κ σ 6,4%), θκ βζ υ Ϋμ 68 Ϊ κηα (πκ κ σ 33,3%), ηαδ υ Ϋμ/ηαέ μ 9 Ϊ κηα (πκ κ σ 4,4%), Ϊ κηα (πκ κ σ 4,4%), ξθκζσΰκδ αε δθκζσΰκδ 9 ξθκζσΰκδ δα λδευθ λΰα βλέ 22 Ϊ κηα (πκ κ σ 0,8%), ουξκζσΰκδ/εκδθδεκέ ζ δ λΰκέ 4 Ϊ κηα (πκ κ σ 2,0%). βθ πλπ κίϊγηδα φλκθ έ α υΰ έαμ, η αιτ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ, παλα βλκτη σ δ υπ λ λκτθ υθ λδπ δεϊ κδ θκ βζ υ Ϋμ εαδ κδ δα λκέ. βηκΰλαφδεϊ απκ ζϋ ηα α Ι δπ δεκτ κηϋα Ό κθ αφκλϊ α βηκΰλαφδεϊ κδξ έα δ δπ δεκτ κηϋα ηφαθέακθ αδ Μπκλκτη θα παλα βλά η σ δ έΰηα κμ πμ πλκμ κ φτζκ θ υπϊλξ δ δαφκλϊ ξϋ β η κ Πέθαεα 4. βθ εα αθκηά υξθσ β αμ κθ βησ δκ κηϋα. Οδ ΰυθαέε μ ά αθ 32 (πκ κ σ 65,0%) Ϋθαθ δ 7 αθ λυθ (πκ κ σ 28,9%). βθ βζδεδαεά εα αθκηά παλα βλκτη Ϋθα (25,%), βηαθ δεϊ η ΰΪζκ πκ κ σ λΰαακηϋθ βζδεέαμ αθ έγ β η β υξθσ β α π παλα βλάγβε Πκζτ ξαηβζσ πκ κ σ λΰαακηϋθ ίλϋγβε (6,4%), σπ β έ δα κηϊ α υθ α βησ δα θκ κεκη έα. βθ βζδεδαεά κηϊ α μ βησ δμ φκλ έμ παλ έα υθ υΰελδ δεϊ υοβζσ λα πκ κ Ϊ (4,6% κ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» εαδ 7,6 κ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ»). βθ βζδεδαεά κηϊ α εα αθκηά 32.0%, η υθ παλ έα π λέπ έ β υξθσ β α, η πκ κ δαέα α βησ δα θκ κεκη έα. Σκ ετλδκ υηα λΰαακηϋθ δ δπ δεκτ κηϋα έθαδ θ αλά εαδ ηϋ βμ βζδεέαμ, θυ κ πκ κ σ λΰααση θ Ϊθπ 50 υθ έθαδ ξαηβζσ. βζδεδαεά κηά αυ ά δαηκλφυθ αδ ζσΰπ πδκ υξθυθ θϋ πλκ ζάο εαδ δμ αυιβηϋθβμ εδθβ δεσ β αμ λΰαακηϋθ, υΰελδ δεϊ η κ βησ δκ κηϋα. Σκ 50.7% έΰηα κμ ά αθ Ϋΰΰαηκδ, κ 4.9% ά αθ Ϊΰαηκδ εαδ κ 7,4% ά αθ δαα υΰηϋθκ. Παλα βλκτη μ δκδεβ δεκτμ υπαζζάζμ εαδ μ θκ βζ υ Ϋμ θα ηφαθέαθ π λέπ έ β υξθσ β α εα αθκηάμ πμ πλκμ βθ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α υηη ξσθ, 5 Ϊ κηα (25,%) εαδ 49 Ϊ κηα (24,%) αθ έ κδξα. Χμ πλκμ κ επαδ υ δεσ πέπ κ παλ δϊακθ αδ ηδελϋμ δαφκλϋμ πκ κ υθ π υξδκτξ Ι (30%), Σ Ι (27,6%) εαδ β υ λκίϊγηδαμ επαέ υ βμ (29,%). πκ κ δαέα υξθσ β α η απ υξδαεκτ πδπϋ π υθ ά αθ.3% εαδ ηδελά β πκ κ δαέα 7

85 υξθσ β α δ αε κλδεκτ πδπϋ π υθ (2%). α Ϋ β υπβλ έαμ κ ζϊξδ κ ά αθ Ϋ κμ εαδ κ ηϋΰδ κ ά αθ 40 Ϋ β, εαδ α ξλσθδα λΰα έαμ κ υΰε ελδηϋθκ ηάηα ά αθ κ ζϊξδ κ ά αθ Ϋ κμ εαδ κ ηϋΰδ κ ά αθ 28 Ϋ β Ο ηϋ κμ σλκμ υπβλ έαμ (± υπδεά απσεζδ β) υηη σλκμ υθ λΰα έαμ υηη ξσθ ξσθ ά αθ 4,62± 8,9 Ϋ β εαδ κ ηϋ κμ κ υΰε ελδηϋθκ ηάηα εα Ϊ β π λέκ κ βμ Ϋλ υθαμ ά αθ 9,56 ±8, Ϋ β. Πέθαεαμ 4. βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ υηη Μ αίζβ ά υθ ξσθ Ι δπ δεκτ κηϋα υξθσ β α (Ν) Φτζκ Άθ λαμ Γυθαέεα Ηζδεέα υθ υθ υθ υθ Οδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β ΰΰαηκμ/β Άΰαηκμ/β δαα υΰηϋθκμ/β Υάλκμ/α επαδ υ δεσ πέπ κ Π υξδκτξκμ Ι Π υξδκτξκμ Σ Ι Π υξέκ υ λκίϊγηδαμ επαέ υ βμ ΚΪ κξκμ Μ απ υξδαεκτ Σέ ζ ΚΪ κξκμ δ αε κλδεκτ έ ζ Ι δσ β α θυ λκ δκδεβ δεσ Ϋζ ξκμ δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ δκξβηδεσμ Νκ βζ υ άμ/ λδα Μαδ υ άμ/μαέα Σ ξθκζσΰκμ αε δθκζσΰκμ Σ ξθκζσΰκμ δα λδευθ λΰα βλέ Φυξκζσΰκμ/Κκδθδεσμ ζ δ λΰσμ 72 Πκ κ σ (%) ,0 65, , 36,5 32,0 6, ,7 4,9 7, ,0 27,6 29,,3 2, ,4 25, 2,8 0,8 24,,5,3 9,9 -

86 Μ αίζβ ά ζϊξδ κ β υπβλ έαμ Υλσθδα λΰα δαεάμ ηπ δλέαμ κ ηάηα λΰα έαμ α ΜΫΰδ κ 40 ΜΫ κμ Όλκμ 4, ,56 Συπδεά απσεζδ β 8,9 8, θκ κεκη έ «Ι δπ δεκτ κηϋα» τηφα η ξαλαε βλδ δεϊ (φτζκ, βζδεέα, κδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β, 78,66 65,833 δαΰλϊηηα α (-5) π Ϋπκθ αδ υπκ δεθτ αδ β εα αθκηά έΰηα κμ δαετηαθ β υξθσ β αμ α βηκΰλαφδεϊ επαδ υ δεσ πέπ κ, παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α). δϊΰλαηηα. Κα αθκηά φτζ πζβγυ ηκτ 73 έΰηα κμ Ι δπ δεκτ κηϋα

87 δϊΰλαηηα 2. Κα αθκηά βμ βζδεέαμ πζβγυ ηκτ έΰηα κμ Ι δπ δεκτ κηϋα δϊΰλαηηα 3. Κα αθκηά βμ κδεκΰ θ δαεάμ εα Ϊ α βμ πζβγυ ηκτ Ι δπ δεκτ κηϋα 74 έΰηα κμ

88 δϊΰλαηηα 4. Κα αθκηά επαδ υ δεκτ πδπϋ πζβγυ ηκτ έΰηα κμ Ι δπ δεκτ κηϋα δϊΰλαηηα 5. Κα αθκηά βμ δ δσ β αμ πζβγυ ηκτ κηϋα 75 έΰηα κμ Ι δπ δεκτ

89 εα αθκηά παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ κθ δ δπ δεσ κηϋα πμ πλκμ βθ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α ( δϊΰλαηηα 5.) δαηκλφυγβε πμ ιάμ: αθυ α α δκδεβ δεϊ ζϋξβ 9 Ϊ κηα (πκ κ σ 4,4%), δκδεβ δεκέ υπϊζζβζκδ 5 Ϊ κηα (πκ κ σ 25,%), δα λκέ 26 Ϊ κηα (πκ κ σ 2,8%), ίδκζσΰκδ/ίδκξβηδεκέ 22 Ϊ κηα (πκ κ σ 0,8%), θκ βζ υ Ϋμ 49 Ϊ κηα (πκ κ σ 24,%), ηαδ υ Ϋμ/ηαέ μ 3 Ϊ κηα (πκ κ σ,5%), ξθκζσΰκδ αε δθκζσΰκδ 23 Ϊ κηα (πκ κ σ,3%), 20 Ϊ κηα (πκ κ σ 9,9%). κθ δ δπ δεσ παλα βλκτη πκ κ σ η η ΰαζτ λβ ζϋξπ β απσ μ θκ βζ υ Ϋμ, παλα βλκτθ αδ ξϋ β η ξϋ β η ξθκζσΰκδ δα λδευθ λΰα βλέ κηϋα πλπ κίϊγηδαμ φλκθ έ α υΰ έαμ, δκδεβ δεσ πλκ ππδεσ, π λέπ κθ βησ δκ κηϋα. Οδ δαφκλϋμ πέ βμ π κ βησ δκ κηϋα έθαδ κ πκζτ ηδελσ λκμ αλδγησμ δα λυθ, κ η ΰαζτ λκμ αλδγησμ ίδκζσΰ/ίδκξβηδευθ εαδ δ δπ δεσ κηϋα. υηη κξάμ εσηβ, ξθκζσΰ αε δθκζσΰ κθ κθ δ δπ δεσ κηϋα παλα βλάγβε κ η ΰαζτ λκμ αλδγησμ βθ Ϋλ υθα αθυ λ δκδεβ δευθ ηβ αηδθά πλκγυηέα ΰδα υηη κξά Κα αθκηά βμ έ δκ ζ ξυθ, ξϋ β η β ηδελά ά κ βησ δκ κηϋα. παΰΰ ζηα δεά δ δσ β αμ ξϋ β η κ φτζκ κθ δ δπ δεσ εαδ βησ δκ κηϋα Ο πζβγυ ησμ έΰηα κμ βμ η ζϋ βμ π λδζαηίϊθ δ παΰΰ ζηα δεϋμ δ δσ β μ π απα ξκζκτθ αδ ξ σθ σζ μ δμ πδγαθϋμ βθ πλπ κίϊγηδα φλκθ έ α υΰ έαμ β ξυλα ηαμ. κ πέθαεα π αεκζγ έ (Πέθαεαμ 5.) παλ δϊα αδ β εα αθκηά δ δκ ά εα Ϊ φτζκ (Ϊθ λ μ - ΰυθαέε μ) σ κ εαδ εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ (δ δπ δεσμ κηϋαμ, βησ δα θκ κεκη έα «Υ Π» εαδ «ΙππκελΪ δκ»). σξκμ δ λ υθβγ έ ππμ δαηκλφυθκθ αδ κδ παΰΰ ζηα δεϋμ δ δσ β μ αθϊζκΰα η ππμ έθαδ θα κ φτζκ εαδ ζ ξυθκθ αδ κδ φκλ έμ π λ υθυθ αδ. Παλα βλκτθ αδ βηαθ δεϋμ δαφκλϋμ σ κ η αιτ αθ λυθ εαδ ΰυθαδευθ κθ έ δκ κλΰαθδ ησ, σ κ εαδ η αιτ κλΰαθδ ηυθ. Πέθαεαμ 5. Η εα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ εα Ϊ φτζκ εαδ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ Ολΰαθδ ησμ υΰ έαμ Ι δπ δεσμ κηϋαμ Φτζκ Άθ λαμ Ι δσ β α θυ λκ δκδεβ δεσ Ϋζ ξκμ δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ 76 υξθσ β α (Ν) Πκ κ σ (%)

90 δκζσΰκμ/ίδκξβηδεσμ Γυθαέεα 5.5 Νκ βζ υ άμ/ λδα Σ ξθκζσΰκμ αε δθκζσΰκμ 0 4. Σ ξθκζσΰκμ δα λδευθ λΰα βλέ τθκζκ Νκ βζ υ άμ/ λδα Μαδ υ άμ/ηαέα Σ ξθκζσΰκμ αε δθκζσΰκμ Σ ξθκζσΰκμ δα λδευθ λΰα βλέ 8.3 τθκζκ Νκ βζ υ άμ/ λδα 7.9 Μαδ υ άμ/ηαέα.7 Σ ξθκζσΰκμ αε δθκζσΰκμ Σ ξθκζσΰκμ δα λδευθ λΰα βλέ θυ λκ δκδεβ δεσ Ϋζ ξκμ δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ίδκξβηδεσμ Γ.Ν.Θ Άθ λαμ ΙππκελΪ δκ θυ λκ δκδεβ δεσ Ϋζ ξκμ δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ίδκξβηδεσμ τθκζκ Γυθαέεα 59 θυ λκ δκδεβ δεσ Ϋζ ξκμ Νκ βζ υ άμ/ λδα Μαδ υ άμ/ηαέα Σ ξθκζσΰκμ αε δθκζσΰκμ Σ ξθκζσΰκμ δα λδευθ λΰα βλέ Φυξκζσΰκμ/Κκδθδεσμ ζ δ λΰσμ Νκ βζ υ άμ/ λδα Σ ξθκζσΰκμ αε δθκζσΰκμ Σ ξθκζσΰκμ δα λδευθ λΰα βλέ 4 5. δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ίδκξβηδεσμ τθκζκ Π.Γ.Ν.Θ Υ Π Άθ λαμ 00.0 δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ίδκξβηδεσμ 77

91 τθκζκ Γυθαέεα Νκ βζ υ άμ/ λδα Σ ξθκζσΰκμ αε δθκζσΰκμ Σ ξθκζσΰκμ δα λδευθ λΰα βλέ Φυξκζσΰκμ/Κκδθδεσμ ζ δ λΰσμ δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ίδκξβηδεσμ τθκζκ α παλαεϊ π δαΰλϊηηα α παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ εα α δεθτ αδ β εα αθκηά υξθσ β αμ βμ έΰηα κμ εα Ϊ η ζ υη θκ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ εαδ εα Ϊ φτζκ. δϊΰλαηηα 6. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ δ δπ δεκτ κηϋα 78 έΰηα κμ αθ λυθ

92 δϊΰλαηηα 7. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ έΰηα κμ ΰυθαδευθ δ δπ δεκτ κηϋα θαφκλδεϊ η η ζϋ βμ βθ εα αθκηά βμ γϋ βμ π εα Ϋξθ κδ Ϊθ λ μ κθ δ δπ δεσ κηϋα, πκ κ σ 22,5% ά αθ δα λκέ παΰΰ ζηα δεϋμ δ δσ β μ εα αθϋηκθ αδ έΰηα κμ βμ θυ κδ υπσζκδπ μ εκθ δθϊ πκ κ Ϊ η αιτ ξαηβζσ λκ πκ κ σ παλ έα αθ α αθυ λα δκδεβ δεϊ μ. Σκ ζϋξβ (9,9%) ζσΰπ βμ φτ βμ ζέΰ γϋ λΰα έαμ αυ άμ βμ δ δσ β αμ. Ό κθ αφκλϊ δμ ΰυθαέε μ έΰηα κμ δ δπ δεκτ κηϋα, α η ΰαζτ λα πκ κ Ϊ υΰεϋθ λπ αθ κδ δκδεβ δεκέ υπϊζζβζκδ η πκ κ σ 3,8% εαδ κδ θκ βζ τ λδ μ η πκ κ σ 30,3%. η π λέπ έ δα πκ κ Ϊ, κδ δ δσ β μ δα λκέ, ίδκζσΰκδ, εκζκτγβ αθ, ξθκζσΰκδ αε δθκζσΰκδ εαδ δα λδευθ λΰα βλέ. Σα ξαηβζσ λα πκ κ Ϊ υΰεϋθ λπ αθ κδ ηαέ μ (2,3%) εαδ α αθυ λα δκδεβ δεϊ ΰυθαδευθ παλα βλκτη ζϋξβ (,5%). υΰελέθκθ αμ βθ εα αθκηά η αιτ αθ λυθ εαδ α ιάμ: η ΰΪζβ δαφκλϊ παλ δϊα αδ η αιτ πκ κ υθ αθ λυθ εαδ ΰυθαδευθ δα λυθ σ κ εαδ δκδεβ δευθ ζ ξυθ, η μ Ϊθ λ μ θα υπ λ λκτθ. εσηβ, φαέθ αδ σ δ κ θκ βζ υ δεσ πϊΰΰ ζηα σππμ εαδ β παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α δκδεβ δευθ υπαζζάζ ευλδαλξ έ αδ απσ κ ΰυθαδε έκ φτζκ. 79

93 δϊΰλαηηα 8. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ έΰηα κμ αθ λυθ Π.Γ.Ν.Θ «ΑΧ ΠΑ» δϊΰλαηηα 9. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ Π.Γ.Ν.Θ «ΑΧ ΠΑ» 80 έΰηα κμ ΰυθαδευθ

94 δϊΰλαηηα 20. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ έΰηα κμ αθ λυθ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» δϊΰλαηηα 2. Κα αθκηά βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» 8 έΰηα κμ ΰυθαδευθ

95 Καδ μ τκ φκλ έμ π υηη Ϋξθ απσ κθ βησ δκ κηϋα βηαθ δεϋμ δαφκλϋμ θ παλα βλκτθ αδ δμ εα αθκηϋμ παΰΰ ζηϊ, ε σμ απσ β θκ βζ υ δεά, ηαδ υ δεά δ δσ β α εαδ μ ξθκζσΰμ δα λδευθ λΰα βλέ. αυ Ϋμ παΰΰ ζηα δεϋμ δ δσ β μ παλα βλκτη β πζ δκοβφέα γϋ θα εα Ϋξκθ αδ απσ ΰυθαέε μ. Οδ Ϊθ λ μ κ βησ δκ κηϋα, σππμ εαδ κθ δ δπ δεσ, απα ξκζκτθ αδ η ΰαζτ λκ πκ κ σ πμ δα λκέ (πκ κ σ 47,5% «ΙππκελΪ δκ» εαδ 42,% αθ έγ β η έΰηα κμ αθ λυθ κ κ «Υ Π»). κ βησ δκ κηϋα, κθ δ δπ δεσ κηϋα, παλα βλκτη π λέπ έ δα εα αθκηά η αιτ αθ λυθ εαδ ΰυθαδευθ ΣΫζκμ, εαδ έΰηα κμ αθ λυθ δμ δ δσ β μ δα λυθ εαδ δκδεβ δευθ υπαζζάζ. μ τκ βησ δμ φκλ έμ π απα ξκζκτθ ουξκζσΰμ/εκδθδεκτμ ζ δ λΰκτμ κ τθκζκ μ απκ ζ έ αδ ησθκ απσ ΰυθαέε μ. 8.2 πκ ζϋ ηα α Negative Acts Questionnaire-Revised (NAQ-R) 8.2. Π λδΰλαφά απκ ζ ηϊ Όππμ αθαφϋλαη β π λδΰλαφά λ υθβ δευθ λΰαζ έ Questionnaire-Revised (NAQ-R) απκ ζ έ αδ απσ 22 λπ ά δμ σπ κδ απαθ ά δμ μ έθκθ αδ ηϋ π ηδαμ εζέηαεαμ Likert πϋθ εζέηαεαμ αθ δ κδξ έ β υξθσ β α πδγαθάμ κ Negative Acts ίαγηυθ. ΚΪγ ηπ δλέαμ εϊπκδ αεκζγ έ β 23 ξ δεϊ η λυ β β π αά α απσ κθ δηά βμ υηπ λδφκλυθ (:πκ Ϋ, 2:π λδ α δεϊ, 3:ηβθδαέπμ, 4: ί κηα δαέπμ, 5:εαγβη λδθϊ). β β υθα Ϋμ υθϋξ δα υηη Ϋξκθ α θα αυ σ-αιδκζκΰβγ έ κ ΰ ΰκθσμ αθ απκ ζ έ γτηα εφκίδ ηκτ βθ λΰα έα, εαδ Ϊθ θαδ η δ υξθσ β α. Οδ πση θ μ τκ λπ ά δμ αφκλκτθ δμ πβΰϋμ Ϊ εβ βμ εφκίδ ηκτ εαδ κ φτζκ εαδ κθ αλδγησ α ση π εφκίέαθ, β π λέπ π β π β απϊθ β β βθ λυ β β 23 έθαδ γ δεά πμ πλκμ κθ εφκίδ ησ. τηφα η μ Notelaers & Einarsen (2009) βηδλΰυθ αμ Ϋθα ίαγηκζκΰδεσ Ϊγλκδ ηα 22 λπ ά NAQ-R π αφκλκτθ βθ πδγαθά ηπ δλέα υηη ξσθ εϊπκδ μ υηπ λδφκλϋμ εαδ υ ξ έακθ αμ κ η κ απκ Ϋζ ηα βμ αυ σ-αιδκζσΰβ βμ η αθϊζυ β ROC (Receiver Operating Characteristics) ά εαηπτζ μ ζ δ λΰδεκτ ξαλαε βλδ δεκτ (threshold values) ία δ ηϋθ μ λπ ά εαδ λΰα δαεσ έε β έθαδ φδε σ θα υπκζκΰδ κτθ δηϋμ «εα υφζδα» βθ πδεϊζυοβ η αιτ κηϋθ 22 απκ ζ ηϊ αυ σ-αιδκζσΰβ βμ ( λυ β β 23) ΰδα εφκίδ ησ. φαλησακθ αμ β ηϋγκ κ αυ ά Ϋθα αθ δπλκ ππ υ δεσ έΰηα, κδ Notelaers & Einarsen (2009) ίλάεαθ σ δ κδ υηη Ϋξκθ μ η 82 κθ εκλ εϊ π απσ

96 33 β εζέηαεα NAQ-R Οδ υηη Ϋξκθ μ η π λδ α δαεϊ θ ηπκλκτθ θα ζβφγκτθ υπσοβ πμ γτηα α εφκίδ ηκτ. εκλ η αιτ 33 εαδ 44 ηπκλκτθ θα ξση θκδ εφκίδ ησ αιδθκηβγκτθ πμ κ ξυλκ λΰα έαμ, θυ κδ υηη Ϋξκθ μ η 45 ά η ΰαζτ λκ αιδθκηκτθ αδ πμ γτηα α εφκίδ ηκτ κ ξυλκ λΰα έαμ. δΰηά π κδ δηϋμ «εα υφζδα» πλκϋλξκθ αδ απσ Ϋθα Νκλίβΰδεσ βη δπγ έ σ δ ηπκλ έ θα ηβθ έθαδ πζάλπμ φαλησ δηα εκλ πσ β έΰηα, γα πλϋπ δ θα Ϊζζ μ ξυλ μ, εαδ σ δ ξλ δϊακθ αδ π λαδ Ϋλπ η ζϋ μ ΰδα θα εαγδ λπγ έ εα Ϊ πσ κ αυ Ϊ έθαδ τηφα ά δαφϋλθ η αιτ πκζδ δ ηυθ (Nielsen 20). ΛαηίΪθκθ αμ υπσοβ α παλαπϊθπ, αγλκέ αη λπ ά δμ απσ κθ εϊγ δηϋμ «εα υφζδα» δμ ίαγηκζκΰέ μ π Ϋζαίαθ κδ 22 υηη Ϋξκθ α. Σαιδθκηυθ αμ α αγλκέ ηα α τηφα η βηδλΰά αη ηδα θϋα η αίζβ ά, δμ βθ «αιδθσηβ β Ϋηη εφκίδ ηκτ». κθ παλαεϊ π πέθαεα υπκ δεθτ αδ β εα αθκηά α ση έΰηα κμ ξ δεϊ η κθ Ϋηη κ εφκίδ ησ εα Ϊ κλΰαθδ ησ. Πέθαεαμ 6. Κα αθκηά έΰηα κμ αθαφκλδεϊ η βθ Ϋηη β ε έηβ β εφκίδ ηκτ αθϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ Έηη β Όξδ γτηα ε έηβ β εφκίδ ηκτ Π λδ α δαεσ γτηα γτηα τθκζκ Ι δπ δεσμ κηϋαμ 65 (8,3%) 34 (6,7%) 4 (2%) 203 Π.Γ.Ν.Θ Υ Π 44 (60%) 68 (28.3%) 28 (,7%) (24%) 47 (23%) (23%) 79 (2%) 647 Γ.Ν.Θ ΙππκελΪ δκ 08 (53%) τθκζκ 47 (65%) ι Ϊ βε αθ έθαδ α δ δεϊ αθ ιϊλ β μ κδ η αίζβ Ϋμ «κλΰαθδ ησμ υΰ έαμ» εαδ «Ϋηη β ε έηβ β λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ». τηφα η υπϊλξ δ κθ α δ δεσ Ϋζ ΰξκ, α δ δεά ξϋ β η αιτ κλΰαθδ ηυθ υΰ έαμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ (Pearson Υ2 = 57,32, p-value = 0,000). μ τκ βησ δμ φκλ έμ παλα βλκτη αυιβηϋθα πκ κ Ϊ υηη υπάλιαθ γτηα α αθ έγ β η εφκίδ ηκτ ηϋ π βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ ξσθ π εφκίδ ηκτ, κθ δ δπ δεσ κηϋα π κ πκ κ σ έθαδ υθ λδπ δεϊ ξαηβζσ λκ. Ό κθ αφκλϊ βθ εα βΰκλέα «π λδ α δαεσ γτηα» παλα βλκτη πϊζδ η ΰαζτ λα πκ κ Ϊ 83

97 κ βησ δκ κηϋα ξ σθ δπζϊ δα απσ κ πκ κ σ π πλκετπ δ απσ κθ δ δπ δεσ κηϋα. κ πέθαεα π αεκζγ έ εα αΰλϊφ αδ β εα αθκηά έΰηα κμ ξ δεϊ η κθ Ϋηη κ εφκίδ ησ αθϊζκΰα η υηη ξσθ κ φτζκ. Πέθαεαμ 7. Κα αθκηά έΰηα κμ αθαφκλδεϊ η βθ Ϋηη β ε έηβ β εφκίδ ηκτ εα Ϊ φτζκ Σαιδθσηβ β Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Φτζκ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα Θτηα Άθ λαμ 54 (74%) 43 (20,7%) (5,3%) 208 Γυθαέεα 263 (59,9%) 08 (24,6%) 68 (5,5%) τθκζκ (00%) π δ α, τθκζκ (00%) ι Ϊ βε αθ έθαδ α δ δεϊ αθ ιϊλ β μ, β Ϋηη β ε έηβ β εφκίδ ηκτ εαδ κ φτζκ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ ΰδα κ τθκζκ λπ υη θ βμ Ϋλ υθαμ. τηφα η κθ α δ δεσ Ϋζ ΰξκ, υπϊλξ δ α δ δεϊ βηαθ δεά ξϋ β η αιτ αθ λυθ εαδ ΰυθαδευθ πμ πλκμ βθ αιδθσηβ β βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ (Pearson X2 = 7,33, p-value = 0,000). κ Πέθαεα 7 παλα βλκτη βθ εα αθκηά έΰηα κμ αθαφκλδεϊ η βθ Ϋηη β ε έηβ β εφκίδ ηκτ εα Ϊ φτζκ. Μπκλκτη θα παλα βλά η σ δ κδ ΰυθαέε μ έθαδ γτηα α εφκίδ ηκτ πκ κ σ λδπζϊ δκ απσ αυ κτ αθ λυθ γυηϊ εφκίδ ηκτ. Σκ δϊΰλαηηα 22 υπκ δεθτ δ σ δ α πκ κ Ϊ δμ εα βΰκλέ μ αιδθσηβ βμ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ ηπκλ έ θα δαφϋλθ η αιτ αθ λυθ εαδ ΰυθαδευθ, παλσζα αυ Ϊ αεκζγκτθ βθ έ δα ηκλφά εα αθκηάμ. 84

98 δϊΰλαηηα 22. Κα αθκηά α ση έΰηα κμ ξϋ β η βθ Ϋηη β ε έηβ β εφκίδ ηκτ εα Ϊ φτζκ πλκ ππδεά ε έηβ β εφκίδ ηκτ απκ σγβε εφκίδ ηκτ κθ υηη απσ λΰα δαεσ β ξσθ ξ δεϊ η λυ β β 23 β κπκέα λπ Ϊ «ξ αμ ξυλκ;» υθκ υση θβ απσ εφκίδ ηκτ. Σα απκ ζϋ ηα α π πλκϋευοαθ ΰδα κ υΰ έαμ αθαφϋλκθ αδ ε έηβ κ αθ Ϋξθ πϋ δ γτηα α κθ κλδ ησ έΰηα ΰδα εϊγ κλΰαθδ ηκτ κθ Πέθαεα 8. κ βησ δκ κηϋα κ πκ κ σ λπ βγϋθ π πλκ ππδεϊ σ δ Ϋξ αδ πϊθδα εφκίδ ησ κ ξυλκ λΰα έαμ ά αθ 4,7% εαδ 20,4%, ΰδα κ «ΙππκελΪ δκ» εαδ κ «Υ Π» αθ έ κδξα. κηϋα κδ λΰααση θκδ άζπ αθ εφκίδ ησ πϋ δ γτηα θ έγ α, κθ δ δπ δεσ ξαηβζσ λκ πκ κ σ (8,4%) σ δ Ϋξκθ αδ πϊθδα κ ξυλκ λΰα έαμ. Καδ μ λ έμ φκλ έμ β ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ «πϊθδα» υΰεϋθ λπ υξθσ β α πλκ ππδεάμ α η ΰαζτ λα πκ κ Ϊ ξϋ β η δμ υπσζκδπ μ υξθσ β μ (πσ -πσ, αλε Ϋμ φκλϋμ βθ ί κηϊ α, ξ σθ εϊγ ηϋλα). Παλα βλ έ αδ β ηφϊθδ β γυηϊ εαγβη λδθκτ εφκίδ ηκτ ησθκ αζζϊ, πκζτ ηδελσ πκ κ σ. υθκζδεϊ, κθ δ δπ δεσ λΰαακηϋθ αυ κξαλαε βλέ βε πμ γτηα εφκίδ ηκτ, πκ κ σ 30,9% αυ κξαλαε βλδ ηκτ π ηφαθέ βε 85 κ βησ δκ κηϋα κηϋα κ 9,4% αθ έγ β η κ υοβζσ κ βησ δκ κηϋα.

99 Πέθαεαμ 8. Κα αθκηά βμ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ υηη ξσθ, ΰδα κ αθ Ϋξθ ξγ έ εφκίδ ησ, εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ Ι δπ δεσμ υξθσ β α (Ν) 84 7 Καγσζ Ναδ, αζζϊ πϊθδα Ναδ, πσ -πσ Ναδ, αλε Ϋμ φκλϋμ βθ ί κηϊ α Ναδ, ξ σθ εϊγ ηϋλα τθκζκ κηϋαμ ΙππκελΪ δκ Π.Γ.Ν.Θ Γ.Ν.Θ Υ Π Πκ κ σ υξθσ β α Πκ κ σ υξθσ β α Πκ κ σ (%) (Ν) (%) (Ν) (%) 90, , 64 68,3 8,4 30 4, ,4 0,5 3 6,4 9 7,9 0,5 5 7,4 6 2, , ,5 00, ,8 00,0 κθ δ δπ δεσ κηϋα απσ μ 9 λπ υη θμ π απϊθ β αθ σ δ Ϋξθ εφκίδ ησ κ ξυλκ εφκίδ ηκτ «κθ λΰα έαμ αηϋ πμ ξγ έ μ, 4 Ϊ κηα υπϋ διαθ πμ πβΰά πλκϋζ υ βμ αθυ λκ», 6 Ϊ κηα υπϋ διαθ «Ϊζζμ αθυ λμ/ δ υγυθ Ϋμ», 4 Ϊ κηα υπϋ διαθ μ «υθα Ϋζφμ», Ϊ κηκ υπϋ δι μ «υφδ αηϋθμ», 8 Ϊ κηα υπϋ διαθ υπϋ δι Ϊζζβ πβΰά. πλκϋζ υ βμ πσ α π λδ εφκίδ ηκτ β μ «π ζϊ μ/α γ θ έμ» εαδ Ϊ κηκ σ λα γτηα α εφκίδ ηκτ υπκ έξγβε πμ πβΰά πδζκΰά «π ζϊ μ/α γ θ έμ», αεκζγυθ αμ β πδζκΰά «Ϊζζμ αθυ λμ/ δ υγυθ Ϋμ». πσ α 6 γτηα α εφκίδ ηκτ (εα Ϊ πλκ ππδεά ε έηβ β) έΰηα κμ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ», 24 Ϊ κηα υπϋ διαθ πμ πβΰά πλκϋζ υ βμ εφκίδ ηκτ «κθ αηϋ πμ αθυ λκ», 3 Ϊ κηα υπϋ διαθ «Ϊζζμ αθυ λμ/ δ υγυθ Ϋμ», 30 Ϊ κηα υπϋ διαθ μ «υθα Ϋζφμ» μ, 5 Ϊ κηα υπϋ διαθ μ «υφδ αηϋθμ» μ, 20 Ϊ κηα υπϋ διαθ μ «π ζϊ μ/α γ θ έμ» εαδ Ϊ κηκ υπϋ δι Ϊζζβ πβΰά. Σδμ π λδ πδζκΰϋμ υΰεϋθ λπ αθ κδ «υθϊ ζφκδ», αεκζγυθ αμ κδ σ λ μ «Ϊζζκδ αθυ λκδ/ δ υγυθ Ϋμ», εαδ κδ «π ζϊ μ/α γ θ έμ». ΣΫζκμ, α 76 γτηα α εφκίδ ηκτ (εα Ϊ πλκ ππδεά ε έηβ β) Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» υπϋ διαθ πμ πβΰϋμ πλκϋζ υ βμ εφκίδ ηκτ δμ ιάμ: α 22 Ϊ κηα υπϋ διαθ «κθ αηϋ πμ αθυ λκ», 27 Ϊ κηα υπϋ διαθ «Ϊζζμ αθυ λμ/ δ υγυθ Ϋμ», 25 Ϊ κηα υπϋ διαθ μ «υθα Ϋζφμ» μ, 2 Ϊ κηα υπϋ διαθ μ «υφδ αηϋθμ» μ, 3 Ϊ κηα υπϋ διαθ μ «π ζϊ μ/α γ θ έμ» εαδ Ϊ κηκ υπϋ δι 86 Ϊζζβ πβΰά.

100 Παλα βλκτη σ δ Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ ευλέπμ απσ μ «π ζϊ μ/α γ θ έμ» εαδ Ϋπ δ α απσ «Ϊζζμ αθυ λμ/ δ υγυθ Ϋμ» εαδ «υθϊ ζφμ». Πέθαεαμ 9. ΓΫθκμ εαδ αλδγησμ α ση π α εκτθ εφκίδ ησ εα Ϊ φτζκ κηϋα Θτηα Θτ μ Ν Ι δπ δεσμ Άθ λαμ Άθ λ μ 2 κηϋαμ Γυθαέε μ τθκζκ 3 Γυθαέεα Άθ λ μ 20 Γυθαέε μ 2 τθκζκ 4 βησ δκμ Άθ λαμ Άθ λ μ 58 κηϋαμ Γυθαέε μ 44 τθκζκ 02 Γυθαέεα Άθ λ μ 47 Γυθαέε μ 74 τθκζκ 32 κθ Πέθαεα 9 παλ δϊακθ αδ λπ βηα κζκΰέ. Οδ α απκ ζϋ ηα α υηη Ϋξκθ μ π κθ δ δπ δεσ εαδ βησ δκ Ν(%) 66,7 33,3 00,0 48,8 5,2 00,0 56,9 43, 00,0 45,8 54,2 00,0 βμ λυ β βμ 25 άζπ αθ σ δ εα Ϊ βθ πλκ ππδεά μ ε έηβ β Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ υπϋ διαθ κ φτζκ α ση ά α ση π μ α εκτθ κθ εφκίδ ησ. Τπάλιαθ λπ υη θκδ π υπϋ διαθ, σ κ Ϊθ λα σ κ εαδ ΰυθαέεα γτ β. Οπσ, βη έπ αθ αλδγησ εφκίδ υθ εαδ δμ τκ πδζκΰϋμ φτζ εφκίδ ά. κ δ δπ δεσ κηϋα κδ ΰυθαέε μ Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ η π λέπ βθ έ δα υξθσ β α σ κ απσ Ϊθ λ μ σ κ εαδ απσ ΰυθαέε μ, η πκ κ Ϊ 48,8 % εαδ 5,2% αθ έ κδξα. Οδ Ϊθ λ μ άζπ αθ σ δ Ϋξκθ αδ ευλέπμ εφκίδ ησ απσ Ϊζζμ Ϊθ λ μ (πκ κ σ 66,7%), θυ πκζτ ηδελσ λκ πκ κ σ απσ ΰυθαέε μ (33,3%). Καδ α τκ φτζα άζπ αθ ηϋΰδ κ αλδγησ α ση π α εκτθ εφκίδ ησ α λέα Ϊ κηα, θυ ζϊξδ κ κ Ϋθα Ϊ κηκ εαδ α τκ φτζα. κ βησ δκ κηϋα παλα βλκτη σ δ κδ ΰυθαέε μ Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ πκ κ σ απσ ΰυθαέε μ (54,2%) εαδ Ϊθ λ μ. Οδ ΰυθαέε μ η ΰαζτ λκ ηδελσ λκ Ϊζζα αυιβηϋθκ πκ κ σ (45,8%) απσ κ βησ δκ κηϋα άζπ αθ ηϋΰδ κ αλδγησ α ση π α εκτθ εφκίδ ησ α υ εα Ϊ κηα Ϊθ λ μ εαδ Ϋεα Ϊ κηα ΰυθαέε μ, εαδ ζϊξδ κ κ Ϋθα 87

101 Ϊ κηκ εαδ α τκ φτζα. Οδ Ϊθ λ μ άζπ αθ σ δ Ϋξκθ αδ εφκίδ ησ πκ κ σ απσ Ϊζζμ Ϊθ λ μ (56,9%) εαδ (43,%) απσ ΰυθαέε μ. η ΰαζτ λκ ηδελσ λκ Ϊζζα αυιβηϋθκ πκ κ σ ζϊξδ κ εαδ ηϋΰδ κ αλδγησ α ση π α εκτθ εφκίδ ησ άζπ αθ α Ϋεα Ϊ κηα εαδ κ Ϋθα Ϊ κηκ αθ έ κδξα, εαδ α τκ φτζα υ ξ έ δμ εαδ υΰελδ δεκέ Ϋζ ΰξκδ NAQ-R εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ ι Ϊ βε, εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ, β υ ξϋ δ β η αιτ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ ηϋ π βμ η αίζβ άμ, «αιδθσηβ β Ϋηη πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ υηη ξσθ ξ δεϊ η εφκίδ ηκτ» εαδ βμ κ αθ Ϋξθ πϋ δ γτηα α εφκίδ ηκτ, π απκ σγβε απσ β λυ β β 23 NAQ-R. Πέθαεαμ 0. Συ ξϋ δ β Ϋηη βμ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ κθ Ι δπ δεσ κηϋα αιδθσηβ β Ϋηη εφκίδ ηκτ NAQ23 Spearman's rho αιδθσηβ β Correlation.000 0,57** Ϋηη Coefficient εφκίδ ηκτ Sig. (2-tailed) N NAQ23 Correlation 0,57**,000 Coefficient Sig. (2-tailed) 0,000. N **. Ο υ ξϋ δ β έθαδ υθ ζ άμ α δ δεϊ βηαθ δεά υ ξϋ δ βμ Spearman's rho=0,57. Άλα Ϋξη γ δεσ υ ξϋ δ βμ (p =0,000). Άλα υπϊλξ δ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ πέπ κ βηαθ δεσ β αμ 0,0 υηη βηαθ δεά ξσθ κθ δ δπ δεσ κηϋα. 88 υθ ζ ά υ ξϋ δ β η αιτ Ϋηη βμ εαδ ξ δεϊ η κ αθ Ϋξθ πϋ δ γτηα α

102 Πέθαεαμ. Συ ξϋ δ β Ϋηη βμ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Spearman's rho αιδθσηβ β Ϋηη εφκίδ ηκτ NAQ23 **. Ο υθ ζ υ ξϋ δ β έθαδ υ ξϋ δ βμ (p=0,000). Άλα υπϊλξ δ εφκίδ ηκτ NAQ23,000 0,72** , ,72**,000 0, πέπ κ βηαθ δεσ β αμ 0,0. άμ υ ξϋ δ βμ δ κτ αδ η r = 0,72. πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ αιδθσηβ β Ϋηη εφκίδ ηκτ Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N α δ δεϊ βηαθ δεά υηη βηαθ δεά ξσθ κ Γ..Ν.Θ ΙππκελΪ δκ ξη υοβζσ γ δεσ υθ ζ ά υ ξϋ δ β η αιτ Ϋηη βμ εαδ ξ δεϊ η κ αθ Ϋξθ πϋ δ γτηα α κ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ». Πέθαεαμ 2. Συ ξϋ δ β Ϋηη βμ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Spearman's rho **. Ο υθ ζ άμ α δ δεϊ βηαθ δεά πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ υηη NAQ23,000 0,63** , ,63**,000 0, πέπ κ βηαθ δεσ β αμ 0,0. υ ξϋ δ βμ, r = 0,63. Άλα Ϋξη υ ξϋ δ βμ (p=0,000). Άλα υπϊλξ δ εφκίδ ηκτ αιδθσηβ β Ϋηη εφκίδ ηκτ αιδθσηβ β Correlation Ϋηη Coefficient εφκίδ ηκτ Sig. (2-tailed) N NAQ23 Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N υ ξϋ δ β έθαδ κ Π.Γ..Ν.Θ ΑΧ ΠΑ βηαθ δεά ξσθ κ «Υ Π». 89 υοβζσ γ δεσ υθ ζ ά υ ξϋ δ β η αιτ Ϋηη βμ εαδ ξ δεϊ η κ αθ Ϋξθ πϋ δ γτηα α

103 β υθϋξ δα ΰδα βθ δ λ τθβ β βμ ξϋ βμ βηκΰλαφδευθ ξαλαε βλδ δευθ έΰηα κμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ γα ξλβ δηκπκδβγ έ κ Πλυ α, ι Ϊ βε α δ δεσ ε έηβ β εφκίδ ηκτ εαδ κ φτζκ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ εα Ϊ κλΰαθδ ησ. τηφα η κθ α δ δεσ Ϋζ ΰξκ, αθ έθαδ X2 (Chi-Square test). α δ δεϊ αθ ιϊλ β μ, β Ϋηη β κθ δ δπ δεσ κηϋα θ υπϊλξ δ α δ δεϊ βηαθ δεά ξϋ β η αιτ αθ λυθ εαδ ΰυθαδευθ πμ πλκμ βθ αιδθσηβ β βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ (Pearson X2 = 0,79, p-value = 0,94). κ πλυ κ θκ κεκη έκ, κ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ», υπϊλξ δ α δ δεϊ βηαθ δεά ξϋ β η αιτ αθ λυθ εαδ ΰυθαδευθ πμ πλκμ βθ αιδθσηβ β βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ (Pearson X2= 6,422, pvalue = 0,04). κ βηαθ δεά τ λκ θκ κεκη έκ, κ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π», υπϊλξ δ α δ δεϊ ξϋ β φέζ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ (Pearson X2=2,44, p-value = 0,02). Πέθαεαμ 3. Πέθαε μ δπζάμ δ σ φτζ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Ι δπ δεσμ κηϋαμ Φτζκ Άθ λαμ Γυθαέεα τθκζκ Φτζκ Άθ λαμ Γυθαέεα τθκζκ Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα τθκζκ τθκζκ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» Φτζκ τθκζκ Άθ λαμ Γυθαέεα Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα τθκζκ

104 π δ α, ι Ϊ βε β πδγαθά α δ δεά αθ ιαλ β έα βμ βζδεέαμ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ, β κπκέα Ϋξ δ εα αξπλβγ έ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ α δ δεσ Ϋζ ΰξκ, Ϋ λ μ βζδεδαεϋμ κηϊ μ, εαδ βμ Ϋηη βμ εφκίδ ηκτ εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ. τηφα η κθ δ δπ δεσ κηϋα υπϊλξ δ α δ δεϊ βηαθ δεά κθ ξϋ β βμ βζδεέαμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ ( Pearson Υ2 = 8,5, p=0,006). κ θκ κεκη έκ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ», θ υπϊλξ δ α δ δεϊ βηαθ δεά ξϋ β τκ αυ υθ η αίζβ υθ (Pearson Υ2 = 2,733, p-value = 0,842). Σκ έ δκ δ ξτ δ εαδ κ τ λκ θκ κεκη έκ, κ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» ( Pearson Υ2 = 5,463, p-value = 0,485). Πέθαεαμ 4. Πέθαε μ δπζάμ δ σ βζδεέαμ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Ι δπ δεσμ κηϋαμ ζδεέα τθκζκ ζδεέα τθκζκ ζδεέα τθκζκ Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα τθκζκ τθκζκ τθκζκ Κα Ϊ βθ ιϋ α β βμ υπσγ βμ βμ αθ ιαλ β έαμ βμ κδεκΰ θ δαεάμ εα Ϊ α βμ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ, κλΰαθδ ηκτμ υΰ έαμ τηφα η θ υπάλι κθ α δ δεσ Ϋζ ΰξκ, βηαθ δεά 9 εαθϋθα απσ μ λ έμ βηαθ δεσ β α. Γδα κθ δ δπ δεσ κηϋα

105 Pearson Υ2 = 3,752, p-value = 0,44, ΰδα κ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» Pearson Υ2 = 2,28, p-value = 0,684, εαδ ΰδα Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» Pearson Υ2 = 7,596, p-value = 0,08. β υθϋξ δα ι Ϊ βε αθ έθαδ πέπ κ» α δ δεϊ αθ ιϊλ β μ κδ η αίζβ Ϋμ «επαδ υ δεσ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ εαδ «Ϋηη β εφκίδ ηκτ» εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ. τηφα η δ δπ δεσ κηϋα θ υπϊλξ δ ε έηβ β κθ λΰα δαεκτ α δ δεσ Ϋζ ΰξκ, κθ α δ δεά ξϋ β η αιτ επαδ υ δεκτ πδπϋ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ (Pearson Υ2 = 0,408, p-value = 0,44). κ πλυ κ θκ κεκη έκ, Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ», υπϊλξ δ α δ δεϊ βηαθ δεά ξϋ β η αιτ επαδ υ δεκτ πδπϋ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ (Pearson Υ2 = 20,86, p-value = 0,008). ΣΫζκμ. κ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» πδί ίαδυθ αδ β α δ δεά αθ ιαλ β έα τκ αυ υθ η αίζβ υθ (Pearson Υ2 = 4,03, p-value = 0,08). Πέθαεαμ 5. Πέθαε μ δπζάμ δ σ επαδ υ δεκτ πδπϋ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Ι δπ δεσμ κηϋαμ επαδ υ δεσ πέπ κ Ι Σ Ι υ λκίϊγηδκ Μ απ υξδαεσ δ αε κλδεσ τθκζκ Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα τθκζκ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» επαδ υ δεσ πέπ κ Ι Σ Ι υ λκίϊγηδκ Μ απ υξδαεσ δ αε κλδεσ τθκζκ Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα τθκζκ

106 Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» επαδ υ δεσ πέπ κ Ι Σ Ι υ λκίϊγηδκ Μ απ υξδαεσ δ αε κλδεσ τθκζκ Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα ηκτ γτηα τθκζκ πση θβ πδγαθά ξϋ β π ι Ϊ βε ά αθ η αιτ βμ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ. κθ δ δπ δεσ κηϋα, υπσγ β βμ ε έηβ βμ τηφα η κθ α δ δεσ Ϋζ ΰξκ, θ απκλλέπ αδ β ηβ θδεά α δ δεάμ αθ ιαλ β έαμ παΰΰ ζηα δευθ δ δκ ά εαδ βμ Ϋηη βμ εφκίδ ηκτ (Pearson Υ2=2,994, p=0,079). κ πλυ κ θκ κεκη έκ, Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ», π σ κ, υπϊλξ δ βησ δκ α δ δεά βηαθ δεσ β α ΰδα δμ τκ η αίζβ Ϋμ(Pearson Υ2=20,86, p=0,008).σκ έ δκ δ ξτ δ ΰδα κ τ λκ βησ δκ θκ κεκη έκ, κ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» (Pearson Υ2 = 2,899, p=0,039). Πέθαεαμ 6. Πέθαε μ δπζάμ δ σ παΰΰ ζηα δεάμ δ δσ β αμ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α θυ. δκδεβ δεσ Ϋζ ξκμ δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ίδκξβηδεσμ Νκ βζ υ άμ/ λδα Μαδ υ άμ/μαέα Σ ξθ. αε δθκζσΰκμ Σ ξθ. δα λδευθ λΰα βλέ τθκζκ Ι δπ δεσμ κηϋαμ Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα τθκζκ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α θυ. δκδεβ δεσ Ϋζ ξκμ δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα τθκζκ

107 Ια λσμ δκζσΰκμ/ίδκξβηδεσμ Νκ βζ υ άμ/ λδα Μαδ υ άμ/μαέα Σ ξθ. αε δθκζσΰκμ Σ ξθ. δα λδευθ λΰα βλέ Φυξκζσΰκμ/εκδθ.ζ δ λΰσμ τθκζκ παΰΰ ζηα δεά δ δσ β α δκδεβ δεσμ υπϊζζβζκμ Ια λσμ δκζσΰκμ/ίδκξβηδεσμ Νκ βζ υ άμ/ λδα Σ ξθ. αε δθκζσΰκμ Σ ξθ. δα λδευθ λΰα βλέ Φυξκζσΰκμ/εκδθ.ζ δ λΰσμ τθκζκ Γ.Ν.Θ «Υ Π» Κα βΰκλέ μ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ Όξδ γτηα Π λδ α δαεσ γτηα γτηα ΣΫζκμ, ι Ϊ βε β τπαλιβ α δ δεάμ ξϋ βμ αθϊη α τθκζκ α Ϋ β υπβλ έαμ εαδ βθ Ϋηη β ε έηβ β λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ, αζζϊ εαδ αθϊη α ηπ δλέαμ α Ϋ β λΰα δαεάμ κ ηάηα π λΰϊακθ αθ κδ υηη Ϋξκθ μ βθ π λέκ κ βμ Ϋλ υθαμ εαδ βθ Ϋηη β ε έηβ β λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ, ΰδα εϊγ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ. Καδ κδ τκ η αίζβ Ϋμ ξλσθ έθαδ πκ κ δεϋμ υθ ξση θ μ. Μ αιτ υθ υπβλ έαμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ, ΰδα κθ δ δπ δεσ κηϋα παλα βλάγβε β υ ξϋ δ β Pearson κ υ ξϋ δ β υθ ζ α δ δεϊ βηαθ δεά υ ξϋ δ β. τηφα η άμ υ ξϋ δ βμ, r = -0,77 (p=0,02). Άλα β κθ δ δπ δεσ κηϋα έθαδ ξαηβζά αζζϊ α δ δεϊ βηαθ δεά. βζα ά, σ α ζδΰσ λα ξλσθδα λΰα δαεκτ ίέ Ϋξ δ Ϋθαμ παΰΰ ζηα έαμ υΰ έαμ σ κ π λδ αυιϊθ δ β πδγαθά ηφϊθδ β εφκίδ ηκτ εαδ αθ έ κδξα σ α π λδ σ λα α Ϋ β λΰα έαμ σ κ ζδΰσ λκ πδγαθά β Ϊ εβ β εφκίδ ηκτ πλκμ κ πλσ ππσ μ. 94 σ λκ

108 Πέθαεαμ 7. Συ ξϋ δ β Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ εαδ υ ξϋ δ β Pearson Sig. (2-tailed) N β υπβλ έαμ υ ξϋ δ β Pearson Sig. (2-tailed) N υ ξϋ δ β έθαδ Μ αιτ κθ Ι δπ δεσ κηϋα Σαιδθσηβ β Ϋηη εφκίδ ηκτ Σαιδθσηβ β Ϋηη εφκίδ ηκτ *. υθ υπβλ έαμ β υπβλ έαμ -0,77* 0, ,77* 0, α δ δεϊ βηαθ δεά 203 πέπ κ βηαθ δεσ β αμ 0,05. υθ υπβλ έαμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ, κ βησ δκ κηϋα θ παλα βλάγβε α δ δεϊ βηαθ δεά υ ξϋ δ β ΰδα εαθϋθα απσ α τκ βησ δα θκ κεκη έα. Γδα κ «ΙππκελΪ δκ», κ υθ ζ 0,077 (p= 0.272). Ο αθ έ κδξκμ υθ ζ άμ υ ξϋ δ βμ, r = άμ υ ξϋ δ βμ ΰδα κ «Υ Π» δ κτ αδ η r = -0,055 (p= 0,393). Μ αιτ υθ λΰα έαμ κ ηάηα εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ, ΰδα κθ δ δπ δεσ κηϋα σ κ εαδ ΰδα κθ βησ δκ κηϋα θ παλα βλάγβε α δ δεϊ βηαθ δεά υ ξϋ δ β. Γδα κθ δ δπ δεσ κηϋα κ υθ ζ άμ υ ξϋ δ βμ, r = -0,066 (p = 0,350). Γδα κ «ΙππκελΪ δκ», κ υθ ζ άμ υ ξϋ δ βμ, r = 0,3 (p = 0,06), θυ ΰδα κ «Υ Π» δ κτ αδ η r = -0,082 (p = 0,206) υΰελδ δεκέ Ϋζ ΰξκδ NAQ-R Μ Ϊ δμ κθ δ δπ δεσ εαδ βησ δκ κηϋα α δ δεϋμ κεδηα έ μ π πλαΰηα κπκδάγβεαθ ΰδα εϊγ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ ι ξπλδ Ϊ, ι Ϊ βεαθ δϊφκλ μ ξϋ δμ ΰδα κθ δ δπ δεσ εαδ, υθκζδεϊ, κ βησ δκ κηϋα αθ έ κδξα. Γδα δμ αθϊΰε μ βμ βησ δ θκ κεκη έ υηπ λδζάφγβεαθ Γ.Ν.Θ α δ δεάμ η ζϋ βμ «ΙππκελΪ δκ» εαδ α κηϋθα τκ Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» ηέα εα βΰκλέα, β κπκέα κθκηϊ βε «βησ δκμ κηϋαμ». υθ πυμ β η αίζβ ά π αφκλϊ μ υηη Ϋξκθ μ κλΰαθδ ηκτμ απκ ζ έ αδ πζϋκθ απσ τκ εα βΰκλέ μ, κθ δ δπ δεσ εαδ κθ βησ δκ κηϋα. λξδεϊ, ι Ϊ βε β υ ξϋ δ β η αιτ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ ηϋ π βμ η αίζβ άμ, «αιδθσηβ β Ϋηη εφκίδ ηκτ» εαδ βμ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ υηη ξσθ ξ δεϊ η κ αθ Ϋξθ πϋ δ γτηα α εφκίδ ηκτ, π απκ σγβε απσ β λυ β β 23 NAQR. 95

109 Πέθαεαμ 8. Συ ξϋ δ β Ϋηη βμ εαδ πλκ ππδεάμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ κθ Ι δπ δεσ κηϋα εαδ βησ δκ κηϋα αιδθσηβ β Ϋηη εφκίδ ηκτ NAQ23 Spearman's rho Ι δπ δεσμ αιδθσηβ β Correlation,000 0,57** κηϋαμ Ϋηη Coefficient εφκίδ ηκτ Sig. (2. 0,000 tailed) N NAQ23 Correlation 0,57**,000 Coefficient Sig. (20,000. tailed) N βησ δκμ αιδθσηβ β Correlation.000 0,658** κηϋαμ Ϋηη Coefficient εφκίδ ηκτ Sig. (2. 0,000 tailed) N NAQ23 Correlation 0,658**,000 Coefficient Sig. (20,000. tailed) N **. υ ξϋ δ β έθαδ Ο υθ ζ α δ δεϊ βηαθ δεά πέπ κ βηαθ δεσ β αμ 0,0. άμ υ ξϋ δ βμ ΰδα κθ δ δπ δεσ κηϋα έθαδ, r = 0,57 (p=,000) εαδ ΰδα κθ βησ δκ κηϋα έθαδ, r= 0,658 (p=0,000). Άλα Ϋξη υοβζσ γ δεσ υ ξϋ δ βμ. Άλα υπϊλξ δ ε έηβ βμ υηη δ δπ δεσ εαδ β βηαθ δεά κ αθ Ϋξθ πϋ δ γτηα α εφκίδ ηκτ κθ κ βησ δκ κηϋα. α δ δεσ δ λ τθβ β βμ ξϋ βμ βηκΰλαφδευθ X2 (Chi-Square test) ΰδα β κδξ έ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ κ δ δπ δεσ εαδ βησ δκ κηϋα. κθ δ δπ δεσ κηϋα, απσ η αίζβ υθ εαδ Ϋηη βμ αθαζυ δεϊ ά υ ξϋ δ β η αιτ Ϋηη βμ εαδ πλκ ππδεάμ ξσθ ξ δεϊ η υθϋξ δα γα ξλβ δηκπκδβγ έ κ εφκίδ ηκτ υθ ζ μ ε έηβ βμ υΰελδ δεκτμ Ϋζ ΰξμ η αιτ εφκίδ ηκτ (κδ κπκέκδ παλ δϊακθ αδ β πλκβΰκτη θβ παλϊΰλαφκ) π παλ έα αθ ά αθ β βζδεέα. ΤπΪλξ δ βηκΰλαφδευθ α δ δεά βηαθ δεσ β α α δ δεϊ βηαθ δεά ξϋ β η αιτ βζδεέαμ εαδ βμ Ϋηη βμ 96

110 ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ (Pearson X2= 8,5, p=0,006). α δ δεϊ υ ξϋ δ β παλα βλάγβε η αιτ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ. Ο υθ ζ βηαθ δεά υθ υπβλ έαμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ άμ υ ξϋ δ βμ, r = -0,77 p=0.02 παζβγ τ δ βθ τπαλιβ βηαθ δεάμ αζζϊ ξαηβζάμ υ ξϋ δ βμ. Γδα κ βησ δκ κηϋα, αλξδεϊ ι Ϊ βε β πδγαθά ξϋ β βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ εαδ φτζ υηη υπϊλξ δ α δ δεϊ βηαθ δεά 8,026, p=0,000). β ξσθ. τηφα η ξϋ β η αιτ κθ α δ δεσ Ϋζ ΰξκ, τκ η αίζβ υθ (Pearson X2= υθϋξ δα ι Ϊ βε β τπαλιβ α δ δεάμ ξϋ βμ η αιτ βζδεέαμ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ βησ δ κηϋα εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ. τηφα η υπϊλξ δ Ο κθ α δ δεσ Ϋζ ΰξκ, κθ βησ δκ κηϋα θ α δ δεϊ βηαθ δεά ξϋ β η αιτ αυ υθ (Pearson X2= 3,966, p=0,68). α δ δεσμ Ϋζ ΰξκμ βμ πδγαθά α δ δεά αθ ιαλ β έαμ βμ κδεκΰ θ δαεάμ εα Ϊ α βμ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ κ βησ δκ κηϋα 2 (Pearson X =,539, p=0,68). θ Ϋ δι θα υπϊλξ δ θ έγ α, εηβλδυθ αδ α δ δεά βηαθ δεσ β α α δ δεϊ βηαθ δεά ξϋ β η αιτ επαδ υ δεκτ πδπϋ παΰΰ ζηα δυθ υΰ έαμ εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ (Pearson X2= 22,793, p=0,004). ιϊζζ, υπϊλξ δ α δ δεϊ βηαθ δεά ξϋ β η αιτ παΰΰ ζηα δευθ δ δκ ά εαδ Ϋηη βμ ε έηβ βμ εφκίδ ηκτ (Pearson= 72,337, p = 0,00) Μ αιτ κ υθ υπβλ έαμ εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ, βησ δκ υθ ζ κ βησ δκ κηϋα. κηϋα θ παλα βλάγβε α δ δεϊ άμ υ ξϋ δ βμ, r = 0,005 (p=0,92) Μ αιτ, π σ κ, βηαθ δεά υ ξϋ δ β. Ο θ παζβγ τ δ βθ τπαλιβ υ ξϋ δ βμ. υθ λΰα έαμ κ ηάηα εαδ βμ Ϋηη βμ ε έηβ βμ λΰα δαεκτ εφκίδ ηκτ, παλα βλάγβε α δ δεϊ βηαθ δεά υ ξϋ δ β (r = 0,8, p=0.03) ιδκπδ έα π λδεάμ υθκξάμ Negative Acts Questionnaire-Revised (NAQ-R) αιδκπδ έα NAQ-R η π λδεάμ υθκξάμ ε δηάγβε ΰδα κ τθκζκ 22 λπ ά κ υθ ζ ά Cronbach s alpha π έξθ δ βθ κηκδκΰϋθ δα βμ εζέηαεαμ λπ βηα κζκΰέ. Γδα βθ ιαΰπΰά απκ ζϋ ηα κμ 97 υηπ λδζάφγβεαθ 647

111 λπ βηα κζσΰδα. πέπ α δηά Cronbach s alpha= 0,928, π υπκ βζυθ δ πκζτ υοβζϊ π λδεάμ υθκξάμ Έζ ΰξκμ εαθκθδεσ β αμ Πλκε δηϋθ θα απκφα δ έ αθ γα φαληκ κτθ ηβ παλαη λδεϊ έθαδ θα ζ ΰξγ έ β υπσγ β βμ εαθκθδεσ β αμ ζσΰκ αυ σ γα φαλησ η κ απαλαέ β κ κηϋθ βμ Ϋλ υθαμ. Γδα κ εαθκθδεσ β αμ Kolmogorov-Smirnov. Πέθαεαμ 9. Έζ ΰξκμ εαθκθδεσ β αμ ΰδα κ NAQ-R Kolmogorov-Smirnova Ολΰαθδ ηκέ υΰ έαμ εκλ Ϋηη Ι δπ δεσμ κηϋαμ εφκίδ ηκτ Γ.Ν.Θ «ΙππκελΪ δκ» Π.Γ.Ν.Θ «Υ Π» Σκ απκ Ϋζ ηα κλΰαθδ ηκτμ υΰ έαμ, σπκ έθαδ Statistic df Sig. 0, ,000 0, ,000 0, ,000 α δ δεϊ βηαθ δεσ (p=0,000) εαδ ΰδα μ λ έμ β η αίζβ ά π ζϋΰξγβε απκεζέθ δ απσ εαθκθδεσ β α. δϊΰλαηηα 23. Θβεσΰλαηηα εα αθκηάμ δηυθ NAQ-R εα Ϊ κλΰαθδ ησ υΰ έαμ 98 βθ