Κ ΚΗ ΠΙΚΟΙΝΧΝΙ ΣΗΝ ΜΦ ΝΙΗ Π ΓΓ ΛΜ ΣΙΚΧΝ ΤΓΚΡΟΤ ΧΝ ΣΟ ΥΧΡΟ ΣΧΝ Π.Λ.»

Transcript

1 ΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩ Α Η Χ Η Α Α Ω Η & ΧΝ Η Α Η Ω Η «Η»... Μ Σ ΠΣΤΥΙ ΚΗ ΙΠΛΧΜ ΣΙΚΗ ΡΓ Ι «ΟΙ ΝΣΙΛΗΦ Ι ΣΧΝ ΚΠ Ι ΤΣΙΚΧΝ ΓΙ ΣΗΝ ΠΙΡΡΟΗ ΣΗ Κ ΚΗ ΠΙΚΟΙΝΧΝΙ ΣΗΝ ΜΦ ΝΙΗ Π ΓΓ ΛΜ ΣΙΚΧΝ ΤΓΚΡΟΤ ΧΝ ΣΟ ΥΧΡΟ ΣΧΝ Π.Λ.» ΙΧ ΝΝΗ Μ ΚΡΗ Μ: ΠΙ Λ ΠΟΤ Κ ΘΗΓΗΣΡΙ : ΨΚΟΤΗ Ν Η ΘΗΝ, 2018

2 «ΟΙ ΝΣΙΛΗΦ Ι ΣΧΝ ΚΠ Ι ΤΣΙΚΧΝ ΓΙ ΣΗΝ ΠΙΡΡΟΗ ΣΗ Κ ΚΗ ΠΙΚΟΙΝΧΝΙ ΣΗΝ ΜΦ ΝΙΗ Π ΓΓ ΛΜ ΣΙΚΧΝ ΤΓΚΡΟΤ ΧΝ ΣΟ ΥΧΡΟ ΣΧΝ Π.Λ.» ΙΧ ΝΝΗ Μ ΚΡΗ ΣΡΙΜ ΛΗ Ξ Σ ΣΙΚΗ ΠΙΣΡΟΠΗ: αρεκτ β αθϊβ, Καγβΰά λδα Π ΙΣ Μαελά-Μπσ αλβ υαθγέα, Καγβΰά λδα Π ΙΣ Μπλκτακμ θ λϋαμ, Καγβΰβ άμ Παθ πδ βηέκυ Ιπαθθέθπθ άζπ β ηβ ζκΰκεζκπάμ εαδ αθϊζβοβμ πλκ ππδεάμ υγτθβμ: Μ πζάλβ πέΰθπ β πθ υθ π δυθ κυ θσηκυ π λέ πθ υηα δευθ δεαδπηϊ πθ, βζυθπ σ δ έηαδ απκεζ δ δεσμ υΰΰλαφϋαμ βμ παλκτ αμ Μ απ υξδαεάμ δπζπηα δεάμ λΰα έαμ. βζυθπ σ δ αυ ά β Μ πλκ κδηϊ γβε εαδ κζκεζβλυγβε απσ ηϋθα πλκ ππδεϊ εαδ απκεζ δ δεϊ εαδ αθαζαηίϊθπ πζάλπμ σζ μ δμ υθϋπ δ μ κυ θσηκυ βθ π λέπ π β εα Ϊ βθ κπκέα απκ δξγ έ, δαξλκθδεϊ, σ δ β λΰα έα αυ ά ά ηάηα βμ θ ηκυ αθάε δ δσ δ έθαδ πλκρσθ ζκΰκεζκπάμ Ϊζζβμ πθ υηα δεάμ δ δκε β έαμ. 2

3 φδ λυθ αδ β ταυΰσ ηκυ εαδ α παδ δϊ ηκυ, ΦΫθδα εαδ Μ ζέθα 3

4 ΠΡΟΛΟΓΟ Μδα πλκ ππδεά ηπ δλέα ά αθ β αφκληά ΰδα βθ επσθβ β βμ παλκτ αμ δπζπηα δεάμ λΰα έαμ. δ Ϋα ΰ θθάγβε απσ κ π λδ α δεσ πκυ ίέπ α ηϋ α κ ξυλκ βμ κλΰαθδεάμ ηκυ γϋ βμ (1κ Π Λ Κκλππέκυ), σ αθ δα λαηα έ βε παΰΰ ζηα δεά τΰελκυ β εαδ αθ δπαλϊγ β ζσΰπ εαεάμ πδεκδθπθέαμ. εα Ϊ α β αυ ά εϋθ λδ κ θ δαφϋλκθ ηκυ, πμ επαδ υ δεσ, εαδ Ϋγ α πμ εκπσ βμ Ϋλ υθϊμ ηκυ βθ ιϋ α β βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ η αιτ υθα Ϋζφπθ κθ υλτ λκ ξυλκ κυ ξκζ έκυ εαδ βμ τΰελκυ βμ πκυ βηδκυλΰ έ αδ ηϋ π αυ άμ. κ βη έκ αυ σ, αδ γϊθκηαδ βθ υπκξλϋπ β θα υξαλδ ά π κλδ ηϋθκυμ απσ κυμ αθγλυπκυμ πκυ ΰθυλδ α, υθ λΰϊ βεα ηααέ κυμ εαδ Ϋπαδιαθ πκζτ βηαθ δεσ λσζκ βθ πλαΰηα κπκέβ β βμ δπζπηα δεάμ ηκυ λΰα έαμ. Πλυ β απσ σζκυμ γϋζπ θα υξαλδ ά π βθ πδίζϋπκυ α εαγβΰά λδα, εα. αθϊβ αρεκτ β, ΰδα β πκζτ δηβ ίκάγ δα εαδ βθ υπκ άλδιά βμ εα Ϊ β δϊλε δα βμ υθ λΰα έαμ ηαμ. Σδμ υξαλδ έ μ ηκυ εφλϊαπ εαδ βθ εαγβΰά λδα εα. υαθγέα Μαελά-Μπσ αλβ εαδ κθ εαγβΰβ ά ε. θ λϋα Μπλκτακ πκυ Ϋξ βεαθ θα έθαδ ηϋζβ βμ λδη ζάμ πδ λκπάμ αιδκζσΰβ βμ βμ δπζπηα δεάμ λΰα έαμ. πέ βμ, γα άγ ζα θα υξαλδ ά π κυμ υθα Ϋζφκυμ εαδ υηφκδ β Ϋμ κυ Π.Μ.. υ Π ΰδα β βηαθ δεά υηίκζά κυμ β δ ιαΰπΰά βμ Ϋλ υθϊμ ηκυ. ΣΫζκμ, γϋζπ θα υξαλδ ά π β ταυΰσ ηκυ κφέα, πκυ η υπκηκθά εαδ εκυλϊΰδκ πλσ φ λ βθ απαλαέ β β βγδεά υηπαλϊ α β ΰδα βθ κζκεζάλπ β βμ δπζπηα δεάμ ηκυ λΰα έαμ. 4

5 Π ΡΙΛΗΦΗ υΰε ελδηϋθβ λ υθβ δεά λΰα έα Ϋξ δ εκπσ θα δ λ υθά δ, θα εα αΰλϊο δ εαδ θα αθαζτ δ δμ αθ δζάο δμ πθ επαδ υ δευθ ΰδα βθ πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ πθ παΰΰ ζηα δευθ Λυε έπθ ( φ ιάμ «Π.Λ.») εαδ ππμ πβλ Ϊακυθ βθ ζ δ κυλΰέα αυ υθ. βθ Ϋλ υθα υηη έξαθ 166 εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ (67 Ϊθ λ μ εαδ 99 ΰυθαέε μ) πθ Π.Λ., βζδεέαμ εαδ πϊθπ υθ. Γδα κθ Ϋζ ΰξκ πθ αθ δζάο πθ πθ επαδ υ δευθ ξλβ δηκπκδάγβε αθυθυηκ κηβηϋθκ λπ βηα κζσΰδκ εαδ απ υγυθσ αθ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ, υπκ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ εαδ εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ. Ο Ϋζ ΰξκμ βμ πδλλκάμ βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ Ϋΰδθ ίϊ δ πθ αθ δζάο πθ πθ επαδ υ δευθ εαδ πθ βηκΰλαφδευθ ξαλαε βλδ δευθ κυμ. ξϋ β η κ φτζκ κυμ εαδ βθ πδησλφπ β πκυ έξαθ β δαξ έλδ β υΰελκτ πθ, δαπδ υγβε σ δ ξ έακθ αδ η βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ κ ξυλκ κυ ξκζ έκυ. υΰε ελδηϋθα Ϋ δι ππμ κδ ΰυθαέε μ γ πλκτθ π λδ σ λκ ξϋ β η κυμ Ϊθ λ μ επαδ υ δεκτμ, σ δ β εαεά πδεκδθπθέα η αιτ κυμ πβλ Ϊα δ δμ αθγλυπδθ μ ξϋ δμ ηϋ α Ϋθα ξκζ έκ εαδ σ δ ηπκλ έ θα αυιά δ δμ υΰελκτ δμ κδ κπκέ μ πβλ Ϊακυθ αλθβ δεϊ βθ κηαζά ζ δ κυλΰέα κυ. Σα απκ ζϋ ηα α βμ παλκτ αμ Ϋλ υθαμ ξκζδϊακθ αδ κ πζαέ δκ πθ ξϋ πθ πκυ αθαπ τ κθ αδ κ παΰΰ ζηα δεσ Λτε δκ η σξκ θα υαδ γβ κπκδβγκτθ κδ επαδ υ δεκέ ΰδα β βηα έα πκυ Ϋξ δ β πδησλφπ ά κυμ γϋηα α πδεκδθπθέαμ εαδ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ. Λ ξ ς : εαεά πδεκδθπθέα, υΰελκτ δμ, επαδ υ δεκέ, ξκζδεσ εζέηα, πδησλφπ β. 5

6 SUMMARY The purpose of this research project is to investigate, to record and to analyze teachers' perceptions of the influence that bad (ineffective) communication has on the occurrence of professional conflicts in the working environment of Vocational Lyceums (hereinafter referred to as "EPAL") and how these conflicts might affect their operation. In the project s survey there were 166 professors (67 men and 99 women) of EPAL involved, aged and over. An anonymous structured questionnaire was used to assess teachers' perceptions and was addressed to school director, assistant school director and teachers. This assessment of the influence of bad communication on the occurrence of professional conflicts was based on teachers' perceptions and demographic characteristics. Further to the results of the survey, it was found that both the genders as well as the existence of relevant training/education in conflict management influence the occurrence of professional conflicts in school. In particular, it showed that women are more likely than men to think that bad communication affects human relationships within a school and that it can increase conflicts that negatively affect its smooth operation. The content and the results of this research project have been developed and discussed in the context of professional relations in EPAL Lyceums, with an end scope of sensitizing all relevant stakeholders about the importance of training in communication and conflict management. Keywords: bad/ineffective communication, conflicts, teachers, school climate, training. 6

7 Π ΡΙ ΥΟΜ Ν Πλσζκΰκμ Π λέζβοβ... 5 δ αΰπΰά ΠΡΧΣΟ Μ ΡΟ Θ ΧΡΗΣΙΚΗ ΠΡΟ ΓΓΙΗ Κ Φ Λ ΙΟ 1: πδεκδθπθέα 1. δα Ϊ δμ κυ σλκυ «πδεκδθπθέα» Ο λσζκμ βμ πδεκδθπθέαμ δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ εαεά πδεκδθπθέα Κ Φ Λ ΙΟ 2: υΰελκτ δμ 2. δα Ϊ δμ κυ σλκυ «υΰελκτ δμ» έ β υΰελκτ πθ Στπκδ υΰελκτ πθ κθ ξυλκ κυ ξκζ έκυ ΠβΰΫμ υΰελκτ πθ ΠβΰΫμ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ δα δεα έα βμ τΰελκυ βμ Κ Φ Λ ΙΟ 3: δαξ έλδ β υΰελκτ πθ 3. δα Ϊ δμ κυ σλκυ «δαξ έλδ β υΰελκτ πθ» δαξ έλδ β θ κ ξκζδευθ υΰελκτ πθ - υηίκυζ υ δεά παλϋηία β Ο λσζκμ πθ δ υγυθ υθ βθ αθ δη υπδ β πθ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ Ο λσζκμ πθ επαδ υ δευθ βθ αθ δη υπδ β πθ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ Ο λσζκμ βμ υθαδ γβηα δεάμ θκβηκ τθβμ βθ δαξ έλδ β υΰελκτ πθ Κ Φ Λ ΙΟ 4: Έλ υθ μ 4. Έλ υθ μ δ γθϋμ εαδ κπδεσ πέπ κ ΤΣ ΡΟ Μ ΡΟ Ρ ΤΝΗΣΙΚΗ ΠΡΟ ΓΓΙΗ Κ Φ Λ ΙΟ 5: Η Ϋλ υθα δ αΰπΰά Μ γκ κζκΰέα βμ Ϋλ υθαμ εκπσμ βμ Ϋλ υθαμ λ υθβ δεϋμ υπκγϋ δμ εαδ λπ άηα α Σκ έΰηα βμ Ϋλ υθαμ

8 5.4 ΜΫ α υζζκΰάμ κηϋθπθ ΜΫγκ κμ α δ δεάμ αθϊζυ βμ πθ λ υθβ δευθ κηϋθπθ ιδκπδ έα εαδ ΰευλσ β α Π λδκλδ ηκέ βμ Ϋλ υθαμ Κ Φ Λ ΙΟ 6: Παλκυ έα β εαδ αθϊζυ β πθ απκ ζ ηϊ πθ βμ Ϋλ υθαμ 6. θϊζυ β εαδ ληβθ έα πθ απκ ζ ηϊ πθ κδξ έα θ κ ξκζδευθ υΰελκτ πθ Πλκ Ϊ δμ επαδ υ δευθ Παλαΰκθ δεά αθϊζυ β υ ξ έ δμ Κ Φ Λ ΙΟ 7: υηπ λϊ ηα α βμ Ϋλ υθαμ 7. υηπ λϊ ηα α - πλκ Ϊ δμ ΤΡ ΣΗΡΙΟ ΥΗΜ ΣΧΝ - ΠΙΝ ΚΧΝ ΥΗΜ Σ ξάηα 1. δα δεα έα πδεκδθπθέαμ ξάηα 2. Οδ τπκδ τΰελκυ βμ ξάηα 3. Σα Ϊ δα βμ τΰελκυ βμ ξάηα 4. πυλαηέ α κυ Cohen ξάηα 5. Scree Plot 1βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ ξάηα 6. Scree Plot 2βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ ξάηα 7. Scree Plot 3βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ ΠΙΝ Κ Πέθαεαμ 1. υζ δκέεβ βμ υΰελκτ πθ Πέθαεαμ 2. Σκ έΰηα βμ Ϋλ υθαμ Πέθαεαμ 3. ζδεέα Πέθαεαμ 4. ΘΫ β κ ξκζ έκ Πέθαεαμ 5. ηδθϊλδκ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ Πέθαεαμ 6. Υλσθδα υπβλ έαμ πμ ησθδηκμ/β επαδ υ δεσμ Πέθαεαμ 7. Οδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β Πέθαεαμ 8. επαέ υ β Πέθαεαμ 9. Ολΰαθδεά γϋ β Πέθαεαμ 10. αιδκπδ έα βμ εζέηαεαμ ΰδα βθ πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ

9 Πέθαεαμ 11. θϊζυ β αιδκπδ έαμ Πέθαεαμ 12. αιδκπδ έα βμ εζέηαεαμ ΰδα β βηα έα βμ πδησλφπ βμ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ εαδ πθ επαδ υ δευθ Πέθαεαμ 13. θϊζυ β αιδκπδ έαμ Πέθαεαμ 14. πδλλκά πδεκδθπθέαμ δμ αθγλυπδθ μ ξϋ δμ Πέθαεαμ 15. Πλσίζβηα πδεκδθπθέαμ κ ξκζ έκ αμ Πέθαεαμ 16. δα άλβ β εαζυθ ξϋ πθ η υθα Ϋζφκυμ Πέθαεαμ 17. δα άλβ β εκδθπθδευθ ξϋ πθ η υθα Ϋζφκυμ Πέθαεαμ 18. Ύπαλιβ κηϊ πθ - εζδευθ η αιτ λΰαακηϋθπθ Πέθαεαμ 19. υξθσ β α υΰελκτ πθ η αιτ υθα Ϋζφπθ Πέθαεαμ 20. Κα αθκηά ζσΰπθ υΰελκτ πθ δμ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ Πέθαεαμ 21. Τπβλ δαεκέ ζσΰκδ υΰελκτ πθ δμ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ Πέθαεαμ 22. Πλκ ππδεκέ ζσΰκδ υΰελκτ πθ δμ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ Πέθαεαμ 23. κυζ δϊ κυ επαδ υ δεκτ κ βΰ έ υΰελκτ δμ Πέθαεαμ 24. ηφϊθδ β υΰελκτ πθ Πέθαεαμ 25. Πκτ πδε θ λυθκθ αδ ευλέπμ κδ υΰελκτ δμ Πέθαεαμ 26. υξθσ λβ πβΰά υΰελκτ πθ Πέθαεαμ 27. πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ατιβ β πθ υΰελκτ πθ Πέθαεαμ 28. βηα έα βμ πδεκδθπθέαμ βθ πέ υιβ πθ πδγυηβ υθ απκ ζ ηϊ πθ 80 Πέθαεαμ 29. πδλλκά πθ υΰελκτ πθ βθ απκ ζ ηα δεά ζ δ κυλΰέα βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ Πέθαεαμ 30. ΠαλΪΰκθ μ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ πκυ πβλ Ϊακθ αδ αλθβ δεϊ Πέθαεαμ 31. βηα έα βμ πδησλφπ βμ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ γϋηα α πλσζβοβμ εαδ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ Πέθαεαμ 32. Κα αθκηά πθ παλαΰσθ πθ πκυ γα θέ ξυαθ βθ ιϊζ δοβ πθ υΰελκτ πθ 82 Πέθαεαμ 33. αγησμ υγτθβμ δ υγυθ ά ΰδα κ εζέηα πθ δαπλκ ππδευθ ξϋ πθ Πέθαεαμ 34. αγησμ λα βΰδεάμ πκζδ δεάμ δ υγυθ υθ ΰδα υθ λΰα έα ηϋ α κ ξκζ έκ 83 Πέθαεαμ 35. Πλκ Ϊ δμ επαδ υ δευθ ΰδα βθ απκφυΰά υΰελκτ πθ Πέθαεαμ 36. πϊλε δα έΰηα κμ 1βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 37. Κκδθκέ παλϊΰκθ μ 1βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 38. π ιάΰβ β υθκζδεάμ δαετηαθ βμ 1βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 39. Μά λα π λδ λ φση θπθ υθδ π υθ 1βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 40. πϊλε δα έΰηα κμ 2βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 41. Κκδθκέ παλϊΰκθ μ 2βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ

10 Πέθαεαμ 42. π ιάΰβ β υθκζδεάμ δαετηαθ βμ 2βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 43. Μά λα π λδ λ φση θπθ υθδ π υθ 2βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 44. πϊλε δα έΰηα κμ 3βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 45. Κκδθκέ παλϊΰκθ μ 3βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 46. π ιάΰβ β υθκζδεάμ δαετηαθ βμ 3βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 47. Μά λα π λδ λ φση θπθ υθδ π υθ 3βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ Πέθαεαμ 48. ΠαλΪΰκθ αμ 1.1: «πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ» Πέθαεαμ 49. ΠαλΪΰκθ αμ 1.2: «αδ έα πθ υΰελκτ πθ» Πέθαεαμ 50. ΠαλΪΰκθ αμ 2.1: «πδλλκά πθ παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ β βηδκυλΰέα κηϊ πθ-εζδευθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ» Πέθαεαμ 51. ΠαλΪΰκθ αμ 2.2: «πδλλκά πθ παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ βθ αθαπκ ζ ηα δεά ζ δ κυλΰέα πθ ξκζδευθ ηκθϊ πθ» Πέθαεαμ 52. ΠαλΪΰκθ αμ 3.1: «βηα έα βμ πδησλφπ βμ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ» 96 Πέθαεαμ 53. ΠαλΪΰκθ αμ 3.2: «βηα έα βμ πδησλφπ βμ πθ επαδ υ δευθ» Πέθαεαμ 54 υΰε θ λπ δεσμ πέθαεαμ παλαΰσθ πθ Πέθαεαμ 55. Έζ ΰξκμ υθϊφ δαμ η αιτ βμ πδεκδθπθέαμ ηϋ α Ϋθα ξκζ έκ εαδ κυ φτζκυ πθ επαδ υ δευθ Πέθαεαμ 56. Έζ ΰξκμ αθ ιαλ β έαμ ξ Πέθαεαμ 57. Έζ ΰξκμ υθϊφ δαμ η αιτ κυ φτζκυ εαδ βμ υξθσ β αμ πθ υΰελκτ πθ η Ϊζζκ ηϋζκμ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ Πέθαεαμ 58. Έζ ΰξκμ αθ ιαλ β έαμ ξ Πέθαεαμ 59. Έζ ΰξκμ υθϊφ δαμ η αιτ κυ φτζκυ εαδ βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ πμ αδ έα παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ ηϋ α α ξκζ έα Πέθαεαμ 60. Έζ ΰξκμ αθ ιαλ β έαμ ξ Πέθαεαμ 61. Έζ ΰξκμ υθϊφ δαμ η αιτ κυ φτζκυ εαδ βμ αλθβ δεάμ πδλλκάμ πθ υΰελκτ πθ βθ κηαζά ζ δ κυλΰέα κυ ξκζ έκυ Πέθαεαμ 62. Έζ ΰξκμ αθ ιαλ β έαμ ξ Πέθαεαμ 63. Έζ ΰξκμ υθϊφ δαμ η αιτ βμ πδεκδθπθέαμ ηϋ α Ϋθα ξκζ έκ εαδ βμ πδησλφπ βμ πθ επαδ υ δευθ γϋηα α δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ Πέθαεαμ 64. Έζ ΰξκμ αθ ιαλ β έαμ ξ πέζκΰκμ δίζδκΰλαφδεϋμ αθαφκλϋμ ΠαλΪλ βηα

11 Ι ΓΧΓΗ δμ εαγβη λδθϋμ κυμ λα βλδσ β μ, α Ϊ κηα αζζβζ πδ λκτθ η αιτ κυμ ηϋ π βμ πδεκδθπθέαμ. Γδα κ ζσΰκ αυ σ, β πδεκδθπθέα Ϋξ δ κλδ έ πμ ηέα γ η ζδυ βμ εκδθπθδεά δα δεα έα. ΚΪγ πδ βηκθδεσμ εζϊ κμ πκυ Ϋξ δ πμ αθ δε έη θκ η ζϋ βμ κυ βθ αθγλυπδθβ υηπ λδφκλϊ εαδ βθ αθγλυπδθβ εκδθπθέα, εα αθϊΰεβθ κφ έζ δ θα α ξκζβγ έ η βθ πδεκδθπθέα. πδεκδθπθέα ίλέ ε αδ σζ μ δμ ζ δ κυλΰέ μ εαδ δα δεα έ μ ηέαμ πδξ έλβ βμ ά θσμ κλΰαθδ ηκτ ( φ ιάμ κ «ξκζδεσμ Ολΰαθδ ησμ») εαδ δ υεκζτθ δ βθ πέ υιβ πθ σξπθ κυ εαδ β ζάοβ απκφϊ πθ. έθαδ απ δεάμ βηα έαμ δμ κλΰαθπ δεϋμ εαδ δκδεβ δεϋμ ζ δ κυλΰέ μ (ΠαπΪθβμ & ΜπαζΪ α, 2011). τηφπθα η κυμ π λδ σ λκυμ πδ άηκθ μ εαδ δ δεκτμ β δκέεβ β πδξ δλά πθ ετλδκμ σξκμ βμ πδεκδθπθέαμ, η βθ υλτ λά βμ Ϋθθκδα, έθαδ κ υθ κθδ ησμ πθ λα βλδκ ά πθ κυ εϊγ κλΰαθδ ηκτ εαδ δ δεσ λα κυ ξκζδεκτ κλΰαθδ ηκτ. Ό κ π λδ σ λκ Ϋθαμ ξκζδεσμ κλΰαθδ ησμ δϊα δ βθ πλκ κξά κυ κθ επαδ υ δεσ εαδ δμ δ Ϋ μ κυ, σ κ π λδ σ λβ Ϋηφα β γα έθ αδ β δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ. πδ υξέα θσμ ξκζδεκτ Ολΰαθδ ηκτ βθ τΰξλκθβ πκξά ιαλ Ϊ αδ εα Ϊ η ΰΪζκ ίαγησ απσ βθ δεαθσ β Ϊ κυ θα πλκ αλησα αδ δμ υθ ξ έμ η αίκζϋμ εαδ ι ζέι δμ κυ ιπ λδεκτ π λδίϊζζκθ κμ (εκδθπθδεσ, πκζδ δεσ, κδεκθκηδεσ, π λδίαζζκθ κζκΰδεσ). υ ά β πλκ αληκ δεά υθα σ β α θσμ ξκζδεκτ Ολΰαθδ ηκτ αθ αθαεζϊ αδ β κηά εαδ β ζ δ κυλΰέα κυ π λδεκτ κυ π λδίϊζζκθ κμ, κυ κπκέκυ ία δεσ κδξ έκ έθαδ κ επαδ υ δεσμ. πσ κ υοβζσ λκ δ λαλξδεϊ Ϋζ ξκμ θσμ ξκζ έκυ ( δ υγυθ άμ/λδα), ηϋξλδ εαδ κ ξαηβζσ λκ δ λαλξδεϊ επαδ υ δεσ, σζκ αυ σ κ φϊ ηα πλκ ππδεκ ά πθ πδίϊζζ αδ θα υθ λΰα κτθ ΰδα βθ πέ υιβ εϊπκδπθ εκδθυθ σξπθ πκυ Ϋξκυθ ε πθ πλκ Ϋλπθ γ έ. εαγβη λδθά αζζβζ πέ λα β σηπμ, επαδ υ δευθ η δαφκλ δεά πλκ ππδεσ β α, αθ έζβοβ, δ κζκΰέα εαδ εκυζ κτλα, πκζτ τεκζα ηπκλ έ θα κ βΰά δ βθ τΰελκυ β. τΰελκυ β ζκδπσθ, απκ ζ έ Ϋθα τθβγ μ φαδθση θκ κ π λδίϊζζκθ θσμ ξκζδεκτ Ολΰαθδ ηκτ. Οδ κλδ ηκέ πκυ Ϋξκυθ κγ έ ΰδα βθ τΰελκυ β πκδεέζζκυθ απσ αθαζυ ά αθαζυ ά. υ σ κφ έζ αδ βθ υεκζέα βμ θα η αζζϊ αδ αθϊζκΰα η βθ δαφκλ δεσ β α βμ εϊγ π λέπ π βμ. ίδίζδκΰλαφδεά Ϋλ υθα κλέα δ β τΰελκυ β πμ ηδα αθ δπαλϊγ β- δαηϊξβ υηφ λσθ πθ, σξπθ ά πλκ ππδεκ ά πθ, η αιτ υκ ά π λδ σ λπθ α σηπθ ά η αιτ α σηπθ εαδ κηϊ πθ ά εαδ η αιτ κηϊ πθ (Μπλκτακμ, 1999). Ο Μπκυλαθ Ϊμ (2002) κλέα δ δμ υΰελκτ δμ πμ ηδα εα Ϊ α β, σπκυ β υηπ λδφκλϊ θσμ 11

12 α σηκυ ά κηϊ αμ εσπδηα πδ δυε δ θα ηπκ έ δ βθ πέ υιβ πθ σξπθ θσμ Ϊζζκυ α σηκυ ά κηϊ αμ. Οδ π λδ σ λ μ υΰελκτ δμ ηπκλκτθ θα αλγκτθ, Ϊθ β πδεκδθπθέα γ η ζδπγ έ ία δεϋμ αλξϋμ ία ηκτ, έ πθ υεαδλδυθ εαδ αζζβζκεα αθσβ βμ. έθαδ ΰ θδεϊ απκ ε σ σ δ ΰδα θα έθαδ απκ ζ ηα δεά β δαξ έλδ β πθ παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ, απαδ έ αδ β κηαζά υθ λΰα έα πθ δ υγυθ δευθ ζ ξυθ ( δ υγυθ υθ/υπκ δ υγυθ υθ/πλκρ αηϋθπθ) κυ ξκζ έκυ εαδ πθ επαδ υ δευθ η αιτ κυμ. ΜΪζδ α, ξαλδ ηα δεσμ βΰϋ βμ εα Ϊ κθ Weber σππμ αθαφϋλ δ κ Μπκυλαθ Ϊμ (2002), γ πλ έ αδ κ Ϊ κηκ ε έθκ πκυ δαελέθ αδ ΰδα βθ δεαθσ β Ϊ κυ θα πδεκδθπθ έ, θα αεκτ δ εαδ θα η α έ δ ηβθτηα α. η ΰαζτ λβ εαδθκ κηέα κυ επαδ υ δεκτ έθαδ θα απκφα έ δ θα «αεκτ δ» εαδ Ϊζζ μ απσο δμ, έ υαβ υθ αμ η κυμ υθα Ϋζφκυμ κυ εαδ α δ υγυθ δεϊ ζϋξβ κυ ξκζ έκυ κυ, έ παλαεκζκυγυθ αμ πδηκλφπ δεϊ πλκΰλϊηηα α ΰδα βθ πλσζβοβ εαδ δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ. θ εαδ υπϊλξ δ πζκτ δα ίδίζδκΰλαφέα ΰδα κ γϋηα πθ υΰελκτ πθ κθ λΰα δαεσ ξυλκ, θ κτ κδμ, β ξυλα ηαμ κυζϊξδ κθ, έθαδ αθαΰεαέα ηδα τΰξλκθβ εαδ Ϋΰευλβ Ϋλ υθα πκυ θα δ λ υθϊ κ υΰε ελδηϋθκ γϋηα α Π Λ, σ κ απσ βθ πζ υλϊ πθ δ υγυθ δευθ ζ ξυθ σ κ εαδ πθ υπσζκδππθ επαδ υ δευθ. παλκτ α λ υθβ δεά λΰα έα πδξ δλ έ θα δ λ υθά δ κ γϋηα βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ η αιτ πθ επαδ υ δευθ εαδ πθ υΰελκτ πθ πκυ πδφϋλ δ αυ ά, υ, α πκλέ ηα Ϊ βμ θα δαηκλφυ κυθ ηδα δεσθα πθ ξϋ πθ πθ η ζυθ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ εαδ θα πλκετοκυθ ξλά δη μ πλκ Ϊ δμ ΰδα βθ απκφυΰά πθ υΰελκτ πθ εαδ βθ ί ζ έπ β πθ λΰα δαευθ ξϋ πθ κ ξυλκ πθ Π Λ. ε σμ πθ παλαπϊθπ σηπμ, β υΰε ελδηϋθβ Ϋλ υθα πλπ κ υπ έ υΰελδ δεϊ η Ϊζζ μ, ΰδα έ ι Ϊα δ δμ απσο δμ πθ επαδ υ δευθ εαδ πθ δ υγυθ δευθ ζ ξυθ ι ξπλδ Ϊ. απκ τππ β πθ απσο πθ απσ τκ δαφκλ δεϋμ κπ δεϋμ ΰπθέ μ έθαδ βηαθ δεά εαδ η αυ σθ κθ λσπκ Ϋξκυη πζβλϋ λβ δεσθα βμ εα Ϊ α βμ πκυ πδελα έ α Π Λ. β υθϋξ δα ΰέθ αδ ηδα τθ κηβ π λδΰλαφά βμ κηάμ βμ δπζπηα δεάμ λΰα έαμ, αθαφϋλκθ αμ α π λδ ξση θα πθ ία δευθ η λυθ εαγυμ εαδ κυ εϊγ ε φαζαέκυ. κ πλυ κ ηϋλκμ ΰέθ αδ παλκυ έα β κυ γ πλβ δεκτ υπσίαγλκυ κυ υΰε ελδηϋθκυ γϋηα κμ η ίϊ β βθ ίδίζδκΰλαφδεά εηβλέπ β εαδ υΰε ελδηϋθα: κ 1 ε φϊζαδκ βμ λΰα έαμ ΰέθ αδ ηδα πλκ πϊγ δα θθκδκζκΰδεάμ απκ αφάθδ βμ σλπθ πκυ αφκλκτθ βθ «πδεκδθπθέα» εαδ β δα δεα έα αυ άμ κλΰαθδ ηκτμ ΰ θδεσ λα. 12

13 κ 2 ε φϊζαδκ παλκυ δϊακθ αδ κδ δϊφκλκδ κλδ ηκέ κυ σλκυ «υΰελκτ δμ» εαδ α έ β πθ υΰελκτ πθ ηϋ α απσ δμ γ πλέ μ βμ κλΰαθπ δαεάμ δκέεβ βμ. β υθϋξ δα, ΰέθ αδ αθαφκλϊ δμ πβΰϋμ εαδ δμ αδ έ μ πκυ πλκεαζκτθ δμ υΰελκτ δμ. κ 3 ε φϊζαδκ ΰέθ αδ ίδίζδκΰλαφδεά Ϋλ υθα σ κθ αφκλϊ βθ δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ, δ υελδθέα αδ κ λσζκμ κυμ, εα αΰλϊφκθ αδ α ευλδσ λα υζ δαξ έλδ βμ εαδ α απκ ζϋ ηα α αυ υθ κυμ κλΰαθδ ηκτμ εαδ α ξκζ έα απσ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ εαδ επαδ υ δεκτμ. ΣΫζκμ, παλκυ δϊακθ αδ κδ ηϋγκ κδ βμ υηίκυζ υ δεάμ παλϋηία βμ ΰδα βθ πλσζβοβ εαδ αθ δη υπδ β πθ υΰελκτ πθ κ ξυλκ κυ ξκζ έκυ. κ 4 ε φϊζαδκ αθαφϋλκθ αδ Ϋλ υθ μ, δ γθϋμ εαδ κπδεσ πέπ κ, κδ κπκέ μ πδί ίαδυθκυθ βθ τπαλιβ υΰελκτ πθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ α ζζβθδεϊ ξκζ έα πλπ κίϊγηδαμ εαδ υ λκίϊγηδαμ επαέ υ βμ ζσΰπ δαφσλπθ αδ δυθ σππμ β εαεά πδεκδθπθέα. κ τ λκ ηϋλκμ ΰέθ αδ παλκυ έα β βμ Ϋλ υθαμ εαδ πθ απκ ζ ηϊ πθ βμ εαδ υΰε ελδηϋθα: κ 5 ε φϊζαδκ π λδΰλϊφκθ αδ α η γκ κζκΰδεϊ κδξ έα πκυ πδζϋξγβεαθ θα ξλβ δηκπκδβγκτθ πλκε δηϋθκυ θα δ ιαξγ έ β Ϋλ υθα: κ εκπσμ εαδ κδ σξκδ, α λ υθβ δεϊ λπ άηα α, α η γκ κζκΰδεϊ λΰαζ έα υζζκΰάμ κηϋθπθ, β δα δεα έα υζζκΰάμ εαδ κ λσπκμ αθϊζυ βμ πθ κηϋθπθ, β αιδκπδ έα εαδ β ΰευλσ β α κυ λπ βηα κζκΰέκυ εαδ κδ π λδκλδ ηκέ πκυ πλϋπ δ θα ζβφγκτθ υπσοβ ηδα η ζζκθ δεά Ϋλ υθα. κ 6 ε φϊζαδκ παλκυ δϊακθ αδ εαδ αθαζτκθ αδ α απκ ζϋ ηα α βμ Ϋλ υθαμ εαδ κ 7 ε φϊζαδκ α υηπ λϊ ηα α πκυ πλκϋευοαθ απσ α υλάηα α αυ άμ. κ Ϋζκμ βμ λΰα έαμ παλα έγ θ αδ κδ ίδίζδκΰλαφδεϋμ αθαφκλϋμ ( ζζβθδεϋμ, ι θσΰζπ μ), κδ δα δε υαεϋμ πβΰϋμ εαδ κ παλϊλ βηα. 13

14 ΠΡΧΣΟ Μ ΡΟ Θ ΧΡΗΣΙΚΗ ΠΡΟ ΓΓΙΗ 14

15 Κ Φ Λ ΙΟ 1 κ 1. δα Ϊ δμ κυ σλκυ «πδεκδθπθέα» Υπλέμ αηφδίκζέα, Ϋθα απσ α πκζυ δησ λα υλα πκυ Ϋξ δ ζϊί δ β αθγλππσ β α έθαδ β τθαηβ βμ πδεκδθπθέαμ. Οδ Ϊθγλππκδ αζζβζ πδ λκτθ εαγβη λδθϊ η αιτ κυμ πλκε δηϋθκυ θα πδεκδθπθά κυθ, αθ ιαλ ά πμ εκδθπθδεάμ, πκζδ δ ηδεάμ εαδ γλβ ε υ δεάμ πλκϋζ υ βμ. ΜΫ α απσ βθ πδεκδθπθέα, κδ Ϊθγλππκδ πλκ παγκτθ θα αδ γαθγκτθ α φαζ έμ, θα Ϋξκυθ αιέα ΰδα κυμ Ϊζζκυμ, θα ξ δ κτθ, θα υ κυθ εαδ θα πϊλκυθ πζβλκφκλέ μ, θα εφλα κτθ, θα εα αθκά κυθ κθ εσ ηκ. Σκ φαδθση θκ βμ πδεκδθπθέαμ υθ Ϋ αδ Ϊη α η β δα άλβ β εαδ βθ ιϋζδιβ βμ αθγλυπδθβμ τπαλιβμ. έθαδ ΰ ΰκθσμ ππμ α Ϊ κηα αφδ λυθκυθ πκζτ βηαθ δεσ ηϋλκμ κυ ξλσθκυ κυμ βθ πδεκδθπθέα ηϋ π βμ αηκδίαέαμ αθ αζζαΰάμ δ υθ, εϋο πθ, ηβθυηϊ πθ εαδ υθαδ γβηϊ πθ. δαεδθκτθ εαδ αθ αζζϊ κυθ πζβλκφκλέ μ ηϋ π βμ κηδζέαμ, βμ ΰλαφάμ, βμ δεσθαμ, βμ ηκυ δεάμ, βμ υηπ λδφκλϊμ εαδ βμ ΰζυ αμ κυ υηα κμ ( α ηϊ δα, κδ εφλϊ δμ κυ πλκ υπκυ, α ξϋλδα, κδ εδθά δμ εαδ κδ Ϊ δμ κυ υηα σμ ηαμ). πδεκδθπθέα έθαδ, β δα δεα έα βηδκυλΰέαμ, αθ αζζαΰάμ, ληβθ έαμ εαδ αιδκζσΰβ βμαιδκπκέβ βμ βηϊ πθ, υηίσζπθ εαδ ηβθυηϊ πθ ( αρεκτ β, 2017). πδεκδθπθέα ηπκλ έ θα αθ δη ππδ έ πμ ηδα δα δεα έα αθ αζζαΰάμ ηβθυηϊ πθ. πέ βμ ηπκλ έ θα αθ δη ππδ έ πμ Ϋθα υθαηδεσ τ βηα πκυ π λδζαηίϊθ δ τκ ά π λδ σ λα Ϊ κηα α κπκέα υηη Ϋξκυθ θ λΰϊ ηδα δα δεα έα. υ σ θ υθ πϊΰ αδ αυ σηα α κ σ δ α Ϊ κηα αυ Ϊ επϋηπκυθ ηβθτηα α. Μπκλ έ θα α Ϋξκθ αδ ά εαδ θα α π ι λΰϊακθ αδ. πσ βθ κπ δεά αυ ά (Winkin, 1993) β πδεκδθπθέα απκ ζ έ ηδα υθ ξά εκδθπθδεά δ λΰα έα πκυ υηπ λδζαηίϊθ δ κθ ζσΰκ, δμ εδθά δμ, κ ίζϋηηα εαδ κθ δαπλκ ππδεσ ξυλκ. πέ βμ, β «πδεκδθπθέα» βηαέθ δ βθ αθ αζζαΰά πθ «θθκδυθ» η αιτ πθ α σηπθ δαηϋ κυ θσμ εκδθκτ υ άηα κμ «υηίσζπθ» (DeVito, 2006 Taylor, 2005). δαφκλ δεϊ ηπκλκτη θα πκτη ππμ, κδ ξϋ δμ η αιτ πθ α σηπθ π λδζαηίϊθκυθ βθ αθ αζζαΰά «θθκδυθ» (Miller, 2005). Σκ εκδθσ τ βηα υηίσζπθ πκυ ξλβ δηκπκδκτθ α Ϊ κηα ΰδα θα πδεκδθπθά κυθ ηπκλ έ θα απκ ζ έ αδ απσ ζ ε δεϊ, αλδγηβ δεϊ, ηκυ δεϊ εαδ εαζζδ ξθδεϊ τηίκζα. εα αθσβ β βμ Ϋθθκδαμ πθ υηίσζπθ απσ α Ϊ κηα ΰέθ αδ η βθ ίκάγ δα πθ πϋθ αδ γά πθ κυ αθγλυπκυ (ΰ τ β, σλα β, σ φλβ β, αεκά, αφά) εαδ ελέθ αδ απκ ζ ηα δεά έ δα υπυθ αδ η ζ ε δεσ, έ η ηβ-ζ ε δεσ λσπκ. θ έγ α η σ δ πδ τκυθ αλε κέ Ϊθγλππκδ, α ζσΰδα έθαδ ηκθϊξα Ϋθα ηϋλκμ βμ πδεκδθπθέαμ. τηφπθα η κθ Ambercombie (1968) ηδζϊη η β φπθά, αζζϊ 15

16 πδεκδθπθκτη η σζκ ηαμ κ υηα. βθ πλαΰηα δεσ β α, κ η ΰαζτ λκ εκηηϊ δ βμ απκ ζκτθ α ηβ-ζ ε δεϊ ηβθτηα α. ζ ε δεά πδεκδθπθέα αθαφϋλ αδ κ π λδ ξση θκ αυ υθ πκυ ζϋη, η κ ΰλαπ σ εαδ πλκφκλδεσ ζσΰκ, θυ β ηβ-ζ ε δεά έθαδ σζα α ηβθτηα α πκυ επϋηπκυη ξπλέμ β ξλά β ΰλαπ κτ ά πλκφκλδεκτ ζσΰκυ εαδ αθαφϋλ αδ α υθαδ γάηα α πκυ Ϋξκυη (ξαλϊ, θ λκπά, πσθκμ, ζτπβ, λσηκμ, κλΰά, αΰϊπβ). εφλϊα αδ ηϋ α απσ α ηβ-ζ ε δεϊ κδξ έα κυ ζσΰκυ (Ϋθ α β φπθάμ, λυγησμ κηδζέαμ, σθκμ φπθάμ ε.ζπ.) εαδ β ξλά β κυ απ δεκτ ξυλκυ 1. Έ δ, α ηβ-ζ ε δεϊ κδξ έα η α έ κυθ υΰεδθά δμ εδ αδ γάηα α εαδ υηπζβλυθκυθ β ζ ε δεά πδεκδθπθέα η πκζζκτμ λσπκυμ. Υαλαε βλδ δεσ βμ ΰζπ δεάμ πδεκδθπθέαμ έθαδ β βηδκυλΰδεσ β α, αφκτ εϊγ φκλϊ πκυ ηδζϊη βηδκυλΰκτη Ϋθθκδ μ εαδ παλϊΰκυη ΰλαηηα δεκτμ εαθσθ μ. ζ ε δεά πδεκδθπθέα ξλβ δηκπκδ έ αδ ΰδα βθ εκδθπθδεά πδεκδθπθέα 2 εαδ ηϋ α απσ αυ άθ εφλϊα αδ κ ΰυ, κδ εϋο δμ εαδ α υθαδ γάηα Ϊ. (Kandel etal., 2006). ηβ-ζ ε δεά πδεκδθπθέα Ϋξ δ η ΰΪζβ βηα έα ΰδα δμ ξϋ δμ εαδ δμ υΰελκτ δμ. Οδ α δζ έκυ εαδ Κ ξϊκΰζκυ (2015) αθαφϋλκυθ ππμ «β ληβθ έα βμ ηβ ζ ε δεάμ πδεκδθπθέαμ ιαλ Ϊ αδ απσ κ υλτ λκ πκζδ δ ηδεσ πζαέ δκ εαδ απσ δμ δ δαέ λ μ υθγάε μ βμ εϊγ ξϋ βμ. θ υπϊλξ δ ηδα ληβθ έα ΰδα εϊγ ηβ-ζ ε δεσ ηάθυηα πκυ θα δ ξτ δ εαγκζδεϊ ΰδα σζκυμ κυμ αθγλυπκυμ» (. 41). Πδκ υΰε ελδηϋθα η κθ σλκ ηβ-ζ ε δεά πδεκδθπθέα θθκ έ αδ β Ϋεφλα β πθ υθαδ γβηϊ πθ, πθ δαγϋ πθ, πθ Ϊ πθ εαδ ΰ θδεσ λα κυ π λδεκτ εσ ηκυ κυ αθγλυπκυ ηϋ π κυ υηα κμ, η βθ επκηπά ηβ-ζ ε δευθ βηϊ πθ πθ κπκέπθ β πλπ αλξδεά βηα έα ΰδα βθ εκδθπθέα Ϋΰε δ αδ βθ δ δαέ λβ δεαθσ β α πθ αθγλυππθ θα «πδεκδθπθκτθ» υθαδ γβηα δεϋμ δαγϋ δμ, κδ κπκέ μ έθαδ τ εκζκ θα εφλα κτθ η ζϋι δμ (Kκθ Ϊεκμ & Πκζ ηδεσμ, 2000 Bλ σμ, 1994). Κα Ϊ κθ αηϊ β (2004) θθκ έ αδ, πέ βμ, εϊγ ηκλφά ηβ ΰζπ δεάμ υηπ λδφκλϊμ, β κπκέα ΰέθ αδ αθ δζβπ ά ηϋ π πθ αδ γά πθ εαδ πζαδ δυθ δ βθ κηδζέα πβλ Ϊακθ αμ υθαεσζκυγα β δα δεα έα βμ αθγλυπδθβμ αζζβζ πέ λα βμ. πδ βηαέθ αδ ππμ εαθϋθαμ ζσΰκμ βηδκυλΰ έ αδ απσζυ κ θθκδκζκΰδεσ ε θσ εαδ πκζτ π λδ σ λκ θ εφϋλ αδ ξπλέμ εϊπκδα ουξκ υθαδ γβηα δεά παλσληβ β ά υΰε ελδηϋθκ πδεκδθπθδαεσ εκπσ. Κα Ϊ βθ Thompson (2000), β ζ ε δεά πδεκδθπθέα παέα δ πκυ αέκ λσζκ β ί ζ έπ β βμ 1 Ο λσπκμ δαλλτγηδ βμ κυ ξυλκυ, έθαδ ηδα Ϊζζβ ηκλφά υηπ λδφκλϊμ κ ξυλκ: β κπκγϋ β β, π.ξ. θσμ ΰλαφ έκυ Ϋ δ, υ θα πσα δ ηϋ α ' Ϋθα πηϊ δκ, ά β κπκγϋ β β πθ εαγδ ηϊ πθ ΰδα ηδα πκζτ πλκ ππδεά εκυίϋθ α. 2 Ο σλκμ εκδθπθδεά πδεκδθπθέα πλκϋευο απσ β τθγ β πθ σλπθ πθ εκδθπθδευθ εαδ πδεκδθπθδαευθ δεαθκ ά πθ. 16

17 πδεκδθπθδαεάμ δεαθσ β αμ κυ αθγλυπκυ φσ κθ υηπζβλυθ αδ απσ β ηβ-ζ ε δεά. Οδ ζϋι δμ θ έθαδ αυ κ τθαη μ υ θα απκ υ κυθ πζάλπμ κ θσβηα πκυ πδγυη έ αδ θα ιπ λδε υ έ Ϊθ θ ηπκ δ κτθ πλπ έ πμ η α «ουξδεϊ φέζ λα» (Kκθ Ϊεκμ & αηϊ βμ, 2004). ΜΪζδ α τηφπθα η κθ Argyle (σππμ αθαφϋλ αδ κ ΓδΪθθκυ, 2013) β ηβ-ζ ε δεά πδεκδθπθέα γ πλ έ αδ πμ λσπκμ ζϋΰξκυ βμ εκδθπθδεάμ εαδ πδεκδθπθδαεάμ αζζβζ πέ λα βμ η αιτ πθ α σηπθ, πμ άλδιβ βμ ζ ε δεάμ πδεκδθπθέαμ εαδ κλδ ηϋθ μ φκλϋμ πμ λσπκμ αθ δεα Ϊ α βμ βμ έ δαμ βμ ζ ε δεάμ. Οππ άπκ σηπμ σζκδ κδ παλαπϊθπ κλδ ηκέ εαδ σξδ ησθκ, δαελέθκυθ αυ βλϊ εαδ η αφάθ δα β ηβ-ζ ε δεά πδεκδθπθέα απσ εϊγ ζ ε δεά πλϊιβ πλκφκλδεκτ ά ΰλαπ κτ ζσΰκυ τηφπθα η κθ Knapp (σππμ αθαφϋλ αδ κ ΓδΪθθκυ, 2013). ΚΪγ υηπ λδφκλϊ ζκδπσθ έθαδ πδεκδθπθδαεά εαδ αμ ηβθ π λδζαηίϊθ δ ζϋι δμ, ΰδα αυ σ εαδ θ ηπκλκτη θα απκφτΰκυη β ηβ-ζ ε δεά πδεκδθπθέα. ΜΪζδ α κδ Watzlawick, Beavin εαδ Jackson (1967) υπκ βλέακυθ σ δ «θ ηπκλκτη παλϊ θα πδεκδθπθκτη». Χ σ κ θ έθαδ τεκζκ θα ληβθ τ δ εαθ έμ α ηβ ζ ε δεϊ ηβθτηα α, αφκτ υθ Ϋκθ αδ θϊ η βθ εκυζ κτλα εαδ βθ δ δκ υΰελα έα κυ εϊγ α σηκυ, ΰδ αυ σ εαδ γα πλϋπ δ θα απκφ τΰ αδ κπκδα άπκ ΰ θέε υ β ΰδα βθ ληβθ έα κυμ. δεαδπηα δεϊ, κ Freud παλκηκέα β ηβ-ζ ε δεά πδεκδθπθέα η «ΰλέφκ ά υ θσβ κ ε έη θκ» πκυ απαδ έ δ δεϋμ λα βΰδεϋμ ληβθ έαμ. απζά εαγβη λδθά παλα άλβ β αζζϊ εαδ β πδ βηκθδεά Ϋλ υθα πζβγυλα π λδπ υ πθ ηπκλ έ θα ηαμ έι δ κ ηϋΰ γκμ εαδ βθ πκζυηκλφέα πθ ζ δ κυλΰδυθ βμ πδεκδθπθέαμ, ζ ε δεάμ εαδ ηβ-ζ ε δεάμ, βθ αθγλυπδθβ δα λα δεσ β α. πδ βηκθδεσ πέπ κ, κδ Ϋλ υθ μ αυ Ϋμ ΰέθκθ αδ απσ δ δεκτμ δαφσλπθ π έπθ σππμ αθγλππκζκΰέα, ουξκζκΰέα, εκδθπθδκζκΰέα, παδ αΰπΰδεά, πδεκδθπθδκζκΰέα ε.ϊ. Σα απκ ζϋ ηα α πθ λ υθυθ αυ υθ υθάγπμ απ υγτθκθ αδ κυμ δ δεκτμ πθ υΰε ελδηϋθπθ π έπθ α κπκέα Ϋξκυθ πλαΰηα κπκδβγ έ. 1.1 Ο λσζκμ βμ πδεκδθπθέαμ Μ βθ πδεκδθπθέα κδ Ϊθγλππκδ αθ αζζϊ κυη δ Ϋ μ, ηκλφπθσηα, λξσηα πδκ εκθ Ϊ, Ϋξκυη εαζτ λ μ ξϋ δμ. Μαμ ίκβγϊ θα υθυπϊλξκυη η κυμ Ϊζζκυμ η λσπκ πκυ εϊθ δ β απά πδκ σηκλφβ ΰδα σζκυμ. τηφπθα η κθ Oδεκθσηκυ (2017), κ λσζκμ βμ πδεκδθπθέαμ δμ αθγλυπδθ μ ξϋ δμ έθαδ πκζτ βηαθ δεσμ ΰδα έ: εαζτπ δ δμ αθϊΰε μ ΰδα πδεκδθπθέα η κυμ Ϊζζκυμ αθγλυπκυμ εαδ βηδκυλΰέα ξϋ πθ, εϊθ δ δμ αθγλυπδθ μ ξϋ δμ πδκ υξϊλδ μ εαδ πδκ φδζδεϋμ, 17

18 δ υλτθ δ κθ πθ υηα δεσ κλέακθ α κυ αθγλυπκυ, αφκτ αθ αζζϊ κθ αδ πζβλκφκλέ μ εαδ απσο δμ, ηαγαέθ δ κ Ϊ κηκ θα υθαθα λϋφ αδ η δαφκλ δεκτμ τπκυμ αθγλυππθ εαδ θα ΰθπλέα δ δμ δ Ϋ μ, δμ αιέ μ εαδ α θ δαφϋλκθ Ϊ κυμ. πδεκδθπθέα Ϋξ δ τκ ηϋλβ, πδεκδθπθέα η κθ αυ σ ηαμ εαδ η κυμ Ϊζζκυμ. Οδ π λδ σ λκδ παλαίζϋπκυθ υ υξυμ, β ξϋ β εαδ βθ πδεκδθπθέα πκυ Ϋξκυθ η κθ αυ σ κυμ, πδε θ λυθκθ αμ Ϋ δ δμ ξϋ δμ κυμ η κυμ Ϊζζκυμ. Ό αθ υηίαέθ δ αυ σ, βηδκυλΰ έ ηδα υθαδ γβηα δεά α Ϊγ δα ξϋ β η κυμ Ϊζζκυμ, πκυ κφ έζ αδ β ηβ υθ δ β κπκδβηϋθβ πδεκδθπθέα εαδ ξϋ β η κθ αυ σ κυμ. Όπκδα ηκλφάμ πδεκδθπθέα Ϋξκυθ η κθ αυ σ κυμ, σ κ αθϊζκΰβ έθαδ εαδ β πδεκδθπθέα η κυμ Ϊζζκυμ. Όππμ γϋζπ θα ηκυ φϋλκθ αδ κδ Ϊζζκδ, Ϋ δ ξλ δϊα αδ θα φϋλκηαδ εαδ κθ αυ σ ηκυ. Ό κ ηδζϊη η κθ αυ σ ηαμ, απκεαζτπ κυη σζκ εαδ π λδ σ λκ βθ εαλ δϊ ηαμ, σξδ ησθκ κθ έ δκ ηαμ κθ αυ σ αζζϊ εαδ κυμ Ϊζζκυμ ( λαηπα αάμ, 2015). Μαγαέθκυη Ϋθαθ λσπκ θα αεκτη κυμ Ϊζζκυμ πλαΰηα δεϊ, ξπλέμ θα παέλθκυη πλκ ππδεϊ αυ Ϊ πκυ ζϋθ εαδ ξπλέμ θα ηπ λ τκυη α δεϊ ηαμ υθαδ γάηα α η α δεϊ κυμ. πκδσ β Ϊ βμ έθαδ εαγκλδ δεά εϊγ ηκλφά ξϋ βμ πκυ Ϋξκυη. Γδα θα Ϋξ δ, σηπμ, β πδεκδθπθέα γ δεϋμ πδ λϊ δμ β απά κυ αθγλυπκυ πλϋπ δ θα βλκτθ αδ κλδ ηϋθ μ πλκςπκγϋ δμ. Σκ άπδκ εζέηα, β ζ υγ λέα Ϋεφλα βμ, β δζδελέθ δα, β αφάθ δα εαδ β εαζκπλκαέλ β δϊγ β έθαδ α ία δεϊ κδξ έα πκυ εϊθκυθ βθ πδεκδθπθέα απκ ζ ηα δεά. Ο λσπκμ, βζα ά, πκυ πδεκδθπθκτη έθαδ αυ σμ πκυ ηπκλ έ θα ζτ δ ά εαδ θα βηδκυλΰά δ πλκίζάηα α δμ ξϋ δμ ηαμ η κυμ Ϊζζκυμ. Ο Π λσφ εδ (1990) ΰλΪφ δ ΰδα βθ αθϊΰεβ εκδθάμ λα βλδσ β αμ β κπκέα βηδκυλΰ έ βθ πδεκδθπθέα η λ δμ λσπκυμ: βθ κηδζέα, δμ αδ γά δμ εαδ βθ αζζβζ πέ λα β. έθαδ πλκφαθϋμ σ δ βθ πλυ β π λέπ π β, βθ κηδζέα, β πδεκδθπθέα πδ υΰξϊθ αδ η β ξλά β βμ ΰζυ αμ. β τ λβ π λέπ π β, β πδεκδθπθέα ηϋ π πθ αδ γά πθ πδ υΰξϊθ αδ σ αθ υπϊλξ δ αηκδίαέα εα αθσβ β εαδ ε έηβ β πθ αθγλυππθ η αιτ κυμ. Μ Ϊζζα ζσΰδα, σ αθ απκυ δϊα δ αυ ά β αηκδίαέα εα αθσβ β ά εαδ ε έηβ β, σ κδ Ϊθγλππκδ ηπκλ έ θα πλκίϊζζκυθ ηπσ δα βθ πδεκδθπθέα, έ εκτ δα έ αεκτ δα 3, η δυθκθ αμ ά εαδ αηα υθ αμ βθ πλσ ζβοβ πζβλκφκλδυθ απσ δμ αδ γά δμ κυμ. λέ β π λέπ π β αφκλϊ βθ πδεκδθπθέα πκυ πδ υΰξϊθ αδ ηϋ π βμ αζζβζ πέ λα βμ εαδ αφκλϊ κ τθκζκ πθ αηκδίαέπθ δαπλκ ππδευθ ξϋ πθ πκυ δαηκλφυθκθ αδ βθ εκδθά λα βλδσ β α πθ 3 εκτ δα ηπσ δα έθαδ αυ Ϊ πκυ βηδκυλΰκτθ αδ η β γϋζβ ά ηαμ εαδ αεκτ δα αυ Ϊ πκυ βηδκυλΰκτθ αδ ξπλέμ β γϋζβ ά ηαμ. 18

19 αθγλυππθ. Κα Ϊ βθ εκδθά λα βλδκπκέβ β η ΰΪζ μ ά ηδελϋμ κηϊ μ, κδ Ϊθγλππκδ θ λΰκπκδκτθ αδ η λσπκυμ κδ κπκέκδ ΰ θθκτθ λδίϋμ, υηφπθέ μ, υηπϊγ δ μ, αθ δπϊγ δ μ, κηα δεσ β α ά αθ δπαζσ β α, πκδεέζα υθαδ γάηα α εαδ π λδεϋμ εα α Ϊ δμ. Όζα αυ Ϊ βηδκυλΰκτθ αδ εαδ υπϊλξκυθ ησθκ α πζαέ δα βμ πδεκδθπθέαμ πκυ βηδκυλΰ έ β εκδθά αυ ά λα βλδκπκέβ β. αθϊΰεβ ΰδα πδεκδθπθέα έθαδ Ϋηφυ β σζκυμ ηαμ. Ο λσπκμ σηπμ πκυ πδεκδθπθκτη η κυμ Ϊζζκυμ, έθαδ εϊ δ πκυ ηαγαέθ αδ εαδ ηπκλ έ θα αζζϊα δ, αθϊζκΰα η κ π λδίϊζζκθ (κδεκΰ θ δαεσ, ξκζδεσ, εκδθπθδεσ) εαδ δμ ηπ δλέ μ πκυ απκε κτη ηϋ α αυ σ. υ σ βηαέθ δ, σ δ σζκδ ηπκλκτη θα πδεκδθπθκτη απκ ζ ηα δεϊ, σ αθ εαζζδ λΰά κυη εαδ αθαπ τικυη αυ ά β ιδσ β α. κυ δα δεά πδεκδθπθέα πδ υΰξϊθ αδ σ αθ: αεκτη πλαΰηα δεϊ κθ Ϊζζκ εαδ πλκ παγκτη θα ηπκτη β γϋ β κυ ΰδα θα κθ εα αζϊίκυη, εφλϊακυη δμ αθϊΰε μ, δμ πδγυηέ μ εαδ α υθαδ γάηα Ϊ ηαμ ξπλέμ γυησ ά θκξϋμ, εαδ ίσηα εαδ απκ ξσηα σ κ κθ αυ σ ηαμ σ κ εαδ κθ Ϊζζκ. πδεκδθπθέα, ζκδπσθ, έθαδ ηδα υλτ λβ Ϋθθκδα πκυ εαζτπ δ σζα α πέπ α πκυ κδ Ϊθγλππκδ αθ αζζϊ κυθ ηβθτηα α. Σα Ϋιδ ξαλαε βλδ δεϊ κυ απκ ζ ηα δεκτ ηβθτηα κμ τηφπθα η κθ Οδεκθσηκυ (2017) έθαδ: 1. υΰ θδεσ: εφλϊα αδ η λσπκ πκυ έθαδ τηφπθκμ η κυμ εαθσθ μ πκυ β εκδθπθέα Ϋξ δ πδίϊζ δ. 2. αφϋμ: εφλϊα αδ η εαγαλσ β α, κ θσβηϊ κυ έθαδ δαυΰϋμ. 3. Π λδ ε δεσ: εφλϊα αδ υθκπ δεϊ, η η σ εαδ κδεκθκηδεσ αυ σξλκθα λσπκ. 4. υΰε ελδηϋθκ: εαγκλέα αδ εαδ εφλϊα αδ η αελέί δα, έθαδ εαζϊ κξ υηϋθκ. 5. Ολγσ: εφλϊα αδ π Ϊ κ π λδ ξση θκ η εα Ϊζζβζκ λσπκ εαδ ηφϊθδ β. 6. Πζάλ μ: κ ηάθυηα έθαδ Ϊλ δκ, θ κυ ζ έπ δ έπκ α, έθαδ κζκεζβλπηϋθκ. παθ Ϊ δ α λπ άηα α: πκδκμ, δ, πσ, πκτ, ΰδα έ εαδ πυμ. Μέα πδ υξβηϋθβ ά σξδ πδεκδθπθέα γα πβλ Ϊ δ η ΰΪζκ ίαγησ β ξϋ β κυ η κ π λδίϊζζκθ εαδ κ εκδθπθδεσ π λέΰυλκ, β ζ δ κυλΰδεσ β Ϊ κυ ηϋ α αυ σ εαδ βθ αθϊπ υιβ βμ πλκ ππδεσ β Ϊμ κυ (Υα αβξλά κυ, 2005). πδεκδθπθέα ηπκλ έ θα έθαδ έ αυγσληβ β εαδ φυ δεά έ πλκ ξ δα ηϋθβ εαδ επ δεκπκδβηϋθβ υθ δ β Ϊ εαδ πλκ ε δεϊ. 19

20 υθ πυμ, κ Ϊθγλππκμ πδεκδθπθ έ βηδκυλΰδεϊ σ αθ ε δηϊ εαδ απκ Ϋξ αδ η ία ησ α υθαδ γάηα α κυ Ϊζζκυ, ξπλέμ θα ι Ϊα δ αθ έθαδ π Ϊ ά ζϊγκμ, εαδ σ αθ εφλϊα δ αυ σ πκυ πδ τ δ η αΰϊπβ, κλΰά, α α δϊ, εα αθσβ β εαδ ία ησ. 1.2 Η δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ πδεκδθπθέα κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ θσμ ξκζ έκυ αεκζκυγ έ δμ αλξϋμ βμ δαπλκ ππδεάμ πδεκδθπθέαμ. πδεκδθπθέα κ ξυλκ κυ ξκζ έκυ έθαδ β ζάοβ εαδ β η Ϊ κ β πζβλκφκλδυθ (πλκφκλδευθ, ΰλαπ υθ εαδ βζ ε λκθδευθ) αθϊη α δ υγυθ Ϋμ/λδ μ εαδ επαδ υ δεκτμ, η εκπσ βθ απκ ζ ηα δεά ε Ϋζ β πθ εαγβεσθ πθ κυμ. Ϋθθκδα βμ «δα δεα έαμ βμ πδεκδθπθέαμ» υθ πϊΰ αδ σ δ ΰ ΰκθσ α εαδ εα α Ϊ δμ εδθκτθ αδ εαδ αζζϊακυθ δαλευμ εαδ υθ πυμ σ δ α ΰ ΰκθσ α εαδ κδ ξϋ δμ Ϋξκυθ εϊπκδα υθαηδεά. Μδα υθαηδεά ξϋ β ά Ϋθα υθαηδεσ ΰ ΰκθσμ π λδεζ έ δ θϋλΰ δα εαδ λϊ β. Έ δ αυ σ πκυ απκεαζκτη λκά πζβλκφκλδυθ Ϋθαθ κλΰαθδ ησ έθαδ βθ πλαΰηα δεσ β α ηδα υθαηδεά δα δεα έα εα Ϊ βθ κπκέα α ηβθτηα α βηδκυλΰκτθ αδ, δαθϋηκθ αδ εδ ληβθ τκθ αδ δαλευμ. δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ έθαδ υθ ξση θβ εδ ι ζδ ση θβ ΰδ αυ σ εαδ β κλΰαθπ δαεά πδεκδθπθέα 4 θ έθαδ εϊ δ πκυ υηίαέθ δ εαδ πατ δ θα υφέ α αδ. πδεκδθπθέα έθαδ ηδα υθ ξάμ δα δεα έα. τηφπθα η βθ αρεκτ β (2017), β δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ απαδ έ βθ τπαλιβ υκ κυζϊξδ κθ η λυθ, βζα ά κυ απκ κζϋα (πκηπκτ) κυ ηβθτηα κμ εαδ κυ παλαζάπ β ( Ϋε β) αυ κτ. Κα Ϊ βθ δα δεα έα βμ αηφέ λκηβμ αυ άμ πδεκδθπθέαμ κδ υηη Ϋξκθ μ Ϋζθκυθ εαδ ζαηίϊθκυθ ηβθτηα α υΰξλσθπμ (Kurland & Pelled, 2000). δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ αλξέα δ απσ β δΰηά πκυ Ϋθαμ πκηπσμ (Ϊ κηκ - κηϊ α) Ϋξ δ βθ πδγυηέα θα η αίδίϊ δ ηδα πζβλκφκλέα, ηδα εϋοβ ε.ζπ. β υθϋξ δα κ πκηπσμ επ δεκπκδ έ αυ σ πκυ γϋζ δ θα η αίδίϊ δ, η β ξλά β θσμ ευ δεα ζϋι πθ, υηίσζπθ, εδθά πθ ξβηα έακθ αμ Ϋθα ηάθυηα. Μ βθ ίκάγ δα εαθαζδυθ η Ϊ κ βμ η αίδίϊα δ κ ηάθυηα κ Ϋε β. Ο Ϋε βμ ζαηίϊθ δ κ ηάθυηα, κ απκεπ δεκπκδ έ, κ ληβθ τ δ εαδ ζδεϊ ΰθπλέα δ, αθ δζαηίϊθ αδ, εα αθκ έ, αδ γϊθ αδ αυ σ πκυ κ πκηπσμ πδγυη έ θα κυ η αίδίϊ δ. πδεκδθπθέα πκηϋθπμ πδφϋλ δ απκ ζϋ ηα α εαγυμ ηπκλ έ θα πβλ Ϊ δ β ΰθυ β, β εϋοβ, βθ δ κζκΰέα, α αδ γάηα α, βθ θϋλΰ δα, β υηπ λδφκλϊ ε.ζπ. κυ Ϋε β. ΣΫζκμ 4 Ολΰαθπ δαεά πδεκδθπθέα έθαδ β απκ ζ ηα δεά η αίέία β ηβθυηϊ πθ, πκυ ΰέθ αδ Ϊη α ά Ϋηη α, α κηδεϊ ά ηααδεϊ, η β ξλβ δηκπκέβ β ζ ε δευθ ά υηίκζδευθ ηκλφυθ, εαδ πλαΰηα κπκδ έ αδ α πζαέ δα θσμ ξκζδεκτ κλΰαθδ ηκτ, Ϋξκθ αμ πμ σξκ βθ πέ υιβ πθ αθ δε δη θδευθ εκπυθ κυ υΰε ελδηϋθκυ κλΰαθδ ηκτ (Open eclass, Σ Ι Κ θ λδεάμ Μαε κθέαμ). 20

21 κ πκηπσμ πζβλκφκλ έ αδ ΰδα βθ τξβ κυ ηβθτηα κμ η β ίκάγ δα κυ ηβξαθδ ηκτ παθαπζβλκφσλβ βμ εαδ αθα λκφκ σ β βμ (feedback). Σα ία δεϊ πκηϋθπμ Ϊ δα βμ πδεκδθπθδαεάμ δα δεα έαμ έθαδ α αεσζκυγα ( αρεκτ β, 2017): Ο πκηπσμ (απκ κζϋαμ). επ δεκπκέβ β κυ ηβθτηα κμ κθ πκηπσ. Σκ ηάθυηα. Σα εαθϊζδα η Ϊ κ βμ ηβθυηϊ πθ. Ο Ϋε βμ (παλαζάπ βμ). απκεπ δεκπκέβ β κυ ηβθτηα κμ κ Ϋε β. εα αθσβ β κυ ηβθτηα κμ. παθαπζβλκφσλβ β ηϋ π βμ αθα λκφκ σ β βμ (feedback). ξάηα 1. δα δεα έα πδεκδθπθέαμ Πβΰά: αρεκτ β (2017) πδεκδθπθέα πβλ Ϊα αδ απσ παλϊΰκθ μ πκυ Ϊζζκ β δ υεκζτθκυθ εαδ Ϊζζκ βθ υ εκζ τκυθ. ΤπΪλξκυθ δϊφκλκδ παλϊΰκθ μ πκυ πβλ Ϊακυθ β πδεκδθπθέα, σππμ κ π λδίϊζζκθ, κ φτζκ εαδ β βζδεέα, κδ πλκ ππδεϋμ αθ δζάο δμ εαδ δ Ϋ μ, β δαθκβ δεά, 21

22 πηα δεά εαδ ουξκζκΰδεά εα Ϊ α β κυ πκηπκτ εαδ κυ Ϋε β, πκζδ δ ηδεκέ εαδ γλβ ε υ δεκέ π λδκλδ ηκέ εαδ κ γσλυίκμ 5. Κτλδκμ σξκμ βμ απκ ζ ηα δεάμ πδεκδθπθέαμ πλϋπ δ θα έθαδ κ απσζυ κμ Ϋζ ΰξκμ βμ φυ δεάμ λκάμ βμ πζβλκφκλέαμ. Γδα βθ πέ υιβ αυ κτ κυ σξκυ απαδ έ αδ β η έπ β ά β ιϊζ δοβ πθ ηπκ έπθ πκυ παλ ηίϊζζκθ αδ η αιτ απκ κζϋα εαδ παλαζάπ β. Σα ηπσ δα αυ Ϊ βμ πδεκδθπθέαμ ξαλαε βλέακθ αδ εαδ πμ παλϊ δ α ά γσλυίκμ εαδ γα πλϋπ δ θα αθ δη ππέακθ αδ η πλκ κξά κ τθκζσ κυμ. Πλκμ αυ άθ βθ εα τγυθ β α ηϋζβ ( ζϋξβ επαέ υ βμ εαδ επαδ υ δεκέ) βμ κλΰαθπ δαεάμ πδεκδθπθέαμ θσμ ξκζ έκυ γα πλϋπ δ θα πδ δυεκυθ βθ πέ υιβ βμ αελέί δαμ εαδ βμ κηαζάμ λκάμ βμ πζβλκφκλέαμ. Σα ηπσ δα βμ πδεκδθπθέαμ εα βΰκλδκπκδκτθ αδ αθϊζκΰα η α αέ δα πκυ α πλκεαζκτθ εαδ δαελέθκθ αδ φυ δκζκΰδεϊ, ουξκ υΰεδθβ δαεϊ εαδ π λδίαζζκθ κζκΰδεϊ. Σα πδκ βηαθ δεϊ ηπσ δα πκυ αθαφϋλκθ αδ κθ πκηπσ, κθ Ϋε β εαδ κ π λδίϊζζκθ, σππμ αθαζτκθ αδ β δπζπηα δεά λΰα έα βμ Παπα κπκτζκυ (2012) έθαδ α αεσζκυγα: αφ έμ σξκδ: ετλδκμ σξκμ βμ δα δεα έαμ βμ πδεκδθπθέαμ έθαδ β πδγυηέα κυ πκηπκτ θα πδεκδθπθά δ η κ Ϋε β ΰδα θα πδ τξ δ α πδγυηβ Ϊ απκ ζϋ ηα α. Ό αθ κ σξκμ σηπμ αυ σμ βμ πδεκδθπθέαμ θ έθαδ αφάμ εαδ υΰε ελδηϋθκμ έθαδ ζκΰδεσ β πδεκδθπθέα θα ηβθ εαγέ α αδ απκ ζ ηα δεά εαδ κυ δα δεά. πκηϋθπμ β αφάθ δα πθ σξπθ πλϋπ δ θα έθαδ παλευμ εαγκλδ ηϋθβ ΰδα θα απκφ τΰκθ αδ υξσθ παλ ληβθ έ μ εαδ ηπσ δα βθ πδεκδθπθέα. Μβ π Ϊ ηβθτηα α: πκζζϋμ φκλϋμ κ πκηπσμ θ εα κλγυθ δ θα η αίδίϊ δ κ Ϋε β αυ σ πκυ πλαΰηα δεϊ πδγυη έ. υθάγπμ α πλκίζάηα α πκυ παλκυ δϊακθ αδ α ηβθτηα α έθαδ β α Ϊφ δα, β αθαελέί δα, β Ϋζζ δοβ πζβλσ β αμ, εαδ κλγσ β αμ. Σβθ υγτθβ ίϋίαδα ΰδα αυ σ κ ηπσ δκ πδεκδθπθέαμ φϋλ δ κ πκηπσμ εαδ ησθκ κυ ηβθτηα κμ. Έζζ δοβ αιδκπδ έαμ: β αθαιδκπδ έα κυ πκηπκτ σ δ αφκλϊ δμ ΰθυ δμ, εαδ δμ πζβλκφκλέ μ πκυ δαγϋ δ, βηδκυλΰ έ πκζζϋμ φκλϋμ πλκίζάηα α κθ Ϋε β πκυ υ εκζ τ αδ θα πδ Ϋο δ εαδ θα εα αθκά δ α ηβθτηα α πκυ ζαηίϊθ δ. Φσίκμ βμ πδεκδθπθέαμ: Ϋθα βηαθ δεσ αεσηβ ηπσ δκ πδεκδθπθέαμ η αιτ πλκρ αηϋθπθ ( δ υγυθ υθ/λδυθ) εαδ υφδ αηϋθπθ ( επαδ υ δευθ) έθαδ κ φσίκμ πθ πλυ πθ θα πδεκδθπθά κυθ η κυμ επαδ υ δεκτμ πθ ξκζ έπθ κυμ. Οδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ φκίκτθ αδ α) σ δ β δϊγ β πζβλκφκλδυθ κυμ επαδ υ δεκτμ γα αυιά δ βθ Ϊ β ΰδα δ ε έεβ β π λδ σ λπθ πζβλκφκλδυθ εαδ ί) κδ 5 Θσλυίκμ έθαδ κ δ άπκ πβλ Ϊα δ βθ η Ϊ κ β κυ ηβθτηα κμ απσ κθ πκηπσ κθ Ϋε β. 22

23 δ υγυθ Ϋμ/λδ μ φκίκτθ αδ βθ δ Ϋα πδγαθάμ δαλλκάμ πζβλκφκλδυθ απσ κυμ επαδ υ δεκτμ πλκμ Ϊζζκυμ ηβ πδγυηβ κτμ απκ Ϋε μ. Καεά πδζκΰά κυ ξλσθκυ εαδ κυ ξυλκυ: β εαεά πδζκΰά κυ ξλσθκυ εαδ κυ ξυλκυ βμ πδεκδθπθέαμ απσ κθ πκηπσ η δυθ δ βηαθ δεϊ βθ απκ ζ ηα δεσ β Ϊ βμ. Καεά πδζκΰά λσπκυ εαδ ηϋ κυ: κδ εαεϋμ πδζκΰϋμ κυ πκηπκτ ξϋ β η κθ λσπκ (ΰλαπ ά, πλκφκλδεά, κπ δεά) εαδ α ηϋ α πκυ ξλβ δηκπκδ έ, βηδκυλΰ έ ηπσ δα βθ πδεκδθπθέα. Έζζ δοβ θ δαφϋλκθ κμ - απλκ ιέα: Ϋθα αεσηβ ηπσ δκ βθ πδεκδθπθέα κφ έζ αδ βθ Ϋζζ δοβ θ δαφϋλκθ κμ εαδ δεαθσ β αμ κυ Ϋε β θα δϊ δ βθ πλκ κξά κυ κ ηάθυηα πκυ κυ απκ Ϋζζ δ κ πκηπσμ. υ σ Ϋξ δ πμ απκ Ϋζ ηα σξδ ησθκ βθ εαεά ζάοβ, π ι λΰα έα εαδ εα αθσβ β κυ ηβθτηα κμ, αζζϊ αυ σξλκθα απκγαλλτθ αδ κ πκηπσμ κ θα υθ ξέ δ βθ δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ. δα δεϊ υηπ λϊ ηα α: υξθϊ παλα βλ έ αδ κ Ϋε βμ κυ ηβθτηα κμ θα ηβθ Ϋξ δ υπκηκθά εαδ θα ίΰϊα δ ΰλάΰκλα υηπ λϊ ηα α ΰδα κ ηάθυηα πκυ κυ απκ Ϋζζ δ κ πκηπσμ, πλδθ εαθ πλκζϊί δ κ ζ υ αέκμ θα κζκεζβλυ δ βθ η Ϊ κ β κυ. Πλκ δϊγ β - πλκεα Ϊζβοβ: πκζζϋμ φκλϋμ β ζάοβ εαδ β π ι λΰα έα κυ ηβθτηα κμ απσ κθ Ϋε β Ϋξ δ πμ υθϋπ δα θα ηβθ εα αθκ έ αδ κ πλαΰηα δεσ θσβηα κυ ηβθτηα κμ, αζζϊ Ϋθα παλαπκδβηϋθκ ηάθυηα τηφπθα η δμ δεϋμ κυ αθ δζάο δμ. Τπ λ υαδ γβ έα: β υπ λ υαδ γβ έα εϊπκδπθ α σηπθ κλδ ηϋθ μ ζϋι δμ εαδ φλϊ δμ ηπκλ έ θα πβλ Ϊ δ αλθβ δεϊ βθ εα αθσβ β κυ ηβθτηα κμ απσ κθ Ϋε β εαγυμ ξϊθ δ β βηα έα κυ θκάηα κμ. ξϋ δμ η αιτ πκηπκτ εαδ Ϋε β: σ αθ β δαφκλ δεά εκδθπθδεά εαδ δκδεβ δεά γϋ β θ πδ λϋπ δ βθ δ σ δηβ εαδ ζ τγ λβ Ϋεφλα β β πδεκδθπθέα αθ δη ππέα δ κίαλϊ πλκίζάηα α εαδ π λδκλέα αδ. κηϋμ - δα δεα έ μ: πκζζϋμ φκλϋμ κδ κλΰαθπ δεϋμ κηϋμ εαδ κδ δα δεα έ μ πκυ φαλησακθ αδ εϊγ ξκζ έκ ζ δ κυλΰκτθ δμ ίϊλκμ βμ απκ ζ ηα δεάμ πδεκδθπθέαμ. Τπ λφσλ π β: κδ τΰξλκθκδ ξκζδεκέ κλΰαθδ ηκέ ξαλαε βλέακθ αδ απσ ηδα υθ ξά εαδ η ΰΪζβ λκά πζβλκφκλδυθ πκυ πκζζϋμ φκλϋμ ζσΰπ κυ φσλ κυ λΰα έαμ ά πθ π λδκλδ ηϋθπθ δεαθκ ά πθ κυ Ϋε β έθαδ τ εκζκ θα αφκηκδπγκτθ. 23

24 Κζέηα παδ έα: εϊγ ξκζδεσμ κλΰαθδ ησμ δαηκλφυθ δ κ δεσ κυ εζέηα εαδ βθ δεά κυ παδ έα πμ πλκμ βθ αθαΰεαδσ β α τπαλιβμ απκ ζ ηα δεάμ πδεκδθπθέαμ. Ό αθ κ εζέηα εαδ β παδ έα έθαδ αλθβ δεά (Ϋζζ δοβ ία ηκτ, ζ υγ λέαμ Ϋεφλα βμ, αθ αΰπθδ ησμ, εαξυπκοέα ε.ζπ.) κ Ϋλΰκ βμ απκ ζ ηα δεάμ πδεκδθπθέαμ υθαθ Ϊ πλκίζάηα α φαληκΰάμ. Κυ δε μ: κδ ευ δε μ πκυ ξλβ δηκπκδκτθ κδ υθκηδζβ Ϋμ ΰδα θα πδεκδθπθά κυθ έθαδ εα αζυ δεκέ ΰδα βθ απκ ζ ηα δεσ β α βμ κλΰαθπ δαεάμ πδεκδθπθέαμ. Γδα βθ κηαζά λκά βμ δα δεα έαμ βμ πδεκδθπθέαμ απαδ έ αδ θα υθ δ β κπκδά κυθ κδ υθκηδζβ Ϋμ δμ δαφκλϋμ πκυ υπϊλξκυθ πέπ κ επ δευθ εαδ θα δμ ζαξδ κπκδά κυθ. Οδ δεαθσ β μ πδεκδθπθέαμ: κδ δαθκβ δεϋμ, κδ φυ δεϋμ δεαθσ β μ, β δεαθσ β α πλκφκλδεάμ εαδ ΰλαπ άμ Ϋεφλα βμ κυ ηβθτηα κμ, β υπκηκθά, β πδηκθά, β πλκ πϊγ δα ΰδα βηδκυλΰέα θσμ εαζκτ εζέηα κμ ε.ζπ. απκ ζκτθ βηαθ δεϋμ δεαθσ β μ κυ αθγλυπκυ ΰδα απκ ζ ηα δεά πδεκδθπθέα. Η γϋ β πθ υθκηδζβ υθ: β δαφκλ δεά γϋ β πκυ εα Ϋξκυθ κδ επαδ υ δεκέ Ϋθα ξκζ έκ πβλ Ϊα δ υθάγπμ αλθβ δεϊ βθ πδεκδθπθέα δ δεσ λα σ αθ αυ σμ πκυ αθάε δ ηδα αθυ λβ δ λαλξδεά γϋ β θ πδ δυε δ θα αθαπ τι δ εαζσ εδ υξϊλδ κ εζέηα. Γδα θα υζκπκδβγκτθ πκηϋθπμ απκ ζ ηα δεϊ κδ σξκδ θσμ ξκζδεκτ κλΰαθδ ηκτ απαδ έ αδ Ϋθα απκ ζ ηα δεσ τ βηα πδεκδθπθέαμ. Ο υθ κθδ ησμ, β υθ λΰα έα εαδ κ υθκρεσ εκδθπθδεσ εζέηα πλκςπκγϋ κυθ βθ αηφέ λκηβ λκά πζβλκφκλδυθ απσ α αθυ λα πλκμ α εα υ λα εζδηϊεδα βμ δκδεβ δεάμ δ λαλξέαμ εαδ αθ έ λκφα. Γδα θα έθαδ απκ ζ ηα δεά αυ ά β λκά πζβλκφκλδυθ απαδ κτθ αδ κδ εα Ϊζζβζ μ δα δεα έ μ πδεκδθπθέαμ, εαγυμ πέ βμ εαδ α εα Ϊζζβζα έε υα πζβλκφκλδυθ. Έ δ, β πδεκδθπθέα ίλέ ε αδ σζ μ δμ ζ δ κυλΰέ μ εαδ δα δεα έ μ θσμ ξκζδεκτ κλΰαθδ ηκτ εαδ δ υεκζτθ δ βθ πέ υιβ πθ σξπθ κυ εαδ β ζάοβ απκφϊ πθ. έθαδ απ δεάμ βηα έαμ δμ κλΰαθπ δεϋμ εαδ δκδεβ δεϋμ ζ δ κυλΰέ μ. θ έθαδ υξαέκ σ δ κδ δ υγυθ Ϋμ πθ ξκζ έπθ παλα κ δαεϊ πα αζκτθ κθ π λδ σ λκ ξλσθκ κυμ πδεκδθπθδαεϋμ λα βλδσ β μ ( υθαθ ά δμ η δ υγυθ Ϋμ επαέ υ βμ, πλκ ππδεϋμ παφϋμ η ΰκθ έμ, βηδκυλΰέα αθαφκλυθ εαδ εγϋ πθ, δ υγϋ β β λαθ ίκτ, βζ φπθδεά πδεκδθπθέα, βζ ε λκθδεά αζζβζκΰλαφέα) (Mitchell & Larson, 1987). ζζϊ εαδ κδ έ δκδ κδ επαδ υ δεκέ η κθ πκζυ δϊ α κ λσζκ κυμ κφ έζκυθ θα δαγϋ κυθ εαδ πδεκδθπθδαεϊ πλκ σθ α, ΰδα θα ηπκλκτθ θ αθ απκελέθκθ αδ ηδα δλϊ απσ εκδθπθδεϋμ υπκξλ υ δμ. 24

25 βθ πδεκδθπθέα, ζκδπσθ, βηα έα θ Ϋξ δ ησθκ κ δ ζϋη, αζζϊ, κ πυμ κ ζϋη εαδ ηϋ α πκδα α ησ φαδλα ξϋ βμ ζϋΰ αδ. Virginia Satir (1995) πδ τ δ ππμ κ η ΰαζτ λκ υλκ πκυ ηπκλ έ θα υ δ εϊπκδκμ εϊπκδκθ Ϊζζκθ Ϊθγλππκ έθαδ θα κθ ίζϋπ δ, θα κθ αεκτ δ, θα κθ εα αθκ έ εαδ θα κθ αΰΰέα δ. Ό αθ ΰέθ αδ αυ σ αδ γϊθ αδ σ δ υπϊλξ δ πδεκδθπθέα. 1.3 Η εαεά πδεκδθπθέα Όππμ έπαη πλκβΰκυηϋθπμ, ετλδκμ σξκμ βμ απκ ζ ηα δεάμ πδεκδθπθέαμ η αιτ πθ ζ ξυθ εαδ πθ επαδ υ δευθ βμ επαδ υ δεάμ εκδθσ β αμ πλϋπ δ θα έθαδ κ απσζυ κμ Ϋζ ΰξκμ βμ φυ δεάμ λκάμ βμ πζβλκφκλέαμ. Γδα βθ πέ υιβ αυ κτ κυ σξκυ απαδ έ αδ β η έπ β ά β ιϊζ δοβ πθ ηπκ έπθ πκυ παλ ηίϊζζκθ αδ η αιτ κυμ. Ό αθ δα αλϊ αδ β λκά πθ πζβλκφκλδυθ, σ Ϋξκυη υΰελκτ δμ. Οδ ευ δε μ, κδ δεαθσ β μ εαδ κδ π λδκλδ ηκέ βμ πδεκδθπθέαμ έθαδ παλϊΰκθ μ πκυ ηπκλκτθ θα εϊθκυθ βθ πδεκδθπθέα κυμ εαεά (ηβ απκ ζ ηα δεά) εαδ πλκίζβηα δεά η απκ Ϋζ ηα β βηδκυλΰέα δαφπθδυθ, δ θϋι πθ εαδ Ϋθ κθπθ υΰελκτ πθ. Γδα θα υπϊλι δ τΰελκυ β, πλϋπ δ θα υπϊλι δ δαφκλϊ- δαφπθέα, αζζϊ κ αθ έ λκφκ θ δ ξτ δ πϊθ α: κδ δαφκλϋμ θ πλκεαζκτθ αθαΰεα δεϊ υΰελκτ δμ. πδεκδθπθέα η αιτ πθ αθγλυππθ έθαδ ΰ ηϊ β η δπζϊ ηβθτηα α. Οδ υΰελκτ δμ θ έθκθ αδ ηϋ α απσ αυ Ϊ. Ϋζζ δοβ πζβλκφκλδυθ, β εαεά η Ϊ κ β, τζζβοβ εαδ η Ϊφλα β πθ ηβθυηϊ πθ θ πδ λϋπκυθ βθ κλγά πδεκδθπθέα πθ α σηπθ η απκ Ϋζ ηα εαδ πϊζδ βθ ηφϊθδ β υΰελκτ πθ. απκυ έα βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ υθ δ φϋλ δ κθ εα Ϊζζβζκ υΰξλκθδ ησ, κ κπκέκμ αυιϊθ δ βθ απσ κ β βμ κηϊ αμ (Wong & Law, 2002). Έλ υθ μ Ϋξκυθ έι δ ππμ κδ κηϊ μ έθαδ πδκ βηδκυλΰδεϋμ εαδ παλαΰπΰδεϋμ σ αθ ηπκλκτθ θα π τξκυθ υοβζϊ πέπ α υηη κξάμ εαδ υθ λΰα έαμ η αιτ πθ η ζυθ, κδ πλκςπκγϋ δμ πθ κπκέπθ έθαδ: ηπδ κ τθβ αθϊη α α ηϋζβ, αέ γβ β κηα δεάμ αυ σ β αμ εαδ αέ γβ β απκ ζ ηα δεσ β αμ βμ κηϊ αμ (Druskat & Wolff, 2001). τηφπθα η κθ Canary (2016), εαγβΰβ ά πδεκδθπθέαμ κ Παθ πδ άηδκ βμ λδασθα εαδ δ δεσ δμ δαπλκ ππδεϋμ αθ δπαλαγϋ δμ, κ αά βηα πκυ πλκεαζ έ β δαφπθέα- τΰελκυ β θ ηπκλ έ θα έθαδ π λδ σ λκ βηαθ δεσ απσ β αβηδϊ πκυ πλκεαζ έ αδ δμ ξϋ δμ εαδ α έ δα α Ϊ κηα. τΰελκυ β βηδκυλΰ έ αδ απσ ηπζκεά βμ πδεκδθπθέαμ. Γδα θα εα αζϊίκυη, ζκδπσθ, δ ΰέθ αδ ηϋ α ηδα τΰελκυ β, ξλ δϊα αδ θα ηπκλκτη θα εα αζϊίκυη δ ΰέθ αδ βθ πδεκδθπθέα αθϊη α α ζϋξβ εαδ κυμ λΰααση θκυμ θσμ κλΰαθδ ηκτ ά α ζϋξβ εαδ κυμ επαδ υ δεκτμ θσμ ξκζ έκυ. ΜΫ α απσ βθ πδεκδθπθέα, ζ ε δεά εαδ ηβ-ζ ε δεά, α Ϊ κηα αθ δζαηίϊθκθ αδ δμ δαφκλϋμ πκυ 25

26 υπϊλξκυθ η αιτ κυμ. Μπκλ έ θα έθαδ δαφκλϋμ π πκδγά δμ, αιέ μ εαδ σξκυμ ά ηπκλ έ θα έθαδ δαφκλϋμ δμ πδγυηέ μ πθ αθ δελκυση θπθ πζ υλυθ. πδγυηέ μ ΰδα ε έηβ β, ΰδα Ϋζ ΰξκ ά τθ β. υ Ϋμ κδ δαφκλϋμ απκ ζκτθ κ Ϋ αφκμ πϊθπ κ κπκέκ αθαπ τ κθ αδ κδ υΰελκτ δμ. Κα Ϊ κθ ξ δα ησ βμ πδεκδθπθέαμ η κυμ επαδ υ δεκτμ, κδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ πλϋπ δ θα Ϋξκυθ υπσοβ κυμ σ δ β δζδελέθ δα β η Ϊ κ β πζβλκφκλδυθ ά β Ϋζζ δοά βμ, γα ΰέθ δ ΰλάΰκλα αθ δζβπ ά. θ β δκέεβ β κυ εϊ κ ξκζ έκυ Ϋξ δ πϊθ κ έεαδ μ εαδ δζδελδθ έμ κ κζβοέ μ η κυμ επαδ υ δεκτμ σ έθαδ πκζτ πδγαθσ β πδεκδθπθέα θα ΰέθ δ απκ ε ά. πδεκδθπθέα πθ επαδ υ δευθ η αιτ κυμ ά η αιτ πθ επαδ υ δευθ εαδ βμ βΰ έαμ κυ εϊ κ ξκζ έκυ έθαδ απσ κυμ βηαθ δεσ λκυμ παλϊΰκθ μ ΰδα β π ά ζ δ κυλΰέα κυ. Έθα ξκζ έκ ζ δ κυλΰ έ π Ϊ Ϊθ σζα α ηϋζβ κυ ηπκλκτθ θα πδεκδθπθκτθ η αιτ κυμ, απαζζαΰηϋθα απσ α πλκ ππδεϊ κυμ υηφϋλκθ α. απκ ζ ηα δεσ β α βμ πδεκδθπθέαμ π σ κ, ιαεκζκυγ έ θα ία έα αδ βθ αθγλυπδθβ υηπ λδφκλϊ ΰθυ β εαδ εα αθσβ β εαδ εαγδ Ϊ βθ έ δα βθ πδεκδθπθέα πμ κ βηαθ δεσ λκ ηϋ κ ΰδα βθ απκφυΰά πθ υΰελκτ πθ ηϋ α εϊγ λΰα δαεσ ξυλκ. πέ υιβ πθ κλΰαθπ δαευθ σξπθ γα πλϋπ δ θα πδξ δλ έ αδ ηϋ π π άμ πδεκδθπθέαμ. πέ βμ, ηϋ π βμ πδεκδθπθέαμ, ηδα τΰελκυ β ηπκλ έ θα εζδηαεπγ έ ά θα απκεζδηαεπγ έ εαδ θα ζυγ έ. θ θ υφέ α αδ αυ ά, α ξκζ έα γα ίλέ εκθ αδ Ϋθα πέπ κ δαλεκτμ τΰξυ βμ η απκ Ϋζ ηα κδ υΰελκτ δμ θα έθαδ εαγβη λδθσ φαδθση θκ εαδ πλσίζβηα κ π λδεσ κυμ π λδίϊζζκθ. Όππμ Ϋξ δ ζ ξγ έ απσ κυμ Robbins (2007, 1993) εαδ Judge (2007), β γ πλέα πθ υΰελκτ πθ, «β τΰελκυ β έθαδ απκ Ϋζ ηα φ πξάμ πδεκδθπθέαμ, υ πδ έαμ εαδ εαεάμ δκέεβ βμ». αυ άθ βθ Ϊπκοβ β τΰελκυ β έθαδ πλκίζβηα δεά εαδ κδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ εαδ κδ επαδ υ δεκέ πλϋπ δ θα θ κπέ κυθ δμ αδ έ μ βμ εαδ θα δμ αθ δη ππέ κυθ, φϋλθκθ αμ αγ λσ β α εαδ αληκθέα. Σα δϊφκλα πλκίζάηα α εαδ κδ υΰελκτ δμ πκυ γα ηφαθδ κτθ κ ξκζ έκ γα έθαδ απκ Ϋζ ηα εαεάμ πδεκδθπθέαμ, β κπκέα υξθϊ Ϋξ δ δμ λέα μ βμ βθ παΰδπηϋθβ αθ έζβοβ πκυ πδελα έ κ ξκζ έκ σξδ ησθκ ΰδα βθ σπκδα πδεκδθπθδαεά δα δεα έα, αζζϊ εαδ ΰδα βθ σζβ ζ δ κυλΰέα κυ βζα ά, κ πσ κ αθ αΰπθδ δεϊ πδ λϋπ δ ά γϋζ δ θα έθαδ η αιτ κυμ α ηϋζβ, κ πσ β ζ υγ λέα πδ λϋπ δ κυμ επαδ υ δεκτμ κυ ΰδα εκδθπθδεσ υΰξλπ δ ησ, ε.ζπ. εαεά πδεκδθπθέα ηπκλ έ θα βηδκυλΰ έ αδ έ απσ κ εαεσ κλΰαθπ δαεσ π λδίϊζζκθ κυ ξκζ έκυ, έ απσ εαεϋμ υθγάε μ κ ξυλκ κυ έ δκυ κυ ξκζ έκυ ά απσ εαεά υηία σ β α η αιτ πθ ξαλαε άλπθ πθ επαδ υ δευθ εαδ απσ βηκΰλαφδεϋμ δαφκλϋμ η αιτ κυμ ( δαφκλ δεά εα αΰπΰά, γλβ ε έα, ε.ϊ.). Ό αθ Ϋθα ηάηα θδυγ δ σ δ α 26

27 υηφϋλκθ Ϊ κυ απ δζκτθ αδ σ εϊθκυθ βθ ηφϊθδ ά κυμ κδ υ εκζέ μ βθ πδεκδθπθέα πκυ κ βΰκτθ υοβζάμ Ϋθ α βμ υΰελκτ δμ (Shaw & Shaw, 1998). Οδ επαδ υ δεκέ ζσΰπ βμ εαεάμ εαδ π λδκλδ ηϋθβμ πδεκδθπθέαμ ά βμ απκυ έαμ κυμ απσ κθ λΰα δαεσ κυμ ξυλκ, υπσε δθ αδ υθ ξ έμ επζάι δμ, θ θβη λυθκθ αδ ξ δεϊ η δμ θϋ μ απκφϊ δμ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ, θ εα αθκκτθ κυμ ζσΰκυμ αυ υθ πθ απκφϊ πθ εαδ πέ βμ, θ θβη λυθκθ αδ ΰδα επαδ υ δεϊ πλκΰλϊηηα α, ά ΰδα κ πλσΰλαηηα κυ ξκζ έκυ εαδ πμ ε κτ κυ, κδ επαδ υ δεκέ ηπδ τκθ αδ δμ φάη μ παλϊ β δαξ δλδ δεά ζ δ κυλΰέα κυ. πδεκδθπθέα η αιτ πθ η ζυθ κυ ξκζ έκυ εϊγ εκδθπθδεά υθγάεβ παλ ηπκ έα αδ εαδ παλ ληβθ τ αδ απσ παλϊΰκθ μ (φτζκ, βζδεέα, πλκ ππδεσ β α, λσπκμ πδεκδθπθέαμ, εέθβ λα εαδ αθϊΰε μ, Ϊ δμ εαδ δ κζκΰδεσ τ βηα αιδυθ, εκδθπθδεά γϋ β εαδ εκδθπθδεσμ λσζκμ) πκυ βθ εαγδ κτθ ηβ απκ ζ ηα δεά, πκυ έ Ϋξκυθ ξϋ β η α ζϋξβ βμ δκέεβ βμ εαδ κυμ επαδ υ δεκτμ κυ ξκζ έκυ, έ Ϋξκυθ ξϋ β η κ φυ δεσ/π λδίαζζκθ δεσ πζαέ δκ πδεκδθπθέαμ. εαεά πδεκδθπθέα ηπκλ έ θα βηδκυλΰ έ αδ απσ δμ εαεϋμ υθγάε μ κ ξυλκ λΰα έαμ, αζζϊ εαδ απσ βθ εαεά υηία σ β α η αιτ πθ ξαλαε άλπθ πθ λΰαακηϋθπθ. απκφυΰά βμ εαεάμ εαδ πλκίζβηα δεάμ πδεκδθπθέαμ η αιτ πθ α σηπθ εαδ πθ κηϊ πθ κυ κλΰαθδ ηκτ/ ξκζ έκυ γα πδ υξγ έ ηϋ π κυ δα δεκτ δαζσΰκυ εαδ απκ ζ ηα δεάμ πδεκδθπθέαμ. Ια λϊεβ (2015) αθαφϋλ δ ππμ ΰδα θα ΰέθ δ αυ σ, απαδ έ αδ: Γθπλδηέα κυ Ϋε β πκυ απ υγτθ αδ κ ηάθυηα ιδκπδ έα κυ ηβθτηα κμ (απζσ, ΰλάΰκλκ, εα αθκβ σ, αφϋμ, σξδ δα λ ίζπηϋθκ) υΰξλκθδ ησμ ζ ε δεάμ εαδ ηβ ζ ε δεάμ πδεκδθπθέαμ Υλά β πθ εα Ϊζζβζπθ ηϋ πθ δαίέία βμ Πλσεζβ β θ δαφϋλκθ κμ Πζάλβμ πζβλκφσλβ β ιδκζσΰβ β πθ αθ δ λϊ πθ κυ Ϋε β εαδ Πλκγυηέα πθ τκ η λυθ ΰδα ΰεαγέ λυ β βμ πδεκδθπθέαμ ΤπΪλξκυθ τκ πέπ α βθ πδεκδθπθέα η αιτ πθ αθγλυππθ. Σκ Ϋθα πέπ κ αφκλϊ κ π λδ ξση θκ, βζα ά α π λδ σ λκ η λά δηα, α πδκ κλα Ϊ εαδ αθ δε δη θδεϊ κδξ έα βμ πδεκδθπθέαμ ( δ ζϋΰ αδ, πκτ ζϋΰ αδ, πκδα δΰηά) εαδ κ Ϊζζκ αφκλϊ β ξϋ β αθϊη α κθ πκηπσ εαδ κ Ϋε β, βζα ά αθϊη α α τκ ά π λδ σ λα Ϊ κηα. Σκ π λδ ξση θκ εαδ β ξϋ β έθαδ Ϊλλβε α υθ ηϋθα εαδ πβλ Ϊακυθ αυ σξλκθα κ πυμ αθ δζαηίϊθ αδ β εϊγ πζ υλϊ βθ πδεκδθπθέα. Γδα παλϊ δΰηα, Ϋθαμ δ υγυθ άμ ζϋ δ Ϋθαθ επαδ υ δεσ 27

28 κυ ξκζ έκυ κυ «παλαεαζυ θα δαεσο δμ αυ σ πκυ εϊθ δμ ΰδα θα κζκεζβλυ δμ β δα δεα έα πκυ ι εδθά αη ξγ μ». Σκ π λδ ξση θκ κυ ηβθτηα κμ αθαφϋλ αδ δμ πλκ λαδσ β μ πκυ αθ δζαηίϊθ αδ κ δ υγυθ άμ ΰδα βθ λΰα έα πκυ Ϋξ δ θα ΰέθ δ εαδ δμ κ βΰέ μ πκυ έθ δ κθ επαδ υ δεσ. κ πέπ κ βμ ξϋ βμ, β πδεκδθπθέα αυ ά ηπ λδϋξ δ β δαφκλϊ δ ξτκμ αθϊη α κυμ υκ αθγλυπκυμ, κ πυμ υθ Ϋκθ αδ κδ λσζκδ κυμ ηϋ α κ κλΰαθσΰλαηηα βμ λΰα έαμ, β Ϊ β κυ δ υγυθ ά απϋθαθ δ κθ επαδ υ δεσ εαδ αθ έ λκφα, εαγυμ πέ βμ εαδ α υθαδ γάηα α πκυ λϋφκυθ κ Ϋθαμ ΰδα κθ Ϊζζκθ. Σκ πέπ κ βμ ξϋ βμ έθαδ αυ σ πκυ δππβλϊ κλέα δ κ πυμ κδ υκ πζ υλϋμ γα ληβθ τ κυθ εαδ γα αθ δ λϊ κυθ βθ πδεκδθπθέα. Σκ θσβηα κυ ηβθτηα κμ ΰδα εϊγ πζ υλϊ κλέα αδ απσ βθ δεσθα πκυ Ϋξ δ κ εαγϋθαμ ΰδα κθ αυ σ κυ, βθ δεσθα πκυ Ϋξ δ ΰδα κθ Ϊζζκ εαδ απσ βθ πκδσ β α βμ ξϋ βμ. θ Ϋξκυθ ηδα γ δεά υθ λΰα δεά ξϋ β, κ ηάθυηα γα εζβφγ έ πμ φλκθ έ α κυ πλκρ αηϋθκυ εαδ άλδιβ κθ επαδ υ δεσ θα αιδκπκδά δ κ ξλσθκ κυ η κθ πδκ απκ κ δεσ λσπκ ΰδα δμ πλκ λαδσ β μ βμ κυζ δϊμ πκυ πλϋπ δ θα πδ υξγ έ. θ β ξϋ β πθ υκ έθαδ αηϋθβ, κ έ δκ ηάθυηα ηπκλ έ θα εζβφγ έ απσ κθ επαδ υ δεσ πμ απαιέπ β ά ελδ δεά. δκδεβ δεά δ λαλξέα θσμ ξκζ έκυ βηδκυλΰ έ σλδα αθϊη α κ δ πδ λϋπ αδ εαδ δ θ πδ λϋπ αδ (απαΰκλ τ αδ) θα π δ εαθ έμ. ΠκζζΫμ απσ αυ Ϋμ δμ απαΰκλ τ δμ, σηπμ, βηδκυλΰκτθ αδ απσ κ σ δ θ Ϋξκυη κθ εα Ϊζζβζκ λσπκ θα πκτη εϊ δ, σξδ αθαΰεα δεϊ απσ κ π λδ ξση θκ αυ κτ πκυ Ϋξκυη θα πκτη. 28

29 Κ Φ Λ ΙΟ 2 κ 2. δα Ϊ δμ κυ σλκυ «υΰελκτ δμ» Οδ Ϊθγλππκδ δαφϋλκυθ πμ πλκμ βθ αθ έζβοβ βμ πλαΰηα δεσ β αμ, πμ πλκμ δμ πδγυηέ μ, δμ αθϊΰε μ εαδ δμ ηπ δλέ μ κυμ. υ Ϋμ κδ δαφκλϋμ υπσε δθ αδ δαπλαΰηϊ υ β εαδ π ι λΰα έα. Ο λσπκμ η κθ κπκέκ γα ΰέθ δ αυ ά β δαπλαΰηϊ υ β κλέα δ εαδ βθ πκδσ β α βμ ξϋ βμ, σ κ εαδ βθ πδ υξέα πθ πλκ κευη θπθ απκ ζ ηϊ πθ. δαπλαΰηϊ υ β ΰδα δμ δαφκλϋμ ηπκλ έ θα κ βΰά δ τΰελκυ β. ΜΫ α απσ αυ Ϋμ δμ υΰελκτ δμ ηαγαέθκυη κθ αυ σ ηαμ εαδ κυμ Ϊζζκυμ εαζτ λα (α βμ, 2014 ΡΫππα, 2008 ΚαοΪζβμ, 2005 Μπκυλαθ Ϊμ, 2002 Huffstutter etal., 1997). Οδ υΰελκτ δμ έθαδ αθαπσ πα κ εκηηϊ δ βμ εαγβη λδθσ β αμ πθ αθγλυππθ εαδ παλκυ δϊακθ αδ σζα α πέπ α βμ εκδθπθδεάμ κυμ απάμ, σξδ ησθκ κθ λΰα δαεσ κηϋα, αζζϊ εαδ δμ ΰ θδεσ λ μ δαπλκ ππδεϋμ κυμ ξϋ δμ. υ σ υηίαέθ δ ΰδα έ κ εϊγ Ϊθγλππκμ αθϊζκΰα κ π λδίϊζζκθ κ κπκέκ η ΰαζυθ δ εδ Ϋξκθ αμ δαφκλ δεϋμ πλκ ζαηίϊθκυ μ ι ζέ αδ ηδα ι ξπλδ ά κθ σ β α, η ηκθα δεσ ξαλαε άλα εαδ δαφκλ δεσ λσπκ εϋοβμ απσ κυμ υπσζκδπκυμ. πέ βμ, Ϊ κηα εαδ κηϊ μ πκυ δαγϋ κυθ δαφκλ δεϋμ αιέ μ, δεαθσ β μ, ΰθυ δμ, αθ δζάο δμ, εαδ σξκυμ έθαδ υπκξλ πηϋθα θα υθυπϊλξκυθ εαδ θα υθ λΰϊακθ αδ Ϋθαθ κλΰαθδ ησ, εα α Ϊ δμ αί ίαδσ β αμ εαδ πκζυπζκεσ β αμ σ, δ αφκλϊ δμ κηϋμ, δμ δα δεα έ μ, εαδ κυμ εαθσθ μ κυ. Κα Ϊ υθϋπ δα κδ υΰελκτ δμ απκ ζκτθ φυ δεσ παεσζκυγκ σζπθ αυ υθ. Ο πδκ απζσμ κλδ ησμ βμ τΰελκυ βμ έθαδ β αθ δπαλϊγ β- δαηϊξβ υηφ λσθ πθ, σξπθ ά πλκ ππδεκ ά πθ, η αιτ υκ ά π λδ σ λπθ α σηπθ ά η αιτ α σηπθ εαδ κηϊ πθ ά εαδ η αιτ κηϊ πθ ( αρεκτ β, 2017). τηφπθα η β ΡκυηπΪθβ (2011), β τΰελκυ β έθαδ ηδα αθκδξ ά ά ελυφά αθ δπαλϊγ β πκυ θ Ϋξ δ αθ δη ππδ έ απκ ζ ηα δεϊ. Οδ υΰελκτ δμ έθαδ ηϋλκμ βμ απάμ εαδ ηπκλ έ θα βηδκυλΰκτθ υεαδλέ μ ΰδα πλσκ κ εαδ ηϊγβ β. Ό κ πδκ θπλέμ αθ δη ππέα αδ ηδα τΰελκυ β σ κ κ εαζτ λκ, π δ ά κδ Ϊθγλππκδ Ϋξκυθ αεσηα κθ Ϋζ ΰξκ πθ εφλϊ πθ πθ υθαδ γβηϊ πθ κυμ. Οδ Jones (2007) εαδ Μπκυλαθ Ϊμ (2001) κλέακυθ δμ υΰελκτ δμ πμ ηδα εα Ϊ α β, σπκυ β υηπ λδφκλϊ θσμ α σηκυ ά κηϊ αμ εσπδηα πδ δυε δ θα ηπκ έ δ βθ πέ υιβ πθ σξπθ θσμ Ϊζζκυ α σηκυ ά κηϊ αμ. κλΰαθπ δαεά τΰελκυ β ' Ϋθα ξκζ έκ υηίαέθ δ σ αθ α ηϋζβ βμ επαδ υ δεάμ εκδθσ β αμ θ λΰκτθ ά υδκγ κτθ Ϊ δμ πκυ έθαδ α υηίέία μ η αυ Ϋμ πθ υθα Ϋζφπθ κυμ (Rahim, 2001). πέ βμ, β τΰελκυ β εαγκλέα αδ πμ ηδα θ λΰά αηφέ λκηβ δα δεα έα πκυ ε βζυθ αδ η α υηία σ β α, 29

30 δαφπθέα ά αθ δπαλϊγ β η αιτ α σηπθ ά η αιτ α σηπθ εαδ κηϊ πθ (Pondy, 1997). Μ Ϊζζα ζσΰδα, β τΰελκυ β γ πλ έ αδ πμ ηδα αθκδξ ά ά εζ δ ά αθ δπαλϊγ β βμ κπκέαμ θ Ϋξ δ πδ υξγ έ β απκ ζ ηα δεά αθ δη υπδ β. Μέα Ϊζζβ ε κξά παλαγϋ δ κ Kriesburg (1973), τηφπθα η βθ κπκέα κδ υΰελκτ δμ πλκεαζκτθ αδ απσ αθ δγϋ δμ κδ κπκέ μ έθαδ ηδα ηκλφά ξϋ βμ η αιτ τκ ά π λδ κ Ϋλπθ α σηπθ, α κπκέα πδ τκυθ σ δ Ϋξκυθ α υηίέία κυμ εκπκτμ. ΣΫζκμ, τηφπθα η κθ Coser (1967), πλσε δ αδ ΰδα αθ δπαζσ β α η αιτ τκ η λυθ η ίϊ β δμ αιέ μ εαδ δμ αιδυ δμ, ΰδα εκδθπθδεά γϋ β, τθαηβ εαδ ικυ έα. τΰελκυ β, ζκδπσθ, έθαδ ηδα δαηϊξβ αθ έγ πθ υθϊη πθ. έθαδ β δαηϊξβ αθϊη α υκ αθ δ δγϋη θ μ πζ υλϋμ, υκ αθ έγ μ γϋ δμ, απσο δμ ά αθϊΰε μ. θ δϊ κυη κ ξυλκ λΰα έαμ, ηέα τΰελκυ β ηπκλ έ θα ηκδϊα δ η αθ δπαλϊγ β αθϊη α πλκρ Ϊη θκυμ εαδ υφδ Ϊη θκυμ ΰτλπ απσ γϋηα α Ϊ δαμ εαδ ξλκθκ δαΰλαηηϊ πθ. βθ κδεκΰϋθ δα, ηπκλ έ θα ηκδϊα δ η ηδα δαφπθέα πκυ θ έθ αδ η κθ εαδλσ εαδ αφκλϊ κθ πλκςπκζκΰδ ησ βμ κδεκΰϋθ δαμ, δ πλκ λαδσ β μ γα κγκτθ Ϋικ α. ηφϊθδ β ηδαμ τΰελκυ βμ βηαέθ δ, εα αλξάθ, βθ τπαλιβ ηδαμ ξϋ βμ εαδ, εα Ϊ υθϋπ δα, βθ αζζβζ ιϊλ β β πθ τκ ά π λδ σ λπθ πζ υλυθ. αζζβζ ιϊλ β β έθαδ ία δεσ ξαλαε βλδ δεσ εϊγ κηϊ αμ, έ αυ ά έθαδ β κδεκΰϋθ δα, κδ υθ λΰϊ μ β κυζ δϊ ά κδ ξϋ δμ βθ εκδθσ β α (παλϋα, ΰ δ κθδϊ, τζζκΰκμ, εκδθπθέα ε.ζπ.). Οδ Ϊθγλππκδ ζ δ κυλΰκτθ κ Ϋθαμ αθ ιϊλ β α απσ κθ Ϊζζκθ. κδ θϋλΰ δ μ κυ θσμ πβλ Ϊακυθ κυμ υπσζκδπκυμ. ΜΫ α αυ σ κ πζαέ δκ βμ αζζβζ πέ λα βμ, ηπκλ έ θα πλκετοκυθ πδγαθϋμ υΰελκτ δμ. θ, ΰδα παλϊ δΰηα, ηϋ α κ ξυλκ λΰα έαμ, κ εαγϋθαμ ηπκλκτ θα εϊθ δ β κυζ δϊ κυ θ ζυμ αθ ιϊλ β α απσ κυμ Ϊζζκυμ, θ γα υπάλξ ζσΰκμ ΰδα τΰελκυ β. υ σ, σηπμ, πϊθδα υηίαέθ δ. κυζ δϊ κυ θσμ πβλ Ϊα δ β κυζ δϊ κυ Ϊζζκυ εαδ κδ υΰελκτ δμ έθαδ, πκζζϋμ φκλϋμ, αθαπσφ υε μ. Παλσζκ βθ πκδεδζέα πθ κλδ ηυθ πκυ Ϋξκυθ αθαπ υξγ έ σζα αυ Ϊ α ξλσθδα σζκδ υΰεζέθκυθ Ϋθα εκδθσ παλκθκηα ά εδ αυ σμ έθαδ β δαφκλκπκέβ β πθ πδγυηδυθ, πθ αθαΰευθ, πθ σξπθ εαδ πθ υηφ λσθ πθ πκυ αθαπ τ δ εϊγ Ϊθγλππκμ ά κηϊ α α σηπθ εαδ β παλαίέα β αυ υθ πλκμ δεαθκπκέβ β πθ α κηδευθ υηφ λσθ πθ. 2.1 έ β υΰελκτ πθ ΛαηίΪθκθ αμ υπσοβ α πλκΰλαφση θα βμ παλκτ αμ λΰα έαμ π λέ υΰελκτ πθ, κ βΰκτηα υηπ λα ηα δεϊ εαδ βθ τπαλιβ δϊφκλπθ δ υθ υΰελκτ πθ, αθϊζκΰα η κυμ ηπζ εση θκυμ, δμ υθγάε μ, εαδ κθ απυ λκ εκπσ βμ τΰελκυ βμ. Μπκλκτη 30

31 ζκδπσθ, θα εα βΰκλδκπκδά κυη κυμ τπκυμ υΰελκτ πθ, σππμ αθαφϋλ δ κ Stoner (1989), λ δμ εα βΰκλέ μ: Πλκ ππδεϋμ υΰελκτ δμ. Πλκ ππδεϋμ υΰελκτ δμ έθαδ αυ Ϋμ πκυ αθαπ τ κθ αδ η αιτ τκ α σηπθ, πκυ αθάεκυθ βθ έ δα ά δαφκλ δεά δ λαλξδεά ίαγηέ α. Οδ ευλδσ λ μ αδ έ μ πθ δαπλκ ππδευθ ξϋ πθ έθαδ α α κηδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ κυ εϊγ λΰααση θκυ, σππμ κδ αθ δζάο δμ, β πλκ ππδεσ β α, α υθαδ γάηα α, εαδ κδ αιέ μ κυ, εαγυμ εαδ β ξλβ δηκπκέβ β δαφκλ δευθ ξθδευθ, η γσ πθ, πλαε δευθ εαδ πκζδ δευθ. υΰελκτ δμ η αιτ κηϊ πθ ( δα-κηα δεϋμ εαδ θ κ-κηα δεϋμ). δ δεϋμ υΰελκτ δμ έθαδ αυ Ϋμ πκυ βηδκυλΰκτθ αδ η αιτ λΰαακηϋθπθ πκυ αθάεκυθ κηϊ μ θ σμ θσμ κλΰαθδ ηκτ. δαελέθκθ αδ δα-κηα δεϋμ εαδ θ κκηα δεϋμ. δα-κηα δεϋμ έθαδ κδ υΰελκτ δμ η αιτ κηϊ πθ, θυ θ κ-κηα δεϋμ έθαδ κδ υΰελκτ δμ η αιτ α σηπθ, πκυ αθάεκυθ βθ έ δα κηϊ α. τ λβ εα βΰκλέα τππθ υΰελκτ πθ έθαδ κδ κηα δεϋμ υΰελκτ δμ 6. Οδ κηϊ μ ηϋ α βθ υπβλ έα βηδκυλΰκτθ αδ έ απσ β δκέεβ β η αφά εαγκλδ ησ πθ αληκ δκ ά πθ πθ η ζυθ κυμ εαδ εαζκτθ αδ υπδεϋμ, έ πλκετπ κυθ απσ δμ εκδθπθδεϋμ ξϋ δμ η αιτ πθ λΰαακηϋθπθ, ΰδα βθ δεαθκπκέβ β πθ εκδθπθδευθ ά ουξκζκΰδευθ αθαΰευθ πθ η ζυθ κυμ εαδ εαζκτθ αδ Ϊ υπ μ. Σσ κ σηπμ δμ υπδεϋμ κηϊ μ, πκυ βηδκυλΰκτθ αδ απσ κθ κλγκζκΰδ ησ βμ δκέεβ βμ, σ κ εαδ δμ Ϊ υπ μ, πκυ βηδκυλΰκτθ αδ αυγσληβ α απσ βθ πδγυηέα πθ λΰαακηϋθπθ ΰδα πδεκδθπθέα, παλκυ δϊακθ αδ υΰελκτ δμ (March & Simon, 1993). υΰελκτ δμ η αιτ κλΰαθυ πθ. ' αυ άθ βθ εα βΰκλέα υπϊλξ δ τΰελκυ β η αιτ κλΰαθδ ηυθ ά πδξ δλά πθ. Ο Rahim (1992) αθαπ τ δ Ϋθα δαφκλ δεσ δαξπλδ ησ η αιτ πθ υΰελκτ πθ, εα Ϊ κθ κπκέκ δαελέθκθ αδ: 6 βθ κηα δεά τΰελκυ β, ηϋζβ βμ τΰελκυ βμ έθαδ τθκζα (κηϊ μ) α σηπθ ηϋ α κ ξκζ έκ. τΰελκυ β η αιτ κηϊ πθ ηπκλ έ θα ΰέθ δ πκζτ π λέπζκεβ, ΰδα έ ηπζϋε δ βθ πδεκδθπθέα, σ κ η αιτ πθ η ζυθ βμ έ δαμ κηϊ αμ σ κ εαδ η αιτ πθ δαφκλ δευθ κηϊ πθ πκυ υΰελκτκθ αδ. Παλα έΰηα α Ϋ κδπθ υΰελκτ πθ έθαδ κδ υΰελκτ δμ αθϊη α δμ Ϊ υπ μ κηϊ μ κυ ξκζ έκυ (εζέε μ) εαδ κδ υΰελκτ δμ η αιτ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ εαδ κυ υζζσΰκυ ΰκθΫπθ εαδ εβ ησθπθ (α βμ, 2014 Miller, 2006 Μπκυλαθ Ϊμ, 2001 Rahim etal., 2000 αίζαθσμ, 1999). εσηβ ηπκλκτη θα αθαφϋλκυη δμ υΰελκτ δμ πκυ πλκετπ κυθ π.ξ. η αιτ θσμ επαδ υ δεκτ εαδ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ, η αιτ κυ δ υγυθ ά εαδ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ (ΡΫππα, 2008 Υυ άλβμ, 2001 αίζαθσμ, 1999). 31

32 θ κπλκ ππδεϋμ υΰελκτ δμ ά υΰελκτ δμ λσζπθ. υΰελκτ δμ λσζπθ βηδκυλΰκτθ αδ σ αθ κδ Ϊζζκδ αθ δζαηίϊθκθ αδ δαφκλ δεϊ κ λσζκ ηαμ ηϋ α βθ υπβλ έα απσ σ δ η έμ. Ό αθ υπϊλξ δ δϊ α β βζα ά, αθϊη α βθ αθαη θση θβ υηπ λδφκλϊ εαδ β υηπ λδφκλϊ πκυ βλκτη. Ο Stoner (1989) αθαφϋλ δ ππμ κ λσζκμ έθαδ κ λσπκμ η κθ κπκέκ αθ δζαηίαθσηα β βηα έα εαδ κ π λδ ξση θκ βμ γϋ βμ πκυ Ϋξκυη βθ εκδθπθέα ά πκυ εα Ϋξκυη Ϋθα κλΰαθδ ησ. δαπλκ ππδεϋμ υΰελκτ δμ. Οδ δαπλκ ππδεϋμ υΰελκτ δμ αθαπ τ κθ αδ αθϊη α τκ ά π λδ σ λα Ϊ κηα σ αθ κδ σξκδ, κδ πλκ κεέ μ κυ θσμ παλ ηπκ έακθ αδ απσ εϊπκδκθ Ϊζζκ 7. Μδα Ϊζζβ εα βΰκλδκπκέβ β πθ υΰελκτ πθ ηπκλ έ θα ΰέθ δ αθϊη α: δμ αθ πέ βη μ ( δα-κηα δεϋμ), κδ κπκέ μ ηπκλκτθ θα υηίαέθκυθ η αιτ α σηπθ ά κηϊ πθ θ σμ κυ κλΰαθδ ηκτ. ΣΫ κδ μ υΰελκτ δμ υξθϊ πλκεαζκτθ αδ σ αθ υπϊλξκυθ δαφκλϋμ π πκδγά δμ, αιέ μ ά ΰθυη μ ξ δεϊ η κ ππμ κζκεζβλυθ αδ β κυζ δϊ, ππμ εα αθϋηκθ αδ κδ πσλκδ εαδ α εαγάεκθ α ά πκυ πλϋπ δ θα έγ θ αδ κδ πλκ λαδσ β μ εαδ δμ πέ βη μ, πκυ υηίαέθκυθ σ αθ υπϊλξ δ ηδα εα Ϊ α β παλαίέα βμ πθ αθγλυπδθπθ δεαδπηϊ πθ ά βμ πκζδ δεάμ βμ αδλ έαμ. π δ ά κδ πέ βη μ υΰελκτ δμ έθαδ πδγαθσ λκ θα κ βΰά κυθ δεα δεά δαηϊξβ, υξθϊ ξ δλέακθ αδ τηφπθα η πέ βη μ αδλδεϋμ δα δεα έ μ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ. θ δγϋ πμ ζσΰπ βμ φτ βμ πθ αθ πέ βηπθ υΰελκτ πθ, κδ παλαπϊθπ δα δεα έ μ πϊθδα φαλησακθ αδ αυ κτ κυ τπκυ δμ υΰελκτ δμ. 7 Οδ υΰελκτ δμ ηπκλ έ θα αθαπ τ κθ αδ, έ η αιτ πθ δ α εσθ πθ, έ η αιτ πθ δκδεβ δευθ ζ ξυθ κυ ξκζ έκυ ( δ υγυθ άμ/λδα, υπκ δ υγυθ άμ/λδα) έ η αιτ θσμ δκδεβ δεκτ ζϋξκυμ εαδ θσμ επαδ υ δεκτ. Ό αθ β τΰελκυ β ε βζυθ αδ αθϊη α δ ξυλϊ Ϊ κηα κυ ξκζ έκυ (π.ξ. η αιτ κυ δ υγυθ ά εαδ κυ Ϊ υπκυ βΰϋ β κυ ξκζ έκυ), σ ηπκλ έ θα Ϋξ δ κζϋγλδ μ υθϋπ δ μ β υθκξά βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ (α βμ, 2014). πέ βμ, Ϋξκυη εαδ δμ υΰελκτ δμ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ η κ ιπ λδεσ π λδίϊζζκθ. φκλκτθ υΰελκτ δμ πκυ παλκυ δϊακθ αδ αθϊη α κ ξκζ έκ εαδ κθ Ολΰαθδ ησ βμ Σκπδεάμ υ κ δκέεβ βμ ( φ ιάμ «ΟΣ»), ά εαδ Ϊζζκυμ φκλ έμ βμ εκδθπθέαμ, σ αθ κ δ υγυθ άμ ά κπκδκ άπκ ηϋζκμ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ δαφπθ έ η εϊπκδκ φκλϋα ΰδα εϊπκδκ γϋηα πκυ αφκλϊ κ ξκζ έκ (α βμ, 2014). 32

33 ΣΫζκμ, αθϊζκΰα η βθ δ λαλξδεά δαφκλϊ πθ ηπζ εση θπθ β τΰελκυ β ηπκλ έ αθ δαελδγ έ : κλδασθ δα, σπκυ αθαπ τ αδ η αιτ α σηπθ κυ έ δκυ πδπϋ κυ εαδ εϊγ β, πκυ υηίαέθ δ η αιτ κηϊ πθ απσ δαφκλ δεϊ πέπ α δ λαλξέαμ. εϊγ μ υΰελκτ δμ κδ δαφκλϋμ ετλκμ εαδ τθαηβ η αιτ πθ κηϊ πθ έθαδ θ ΰΫθ δ η ΰαζτ λ μ απσ σ δ κλδασθ δ μ υΰελκτ δμ (Robbins, 1983). Οδ Schermerhorn (2010) εαδ DiPaola & Hoy (2001) δαξπλέακυθ β ΰθπ δεά τΰελκυ β απσ β υθαδ γβηα δεά πδ βηαέθκθ αμ α δαφκλ δεϊ απκ ζϋ ηα Ϊ κυμ. υΰε ελδηϋθα: ΰθπ δεά τΰελκυ β έθαδ αυ ά πκυ βηδκυλΰ έ αδ ιαδ έαμ πθ δαφκλ δευθ σξπθ πκυ Ϋξκυθ κδ υκ πζ υλϋμ εαδ δμ αθαγϋ δμ λΰα δυθ πκυ αθαζαηίϊθκυθ, θυ υθαδ γβηα δεά τΰελκυ β κφ έζ αδ υθαδ γβηα δεϋμ εα α Ϊ δμ σππμ β αάζδα εαδ κ ηέ κμ. εα αθσβ β κυ έ κυμ κυ τπκυ βμ τΰελκυ βμ ηπκλ έ θα πλκίζϋο δ α απκ ζϋ ηα α πκυ γα πλκετοκυθ η Ϊ απσ αυ ά. τηφπθα η κθ DeDreu (1997), η Ϊ απσ β ίδίζδκΰλαφδεά κυ Ϋλ υθα β δ λ τθβ β πθ απκ ζ ηϊ πθ πθ υκ τππθ υΰελκτ πθ πκυ πλκεαζκτθ αδ δαπέ π σ δ η Ϊ απσ υθαδ γβηα δεκτ τπκυ υΰελκτ δμ παέλθκθ αδ ξαηβζάμ πκδσ β αμ απκφϊ δμ, η δυθ αδ β παλαΰπΰδεσ β α εαδ β δεαθκπκέβ β. Γθπ δεκτ τπκυ αβ άηα α δϊακυθ λσζκυμ, πκζδ δεϋμ, πβΰϋμ παλκξάμ υπβλ δυθ εαδ ηϋ α απσ υαβ ά δμ εαδ δ θϋι δμ κ βΰκτθ αδ βθ ατιβ β βμ απκ ζ ηα δεσ β αμ κυ κλΰαθδ ηκτ. Άζζκδ λ υθβ Ϋμ (Cook, 2008 Παπα αηϊ βμ, 2005 Rahim, 2001) αθαφϋλκυθ κυμ ιάμ τπκυμ υΰελκτ πθ αθαφκλδεϊ η δμ αδ έ μ πκυ δμ πλκεαζκτθ: υΰελκτ δμ κηϋθπθ απσ ζζδπά πζβλκφσλβ β εαδ δαφκλ δεά παλκυ έα β ΰ ΰκθσ πθ. υΰελκτ δμ θ δαφ λσθ πθ πκυ κ βΰ έ β δαφκλ δεσ β α πθ πλκ δηά πθ ΰδα βθ παλκξά εαδ εα αθκηά πσλπθ. υΰελκτ δμ ξϋ πθ πκυ ία έακθ αδ Ϋθ κθα υθαδ γάηα α, εκδθπθδεϊ λ σ υπα, εαδ Ϋζζ δοβ πδεκδθπθέαμ. υΰελκτ δμ κηυθ πκυ ξ έακθ αδ η α δ δαέ λα ηκθ Ϋζα υηπ λδφκλϊμ, ζζδπά Ϋζ ΰξκ, εαδ Ϊθδ β εα αθκηά ικυ έαμ. υΰελκτ δμ αιδυθ πκυ εαγκλέακθ αδ απσ δαφκλ δεϋμ δ Ϋ μ πκυ ξαλαε βλέακυθ δμ υηπ λδφκλϋμ εαδ κθ λσπκ απάμ ΰ θδεϊ. 33

34 αυ σ κ βη έκ αιέα δ θα αθαφ λγκτη κθ Tjosvold (2008, ), κ κπκέκμ εα Ϋελδθ βθ εα βΰκλδκπκέβ β ά αιδθσηβ β πθ κλΰαθπ δαευθ υΰελκτ πθ τπκυμ. Ι ξυλέ βε ππμ «β εα βΰκλδκπκέβ β πθ κλΰαθπ δαευθ υΰελκτ πθ έθαδ ηδα αυγαέλ β δα δεα έα». πέ βμ, σ δ «β τΰελκυ β απκ ζ έ Ϋθα υλτ φαδθση θκ εαδ σ δ κδ τπκδ εαδ κδ πβΰϋμ πθ υΰελκτ πθ έθαδ αθαλέγηβ κδ». 2.2 Στπκδ υΰελκτ πθ κθ ξυλκ κυ ξκζ έκυ Παλσζκ κθ δ ξυλδ ησ κυ Tjosvold (2008), κδ υΰελκτ δμ κθ ξυλκ κυ ξκζ έκυ, σππμ εαδ εϊγ κλΰαθδ ησ, παέλθκυθ δϊφκλ μ ηκλφϋμ αθϊζκΰα η α αέ δα, βθ Ϋθ α ά κυμ εαδ κ λσζκ πθ επαδ υ δευθ πκυ ηπζϋεκθ αδ. Ο λΰα δαεσμ ξυλκμ α ξκζ έα έθαδ ιαδλ δεϊ υϊζπ κμ λ κΰσθ μ εα α Ϊ δμ ιαδ έαμ κυ δ δαέ λκυ π λδίϊζζκθ κμ, βμ φτ βμ βμ λΰα έαμ πκυ Ϋξκυθ κδ επαδ υ δεκέ εαδ βμ πκδεδζκηκλφέαμ πθ αζζβζ πδ λϊ πθ εαδ εα Ϊ υθϋπ δα υξθϊ βηδκυλΰκτθ αδ υΰελκτ δμ. απκ ζ ηα δεά δαξ έλδ β αυ υθ πθ υΰελκτ πθ έθαδ η έακθκμ βηα έαμ ΰδα βθ πέ υιβ επαδ υ δευθ, δκδεβ δευθ εαδ κλΰαθπ δαευθ σξπθ (Balay, 2006). Οδ α β & α βμ, (2012) πλκ δσλδ αθ λ δμ τπκυμ υΰελκτ πθ εαδ κδ κπκέκδ απαδ κτθ δαφκλ δεσ λσπκ δαξ έλδ άμ: Η ζαθγϊθκυ α τΰελκυ β. ΜδζΪη ΰδα ηέα υφϋλπκυ α τΰελκυ β πκυ Ϋξ δ β ηκλφά ηδαμ εα Ϊ α βμ σπκυ «εϊ δ θ πϊ δ εαζϊ κ ξκζ έκ» αζζϊ θ ε βζυθ αδ πμ τΰελκυ β. τΰελκυ β σηπμ υπκίσ ε δ. έθαδ β δΰηά πκυ κ δ υγυθ άμ εαζ έ αδ θα βθ αθ δζβφγ έ εαδ θα πλκζϊί δ βθ ε άζπ ά βμ. Η αθ δζβπ ά τΰελκυ β. «αθ δζβπ ά» τΰελκυ β ηπκλ έ θα πλκεζβγ έ απσ παλ ιάΰβ β πθ απσο πθ κυ Ϊζζκυ ά απσ ζζδπά ΰθυ β πθ ΰ ΰκθσ πθ (α βμ, 2002). Οδ υΰελκτ δμ θ ΰέθκθ αδ αθ δζβπ Ϋμ απσ σζα α ηϋζβ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ ά εϊπκδ μ θ ΰέθκθ αδ αθ δζβπ Ϋμ η κθ έ δκ λσπκ. θ α αθ δελκυση θα ηϋλβ πλκ παγά κυθ θα ί ζ δυ κυθ βθ πδεκδθπθέα κυμ εαδ θα απκ αφβθέ κυθ δμ γϋ δμ κυμ ηπκλ έ θα απκφ υξγ έ κ πση θκμ τπκμ τΰελκυ βμ. Η πλαΰηα δεά τΰελκυ β. αυ σθ κθ τπκ τΰελκυ βμ, α ηϋζβ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ αθ δζαηίϊθκθ αδ β τΰελκυ β, β ίδυθκυθ εαδ πλκ παγκτθ θα βθ αθ δη ππέ κυθ (Rahim, 2002). τΰελκυ β πζϋκθ εφλϊα αδ ηφαθυμ βθ εαγβη λδθά υηπ λδφκλϊ πθ η λυθ πκυ ηπζϋεκθ αδ αυ ά. πλαΰηα δεά τΰελκυ β ε βζυθ αδ η β ηκλφά αθ ιϋζ ΰε κυ αθ αΰπθδ ηκτ εαδ κλδ ηϋθ μ αελαέ μ π λδπ υ δμ η β ηκλφά ζ ε δεάμ ίέαμ (τίλ δμ, πλκ ίκζϋμ). 34

35 Οδ Nir εαδ Eyal (2003,. 548) αθαφϋλκυθ τκ τπκυμ υΰελκτ πθ: Σκθ τπκ «τΰελκυ β λσζπθ». έθαδ κ πδκ εκδθσμ τπκμ τΰελκυ βμ πκυ υηίαέθ δ ξκζδεσ π λδίϊζζκθ εαδ έθαδ αυ σμ πκυ βηδκυλΰ έ αδ ιαδ έαμ δαφκλ δευθ πλκ ππδευθ αιδυθ εαδ πλκ λαδκ ά πθ. υηίαέθ δ σ αθ α υηίέία μ ά αεα Ϊζζβζ μ απαδ ά δμ πλκ έθκθ αδ κ τζζκΰκ δ α εσθ πθ. Σκθ τπκ «π λδεϋμ υΰελκτ δμ». Πκζζκέ επαδ υ δεκέ αθ δη ππέακυθ αθ αΰπθδαση θκδ πλκ ππδεκτμ σξκυμ εαδ κλϊηα α. ΠκζζΫμ φκλϋμ αυ σ υηίαέθ δ σ αθ απκ υΰξϊθκυθ θα αθαΰθπλέ κυθ εαδ θα πδζϋικυθ κθ εα Ϊζζβζκ ΰδα αυ κτμ σξκ ά σ αθ πλϋπ δ θα πδζϋικυθ η αιτ υκ αθ δελκυση θπθ σξπθ. Έθαμ επαδ υ δεσμ πκυ υ εκζ τ αδ θα λκηκζκΰά δ πδηϋλκυμ σξκυμ ΰδα κ δ αε δεσ κυ Ϋλΰκ, γα υ εκζ υ έ θα ι ζδξ έ εαδ παΰΰ ζηα δεϊ η αθ έε υπκ β ΰ θδεά δεσθα βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ. Σα Ϊ κηα αυ Ϊ υθάγπμ απκ α δκπκδκτθ αδ απσ κυμ/δμ υπσζκδπκυμ/ μ εαδ θδυγκυθ σ δ θ αθάεκυθ βθ κηϊ α. αθϊπ υιβ βμ π λδεάμ τΰελκυ βμ ηφαθέα αδ υθάγπμ σ αθ ίλέ εκθ αδ αθ δηϋ ππκδ η εαδθκτλδ μ πλκεζά δμ εαδ εαδθκ κηέ μ εαδ θ υπϊλξ δ β αθϊζκΰβ υπκ άλδιβ απσ κ π λδίϊζζκθ εαδ κθ/βθ δ υγυθ ά/λδα (Mostert, 1998). Σσ κδ επαδ υ δεκέ ίδυθκυθ λ κΰσθ μ εα α Ϊ δμ εαδ ε βζυθκυθ υηπ λδφκλϋμ σππμ δ αΰησ, κεθβλέα, λ μ εαδ Ϊΰξκμ. πσ α παλαπϊθπ φαέθ αδ σ δ υπϊλξκυθ δαφκλ δεϊ έ β τΰελκυ βμ. Ο λσπκμ πκυ γα ε βζπγ έ ηδα τΰελκυ β εαδ α Ϊ κηα πκυ γα ηπζαεκτθ αυ άθ ιαλ Ϊ αδ η αιτ Ϊζζπθ απσ δμ πβΰϋμ/αδ έ μ πθ υΰελκτ πθ. 2.3 ΠβΰΫμ υΰελκτ πθ Οδ υΰελκτ δμ η ΰΪζκ ίαγησ ξ έακθ αδ η πλκίζάηα α ικυ έαμ εαδ εαεάμ (ηβ απκ ζ ηα δεάμ) πδεκδθπθέαμ. τηφπθα η β αρεκτ β (2017), κδ υθβγϋ λ μ αδ έ μ υΰελκτ πθ έθαδ: α) κδ δαφκλ δεϋμ αθ δζάο δμ, αιέ μ εαδ σξκδ, ί) β α υθαηέα υθ λΰα έαμ, ΰ) β ηβ υηησλφπ β εαθκθδ ηκτμ, ) κδ αθ έγ μ υθαδ γβηα δεϋμ εα α Ϊ δμ, ) κδ π λδκλδ ηϋθκδ πσλκδ εαδ ) β υ ζ δ κυλΰδεά πδεκδθπθέα. δ δεσ λ μ αδ έ μ πκυ υθ ζκτθ β βηδκυλΰέα υΰελκτ πθ κυμ ξκζδεκτμ κλΰαθδ ηκτμ, σππμ αθαφϋλ δ κ Σ Ϊΰεαμ (2013), έθαδ: α) κδ υΰελκυση θκδ σξκδ, ί) β κλΰϊθπ β, ΰ) β εαεά πδεκδθπθέα 8 εαδ ) κ απ δεσμ ξυλκμ βζα ά β φαέλα πδλλκάμ, πκυ 8 Ο Μπκυλαθ Ϊμ (2002) αθαφϋλ δ ππμ β εαεά-πλκίζβηα δεά πδεκδθπθέα η αιτ πθ α σηπθ εαδ πθ κηϊ πθ κθ κλΰαθδ ησ απκ ζ έ βηαθ δεά πβΰά ΰδα β βηδκυλΰέα παλ ιβΰά πθ εαδ υΰελκτ πθ. 35

36 α Ϊ κηα ά κηϊ μ πλκ παγκτθ θα δ υλτθκυθ ίϊλκμ βμ φαέλαμ πδλλκάμ βμ Ϊζζβμ πζ υλϊμ η απκ Ϋζ ηα β δα δεα έα βμ δ τλυθ βμ βμ φαέλαμ πδλλκάμ θα πλκεαζ έ υΰελκτ δμ. ΠαλαεΪ π γα αθαζτ κυη η λδεϋμ απσ δμ ευλδσ λ μ αδ έ μ πθ υΰελκτ πθ κυμ κλΰαθδ ηκτμ σππμ αυ Ϋμ βμ κλΰϊθπ βμ, πθ α κηδευθ δαφκλυθ, πθ υΰελκυση θπθ σξπθ, πθ π λδκλδ ηϋθπθ πσλπθ εαδ πθ εαδθκ κηδυθ κθ κλΰαθδ ησ εαγυμ εαδ δμ αδ έ μ πθ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ. Γδα βθ εαεά πδεκδθπθέα Ϋΰδθ ε θάμ αθαφκλϊ κ πλυ κ ε φϊζαδκ. υθάγπμ, αυ Ϋμ κφ έζκθ αδ εαδ κ Ϋε βζκ αέ γβηα βμ α δεέαμ εαδ βμ αθα φϊζ δαμ, α κπκέα έθαδ θ κθσ λα δμ ηϋλ μ ηαμ. ΟλΰΪθπ β ΠκζζΫμ φκλϋμ κδ α υθαηέ μ βμ κλΰαθπ δεάμ κηάμ εαδ πθ δα δεα δυθ απκ ζκτθ βηαθ δεσ παλϊΰκθ α υΰελκτ πθ η αιτ πθ α σηπθ εαδ πθ κηϊ πθ. βηαθ δεϋμ κλΰαθπ δεϋμ α υθαηέ μ ηπκλκτθ θα γ πλβγκτθ β α Ϊφ δα πθ υθκζδευθ σξπθ βμ πδξ έλβ βμ εαδ εα πϋε α β πθ πδηϋλκυμ σξπθ πθ ηβηϊ πθ βμ. πδπζϋκθ κ ηβ αφάμ εαγκλδ ησμ εαγβεσθ πθ εαδ λσζπθ πθ η ζυθ ά β Ϋζζ δοβ υθ κθδ ηκτ εαδ πζβλκφσλβ βμ υπκ βζυθκυθ α υθαηέα δμ κλΰαθπ δεϋμ κηϋμ κυ κλΰαθδ ηκτ. Κα Ϊ κθ Jehn (1997), κδ κλΰαθπ δαεϋμ υΰελκτ δμ αθαετπ κυθ σ αθ κδ απα ξκζκτη θκδ θ αεκζκυγκτθ δμ υπδεϋμ δα δεα έ μ ά εαθϊζδα πδεκδθπθέαμ. αθααά β β βμ τθαηβμ απσ εϊπκδκθ απσ κυμ λΰαακηϋθκυμ εαδ β πλκ πϊγ δα πδίκζάμ πθ υηφ λσθ πθ κυ ίϊλκμ πθ υπκζκέππθ ηπκλ έ θα ΰέθ δ κ Ϋθαυ ηα ΰδα ηδα τΰελκυ β. υΰελκτ δμ έθαδ πδγαθσ θα βηδκυλΰβγκτθ απσ ζϊγκμ ξ δλδ ηκτμ πθ δ υγυθ υθ/λδπθ 9 εαδ πλκρ αηϋθπθ θσμ κλΰαθδ ηκτ, κδ κπκέκδ αεκζκτγπμ ελέθκθ αδ απσ κυμ υφδ αηϋθκυμ ( επαδ υ δεκτμ) εαδ κυμ πλκεαζκτθ αηφδίκζέ μ ΰδα βθ βΰ έα κυμ. πσ βθ Ϊζζβ πζ υλϊ, σ αθ ηδα δκέεβ β έθαδ απκ ε ά απσ κ τθκζκ πθ λΰαακηϋθπθ ( επαδ υ δευθ), πλκίζβηα έα δ εαδ βηδκυλΰ έ υΰελκτ δμ π λδπ υ δμ πκυ αζζϊα δ β κηά βμ ά π λδπ υ δμ πκυ αζζϊα δ Ϊ β. 9 π.ξ., β εα αθκηά πθ Ϊι πθ ά ηβηϊ πθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ έθαδ Ϋθα γϋηα πκυ πκζζϋμ φκλϋμ πλκεαζ έ υΰελκτ δμ (α βμ, 2014). εα αθκηά πθ ιπ δ αε δευθ εαγβεσθ πθ κυμ επαδ υ δεκτμ απσ κθ δ υγυθ ά κυ ξκζ έκυ, έθαδ Ϋθα γϋηα πκυ, πέ βμ, ηπκλ έ θα έθαδ πβΰά υΰελκτ πθ, δ δεϊ σ αθ υπϊλξκυθ επαδ υ δεκέ πκυ αδ γϊθκθ αδ α δεβηϋθκδ (Ghaffar, 2009). Ο α αφάμ εαγκλδ ησμ πθ αληκ δκ ά πθ, ευλέπμ κυ υπκ δ υγυθ ά, έθαδ Ϋθα αεσηβ παλϊ δΰηα κλΰαθπ δεάμ α υθαηέαμ πκυ ηπκλ έ θα δα αλϊι δ δμ ξϋ δμ η αιτ πθ η ζυθ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ (Κυλδαεσπκυζκμ, 2007 Levi, 2001). 36

37 κηδεϋμ δαφκλϋμ ΚΪγ ξκζδεσμ κλΰαθδ ησμ απκ ζ έ αδ απσ Ϊ κηα πκυ δαφϋλκυθ η αιτ κυμ πμ πλκμ κ πέπ κ εαδ κ έ κμ πθ ΰθυ υθ κυμ, δμ π πκδγά δμ εαδ δμ αθ δζάο δμ κυμ, βθ βζδεέα, α θ δαφϋλκθ Ϊ κυμ, δ φδζκ κιέ μ, κ τ βηα αιδυθ κυμ ε.ζπ. Θα πλϋπ δ θα βη δπγ έ ππμ κθ ίαγησ πκυ υπϊλξκυθ αθ δελκυση θκδ σξκδ εαδ υηφϋλκθ α εαδ ΰ θδεσ λα, µδα Ϋθ κθα αθ αΰπθδ δεά ξϋ β, σ κδ υΰελκτ δμ γα έθαδ υξθσ φαδθση θκ. ΚΪπκδ μ φκλϋμ κ λΰα δαεσ εζέηα υθκ έ β γ δεά αζζβζ πέ λα β εαδ β υθ λΰα έα πθ η ζυθ κυ κλΰαθδ ηκτ αιδκπκδυθ αμ α δαφκλ δεϊ κυμ ξαλαε βλδ δεϊ. υξθϊ σηπμ αυ σ υηίαέθ δ εαδ ηφαθέακθ αδ υΰελκτ δμ (α βμ, 2014 γαθα κτζα-ρϋππα, 2008 Μπλκτακμ, 1999). υΰελκυση θκδ σξκδ Ό αθ η αιτ α σηπθ ά κηϊ πθ θσμ ξκζδεκτ κλΰαθδ ηκτ πκυ Ϋξκυθ σξκυμ πκυ β πέ υιβ πθ η θ απκεζ έ δ βθ πέ υιβ πθ, σ α τκ ηϋλβ αθαπ τ κυθ Ϋ κδα υηπ λδφκλϊ, υ κ Ϋθα ηϋλκμ θα ηπκ έ δ κ Ϊζζκ θα υζκπκδά δ κθ σξκ κυ. Έ δ, πϋλξ αδ τΰελκυ β. Ό αθ ΰδα παλϊ δΰηα, τκ επαδ υ δεκέ βμ έ δκυ ξκζ έκυ πδγυηκτθ θα απκε ά κυθ β γϋ β κυ υπκ δ υγυθ ά κυ ξκζ έκυ, β πλαΰηα κπκέβ β βμ πδγυηέαμ κυ θσμ απκεζ έ δ βθ πλαΰηα κπκέβ β βμ πδγυηέαμ κυ Ϊζζκυ. βθ π λέπ π β αυ ά, έθαδ πκζτ πδγαθσ θα πϋζγ δ τΰελκυ β, ΰδα έ εαδ κδ τκ γα αθαπ τικυθ υηπ λδφκλϋμ, κ Ϋθαμ δμ ίϊλκμ κυ Ϊζζκυ (α βμ, 2014 Μπκυλαθ Ϊμ, 2002 Καθ Ϊμ, 1995 Walton & Dutton, 1969). Σκ απκ Ϋζ ηα ηδαμ Ϋ κδαμ εα Ϊ α βμ έθαδ έΰκυλα αλθβ δεσ ΰδα β ζ δ κυλΰέα κυ ξκζδεκτ κλΰαθδ ηκτ, φ Ϊθκθ αμ, αθϊζκΰα η βθ π λέπ π β, ηϋξλδ κ βη έκ θα απκί έ αεσηα εαδ εα α λκφδεά, σ αθ κδ λΰααση θκδ/ επαδ υ δεκέ θ ηπκλκτθ θα ζϋΰικυθ α υθαδ γάηα Ϊ κυμ. Π λδκλδ ηϋθκδ πσλκδ. Ο Filley (1975) πλκ δκλέα δ κυμ τπκυμ βμ τΰελκυ βμ αθϊζκΰα η β δαγ δησ β α πθ πσλπθ εαδ α υηφϋλκθ α πθ τκ πζ υλυθ, σππμ απ δεκθέα αδ κ παλαεϊ π ξάηα. Όηκδα υηφϋλκθ α δαφκλ δεϊ υηφϋλκθ α ζϊξδ κδ πσλκδ θ αΰπθδ ησμ δϊ πα β Άφγκθκδ πσλκδ υθ λΰα έα δαφπθέα - Φδζκθδεέα ξάηα 2. Οδ τπκδ τΰελκυ βμ Πβΰά: Filley (1975) 37

38 τηφπθα η κ ξάηα αυ σ ηφαθέα αδ τΰελκυ β ηδελάμ ά η ΰΪζβμ εζέηαεαμ σ αθ θ υπϊλξκυθ παλε έμ πσλκδ εαδ κδ υκ πζ υλϋμ Ϋξκυθ σηκδα υηφϋλκθ α κπσ αθ αΰπθέακθ αδ ΰδα κθ έ δκ εκπσ ά σ αθ θ υπϊλξκυθ παλε έμ πσλκδ εαδ κδ υκ πζ υλϋμ Ϋξκυθ δαφκλ δεϊ υηφϋλκθ α εαδ παλα βλ έ αδ δϊ πα β ζσΰπ δαφκλ δευθ πλκ λαδκ ά πθ. πέ βμ, σ αθ υπϊλξκυθ Ϊφγκθκδ πσλκδ αζζϊ κδ υκ πζ υλϋμ Ϋξκυθ δαφκλ δεϊ υηφϋλκθ α κπσ δαφπθκτθ εαδ φδζκθδεκτθ ΰδα κ πκτ εαδ πυμ γα πλϋπ δ θα εα αθ ηβγκτθ κδ πσλκδ ά σ αθ υπϊλξκυθ Ϊφγκθκδ πσλκδ εαδ κδ υκ πζ υλϋμ Ϋξκυθ σηκδα εκδθϊ υηφϋλκθ α εαδ βηδκυλΰ έ αδ ηδα δ α ά εα Ϊ α β εα Ϊ βθ κπκέα ευλδαλξ έ β υθ λΰα έα ηϋ π βμ κπκέαμ ε λ έακυθ σζκδ. Καδθκ κηέ μ κθ κλΰαθδ ησ υξθϊ βηδκυλΰ έ αδ β αθϊΰεβ Ϊη βμ αζζαΰάμ κυμ κλΰαθδ ηκτμ εαδ α ξκζ έα πλκε δηϋθκυ θα αθαγ πλβγκτθ κδ σξκδ πκυ Ϋξκυθ γ έ ΰδα βθ πλαΰηα κπκέβ β εαζτ λπθ απκ ζ ηϊ πθ. αθϊΰεβ αυ ά ηπκλ έ θα αφκλϊ κθ λσπκ δ επ λαέπ βμ πθ ΰλαφ δκελα δευθ λΰα δυθ, κθ λσπκ ζϋξπ βμ πθ δκδεβ δευθ γϋ πθ, κθ λσπκ δ α εαζέαμ ά βθ δ αΰπΰά θϋπθ ίδίζέπθ. αθϊΰεβ αυ ά υθ υα ησ η βθ Ϋζζ δοβ πσλπθ εαδ βθ ζζδπά πδησλφπ β βηδκυλΰ έ πλκίζάηα α δμ λΰα δαεϋμ ξϋ δμ εαδ ηπκλ έ θα κ βΰά δ υΰελκτ δμ (Heaney, 2001). 2.4 ΠβΰΫμ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ Γδα βθ πζάλβ εα αθσβ β κυ φαδθκηϋθκυ πθ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ εαδ βθ πδ υξά αθ δη υπδ β κυμ απσ α δκδεβ δεϊ ζϋξβ κυ, απαλαέ β β πλκςπσγ β έθαδ β δϊΰθπ β εαδ β εα αθσβ β πθ αδ δυθ πκυ δμ πλκεαζκτθ. ε σμ απσ αυ Ϋμ πκυ αθαφϋλγβεαθ πλκβΰκυηϋθπμ, υπϊλξκυθ εαδ Ϊζζ μ εαδ κδ κπκέ μ έθαδ: Οδ π λδκλδ ηϋθκδ πσλκδ πθ Ο.Σ.. βθ ζζϊ α έθαδ π λδκλδ ηϋθκδ κδ πσλκδ πκυ πλκϋλξκθ αδ απσ κυμ Ο.Σ.. α ξκζ έα ΰδα δμ απϊθ μ ζ δ κυλΰέαμ κυμ. εα Ϊ α β αυ ά πλκεαζ έ υξθϊ υΰελκτ δμ η αιτ πθ δ υγυθ υθ εαδ πθ Ο.Σ.. πέ βμ, β ηβ παλεάμ ξλβηα κ σ β β ΰδα βθ δεαθκπκέβ β πθ αθαΰευθ πθ ξκζ έπθ ε δλδαεϋμ υπκ κηϋμ, κπ δεκαεκυ δεϊ ηϋ α δ α εαζέαμ εαδ ίκβγβ δεσ πλκ ππδεσ βηδκυλΰ έ πλσ φκλκ Ϋ αφκμ ΰδα υΰελκτ δμ αθϊη α κυμ επαδ υ δεκτμ (α βμ, 2014 Huffstutter etal., 1997 Mullins, 1996). Η αθ δζαηίαθση θβ αθδ σ β α. έθαδ ηδα αεσηβ πβΰά υΰελκτ πθ. Ό αθ κδ λΰααση θκδ Ϋθα κλΰαθδ ησ (π.ξ. ξκζ έκ) αδ γϊθκθ αδ σ δ κ δ υγυθ άμ ζ δ κυλΰ έ η λσπκ Ϊθδ κ εαδ ΰέθκθ αδ δαελέ δμ δμ ίϊλκμ κυμ, σ αθ δ λκτθ υ θα δκλγπγ έ β εα Ϊ α β (March & Simon, 1993). 38

39 Σκ υζ βΰ έαμ κυ δ υγυθ ά. Ο υοβζσμ ίαγησμ αυ αλξδ ηκτ απσ κυμ δ υγυθ Ϋμ κυ ξκζ έκυ εαδ β απκφυΰά έθαδ πκζτ πδγαθσ θα έθαδ αδ έα Ϋθ κθβμ τΰελκυ βμ α ξκζ έα κυμ (Huffstutter etal., 1997 Adams, 1990). Σκ ιπ λδεσ π λδίϊζζκθ. Σκ ξκζ έκ ( δ υγυθ άμ, υπκ δ υγυθ άμ, επαδ υ δεκέ) υθ λΰϊα αδ υξθϊ η δϊφκλκυμ εκδθπθδεκτμ φκλ έμ (πξ. τζζκΰκ ΰκθΫπθ, Ο.Σ.. εζπ.). Κα Ϊ β δϊλε δα αυ άμ βμ υθ λΰα έαμ πλκεαζκτθ αδ υξθϊ πλκ λδίϋμ (α βμ, 2014). Η αιδκζσΰβ β πθ επαδ υ δευθ. Οδ λΰααση θκδ υξθϊ θ αθ δζαηίϊθκθ αδ βθ αιδκζσΰβ β πμ απκ έηβ β κυ Ϋλΰκυ κυμ, αζζϊ πμ σλΰαθκ ελέ πμ εαδ ζϋΰξκυ ΰδα κ έ δκ κ Ϊ κηκ. Ϊ β αυ ά κ βΰ έ β ηβ απκ κξά θσμ υ άηα κμ αιδκζσΰβ βμ Ϋθαθ κλΰαθδ ησ εαδ βθ ατιβ β πθ υΰελκτ πθ (Παπαεπθ αθ έθκυ & θα α έκυ, 2013 α βμ, 2002). υθ ξέακθ αμ η δμ αδ έ μ πκυ πλκεαζκτθ δμ υΰελκτ δμ δαελέθκυη : Σδμ αζζαΰϋμ εαδ δμ εαδθκ κηέ μ α ξκζ έα. Οδ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ πμ απθ αθκέ κλΰαθδ ηκέ ι ζέ κθ αδ ά πλϋπ δ θα ι ζέ κθ αδ. ΚΪγ αζζαΰά, εϊγ δ εαδθκτλδκ Ϋλξ αδ αθ δπαλϊγ β η κ παζδσ. δΰκυλδϊ εαδ β α φϊζ δα πκυ πλκ έ δ κ παζδσ έθαδ αθαΰεαέκ θα αθ δεαγδ κτθ η εαδθκ κηέα, λέ εκ εαδ θϋ μ η γσ κυμ. Σβ κηά κυ ξκζ έκυ. έθαδ πκζζκέ κδ παλϊΰκθ μ β κηά θσμ ξκζ έκυ κδ κπκέκδ ηπκλκτθ θα πλκεαζϋ κυθ εα α Ϊ δμ τΰελκυ βμ. κλΰϊθπ ά κυ, β πδγαθά αζζβζ ιϊλ β β πθ εαγβεσθ πθ πθ επαδ υ δευθ, κδ δαφκλ δεκέ ε θ λδεκέ σξκδ αθϊ ηάηα, ε.ϊ. έθαδ κλδ ηϋθκδ απσ κυμ ία δεσ λκυμ παλϊΰκθ μ β φαέλα βμ κηάμ κυ ξκζ έκυ πκυ ηπκλκτθ θα πδφϋλκυθ υΰελκτ δμ. Σκ ηϋΰ γκμ κυ ξκζ έκυ. Ό κ η ΰαζτ λκμ έθαδ κ αλδγησμ πθ επαδ υ δευθ σ κ η ΰαζτ λβ έθαδ β πκδεδζέα πθ α κηδευθ ξαλαε βλδ δευθ, απσο πθ, πδ δυι πθ ε ζ. Ϊλα έθαδ αυιβηϋθβ εαδ β πδγαθσ β α πθ υΰελκτ πθ. θαε φαζαδπ δεϊ, κδ αδ έ μ πθ υΰελκτ πθ έθαδ πκζζϋμ εαδ η λδεϋμ φκλϋμ υθυπϊλξκυθ π λδ σ λ μ απσ ηδα πβΰϋμ ηδαμ τΰελκυ βμ. Όηπμ, κ αελδίάμ πλκ δκλδ ησμ πθ αδ δυθ ηδαμ τΰελκυ βμ έθαδ εαδ κ πλυ κ ίάηα ΰδα βθ πδζκΰά βμ εα Ϊζζβζβμ ξθδεάμ αθ δη υπδ άμ βμ. 39

40 2.5 δα δεα έα βμ τΰελκυ βμ τΰελκυ β έθαδ ηδα υθαηδεά δα δεα έα β κπκέα π λθϊ απσ δϊφκλα Ϊ δα εαδ δΰϊ - δΰϊ εκλυφυθ αδ εαδ έ πλκεαζ έ αδ υθαδ γβηα δεά Ϋελβιβ η ε βζυ δμ γυηκτ πθ τκ αθ έπαζπθ πζ υλυθ, έ πδζτ αδ η υλδηκ λσπκ πλκμ εκδθά δεαθκπκέβ β πλδθ β υθαδ γβηα δεά φσλ δ β ζϊί δ η ΰΪζ μ δα Ϊ δμ εαδ πβλ Ϊ δ βθ ελέ β εαδ βθ δεαθσ β α π άμ αθ δη υπδ βμ κυ πλκίζάηα κμ. τκ ηκθ Ϋζα αθαπ τξγβεαθ ΰδα βθ αθ δη υπδ β εαδ δαξ έλδ β υΰελκτ πθ (Appelbaum etal., 1999): Σκ κηδεσ ηκθ Ϋζκ α ξκζ έ αδ η κυμ παλϊΰκθ μ πκυ πβλ Ϊακυθ βθ α κηδεά υηπ λδφκλϊ εαδ β δα δεα έα βμ τΰελκυ βμ. δϊα δ δμ π λδεϋμ κηϋμ εαδ δμ πλκ ππδεσ β μ πθ ηπζ εκηϋθπθ. Σκ δα δεα δεσ ηκθ Ϋζκ α ξκζ έ αδ πλπ έ πμ η β υθαηδεά βμ τΰελκυ βμ εαδ βθ αζζβζκυξέα πθ ΰ ΰκθσ πθ πκυ υηίαέθκυθ εα Ϊ β δϊλε δα ε άζπ βμ βμ τΰελκυ βμ. δϊα δ β υηπ λδφκλϊ πθ υηη ξσθ πθ εαδ σξδ α πλκ ππδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ αυ υθ. Σκ ηκθ Ϋζκ κλΰαθπ δαεάμ τΰελκυ βμ πκυ αθϊπ υι κ Pondy κ 1967 έθαδ Ϋθα δα δεα δεσ ηκθ Ϋζκ εαδ ιαεκζκυγ έ θα ευλδαλξ έ β ίδίζδκΰλαφέα αεσηα εαδ άη λα. τηφπθα η κθ Jones (2007), α πϋθ Ϊ δα βθ αθϊπ υιβ βμ τΰελκυ βμ α κπκέα υθγϋ κυθ κ δ κλδεσ θσμ υΰελκυ δαεκτ π δ κ έκυ εαδ παλκυ δϊακθ αδ κ παλαεϊ π ξάηα έθαδ: κ 1o Ϊ δκ υπϊλξ δ ηέα υπκγϊζπκυ α τΰελκυ β (laten conflict). θ εαδ θ έθαδ αδ γβ ά, υθβ δεϊ β τΰελκυ β έθαδ υπαλε ά εαδ θ κπέα δ δϊφκλ μ α υθαηέ μ, σππμ κδ δαφκλϋμ κυμ σξκυμ πθ λΰαακηϋθπθ εαδ βμ δκέεβ βμ, β αζζβζ ιϊλ β β, ηβ απκ ε Ϊ ελδ άλδα απσ κ βμ εαδ πβΰϋμ αθ αΰπθδ ηκτ. πέ βμ δαφκλ δεϋμ πλκ ΰΰέ δμ ΰδα κ πυμ ηπκλ έ θα αυιβγ έ β παλαΰπΰδεσ β α, γα ηπκλκτ αθ θα απκ ζϋ κυθ β ίϊ β ΰδα ηδα τΰελκυ β. κ 2κ Ϊ δκ β τΰελκυ β ΰέθ αδ αθ δζβπ ά (perceived conflict). Μααέ, β δκέεβ β εαδ κδ λΰααση θκδ αθ δζαηίϊθκθ αδ βθ τπαλιβ βμ εαδ αλξέακυθ θα αΰπθέακθ αδ βθ ι τλ β πθ αδ δυθ πκυ βθ πλκεϊζ αθ, λπ υθ αμ εαδ πλκ έθκθ αμ κ Ϋθαμ κθ Ϊζζκθ θα αθαγ πλά δ δμ γϋ δμ κυμ υ θα Ϋλγκυθ ηδα υηφπθέα. κ 3κ Ϊ δκ υπϊλξ δ Ϋθ κθβ αέ γβ β βμ τΰελκυ βμ (felt conflict) εαδ ηδα υθαδ γβηα δεά δϊ α β πλκ έγ αδ κ πλσίζβηα. Οδ υηπ λδφκλϋμ πζϋκθ 40

41 εα υγτθκθ αδ η ελδ άλδκ βθ πλκ α έα πθ πλκ ππδευθ υηφ λσθ πθ εαδ πζϋκθ β απσ κ β βμ πδξ έλβ βμ αλξέα δ θα φγέθ δ. κ 4κ Ϊ δκ παλα βλκτη βθ ηφϊθδ β βμ Ϋε βζβμ τΰελκυ βμ (manifest conflict), σπκυ ε βζυθ αδ ηϋ π βμ πδεκδθπθέαμ. τΰελκυ β έθαδ πζϋκθ ι εϊγαλβ εαδ Ϋθ κθ μ υηπ λδφκλϋμ εϊθκυθ βθ ηφϊθδ ά κυμ. Σα Ϊ κηα ά κδ κηϊ μ πκυ υΰελκτκθ αδ αυ σ κ Ϊ δκ πδζϋΰκυθ βθ κ σ πκυ γα αεκζκυγά κυθ. Θα αεκζκυγά κυθ βθ κ σ βμ αθκδε άμ εαδ υγ έαμ τΰελκυ βμ εα Ϊ βθ κπκέα γα αθαπ τικυθ Ϋθ κθα κ υθαέ γβηα κυ αθ αΰπθδ ηκτ εαδ βμ πδγ δεσ β αμ ά γα δαζϋικυθ β υθ λΰα δεά κ σ ΰδα βθ πέζυ β κυ πλκίζάηα κμ. δα δεα έα ηπκλ έ θα π λδζαηίϊθ δ βζα ά ετεζκυμ σιυθ βμ εαδ τφ βμ εαγυμ υζκπκδκτθ αδ δαφκλ δεϋμ λα βΰδεϋμ. κ 5κ Ϊ δκ ηφαθέα αδ β η Ϊ β τΰελκυ β (conflict after math) κ κπκέκ β τΰελκυ β Ϋξ δ ε κθπγ έ εαδ α αβ άηα α Ϋξκυθ πδζβφγ έ εϊππμ έ η βθ παλϋηία β λέ πθ έ η αηκδίαέ μ υπκξπλά δμ. θ παλ σζα αυ Ϊ θ Ϋξ δ ιαζ δφγ έ β αδ έα βμ τΰελκυ βμ, κ έ δκ θϊλδκ γα παθαζβφγ έ αλΰϊ ά ΰλάΰκλα βθ πδξ έλβ β. πέ βμ, β αζζαΰά α πλσ ππα πκυ ηπζϋεκθ αδ έθαδ υξθϊ ξλά δηβ ' αυ σ κ Ϊ δκ. Γδα παλϊ δΰηα θαζζαΰά πθ εαγβεσθ πθ πθ δ υγυθ υθ ά αθϊζβοβ απσ αυ κτμ λα βλδκ ά πθ πϋλα απσ βθ πδξ έλβ β, ηπκλ έ θα ί ζ δυ δ κ εζέηα ηϋ α βθ πδξ έλβ β. 1o Ϊ δκ: Η υπκγϊζπκυ α 2κ Ϊ δκ: Η αθ δζβπ ά 3κ Ϊ δκ: Η Ϋθ κθβ αδ γβ δεϊ τΰελκυ β τΰελκυ β τΰελκυ β θ εαδ θ έθαδ αδ γβ ά, υθβ δεϊ β τΰελκυ β έθαδ υπαλε ά. ΠβΰΫμ υΰελκτ πθ 1. ζζβζκ ιϊλ β β 2. υΰελκυση θκδ σξκδ 3. Γλαφ δκελα έα 4. υηίέία α ελδ άλδα απσ κ βμ 5. Π λδκλδ ηϋθκδ πσλκδ δκέεβ β εαδ κδ λΰααση θκδ αθ δζαηίϊθκθ αδ βθ τπαλιβ βμ τΰελκυ βμ εαδ αλξέακυθ θα αΰπθέακθ αδ βθ αθαΰθυλδ β πθ αδ δυθ πκυ βθ πλκεϊζ αθ. 5κ Ϊ δκ: Η η Ϊ β τΰελκυ β τΰελκυ β Ϋξ δ ε κθπγ έ εαδ α αβ άηα α Ϋξκυθ πδζβφγ έ εϊππμ έ η βθ παλϋηία β λέ πθ έ η αηκδίαέ μ υπκξπλά δμ. Πλκ έγ αδ υθαδ γβηα δεά δϊ α β κ πλσίζβηα. Οδ υηπ λδφκλϋμ πζϋκθ εα υγτθκθ αδ η ελδ άλδκ βθ πλκ α έα πθ πλκ ππδευθ υηφ λσθ πθ. 4κ Ϊ δκ: Η Ϋε βζβ τΰελκυ β τΰελκυ β έθαδ πζϋκθ ι εϊγαλβ εαδ Ϋθ κθ μ υηπ λδφκλϋμ εϊθκυθ βθ ηφϊθδ ά κυμ. ξάηα 3. Σα Ϊ δα βμ τΰελκυ βμ. Πβΰά: Jones (2007) 41

42 Κ Φ Λ ΙΟ 3 κ 3. δα Ϊ δμ κυ σλκυ «δαξ έλδ β υΰελκτ πθ» τηφπθα η α πλκβΰκτη θα β τΰελκυ β Ϋθα κλΰαθδ ησ έθαδ αθαπσφ υε β εαδ πϊθ α γα πλϋπ δ θα ΰέθ αδ Ϋΰεαδλβ πέζυ β πθ υΰελκτ πθ. Οδ υΰελκτ δμ απκ ζκτθ α δαηφδ ίά β α Ϋθα απσ α βηαθ δεσ λα ε φϊζαδα βμ δαξ έλδ βμ εδ αυ σ απκ δεθτ αδ σξδ ησθκ απσ κ τλκμ βμ ίδίζδκΰλαφέαμ αζζϊ εδ απσ δμ Ϋλ υθ μ κδ κπκέ μ ΰέθκθ αδ υ θα ίλ γκτθ απκ ζ ηα δεσ λκδ λσπκδ πκυ αφκλκτθ β δαξ έλδ β πθ υΰελκυ δαευθ εα α Ϊ πθ. Ό αθ κδ δαφκλϋμ θ ι Ϊακθ αδ εαδ θ πδζτκθ αδ, σ α απκ ζϋ ηα α ευηαέθκθ αδ απσ βθ εα απδ ηϋθβ Ϋθ α β πκυ η δυθ δ βθ παλαΰπΰδεσ β α, πμ βθ αθκδε ά τΰελκυ β η αλθβ δεϊ απκ ζϋ ηα α (Kennedy, 1998). Πλκ έθ αδ, ζκδπσθ, σζα α δ υγυθ δεϊ ζϋξβ θα επαδ τκθ αδ, υ θα αθαΰθπλέακυθ δμ υΰελκτ δμ, δμ πβΰϋμ απ σπκυ πλκϋλξκθ αδ εαδ κυμ λσπκυμ αθ δη υπδ άμ κυμ (Ξβλκ τλβ-κκυφέ κυ, 2002). δαξ έλδ β υΰελκτ πθ έθαδ απαλαέ β β ΰδα βθ δαπλκ ππδεά ξϋ β πθ α σηπθ κθ λΰα δαεσ ξυλκ. Οδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ πλϋπ δ θα ΰθπλέακυθ σ δ κδ δαπλκ ππδεϋμ ξϋ δμ η αιτ πθ α σηπθ δα βλκτθ αδ αληκθδεϊ σ αθ τηφπθα η κυμ Kuye, Thornhill εαδ Fourie (2002), υπϊλξ δ αυ κ ε έηβ β, αυ κπ πκέγβ β, αθα λκφκ σ β β απϋθαθ δ υΰε ελδηϋθ μ θϋλΰ δ μ εαδ αιδκζσΰβ β πθ απκ ζ ηϊ πθ πθ λΰα δυθ. Έ δ βηδκυλΰκτθ αδ κδ πλκςπκγϋ δμ ΰδα γ δεσ λΰα δαεσ εζέηα. δαξ έλδ β υΰελκτ πθ έθαδ κυ δα δεϊ ηδα πδεκδθπθδαεά δα δεα έα κ ξυλκ λΰα έαμ (Henkin, Cistone & Dee, 2000). απκ ζ ηα δεά δαξ έλδ β πλϋπ δ θα απκ ζ έ ηϋζβηα πθ δ υγυθ υθ/λδπθ πλδθ αυ Ϋμ πϊλκυθ Ϋε α β. ΠλΫπ δ θα έθαδ γϋ β θα εαγκλέ κυθ κ έ κμ βμ δϋθ ιβμ, αθ έθαδ α κηδεσ πέπ κ ά κηα δεσ, εαδ εα σπδθ θα λυγηδ έ ά θα πδζυγ έ εα Ϊζζβζα. κ ε φϊζαδκ αυ σ γα ΰέθ δ δα Ϊφβ β πθ θθκδυθ πκυ ξ έακθ αδ η β δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ απσ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ κυμ κλΰαθδ ηκτμ εαδ α ξκζ έα αζζϊ εαδ απσ κυμ έ δκυμ κυμ επαδ υ δεκτμ ηϋ α δμ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ κυμ. δαξ έλδ β υΰελκτ πθ έθαδ β πλϊιβ βμ αθαΰθυλδ βμ εαδ δαξ έλδ βμ βμ τΰελκυ βμ η Ϋθαθ ζκΰδεσ, έεαδκ εαδ απκ ζ ηα δεσ λσπκ. δαξ έλδ β υΰελκτ πθ απαδ έ δεαθσ β μ σππμ απκ ζ ηα δεάμ πδεκδθπθέαμ, πέζυ βμ πλκίζβηϊ πθ εαδ δαπλαΰηϊ υ βμ (Ξβλκτ, 2013). Έθαμ Ϊζζκμ κλδ ησμ ΰδα β δαξ έλδ β υΰελκτ πθ έθαδ β υ βηα δεά δα δεα έα πκυ εκπ τ δ βθ τλ β αηκδίαέα δεαθκπκδβ δευθ απκ ζ ηϊ πθ ΰδα α υΰελκυση θα ηϋλβ. Σα απκ ζϋ ηα α αυ Ϊ ίκβγκτθ βθ κηϊ α, κθ κλΰαθδ ησ ά βθ εκδθσ β α θα ζ δ κυλΰ έ πδκ απκ ζ ηα δεϊ εαδ θα πδ υΰξϊθ δ κυμ 42

43 σξκυμ πκυ Ϋξκυθ γ έ. Ο απυ λκμ εκπσμ βμ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ έθαδ θα π λδκλέ δ βθ ηφϊθδ β υ ζ δ κυλΰδευθ υΰελκτ πθ, κδ κπκέ μ ηπκ έακυθ βθ απσ κ β βμ κηϊ αμ, εαδ θα αυιά δ βθ πδγαθσ β α θα πδζυγκτθ σ μ δαφκλϋμ ζϊίκυθ ξυλα απκ ζ ηα δεϊ εαδ απκ κ δεϊ (Rahim, 2001). δαξ έλδ β πμ Ϋθθκδα ΰ θδεϊ έθαδ β δα δεα έα ε έθβ β κπκέα υθάγπμ ε ζ έ αδ απσ Ϋθα Ϊ κηκ πκυ ίλέ ε αδ βθ εκλυφά βμ δ λαλξέαμ ( δ υγυθ άμ/λδα), υ θα ζϋΰξ δ εαδ θα υθ κθέα δ βθ πκζυπζκεσ β α θσμ κλΰαθδ ηκτ, βθ ε Ϋζ β δαφκλ δευθ λα βλδκ ά πθ, η εκπσ βθ ί ζ έπ β βμ πκδσ β αμ πθ παλαΰση θπθ υπβλ δυθ, απσ κθ κλΰαθδ ησ (Stevenson, 1999). δαξ έλδ β υΰελκτ πθ απσ βθ Ϊζζβ έθαδ β δα δεα έα ε έθβ ηϋ π βμ κπκέαμ θγαλλτθ αδ β ηπζκεά α σηπθ η αθ αζζαΰά δαφκλ δευθ απσο πθ, ιδκ ά πθ εαδ υηπ λδφκλυθ, η εκπσ βθ απκ ζ ηα δεά ζ δ κυλΰέα κυ κλΰαθδ ηκτ. Π λδζαηίϊθ δ δαπλαΰηα τ δμ η εκπσ β ΰ φτλπ β πθ δαφκλυθ εαδ β ζτ β πλκίζβηα δευθ εα α Ϊ πθ. δαξ έλδ β υΰελκτ πθ κυ δα δεϊ δϊα δ πδξ δλβηα κζκΰδεϊ βλδΰηϋθ μ δαφκλ δεϋμ απσο δμ, υ θα φϋλ δ β τΰελκυ β Ϋθα Ϋζκμ, π λδκλέακθ αμ βθ πϋε α β εαδ βθ αθϊπ υιβ αυ άμ (Mayer, 1995). Γ θδεϊ θ υπϊλξ δ π σμ ά ζϊγκμ λσπκμ αθ δη υπδ βμ πθ υΰελκτ πθ ΰδα έ θ υηίαέθκυθ σζ μ κ έ δκ πζαέ δκ, Ϊλα ηπκλ έ εϊγ φκλϊ θα υδκγ βγ έ εαδ δαφκλ δεά λα βΰδεά. ΠαλαεΪ π αεκζκυγ έ β αθϊζυ β πθ πϋθ ία δευθ τππθ υηπ λδφκλϊμ εα Ϊ βθ ηπζκεά τΰελκυ β. αυ Ϊ π λδζαηίϊθκθ αδ β θ πηϊ π β (integrating), β παλαξυλβ β (obliging), β πδίκζά (dominating), β απκφυΰά (avoiding) εαδ κ υηίδία ησμ (compromising) (Rahim, 1983). πδζκΰά κυ υζ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ ιαλ Ϊ αδ η αιτ Ϊζζπθ εαδ απσ κυμ ιάμ παλϊΰκθ μ (Polychroniou, 2005): βθ κλΰαθπ δαεά πδεκδθπθέα, βθ αζζβζ ιϊλ β β πθ σξπθ εαδ δμ δεαθσ β μ υθ λΰα έαμ α σηπθ εαδ κηϊ πθ Οδ πϋθ αυ κέ λσπκδ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ εα Ϊ κθ Blake εαδ Mouton (1964), ία έακθ αδ υκ δα Ϊ δμ: α) κ θ δαφϋλκθ ΰδα κ πλκ ππδεσ απκ Ϋζ ηα εαδ ί) κ θ δαφϋλκθ ΰδα κυμ αθγλυπκυμ. β υθϋξ δα κ Thomas (1976) ξλβ δηκπκδ έ κ υπσ δΰηϊ κυ εϊπκδ μ Ϊζζ μ παλσηκδ μ δα Ϊ δμ: α) πδγυηέα ΰδα δεαθκπκέβ β πλκ ππδευθ θ δαφ λσθ πθ εαδ ί) πδγυηέα ΰδα δεαθκπκέβ β θ δαφ λσθ πθ λέ πθ. α δαση θκμ δμ η ζϋ μ πθ Blake εαδ Mouton (1964) εαδ Thomas (1976), o Rahim (1983) πλκ έθ δ Ϋθα ηκθ Ϋζκ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ βλδαση θκ πέ βμ υκ ία δεϋμ δα Ϊ δμ: α) κ α κηδεσ θ δαφϋλκθ εαδ ί) κ θ δαφϋλκθ ΰδα κυμ Ϊζζκυμ. 43

44 πλυ β δϊ α β κυ ηκθ Ϋζκυ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ αθαφϋλ αδ κ ίαγησ (υοβζσμ ξαηβζσμ) κθ κπκέκ Ϋθα Ϊ κηκ πδ δυε δ θα δεαθκπκδά δ κυμ πλκ ππδεκτμ κυ σξκυμ. θυ β τ λβ δϊ α β απκ δεθτ δ κ ίαγησ (ξαηβζσμ υοβζσμ) κθ κπκέκ Ϋθα Ϊ κηκ πλκ παγ έ θα εαζτο δ κυμ σξκυμ πκυ κυ Ϋξκυθ γ έ απσ Ϊζζα Ϊ κηα η α κπκέα ξ έα αδ. Οδ υκ αυ Ϋμ δα Ϊ δμ σππμ φαέθκθ αδ κθ παλαεϊ π πέθαεα, π λδΰλϊφκυθ α εέθβ λα θσμ α σηκυ ά ηδαμ κηϊ αμ εα Ϊ β δϊλε δα ηδαμ τΰελκυ βμ (Rahim & Magner, 1995). Πέθαεαμ 1 υζ δκέεβ βμ υΰελκτ πθ ( Rahim & Magner, 1995) υζ δκέεβ βμ υΰελκτ πθ θ δαφϋλκθ ΰδα κυμ α κηδεκτμ σξκυμ θ δαφϋλκθ ΰδα σξκυμ λέ πθ ΝΧΜ ΣΧ (integrating) Τοβζσμ ίαγησμ Τοβζσμ ίαγησμ Π Ρ ΥΧΡ (obliging) Υαηβζσμ ίαγησμ Τοβζσμ ίαγησμ ΠΙ ΟΛ (dominating) Τοβζσμ ίαγησμ Υαηβζσμ ίαγησμ ΠΟΦΤΓ (avoiding) Υαηβζσμ ίαγησμ Υαηβζσμ ίαγησμ ΤΜ Ι ΜΟ (compromising) Μ αέκμ ίαγησμ Μ αέκμ ίαγησμ Ο υθ υα ησμ αυ σμ πθ υκ δα Ϊ πθ απκ έ δ πϋθ ξθδεϋμ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ ( αρεκτ β, 2017 Παπα κπκτζκυ, 2012): Η ξθδεά βμ θ πηϊ π βμ σξπθ ά βμ πέζυ βμ πλκίζάηα κμ ά βμ υθ λΰα έαμ. ξλβ δηκπκέβ β βμ θ πηϊ π βμ σξπθ ΰδα β δαξ έλδ β δαφπθδυθ ηϋ α κθ κλΰαθδ ησ ξαλαε βλέα αδ απσ αθκδε ά πδεκδθπθέα, υθ ξά λκά πζβλκφκλδυθ εαγυμ εαδ ιϋ α β πθ δαφπθδυθ- δαφκλυθ πθ τκ η λυθ ΰδα θα ίλ γ έ ηδα εκδθϊ απκ ε ά ζτ β. ηϋγκ κμ αυ ά πλκϊΰ δ β βηδκυλΰδεσ β α εαδ βθ εαδθκ κηέα εαδ απκηαελτθ δ α ηπσ δα αφάθκθ αμ Ϋ δ ξυλκ ΰδα η ΰαζτ λβ απσ κ β. Γδα θα εα α έ αυ σ φδε σ απαδ έ αδ εαδ κδ τκ πζ υλϋμ θα έθαδ δζδελδθ έμ σ δ αφκλϊ α εέθβ λα εαδ κυμ σξκυμ κυμ, κδ δαφκλϋμ θα εφλϊακθ αδ αθκδξ Ϊ εαδ θα υπϊλξ δ αηκδίαέα ηπδ κ τθβ, εα αθσβ β εαδ πλδησ β α. υθ λΰα δεά πέζυ β πλκίζβηϊ πθ θ έεθυ αδ ευλέπμ (Μαυλαθ αϊ, 2011): α) σ αθ κδ σξκδ έθαδ πκζτπζκεκδ εαδ δ δαέ λα βηαθ δεκέ εαδ ΰδα α τκ ηϋλβ, ί) σ αθ πδγυη έ αδ β υΰεα Ϊγ β εαδ β υηη κξά, κδ υθϊη δμ εαδ ΰθυ δμ σζπθ, ΰδα β ζάοβ απκφϊ πθ εαδ βθ πέζυ β πθ πλκίζβηϊ πθ, ΰ) σ αθ β δκέεβ β γϋζ δ θα ε λ έ δ β Ϋ η υ β πθ ηπζ εση θπθ πμ πλκμ βθ υζκπκέβ β κυ εκδθκτ 44

45 σξκυ εαδ ) σ αθ β δκέεβ β γϋζ δ θα ί ζ δυ δ δμ δαπλκ ππδεϋμ ξϋ δμ πθ ηπζ εση θπθ α σηπθ. Η ξθδεά βμ παλαξυλβ βμ ά βμ ικηϊζυθ βμ/πλκ αληκΰάμ. υΰε ελδηϋθβ ηϋγκ κμ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ υθ Ϋ αδ η βθ πλκ πϊγ δα η έπ βμ βμ Ϋθ α βμ πθ δαφπθδυθ εαδ αθϊ διβμ εκδθυθ σππθ η εκπσ βθ δεαθκπκέβ β πθ θ δαφ λσθ πθ κυ Ϊζζκυ ηϋλκυμ. υηπ λα ηα δεϊ, κ υΰε ελδηϋθκ ηκθ Ϋζκ ξλβ δηκπκδ έ αδ σ αθ εϊγ ηέα απσ δμ αθ έπαζ μ κηϊ μ θ δαφϋλ αδ εαδ αθβ υξ έ ΰδα α υηφϋλκθ α βμ Ϊζζβμ κηϊ αμ πδ δεθτκθ αμ πλσγ β υπκξυλβ βμ ΰδα θα πϋζγ δ δλβθδεά δ υγϋ β β εαδ αληκθδεά υθτπαλιβ (Μαυλαθ αϊ, 2011). Η ξθδεά βμ πδίκζάμ ά βμ ξλά βμ βμ ικυ έαμ ά κυ αθ αΰπθδ ηκτ. πδίκζά ξαλαε βλέα αδ απσ υοβζσ θ δαφϋλκθ ΰδα α κηδεκτμ σξκυμ εαδ ξαηβζσ θ δαφϋλκθ ΰδα σξκυμ λέ πθ. κθ αθ αΰπθδ δεσ λσπκ ξ δλδ ηκτ υΰελκτ πθ κδ πλκ ππδεϋμ απσο δμ εαδ σξκδ έθαδ πδκ βηαθ δεκέ απσ δμ ξϋ δμ η κυμ Ϊζζκυμ. Ο δ ξυλσ λκμ πδίϊζζ δ κθ λσπκ πέζυ βμ βμ τΰελκυ βμ πλκμ δεαθκπκέβ β πθ υηφ λσθ πθ κυ ξπλέμ θα θ δαφϋλ αδ ΰδα κπκδα άπκ υθ λΰα έα (α βμ, 2002). ευλέαλξβ πζ υλϊ πλκ παγ έ θα δα φαζέ δ β δεά βμ υπ λκξά ξλβ δηκπκδυθ αμ βθ ικυ έα πκυ δαγϋ δ εαδ β κπκέα ηπκλ έ θα πβΰϊα δ απσ: α) βθ ικυ έα (γϋ β βθ δ λαλξδεά εζέηαεα), ί) βθ αλξαδσ β α εαδ βθ ηπ δλέα εαδ ΰ) βθ δ δεσ β α. Έθα Ϊ κηκ ά ηδα κηϊ α α σηπθ πκυ πλκ παγκτθ θα πδίϊζζκυθ κυμ σξκυμ κυμ η εϊγ δαγϋ δηκ λσπκ εαδ ξπλέμ θα υπκζκΰέακυθ κ εσ κμ, υξθϊ αΰθκκτθ δμ αθϊΰε μ εαδ δμ πλκ κεέ μ κυ Ϊζζκυ ηϋλκυμ εαδ πλκ αθα κζέακθ αδ Ϋθα υζ δαπλαΰηϊ υ βμ «ε λ έαπ ξϊθπ». αυ σ κ δκδεβ δεσ υζ αυ σ αθάε δ β ξαλαε βλδ δεά αζζϊ εαδ υθβγδ ηϋθβ αε δεά, βμ δα τππ βμ θ κζυθ κυ πλκρ αηϋθκυ πλκμ κυμ υφδ αηϋθκυμ κυ ΰδα γϋηα α λκυ έθαμ ά ΰδα λΰα έ μ πκυ απαδ κτθ ΰλάΰκλβ ε Ϋζ β (α β & α βμ, 2011). Η ξθδεά βμ απκφυΰάμ. απκφυΰά υπκ βζυθ δ ξαηβζσ θ δαφϋλκθ σ κ ΰδα α κηδεκτμ σξκυμ σ κ εαδ ΰδα σξκυμ λέ πθ. Ο υΰε ελδηϋθκμ λσπκμ δαπλαΰηϊ υ βμ ξλβ δηκπκδ έ αδ σ αθ κ βη έκ κ κπκέκ θ κπέα αδ β δαφπθέα έθαδ ηδελάμ βηα έαμ ά σ αθ πλσε δ αδ ΰδα γϋηα α αε δεάμ ά ζδΰηυθ ξϋ β η κυμ Ϊζζκυμ πλπ αΰπθδ Ϋμ. ξλά β αυ άμ βμ αε δεάμ ηπκλ έ θα πλκετπ δ: α) απσ βθ α δαφκλέα ΰδα β φτ β κυ υΰελκυ δαεκτ πλκίζάηα κμ, ί) απσ βθ απκ λκφά πλκμ β δα δεα έα πκυ απαδ έ αδ ΰδα βθ πέζυ β βμ τΰελκυ βμ εαδ ΰ) απσ βθ αέ γβ β α υθαηέαμ πέζυ βμ βμ τΰελκυ βμ (α β & α βμ, 2011). 45

46 Η ξθδεά κυ υηίδία ηκτ. κ υηίδία ησ α θ δαφ λση θα ηϋλβ ξλβ δηκπκδκτθ υθάγπμ υζ δαπλαΰηϊ υ βμ βμ ηκλφάμ «πϊλ υ» εαδ πλκ παγκτθ θα «ηκδλϊ κυθ β δαφκλϊ», υ θα φ Ϊ κυθ αηκδίαέπμ εκδθϊ απκ ε Ϋμ απκφϊ δμ. υ σμ κ λσπκμ δαεαθκθδ ηκτ ηκδϊα δ η βθ ξθδεά υθ λΰα έαμ εαγυμ κ βΰ έ αηκδίαέα δεαθκπκέβ β πθ ηπζ εση θπθ η λυθ, αζζϊ θ πλκ φϋλ δ ησθδη μ εαδ ίδυ δη μ ζτ δμ. υθ πυμ, πδ υΰξϊθ αδ ηδα πδφαθ δαεά πέζυ β ξπλέμ θα πδ δυε αδ β τλ β πθ ίαγτ λπθ αθαΰευθ εαδ θ δαφ λσθ πθ πθ τκ κηϊ πθ. Μ κ υηίδία ησ εαθ έμ θ ξϊθ δ, αζζϊ εαδ εαθ έμ θ ε λ έα δ, έθαδ Ϋθαμ απζσμ εαδ απκ ζ ηα δεσμ λσπκμ δ υγϋ β βμ πθ υΰελκτ πθ θ σμ βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ (α β & α βμ, 2011). Γ θδεσ λα κ υηίδία ησμ πμ υζ δαπλαΰηϊ υ βμ θ γ πλ έ αδ εα Ϊζζβζκμ κ πζαέ δκ βμ πέζυ βμ πκζτπζκεπθ πλκίζβηϊ πθ, α κπκέα απαδ κτθ απκ ζ ηα δεά θαλησθδ β η κυμ σξκυμ πκυ Ϋξκυθ γϋ δ κδ ηπζ εση θ μ πζ υλϋμ. υθ υϊακθ αμ ελδ δεσ πζαέ δκ, α πλκαθαφ λγϋθ α κδξ έα εαδ κηϋθα, β αε δεά βμ απκφυΰάμ πθ υΰελκτ πθ θ φαέθ αδ θα υθδ Ϊ ζ δ κυλΰδεά πδζκΰά ε σμ εαδ αθ πλσε δ αδ ΰδα υΰελκτ δμ πκυ γα βηδκυλΰκτθ υ πέζυ μ εαδ Ϋθ κθα αλθβ δεϋμ εα α Ϊ δμ ΰδα βθ κηαζά ζ δ κυλΰέα θσμ κλΰαθδ ηκτ. Μδα θ δε δεά π λέπ π β απκ ζ έ β Ϋθ κθβ εαδ δαλεάμ τΰελκυ β π.ξ. θσμ δ υγυθ ά ξκζ έκυ η Ϋθαθ επαδ υ δεσ, ΰδα β δ υγϋ β β βμ κπκέαμ γα ηπκλκτ εαθ έμ θα πλκ έθ δ βθ απκηϊελυθ β κυ τ λκυ απσ κ ξκζ έκ κ κπκέκ πλκ α αδ κ πλυ κμ εαδ αφκτ πλκβΰκυηϋθπμ κδ Ϊζζ μ πλαε δεϋμ πέζυ βμ (π.ξ. υηίδία ησμ, πλκ αληκΰά) Ϋξκυθ απκ τξ δ (α β & α βμ, 2012). πέ βμ, Ϋλ υθ μ (Ma, 2005 McCrae & Costa, 1991 Goldberg, 1990 Cattell, 1978 Norman, 1969), Ϋξκυθ απκ έι δ σ δ υπϊλξ δ υ ξ δ ησμ αθϊη α κθ λσπκ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ εαδ βθ πλκ ππδεσ β α πθ α σηπθ. Ό κδ, ΰδα παλϊ δΰηα, Ϋξκυθ πμ ξαλαε βλδ δεσ βθ εκδθπθδεσ β α/ υθ λΰα δεσ β α πδζϋΰκυθ π λδ σ λκ β ζτ β βμ υθ λΰα έαμ ά κυ υηίδία ηκτ εαδ απκλλέπ κυθ βθ αθ αΰπθδ δεσ β α. Ό κδ θ ξαλαε βλέακθ αδ απσ υθαδ γβηα δεά αγ λσ β α θ πδζϋΰκυθ κ υηίδία ησ αζζϊ πλκ δηκτθ βθ παλαξυλβ β ά βθ ικηϊζυθ β ά αεσηα εαδ βθ απκφυΰά. ιπ λϋφ δα κ βΰ έ υξθϊ βθ αθ αΰπθδ δεσ β α ά βθ Ϊη β αθ δη υπδ β βμ τΰελκυ βμ. πλκ αληκ δεσ β α πμ ξαλαε βλδ δεσ κ βΰ έ β ζτ β βμ ικηϊζυθ βμ/πλκ αληκΰάμ πμ λσπκ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ. 46

47 3.1 δαξ έλδ β θ κ ξκζδευθ υΰελκτ πθ υηίκυζ υ δεά παλϋηία β Μδα ξκζδεά ηκθϊ α πλϋπ δ θα αθ δη ππέα δ β δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ η Ϋ κδκ λσπκ υ θα θδ ξτ αδ β βηδκυλΰέα ηδαμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ β κπκέα γα δαξ δλέα αδ δμ υΰελκτ δμ η δκλα δεσ β α εαδ πδ ιδσ β α, πδ υΰξϊθκθ αμ βθ εαζτ λβ υθα ά δ α εαζέα. Άζζπ, β πκδεκ κηβ δεά δαξ έλδ β υθ δ φϋλ δ εα Ϊ πκζτ βθ αθϊπ υιβ εκδθπθδευθ ιδκ ά πθ, βθ δεαθσ β α ξ δλδ ηκτ υθαδ γβηϊ πθ εαδ βθ αθ δη υπδ β αΰξκΰσθπθ εα α Ϊ πθ. Γδα βθ πδ υξά εαδ απκ ζ ηα δεά δαξ έλδ β ηδαμ τΰελκυ βμ ' Ϋθα ξκζδεσ κλΰαθδ ησ απαδ έ αδ β π ά πδζκΰά βμ εαζτ λβμ η γσ κυ αθ δη υπδ βμ. Ο Cohen (1995, 2005) έθαδ κ Ϊθγλππκμ πκυ Ϋξκθ αμ κ θκυ Ϋθα δ α σ τ βηα δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ αθϋπ υι, η β ηκλφά πυλαηέ αμ, α αεσζκυγα πέπ α, σππμ παλκυ δϊακθ αδ κ αεσζκυγκ ξάηα: δαδ β έα (arbitration) Μ κζϊίβ β (mediation) δαπλαΰηϊ υ β (negotiation) Πλσζβοβ (prevention) ξάηα 4. πυλαηέ α κυ Cohen Πβΰά: Cohen (1995, 2005) κ πυλαηδ κ δ Ϋμ αυ σ ξάηα υπϊλξκυθ δϊφκλα πέπ α. Κα Ϊ κ πλυ κ πέπ κ υπϊλξ δ β πλσζβοβ (prevention). αυ σ κ πέπ κ β δαξ έλδ β αθ δη ππέα αδ τεκζα. Οδ υΰελκτ δμ ηφαθέακθ αδ ιαδ έαμ κυ υπκ βλδε δεκτ ξκζδεκτ π λδίϊζζκθ κμ, βζα ά ζσΰπ βμ δαξ έλδ βμ κυ υθσζκυ πθ επαδ υ δευθ κυ ξκζ έκυ ά πθ ηαγβ υθ βμ εϊγ Ϊιβμ εαδ κ πσ κ απκ ζ ηα δεά έθαδ, βθ αθϊπ υιβ θ υθαέ γβ βμ, αυ κπ πκέγβ βμ, πέΰθπ βμ ε.α. Κα Ϊ κ πση θκ πέπ κ έθαδ β δαπλαΰηϊ υ β (negotiation). κ υΰε ελδηϋθκ πέπ κ κδ υΰελκτ δμ ζτθκθ αδ η δαπλαΰηα τ δμ. Πλκςπσγ β πθ δαπλαΰηα τ πθ 47

48 έθαδ σ κ κδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ σ κ εαδ κδ επαδ υ δεκέ θα Ϋξκυθ πδηκλφπγ έ εα Ϊζζβζα ΰδα βθ αθ δη υπδ β πθ υΰελκτ πθ. κ λέ κ πέπ κ ηφαθέα αδ β η κζϊίβ β (mediation). Μ λδεϋμ φκλϋμ β πέζυ β πθ υΰελκτ πθ θ έθαδ υθα σ θα πλαΰηα κπκδβγ έ απσ α ηϋζβ κυ ξκζ έκυ. αυ Ϋμ δμ π λδπ υ δμ παλ ηίϊζ δ λέ κ πλσ ππκ πμ δαη κζαίβ άμ ΰδα θα απκεα α ά δ βθ δ κλλκπέα πθ ξϋ πθ η αιτ δ υγυθ υθ/λδπθ εαδ επαδ υ δευθ ά εαδ ηαγβ υθ. κ ζ υ αέκ Ϊ δκ σπκυ έθαδ β δαδ β έα (arbitration), κδ υΰελκτ δμ θ πδζτκθ αδ αζζϊ ληα έακθ αδ. ΜΫ π βμ δαδ β έαμ πδίϊζζ αδ β δλάθβ εαδ β κησθκδα η αιτ πθ α σηπθ ά κηϊ πθ πκυ δαπζβε έακθ αδ. O Cohen πδε θ λυθ αδ ίϋίαδα ευλέπμ δμ δαπλκ ππδεϋμ υΰελκτ δμ, θυ εαγδ Ϊ αθαΰεαέα βθ ιϋ α β βμ ηϊγβ βμ ηϋ π θ κπλκ ππδευθ υΰελκτ πθ. λε Ϊ υξθϊ ηϋ α κυμ ξκζδεκτμ κλΰαθδ ηκτμ υπϊλξκυθ πλκ λδίϋμ εαδ δαφπθέ μ, κδ κπκέ μ ηπκλκτθ θα κ βΰά κυθ υΰελκτ δμ. αθ δη υπδ β πθ υΰελκτ πθ κ πζαέ δκ κυ ξκζ έκυ, σππμ αθαφϋλ δ β αρεκτ β (2017), απαδ έ βθ πέ υιβ υθ λΰα έαμ η αιτ πθ τκ ηπζ εκηϋθπθ η λυθ πκυ γα αεκζκυγ έ α παλαεϊ π Ϊ δα: 1. θαΰθυλδ β σ δ υφέ α αδ τΰελκυ β. 2. Κα αθσβ β πθ θ δαφ λσθ πθ υηφ λσθ πθ βμ εϊγ πζ υλϊμ. 3. Καγκλδ ησμ κυ πλκίζάηα κμ, βζα ά βμ δϊ α βμ πθ θ δαφ λσθ πθ/ υηφ λσθ πθ πθ ηπζ εκηϋθπθ η λυθ. 4. θϊπ υιβ θαζζαε δευθ ζτ πθ πκυ γα δεαθκπκδκτθ αηφσ λ μ δμ πζ υλϋμ. 5. πδζκΰά βμ ζτ βμ πκυ δεαθκπκδ έ σ κ κ υθα σ π λδ σ λκ εαδ δμ υκ πζ υλϋμ. θ εαδ α τκ αθ δελκυση θα ηϋλβ ηηϋθκυθ βθ Ϊπκοβ κυμ εαδ αλθκτθ αδ θα υπκξπλά κυθ, κ εσ κμ ηπκλ έ θα έθαδ δ δαέ λα υοβζσ, π.ξ. ηπκλ έ θα βηδκυλΰβγ έ εαεά δϊγ β εαδ εθ υλδ ησμ, η απκ Ϋζ α κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ θα ΰέθ δ υ Ϊλ κ ΰδα σζκυμ. τηφπθα η κθ Levine (2009), β πδγυηέα πδελϊ β βμ ηδα δαφπθέα, αθ ιϊλ β α απσ κ πσ κ α άηαθ β ηπκλ έ θα έθαδ αυ ά β δαφπθέα, ηπκλ έ θα κ βΰά δ δσΰεπ β κυ πλκίζάηα κμ. Οδ πκδεκ κηβ δεϋμ λϊ δμ ΰδα βθ κλγκζκΰδεά δαξ έλδ β κυ υΰελκυ δαεκτ φαδθκηϋθκυ πλϋπ δ θα πλκετπ κυθ πμ απκ Ϋζ ηα κυ δαζ ε δεκτ λσπκυ αθ δη υπδ βμ πθ δαφπθδυθ, πθ ελέ πθ εαδ πθ υΰελκτ πθ (Φα κτζβμ, 2006). H δ υγϋ β β πθ υΰελκτ πθ Ϋξ δ δπζσ σξκ, αφ θσμ β η έπ β πθ υ ζ δ κυλΰδυθ κ ξκζδεσ κλΰαθδ ησ θδ ξτκθ αμ βθ απκ ζ ηα δεσ β α εαδ β βηδκυλΰδεσ β α κυ κ πζαέ δκ κυ κπκέκυ πλκεαζ έ αδ εαδ αφ Ϋλκυ βθ θέ ξυ β πθ γ δευθ πδ λϊ υθ βμ ( θ υθϊηπ β βμ πδεκδθπθέαμ αζζϊ εαδ βμ ελδ δεάμ εϋοβμ). Γδα 48

49 βθ κηαζά δ υγϋ β β πθ υΰελκτ πθ εαδ β δα δεα έα πέζυ βμ αυ υθ, β αρεκτ β (2017) πλκ έθ δ α ιάμ: υηφπθέα πμ πλκμ κυμ ία δεκτμ εαθσθ μ. υζζκΰά πζβλκφκλδυθ ΰδα β τΰελκυ β εαδ α υηφϋλκθ α πθ ηπζ εκηϋθπθ. αφάμ εαγκλδ ησμ κυ αθ δε δηϋθκυ βμ τΰελκυ βμ. δα τππ β πλκ Ϊ πθ ΰδα βθ πέζυ β κυ πλκίζάηα κμ. πδζκΰά πθ πζϋκθ εα Ϊζζβζπθ εαδ φαλησ δηπθ πλκ Ϊ πθ. πέ υιβ υηφπθέαμ η αιτ πθ ηπζ εκηϋθπθ η λυθ. πέ βμ, γα ά αθ εαζσ θα υπϊλικυθ πδηκλφπ δεϊ πλκΰλϊηηα α δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ εαδ εφκίδ ηκτ, σππμ εαδ βηδκυλΰέα δ δευθ εϋθ λπθ υηίκυζ υ δεάμ πϊθπ β δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ α κπκέα γα ζ ξυθκυθ η δ δεσ πλκ ππδεσ, π.ξ. ξκζδεκτμ ουξκζσΰκυμ, κ κπκέκ γα ίκβγϊ κ ξ δλδ ησ πθ υΰελκτ πθ. Όππμ πλκαθαφϋλγβε, εαγκλδ δεάμ βηα έαμ έθαδ β τπαλιβ εκδθκτ λσπκυ ζάοβμ απκφϊ πθ εαδ β απκ ζ ηα δεά πδεκδθπθέα η αιτ πθ η ζυθ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ ΰδα βθ τλυγηβ ζ δ κυλΰέα βμ. ΛαηίΪθκθ αμ υπσοβ β ξ δεά ίδίζδκΰλαφέα (ΡΫππα, 2008 Υα αβπαθαΰδυ κυ, 2003), πμ πλκμ κυμ πδκ δα κηϋθκυμ λσπκυμ ζάοβμ απσφα βμ, β ξθδεά πκυ θ ξκηϋθπμ θα η έπθ κ ξυλκ κυ ξκζ έκυ δμ πδγαθϋμ θ Ϊ δμ εαδ υΰελκτ δμ έθαδ β βηκελα δεά (σπκυ κδ απκφϊ δμ ζαηίϊθκθ αδ η κηκφπθέα ά η πζ δκοβφέα απσ σζκυμ κυμ ηπζ εση θκυμ) εαδ β υηίκυζ υ δεά. βηκελα δεά ηπζϋε δ β δα δεα έα υζκπκέβ βμ πθ σξπθ κυ ξκζ έκυ σζα α ηϋζβ κυ εαδ ια φαζέα δ β υζζκΰδεά υγτθβ. Πλσ γ α, εϊθ δ κυμ επαδ υ δεκτμ θα αδ γϊθκθ αδ δεαθκπκδβηϋθκδ εαδ θγκυ δα ηϋθκδ απσ κ λΰα δαεσ κυμ π λδίϊζζκθ εαγυμ απκε κτθ βθ αέ γβ β ππμ υηίϊζζκυθ βθ πδ υξέα πθ σξπθ κυ ξκζ έκυ (Κπθ αθ έθκυ, 2005). ΠαλΪ α γ δεϊ βμ βη έα, αιέα δ θα βη δπγ έ σ δ β βηκελα δεά ζάοβ απκφϊ πθ θϋξ δ κθ εέθ υθκ αυ Ϋμ θα ζαηίϊθκθ αδ η εαγυ Ϋλβ β εαδ ηϋ π αθ δπαλαγϋ πθ (Everard & Morris, 1999). πδπζϋκθ, κ π λδίϊζζκθ πθ ξκζ έπθ πλκ έθ αδ κ λσπκμ ζάοβμ απσφα βμ η βθ πέ λα β βμ υηίκυζ υ δεάμ. Οδ επαδ υ δεκέ εα αγϋ κυθ δμ δ Ϋ μ εαδ δμ απσο δμ κυμ, δμ κπκέ μ κ/β δ υγυθ άμ/λδα πδγαθσθ θα ηβθ έξ πλκίζϋο δ εαδ υηίϊζζκυθ κ θα ξβηα δ έ ηδα κζκεζβλπηϋθβ δεσθα απσ δϊφκλ μ κπ δεϋμ ΰπθέ μ πλδθ κ/β δ υγυθ άμ/λδα πϊλ δ βθ ζδεά απσφα β. πδπζϋκθ, β ξθδεά αυ ά σηκδα η β βηκελα δεά, λαδυθ δ βθ π πκέγβ β κυμ επαδ υ δεκτμ σ δ υηη Ϋξκυθ θ λΰϊ β ζάοβ πθ απκφϊ πθ. μ βη δπγ έ σ δ β πδ υξέα βμ απσφα βμ πκυ ζαηίϊθ αδ ηϋ π βμ υηίκυζ υ δεάμ ξθδεάμ υθ ιαλ Ϊ αδ 49

50 η ΰΪζκ ίαγησ απσ κ αθ κ/β δ υγυθ άμ/λδα ζαηίϊθ δ υπσοβ σ κ κ υθα σθ πδκ πκζζϋμ απσο δμ, ζϋΰξ δ η ουξλαδηέα δμ σπκδ μ υξσθ αθ δπαλαγϋ δμ εαδ θ πβλ Ϊα δ πλκεα αίκζδεϊ κυμ υπσζκδπκυμ π.ξ. ι εδθυθ αμ β υαά β β η βθ δεά κυ Ϊπκοβ (ΡΫππα, 2008 Κπθ αθ έθκυ, 2005). Γδα β ί ζ έπ β βμ πδεκδθπθέαμ εαδ βθ αθϊπ υιβ εαζυθ ξϋ πθ κ ξκζ έκ, απαδ έ αδ αηκδίαέα εα αθσβ β. αηκδίαέα εα αθσβ β βλέα αδ, τηφπθα η β ίδίζδκΰλαφέα (α βμ, 2014 Μπκυλαθ Ϊμ, 2013 Robbins & Judge, 2012 ΚααΪαβ, 2002 Goleman, 2000) δμ αεσζκυγ μ πλκςπκγϋ δμ: θκδε ά εαδ δζδελδθάμ πδεκδθπθέα. αλθβ δεά ελδ δεά γα πλϋπ δ θα έθαδ εαζκπλκαέλ β, βηδκυλΰδεά εαδ ί ζ δπ δεά. πκ ζ ηα δεά αεκά. Να αεκτη α ηβθτηα α η υπκηκθά, ξπλέμ πλκεα Ϊζβοβ, η ία ησ α υθαδ γάηα α εαδ βθ αιδκπλϋπ δα κυ Ϊζζκυ εαδ θα απκφ τΰκυη θα ληβθ τκυη α ηβθτηα α ηϋ α απσ β δεά ηαμ κπ δεά. ία ησ βμ δαφκλ δεσ β αμ. ηπδ κ τθβ. Έηφα β α γ δεϊ κδξ έα. Θ δεά θέ ξυ β. Σκ ζδεσ υηπϋλα ηα έθαδ σ δ β ΰ θδε υηϋθβ φαληκΰά υηίκυζ υ δευθ παλ ηίϊ πθ κ ξυλκ κυ ξκζ έκυ π λδκλέα δ βθ ηφϊθδ β αθ δεκδθπθδευθ υηπ λδφκλυθ εαδ θ κ ξκζδευθ υΰελκτ πθ εαδ αυιϊθ δ βθ κηαζά ζ δ κυλΰέα κυ. εσηβ, κ π λδίϊζζκθ κυ ξκζ έκυ παέα δ βηαθ δεσ λσζκ βθ ηφϊθδ β εαδ βθ αθ δη υπδ β βμ πλκίζβηα δεάμ υηπ λδφκλϊμ. Οδ επαδ υ δεκέ ηπκλκτθ σηπμ θα βηδκυλΰά κυθ Ϋθα π λδίϊζζκθ, σπκυ κδ αλθβ δεϋμ υηπ λδφκλϋμ εαδ κδ πλκ ππδεϋμ πλκ λδίϋμ θα ζϋΰξκθ αδ δεαθκπκδβ δεϊ. Άζζπ, κ βηαθ δεσμ λσζκμ κυ ξκζδεκτ π λδίϊζζκθ κμ θδ ξτ αδ απσ κ ΰ ΰκθσμ σ δ β πλκ ππδεσ β α κυ α σηκυ έθαδ απκ Ϋζ ηα σξδ ησθκ εζβλκθκηδευθ αζζϊ εαδ π λδίαζζκθ δευθ παλαΰσθ πθ (Harris, 1995). έθαδ ΰ θδεϊ απκ ε σ σ δ ΰδα θα έθαδ απκ ζ ηα δεά β παλϋηία β κυ υηίκτζκυ β δαξ έλδ β υΰελκτ πθ η αιτ δ υγυθ υθ/λδπθ εαδ επαδ υ δευθ ά εαδ η αιτ πθ επαδ υ δευθ, απαδ έ αδ β κηαζά υθ λΰα έα πθ έ δπθ αζζϊ εαδ σζβμ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ. 50

51 3.2 Ο λσζκμ πθ δ υγυθ υθ βθ αθ δη υπδ β πθ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ Σκ επαδ υ δεσ τ βηα έθαδ Ϋθαμ κηϋαμ κ κπκέκμ Ϋξ αδ υθ ξ έμ βηαθ δεϋμ αζζαΰϋμ ηδαμ εαδ εϊγ φκλϊ πκυ αζζϊα δ β ευίϋλθβ β ΰέθκθ αδ εαδ η αλλυγηέ δμ. Οδ δ υγυθ Ϋμ πθ ξκζδευθ ηκθϊ πθ πδφκλ έακθ αδ η κ εαγάεκθ θα υζκπκδά κυθ αυ Ϋμ δμ αζζαΰϋμ. ΚΪγ αζζαΰά, σππμ Ϋξ δ πλκαθαφ λγ έ, έθαδ Ϊλλβε α υθ ηϋθβ η β τΰελκυ β. υ σ Ϋξ δ πμ απκ Ϋζ ηα θα αθαζαηίϊθ δ κ/β δ υγυθ άμ/λδα εαδ κ πδπλσ γ κ ίϊλκμ, εα αθαζυθκθ αμ πλσ γ κ ξλσθκ εαδ θϋλΰ δα, βμ δαη κζϊίβ βμ η αιτ α κηδευθ εαδ κλΰαθπ δαευθ υΰελκτ πθ. πκηϋθπμ, κ/β δ υγυθ άμ/λδα γα πλϋπ δ θα έθαδ γϋ β θα εα αθκ έ β φτ β πθ υΰελκτ πθ εαδ θα δμ αθ δη ππέα δ Ϋΰεαδλα εαδ απκ ζ ηα δεϊ. ΠλΫπ δ θα έθαδ φκ δα ηϋθκμ η ΰθυ δμ ΰδα κυμ τπκυμ, δμ πβΰϋμ εαδ δμ ξθδεϋμ δαξ έλδ βμ τΰελκυ βμ, εαγυμ πέ βμ θα φαλησα δ πλκζβπ δεϋμ λα βΰδεϋμ εαδ θα ια ε έ εαδ θα ί ζ δυθ δ δμ ιδσ β μ σ κθ αφκλϊ βθ δαξ έλδ β υΰελκτ πθ. Καηέα ηϋγκ κμ αθ δη υπδ βμ βμ τΰελκυ βμ θ ηπκλ έ θα ξαλαε βλδ έ πμ δ αθδεά ΰδα εϊγ π λέ α β. απκ ζ ηα δεσ β α ηδαμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ ιαλ Ϊ αδ απσ κ λσζκ κυ δ υγυθ ά/λδαμ εαδ κ εζέηα κ κπκέκ δαηκλφυθ αδ αυ ά. Έθα απσ α κδξ έα πκυ ξαλαε βλέα δ Ϋθαθ/ηέα πδ υξβηϋθκ/β δ υγυθ ά/λδα έθαδ β δεαθσ β α δ υγϋ β βμ πθ υΰελκτ πθ (Hoy & Miskel, 2005). απκ ζ ηα δεά δαξ έλδ β ηπζϋε δ βθ υδκγϋ β β κηυθ εαδ δα δεα δυθ πκυ γα δα φαζέακυθ β δαξ έλδ β υΰελκτ πθ η γ δεσ λσπκ, υ θα ηβθ ιαθα ηφαθδ έ (Cook, 2008). Ο/ δ υγυθ άμ/λδα πμ βΰϋ βμ βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ παέλθ δ απκφϊ δμ πκυ Ϋξκυθ Ϊη κ αθ έε υπκ αυ σ, πβλ Ϊακθ αμ κ ξκζδεσ εζέηα εαδ αυ σ η β δλϊ κυ ί ζ δυθ δ βθ παλαΰπΰδεσ β α πθ επαδ υ δευθ εαδ α ηαγβ δαεϊ απκ ζϋ ηα α (Πα δαλ ά, 2001). πκ ζ ηα δεσμ δ υγυθ άμ, ζκδπσθ, ελέθ αδ ε έθκμ πκυ ηπκλ έ θα αθαΰθπλέα δ εαζτ λα βθ εα Ϊ α β εαδ θα ξλβ δηκπκδ έ βθ εα αζζβζσ λβ απσ βθ πκδεδζέα πθ η γσ πθ πκυ υπϊλξκυθ. Έθα πκζτ βηαθ δεσ κδξ έκ κ κπκέκ πλϋπ δ θα υ δ βθ απαδ κτη θβ πλκ κξά εϊγ δ υγυθ άμ κπκδα άπκ ηϋγκ κ αθ δη υπδ βμ εδ αθ πδζϋι δ έθαδ ππμ πλϋπ δ αλξδεϊ θα θβη λυ δ πζάλπμ σζκυμ κυμ ηπζ εση θκυμ ΰδα κθ λσπκ πκυ πδγυη έ θα πδζτ κυθ κ πλσίζβηα. ΣΫζκμ, ΰδα θα θδ ξτ δ βθ πλσζβοβ βμ τΰελκυ βμ γα πλϋπ δ θα βηδκυλΰά δ Ϋθα δεαθκπκδβ δεσ εαδ αληκθδεσ ξκζδεσ εζέηα, ηπθϋκθ αμ κυμ υφδ Ϊη θκτμ κυ. 51

52 3.3 Ο λσζκμ πθ επαδ υ δευθ βθ αθ δη υπδ β πθ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ Όππμ αθαφϋλγβε παλαπϊθπ, κ δ υγυθ άμ κυ ξκζ έκυ Ϋξ δ έ πμ κθ βηαθ δεσ λκ λσζκ β δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ. Όηπμ, κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ κυ ξκζ έκυ π λδζαηίϊθ δ επαδ υ δεκτμ κδ κπκέκδ πμ ηϋζβ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ δα λαηα έακυθ βηαθ δεσ λσζκ β δα άλβ β θσμ γ δεκτ εζέηα κμ κ κπκέκ γα απκ λϋπ δ βθ ηφϊθδ β υ ζ δ κυλΰδευθ υΰελκτ πθ. Χμ ε κτ κυ, κδ παλϊη λκδ απκ ζ ηα δεάμ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ α ξκζ έα θ αφκλκτθ ησθκ κυμ/δμ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ αζζϊ εαδ κυμ/δμ υπκ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ εαδ κυμ επαδ υ δεκτμ. Κα αλξάθ, β απκ ζ ηα δεά πδεκδθπθέα εαδ β εαζά υθ λΰα έα η αιτ πθ η ζυθ θσμ ξκζδεκτ κλΰαθδ ηκτ θγαλλτθκυθ β υαά β β πθ πλκίζβηϊ πθ εαδ κ βΰκτθ βθ ι τλ β εα Ϊζζβζπθ ζτ πθ ( δϊεα, 2014). απκ ζ ηα δεά πδεκδθπθέα εαδ β εαζά υθ λΰα έα ια φαζέακυθ Ϋθα γ δεσ εζέηα, κ κπκέκ σππμ αθαφϋλγβε πλκβΰκτη θβ θσ β α έθαδ ία δεά πλκςπσγ β βμ απκ ζ ηα δεάμ δ υγϋ β βμ πθ υΰελκτ πθ. Οδ π λδ σ λ μ υΰελκτ δμ ξ έακθ αδ η πλκίζάηα α πδεκδθπθέαμ εαδ ικυ έαμ, έ πμ αδ έ μ έ πμ απκ ζϋ ηα Ϊ κυμ ( βηβ λδϊ βμ & Μδξδυ βμ, 2007). Γδα β ί ζ έπ β βμ πδεκδθπθέαμ εαδ βθ αθϊπ υιβ εαζυθ ξϋ πθ κ ξκζ έκ, απαδ έ αδ αηκδίαέα εα αθσβ β. αηκδίαέα εα αθσβ β βλέα αδ, τηφπθα η β ίδίζδκΰλαφέα ( αρεκτ β, 2017 α βμ, 2014 Μπκυλαθ Ϊμ, 2013 Robbins & Judge, 2012 ΚααΪαβ, 2002 Goleman, 2000) δμ αεσζκυγ μ πλκςπκγϋ δμ: α) δζδελδθάμ εαδ απκ ζ ηα δεά πδεκδθπθέα (θα δαγϋ κυθ σζκδ δεαθσ β μ πδεκδθπθέαμ Ϋ δ υ θα αθαΰθπλέ κυθ κδ ηπζ εση θκδ σ δ κ πλσίζβηα έθαδ εκδθσ εαδ σ δ β ζτ β κυ απαδ έ υθ λΰα έα), ί) θ υθαέ γβ β (θα αθαΰθπλέ δ κ Ϋθαμ δμ αθϊΰε μ εαδ α υθαδ γάηα α κυ Ϊζζκυ), ΰ) θ λΰβ δεά αεκά (θα ηπκλ έ κ Ϋθαμ θα εα αθκ έ αυ Ϊ πκυ ζϋ δ κ Ϊζζκμ), ) δαξ έλδ β υθαδ γβηϊ πθ (γυησ), ) ία ησ βμ δαφκλ δεσ β αμ εαδ ) υ ζδιέα (θα έθαδ πλσγυηκδ θα αθααβ ά κυθ κ εκδθσ κυμ υηφϋλκθ). Ό αθ σηπμ αυ Ϋμ κδ τκ παλϊη λκδ ( πδεκδθπθέα, υθ λΰα έα) ια φαζδ γκτθ, σ γα κδεκ κηβγ έ Ϋθα ξκζδεσ εζέηα σπκυ κδ σπκδ μ δαφπθέ μ γα έθαδ πκδεκ κηβ δεϋμ εαδ γα Ϋξκυθ η δπηϋθ μ αλθβ δεϋμ υθϋπ δ μ. πέ βμ, τηφπθα η κυμ γαθα κτζα-ρϋππα (2008) εαδ Everard & Morris (1999), ΰδα βθ κηαζά δ υγϋ β β πθ υΰελκτ πθ κδ επαδ υ δεκέ γα πλϋπ δ: Να εφλϊακυθ δμ δ Ϋ μ κυμ εαδ α υθαδ γάηα Ϊ κυμ εαγαλϊ εαδ υθκπ δεϊ, η βλ ηέα εαδ δζδελέθ δα. Να εα αθκκτθ β υθαδ γβηα δεά εα Ϊ α β βθ κπκέα ίλέ ε αδ κ Ϊζζκ ηϋλκμ εαδ θα πλκ παγκτθ θα αθ δζβφγκτθ σζ μ δμ δα Ϊ δμ κυ πλκίζάηα κμ. 52

53 Έξκθ αμ πμ ία δεσ σξκ βθ κηαζά η ζζκθ δεά υηίέπ β, θα δαηκλφυθκυθ ι εϊγαλκυμ σξκυμ πκυ γα ίκβγά κυθ εαδ δμ τκ πζ υλϋμ θα ι π λϊ κυθ δαηϊξ μ κυ παλ ζγσθ κμ. πδπζϋκθ, β πλδησ β α πκυ κφ έζκυθ θα Ϋξκυθ κδ επαδ υ δεκέ (α βμ, 2007 Μπκυλαθ Ϊμ, 2001), κ/β δεαθσμ/ά δ υγυθ άμ/λδα εαδ κ γ δεσ εζέηα έθαδ αθαΰεαέκδ παλϊΰκθ μ ΰδα θα ια φαζέ κυθ βθ πδ υξέα βμ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ. τηφπθα η δμ τΰξλκθ μ γ πλέ μ, κδ αθ δγϋ δμ πθ υΰελκτ πθ θ έθαδ ησθκ γ δεϋμ ά αλθβ δεϋμ εαδ ε σμ πθ αλθβ δευθ κυμ υθ π δυθ, ηπκλ έ θα υθ ζϋ κυθ εαδ γ δεϊ βθ θ λΰκπκέβ β πθ επαδ υ δευθ ΰδα η ΰαζτ λβ πλκ πϊγ δα εαδ απκ ζ ηα δεσ λβ ζ δ κυλΰέα κυ ξκζ έκυ (Μπκυλαθ Ϊμ, 2001). πδπζϋκθ, ηδα τΰελκυ β ηπκλ έ θα ζϊί δ δϊφκλ μ ηκλφϋμ εαδ εϊγ φκλϊ τθα αδ θα φϋλ δ δαφκλ δεϊ απκ ζϋ ηα α Ϋθα ξκζ έκ. Άλα, ε πθ πλκ Ϋλπθ, εαηέα τΰελκυ β θ ηπκλ έ θα ξαλαε βλδ γ έ πμ γ δεά ά αλθβ δεά, πκδεκ κηβ δεά ά εα α λκφδεά ΰδα Ϋθα ξκζ έκ. 3.4 Ο λσζκμ βμ υθαδ γβηα δεάμ θκβηκ τθβμ βθ δαξ έλδ β υΰελκτ πθ Όππμ αθαφϋλ δ κ William James, o ίδίζέκ κυ Richardson (2010), σπκ εαθ έμ ίλέ ε αδ τΰελκυ β η εϊπκδκθ Ϊζζκ, υπϊλξ δ Ϋθαμ παλϊΰκθ αμ πκυ εϊθ δ βθ δαφκλϊ η αιτ κυ θα κ βΰβγ έ εα α λκφά βμ ξϋ βμ κυ η κ Ϊζζκ Ϊ κηκ εαδ κυ θα βθ εα α ά δ πδκ ίαγδϊ εαδ κυ δα δεά. υ σμ κ παλϊΰκθ αμ έθαδ κ λσπκμ αθ δη υπδ βμ. δϊγ ά κυ θα αεκτ δ κθ Ϊζζκ εαδ θα ίλ δ ηέα εκδθϊ απκ ε ά ζτ β. δεαθσ β Ϊ κυ θα ζ δ κυλΰά δ η υθαδ γβηα δεά θκβηκ τθβ, η βθ θκβηκ τθβ βμ εαλ δϊμ (Goleman, 1995). βθ Ϋθθκδα βμ υθαδ γβηα δεάμ θκβηκ τθβμ, Ϋξκυθ απκ κγ έ δϊφκλκδ κλδ ηκέ, αθϊζκΰα η βθ γ υλβ β κυ εϊγ πδ άηκθα. Έ δ, τηφπθα η κθ Goleman (1998), β υθαδ γβηα δεά θκβηκ τθβ έθαδ β δεαθσ β α βμ αθαΰθυλδ βμ πθ υθαδ γβηϊ πθ ηαμ εαδ πθ υθαδ γβηϊ πθ πθ Ϊζζπθ Ϋ δ υ θα παλαεδθκτη κθ αυ σ ηαμ εαδ θα δαξ δλδασηα π Ϊ α υθαδ γάηα α ηϋ α ηαμ εαδ δμ ξϋ δμ ηαμ. τηφπθα η κθ έ δκ πϊθ α (1995), β Ϋθθκδα βμ υθαδ γβηα δεάμ θκβηκ τθβμ, αθαφϋλ αδ βθ δεαθσ β α θα ηπκλ έ εαθ έμ θα ίλέ ε δ εέθβ λα ΰδα κθ αυ σ κυ εαδ θα αθ Ϋξ δ δμ απκΰκβ τ δμ, θα ζϋΰξ δ βθ παλσληβ β εαδ θα ξαζδθαΰπΰ έ βθ αθυπκηκθβ έα κυ, θα λυγηέα δ π Ϊ βθ δϊγ ά κυ εαδ θα ηπκ έα δ βθ απκΰκά υ β θα εα απθέι δ βθ δεαθσ β Ϊ κυ ΰδα εϋοβ, θα Ϋξ δ θ υθαέ γβ β εαδ ζπέ α. πσ βθ Ϊζζβ πζ υλϊ, κδ Mayer & Salovey (1997, 1990), αθαφϋλκυθ ππμ έθαδ δεαθσ β α θα ηπκλ έ εϊπκδκμ θα παλαεκζκυγ έ εαδ θα λυγηέα δ α δεϊ 53

54 κυ υθαδ γάηα α αζζϊ εαδ αυ Ϊ πθ Ϊζζπθ εαδ θα α ξλβ δηκπκδ έ πμ κ βΰσ ΰδα εϋοβ εαδ λϊ β. αρεκτ β (2017) αθαφϋλ δ ππμ κ ΰ θδεσ εκδθπθδεκ- υθαδ γβηα δεσ ηκθ Ϋζκ βμ υθαδ γβηα δεάμ θκβηκ τθβμ κυ Goleman (1995), έθ δ Ϋηφα β πϋθ ία δεϋμ ιδσ β μ (αυ κ πέΰθπ β, αυ κϋζ ΰξκ, εέθβ λα υηπ λδφκλϊμ, θ υθαέ γβ β, εκδθπθδεϋμ ιδσ β μ). Οδ Mayer εαδ Salovey (1997) αθαφϋλκθ αδ αυ σ κ ηκθ Ϋζκ πμ η δε σ. Σκ η δε σ ηκθ Ϋζκ, σππμ αυ σ εφλϊ βε εαδ απσ κθ Goleman (1998) π λδζαηίϊθ δ δμ πλκ ππδεϋμ δεαθσ β μ, κδ κπκέ μ εαγκλέακυθ πσ κ εαζϊ ξ δλδασηα κθ αυ σ ηαμ, εαδ δμ εκδθπθδεϋμ δεαθσ β μ, κδ κπκέ μ εαγκλέακυθ κ πσ κ εαζϊ ξ δλδασηα ξϋ δμ. βθ εα βΰκλέα πθ εκδθπθδευθ δεαθκ ά πθ π λδζαηίϊθκθ αδ β πδλλκά (β Ϊ εβ β απκ ζ ηα δευθ η γσ πθ π δγκτμ), β πδεκδθπθέα (β Ϋεφλα β αφυθ εαδ π δ δευθ ηβθυηϊ πθ), β βΰ έα (β Ϋηπθ υ β εαδ εαγκ άΰβ β κηϊ πθ εαδ αθγλυππθ), κ ξ δλδ ησμ πθ υΰελκτ πθ (β δαπλαΰηϊ υ β εαδ πέζυ β υΰελκτ πθ), β εαζζδϋλΰ δα ηυθ (β εαζζδϋλΰ δα ζ δ κυλΰδευθ ξϋ πθ πκυ υηίϊζζκυθ βθ πέ υιβ σξπθ), β τηπλαιβ εαδ β υθ λΰα έα (β υθ λΰα έα η Ϊζζκυμ πλκμ πέ υιβ εκδθυθ σξπθ) εαδ Ϋζκμ, κδ κηα δεϋμ δεαθσ β μ (β βηδκυλΰέα υθκξάμ βθ κηϊ α πλκμ πέ υιβ υζζκΰδευθ σξπθ). Οδ δεαθσ β μ βμ υθαδ γβηα δεάμ θκβηκ τθβμ, τηφπθα η βθ θϋα γ υλβ β, κηα κπκδκτθ αδ Ϋ λδμ εα βΰκλέ μ πκυ π λδζαηίϊθκυθ βθ αυ κ πέΰθπ β ( πέΰθπ β υθαδ γβηϊ πθ, αελδίάμ αυ καιδκζσΰβ β, αυ κπ πκέγβ β), βθ αυ κ δαξ έλδ β (αυ κϋζ ΰξκμ, αιδκπδ έα, υ υθ δ β έα, πλκ αληκ δεσ β α, Ϊ β πλκμ πέ υιβ, πλπ κίκυζέα), βθ εκδθπθδεά πέΰθπ β ( θ υθαέ γβ β, πκζδ δεά πέΰθπ β, πλκ αθα κζδ ησμ βθ παλκξά υπβλ δυθ) εαδ δμ εκδθπθδεϋμ ιδσ β μ 10. Οδ Bradberry & Greaves (2006), πλκ έθκυθ Ϋ λδμ υθαδ γβηα δεϋμ ιδσ β μ κδ κπκέ μ υΰελκ κτθ βθ Ϋθθκδα βμ υθαδ γβηα δεάμ Νκβηκ τθβμ βθ πλϊιβ: υ πέΰθπ β: αθαφϋλ αδ βθ δεαθσ β α θα αθ δζαηίαθσηα η αελέί δα α υθαδ γάηα Ϊ ηαμ, δμ Ϊ δμ ηαμ εαδ βθ πλκ δϊγ β πκυ Ϋξκυη πλκμ ηέα υΰε ελδηϋθβ υηπ λδφκλϊ. 10 Οδ εκδθπθδεϋμ ιδσ β μ, έθαδ κδ δεαθσ β μ πκυ Ϋξ δ εϊπκδκμ θα πλκεαζ έ κυμ Ϊζζκυμ δμ αθ δ λϊ δμ πκυ γϋζ δ εαδ κδ κπκέ μ έθαδ β βΰ έα, β πδεκδθπθέα, β πδλλκά, β εα αζυ δεά λϊ β σ κθ αφκλϊ βθ αζζαΰά, β δαξ έλδ β υΰελκτ πθ, β εαζζδϋλΰ δα ηυθ, β τηπλαιβ εαδ υθ λΰα έα εαδ β θέ ξυ β βμ αθϊπ υιβμ πθ Ϊζζπθ. 54

55 υ κ δαξ έλδ β: βηαέθ δ θα ξλβ δηκπκδκτη βθ πέΰθπ β πθ υθαδ γβηϊ πθ ηαμ ΰδα θα έηα υϋζδε κδ εαδ θα εα υγτθκυη πλκμ βθ πδγυηβ ά εα τγυθ β β υηπ λδφκλϊ ηαμ. Κκδθπθδεά πέΰθπ β: αθαφϋλ αδ βθ δεαθσ β α θα αθ δζαηίαθσηα δ εϋφ κθ αδ εαδ δ αδ γϊθκθ αδ κδ Ϊζζκδ, αεσηβ εαδ αθ η έμ θ αδ γαθσηα κ έ δκ. δαξ έλδ β ξϋ πθ: αθαφϋλ αδ βθ δεαθσ β α θα ξ δλδασηα η πδ υξέα εαδ ίϊγκμ ξλσθκυ δμ αζζβζ πδ λϊ δμ ηαμ η κυμ Ϊζζκυμ αθγλυπκυμ. Σα ξαλαε βλδ δεϊ θσμ α σηκυ η υθαδ γβηα δεά θκβηκ τθβ σππμ αθαφϋλκθ αδ απσ βθ αρεκτ β (2017) έθαδ: δαελέθ αδ απσ υοβζά αυ κΰθπ έα εαδ δαγϋ δ αυ κ ε έηβ β εαδ αυ κ ία ησ. ιδ κλλκπ έ κ λ αζδ ησ η βθ βγδεά αε λαδσ β α εαδ θ αεκζκυγ έ υφζϊ εαθκθδ ηκτμ (σ αθ αυ κέ παλαίδϊακυθ δμ αιέ μ κυμ). Έξ δ υοβζκτμ σξκυμ, πδ δυε δ η θγκυ δα ησ βθ πδ υξέα ξπλέμ θα ξϊθ δ βθ αυ κπ πκέγβ ά κυ π λέπ π β απκ υξέαμ. Παέλθ δ πλπ κίκυζέ μ εαδ αθ δη ππέα δ α πλκίζάηα α η αδ δκ κιέα. ζϋΰξ δ βθ παλσληβ β κυ θα υπκετο δ δΰηδαέ μ ελέ δμ. Κα αίϊζ δ πλκ πϊγ δα θα εα αζϊί δ κυμ Ϊζζκυμ. Υλβ δηκπκδ έ κ υθαέ γβηα ΰδα θα κιτθ δ β δαέ γβ ά κυ. έθαδ αθκδξ σμ κθ δϊζκΰκ εαδ βθ ελδ δεά. θ πδ λϋπ δ δμ πλκ ππδεϋμ κυ πλκεα αζάο δμ θα πβλ Ϊακυθ βθ ελέ β κυ ΰδα κυμ Ϊζζκυμ. Κα αθκ έ α υθαδ γάηα α εαδ α εέθβ λα πθ Ϊζζπθ. ΘΫ δ εέθβ λα κθ αυ σ κυ. Πλκ αλησα αδ τεκζα κ π λδίϊζζκθ. ζϋΰξ δ α υθαδ γάηα Ϊ κυ η λσπκ ζ δ κυλΰδεσ. έθαδ αδ δσ κικμ. έθαδ δεαθσμ βθ πδεκδθπθέα εαδ β βηδκυλΰέα ηαελκξλσθδπθ πλκ ππδευθ εαδ παΰΰ ζηα δευθ ξϋ πθ. δ δεσ λα, Ϋθαμ λΰααση θκμ η υοβζά υθαδ γβηα δεά θκβηκ τθβ, δαελέθ αδ απσ α ιάμ ξαλαε βλδ δεϊ: Έξ δ πέ β δμ δεαθσ β Ϋμ κυ, ηπκλ έ θα λΰϊα αδ υπσ πέ β, ηπκλ έ θα υθ λΰϊα αδ η Ϊζζκυμ ΰδα βθ πέ υιβ θσμ σξκυ, 55

56 θ α παλα Ϊ δ σ αθ αθ δη ππέα δ υ εκζέ μ, ηπκλ έ θα ηπθϋ δ εαδ θα βΰ έ αδ, εα αθκ έ δμ αθϊΰε μ εαδ δμ απαδ ά δμ πθ υθ λΰα υθ εαδ π ζα υθ κυ, εϊθ δ π ά δ λϊλξβ β σξπθ εαδ αθαΰευθ, δαξ δλέα αδ απκ ζ ηα δεϊ δμ δαφπθέ μ εαδ δμ υΰελκτ δμ, Ϋξ δ βθ δεαθσ β α θα δϊα δ βθ πλκ κξά κυ, έθαδ υ υθ έ β κμ, αθαζαηίϊθ δ πλπ κίκυζέα εαδ Ϋξ δ δεαθσ β α π δγκτμ. Κα αζάΰκθ αμ, σππμ πλκαθαφϋλγβε, β υθαδ γβηα δεά θκβηκ τθβ εαζτπ δ ηδα δλϊ απσ παλαηϋ λκυμ, σππμ βθ αθϊπ υιβ λα βΰδευθ ΰδα βθ πέζυ β πλκίζβηϊ πθ βμ εαγβη λδθάμ απάμ, βθ απκ ζ ηα δεά πδεκδθπθέα, βθ θ υθαέ γβ β, βθ δεαθσ β α θα λυγηέακυη β δϊγ ά ηαμ, βθ αυ κευλδαλξέα, βθ δεαθσ β α θα εδθβ κπκδκτηα εαδ θα ηηϋθκυη παλϊ δμ αθ δικσ β μ εαδ δμ απκΰκβ τ δμ, κθ Ϋζ ΰξκ πθ κληυθ ηαμ εαδ βθ δεαθσ β Ϊ ηαμ θα αθαίϊζκυη ηδα δεαθκπκέβ β, ε.ϊ.. υθαδ γβηα δεά θκβηκ τθβ α πζαέ δα πθ δαπλκ ππδευθ αζζβζ πδ λϊ πθ κ ξυλκ κυ ξκζ έκυ ηπκλ έ θα υηίϊζ δ βηαθ δεϊ βθ πλκυγβ β πδκ πδγυηβ υθ υθα ζφδευθ ξϋ πθ εαδ εκδθπθδευθ υηπ λδφκλυθ. υθ λΰα έα εαδ β αζζβζ πέ λα β η αιτ υθα Ϋζφπθ- επαδ υ δευθ δ υεκζτθ δ β δαξ έλδ β υΰελκτ πθ εαδ β δα δεα έα πέζυ βμ πλκίζβηϊ πθ (Mercer, 1995). 56

57 Κ Φ Λ ΙΟ 4 κ 4. Έλ υθ μ δ γθϋμ εαδ κπδεσ πέπ κ Οδ υΰελκτ δμ Ϋθα ξκζδεσ π λδίϊζζκθ έθαδ αθαπσφ υε μ. ηφαθέακθ αδ σπκυ αθαπ τ κθ αδ δαφπθέ μ ά σπκυ εαδ σπκ υπϊλξ δ α υηία σ β α η αιτ πθ αθ δζάο πθ ά πθ υθαδ γβηϊ πθ σ κυμ λΰϊακθ αδ Ϋθα ξκζδεσ κλΰαθδ ησ ά Ϋθα ξυλκ (Corvette, 2007). Ό αθ α υηφϋλκθ α θσμ εαγβΰβ ά ά ηδαμ κηϊ αμ εαγβΰβ υθ γέΰκθ αδ ά απ δζκτθ αδ, σ πλκετπ κυθ πλκίζάηα α πδεκδθπθέαμ πκυ κ βΰκτθ Ϋθ κθ μ υΰελκτ δμ. δαξ έλδ β υΰελκτ πθ απσ πζ υλϊμ δ υγυθ υθ/λδπθ απκ ζ έ ία δεσ εαγάεκθ αζζϊ υ υξυμ θ έθαδ πϊθ α φδε σ. Ϋλ υθα πκυ Ϋξ δ δ ιαξγ έ (Msila, 2012), θ κπέα αδ υ εκζέα πθ δ υγυθ υθ/λδπθ πθ ξκζ έπθ θα αθ δη ππέ κυθ απκ ζ ηα δεϊ δμ υΰελκτ δμ ευλέπμ ζσΰπ Ϋζζ δοβμ πδησλφπ βμ κ υΰε ελδηϋθκ π έκ. Κα Ϊ κυμ Barney & Griffin (1992), β δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ γα πλϋπ δ θα πδε θ λυθ αδ κ Ϊ κηκ εαδ θα απκ εκπ έ βθ «ατιβ β βμ θβηϋλπ βμ πϊθπ δμ πβΰϋμ βμ τΰελκυ βμ», εαγυμ ε δηκτθ σ δ β τΰελκυ β κφ έζ αδ δαπλκ ππδεϋμ παλ ιβΰά δμ εαδ πλκίζάηα α πδεκδθπθέαμ. School ased Μanagement (SBM) έθαδ ηδα πλπ κίκυζέα αθα δκλΰϊθπ βμ βμ ξκζδεάμ δκέεβ βμ η εκπσ βθ ατιβ β βμ υθα σ β αμ ζάοβμ απκφϊ πθ ξκζδεσ πέπ κ εαδ βθ υ ζδιέα βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ (Nir & Eyal, 2003). παδ έ β υθ λΰα έα αθϊη α κυμ πλκρ αηϋθκυμ επαέ υ βμ εαδ α «ξκζδεϊ υηίκτζδα» πκυ απκ ζκτθ αδ απσ κ δ υγυθ ά/λδα, εαδ κυμ επαδ υ δεκτμ (Henkin, Cistone & Dee, 2000). παΰΰ ζηα δεά κυμ εα Ϊλ δ β, β πδησλφπ β εαδ β παΰΰ ζηα δεά κυμ ιϋζδιβ βλέα αδ βθ ι δ έε υ β. υ σ πκυ παλα άλβ αθ κδ Aaltio- Marjosola & Takala (2000) έθαδ ππμ κδ λΰααση θκδ κδ κπκέκδ έθαδ δεαθκπκδβηϋθκδ απσ βθ πδεκδθπθέα κθ κλΰαθδ ησ, έθκυθ θα έθαδ π λδ σ λκ υπκεδθκτη θκδ εαδ υθ δ φϋλκυθ π λδ σ λκ απσ κυμ αθδεαθκπκέβ κυμ λΰααση θκυμ. κ ξυλκ πθ ξκζ έπθ Ϋλ υθ μ απκ δεθτκυθ σ δ κδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ ζ δ κυλΰκτθ πμ η κζαίβ Ϋμ, δ υεκζτθκθ αμ βθ πδεκδθπθέα η αιτ υΰελκυση θπθ πζ υλυθ η β ξλά β υηίδία δευθ λα βΰδευθ (Balay, 2006 Lukasavich, 1994 Monchak, 1994). Κα Ϊ βθ Ϋλ υθα κυ Rahim (2001), κ ηϋΰ γκμ βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ έθαδ παλϊΰκθ αμ κ κπκέκμ πβλ Ϊα δ βθ πδζκΰά βμ ξθδεάμ εα Ϊ β δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ. η ΰΪζ μ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ, σππμ έθαδ αυ Ϋμ πθ Π.Λ. πκυ απκ ζκτθ αδ αυ σξλκθα εαδ απσ πκζυπζβγ έμ υζζσΰκυμ δ α εσθ πθ, κδ υηίδία δεϋμ ζτ δμ πκυ απαδ κτθ ξλσθκ εαδ εαζά δϊγ β απσ κυμ ηπζ εση θκυμ, υξθϊ θ απκ ζκτθ βθ εα Ϊζζβζβ ηϋγκ κ πέζυ βμ βμ 57

58 τΰελκυ βμ. ηπ δλδεϋμ η ζϋ μ πκυ Ϋξκυθ ΰέθ δ, κδ π λδ σ λκδ επαδ υ δεκέ απκ Ϋξ βεαθ εαδ αθαΰθυλδ αθ β βηα έα βμ κηα δεάμ ά υθ λΰα δεάμ λϊ βμ ΰδα β ζ δ κυλΰέα κυ ξκζ έκυ, πκζζκέ σηπμ αθϋφ λαθ βθ α υθαηέα ΰδα απκ ζ ηα δεά ζ δ κυλΰέα πθ κηϊ πθ π λδσ κυμ υΰελκτ πθ ζσΰπ βμ τθγ άμ κυμ (Msila, 2012). Οδ Leithwood etal. (2004) υπκΰλαηηέακυθ λ δμ ελέ δηκυμ παλϊΰκθ μ πκυ ηπκλκτθ θα φαληκ κτθ ΰδα βθ πλσζβοβ εαδ βθ αθ δη υπδ β πθ υΰελκτ πθ: (α) θαπ τ κθ αμ βθ δεαθσ β α κυμ επαδ υ δεκτμ υ θα λΰϊακθ αδ απκ ζ ηα δεϊ, (ί) ΘΫ κθ αμ εα υγτθ δμ ΰδα βθ αθϊπ υιβ εκδθυθ σξπθ, βθ παλαεκζκτγβ β πθ πδ σ πθ εαδ βθ πλκυγβ β βμ πδεκδθπθέαμ. (ΰ) παθα ξ δϊακθ αμ δμ υθ λΰα δεϋμ δα δεα έ μ ΰδα β βηδκυλΰέα ηδαμ παλαΰπΰδεάμ ξκζδεάμ εκυζ κτλαμ η λκπκπκέβ β πθ κλΰαθπ δευθ κηυθ πκυ υπκθκη τκυθ βθ λΰα έα εαδ κηυθ αμ υθ λΰα δεϋμ δα δεα έ μ. Άζζ μ Ϋλ υθ μ, σππμ αυ Ϋμ πθ McLay & Brown (2000) εαδ Eckman (2004), απκ δεθτκυθ αθ έ κδξα σ δ κ δκδεβ δεσ υζ εαδ β δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ ζϊξδ α ξ έακθ αδ η κ φτζκ κυ δαξ δλδ ά. Ό κ αφκλϊ δμ ηκλφϋμ ίέαμ η αιτ επαδ υ δευθ, ά ΰ θδεσ λα η αιτ Ϊζζπθ η ζυθ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ θ Ϋξκυθ η ζ βγ έ παλευμ ά πϊθδα αθαφϋλκθ αδ Ϋλ υθ μ. κ τθκζσ κυμ κδ Ϋλ υθ μ π λδζαηίϊθκυθ κ έΰηα κυμ ξκζ έα βμ πλπ κίϊγηδαμ επαέ υ βμ εαδ ζδΰσ λκ βμ υ λκίϊγηδαμ επαέ υ βμ. Παλσζκ αυ Ϊ, κθ ζζα δεσ ξυλκ, θ υπϊλξ δ εαηέα Ϋλ υθα πκυ θα α ξκζ έ αδ η κ φαδθση θκ πθ παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ ξκζ έα βμ παΰΰ ζηα δεάμ επαέ υ βμ. ΠκζζΫμ Ϋλ υθ μ (Θ κζσΰκμ, 2016 Μπαζδκτ β & Μπαζδκτ βμ, 2014 ΥαξζΪεβμ & πκ κζκπκτζκυ, 2012 α β ε.ϊ., 2012 ΛυηπΫλβμ, 2011 ΠαππΪμ, 2010 ΣΫεκμ, 2009), παζαδσ λ μ αζζϊ εαδ τΰξλκθ μ, πδί ίαδυθκυθ βθ τπαλιβ υΰελκτ πθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ α ζζβθδεϊ ξκζ έα πλπ κίϊγηδαμ εαδ υ λκίϊγηδαμ επαέ υ βμ. υΰε ελδηϋθα, κ Θ κζσΰκμ (2016), έΰηα 108 δ υγυθ δευθ ζ ξυθ εαδ 280 επαδ υ δευθ βηκ δευθ ξκζ έπθ πθ θκηυθ δεάμ εαδ Μ βθέαμ, δαπέ π σ δ β υθ λδπ δεά πζ δκθσ β α πθ δ υγυθ δευθ ζ ξυθ αζζϊ εαδ πθ επαδ υ δευθ Ϋξ δ Ϋλγ δ αθ δηϋ ππβ η υΰελκτ δμ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ κυ ξκζ έκυ. Σα π λδ σ λα δ υγυθ δεϊ ζϋξβ αζζϊ εαδ κδ επαδ υ δεκέ άζπ αθ σ δ κδ υΰελκτ δμ κφ έζκθ αδ σ κ υπβλ δαεκτμ σ κ εαδ πλκ ππδεκτμ ζσΰκυμ. Χμ υξθσ λα πλκ ππδεϊ αέ δα υΰελκτ πθ γ πλάγβεαθ κ δαφκλ δεσ αιδαεσ τ βηα εαδ β εαεά πδεκδθπθέα. βηαθ δεσ λβ αλθβ δεά πέπ π β πθ υΰελκτ πθ ΰδα α δ υγυθ δεϊ ζϋξβ έθαδ β δα αλαξά κυ εζέηα κμ θυ ΰδα κυμ επαδ υ δεκτμ κδ πδπ υ δμ βθ πδεκδθπθέα εαδ β υθ λΰα έα. ΣΫζκμ, πμ ία δεϊ ξαλαε βλδ δεϊ πθ δ υγυθ δευθ ζ ξυθ, ΰδα βθ 58

59 απκ ζ ηα δεά δαξ έλδ β πθ υΰελκτ πθ γ πλκτθ αδ β θ υθαέ γβ β, β πδεκδθπθδαεά δεαθσ β α εαδ β ηπ δλέα. Οδ Μπαζδκτ β εαδ Μπαζδκτ βμ (2014) δ λ τθβ αθ δμ αθ δζάο δμ πθ επαδ υ δευθ εαδ πθ δ υγυθ υθ/λδυθ βηκ δευθ ξκζ έπθ κυ άηκυ δκθτ κυ δεάμ ΰδα δμ υΰελκτ δμ η αιτ κυμ η Ϋηφα β κ λσζκ κυ/βμ δ υγυθ ά/λδαμ εαδ βθ απκ ζ ηα δεά κυμ δαξ έλδ β. Σα απκ ζϋ ηα α Ϋ διαθ σ δ κδ βηαθ δεσ λκδ ζσΰκδ πθ θ κ ξκζδευθ υΰελκτ πθ, τηφπθα η κυμ επαδ υ δεκτμ, έθαδ: κδ δαφκλϋμ πλκ ππδεσ β αμ, β Ϋζζ δοβ πδεκδθπθέαμ η αιτ πθ επαδ υ δευθ εαδ κδ δαφκλ δεϋμ αιέ μ. Οδ ΥαξζΪεβμ, εαδ πκ κζκπκτζκυ (2012), έΰηα 60 επαδ υ δευθ Π.., δαπδ υ αθ η αιτ Ϊζζπθ σ δ κδ υΰελκτ δμ πκυ ηφαθέακθ αδ α ξκζ έα έθαδ υθάγπμ δ ξυλσ λ μ αθϊη α κυμ επαδ υ δεκτμ απσ σ δ αθϊη α β δ τγυθ β εαδ κυμ επαδ υ δεκτμ. δ έ μ πθ υΰελκτ πθ φαέθ αδ θα έθαδ πλκ ππδεκέ ζσΰκδ, β Ϋζζ δοβ πδεκδθπθέαμ η αιτ πθ επαδ υ δευθ εαδ κδ δαφπθέ μ αθαφκλδεϊ η κθ λσπκ αθ δη υπδ άμ πθ δαφσλπθ εα α Ϊ πθ πκυ πλκετπ κυθ β ξκζδεά ηκθϊ α. Ο παλϊΰκθ αμ «φτζκ» φαέθ αδ θα πβλ Ϊα δ κθ λσπκ πκυ κδ επαδ υ δεκέ δαξ δλέακθ αδ δμ υΰελκτ δμ εαδ κ παλϊΰκθ αμ «βζδεέα» φαέθ αδ θα πβλ Ϊα δ κ ξκζδεσ εζέηα. Οδ α β ε.ϊ. (2012), έΰηα 1400 επαδ υ δεκτμ Π.., ΰδα β δ λ τθβ β πθ αθ δζάο πθ πθ επαδ υ δευθ ΰδα δμ υΰελκτ δμ κ ξυλκ κυ ξκζ έκυ,. δαπδ υ αθ πμ βηαθ δεσ λ μ αδ έ μ πθ υΰελκτ πθ δμ ιάμ: βθ εαεά πδεκδθπθέα, δμ α κηδεϋμ δαφκλϋμ η αιτ πθ η ζυθ κυ ξκζ έκυ, κ αλθβ δεσ εζέηα, δμ παθαζαηίαθση θ μ απκυ έ μ πθ επαδ υ δευθ, βθ Ϋζζ δοβ υθκξάμ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ, βθ α υθαηέα υθ λΰα έαμ η αιτ κυ/βμ δ υγυθ ά/λδαμ εαδ πθ επαδ υ δευθ. πδπζϋκθ, παλα βλάγβε σ δ δμ πκζυπζβγϋ λ μ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ, σππμ έθαδ α Π.Λ., υπϊλξκυθ π λδ σ λ μ δ θϋι δμ η αιτ πθ η ζυθ κυ υζζσΰκυ δ α εσθ πθ. Ο ΛυηπΫλβμ (2011) ιϋ α κ υζ βΰ έαμ πκυ ξλβ δηκπκδκτθ κδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ α βηκ δεϊ ξκζ έα βμ ζζϊ αμ, σππμ δμ αθ δζαηίϊθκθ αδ κδ επαδ υ δεκέ. Σκ έΰηα βμ Ϋλ υθαμ ά αθ 55 δ υγυθ Ϋμ εαδ 185 επαδ υ δεκέ βηκ δευθ ξκζ έπθ κυ θκηκτ ξα αμ. πσ α απκ ζϋ ηα α αυ άμ βμ Ϋλ υθαμ πλκϋευο σ δ σ κ κδ επαδ υ δεκέ σ κ εαδ κδ δ υγυθ Ϋμ αθϋφ λαθ Ϋθα ηαελτ εα Ϊζκΰκ απσ πλκίζάηα α πκυ αθ δη ππέακυθ β ξϋ β κυμ. Σκ πθ τηα υθ λΰα έαμ φαέθ αδ θα ηβθ αθαπ τ αδ η αιτ δ υγυθ υθ/λδπθ εαδ επαδ υ δευθ αζζϊ εαδ η αιτ επαδ υ δευθ. Ο ΠαππΪμ (2010) ηϋ α απσ βθ Ϋλ υθϊ κυ, έΰηα 357 επαδ υ δευθ βμ.. βθ π λδφϋλ δα βμ Θ αζέαμ, δαπέ π σ δ αλε Ϊ υξθϊ υπκίσ ε δ Ϋθα η έΰηα υΰελκυ δαευθ ξϋ πθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ. πδπζϋκθ, β Ϋλ υθα Ϋ δι σ δ υπϊλξ δ απκιϋθπ β η αιτ πθ επαδ υ δευθ βμ έ δαμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ πμ απκ Ϋζ ηα πθ εαευθ δαπλκ ππδευθ ξϋ πθ εαδ βμ Ϋζζ δοβμ πδεκδθπθέαμ η αιτ πθ η ζυθ κυ 59

60 υζζσΰκυ δ α εσθ πθ. ΣΫζκμ, κ ΣΫεκμ (2009) απσ α απκ ζϋ ηα α βμ Ϋλ υθϊμ κυ βθ κπκέα υηη έξαθ 301 επαδ υ δεκέ απσ κυμ κπκέκυμ κδ 159 υπβλ κτ αθ ά έξαθ υπβλ ά δ α πλκβΰκτη θα ξλσθδα πμ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ εαδ υπκ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ, δαπέ π σ δ αδ έα βμ ηφϊθδ βμ πθ υΰελκτ πθ α ξκζ έα έθαδ κ ηϋΰ γκμ βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ εαδ β ίαγηέ α επαέ υ βμ βθ κπκέα αθάε δ. θαφκλδεϊ η δμ πδηκλφυ δμ πκυ απαδ έ αδ θα Ϋξκυθ σζκδ κδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ εαδ κδ επαδ υ δεκέ ΰδα θα αθ δη ππέ κυθ απκ ζ ηα δεϊ δμ υΰελκτ δμ, Ϋλ υθ μ πκυ Ϋξκυθ δ ιαξγ έ εαδ βθ ζζϊ α, σππμ αυ ά πθ ΠαπαρπΪθθκυ ε.ϊ. (2011), Ϋξκυθ εα α έι δ β βηα έα κυμ. Ϋλ υθα πθ α β ε.ϊ. (1997) ΰδα κυμ/δμ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ ξκζδευθ ηκθϊ πθ, κ 56,7% πδ τ δ σ δ β αθαίϊγηδ β κυ δ υγυθ δεκτ λσζκυ γα πδ υξγ έ η βθ πδησλφπ ά κυμ γϋηα α δκέεβ βμ. αθϊΰεβ πθ δ υγυθ υθ/λδπθ εαδ πθ επαδ υ δευθ ΰδα πδησλφπ β πδί ίαδυθ αδ αεσηα ηδα Ϋλ υθα β κπκέα δ ιάξγβ κυμ Νκηκτμ Μαΰθβ έαμ, ΛΪλδ αμ, τίκδαμ εαδ Πδ λέαμ (ΣΫεκμ, 2009). Οδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ βθ υθ λδπ δεά κυμ πζ δκοβφέα πκυ φ Ϊθ δ κ 97,5% γ πλκτθ αθαΰεαέα βθ πδησλφπ ά κυμ γϋηα α πκυ αφκλκτθ β δκέεβ β βμ επαέ υ βμ αζζϊ εαδ β δαξ έλδ β υΰελκτ πθ πκ κ σ 50,0%. υθκοέακθ αμ εαδ ζαηίϊθκθ αμ υπσοβ σζα α πλκαθαφ λγϋθ α υηπ λαέθκυη σ δ β επαέ υ β εαδ β πδησλφπ β σζπθ πθ η ζυθ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ ( δ υγυθ Ϋμ/λδ μ, επαδ υ δεκέ, ζκδπσ πλκ ππδεσ) η γϋηα βθ αθ δη υπδ β πθ υΰελκτ πθ εαγέ α αδ αθαΰεαέα ΰδα θα υπϊλι δ αθϊπ υιβ βμ δαξ έλδ βμ πθ θ κ ξκζδευθ υΰελκτ πθ. Ό κθ αφκλϊ κ πλκ ππδεσ κυ ξκζδεκτ κλΰαθδ ηκτ γα ά αθ πκδεκ κηβ δεσ θα πδηκλφυθ αδ υθ ξυμ. δ δεσ λα κδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ κδ κπκέκδ/ μ υγτθκθ αδ ΰδα βθ κηαζά ζ δ κυλΰέα κυ ξκζ έκυ β κπκέα αυ έα αδ εαδ η δμ υθ ξση θ μ ι ζέι δμ βθ επαέ υ β εαδ β δκέεβ β. Οδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ έθαδ υθάγπμ ε έθκδ/ μ πκυ εαζκτθ αδ θα βηδκυλΰά κυθ κ εα Ϊζζβζκ εζέηα αζζϊ εαδ βθ εα Ϊζζβζβ εκυζ κτλα υ κδ υΰελκτ δμ θα έθαδ κηαζσ λ μ εαδ θα απκίαέθκυθ γ δεϋμ ΰδα κ ξκζ έκ. Γδα βθ πδ υξά δαξ έλδ β βμ εϊγ τΰελκυ βμ ία δεά πλκςπσγ β έθαδ β δϊΰθπ β εαδ β εα αθσβ β πθ ΰ θ δκυλΰυθ αδ δυθ βμ. θ αυ Ϋμ κδ αδ έ μ θ θ κπδ κτθ παελδίυμ έθαδ υξαέκ ΰ ΰκθσμ αθ γα αθ δη ππδ έ απκ ζ ηα δεϊ β τΰελκυ β. απκ ζ ηα δεά αθ δη υπδ β βμ τΰελκυ βμ έθαδ θ υθϊη δ ξλά δηβ δ λΰα έα, σ κθ αφκλϊ βθ πλκ ππδεά αθϊπ υιβ Ϊζζα εαδ β ί ζ έπ β πθ δαπλκ ππδευθ εαδ εκδθπθδευθ ξϋ πθ ( α δζ έκυ & Κ ξϊκΰζκυ, 2015). Κζ έθκθ αμ κ γ πλβ δεσ ηϋλκμ ηπκλκτη θα πκτη ππμ β ίδίζδκΰλαφδεά αθα εσπβ β, αθαζτκθ αμ δμ Ϋθθκδ μ βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ εαδ πθ ξϋ πθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ, 60

61 ηαμ έξθ δ κ βηαθ δεσ λσζκ πκυ παέα δ β απκ ζ ηα δεά πδεκδθπθέα κ ξυλκ λΰα έαμ, εαδ π λδ σ λκ β Ϊ εβ β απκ ζ ηα δεάμ βΰ έαμ β δαξ έλδ β πθ παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ. Πλκ δκλέακθ αμ βθ εαεά πδεκδθπθέα πμ βθ αθαπκ ζ ηα δεά πδεκδθπθέα ηϋ π βμ κπκέαμ παλ ηπκ έα αδ β φυ δεά λκά βμ πζβλκφκλέαμ, κ απκ Ϋζ ηα έθαδ β βηδκυλΰέα δαφπθδυθ, δ θϋι πθ εαδ Ϋθ κθπθ υΰελκτ πθ. Σα αβ άηα α αυ Ϊ πκυ η απα ξσζβ αθ εαδ η απα ξκζκτθ έθαδ εα Ϊ πσ κ β «εαεά πδεκδθπθέα» η αιτ πθ «δ υγυθ υθ/λδυθ» εαδ πθ «επαδ υ δευθ» αζζϊ εαδ κ «ξκζδεσ εζέηα», ηπκλ έ θα πδ λϋοκυθ βθ ηφϊθδ β ά ηβ υΰελκυ δαευθ εα α Ϊ πθ Ϋθα λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ σππμ έθαδ αυ σ πθ Π.Λ. Πλκ κευ θα δαπδ υ π βθ πέ λα β πθ ΰ θδευθ εαδ Ϊζζπθ βηκΰλαφδευθ παλαΰσθ πθ β βηδκυλΰέα παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ η αιτ πθ «επαδ υ δευθ» κυμ ξυλκυμ πθ Π.Λ. ΣΫζκμ, πλκ κευ α πκλέ ηα α θα απκίκτθ ξλά δηα σ κ κυμ/δμ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ εαδ ΰ θδεϊ κυμ επαδ υ δεκτμ σ κ εαδ κθ ελα δεσ ηβξαθδ ησ ΰδα βθ πδησλφπ β αυ υθ πκυ πλκκλέακθ αδ ΰδα αθϊζβοβ βΰ δευθ γϋ πθ κθ επαδ υ δεσ ξυλκ. Οδ παλαπϊθπ δαπδ υ δμ κ άΰβ αθ βθ πλκίζβηα δεά βμ υΰε ελδηϋθβμ Ϋλ υθαμ πκυ γα πλκ παγά δ θα υηίϊζζ δ βθ π λαδ Ϋλπ δ λ τθβ β κυ υΰελκυ δαεκτ φαδθκηϋθκυ η αιτ πθ επαδ υ δευθ πθ παΰΰ ζηα δευθ Λυε έπθ ( Π Λ). πλκςπϊλξκυ α ίδίζδκΰλαφέα υθ υα ησ η α λ υθβ δεϊ πκλέ ηα α πκυ γα πλκετοκυθ γα κ βΰά κυθ ξλά δηα υηπ λϊ ηα α ΰδα βθ απκ ζ ηα δεσ λβ ζ δ κυλΰέα κυ παΰΰ ζηα δεκτ ξκζ έκυ. 61

62 ΤΣ ΡΟ Μ ΡΟ Ρ ΤΝΗΣΙΚΗ ΠΡΟ ΓΓΙΗ. 62

63 Κ Φ Λ ΙΟ 5 κ Η Ϋλ υθα δ αΰπΰά παλκτ α Ϋλ υθα απκ ζ έ ηδα ηπ δλδεά η ζϋ β πθ αθ δζάο πθ πθ επαδ υ δευθ ΰδα βθ πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ κ ξυλκ πθ Π.Λ.. πδξ δλ έ θα ι Ϊ δ εα Ϊ πσ κ ηπκλκτθ θα ζ ΰξγκτθ κδ υΰελκτ δμ κ ξυλκ πθ Π.Λ. εαδ εα Ϊ πσ κ αυ σμ κ Ϋζ ΰξκμ πβλ Ϊα αδ απσ β γϋ β πκυ εα Ϋξ δ κ επαδ υ δεσμ. Οδ η ζϋ μ πκυ Ϋξκυθ ΰέθ δ βθ ζζϊ α, κ ξυλκ πθ Π.Λ. αθαφκλδεϊ η κ υΰε ελδηϋθκ γϋηα έθαδ ζϊξδ μ Ϋπμ αθτπαλε μ εαδ β παλκτ α Ϋλ υθα φδζκ κι έ θα απκ ζϋ δ πβΰά ηπζκυ δ ηκτ κ π λδκλδ ηϋθκ επαδ υ δεσ π έκ. 5. Μ γκ κζκΰέα βμ Ϋλ υθαμ πδζκΰά βμ η γκ κζκΰέαμ β κπκέα ξλβ δηκπκδάγβε ΰδα β δ ιαΰπΰά βμ Ϋλ υθαμ έθαδ β πκ κ δεά Ϋλ υθα (quantitative research) εαδ αυ σ ΰδα έ βλέα αδ β υζζκΰά πκ κ δευθ κδξ έπθ απσ η ΰΪζα έΰηα α κυ πζβγυ ηκτ - σξκυ, υθάγπμ η β ξλά β αθυθυηκυ κηβηϋθκυ λπ βηα κζκΰέκυ (Cohen, Manion & Morrison, 2007). Σα λπ βηα κζσΰδα απκ ζκτθ ηδα απσ δμ πδκ δα κηϋθ μ ξθδεϋμ υζζκΰάμ κηϋθπθ, δσ δ εϊγ Ϊ κηκ εαζ έ αδ θα απαθ ά δ κ έ δκ τθκζκ λπ ά πθ, κδ κπκέ μ ίλέ εκθ αδ ηδα πλκεαγκλδ ηϋθβ δλϊ. πέ βμ έθαδ πλαε δεϊ εαδ παλϋξκυθ Ϋθαθ πκζτ απκ ζ ηα δεσ λσπκ υΰεϋθ λπ βμ απαθ ά πθ απσ Ϋθα έΰηα λπ υη θπθ πκζτ υλτ λκ απσ αυ σ πκυ πδ λϋπ δ κπκδα άπκ Ϊζζβ ξθδεά. βθ παλκτ α Ϋλ υθα βθ κηϊ α η ζϋ βμ απκ Ϋζ αθ κδ επαδ υ δεκέ υ λκίϊγηδαμ παΰΰ ζηα δεάμ επαέ υ βμ. Πλσε δ αδ ΰδα ηδα ηπ δλδεά η ζϋ β επαδ υ δεκτμ πθ Π.Λ. Ϋλ υθα ία έ βε β θ σ λβ η ζϋ β κυ Θ κζσΰκυ (2016), πκυ εα αζάΰ δ κ υηπϋλα ηα σ δ κδ υΰελκτ δμ έθαδ Ϋθα αθαπσφ υε κ φαδθση θκ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ κυ ξκζ έκυ ΰδα κ κπκέκ υγτθκθ αδ λ δμ παλϊΰκθ μ: (α) κ/β δ υγυθ άμ/λδα, (ί) κδ επαδ υ δεκέ εαδ (ΰ) κδ θκηκγ δεϋμ α Ϊφ δ μ εκπσμ εαδ σξκδ βμ Ϋλ υθαμ Χμ εκπσμ βμ παλκτ αμ Ϋλ υθαμ Ϋγβε β δ λ τθβ β, β εα αΰλαφά εαδ β αθϊζυ β πθ αθ δζάο πθ πθ επαδ υ δευθ ΰδα βθ πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ πθ Π.Λ.. 63

64 α δεσμ σξκμ βμ Ϋλ υθαμ έθαδ θα αθα έι δ β βηα έα πκυ Ϋξ δ ΰδα κυμ επαδ υ δεκτμ β ηβ απκ ζ ηα δεά πδεκδθπθέα ηϋ α κ ξυλκ κυ ξκζ έκυ κυμ, κ ππμ πβλ Ϊα δ δμ ξϋ δμ κυμ αζζϊ εαδ κ εζέηα βμ έ δαμ βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ. Έθαμ Ϊζζκμ σξκμ έθαδ β η ζϋ β βμ πέ λα βμ κυ φτζκυ εαδ Ϊζζπθ βηκΰλαφδευθ παλαΰσθ πθ β βηδκυλΰέα παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ. πέ βμ, σξκμ βμ Ϋλ υθαμ έθαδ θα αθα έι δ β βηα έα πκυ Ϋξ δ ΰδα κυμ επαδ υ δεκτμ β πδησλφπ ά κυμ γϋηα α δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ. 5.2 λ υθβ δεϊ λπ άηα α Μ ίϊ β κ εκπσ εαδ κυ σξκυμ βμ Ϋλ υθαμ δα υπυγβεαθ α παλαεϊ π λπ άηα α: 1κ λυ βηα: εαεά (ηβ απκ ζ ηα δεά) πδεκδθπθέα, έθαδ Ϋθαμ απσ κυμ βηαθ δεσ λκυμ παλϊΰκθ μ πκυ πλκεαζκτθ υΰελκτ δμ η αιτ πθ επαδ υ δευθ κυ ξκζ έκυ; 2κ λυ βηα: Οδ υΰελκτ δμ η αιτ πθ επαδ υ δευθ, έθαδ υξθσ φαδθση θκ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ πθ Π.Λ.; 3κ λυ βηα: Σα ΰ θδεϊ εαδ βηκΰλαφδεϊ ξαλαε βλδ δεϊ πθ επαδ υ δευθ (φτζκ, Ϋ β υπβλ έαμ, βζδεέα, πκυ Ϋμ, πδησλφπ β β δαξ έλδ β υΰελκτ πθ), ξ έακθ αδ η βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ κ ξυλκ πθ Π.Λ.; 4κ λυ βηα: πδησλφπ β πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ εαδ πθ επαδ υ δευθ γϋηα α δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ, γα ίκβγκτ βθ πλσζβοβ εαδ κθ π λδκλδ ησ κυμ η σξκ βθ τλυγηβ ζ δ κυλΰέα εαδ κ εαζσ εζέηα βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ; 5.3 Σκ έΰηα βμ Ϋλ υθαμ Σκ έΰηα βμ Ϋλ υθαμ, κ κπκέκ πδζϋξγβε η ίϊ β βθ υεκζέα πλσ ία βμ Ϋιδ (6) Π.Λ. κυ θκηκτ δεάμ εαδ Ϋθα (1) κυ θκηκτ Ρκ σπβμ, απκ ζ έ αδ απσ εα σθ ιάθ α Ϋιδ εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ (Ν = 166), βζδεέαμ εαδ πϊθπ υθ (Μ.Ο. = 1.60, Σ.. = 0.492). Οδ ιάθ α π Ϊ (67) έθαδ Ϊθ λ μ εαδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 40,4% θυ θ θάθ α θθϋα (99) έθαδ ΰυθαέε μ εαδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 59,6% (Πέθαεαμ 2). 64

65 Πέθαεαμ 2 Σκ έΰηα βμ Ϋλ υθαμ υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % Άθ λαμ 67 40,4 40,4 Γυθαέεα 99 59,6 100,0 τθκζκ ,0 Σκ η ΰαζτ λκ πκ κ σ βζδεέαμ κ έΰηα πθ επαδ υ δευθ έθαδ δμ βζδεέ μ (51,8%). Σα ηδελσ λα πκ κ Ϊ ηφαθέακθ αδ δμ βζδεέ μ (15,7%), θυ Ϋθα πκ κ σ βμ Ϊιβμ κυ 32,5% ηφαθέα αδ δμ βζδεέ μ η ΰαζτ λ μ πθ 51 υθ (Πέθαεαμ 3). Πέθαεαμ 3 Ηζδεέα υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % ,7 15, ,8 67,5 51 εαδ πϊθπ 54 32,5 100,0 τθκζκ ,0 Σκ έΰηα απκ ζ έ αδ απσ εα σθ π θάθ α κε υ (158) επαδ υ δεκτμ κδ κπκέκδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 95,2%, π Ϊ (7) υπκ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ κδ κπκέκδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 4,2%, εαδ ηέα (1) δ υγτθ λδα β κπκέα αθ δπλκ ππ τ δ κ 0,6% η ησζδμ Ϋεα πϋθ (15) απσ αυ κτμ, πκ κ σ 9,0%, θα Ϋξκυθ παλαεκζκυγά δ ηδθϊλδκ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ (Πέθαε μ 4, 5). Πέθαεαμ 4 ΘΫ β κ ξκζ έκ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % δ υγυθ άμ 1,6,6 Τπκ δ υγυθ άμ 7 4,2 4,8 επαδ υ δεσμ ,2 100,0 τθκζκ ,0 65

66 Πέθαεαμ 5 ηδθϊλδκ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % Ναδ 15 9,0 9,0 Όξδ ,0 100,0 τθκζκ ,0 πέ βμ, αλϊθ α π Ϊ (47) επαδ υ δεκέ, πκ κ σ 28,3%, Ϋξκυθ π λδ σ λα απσ 21 ξλσθδα υπβλ έαμ, εα σθ Ϋιδ (106) επαδ υ δεκέ, πκ κ σ 63,9%, Ϋξκυθ απσ ξλσθδα υπβλ έαμ εαδ Ϋεα λ δμ (13) επαδ υ δεκέ, πκ κ σ 7,8%, Ϋξκυθ Ϋπμ 10 ξλσθδα υπβλ έαμ (Πέθαεαμ 6). Πέθαεαμ 6 Υλσθδα υπβλ έαμ πμ ησθδηκμ/β επαδ υ δεσμ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % Ϋπμ ,8 7, ,9 71,7 21 εαδ πϊθπ 47 28,3 100,0 τθκζκ ,0 πσ κ τθκζκ κυ έΰηα κμ πθ επαδ υ δευθ, κδ εα σθ Ϋεα π Ϊ (117) έθαδ Ϋΰΰαηκδ (70,5%), κδ έεκ δ κε υ (28) Ϊΰαηκδ (16,9%) εαδ έεκ δ Ϋθαμ (21) έθαδ δαα υΰηϋθκδ (12,7%) (Πέθαεαμ 7). Πέθαεαμ 7 Οδεκΰ θ δαεά εα Ϊ α β υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % Έΰΰαηκμ/β ,5 70,5 Άΰαηκμ/β 28 16,9 87,4 δαα υΰηϋθκμ/β 21 12,6 100,0 τθκζκ ,0 66

67 Ό κθ αφκλϊ δμ πκυ Ϋμ πκυ Ϋξκυθ εϊθ δ κδ επαδ υ δεκέ, κδ π θάθ α Ϋιδ (56), πκ κ σ 33,7%, Ϋξκυθ π υξέκ Ι, κδ π θάθ α θθϋα (59), πκ κ σ 35,5%, Ϋξκυθ π υξέκ Σ Ι εαδ Ϋθα πκ κ σ 10,2% ( υξθσ β α 17) πθ επαδ υ δευθ έθαδ εϊ κξκδ τ λκυ π υξέκυ. πέ βμ, λδϊθ α λ δμ (33) επαδ υ δεκέ, πκ κ σ 19,9% έθαδ εϊ κξκδ η απ υξδαεκτ έ ζκυ εαδ Ϋθαμ (1) επαδ υ δεσμ, πκ κ σ 0,6%, έθαδ εϊ κξκμ δ αε κλδεκτ έ ζκυ (Πέθαεαμ 8). Πέθαεαμ 8 επαέ υ β υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % Ι 56 33,7 33,7 Σ Ι 59 35,5 69,2 π υξέκ 17 10,3 79,5 Μ απ υξδαεσ 33 19,9 99,4 δ αε κλδεσ 1,6 100,0 τθκζκ ,0 Ϋλ υθα δ θ λΰάγβε κ 1κ Π.Λ. Γαζα έκυ ( 38 εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ, κδ κπκέκδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 22,9% κυ έΰηα κμ), κ 1κ Π.Λ. Κκλππέκυ ( 37 εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ, κδ κπκέκδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 22,3% κυ έΰηα κμ), κ 1κ Π.Λ. Λαυλέκυ ( 15 εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ, κδ κπκέκδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 9,0% κυ έΰηα κμ), κ 1κ Π.Λ. Ραφάθαμ ( 18 εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ, κδ κπκέκδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 10,8% κυ έΰηα κμ), κ 2κ.Κ. Ν. ΣΣΙΚ ( β δ υγτθ λδα, β κπκέα αθ δπλκ ππ τ δ κ 0,6% κυ έΰηα κμ), κ 2κ Π.Λ. ξαλθυθ ( 20 εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ, κδ κπκέκδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 12,0% κυ έΰηα κμ), κ 2κ Π.Λ. Γαζα έκυ ( 25 εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ, κδ κπκέκδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 15,1% κυ έΰηα κμ) εαδ κ 2κ Π.Λ Κκηκ βθάμ ( 12 εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ, κδ κπκέκδ αθ δπλκ ππ τκυθ κ 7,2% κυ έΰηα κμ) απσ α ΠΤ γβθυθ, θα κζδεάμ δεάμ εαδ Ρκ σπβμ εα Ϊ κ ξλκθδεσ δϊ βηα 5 π ηίλέκυ Ϋπμ 10 Νκ ηίλέκυ 2017 (Πέθαεαμ 9). 67

68 Πέθαεαμ 9 Ολΰαθδεά γϋ β υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % 1κ Π Λ Γ Λ ΣΙΟΤ 38 22,9 22,9 1κ Π Λ ΚΟΡΧΠΙΟΤ 37 22,3 45,2 1κ Π Λ Λ ΤΡΙΟΤ 15 9,0 54,2 1κ Π Λ Ρ Φ Ν 18 10,8 65,1 2κ Κ Ν. ΣΣΙΚ (1κυ Π Λ ΚΟΡΧΠΙΟΤ) 1,6 65,7 2κ Π Λ Υ ΡΝΧΝ 20 12,0 77,7 2κ Π Λ Γ Λ ΣΙΟΤ 25 15,1 92,8 2κ Π Λ ΚΟΜΟΣ Ν 12 7,2 100,0 τθκζκ ,0 5.4 ΜΫ α υζζκΰάμ κηϋθπθ Γδα κθ Ϋζ ΰξκ πθ αθ δζάο πθ πθ επαδ υ δευθ ΰδα βθ πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ ξλβ δηκπκδάγβε αθυθυηκ κηβηϋθκ λπ βηα κζσΰδκ εαδ απ υγυθσ αθ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ, υπκ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ εαδ εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ πθ θκηυθ δεάμ εαδ Ρκ σπβμ. Σκ λπ βηα κζσΰδκ δαηκλφυγβε η Ϊ απσ η ζϋ β βμ ξ δεάμ ίδίζδκΰλαφέαμ εαδ ξ δευθ η ζ υθ θ σ λπθ λ υθβ υθ εαγυμ εαδ υθ λΰα έα η βθ πδίζϋπκυ α εαγβΰά λδα. Πλκβΰάγβε β πλκ κδηα έα, β πδζκΰά εαδ β τθ αιβ πθ λπ ά πθ η ΰθυηκθα β ΰθυ β κυ αθ δε δηϋθκυ, βθ εα Ϊζζβζβ Ϋεφλα β εαδ δα τππ β. π ζϋΰβ αθ λπ ά δμ ΰθυηβμ εαδ Ϊ βμ, εαγυμ αυ Ϋμ ελέγβε σ δ κ βΰκτθ κθ πυλάθα πθ ε θ λδευθ λπ βηϊ πθ βμ Ϋλ υθαμ. Λσΰπ βμ ηβ τπαλιβμ εϊπκδκυ αγηδ ηϋθκυ λπ βηα κζκΰέκυ πϊθπ κ υΰε ελδηϋθκ γϋηα, απκφα έ βε β παλαΰκθ δεά αθϊζυ β πθ η αίζβ υθ ηκυ η εκπσ βθ ιαελέίπ β βμ αιδκπδ έαμ εαδ βμ ΰευλσ β αμ κυ λπ βηα κζκΰέκυ. υΰε ελδηϋθα, κ λπ βηα κζσΰδκ π λδζϊηίαθ υθκζδεϊ λδϊθ α (30) λπ ά δμ κδ κπκέ μ δαελέθκθ αθ λ δμ θσ β μ η αίζβ υθ. βθ πλυ β θσ β α αθάεαθ λ δμ (3) η αίζβ Ϋμ ξ δαση θ μ η κδξ έα υπβλ δαεάμ φτ πμ κυ έΰηα κμ, β τ λβ θσ β α αθάεαθ πϋθ (5) η αίζβ Ϋμ ξ δαση θ μ η α βηκΰλαφδεϊ κδξ έα κυ έΰηα κμ εαδ β λέ β θσ β α αθάεαθ έεκ δ τκ (22) η αίζβ Ϋμ ξ δαση θ μ η δμ αθ δζάο δμ πθ επαδ υ δευθ απϋθαθ δ γϋηα α πδεκδθπθέαμ εαδ παΰΰ ζηα δευθ 68

69 υΰελκτ πθ. Γδα Ϋεα λ δμ (13) απ' αυ Ϋμ δμ δ δεϋμ λπ ά δμ ξλβ δηκπκδάγβε β λαίϊγηδα εζέηαεα Likert (1=εαγσζκυ, 2=ζέΰκ, 3=πκζτ, 4=πΪλα πκζτ), ΰδα π Ϊ (7) δ δεϋμ λπ ά δμ ξλβ δηκπκδάγβε β εζέηαεα απζάμ πδζκΰάμ, ΰδα ηδα (1) δ δεά λυ β β ξλβ δηκπκδάγβε β δξκ κηδεά εζέηαεα εαδ Ϋζκμ ξλβ δηκπκδάγβε ηδα (1) δ δεά λυ β β αθκδξ κτ τπκυ. Σα ΰ θδεϊ εαδ βηκΰλαφδεϊ κδξ έα κυ επαδ υ δεκτ ( λπ ά δμ 1-8) απκ Ϋζ αθ δμ αθ ιϊλ β μ η αίζβ Ϋμ εαδ κδ λπ ά δμ 9-30 απκ Ϋζ αθ δμ ιαλ βηϋθ μ η αίζβ Ϋμ (ίζϋπ ΠαλΪλ βηα). Σκυ ευλέπμ λπ βηα κζκΰέκυ πλκβΰάγβε Ϋθα τθ κηκ ε έη θκ η βθ π λδΰλαφά κυ γϋηα κμ εαδ πθ σξπθ βμ Ϋλ υθαμ, η εκπσ θα εα α κπδ κτθ κδ λπ υη θκδ ΰδα β φδζκ κφέα εαδ δμ πδ δυι δμ βμ. δαθκηά πθ λπ βηα κζκΰέπθ Ϋΰδθ ηϋ π πλκ ππδεάμ παφάμ η κυμ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ πθ ξκζ έπθ πκυ υηη έξαθ βθ παλκτ α Ϋλ υθα. Οδ δ υγυθ Ϋμ/λδ μ πδ άηαθαθ κυμ επαδ υ δεκτμ βθ αθπθυηέα πθ λπ βηα κζκΰέπθ εαδ κυμ θβηϋλπ αθ ΰδα κ εκπσ βμ. θ πλκ δηάγβε β δα δεα έα βμ αξυ λκηδεάμ ά βζ ε λκθδεάμ απκ κζάμ δσ δ τηφπθα η ηπ δλδεϋμ Ϋλ υθ μ παλκυ δϊακθ αδ η ΰΪζα πκ κ Ϊ απσλλδοβμ (ΞπξΫζζβμ, 1990). ηκθα δεά ιαέλ β Ϋΰδθ βθ π λέπ π β κυ 2κυ Π.Λ. Κκηκ βθάμ ζσΰπ απσ α βμ εαδ ΰδ' αυ σ απϊθ β αθ ησθκ υ εα (12) εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ. 5.5 ΜΫγκ κμ α δ δεάμ αθϊζυ βμ πθ λ υθβ δευθ κηϋθπθ πλκ κδηα έα βμ π ι λΰα έαμ πθ κηϋθπθ βμ Ϋλ υθαμ αεκζκτγβ τκ δα κξδεϊ ίάηα α, α παλαεϊ π: α. υΰε θ λυγβεαθ σζα α κηϋθα βμ Ϋλ υθαμ: υηπζβλπηϋθα λπ βηα κζσΰδα απσ κυμ επαδ υ δεκτμ κυ έΰηα κμ (166 υθκζδεϊ λπ βηα κζσΰδα). ί. εκζκτγβ, πμ εα αζβε δεσ ίάηα βμ δα δεα έαμ πλκ κδηα έαμ βμ π ι λΰα έαμ πθ κηϋθπθ, β εα αξυλδ ά κυμ ίϊ β κηϋθπθ. δα δεα έα κζκεζβλυγβε η κθ ε πθ υ Ϋλπθ Ϋζ ΰξκ βμ αελέί δαμ πθ κδξ έπθ, ΰδα κθ θ κπδ ησ υξσθ φαζηϊ πθ πκυ Ϋΰδθαθ βθ δ αΰπΰά κυμ, υ θα πϋζγ δ δσλγπ β. α δ δεά π ι λΰα έα εαδ αθϊζυ β πθ ηπ δλδευθ κηϋθπθ δ θ λΰάγβε η κ α δ δεσ παεϋ κ SPSS ιδκπδ έα εαδ ΰευλσ β α Ο έε β αιδκπδ έαμ Cronbach s alpha ΰδα βθ πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ εαδ β πδλλκά αυ υθ σ κ β βηδκυλΰέα κηϊ πθεζδευθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ σ κ εαδ βθ αθαπκ ζ ηα δεά ζ δ κυλΰέα πθ ξκζδευθ ηκθϊ πθ ίλϋγβε α = 0,652 (Πέθαεαμ 10, 11) εαδ ΰδα β βηα έα βμ πδησλφπ βμ πθ 69

70 ζ ξυθ επαέ υ βμ εαδ πθ επαδ υ δευθ γϋηα α πλσζβοβμ εαδ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ αζζϊ εαδ βμ υγτθβμ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ ΰδα β η έπ β ά εαδ βθ ιϊζ δοβ αυ υθ κδ κπκέ μ ξ έακθ αδ η κ εαζσ εζέηα ηϋ α κ ξκζ έκ ίλϋγβε α = 0,720 (Πέθαεαμ 12, 13). αιδκπδ έα βμ εζέηαεαμ ΰδα βθ πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ ελέθ αδ παλεάμ ΰδα δμ αθϊΰε μ βμ Ϋλ υθαμ, αφκτ πζβ δϊα δ κ 0,70 εαδ β αιδκπδ έα βμ εζέηαεαμ ΰδα β βηα έα βμ πδησλφπ βμ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ εαδ πθ επαδ υ δευθ ελέθ αδ εαδ αυ ά παλεάμ, αφκτ ι π λθϊ δ κ 0,70. Πέθαεαμ 10 Η αιδκπδ έα βμ εζέηαεαμ ΰδα βθ πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ Cronbach's Alpha N of Items*,652 6 * N of Items: λπ ά δμ 13, 14, 18, 22, 23, 24 (ίζ. ΠαλΪλ βηα) Πέθαεαμ 11 θϊζυ β αιδκπδ έαμ ΤπΪλξκυθ κηϊ μ εζέε μ η αιτ πθ λΰαακηϋθπθ; Μ πκδα υξθσ β α παλα βλκτθ αδ υΰελκτ δμ; κυζ δϊ κυ επαδ υ δεκτ κ βΰ έ υΰελκτ δμ; εαεά πδεκδθπθέα αυιϊθ δ δμ υΰελκτ δμ; Πσ β βηαθ δεά γ πλ έ β δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ; Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted 8,98 3,933,386,615 9,17 4,436,482,578 8,14 4,306,411,598 8,19 4,375,471,579 7,96 4,877,351,622 70

71 Πέθαεαμ 12 Η αιδκπδ έα βμ εζέηαεαμ ΰδα β βηα έα βμ πδησλφπ βμ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ εαδ πθ επαδ υ δευθ Cronbach's Alpha N of Items*,720 5 * N of Items: λπ ά δμ 26, 27α, 27ί, 28, 29 (ίζ. ΠαλΪλ βηα) Πέθαεαμ 13 θϊζυ β αιδκπδ έαμ Πσ κ βηαθ δεά γ πλ έ σ δ έθαδ β πδησλφπ β πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ γϋηα α πλσζβοβμ εαδ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ; Scale Mean if Item Deleted Scale Variance if Item Deleted Corrected Item-Total Correlation Cronbach's Alpha if Item Deleted 8,42 4,427,432, Π λδκλδ ηκέ βμ Ϋλ υθαμ Έθαμ απσ κυμ π λδκλδ ηκτμ βμ παλκτ αμ Ϋλ υθαμ έθαδ σ δ β δ λ τθβ β πθ αθ δζάο πθ πθ επαδ υ δευθ ΰδα βθ πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ κ λΰα δαεσ π λδίϊζζκθ πθ Π.Λ. Ϋΰδθ ηϋ π πκ κ δεάμ Ϋλ υθαμ. Μδα Ϊζζβ ηϋγκ κ υζζκΰάμ κηϋθπθ, σππμ β η δε ά (πκ κ δεά εαδ πκδκ δεά) έ πμ θα πλσ γ θϋα κηϋθα βθ παλαπϊθπ Ϋλ υθα, ηδαμ εαδ κ η δκθϋε βηα βμ εαγαλϊ πκ κ δεάμ Ϋλ υθαμ βθ αθααά β β ηδαμ εκδθάμ Ϊ βμ ΰδα κ τθκζκ κυ πζβγυ ηκτ, απκεσπ δ πκζζϋμ φκλϋμ βηαθ δεϋμ ζ π κηϋλ δ μ πκυ Ϋξκυθ δ δαέ λβ βηα έα ΰδα κ Ϊ κηκ (Κυλδααά, 2011). Λσΰπ βμ ηβ τπαλιβμ εϊπκδκυ αγηδ ηϋθκυ λπ βηα κζκΰέκυ πϊθπ κ υΰε ελδηϋθκ γϋηα, σππμ πλκαθαφϋλγβε πλκβΰκυηϋθπμ, απκφα έ βε β παλαΰκθ δεά αθϊζυ β η εκπσ β βηδκυλΰέα θσμ Ϋΰευλκυ εαδ αιδσπδ κυ λπ βηα κζκΰέκυ κ κπκέκ γα ηπκλϋ δ θα παθα κεδηα έ ηδα πδκ η γκ δεά Ϋλ υθα κ ηϋζζκθ. Μ κηϋθκ σ δ κ έΰηα (166 εαγβΰβ Ϋμ/λδ μ) πδζϋξγβε απσ υΰε ελδηϋθβ ΰ πΰλαφδεά π λδκξά, θ παλϋξ δ β υθα σ β α ΰ θδε υ δησ β αμ πθ υλβηϊ πθ. υΰε ελδηϋθβ Ϋλ υθα γα ηπκλκτ θα π ε αγ έ π λδ σ λκυμ επαδ υ δεκτμ εαδ 71

72 δ υγυθ Ϋμ παΰΰ ζηα δευθ Λυε έπθ εαδ απσ Ϊζζκυμ θκηκτμ. εσηβ, έθαδ βηαθ δεά β ιϋ α β πθ κηϋθπθ εαδ η δαξλκθδεϋμ η ζϋ μ, κδ κπκέ μ γα ια φαζέ κυθ β υθα σ β α ληβθ έαμ αδ δπ υθ ξϋ πθ α πκλέ ηα α. παλκτ α Ϋλ υθα ηπκλ έ θα υ δ βθ υεαδλέα ΰδα κθ αλξδεσ ξ δα ησ πδηκλφπ δευθ πλκΰλαηηϊ πθ η σξκ θα υαδ γβ κπκδά δ κυμ επαδ υ δεκτμ αθαφκλδεϊ η βθ πκυ αδσ β α βμ εαζάμ εαδ κηαζάμ πδεκδθπθέαμ κθ π λδκλδ ησ πθ θ κ ξκζδευθ υΰελκτ πθ. 72

73 Κ Φ Λ ΙΟ 6 κ 6. θϊζυ β εαδ ληβθ έα πθ απκ ζ ηϊ πθ κ υΰε ελδηϋθκ ε φϊζαδκ παλκυ δϊακθ αδ α κδξ έα πκυ ξ έακθ αδ η δμ παΰΰ ζηα δεϋμ υΰελκτ δμ κ ξυλκ πθ Π.Λ. εαδ κδ πλκ Ϊ δμ πθ επαδ υ δευθ ΰδα βθ απκφυΰά πθ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ κυμ, ξλβ δηκπκδυθ αμ β π λδΰλαφδεά α δ δεά ΰδα σζ μ δμ λπ ά δμ κυ λπ βηα κζκΰέκυ. πέ βμ, παλκυ δϊα αδ β παλαΰκθ δεά αθϊζυ β εαδ κδ υ ξ έ δμ πθ η αίζβ υθ. 6.1 κδξ έα θ κ ξκζδευθ υΰελκτ πθ ΠαλαεΪ π παλκυ δϊακθ αδ κδ απαθ ά δμ πθ επαδ υ δευθ δμ λπ ά δμ πκυ αφκλκτ αθ β πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β υΰελκτ πθ κ λΰα δαεσ κυμ ξυλκ. εσηα, παλκυ δϊακθ αδ κδ υθϋπ δ μ πθ υΰελκτ πθ εαγυμ εαδ κδ παλϊΰκθ μ πκυ πβλ Ϊακυθ αλθβ δεϊ βθ ζ δ κυλΰέα εαδ κ εζέηα βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ. πδπζϋκθ, παλκυ δϊακθ αδ σζκδ ε έθκδ κδ παλϊΰκθ μ πκυ γα ίκβγκτ αθ β η ΰαζτ λβ υθα ά ιϊζ δοβ πθ υΰελκτ πθ, σ κ απσ βθ πζ υλϊ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ σ κ εαδ απσ βθ πζ υλϊ πθ επαδ υ δευθ. ξ δεϊ η δμ αθ δζάο δμ πθ επαδ υ δευθ ΰδα κ αθ β πδεκδθπθέα πβλ Ϊα δ δμ αθγλυπδθ μ ξϋ δμ ηϋ α Ϋθα ξκζ έκ, β πζ δκοβφέα αυ υθ, κδ εα σθ έεκ δ Ϋθαμ (121) πκ κ σ 72,9%, απϊθ β «πϊλα πκζτ», θυ κδ αλϊθ α πϋθ (45) πκ κ σ 27,1%, απϊθ β αθ «πκζτ» (Πέθαεαμ 14). Πέθαεαμ 14 πδλλκά πδεκδθπθέαμ δμ αθγλυπδθ μ ξϋ δμ υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % Πκζτ 45 27,1 27,1 ΠΪλα πκζτ ,9 100,0 τθκζκ ,0 βθ λυ β β «Θ πλ έ σ δ υπϊλξ δ πλσίζβηα πδεκδθπθέαμ κ ξκζ έκ αμ;», κδ εα σθ Ϋ λδμ (104) επαδ υ δεκέ (62,7%) απϊθ β αθ πμ πέ κ πζ έ κθ ππμ θ υπϊλξ δ πλσίζβηα πδεκδθπθέαμ κ ξκζ έκ κυμ (Πέθαεαμ 15). 73

74 Πέθαεαμ 15 Πλσίζβηα πδεκδθπθέαμ κ ξκζ έκ αμ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % Ναδ 62 37,3 37,3 Όξδ ,7 100,0 τθκζκ ,0 θαφκλδεϊ η κ αθ κδ επαδ υ δεκέ δα βλκτθ εαζϋμ ξϋ δμ η κυμ υθα Ϋζφκυμ κυμ, β πζ δκοβφέα αυ υθ, κδ εα σθ Ϋεα (110) πκ κ σ 66,3%, απϊθ β «πκζτ», θυ ΰδα κ αθ κδ επαδ υ δεκέ δα βλκτθ εκδθπθδεϋμ ξϋ δμ η κυμ υθα Ϋζφκυμ κυμ ε σμ λΰα έαμ, β πζ δκοβφέα αυ υθ, κδ εα σ (100) πκ κ σ 60,2%, απϊθ β «ζέΰκ» (Πέθαε μ 16, 17). Πέθαεαμ 16 δα άλβ β εαζυθ ξϋ πθ η υθα Ϋζφκυμ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % Καγσζκυ 2 1,2 1,2 Λέΰκ 13 7,8 9,0 Πκζτ ,3 75,3 ΠΪλα πκζτ 41 24,7 100,0 τθκζκ ,0 Πέθαεαμ 17 δα άλβ β εκδθπθδευθ ξϋ πθ η υθα Ϋζφκυμ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % Καγσζκυ 22 13,3 13,3 Λέΰκ ,2 73,5 Πκζτ 40 24,1 97,6 ΠΪλα πκζτ 4 2,4 100,0 τθκζκ ,0 74

75 Ό κθ αφκλϊ βθ τπαλιβ κηϊ πθ-εζδευθ η αιτ πθ λΰαακηϋθπθ, κ 50% ( υξθσ β α 83) πθ επαδ υ δευθ απϊθ β «ζέΰκ», θυ Ϋθα πκ κ σ 24,6% ( υξθσ β α 41) πθ επαδ υ δευθ απϊθ β «πκζτ» (Πέθαεαμ 18). Πέθαεαμ 18 Ύπαλιβ κηϊ πθ - εζδευθ η αιτ λΰαακηϋθπθ υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % Καγσζκυ 21 12,7 12,7 Λέΰκ 83 50,0 62,7 Πκζτ 41 24,6 87,3 ΠΪλα πκζτ 21 12,7 100,0 τθκζκ ,0 ξ δεϊ η β υξθσ β α πκυ παλα βλκτθ αδ υΰελκτ δμ η αιτ πθ υθα Ϋζφπθ κ ξκζ έκ κυμ, κδ εα σθ κε υ (108) επαδ υ δεκέ πκ κ σ 65,1%, απϊθ β αθ «η λδεϋμ φκλϋμ», θυ κδ αλϊθ α Ϋθα (41) πκ κ σ 24,7%, απϊθ β αθ «υξθϊ» (Πέθαεαμ 19). Ό κθ αφκλϊ κυμ ζσΰκυμ πθ υΰελκτ πθ, β πζ δκθσ β α πθ επαδ υ δευθ, απσ αυ κτμ πκυ απϊθ β αθ, κυμ απκ έ δ υθ υα ησ πλκ ππδευθ εαδ υπβλ δαευθ ζσΰπθ (52,2%) θυ κ 39,1% ησθκ υπβλ δαεκτμ ζσΰκυμ εαδ κ 8,7% ησθκ πλκ ππδεκτμ ζσΰκυμ (Πέθαεαμ 20). Πέθαεαμ 19 υξθσ β α υΰελκτ πθ η αιτ υθα Ϋζφπθ υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % Πκ Ϋ 15 9,0 9,0 Μ λδεϋμ φκλϋμ ,1 74,1 υξθϊ 41 24,7 98,8 Πκζτ υξθϊ 2 1,2 100,0 τθκζκ ,0 75

76 Πέθαεαμ 20 Κα αθκηά ζσΰπθ υΰελκτ πθ δμ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % α. Τπβλ δαεκέ 59 39,1 39,1 ί. Πλκ ππδεκέ 13 8,7 47,8 ΰ. υθ υα ησμ α & ί 79 52,2 100,0 τθκζκ ,0 θαφκλδεϊ η κυμ υπβλ δαεκτμ ζσΰκυμ υΰελκτ πθ δμ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ, κδ επαδ υ δεκέ γ πλκτθ βθ «υηπζάλπ β πλκζκΰέκυ πλκΰλϊηηα κμ» (54,7%) εαδ βθ «εα αθκηά Ϊι πθ» (26,2%) πμ κυμ βηαθ δεσ λκυμ υπβλ δαεκτμ ζσΰκυμ. εσηα, β «εα αθκηά φβη λδυθ» (2,4%) εαδ β «Ϋζζ δοβ εαθκθδ ηκτ ζ δ κυλΰέαμ κυ ξκζ έκυ» απκ ζ έ κυμ ζδΰσ λκ βηαθ δεκτμ ζσΰκυμ υΰελκτ πθ (2,4%) (Πέθαεαμ 21). Πέθαεαμ 21 Τπβλ δαεκέ ζσΰκδ υΰελκτ πθ δμ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % Κα αθκηά Ϊι πθ 38 26,2 26,2 Κα αθκηά κυ ιπ δ αε δεκτ Ϋλΰκυ υηπζάλπ β πλκζκΰέκυ πλκΰλϊηηα κμ 7 4,8 31, ,7 85,7 Κα αθκηά φβη λδυθ 4 2,4 88,1 Έζζ δοβ εαθκθδ ηκτ ζ δ κυλΰέαμ κυ ξκζ έκυ πδζκΰά δ υγυθ δευθ ζ ξυθ απσ κθ τζζκΰκ δ α εσθ πθ 4 2,4 90,5 10 7,1 97,6 Άζζκμ ζσΰκμ 4 2,4 100,0 τθκζκ ,0 Οδ πδκ υξθκέ πλκ ππδεκέ ζσΰκδ υΰελκτ πθ, τηφπθα η δμ απσο δμ πθ επαδ υ δευθ, έθαδ «β εαεά πδεκδθπθέα η αιτ πθ η ζυθ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ» (39,3%) εαδ «κ δαφκλ δεσ αιδαεσ τ βηα πθ επαδ υ δευθ» (32,1%). Ο ζδΰσ λκ 76

77 βηαθ δεσμ πλκ ππδεσ ζσΰκμ υΰελκτ πθ φαέθ αδ θα έθαδ «β Ϋζζ δοβ υθκξάμ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ» (7,2%) (Πέθαεαμ 22). Πέθαεαμ 22 Πλκ ππδεκέ ζσΰκδ υΰελκτ πθ δμ ξκζδεϋμ ηκθϊ μ βθ εαεά πδεκδθπθέα η αιτ πθ η ζυθ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ κ δαφκλ δεσ αιδαεσ τ βηα πθ επαδ υ δευθ βθ Ϋζζ δοβ υθκξάμ βμ ξκζδεάμ εκδθσ β αμ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % 52 39,3 39, ,1 71,4 10 7,2 78,6 κθ αθ αΰπθδ ησ η αιτ πθ επαδ υ δευθ 28 21,4 100,0 τθκζκ ,0 ξ δεϊ η δμ αθ δζάο δμ πθ επαδ υ δευθ ΰδα κ αθ β κυζ δϊ κυ επαδ υ δεκτ κ βΰ έ υΰελκτ δμ, β πζ δκοβφέα αυ υθ, κδ θ θάθ α κε υ (98) πκ κ σ 59,0%, απϊθ β «ζέΰκ», θυ κδ λδϊθ α λ έμ (33) πκ κ σ 19,9%, απϊθ β αθ «εαγσζκυ» εαδ κδ λδϊθ α τκ (32) πκ κ σ 19,3%, απϊθ β αθ «πκζτ» (Πέθαεαμ 23). Πέθαεαμ 23 Η κυζ δϊ κυ επαδ υ δεκτ κ βΰ έ υΰελκτ δμ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % Καγσζκυ 33 19,9 19,9 Λέΰκ 98 59,0 78,9 Πκζτ 32 19,3 98,2 ΠΪλα πκζτ 3 1,8 100,0 τθκζκ ,0 Ό κθ αφκλϊ βθ λυ β β «αθϊη α πκδκυμ πδ τ σ δ κδ υΰελκτ δμ έθαδ π λδ σ λ μ;», κ 68,1% ( υξθσ β α 113) πθ επαδ υ δευθ απϊθ β «έθαδ αθ ιϊλ β μ απσ κ φτζκ», θυ Ϋθα πκ κ σ 28,3% ( υξθσ β α 47) πθ επαδ υ δευθ απϊθ β «αθϊη α ΰυθαέε μ» (Πέθαεαμ 24). ξ δεϊ η κ πκυ πδε θ λυθκθ αδ ευλέπμ κδ 77

78 υΰελκτ δμ, κδ ί κηάθ α λ δμ (73) επαδ υ δεκέ πκ κ σ 44,0%, απϊθ β αθ «η αιτ επαδ υ δευθ», θυ κδ ιάθ α (60) πκ κ σ 36,2%, απϊθ β αθ «Μ αιτ κηϊ πθ (εζέε μ)» (Πέθαεαμ 25). Πέθαεαμ 24 ηφϊθδ β υΰελκτ πθ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % θϊη α ΰυθαέε μ 47 28,3 28,3 θϊη α Ϊθ λ μ 4 2,4 30,7 θϊη α Ϊθ λ μ εαδ ΰυθαέε μ 2 1,2 31,9 έθαδ αθ ιϊλ β μ απσ κ φτζκ ,1 100,0 τθκζκ ,0 Πέθαεαμ 25 Πκτ πδε θ λυθκθ αδ ευλέπμ κδ υΰελκτ δμ Μ αιτ δ υγυθ ά εαδ υφδ αηϋθπθ Μ αιτ δ υγυθ δευθ ζ ξυθ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % 10 6,0 6,0 5 3,0 9,0 Μ αιτ επαδ υ δευθ 73 44,0 53,0 Μ αιτ κηϊ πθ (εζέε μ) 60 36,2 89,2 Μ αιτ επαδ υ δευθ εαδ πλκ υππθ πκυ ηπζϋεκθ αδ κθ λΰα δαεσ αμ ξυλκ τθκζκ , ,8 100,0 θαφκλδεϊ η β υξθσ λβ πβΰά υΰελκτ πθ κθ κηϋα απα ξσζβ άμ κυμ, κδ επαδ υ δεκέ γ πλκτθ βθ «εαεά (ηβ απκ ζ ηα δεά) πδεκδθπθέα» βθ πδκ βηαθ δεά, πκ κ σ 26,5%. εσηα, γ πλκτθ α «α αφά σλδα εαγβεσθ πθ» πκ κ σ 22,3% εαδ κυμ «υΰελκυση θκυμ σξκυμ» πκ κ σ 21,1% (Πέθαεαμ 26). Ό κ ΰδα κ αθ πδ τκυθ σ δ β εαεά πδεκδθπθέα ηπκλ έ θα αυιά δ δμ υΰελκτ δμ α ξκζ έα, β πζ δκοβφέα αυ υθ, κδ 78

79 εα σ (100) πκ κ σ 60,0%, απϊθ β «πκζτ», θυ κδ αλϊθ α π Ϊ (47) πκ κ σ 28,6%, απϊθ β αθ «πϊλα πκζτ» (Πέθαεαμ 27). Πέθαεαμ 26 υξθσ λβ πβΰά υΰελκτ πθ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % υΰελκυση θκδ σξκδ 35 21,1 21,1 αφά σλδα εαγβεσθ πθ 37 22,3 43,4 Πλκ ππδεϋμ φδζκ κιέ μ 28 16,9 60,3 Π λδκλδ ηϋθκδ πσλκδ 5 3,0 63,3 Καεά (ηβ απκ ζ ηα δεά) πδεκδθπθέα 44 26,5 89,8 υθγάε μ λΰα έαμ 9 5,4 95,2 υθαθ ά δμ πκυ δ ιϊΰκθ αδ η πλκξ δλσ β α τθκζκ ,0 8 4,8 100,0 Πέθαεαμ 27 Η πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ατιβ β πθ υΰελκτ πθ υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % Καγσζκυ 1,6,6 Λέΰκ 18 10,8 11,4 Πκζτ ,0 71,4 ΠαλΪ πκζτ 47 28,6 100,0 τθκζκ ,0 υθ λδπ δεά πζ δκοβφέα πθ επαδ υ δευθ, κδ εα σθ ιάθ α τκ (162) πκ κ σ 97,6%, γ πλ έ «πκζτ-πϊλα πκζτ» βηαθ δεά β δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ ΰδα βθ πέ υιβ πθ πδγυηβ υθ απκ ζ ηϊ πθ κυ ξκζ έκυ (Πέθαεαμ 28). 79

80 Πέθαεαμ 28 Η βηα έα βμ πδεκδθπθέαμ βθ πέ υιβ πθ πδγυηβ υθ απκ ζ ηϊ πθ υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % Λέΰκ βηαθ δεά 4 2,4 2,4 Πκζτ βηαθ δεά 92 55,4 57,8 ΠΪλα πκζτ βηαθ δεά 70 42,2 100,0 τθκζκ ,0 κ τθκζκ πθ επαδ υ δευθ, ευλδαλξ έ β Ϊπκοβ ππμ κδ υΰελκτ δμ υηίϊζζκυθ αλθβ δεϊ βθ απκ ζ ηα δεά ζ δ κυλΰέα πθ ξκζδευθ ηκθϊ πθ. Έ δ, κ 86,1% πθ επαδ υ δευθ γ πλ έ ππμ κδ υΰελκτ δμ πδ λκτθ «πκζτ-πϊλα πκζτ» αλθβ δεϊ βθ απκ ζ ηα δεσ β α βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ (Πέθαεαμ 29). Πέθαεαμ 29 πδλλκά πθ υΰελκτ πθ βθ απκ ζ ηα δεά ζ δ κυλΰέα βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ υξθσ β α ξ δεά γλκδ δεά υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % % Καγσζκυ 2 1,2 1,2 Λέΰκ 21 12,7 13,9 Πκζτ 83 50,0 63,9 ΠΪλα πκζτ 60 36,1 100,0 τθκζκ ,0 Οδ παλϊΰκθ μ πκυ πβλ Ϊακθ αδ αλθβ δεϊ, η ΰαζτ λκ ίαγησ, τηφπθα η κυμ επαδ υ δεκτμ έθαδ β πδεκδθπθέα εαδ υθ λΰα έα η αιτ κυμ (47,6%) εαδ κ εζέηα βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ (33,6%). Οδ παλϊΰκθ μ πκυ φαέθ αδ θα πβλ Ϊακθ αδ ζδΰσ λκ αλθβ δεϊ έθαδ β δεσθα κυ ξκζ έκυ βθ κπδεά εκδθπθέα ηααέ η β υηπ λδφκλϊ πθ ηαγβ υθ κ ξκζ έκ (4,9%) (Πέθαεαμ 30). 80

81 Πέθαεαμ 30 ΠαλΪΰκθ μ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ πκυ πβλ Ϊακθ αδ αλθβ δεϊ δεσθα κυ ξκζ έκυ βθ κπδεά εκδθπθέα Η πδεκδθπθέα εαδ β υθ λΰα έα η αιτ πθ επαδ υ δευθ Σκ εζέηα βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % 7 4,9 4, ,5 52, ,6 86,0 υηπ λδφκλϊ πθ ηαγβ υθ 7 4,9 90,9 επαδ υ δεά δα δεα έα 13 9,1 100,0 τθκζκ ,0 βθ λυ β β ξ δεϊ η κ πσ κ βηαθ δεά γ πλ έ σ δ έθαδ β πδησλφπ β πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ γϋηα α πλσζβοβμ εαδ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ, κδ κΰ σθ α πϋθ (85) επαδ υ δεκέ απϊθ β αθ «πκζτ βηαθ δεά» πκ κ σ (51,2%) εαδ κδ π θάθ α πϋθ (55) επαδ υ δεκέ «πϊλα πκζτ βηαθ δεά» πκ κ σ (33,1%) (Πέθαεαμ 31). Πέθαεαμ 31 Η βηα έα βμ πδησλφπ βμ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ γϋηα α πλσζβοβμ εαδ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % Καγσζκυ βηαθ δεά 3 1,8 1,8 Λέΰκ βηαθ δεά 23 13,9 15,7 Πκζτ βηαθ δεά 85 51,2 66,9 ΠΪλα πκζτ βηαθ δεά 55 33,1 100,0 τθκζκ ,0 εα αθκηά πθ παλαΰσθ πθ πκυ γα θέ ξυαθ βθ ιϊζ δοβ πθ υΰελκτ πθ εαδ γα ζαξδ κπκδκτ αθ δμ αλθβ δεϋμ πδπ υ δμ κυμ, τηφπθα η κ έΰηα πθ επαδ υ δευθ Ϋξ δ πμ ιάμ: Σκ 88,0% πθ επαδ υ δευθ γ πλ έ βθ πδησλφπ β ζ ξυθ επαέ υ βμ γϋηα α δαξ έλδ βμ κυ αθγλυπδθκυ παλϊΰκθ α ία δεσ πκυ ηπκλ έ θα υθ ζϋ δ «πκζτ-πϊλα 81

82 πκζτ» βθ ιϊζ δοβ πθ υΰελκτ πθ. πέ βμ, β πδησλφπ β πθ επαδ υ δευθ γϋηα α δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ γ πλ έ αδ «ζέΰκ» βηαθ δεσμ (25,9%) Ϋπμ εαδ «πκζτ-πϊλα πκζτ» βηαθ δεσμ (65,7%). εα Ϊλ δ β ξ δεϊ η β ξκζδεά θκηκγ έα, γ πλ έ αδ αεσηα «πκζτ-πϊλα πκζτ» βηαθ δεσμ παλϊΰκθ αμ απσ βθ πζ δκοβφέα κυ έΰηα κμ πθ επαδ υ δευθ (69,3%) αζζϊ εαδ «ζέΰκ» βηαθ δεσμ (24,1%). αγ λσ β α κυ πλκ ππδεκτ έθαδ απσ κυμ παλϊΰκθ μ πκυ πβλ Ϊακυθ «πκζτ-πϊλα πκζτ» βθ πέζυ β πθ υΰελκτ πθ (73,5%). πδπλσ γ α, β εαζτ λβ υζδεκ ξθδεά υπκ κηά έθαδ τηφπθα η κυμ επαδ υ δεκτμ Ϋθαμ παλϊΰκθ αμ πκυ γα ίκβγκτ «πκζτ-πϊλα πκζτ» βθ πέζυ β πθ υΰελκτ πθ (81,3%). ΣΫζκμ, σ κθ αφκλϊ κθ εαγκλδ ησ εαδ αφάθ δα πθ σξπθ βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ εαδ κθ αφά εα αη λδ ησ αληκ δκ ά πθ, κδ επαδ υ δεκέ υηφπθκτθ ππμ έθαδ παλϊΰκθ μ πκυ πδ λκτθ βηαθ δεϊ β η έπ β πθ υΰελκτ πθ (εαγκλδ ησμ εαδ αφάθ δα πθ σξπθ βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ: 73,5% εαδ αφάμ εα αη λδ ησμ αληκ δκ ά πθ: 94,6%) (Πέθαεαμ 32). Πέθαεαμ 32 Κα αθκηά πθ παλαΰσθ πθ πκυ γα θέ ξυαθ βθ ιϊζ δοβ πθ υΰελκτ πθ Π Ρ ΓΟΝΣ ΤΥΝΟΣΗΣ (Υ ΣΙΚΗ ΤΥΝΟΣΗΣ %) Κ ΘΟΛΟΤ ΛΙΓΟ ΠΟΛΤ Π Ρ ΠΟΛΤ πδησλφπ β ζ ξυθ επαέ υ βμ γϋηα α δαξ έλδ βμ κυ αθγλυπδθκυ παλϊΰκθ α 4 2,4% 16 9,6% 82 49,4% 64 38,6% πδησλφπ β επαδ υ δευθ γϋηα α δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ 14 8,4% 43 25,9% 76 45,8% 33 19,9% Κα Ϊλ δ β ξ δεϊ η β ξκζδεά θκηκγ έα 11 6,6% 40 24,1% 71 42,8% 44 26,5% αγ λσ β α κυ πλκ ππδεκτ 3 1,8% Καζτ λβ υζδεκ ξθδεά 5 υπκ κηά 3,0% 41 24,7% 26 15,7% 67 40,4% 78 47,0% 55 33,1% 57 34,3% Καγκλδ ησμ εαδ αφάθ δα πθ σξπθ βμ ξκζδεάμ ηκθϊ αμ 3 1,8% 41 24,7% 67 40,4% 55 33,1% αφάμ εα αη λδ ησμ αληκ δκ ά πθ 2 1,2% 7 4,2% 76 45,8% 81 48,8% 82

83 θαφκλδεϊ η κ ίαγησ υγτθβμ πκυ Ϋξ δ κ δ υγυθ άμ ΰδα κ εζέηα πθ δαπλκ ππδευθ ξϋ πθ πκυ αθαπ τ κθ αδ Ϋθα ξκζ έκ, κδ εα σθ λ δμ (103) επαδ υ δεκέ πκ κ σ 62,1%, απϊθ β αθ «η ΰΪζκ ίαγησ», θυ ΰδα κ ίαγησ λα βΰδεάμ πκζδ δεάμ πθ δ υγυθ υθ ΰδα υθ λΰα έα ηϋ α κ ξκζ έκ, κδ εα σ (100) επαδ υ δεκέ πκ κ σ 60%, απϊθ β αθ πέ βμ, «η ΰΪζκ ίαγησ» (Πέθαε μ 33, 34). Πέθαεαμ 33 αγησμ υγτθβμ δ υγυθ ά ΰδα κ εζέηα πθ δαπλκ ππδευθ ξϋ πθ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % ηβ θδεσ ίαγησ 1,6,6 ζϊξδ κ ίαγησ 9 5,4 6,0 η ΰΪζκ ίαγησ ,1 68,1 πκζτ η ΰΪζκ ίαγησ 53 31,9 100,0 τθκζκ ,0 Πέθαεαμ 34 αγησμ λα βΰδεάμ πκζδ δεάμ δ υγυθ υθ ΰδα υθ λΰα έα ηϋ α κ ξκζ έκ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % ζϊξδ κ ίαγησ 6 3,6 3,6 η ΰΪζκ ίαγησ ,6 πκζτ η ΰΪζκ ίαγησ ,0 τθκζκ ,0 6.2 Πλκ Ϊ δμ επαδ υ δευθ ΠαλαεΪ π παλκυ δϊακθ αδ κδ πλκ Ϊ δμ πθ επαδ υ δευθ ΰδα βθ απκφυΰά πθ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ κυμ, σππμ πλκϋευοαθ απσ δμ απαθ ά δμ κυμ, υθκοέακθ Ϊμ δμ εα βΰκλέ μ. Ο έεαδκμ εα αη λδ ησμ αληκ δκ ά πθ γ πλ έ αδ απσ αλε κτμ ( υξθσ β α 15) Ϋθαμ παλϊΰκθ αμ πκυ ηπκλ έ θα υθ ζϋ δ β ηβ ηφϊθδ β υΰελκτ πθ (9,0%). πέ βμ, β πδησλφπ β πθ επαδ υ δευθ κθ έ δκ κηϋα γ πλ έ αδ κ έ δκ βηαθ δεσμ ( υξθσ β α 13, ξ δεά υξθσ β α 7,8%). εα αθσβ β εαδ ία ησμ η αιτ πθ υθα Ϋζφπθ, γ πλ έ αδ αεσηα βηαθ δεσμ παλϊΰκθ αμ απσ αλε κτμ επαδ υ δεκτμ ( υξθσ β α 11, ξ δεά υξθσ β α 6,6%). ΣΫζκμ, σ κθ αφκλϊ β π ά δκέεβ β, κδ 83

84 επαδ υ δεκέ ( υξθσ β α 10) υηφπθκτθ ππμ έθαδ παλϊΰκθ αμ πκυ πδ λϊ β ηβ ηφϊθδ β υΰελκτ πθ (6,0%) (Πέθαεαμ 35). Πέθαεαμ 35 Πλκ Ϊ δμ επαδ υ δευθ ΰδα βθ απκφυΰά υΰελκτ πθ υξθσ β α ξ δεά υξθσ β α % γλκδ δεά ξ δεά υξθσ β α % Καηέα πλσ α β 91 55,0 55,0 έεαδκμ εα αη λδ ησμ αληκ δκ ά πθ 15 9,0 64,0 πδησλφπ β επαδ υ δευθ 13 7,8 71,8 κπκγϋ β β κυ εα Ϊζζβζκυ αθγλυπκυ βθ εα Ϊζζβζβ γϋ β Καζτ λα ξκζ έα η βθ απαλαέ β β υζδεκ ξθδεά υπκ κηά Κα αθσβ β εαδ ία ησμ η αιτ πθ υθα Ϋζφπθ Μβ αθ αΰπθδ δεά δϊγ β η αιτ υθα Ϋζφπθ Να ηβ φϋλθκυθ α πλκίζάηα α απσ κ πέ δ κ ξκζ έκ Να υπϊλξ δ εκδθπθδεσμ ζ δ κυλΰσμ ηϋ α κ ξκζ έκ Οδ δ υγυθ Ϋμ εαδ κδ επαδ υ δεκέ θα ΰθπλέακυθ β θκηκγ έα Οδ επαδ υ δεκέ θα εϊθκυθ π Ϊ β κυζ δϊ κυμ 1,6 72,4 1,6 73,0 11 6,6 79,6 3 1,8 81,4 1,6 82,0 1,6 82,6 1,6 83,2 1,6 83,8 αφάμ εαγκλδ ησμ σξπθ 2 1,2 85,0 σξκμ, β επαέ υ β πθ ηαγβ υθ εαδ έπκ α Ϊζζκ 1,6 85,6 π ά δκέεβ β 10 6,0 91,6 π ά πδεκδθπθέα 5 3,0 94,6 Σκ άγκμ εαδ β εαζζδϋλΰ δα 1,6 95,2 Τοβζκέ ηδ γκέ 1,6 95,8 Φυξκζκΰδεά υπκ άλδιβ εαγβΰβ υθ 7 4,2 100,0 τθκζκ ,0 84

85 6.3 Παλαΰoθ δεά αθϊζυ β - Factor analysis Γδα β δ λ τθβ β βμ κηδεάμ ΰευλσ β αμ βμ εϊγ γ ηα δεάμ θσ β αμ πλαΰηα κπκδάγβε δ λ υθβ δεά παλαΰκθ δεά αθϊζυ β, β κπκέα φαλησα αδ σ αθ β κηά κυ ηκθ Ϋζκυ θ έθαδ ΰθπ ά ά πλκεαγκλδ ηϋθβ εαδ ξλβ δηκπκδκτθ αδ α κηϋθα ΰδα θα βθ απκεαζτοκυθ (Timm, 2002). εκπσμ βμ παλαΰκθ δεάμ αθϊζυ βμ ά αθ εαδ β η έπ β πθ αλξδεϊ κλδ γϋθ πθ η αίζβ υθ, κδ κπκέ μ ζάφγβ αθ εα Ϊ β υζζκΰά πθ κηϋθπθ, Ϋθα ηδελσ λκ αλδγησ βηαθ δευθ παλαΰσθ πθ λδυθ γ ηα δευθ θκ ά πθ. Γδα βθ κζκεζάλπ β βμ παλαΰκθ δεάμ αθϊζυ βμ εαδ κθ Ϋζ ΰξκ πθ απκ ζ ηϊ πθ, αεκζκυγάγβε υΰε ελδηϋθβ δα δεα έα εαδ ι Ϊ βεαθ κδ εα Ϊζζβζκδ έε μ. 1β γ ηα δεά θσ β α: Παλαΰκθ κπκέβ β βμ λυ β βμ: πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ βθ ηφϊθδ β παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ. κηϊ α λπ ά πθ αλξδεϊ απκ ζκτθ αθ απσ 5 λπ ά δμ κδ κπκέ μ η Ϊ απσ βθ φαληκΰά βμ παλαΰκθ κπκέβ βμ βηδκτλΰβ τκ (2) θϋκυμ παλϊΰκθ μ. τηφπθα η κθ Πέθαεα 36, β δηά κυ έε β ΚΜΟ (Kaiser - Mayer - Olkin), έθαδ η ΰαζτ λβ κυ 0.5 (=0.576), πκυ βηαέθ δ σ δ β εα αθκηά ηαμ ά αθ παλεάμ ΰδα βθ δ ιαΰπΰά βμ παλαΰκθ δεάμ αθϊζυ βμ. δηά ζϋΰξκυ φαδλδεσ β αμ κυ Bartlett πδπζϋκθ ηαμ Ϋ δι ππμ α κηϋθα ά αθ απκ ε Ϊ ΰδα βθ φαληκΰά βμ η γσ κυ εαδ α δ δεϊ βηαθ δεϊ. Πέθαεαμ 36 πϊλε δα έΰηα κμ KMO and Bartlett's Test Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy.,576 Approx. Chi-Square 65,828 Bartlett's Test of Sphericity df 10 Sig.,000 φαλησακθ αμ αλξδεϊ παλαΰκθ δεά αθϊζυ β, κδ υοβζϋμ δηϋμ (extraction) κθ Πέθαεα 37 (Κκδθκέ παλϊΰκθ μ) πθ λπ ά πθ 9, 10, 22, 23, υθ δ Ϋφ λαθ βθ αθϊζυ β εαδ ηπσλ α θα δμ ζϊίπ υπσοβ ηκυ. 85

86 Πέθαεαμ 37 Κκδθκέ παλϊΰκθ μ (Communalities) πβλ Ϊα δ β πδεκδθπθέα δμ αθγλυπδθ μ ξϋ δμ ηϋ α Ϋθα ξκζ έκ; ( λ. 9) ΤπΪλξ δ πλσίζβηα πδεκδθπθέαμ κ ξκζ έκ αμ; ( λ. 10) εαεά πδεκδθπθέα η αιτ επαδ υ δευθ ηπκλ έ θα αυιά δ δμ υΰελκτ δμ; ( λ. 22) Πσ β βηαθ δεά ΰδα βθ πέ υιβ πθ πδγυηβ υθ απκ ζ ηϊ πθ γ πλ έ β δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ; ( λ. 23) Initial Extraction 1,000,471 1,000,638 1,000,712 1,000,665 ΜΫγκ κμ ιαΰπΰάμ: θϊζυ β ετλδπθ υθδ π υθ. κθ Πέθαεα 38 ( π ιάΰβ β υθκζδεάμ δαετηαθ βμ) ηφαθέακθ αδ κδ eigenvalues, βζα ά α πκ κ Ϊ βμ δαετηαθ βμ ΰδα εϊγ η αίζβ ά πκυ αθ δ κδξκτ κυμ παλϊΰκθ μ. Μ ΰαζτ λβ eigenvalue βηαέθ δ η ΰαζτ λκ πκ κ σ δαετηαθ βμ πκυ «ιβΰκτ» Ϋθαμ παλϊΰκθ αμ. Οδ τκ πλυ κδ παλϊΰκθ μ έθαδ αυ κέ πκυ έξαθ κ η ΰαζτ λκ πκ κ σ εαδ ιβΰκτ αθ κ 55,90% βμ υθκζδεάμ δαετηαθ βμ. έθαδ παλα ε σ ΰ θδεϊ ππμ Ϋθα πκ κ σ υθκζδεάμ δαετηαθ βμ πϊθπ απσ 50% γ πλ έ αδ δεαθκπκδβ δεσ ΰδα κυμ ιαΰση θκυμ παλϊΰκθ μ. Πέθαεαμ 38 π ιάΰβ β υθκζδεάμ δαετηαθ βμ (Total Variance Explained) Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Rotation Sums of Squared Loadings υθδ υ α (Component) τθκζκ Πκ κ σ δαετηαθ βμ γλκδ δεσ πκ κ σ τθκζκ Loadings Πκ κ σ δαετηαθ βμ γλκδ δεσ πκ κ σ τθκζκ Πκ κ σ δαετηαθ βμ γλκδ δεσ πκ κ σ 1 1,707 34,143 34,143 1,707 34,143 34,143 1,612 32,245 32, ,088 21,760 55,902 1,088 21,760 55,902 1,183 23,657 55,902 3,935 18,693 74,595 4,774 15,474 90,069 5,497 9, ,000 ΜΫγκ κμ ιαΰπΰάμ: θϊζυ β ετλδπθ υθδ π υθ. 86

87 κ έ δκ υηπϋλα ηα εα Ϋζβια εαδ η κ scree plot (ξάηα 5) κ κπκέκ απ δεκθέα δ κυμ παλϊΰκθ μ κθ κλδασθ δκ Ϊικθα εαδ δμ αθ έ κδξ μ eigenvalues κθ εϊγ κ Ϊικθα. Σκ βη έκ κ κπκέκ β ΰπθέα αζζϊα δ εζέ β αθ δπλκ υπ υ κθ αλδγησ πθ παλαΰσθ πθ πκυ γα Ϋπλ π θα υηπ λδζβφγκτθ βθ αθϊζυ β. πκηϋθπμ, τκ παλϊΰκθ μ γα Ϋπλ π θα υηπ λδζβφγκτθ βθ αθϊζυ β, πδί ίαδυθκθ αμ α απκ ζϋ ηα α κυ Πέθαεα 38. ξάηα 5. Scree Plot 1βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ. ΓλΪφβηα ξαλαε βλδ δευθ λδαυθ πμ πλκμ πθ αλδγησ πθ παλαΰσθ πθ. φαλησακθ αμ ιαθϊ παλαΰκθ δεά αθϊζυ β η ηϋγκ κ Varimax, κ Πέθαεαμ 39 (Μά λα π λδ λ φση θπθ υθδ π υθ) απ δεκθέα δ βθ κηα κπκέβ β πκυ πλκϋευο. Πέθαεαμ 39 Μά λα π λδ λ φση θπθ υθδ π υθ (Rotated Component Matrix α ) εαεά πδεκδθπθέα η αιτ επαδ υ δευθ ηπκλ έ θα αυιά δ δμ υΰελκτ δμ; ( λ. 22) υθδ υ α (Component) 1 2,411,550 Πσ β βηαθ δεά ΰδα βθ πέ υιβ πθ πδγυηβ υθ απκ ζ ηϊ πθ γ πλ έ β δα δεα έα βμ πδεκδθπθέαμ; ( λ. 23),802,149 87

88 Πκδκμ ζσΰκμ απκ ζ έ β υξθσ λβ πβΰά υΰελκτ πθ; ( λ. 21) ΤπΪλξ δ πλσίζβηα πδεκδθπθέαμ κ ξκζ έκ αμ; ( λ. 10) -,247,759 -,167 -,529 ΜΫγκ κμ ιαΰπΰάμ: θϊζυ β ετλδπθ υθδ π υθ. ΜΫγκ κμ π λδ λκφάμ: Varimax with Kaiser Normalization. α. π λδ λκφά υθϋεζδθ 3 παθαζάο δμ. β υθϋξ δα, Ϋΰδθ πλκ πϊγ δα θα απκ κγ έ κυμ παλϊΰκθ μ πκυ πλκϋευοαθ Ϋθαμ ξαλαε βλδ ησμ πκυ θα ιβΰ έ σ κ κ υθα σθ εαζτ λα β κηά κυμ. Ο πλυ κμ παλϊΰκθ αμ Ϋξ δ δεαθκπκδβ δεά δηά παλαΰκθ δεκτ φκλ έκυ β η αίζβ ά: λ. 22 εαδ υοβζά δηά παλαΰκθ δεκτ φκλ έκυ β η αίζβ ά: λ. 23. Υαλαε βλέα αδ απσ κθ έ ζκ «πδλλκά βμ εαεάμ πδεκδθπθέαμ». Ο τ λκμ παλϊΰκθ αμ Ϋξ δ υοβζϋμ δηϋμ παλαΰκθ δεκτ φκλ έκυ δμ η αίζβ Ϋμ: λ. 22, λ. 21 εαδ λ.10 Υαλαε βλέα αδ απσ κθ έ ζκ «αδ έα πθ υΰελκτ πθ». 2β γ ηα δεά θσ β α: Παλαΰκθ κπκέβ β βμ λυ β βμ: πδλλκά πθ παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ β βηδκυλΰέα κηϊ πθ-εζδευθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ εαδ βθ αθαπκ ζ ηα δεά ζ δ κυλΰέα πθ ξκζδευθ ηκθϊ πθ. κηϊ α λπ ά πθ αλξδεϊ απκ ζκτθ αθ απσ 5 λπ ά δμ κδ κπκέ μ η Ϊ απσ βθ φαληκΰά βμ παλαΰκθ κπκέβ βμ βηδκτλΰβ τκ (2) θϋκυμ παλϊΰκθ μ. τηφπθα η κθ Πέθαεα 40, β δηά κυ έε β ΚΜΟ (Kaiser - Mayer - Olkin) έθαδ η ΰαζτ λβ κυ 0.5 (=0.580), πκυ βηαέθ δ σ δ β εα αθκηά ηαμ ά αθ παλεάμ ΰδα βθ δ ιαΰπΰά βμ παλαΰκθ δεάμ αθϊζυ βμ. δηά ζϋΰξκυ φαδλδεσ β αμ κυ Bartlett πδπζϋκθ ηαμ Ϋ δι ππμ α κηϋθα ά αθ απκ ε Ϊ ΰδα βθ φαληκΰά βμ η γσ κυ εαδ α δ δεϊ βηαθ δεϊ. Πέθαεαμ 40 πϊλε δα έΰηα κμ KMO and Bartlett's Test Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy.,580 Approx. Chi-Square 183,878 Bartlett's Test of Sphericity df 10 Sig.,000 φαλησακθ αμ αλξδεϊ παλαΰκθ δεά αθϊζυ β, κδ υοβζϋμ δηϋμ (extraction) κθ Πέθαεα 41 (Κκδθκέ παλϊΰκθ μ) πθ λπ ά πθ 13, 28, 29, υθ δ Ϋφ λαθ βθ αθϊζυ β εαδ ηπσλ α θα δμ ζϊίπ υπσοβ ηκυ. 88

89 Πέθαεαμ 41 Κκδθκέ παλϊΰκθ μ (Communalities) ΤπΪλξκυθ κηϊ μ εζέε μ η αιτ πθ λΰαακηϋθπθ κ ξκζ έκ αμ; ( λ. 13) αγησμ υγτθβμ δ υγυθ ά ΰδα δμ δαπλκ ππδεϋμ ξϋ δμ πκυ αθαπ τ κθ αδ Ϋθα ξκζ έκ. ( λ. 28) αγησμ λα βΰδεάμ πκζδ δεάμ δ υγυθ υθ ΰδα β υθ λΰα έα ηϋ α κ ξκζ έκ. ( λ. 29) Initial Extraction 1,000,403 1,000,773 1,000,772 ΜΫγκ κμ ιαΰπΰάμ: θϊζυ β ετλδπθ υθδ π υθ. κθ Πέθαεα 42 ( π ιάΰβ β υθκζδεάμ δαετηαθ βμ) ηφαθέακθ αδ κδ eigenvalues, βζα ά α πκ κ Ϊ βμ δαετηαθ βμ ΰδα εϊγ η αίζβ ά πκυ αθ δ κδξκτ κυμ παλϊΰκθ μ. Μ ΰαζτ λβ eigenvalue βηαέθ δ η ΰαζτ λκ πκ κ σ δαετηαθ βμ πκυ «ιβΰκτ» Ϋθαμ παλϊΰκθ αμ. Οδ τκ πλυ κδ παλϊΰκθ μ έθαδ αυ κέ πκυ έξαθ κ η ΰαζτ λκ πκ κ σ εαδ ιβΰκτ αθ κ 69,66% βμ υθκζδεάμ δαετηαθ βμ. έθαδ παλα ε σ ΰ θδεϊ ππμ Ϋθα πκ κ σ υθκζδεάμ δαετηαθ βμ πϊθπ απσ 50% γ πλ έ αδ δεαθκπκδβ δεσ ΰδα κυμ ιαΰση θκυμ παλϊΰκθ μ. Πέθαεαμ 42 π ιάΰβ β υθκζδεάμ δαετηαθ βμ (Total Variance Explained) Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadings υθδ υ α τθκζκ Πκ κ σ γλκδ δεσ τθκζκ Πκ κ σ γλκδ δεσ τθκζκ Πκ κ σ γλκδ δεσ (Component) δαετηαθ βμ πκ κ σ δαετηαθ βμ πκ κ σ δαετηαθ βμ πκ κ σ 1 2,042 40,846 40,846 2,042 40,846 40,846 1,845 36,896 36, ,441 28,824 69,669 1,441 28,824 69,669 1,639 32,773 69,669 3,746 14,927 84,597 4,423 8,468 93,065 5,347 6, ,000 ΜΫγκ κμ ιαΰπΰάμ: θϊζυ β ετλδπθ υθδ π υθ. 89

90 κ έ δκ υηπϋλα ηα εα Ϋζβια εαδ η κ scree plot (ξάηα 6) κ κπκέκ απ δεκθέα δ κυμ παλϊΰκθ μ κθ κλδασθ δκ Ϊικθα εαδ δμ αθ έ κδξ μ eigenvalues κθ εϊγ κ Ϊικθα. Σκ βη έκ κ κπκέκ β ΰπθέα αζζϊα δ εζέ β αθ δπλκ υπ υ κθ αλδγησ πθ παλαΰσθ πθ πκυ γα Ϋπλ π θα υηπ λδζβφγκτθ βθ αθϊζυ β. πκηϋθπμ, τκ παλϊΰκθ μ γα Ϋπλ π θα υηπ λδζβφγκτθ βθ αθϊζυ β, πδί ίαδυθκθ αμ α απκ ζϋ ηα α κυ Πέθαεα 42. ξάηα 6. Scree Plot 2βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ. ΓλΪφβηα ξαλαε βλδ δευθ λδαυθ πμ πλκμ πθ αλδγησ πθ παλαΰσθ πθ. φαλησακθ αμ ιαθϊ παλαΰκθ δεά αθϊζυ β η ηϋγκ κ Varimax, κ Πέθαεαμ 43 (Μά λα π λδ λ φση θπθ υθδ π υθ) απ δεκθέα δ βθ κηα κπκέβ β πκυ πλκϋευο. Πέθαεαμ 43 Μά λα π λδ λ φση θπθ υθδ π υθ (Rotated Component Matrix α ) αγησμ λα βΰδεάμ πκζδ δεάμ δ υγυθ υθ ΰδα β υθ λΰα έα ηϋ α κ ξκζ έκ ( λ. 29) υθδ υ α (Component) 1 2,878,039 90

91 αγησμ υγτθβμ δ υγυθ ά ΰδα δμ δαπλκ ππδεϋμ ξϋ δμ πκυ,878 -,045 αθαπ τ κθ αδ Ϋθα ξκζ έκ ( λ. 28) Οδ υΰελκτ δμ η αιτ πθ επαδ υ δευθ πβλ Ϊακυθ αλθβ δεϊ,538,336 βθ ζ δ κυλΰέα κυ ξκζ έκυ ( λ. 24) Πκδα β υξθσ β α ηφϊθδ βμ υΰελκτ πθ κ ξκζ έκ αμ ( λ. 14) ΤπΪλξκυθ κηϊ μ εζέε μ η αιτ πθ λΰαακηϋθπθ κ ξκζ έκ αμ ( λ 13),007,885,116,860 ΜΫγκ κμ ιαΰπΰάμ: θϊζυ β ετλδπθ υθδ π υθ. ΜΫγκ κμ π λδ λκφάμ: Varimax with Kaiser Normalization. α. π λδ λκφά υθϋεζδθ 3 παθαζάο δμ. β υθϋξ δα, Ϋΰδθ πλκ πϊγ δα θα απκ κγ έ κυμ παλϊΰκθ μ πκυ πλκϋευοαθ Ϋθαμ ξαλαε βλδ ησμ πκυ θα ιβΰ έ σ κ κ υθα σθ εαζτ λα β κηά κυμ. Ο πλυ κμ παλϊΰκθ αμ Ϋξ δ υοβζϋμ δηϋμ παλαΰκθ δεκτ φκλ έκυ δμ η αίζβ Ϋμ: λ. 29, λ. 28 εαδ λ. 24. Υαλαε βλέα αδ απσ κθ έ ζκ «πδλλκά πθ παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ βθ αθαπκ ζ ηα δεά ζ δ κυλΰέα πθ ξκζδευθ ηκθϊ πθ». Ο τ λκμ παλϊΰκθ αμ Ϋξ δ κλδαεά δηά παλαΰκθ δεκτ φκλ έκυ β η αίζβ ά: λ. 24 εαδ υοβζϋμ δηϋμ παλαΰκθ δεκτ φκλ έκυ δμ η αίζβ Ϋμ: λ. 14 εαδ λ. 13. Υαλαε βλέα αδ απσ κθ έ ζκ «πδλλκά πθ παΰΰ ζηα δευθ υΰελκτ πθ β βηδκυλΰέα κηϊ πθ-εζδευθ η αιτ πθ επαδ υ δευθ». 3β γ ηα δεά θσ β α: Παλαΰκθ κπκέβ β βμ λυ β βμ: βηα έα βμ πδησλφπ βμ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ εαδ πθ επαδ υ δευθ γϋηα α πλσζβοβμ εαδ δαξ έλδ βμ υΰελκτ πθ αζζϊ εαδ βμ υγτθβμ πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ ΰδα β η έπ β ά εαδ βθ ιϊζ δοβ αυ υθ κδ κπκέ μ ξ έακθ αδ η κ εαζσ εζέηα ηϋ α κ ξκζ έκ. κηϊ α λπ ά πθ αλξδεϊ απκ ζκτθ αθ απσ 5 λπ ά δμ κδ κπκέ μ η Ϊ απσ βθ φαληκΰά βμ παλαΰκθ κπκέβ βμ βηδκτλΰβ τκ (2) θϋκυμ παλϊΰκθ μ. τηφπθα η κθ Πέθαεα 44, β δηά κυ έε β ΚΜΟ (Kaiser - Mayer - Olkin) έθαδ η ΰαζτ λβ κυ 0.5 (=0.655), πκυ βηαέθ δ σ δ β εα αθκηά ηαμ ά αθ παλεάμ ΰδα βθ δ ιαΰπΰά βμ παλαΰκθ δεάμ αθϊζυ βμ. δηά ζϋΰξκυ φαδλδεσ β αμ κυ Bartlett πδπζϋκθ ηαμ Ϋ δι ππμ α κηϋθα ά αθ απκ ε Ϊ ΰδα βθ φαληκΰά βμ η γσ κυ εαδ α δ δεϊ βηαθ δεϊ. 91

92 Πέθαεαμ 44 πϊλε δα έΰηα κμ KMO and Bartlett's Test Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy.,655 Approx. Chi-Square 243,771 Bartlett's Test of Sphericity df 10 Sig.,000 φαλησακθ αμ αλξδεϊ παλαΰκθ δεά αθϊζυ β, β υοβζά δηά (extraction) κθ Πέθαεα 45 (Κκδθκέ παλϊΰκθ μ) βμ λυ β βμ 26, υθ δ Ϋφ λ βθ αθϊζυ β εαδ ηπσλ α θα β ζϊίπ υπσοβ ηκυ. Πέθαεαμ 45 Κκδθκέ παλϊΰκθ μ (Communalities) Initial Extraction Πσ κ βηαθ δεά έθαδ β πδησλφπ β πθ ζ ξυθ επαέ υ βμ γϋηα α 1,000,524 πλσζβοβμ εαδ δαξ έλδ βμ πθ υΰελκτ πθ; ( λ. 26) ΜΫγκ κμ ιαΰπΰάμ: θϊζυ β ετλδπθ υθδ π υθ. κθ Πέθαεα 46 ( π ιάΰβ β υθκζδεάμ δαετηαθ βμ) ηφαθέακθ αδ κδ eigenvalues, βζα ά α πκ κ Ϊ βμ δαετηαθ βμ ΰδα εϊγ η αίζβ ά πκυ αθ δ κδξκτ κυμ παλϊΰκθ μ. Μ ΰαζτ λβ eigenvalue βηαέθ δ η ΰαζτ λκ πκ κ σ δαετηαθ βμ πκυ «ιβΰκτ» Ϋθαμ παλϊΰκθ αμ. Οδ τκ πλυ κδ παλϊΰκθ μ έθαδ αυ κέ πκυ έξαθ κ η ΰαζτ λκ πκ κ σ εαδ ιβΰκτ αθ κ 65,56% βμ υθκζδεάμ δαετηαθ βμ. έθαδ παλα ε σ ΰ θδεϊ ππμ Ϋθα πκ κ σ υθκζδεάμ δαετηαθ βμ πϊθπ απσ 50% γ πλ έ αδ δεαθκπκδβ δεσ ΰδα κυμ ιαΰση θκυμ παλϊΰκθ μ. 92

93 υθδ υ α (Component) τθκζκ Initial Eigenvalues Πκ κ σ δαετηαθ βμ Πέθαεαμ 46 π ιάΰβ β υθκζδεάμ δαετηαθ βμ (Total Variance Explained) γλκδ δεσ πκ κ σ Extraction Sums of Squared τθκζκ Loadings Πκ κ σ δαετηαθ βμ γλκδ δεσ πκ κ σ τθκζκ Rotation Sums of Squared Loadings Πκ κ σ δαετηαθ βμ γλκδ δεσ πκ κ σ 1 3,851 48,132 48,132 3,851 48,132 48,132 2,872 35,906 35, ,395 17,434 65,565 1,395 17,434 65,565 2,373 29,660 65,565 3,849 10,613 76,178 4,673 8,412 84,590 5,497 6,218 90,808 6,418 5,228 96,036 7,317 3, , ,634E-016 2,042E ,000 ΜΫγκ κμ ιαΰπΰάμ: θϊζυ β ετλδπθ υθδ π υθ. κ έ δκ υηπϋλα ηα εα Ϋζβια εαδ η κ scree plot (ξάηα 7) κ κπκέκ απ δεκθέα δ κυμ παλϊΰκθ μ κθ κλδασθ δκ Ϊικθα εαδ δμ αθ έ κδξ μ eigenvalues κθ εϊγ κ Ϊικθα. Σκ βη έκ κ κπκέκ β ΰπθέα αζζϊα δ εζέ β αθ δπλκ υπ υ κθ αλδγησ πθ παλαΰσθ πθ πκυ γα Ϋπλ π θα υηπ λδζβφγκτθ βθ αθϊζυ β. πκηϋθπμ, τκ παλϊΰκθ μ γα Ϋπλ π θα υηπ λδζβφγκτθ βθ αθϊζυ β, πδί ίαδυθκθ αμ α απκ ζϋ ηα α κυ Πέθαεα 46. ξάηα 7. Scree Plot 3βμ γ ηα δεάμ θσ β αμ. ΓλΪφβηα ξαλαε βλδ δευθ λδαυθ πμ πλκμ πθ αλδγησ πθ παλαΰσθ πθ. φαλησακθ αμ ιαθϊ παλαΰκθ δεά αθϊζυ β η ηϋγκ κ Varimax, κ Πέθαεαμ 47 (Μά λα π λδ λ φση θπθ υθδ π υθ) απ δεκθέα δ βθ κηα κπκέβ β πκυ πλκϋευο. 93