7.1 Ferdinand de Saussure

Transcript

1 φαο 7 Ν Γοοα Π Σκ εφϊζαδκ αυσ αθαφϋλαδ β θσλβ ΰζπκζκΰέα εαδ β γπλέα κυ κηδηκτ, ευλέαλξκυ πθυηαδεκτ- πδβηκθδεκτ λτηακμ, κυζϊξδκθ κ πλυκ ηδσ κυ 20κ αδ., κ κπκέκ έθδ ηΰϊζβ Ϋηφαβ βθ Ϋθθκδα βμ κηάμ. ΠαλκυδΪααδ κ υλππαρεσμ κηδησμ, πκυ βλέααδ ευλέπμ δμ απσοδμ κυ Ferdinand de Saussure ξδεϊ η βθ υπσαβ βμ ΰζυαμ πμ βηδαεκτ υάηακμ εαδ βθ αθτλβ πθ εαϊζζβζπθ ηγσπθ Ϋλυθαμ πθ ΰζπδευθ φαδθκηϋθπθ. Όκθ αφκλϊ κθ αηλδεαθδεσ κηδησ, ετλδκμ γηζδπάμ κυ κπκέκυ υπάλι κ Leonard Bloomfield, βηδυθκθαδ β ηβξαθδδεά αθϊζυβ βμ ΰζυαμ βθ κπκέα υδκγέ εαδ β αδαφκλέα ΰδα β ηζϋβ βμ βηαέαμ. πέβμ, αθαφϋλκθαδ εαδ υαβκτθαδ ίαδεϋμ αλξϋμ εαδ ηϋγκκδ αθϊζυβμ πκυ αεκζκυγκτθ κδ πκυαδσλμ ξκζϋμ κυ υλππαρεκτ εαδ κυ αηλδεαθδεκτ κηδηκτ. θ υθξέα, υαβέαδ β εαγκλδδεάμ βηαέαμ ΰδα βθ ιϋζδιβ βμ ΰζπδεάμ πδάηβμ ηφϊθδβ βμ ΰθδεάμηαξβηαδδεάμ ΰλαηηαδεάμ κυ Noam Chomsky β εαέα κυ 1950, η βθ κπκέα πλκίϊζζαδ δαφκλδεά αθέζβοβ ΰδα β κηά πθ ΰζπυθ. Τπκΰλαηηέααδ σδ ηέα απσ δμ ίαδεϋμ γϋδμ βμ ΰλαηηαδεάμ αυάμ έθαδ β δϊελδβ ίαγδϊ εαδ πδφαθδαεά κηά εαδ σδ κδ ΰζυμ Ϋξκυθ, κυδαδεϊ, εκδθά ίαγδϊ κηά, αζζϊ δαφϋλκυθ, πλδσλκ ά ζδΰσλκ, βθ πδφαθδαεά. ΑφΫλκυ, ΰέθαδ ζσΰκμ ΰδα β δϊελδβ βμ ΰζυαμ ΰζπδεά δεαθσβα εαδ ΰζπδεά πζάλπβ. ΣΫζκμ, παλκυδϊακθαδ θσλμ ιζέιδμ βμ ηαξβηαδδεάμ γπλέαμ, σππμ β ζιδεαζδδεά υπσγβ. 7.1 Ferdinand de Saussure Η θσλβ ΰζπκζκΰέα ηφαθέααδ α Ϋζβ κυ 19κυ εαδ ευλέπμ δμ αλξϋμ κυ 20κυ αδ. αδεσ ξαλαεβλδδεσ βμ έθαδ σδ πλκΰΰέαδ β ΰζυα η δαφκλδεσ λσπκ, ιϊακθαμ α ΰζπδεΪ φαδθσηθα σξδ αθιϊλβα κ Ϋθα απσ κ Ϊζζκ, βζ. ακηδδεϊ, αζζϊ αζζβζιϊλββ ηαιτ κυμ κ πζαέδκ κυ εϊκ ΰζπδεκτ υάηακμ. πκηϋθπμ, εαδ β θσλβ δκλδεκυΰελδδεά ΰζπκζκΰέα θ ιϊαδ ηαίκζϋμ ηηκθπηϋθπθ κδξέπθ αζζϊ κηδεϋμ ηαίκζϋμ πθ ΰζπδευθ υβηϊπθ απσ ηέα πλέκκ/υΰξλκθέα άζζβ. ΜΪ κ Ϋλΰκ-αγησ «τΰελδβ κυ λβηαδεκτ υάηακμ βμ αθελδδεάμ η εέθκ βμ ζζβθδεάμ» κυ Franz Bopp (ίζ. 2.2) πϋλααθ 100 ξλσθδα ηϋξλδ θα βηκδυέ κ Ϋλΰκ Cours de linguistique générale (= Μαγάηαα ΰθδεάμ ΰζπκζκΰέαμ, ΛκαΪθβ-Παλέδ, 1916) κυ Ferdinand de Saussure. Σκ Ϋλΰκ αυσ, πκυ βηκδτβε ηϊ κθ γϊθασ κυ ίϊδ βηδυπθ ηλδευθ ηαγβυθ κυ, γπλέαδ θϋκμ αγησμ βθ δκλέα βμ ΰζπκζκΰέαμ, δσδ Ϋγ εαδθκτλδμ ίϊδμ β ΰζπκζκΰδεά Ϋλυθα, πλκδσλδ αλξϋμ εαδ δαελέδμ κδ κπκέμ αθϋλοαθ παλακδαεϋμ πλκΰΰέδμ πκυ έξυαθ ηϋξλδ σ. Ο Φυβμ πκκζσπκυζκμ, πκυ ηϋφλα, πλκζσΰδ εαδ ξκζέα α Μαγάηαα ΰθδεάμ ΰζπκζκΰέαμ υθκοέαδ πμ ιάμ β βηαέα κυμ: «Πλσεδαδ ΰδα ηδα π α θ Ϊ α β κ ξυλκ βμ πδβηκθδεάμ ΰζπκζκΰέαμ δϋπα κ ηαΰθβδεσ πέκ βμ ΰζπκζκΰέαμ πμ δκλδεάμ πδάηβμ εαδ βθ τοπ β γϋβ βμ υ β η α δ ε ά μ πδάηβμ. Η ακηδεά γυλββ κυ ΰζπδεκτ φαδθκηϋθκυ αθδεααϊγβε απσ βθ εαγκζδεά γυλββ. Σκ τβηα, πμ τθκζκ αζζβζϋΰΰυπθ εαδ η αηκδίαέμ ξϋδμ κδξέπθ βθ αδϊεκπβ ζδκυλΰέα κυμ, αυσ έθαδ β πλαΰηαδεσβα βμ ΰζυαμ» (Saussure, 1979: 15) 1. υθκπδεϊ, κδ ίαδεϋμ γϋδμ κυ Saussure έθαδ: δϊελδβ ηαιτ ΰλαπυθ βηέπθ εαδ φγσΰΰπθ. 1 Tκ Ϊλγλκ κυ Γ. ΜαΰκυζΪ (ΜαΰκυζΪμ, 1969), σπκυ ΰδα πλυβ φκλϊ ΰέθαδ αλεϊ δικδεά θβηϋλπβ κυ ζζβθα αθαΰθυβ ΰδα κθ Saussure πμ δκλδεκυΰελδδεσ ΰζπκζσΰκ εαδ πλκπϊθπθ πμ γηζδπά βμ θσλβμ ΰζπκζκΰέαμ, θ φαέθαδ θα έθαδ ΰθπσ κθ Φ. πκκζσπκυζκ (ίζ. Saussure, 1979: 19-20, βη. 25) ά Ϊζζκυμ. 1

2 θυ ηδα ΰζυα βθ πλκφκλδεά βμ ηκλφά έθαδ αθιϊλββ απσ βθ κλγκΰλαφέα βμ, αλεκέ ΰλαηηαδεκέ πδηϋθκυθ βθ παζδϊ Ϊπκοβ πκυ υθέααδ κ θα εϊθκυθ ζσΰκ ΰδα κ πυμ πλκφϋλκθαδ α ΰλΪηηαα βμ πλδΰλαφσηθβμ ΰζυαμ, αθ εαδ αυϊ έθαδ α τηίκζα πκυ απκέκυθ, πλδσλκ ά ζδΰσλκ δεαθκπκβδεϊ, κυμ φγσΰΰκυμ. ΤπΪλξδ πϊθπμ δεαδκζκΰέα ΰδα βθ Ϊβ πκυ βλκτθ κλδηϋθκδ κ γϋηα αυσ. Η κπδεά δεσθα θσμ ΰζπδεκτ βηέκυ, α ΰλΪηηαα ά ΰλαφάηαα πκυ κ απαλέακυθ (πί. Μπαηπδθδυβ, : ), η κθ εαδλσ απκεϊ δδαέλκ ΰσβλκ δμ ίϊλκμ βμ αεκυδεάμ δεσθαμ εαδ η κθ λσπκ αυσ πατδ θα δξτδ β πλκλαδσβα πκυ Ϋξδ κ πλκφκλδεσμ ζσΰκμ Ϋθαθδ κυ ΰλαπκτ. θυ, ζκδπσθ, βθ πλκφκλϊ ηδαμ ζϋιβμ λυγηέαδ, ΰθδεΪ, β δκλέα βμ εαδ σξδ β κλγκΰλαφέα, β «υλαθθέα κυ ΰλΪηηακμ» πδλϊ κλδηϋθμ φκλϋμ βθ πλκφκλϊ, δέπμ ΰζυμ η ηΰϊζβ φδζκζκΰδεά παλϊκβ. Έδ, β βηλδθά Γαζζδεά κλδηϋθκδ πλκφϋλκυθ α ζδεϊ ά δπζϊ τηφπθα πκυ έξαθ δΰβγέ ά απζκπκδβγέ εαϊ κθ Μαέπθα, π.ξ. δμ ζϋιδμ but «εκπσμ, σξκμ», illusion «ουαέγββ» (πί. αθϊζκΰβ «ιαββηϋθβ» πλκφκλϊ, απσ κλδηϋθκυμ, πθ υφκλέα, Ϋζζκΰκμ ε.ϊ. ά β ζσΰδα πλκφκλϊ Ϋθλκ Ϋθαθδ βμ ηβ ζσΰδαμ, πκυ απκσγβε η β ΰλαφά Ϋθλκ). κ βηέκ αυσ ελέθαδ εσπδηβ ηδα παλϋείαβ. θ εαδ κ πλκφκλδεσμ ζσΰκμ πλκβΰέαδ κυ ΰλαπκτ, αυσ, τηφπθα, η βθ κλγά εέηββ κυ ΧαλαζαηπΪεβ ( /2001: 151), «θ βηαέθδ σδ έθαδ εαδ εαζτλκμ» κτ αζβγτδ σδ β ΰλαπά ΰζυα έθαδ απζυμ εααΰλαφά βμ κηδζκυηϋθβμ ΰδ αυσ «δαφαέθαδ β Ϊβ θα κγέ ιαθϊ Ϋηφαβ β ΰλαπά ΰζυα, σξδ ησθκ ΰδαέ έθαδ β εαικξάθ ΰζυα βμ ζκΰκξθέαμ αζζϊ εαδ ΰδαέ έθαδ αθαΰεαέα β ξλάβ βμ δμ βηλδθϋμ [ ] αθϊΰεμ κυ πκζέβ [ ]». πδπζϋκθ, αθ κθ πλκφκλδεσ ζσΰκ ξαλαεβλέακυθ β αησβα εαδ β απθϊθδα, κ ΰλαπσμ ηφαθέααδ πλδσλκ απαδβδεσμ εαδ αελδίάμ. πκηϊελυθβ απσ β λυγηδδεά ΰλαηηαδεά εαδ Ϋηφαβ β υΰξλκθδεά πλδΰλαφά. Οδ ΰλαηηαδεΫμ πλδΰλαφϋμ πκυ πδξδλκταθ κδ ζιαθλδθκέ εαδ κδ ηϋπδα ΰλαηηαδεκέ έξαθ πμ ίϊβ β ΰζυα πθ εζαδευθ υΰΰλαφϋπθ, βθ κπκέα γπλκταθ πλσυπβ εαδ υπσδΰηα ΰδα β λτγηδβ βμ ΰζυαμ. Οδ ηαίκζϋμ β ΰζυα γπλκτθαθ «φγκλϊ» πκυ γα Ϋπλπ θα απκεαααγέ. κ έδκ πθτηα εδθάγβε β ΰλαηηαδεά Ϋλυθα απσ κθ Μαέπθα ηϋξλδ κ Ϋζκμ κυ 19κυ αδ. κθ αθέπκα αυάμ βμ παλϊκβμ, κ Saussure γπλέ δμ ηαίκζϋμ πμ φυδεά δαδεαέα πθ απθαθυθ ΰζπυθ εαδ έθδ Ϋηφαβ βθ πλδΰλαφά κυ υάηακμ σππμ αυσ ζδκυλΰέ κηϋθβ ξλκθδεά δΰηά. Η αλξά αυά έξ πμ υθϋπδα κ θδαφϋλκθ ΰδα β ηζϋβ εϊγ ΰζυαμ εαδ πθ δαζεδευθ βμ ηκλφυθ αζζϊ εαδ πθ ΰζπυθ πθ ηβ αθπυΰηϋθπθ εκδθπθδυθ. δϊελδβ ΰζυαμ πμ ΰθδεάμ Ϋθθκδαμ/Ϋθαλγλκυ ζσΰκυ (langage) ΰζυαμ πμ ζσΰκυ εϊγ εκδθσβαμ (langue) εαδ, πλαδϋλπ, δϊελδβ ΰζυαμ (langue) κηδζέαμ (parole). Ο Saussure αθδζαηίϊθαδ β ΰζυα πμ αθιϊλβκ τθκζκ, πμ εκδθπθδεσ πλκρσθ κυ ζσΰκυ, θυ βθ κηδζέα πμ ακηδεσ ζσΰκ, πμ ακηδεά ΰζυα, πμ β ξλάβ βμ ΰζυαμ απσ εϊγ Ϊκηκ. Η ΰζπκζκΰέα, εαϊ κθ Saussure, πλϋπδ θα αξκζέαδ ευλέπμ η β ΰζυα εαδ υλυσθπμ η βθ κηδζέα. Θυλββ βμ ΰζυαμ πμ υθσζκυ βηέπθ εαδ πδγυηέα θα απκζϋδ β ΰζπκζκΰέα ηϋλκμ υλτλβμ πδάηβμ, βμ βηδκζκΰέαμ. δϊελδβ κυ ΰζπδεκτ βηέκυ (signe) βηαδθσηθκ (signifié) εαδ βηαέθκθ (signifiant), βζ. Ϋθθκδα ά βηαέα εαδ αεκυδεά δεσθα/δλϊ φγσΰΰπθ (ά, υλυσθπμ, κπδεά δεσθα /ΰλαφδεΪ βηέα). Σκ ΰζπδεσ βηέκ έθαδ αυγαέλκ, αθαδδκζσΰβκ, εσμ κλδηϋθπθ κθκηακπκδδυθ εαδ αθαφπθάπθ (σαθ πλσεδαδ ΰδα παλϊΰπΰα εαδ τθγα ΰέθαδ ζσΰκμ ΰδα «ξδεά αδδκζσΰββ», πί. δπζπηακτξκμ, δεκδϋθα, Μπαηπδθδυβμ, : 97-99, εαδ ΰαζζ. dix-neuf «εαθθϋα», poirier «αξζαδϊ» απσ poire «αξζϊδ», Saussure, 1979: ) 2. πκηϋθπμ, αθαηϋθαδ θα δαφϋλδ απσ β ηέα ΰζυα βθ 2 Γδα παλϊδΰηα, α έεκδ Ϋθα (σηπμ κ δεκδϋθα) εαδ dix-neuf αθαεαζκτθ β ηθάηβ α υθγδεϊ απσ α κπκέα απκζκτθαδ σππμ εαδ Ϊζζμ ζϋιδμ πκυ υθϋκθαδ η αυϊ: έεκδ τκ, dix-huit «εακευ». Μ Ϊζζβ δατππβ: ΰθπλέακυη σδ α τθγα εαδ α παλαΰπΰα αυϊ ξβηαέβεαθ απσ α υΰεελδηϋθα κδξέα. Σκ έδκ υηίαέθδ η 2

3 Ϊζζβ (ίζ. πλδσλα βθ θσβα 3.1.2). Ο ΰλαηηδεσμ ξαλαεάλαμ κυ βηαέθκθκμ, εαγυμ αυσ απκζέαδ απσ φγσΰΰκυμ (ά ΰλαφάηαα) δλϊ, έθαδ, εαϊ κθ Saussure, εαγκλδδεσμ ΰδα κθ ηβξαθδησ βμ ΰζυαμ. δϊελδβ ηκλφάμ τζβμ/υζδεάμ κυέαμ. Σκ βηαέθκθ έθαδ «ουξδεά κθσβα» σππμ ιϊζζκυ έθαδ πλδεά κθσβα εαδ β βηαέα. Σκ έδκ δξτδ ΰδα β ΰζυα, πκυ έθαδ «ηκλφά», σξδ «τζβ/υζδεά κυέα». Σβθ Ϊπκοβ σδ β ΰζυα έθαδ ηκλφά αθϋπυι κ Louis Hjelmslev β ΰζπβηαδεά γπλέα κυ (ίζ. πδκ εϊπ). Οδ ΰζπδεΫμ ξϋδμ ξαλαεβλέακθαδ απσ δαφκλϋμ. Σα ΰζπδεΪ κδξέα απκεκτθ αιέα (valeur), φσκθ θ υΰξϋκθαδ. Η αλξά αυά υθϋίαζ β βηδκυλΰέα εαδ βθ αθϊπυιβ βμ φπθκζκΰέαμ, πί. α /p/ εαδ /f/ α π-σθκμ εαδ φ-σθκμ. πέβμ, Ϋθα βηέκ απκεϊ αιέα ηϋα κ σζκ τβηα πθ βηέπθ ηδαμ ΰζυαμ. Έδ, β αιέα πθ ζϋιπθ ελϋαμ εαδ Ϊλεα πλκδκλέααδ απσ κ σδ υθυπϊλξκυθ εαδ κδ τκ ζϋιδμ βθ ζζβθδεά, θυ β αιέα βμ δαζδεάμ ζϋιβμ carne έθαδ δαφκλδεά: θ υθυπϊλξδ η Ϊζζβ ζϋιβ, αζζϊ υθυπϊλξκυθ αυάθ εαδ κδ τκ βηαέμ. δϊελδβ «υθαΰηαδευθ ξϋπθ» «υθδληδευθ ξϋπθ» (rapports syntagmatiques rapports associatifs). Σα υθϊΰηαα (syntagmes) έθαδ υθυαηκέ ΰζπδευθ κδξέπθ, π.ξ. ιαθαδαίϊαπ, β αθγλυπδθβ απά. Η υθαΰηαδεά ηζϋβ βμ ΰζυαμ έθαδ υλτλβ απσ β τθαιβ, πκυ ιϊαδ βθ υπδεά ηκλφά βμ ΰζπδεάμ αζυέαμ εαδ σξδ δμ ξϋδμ πθ κδξέπθ πκυ απαλέακυθ βθ αζυέα αυά (ξϋδμ θ παλκυέα, in praesentia). Μδα υθαΰηαδεά ξϋβ ηπκλέ θα δαυπυθαδ, υθαεδεϊ, η δαφκλδεκτμ λσπκυμ, π.ξ. β ξκζά βμ ΠλΪΰαμ, αΰΰζ. the school of Prague εαδ the Prague school, ΰαζζ. l école de Prague εαδ l école pragoise. δμ υθαΰηαδεϋμ ξϋδμ ίαδεά βηαέα Ϋξκυθ β υθυαδεσβα πθ κδξέπθ, βζ. β υθηφϊθδά κυμ, β εααθκηά εαδ κ πλδίϊζζκθ: δ ηπκλέ θα πλκβΰέαδ εαδ δ θα Ϋπαδ εϊγ κδξέκυ εαδ πκδκυμ πλδκλδηκτμ αυσ υπσεδαδ ζ.ξ., κδ πλκϊδμ κ Ϊεαζκμ πάλμ κ ίδίζέκ, κ ίδίζέκ πάλ κθ Ϊεαζκ παλαίδϊακυθ κυμ ΰλαηηαδεκτμ εαθσθμ, έθαδ αθδΰλαηηαδεϋμ (πί. Μπαηπδθδυβ, : ). πσ βθ Ϊζζβ πζυλϊ, α ΰζπδεΪ κδξέα υθϋκθαδ β ηθάηβ, ξβηαέακθαμ κηϊμ ξϋπθ (υθδληδεϋμ ξϋδμ, ξϋδμ θ απκυέα, in absentia). υ ξαλαεβλδδεσ ΰθυλδηα έθαδ β αθδεαααδησβα, β υθασβα εϊγ κδξέκ θσμ υθσζκυ θα αθδεαγδϊ α Ϊζζα, πδζυθαμ υθαφά ζδκυλΰέα πλκϊδμ (κ ΰδαλσμ ί κθ αγθά, κ ΰδαλσμ θράπυ κθ αγθά, β εαγβΰάλδα δϊία ο ο, β εαγβΰάλδα δϊία ο άρθρο ε.ζπ.) ά θα υθϋαδ η αυϊ η κθ Ϋθα ά κθ Ϊζζκ λσπκ. Έδ, β ζϋιβ επαέυβ Ϋξδ Ϋηηβ υθδληδεά ξϋβ, πμ πλκμ β βηαέα, η α ηϊγββ, ησλφπβ, παδέα αζζϊ εαδ η α απαδυέα, αηϊγδα, πμ πλκμ κυμ φγσΰΰκυμ, η α επαδτπ, επαδυδεσμ, ηεπαέυβ ε.ζπ. (κησλλδαμ ζϋιδμ) εαδ, πμ πλκμ κ ληαδεσ κδξέκ (πέγβηα, εαϊζβιβ), η α απζκτυβ, αξλάυβ ε.ϊ. (πί. α αθέλκφα ζιδεϊ, α κπκέα κδ ζϋιδμ εααϊκθαδ ίϊδ κυ ζυαέκυ ΰλΪηηακμ, κυ πλκζυαέκυ ε.κ.ε., πλϊΰηα ξλάδηκ ΰδα β ΰθυβ πθ παλαΰπΰδευθ εααζάιπθ εαδ βμ ηκλφκζκΰέαμ). Ο Saussure υπκΰλϊηηδ σδ β ΰλαηηαδεά, βζ. β πλδΰλαφδεά/αδεά ΰζπκζκΰέα (εα αυσθ, β παζαδϊ δκλδεά ΰλαηηαδεά έθαδ δαξλκθδεά ΰζπκζκΰέα, πί. πσηθβ δϊελδβ) πλϋπδ θα αξκζέαδ η δμ υθαΰηαδεϋμ εαδ δμ υθδληδεϋμ ξϋδμ εαδ θα ηβ δαξπλέααδ β ιϋαβ βμ ηκλφκζκΰέαμ απσ β τθαιβ (Saussure, 1979: ). Οδ υθδληδεϋμ ξϋδμ κθκηϊβεαθ αλΰσλα «παλαδΰηαδεϋμ» (ίζ. πδκ εϊπ), απσ β ζϋιβ «παλϊδΰηα», πκυ έθαδ κ τθκζκ πθ τππθ ηδαμ ζϋιβμ εαϊ βθ εζέβ, π.ξ. ΰθυβ, ΰθυβμ, ΰθυδμ, ΰθυπθ. ΚΪγ τπκμ πδζέ δαφκλδεά ζδκυλΰέα απσ κυμ Ϊζζκυμ, Ϋξκθαμ ξϋβ υηπζβλπηαδεάμ εααθκηάμ η αυκτμ. Έδ, αθ υθαεδεϊ απαδέαδ κθκηαδεά, θ ηπκλέ θα αθδεαααγέ η τπκ α δπζπηακτξκμ εαδ poirier, σπκυ α -κτξκμ, -ier γυηέακυθ α πλαβλδ-κτξκμ εαδ pomm-ier «ηβζδϊ». Πλσεδαδ ΰδα «κλδασθδα» αδδκζσΰββ πμ πλκμ κ βηαδθσηθκ εαδ πμ πλκμ κ βηαέθκθ, ξπλέμ θα αδδκζκΰέαδ β «εααεσλυφβ» ξϋβ βηαδθκηϋθκυ εαδ βηαέθκθκμ. 3

4 ΰθδεάμ ά αδδαδεάμ εαδ αθέλκφα. Οδ ξϋδμ πθ κδξέπθ πκυ αθάεκυθ κ έδκ, απσ πζυλϊμ ΰλαηηαδεάμ εαβΰκλέαμ, παλϊδΰηα ξαλαεβλέακθαδ Ϊημ (πί. Μπαηπδθδυβ, : ). δϊελδβ υΰξλκθέαμ δαξλκθέαμ. Πλσεδαδ αφαζυμ ΰδα κ βηέκ πκυ ευλέπμ δαφκλκπκέβ κθ ζίσ ΰζπκζσΰκ απσ κυμ πλκΰθϋλκυμ ά εαδ τΰξλκθκυμ η αυσθ ΰζπκζσΰκυμ εαδ ηϊζδα κυμ Νκΰλαηηαδεκτμ. Τπκάλδα σδ πλπτκθ ηϋζβηα κυ ΰζπκζσΰκυ έθαδ β πλδΰλαφά βμ τΰξλκθβμ ηκλφάμ ηδαμ ΰζυαμ, ΰδαέ κ κηδζβάμ αΰθκέ β δακξά πθ ΰζπδευθ φαδθκηϋθπθ ηϋα κθ ξλσθκ. υσ, πδάηαθ κ Saussure, υθϋίαδθ εαδ πλδθ απσ βθ ηφϊθδβ βμ ΰζπκζκΰέαμ αζζϊ η σξδ κλγσ λσπκ, δσδ κδ ΰλαηηαδεκέ πλκπαγκταθ θα λυγηέκυθ β ΰζυα εαδ σξδ θα πλδΰλϊοκυθ α ΰζπδεΪ φαδθσηθα. πδίϊζζαδ β ηζϋβ κυ υάηακμ βμ ΰζυαμ (βμ κηάμ κυ ΰζπδεκτ υάηακμ, γα ζϋΰαη άηλα), σππμ αυσ ηφαθέααδ υΰεελδηϋθβ πλέκκ, ΰδαέ β ΰζυα ζδκυλΰέ πμ τβηα ησθκ υΰξλκθδεσ πέπκ. Ο Saussure δυελδθέαδ σδ β υΰξλκθδεά Ϋλυθα θ αυέααδ υπκξλπδεϊ η β υΰξλκθέα βθ κπκέα αδ λυθβάμ, κ κπκέκμ ηπκλέ θα ιϊαδ φαδθσηθα πκυ αθάεκυθ παζαδσλβ πλέκκ, π.ξ. βθ πλκφκλϊ βμ ζζβθδεάμ κθ 10κ αδ., ά φαδθσηθα πκυ αθάεκυθ πδηϋλκυμ υΰξλκθέα ά δδκυΰξλκθέα, βζ. δϊζεκ ά δέπηα (πί. Μπαηπδθδυβ, : 40-41). θέγα, κ Saussure υπκάλδα σδ β δκλδεκυΰελδδεά/ δαξλκθδεά ΰζπκζκΰέα ιϊαδ ηαίκζϋμ ηηκθπηϋθπθ κδξέπθ β δαλκηά κυ ξλσθκυ, πκηϋθπμ β δαξλκθέα εαδ β δαξλκθδεά Ϋλυθα λκτθαδ υβηαδεκτ ξαλαεάλα. δϊελδβ υΰξλκθδευθ δαξλκθδευθ θσηπθ. Η δϊελδβ αυά υθϋαδ θϊ η β δϊελδβ υΰξλκθέαμ δαξλκθέαμ. Έΰδθ αθαφκλϊ πλκβΰκτηθκ εφϊζαδκ κυμ ΰζπδεκτμ εαδ πδκ υΰεελδηϋθα κυμ φπθβδεκτμ θσηκυμ. ΚαΪ κθ Saussure, ξαλαεβλδδεϊ κυ θσηκυ έθαδ β ΰθδεσβα εαδ β υπκξλπδεά δξτμ. Ωσκ, δμ ΰζυμ, κδ υΰξλκθδεκέ θσηκδ ξαλαεβλέακθαδ απσ ΰθδεσβα, σξδ απσ υπκξλπδεσβα, θυ κδ δαξλκθδεκέ έθαδ υπκξλπδεκέ αζζϊ σξδ ΰθδεκέ. Γδα παλϊδΰηα, υΰξλκθδεσμ θσηκμ βμ λξαέαμ ζζβθδεάμ κλέαδ σδ κδ ζϋιδμ ζάΰκυθ φπθάθ εαδ θ, λ, μ. Ωσκ, κ θσηκμ αυσμ Ϊζζαι Ϋθα βηέκ (θ άαθ υπκξλπδεσμ). Ηβ βθ υΰξλκθέα βμ ζιαθλδθάμ Κκδθάμ Ϋΰδθαθ αθεϊ ετλδα κθσηαα πκυ Ϋζβΰαθ Ϊζζα τηφπθα (Ιλκυαζάη, Ιπάφ, Λπ). α ΝΫα ζζβθδεϊ κδ ζϋιδμ πκυ ζάΰκυθ -λ έθαδ αλξαέμ ά Ϊθδα (θ αθάεκυθ κ τβηα βμ βηυκυμ ΰζυαμ), θυ υπϊλξκυθ πδφπθάηαα εαδ βξκπκέβμ ζϋιδμ πκυ ζάΰκυθ δϊφκλα τηφπθα (αξ, ΰαί, ηπαη, κυφ), ξπλέμ θα αθαφλσηα ιϋθμ ζϋιδμ εαδ ιϋθα κθσηαα. πσηθκ ΰζπδεσ Ϊδκ βμ ΝΫαμ ζζβθδεάμ θϋξαδ θα υπϊλικυθ αζζαΰϋμ, αφκτ κδ υΰξλκθδεκέ θσηκδ θ έθαδ υπκξλπδεκέ. Παλαέΰηαα δαξλκθδευθ θσηπθ έθαδ κ θσηκμ κυ H. Osthoff, τηφπθα η κθ κπκέκ ηαελσ φπθάθ πλδθ απσ βηέφπθκ εαδ τηφπθκ ίλαξτθγβε, απσ β υΰξλκθέα βμ Πλπκζζβθδεάμ β υΰξλκθέα βμ λξαέαμ ζζβθδεάμ (βυμ > τμ, ζυγβθμ > ζυγϋθμ) εαδ κ θσηκμ βμ λκπάμ κυ -m βμ Πλπκρθκυλππαρεάμ -θ βθ (δθκυλ. yugom, ζα. jugum, αθελ. yugam αυΰσθ). πσ α παλαέΰηαα αυϊ ιϊΰαδ κ υηπϋλαηα σδ κδ δαξλκθδεκέ θσηκδ θ Ϋξκυθ ΰθδεά δξτ. κ πλυκ παλϊδΰηα β ίλϊξυθβ ηαελκτ φπθάθκμ υηίαέθδ υπκξλπδεϊ αζζϊ υΰεελδηϋθκ φπθβδεσ πλδίϊζζκθ, εϊδ πκυ δξτδ εαδ κ τλκ παλϊδΰηα: β ηαίκζά κυ Ϋλλδθκυ έθαδ υπκξλπδεά (ηαίϊζζκθαδ σζα α ζδεϊ m), αζζϊ ηφαθέααδ ησθκ κ Ϋζκμ ζϋιβμ (ηαίϊζζκθαδ ησθκ α ζδεϊ m). τΰξυβ υΰξλκθδεάμ δαξλκθδεάμ πλκϋΰΰδβμ. λεϊ υξθϊ υΰξϋκθαδ κδ τκ πλκΰΰέδμ, η απκϋζηα θα ιϊΰκθαδ υηπλϊηαα πκυ θ αθαπκελέθκθαδ βθ εϊκ ΰζπδεά πλαΰηαδεσβα εαδ άαθ πσηθκ θα απαξκζάδ κ γϋηα αυσ κθ Saussure. υ γα πλδκλδκτη βθ ιϋαβ ηλδευθ παλαδΰηϊπθ απσ βθ δκλέα βμ ΰζυαμ ηαμ. εσηβ εαδ άηλα α έοβφα φπθάθα αδ, δ, κδ, κυ, υδ σππμ εαδ α αυ, υ (βυ ζσΰδκυμ τπκυμ) γπλκτθαδ απσ πκζζκτμ έφγκΰΰκδ (κ ξαλαεβλδησμ αυσμ ηφαθέααδ εαδ ηλδεϋμ θκζζβθδεϋμ ΰλαηηαδεΫμ). Ωσκ, πλσεδαδ ΰδα ηκθκφγσΰΰκυμ, βθ πλέππβ πθ πϋθ πλυπθ, εαδ ΰδα υθυαησ φπθάθκμ εαδ υηφυθκυ, βθ πλέππβ πθ τκ (ά λδυθ) Ϊζζπθ. ΤπΪλξκυθ ίϋίαδα θκζζβθδεϋμ 4

5 έφγκΰΰκδ αρ/ϊδ, ρ/ϋδ ε.ϊ. (ΰΪδαλκμ, ΰαρΪλκυ ε.ζπ.), αζζϊ υαβκτη ΰδ αυϋμ. Ο ζσΰκμ έθαδ ΰδα δμ αλξαέμ δφγσΰΰκυμ πκυ ηκθκφγκΰΰέβεαθ ά εαϋζβιαθ θα ΰέθκυθ υθυαησμ φπθάθκμ εαδ υηφυθκυ, πλϊΰηα πκυ υθϋίβ υ εαδ πκζζκτμ αδυθμ. πδά β ξυλα ηαμ θ αεκζκυγκτη βθ λαηδεά πλκφκλϊ εαϊ βθ αθϊΰθπβ πθ αλξαέπθ εδηϋθπθ, ξλδϊααδ θα δυελδθδέ κυμ ηαγβϋμ πθ Γυηθαέπθ εαδ πθ Λυεέπθ σδ κ παλακδαεσμ σλκμ έφγκΰΰκδ Ϋξδ εαγαλϊ δκλδεσ πλδξσηθκ. πέβμ, κδ φγσΰΰκδ πκυ βζυθκθαδ η α φ, γ, ξ ξαλαεβλέακθαδ υθάγπμ εζδκέ αέμ (/p h, t h, k h /), σππμ πλκφϋλκθαθ βθ αλξαδσβα, θυ α ΝΫα ζζβθδεϊ έθαδ δαλεέμ/λδίσηθκδ (/f, Ɵ, x/). Άζζκ γϋηα ΰδα κ κπκέκ υπϊλξδ δϊαβ απσοπθ, αεσηβ εαδ ηαιτ ΰζπκζσΰπθ, έθαδ β ζδκυλΰέα βμ λβηαδεάμ ατιββμ - (παθέπμ β-) κθ παλααδεσ εαδ κθ ασλδκ. Γδα α λξαέα ζζβθδεϊ υπϊλξδ κηκφπθέα. Σα - εαδ β- άζπθαθ κ παλζγσθ, σππμ εαδ κδ αθέκδξμ εααζάιδμ: ἔ-ζυκθ, ἔ-ζυ--α, ἤ-ζπδα-κθ, ἤ-ζπδ--α. δαφπθέμ πλκετπκυθ ξδεϊ η β ζδκυλΰέα βμ ατιββμ α ΝΫα ζζβθδεϊ. τηφπθα η βθ πδελακτα Ϊπκοβ (ίζ., ΰδα παλϊδΰηα, Μπαηπδθδυβ, : 43-44, ΡΪζζβ, 2005: 45 εαδ υπκβη. 41, 63), β ατιββ α ΝΫα ζζβθδεϊ ζδκυλΰέ πμ φκλϋαμ κυ σθκυ δτζζαίκυμ, ξπλέμ βθ ατιββ, λβηαδεκτμ τπκυμ: Ϋζυθα αζζϊ ζταη, άιλα αζζϊ ιϋλαη. ΟλδηΫθκδ, πϊθπμ, υπκβλέακυθ σδ ιαεκζκυγέ θα ζδκυλΰέ εαδ β βηλδθά ΰζυα σππμ βθ λξαέα ζζβθδεά, σδ έθαδ κ ετλδκμ εφλαάμ κυ ξλσθκυ. Τπκΰλαηηέακυθ σδ ηλδεϊ δδυηαα, π.ξ. α παθβδαεϊ, ξλβδηκπκδέαδ σζα α πλσππα, έ κθδηϋθβ έ Ϊκθβ: Ϋζυθα, ζτθαη. Μπκλκτη σηπμ θα υπκβλέικυη η ίίαδσβα σδ β ατιββ Ϋξδ βθ έδα ζδκυλΰέα βθ Κκδθά Νκζζβθδεά εαδ δϊφκλα δδυηαα; ΣΫζκμ, ελέθαδ εσπδηκ κ βηέκ αυσ θα αθαφλγκτθ κδ παθδσλκδ δτζζαίκδ τπκδ ΰ πζβγ. ζτθαθ, ζταθ ε.ζπ., πκυ οοα (σξδ Ϊκθκδ, σππμ κ ηκτ ΰλαοαθ σδ ). Πλσεδαδ ηϊζζκθ ΰδα υηφυληκτμ (blends), ΰδα υΰξπθτδμ: Ϋζυθαθ + ζτθαθ ζτθαθ. 7.2 ο (Structuralism) O κηδησμ έθαδ Ϋθα πδβηκθδεσ εέθβηα πκυ ηφαθέααδ ηϊ κθ Παΰεσηδκ πσζηκ εαδ πσαδ κ πλυκ ηδσ κυ 20κυ αδ., θυ πλκμ κ Ϋζκμ κυ αδυθα ηφαθέβε βθ υλυπβ β γπλέα κυ ηακηδηκτ, πκυ υπκΰλαηηέαδ κθ λσζκ κυ υπκεδηϋθκυ β δαησλφπβ ηδαμ κηάμ. ΟθκηΪβε κηδησμ δσδ έθδ ηΰϊζβ Ϋηφαβ βθ Ϋθθκδα «κηά» (structure), παληϋθβ απσ α ηαγβηαδεϊ εαδ δμ γδεϋμ πδάημ, εαδ γπλέ σδ β ΰζυα απκζέ τβηα αζζβζιαλυηθπθ κδξέπθ. Κκδθσ βηέκ εϊγ κηδεάμ γυλββμ έθαδ σδ κ υπσ ιϋαβ αθδεέηθκ έθαδ πλκπϊθπθ ηδα κλδηϋθβ ηκλφά κηάμ, βμ κπκέαμ ετλδκ ξαλαεβλδδεσ έθαδ β υβηαδεσβα, κ σδ απκζέ δδαέλκ τβηα. Σκ τβηα έθαδ Ϋθα τθκζκ, ηδα κζσβα πκυ α υαδεϊ βμ ίλέεκθαδ αζζβζιϊλββ εαδ πδζκτθ κλδηϋθμ ζδκυλΰέμ: α κδξέα κυ υάηακμ απκζκτθ έευα ξϋπθ πκυ α απαλέακυθ δϊφκλα κηδεϊ ξάηαα αζζϊ εαδ κηκδσβμ εαδ αθδγϋδμ. Μδα κηά έθαδ Ϋθα τβηα ξαλαεβλδασηθκ απσ δμ Ϋθθκδμ βμ κζσβαμ, κυ ηαξβηαδηκτ, βμ αυκλλτγηδβμ. Μ κυμ ηαξβηαδηκτμ α κδξέα βμ κηάμ Ϋξκυθ β υθασβα θα ηαίϊζζκθαδ, ξπλέμ θα αζζϊαδ β ηαιτ κυμ ξϋβ. Η αυκλλτγηδβ υθπϊΰαδ β δαάλββ εαδ β αγλσβα πθ κλέπθ βμ κηάμ (π.ξ. β πλσγβ ά β αφαέλβ τκ αεϋλαδπθ αλδγηυθ έθδ πϊθκ αεϋλαδκ αλδγησ). α ξαλαεβλδδεϊ πθ κηυθ πκυ λυθκτθ κδ «πδάημ κυ αθγλυπκυ» εαδ σξδ κδ γδεϋμ, πλκέγαδ Ϋθα αεσηβ κδξέκ, ΰδαέ γηκέ σππμ β ΰζυα, β κδεκΰϋθδα ε.ζπ. πλκςπκγϋκυθ βθ παλϋηίαβ κυ αθγλυπκυ (Jean Piaget, 1972 John Sturrock 2003). ΠΪθπμ, κ κηδησμ πλίτδ σδ εϊπ απσ δμ υθδβϋμ βηδκυλΰέμ υπϊλξκυθ ηβ υθδβϋμ κηϋμ πκυ δϋπκθαδ απσ εαθσθμ δκλλκπέαμ, εκδθκτμ σζα α υάηαα. Έδ, κ λυθβάμ πδξδλέ θα έιδ σδ φαδθσηθα πκυ έθκυθ βθ θτππβ σδ έθαδ ζέπμ δαφκλδεϊ, σππμ κδ ξϋδμ πθ ΰζπδευθ κδξέπθ, β κηά πθ υΰΰθδευθ γηυθ, β ταβ πθ ητγπθ ε.ζπ., Ϋξκυθ εαϊ ίϊβ κ έδκ κηδεσ ξάηα. ΓθδεΪ, κ κηδησμ πμ αθδπαλακδαεσμ, απκλλέπδ β ζκΰκελαδεή ΰλαηηαδεή εαδ ιϊαδ β ηκλφά πθ ΰζπυθ. πκηϋθπμ, β ΰζπδεά κυ γπλέα έθαδ Ϋθκθα ηκλφκελαδεά. Η κηδεά ΰζπκζκΰέα Ϋξαδ σδ β ΰλαηηαδεά βμ ΰζυαμ πλδζαηίϊθδ αφυμ δαεελδηϋθα πέπα: φπθβδεσ, φπθκζκΰδεσ, ηκλφκζκΰδεσ (ά εαδ ηκλφκφπθκζκΰδεσ), υθαεδεσ, βηαδκζκΰδεσ. Ο κηδησμ αθδεαγδϊ β ζϋιβ πμ ηκθϊα βμ ΰλαηηαδεάμ αθϊζυβμ, ξλβδηκπκδυθαμ ηδελσλα κδξέα η βηαέα, α ηκλφάηαα, ζ.ξ. λϋξ-π. Ο υλππαρεσμ κηδησμ βλέααδ θ πκζζκέμ δμ ΰζπκζκΰδεΫμ απσοδμ κυ Saussure, θυ δδεσλα κ εζϊκμ βμ φπθκζκΰέαμ, πκυ δαφκλκπκδέαδ απσ β φπθβδεά, υδκγέ ίαδεϋμ γϋδμ δαπλπυθ Ρυπθ εαδ Ϊζζπθ ΰζπκζσΰπθ (Roman Jakobson, Nikolay Trubetzkoy ε.ζπ.), κδ κπκέκδ, εαϊ β 5

6 εαέα κυ 1920, έλυαθ βθ πλέφβηβ ξκζά βμ ΠλΪΰαμ. πδπζϋκθ, κ αηλδεαθδεσμ κηδησμ, η ηβξαθδδεά αθέζβοβ 3 βμ ΰζυαμ, αδαφκλέ ΰδα β ηζϋβ βμ βηαέαμ, βθ κπκέα κ γηζδπάμ κυ Leonard Bloomfield γπλκτ αθϋφδεβ σκ παλϋηθ Ϊΰθπβ β ζδκυλΰέα κυ ΰεφΪζκυ. 7.3 Σο ου οο Σα ΰθδεσλα πδβηκζκΰδεϊ εαδ φδζκκφδεϊ λτηαα πκυ έξαθ πδελαάδ δμ αλξϋμ κυ 20κυ αδ. πβλϋααθ β ΰζπκζκΰδεά Ϋλυθα εαδ γπλέα, η απκϋζηα β δαησλφπβ πλδσλπθ απσ ηέα ΰζπκζκΰδευθ ξκζυθ, ευλέπμ κηδδευθ. Οδ βηαθδεσλμ, κθ υλππαρεσ ξυλκ, έθαδ κ ζδκυλΰδησμ (functionalism) εαδ β ΰζπβηαδεά (glossematics), θυ δμ ΗΠ κ εααθκηδησμ (distributionalism) ά αιδθκηδησμ (taxonomism). Οδ ξκζϋμ αυϋμ ηκδλϊακθαδ κλδηϋθμ αθδζάοδμ εαδ ηγσκυμ, πκυ υθπϊΰκθαδ κθ πλκδκλδησ πθ κηυθ. Οδ πλδσλκδ κηδϋμ γηζδυθκυθ β ΰζπκζκΰέα β ηζϋβ πθ πλαΰηακπκδκτηθπθ εφπθβηϊπθ (utterances, ΰαζζ. énoncés), υπκβλέακθαμ σδ β ΰζπκζκΰέα Ϋξδ πμ σξκ βθ πιλΰαέα ηδαμ γπλέαμ κυ εδηϋθκυ, κ κπκέκ γπλέαδ πλαπηϋθκ (εζδσ). Γδα κθ εκπσ αυσ εϊθκυθ ξλάβ υπκπκδβηϋθβμ (formal) ηγσκυ αθϊζυβμ κυ υπσ ιϋαβ υζδεκτ, κυ ΰζπδεκτ υηακμ (corpus). ΠΪθπμ, β ξκζά βμ ΠλΪΰαμ δαφκλκπκδέαδ πμ πλκμ κ σδ θδαφϋλαδ ΰδα δμ ξϋδμ κηδζβά εαδ ηβθτηακμ. πέβμ, δϊκξκδ κυ Saussure σππμ κ Charles Bally γπλκτθ βηαθδεά σξδ ησθκ β ηζϋβ βμ ΰζυαμ (langue) αζζϊ εαδ β ηζϋβ βμ κηδζέαμ (parole), ΰδα θα υπθγυηέκυη ηέα απσ δμ πλέφβημ δαελέδμ πκυ δάΰαΰ κ γηζδπάμ κυ υλππαρεκτ κηδηκτ. Ο Bally σθδ β βηαέα βμ κηδζέαμ εαδ ΰδ αυσ αξκζάγβε η βθ (ε)φυθββ (ΰαζζ. énonciation), η βθ φαληκΰά βμ ΰζυαμ απσ κυμ κηδζβϋμ ου Ο ζδκυλΰδησμ (functionalism) απκζέ ίαδεσ εζϊκ κυ κηδηκτ εαδ γπλέ σδ εϊγ ΰζυα έθαδ τβηα πκυ απαλέααδ απσ κδξέα (φγσΰΰκυμ-φπθάηαα, ηκλφάηαα, ζϋιδμ ε.ζπ.) α κπκέα υθϋκθαδ ηαιτ κυμ η κλδηϋθμ ξϋδμ-ζδκυλΰέμ. Πλυβ β ξκζά βμ ΠλΪΰαμ αξκζάγβε η β φπθκζκΰέα, βθ υφκζκΰέα εαδ βθ εδηθκΰζπκζκΰέα αζζϊ εαδ η δμ ζδκυλΰέμ βμ ΰζυαμ, γϋκθαμ πμ αλξά σδ β ΰζυα έθαδ τβηα ζδκυλΰδυθ: ΰθπδεά/ζκΰδεά ζδκυλΰέα (κ ηάθυηα πδεθλυθαδ κ πλδξσηθκ), υΰεδθβδαεά/υθαδγβηαδεά/ίδπηαδεά ζδκυλΰέα (κ ηάθυηα πδεθλυθαδ κθ κηδζβά), φαδεά/παφδεά ζδκυλΰέα (κ ηάθυηα απκεκπέ β δαάλββ εκδθπθδεάμ παφάμ) ε.ϊ. Μδα απσ δμ βηαθδεϋμ υηίκζϋμ βμ ξκζάμ αυάμ β ΰζπκζκΰδεά γπλέα έθαδ β αλξά βμ «ζδκυλΰδεάμ πλκκπδεάμ βμ πλσαβμ», ΰδα βθ κπκέα Ϋΰδθ ζσΰκμ πλκβΰκυηϋθπμ (1.5.2). δδεσλα, πμ πλκμ δμ ίαδεϋμ γϋδμ κυ Jakobson ξλδϊααδ θα ζξγκτθ α ιάμ. Τπκάλδα, αθέγα απσ κθ Saussure, σδ β δαξλκθέα θ έθαδ απζά δακξά υΰξλκθδυθ κτ βθ ξαλαεβλέακυθ αυβηαδεϋμ ηαίκζϋμ: κδ δαξλκθδεϋμ ηαίκζϋμ πθ ΰζπυθ έθαδ ηαίκζϋμ θ υάηαδ. Όκθ αφκλϊ β υΰξλκθέα, πέυ σδ εαδ αυά Ϋξδ υθαηδεσ ξαλαεάλα, σξδ αδεσ, εαγυμ παλαβλκτθαδ ηαίκζϋμ εαδ ηέα υΰξλκθέα. πδπζϋκθ, εαϊ κθ ΓδΪεκηπκθ, ίαδεσ ξαλαεβλδδεσ πθ ΰζπδευθ ηαίκζυθ απκζέ β εκπδησβα, σδ Ϋξκυθ πμ σξκ βθ δκλλκπέα εαδ βθ αθασηββ κυ υάηακμ. πέβμ, κ Jakobson δάΰαΰ β φπθκζκΰέα α δαφκλκπκδβδεϊ/δαελδδεϊ ξαλαεβλδδεϊ (distinctive features), α κπκέα γπλέ σδ ηφαθέακθαδ αυκξλσθπμ εϊγ φυθβηα η β ηκλφά βζκδκτμ Ϋηβμ εαδ Ϋξκυθ υαδεσ (binary) ξαλαεάλα, βζ. ξαλαεβλέακυθ κ φυθβηα η βθ παλκυέα ά βθ απκυέα κυμ. Έδ, κ φυθβηα /a/ έθαδ +φπθβθδεσ, -υηφπθδεσ, +αθκδεσ. βηαθδεσμ ζδκυλΰδάμ ΰζπκζσΰκμ υπάλι εαδ κ André Martinet, πκυ υξθϊ γπλέαδ δλυάμ δδαέλβμ ξκζάμ, βμ ξκζάμ πθ Παλδέπθ. κ Ϋλΰκ κυ ηπκλέ θα δαελέθδ εαθέμ λδμ κυδυδμ εαυγτθδμ, η θϋμ ξϋδμ ηαιτ κυμ: υΰξλκθδεά φπθκζκΰέα, δαξλκθδεά φπθκζκΰέα, ΰθδεά ΰζπκζκΰέα 4. πέβμ, αξκζάγβε η β τθαιβ εαδ βθ δθκυλππαρεά ΰζπκζκΰέα. Κθλδεσ βηέκ 3 τηφπθα η β ηβξαθδδεά αθέζβοβ σζα α φαδθσηθα ληβθτκθαδ η ίϊβ β υθϊλββ αδέκυ-απκζϋηακμ, απκεζδσηθβμ βμ Ϋθθκδαμ βμ εκπδησβαμ. 4 Όκθ αφκλϊ β γϋβ κυ Saussure σδ β υΰξλκθέα έθαδ αδεά, κ Μartinet έξ δαφκλδεά Ϊπκοβ εαδ, υηφπθυθαμ η κθ Jakobson, Ϋεαθ ζσΰκ ΰδα υθαηδεά υΰξλκθέα. 6

7 βμ ΰζπκζκΰδεάμ γπλέαμ κυ Martinet έθαδ β Ϋθθκδα βμ δπζάμ (δ)ϊλγλπβμ (double articulation), πκυ ξαλαεβλέαδ βθ αθγλυπδθβ ΰζυα. Η πλυβ Ϊλγλπβ ηκθάηαα, βζ. ηκλφάηαα (ηϋλβ ζϋιπθ η βηαέα ά ζϋιδμ ηβ αθαζτδημ πλαδϋλπ), αφκλϊ κ πέπκ κυ πλδξκηϋθκυ. βθ πλυβ Ϊλγλπβ πλδκλδηϋθκμ αλδγησμ ηκθβηϊπθ ηπκλέ θα βηδκυλΰάδ απλδσλδκ αλδγησ εφπθβηϊπθ. Η τλβ Ϊλγλπβ αφκλϊ κ πέπκ βμ Ϋεφλαβμ. ΜλδεΫμ εϊμ φπθβηϊπθ, κδξέπθ ξπλέμ βηαέα, πδλϋπκυθ κθ ξβηαδησ εϊπθ ξδζδϊπθ δαφκλδευθ βηαδθκηϋθπθ, ζϋιπθ εαδ ηκλφβηϊπθ. πκηϋθπμ, η β δπζά Ϊλγλπβ απκφτΰαδ β πδίϊλυθβ βμ ηθάηβμ, η απκϋζηα βθ κδεκθκηέα πλκπαγδυθ ΰδα βθ επκηπά εαδ πλσζβοβ ηβθυηϊπθ. Η αλξά βμ άκθκμ πλκπαγέαμ ά, σππμ πλκδηκτ κ Martinet, βμ κδεκθκηέαμ (économie) Ϋξδ πλπτκθα λσζκ β ΰζπκζκΰδεά κυ γπλέα σππμ Ϋξδ εαδ β Ϋθθκδα βμ ζδκυλΰδεάμ απσκβμ ά κυ ζδκυλΰδεκτ φκλέκυ/ίϊλκυμ (functional load/yield, ΰαζζ. rendement fonctionnel), πλκεδηϋθκυ ΰδα β ξλάβ ηδαμ φπθκζκΰδεάμ αθέγβμ. Λσΰκυ ξϊλβ, β αθέγβ /p/:/b/ α ΰΰζδεΪ δαφκλκπκδέ πκζζϋμ ζϋιδμ, θυ β αθέγβ /ʃ/:/ʒ/ («παξτ» : «παξτ» α») δαελέθδ ηδελσ αλδγησ ζϋιπθ, πκηϋθπμ, β πλυβ Ϋξδ ηΰϊζκ ζδκυλΰδεσ φκλέκ εαδ β τλβ ηδελσ. Ο Martinet πδάηαθ σδ αθδγϋδμ η ηδελσ ζδκυλΰδεσ φκλέκ έθκυθ θα ιαφαθέακθαδ υεκζσλα απσ αθδγϋδμ η ηΰϊζκ ζδκυλΰδεσ φκλέκ Γοο ο οπ O αθσμ ΰζπκζσΰκμ Louis Hjelmslev (Λκτδμ ΓΫζηζκυ) εαδ κδ υθλΰϊμ κυ κθ Γζπκζκΰδεσ Κτεζκ βμ ΚκπΰξΪΰβμ η β ΰζπβηαδεά γπλέα κυμ σθδαθ ίαδεϋμ γϋδμ κυ Saussure, η βθ πλσγβ θα φαληκέ β γπλέα κυμ σκ β ΰζυα σκ εαδ ΰθδεσλα β ηζϋβ πθ υηίκζδευθ υβηϊπθ, β «βηδκζκΰέα». Θπλκταθ β ΰζυα υηίκζδεσ τβηα, α ξαλαεβλδδεϊ κυ κπκέκυ γα ηπκλκτ εαθέμ θα πλκδκλέδ αθ α υθϋελδθ η αυϊ Ϊζζπθ υηίκζδευθ υβηϊπθ. Σκ αθδεέηθκ ηδαμ πδάηβμ έθαδ, εαϊ κθ Hjelmslev, κδ ξϋδμ ηαιτ πθ κδξέπθ εαδ σξδ α έδα α κδξέα, ΰδ αυσ β πλδΰλαφά κυμ Ϋπλπ θα ΰέθαδ σππμ βθ Ϊζΰίλα. θ πδυΰξαθσαθ αυσ β ΰζπκζκΰέα, σ γα πλαΰηακπκδκτθαθ β πδγυηέα κυ Saussure ΰδα αυσθκηβ ΰζπκζκΰέα, πκυ γα Ϋξδ «πμ ηκθαδεσ εαδ πλαΰηαδεσ αθδεέηθκ β ΰζυα αθδηππδασηθβ εαγαυά εαδ ΰδα κθ αυσ βμ». Ο Hjelmslev δϋελδθ ηκλφά εαδ τζβ σκ κ πέπκ κυ πλδξκηϋθκυ σκ εαδ κ πέπκ βμ Ϋεφλαβμ. Σκ πλδξσηθκ απαλέακυθ, πμ πλκμ β ηκλφά, β κλΰϊθπβ πθ βηαδυθ εαδ, πμ πλκμ βθ τζβ, α αθδεέηθα αθαφκλϊμ (referents). κ πέπκ βμ Ϋεφλαβμ, β ηκλφά απκζέ κ αφβλβηϋθκ φπθκζκΰδεσ τβηα εαδ βθ τζβ κδ φγσΰΰκδ. Τπκάλδα σδ β αθϊζυβ κυ πλδξκηϋθκυ σφδζ θα έθαδ αθιϊλββ απσ ιπΰζπδεϊ ελδάλδα εαδ β φπθκζκΰδεά αθϊζυβ απσ φπθβδεϊ, αθϋζυ εϊγ πέπκ α αφβλβηϋθα ηδελσλα εαδ αηϊίζβα, κδξέα κυ, α ΰζπάηαα (glossemes, ΰαζζ. glossèmes). Σα ΰζπάηαα δαελέθκθαθ κδξέα η βηαέα, πκυ κθκηϊβεαθ πζβλάηαα (pleremes, plerèmes) εαδ κδξέα εθϊ βηαέαμ ά εθάηαα 5 (cenemes, cénèmes), πκυ έθαδ κδ ηδελσλμ ηκθϊμ κυ φπθκζκΰδεκτ υάηακμ (πί. φυθβηα). Έδ, β ζϋιβ αΰζϊα αθαζταδ «ίσδ» + «γβζυεσ» + «θδεσμ», θυ β αθϊζυβ εθάηαα έθαδ α+ΰ++ζ+ϊ++α α ο Ο Leonard Bloomfield, ετλδκμ γηζδπάμ κυ αηλδεαθδεκτ κηδηκτ ά αιδθκηδηκτ (taxonomism), πβλαηϋθκμ απσ β γπλέα βμ υηπλδφκλϊμ (behaviorism), εαϋζβι θα φαλησδ ηβξαθδδεά ηϋγκκ αθϊζυβμ βμ ΰζυαμ, βθ κπκέα αθϋπυιαθ πλαδϋλπ κδ δϊκξκέ κυ. Ο λυθβάμ ίαέααδ ησθκ α ηπδλδεϊ κηϋθα βμ ΰζυαμ ΰδα θα ίλδ η υΰεελδηϋθμ δαδεαέμ, α υαδεϊ βμ ΰζπδεάμ κηάμ. Οδ τκ ίαδεϋμ δαδεαέμ πκυ αεκζκυγέ β αθϊζυβ βμ ΰζυαμ έθαδ: α) β εαϊηββ (segmentation) κυ εφπθάηακμ ζϊξδα κδξέα ά ηϊξδα (αθϊζκΰα η κ πέπκ αθϊζυβμ) εαδ 5 Oδ ζϋιδμ ceneme, plereme αθϊΰκθαδ α πζάλβμ, εθσμ εαδ ΰδ αυσ έθαδ φαζηϋθβ β απσκβ κυ ceneme πμ «εέθβηα» κ Λιδεσ ΰζπκζκΰέαμ εαδ φπθβδεάμ κυ ΝΫδίδθ Κλταζ. 7

8 ί) β αιδθσηββ (classification) πθ κδξέπθ εαβΰκλέμ εαδ κ πλκδκλδησμ βμ ζδκυλΰέαμ κυμ. Γδα θα πδυξγκτθ β εαϊηββ εαδ β αιδθσηββ ξλδϊακθαδ πδπζϋκθ δαδεαέμ, κδ αθυλδεϋμ (discovery procedures): τΰελδβ πθ κδξέπθ, υπκεαϊαά κυμ, πλδΰλαφά πθ γϋπθ ηφϊθδβμ ά υθηφϊθδβμ, πλδΰλαφά κυ πλδίϊζζκθκμ ά πθ πλδίαζζσθπθ, βζ. εααθκηά (distribution), απσ βθ κπκέα β γπλέα κθκηϊβε εαδ «εααθκηδησμ» (distributionalism). Ο αηλδεαθδεσμ κηδησμ πλκέθδ, ίαδεϊ, τκ λσπκυμ πλδΰλαφάμ ηδαμ ΰζυαμ: α) «κδξέκ εαδ δαδεαέα» (item and process), σπκυ Ϋθα κδξέκ ηαίϊζζαδ υΰεελδηϋθκ πλδίϊζζκθ, π.ξ. κ ησλφβηα ΰλΪφ/-π ΰλΪπ/-π ΰλΪη/-ηα, ί) «κδξέκ εαδ δϊαιβ» (item and arrangement), ίϊδ βμ γϋβμ εαδ κυ πλδίϊζζκθκμ, π.ξ. ΰλΪφ/-π: ΰλΪπ/-π: ΰλΪη/-ηα. Ο πλυκμ λσπκμ πλδΰλαφάμ έθαδ παζαδσλκμ εαδ κθ έξαθ ξλβδηκπκδάδ κδ ηλδεαθκέ ΰζπκζσΰκδ Franz Boas εαδ Edward Sapir. Ο τλκμ λσπκμ έθαδ θσλκμ εαδ απαζζαΰηϋθκμ απσ εϊπκδα δκλδεά πλκκπδεά, αφκτ θ Ϋξαδ βθ τπαλιβ αλξδεκτ τπκυ εαδ Ϊζζπθ παλϊΰπΰπθ 6. πδλϋπδ κθ αθαζυά θα πλκξπλάδ ΰθδεΫμ δαπδυδμ ΰδα β δϊαιβ πθ κδξέπθ πμ πλκςπσγβ ΰδα κδεκθκηδεά πλδΰλαφά βμ ΰζυαμ (πί. Μπαηπδθδυβ, : 159, ). Έδ, α αλθδεϊ κθσηαα β Νκζζβθδεά Κκδθά ζάΰκυθ βθ κθκη. θ. -μ εαδ α γβζυεϊ -Ø: παϋλα-μ, θσηκ-μ, πζάλβ-μ, αζζϊ ηβϋλα-ø, θέεβ-ø, πσζβ-ø (α γβζ. -μ βηδκυλΰκτθ πλκίζάηαα, σξδ ησθκ κυμ κζδΰκΰλϊηηακυμ κηδζβϋμ, ζ.ξ. β κσμ/βμ/βθ κσμ ά β/βθ κσ, βμ κσμ, β/βθ πζάλβ, βμ πζάλβμ, β/βμ/βθ Άληδμ). α γδεϊ κυ αηλδεαθδεκτ κηδηκτ έθαδ β Ϊλβ πλκεααζάοπθ ξδεϊ η ΰζυμ πκυ ξαλαεβλέακθαδ «φπξϋμ», ΰδαέ θ δαγϋκυθ πκδεδζέα εααζάιπθ, ά «πλπσΰκθμ», ΰδαέ κδ ξλάμ κυμ ίζϋπκυθ δαφκλδεϊ κθ εσηκ. Οδ ηζϋμ, απσ κυμ ηλδεαθκτμ ΰζπκζσΰκυμ, πκζζυθ ΰζπυθ, δέπμ πθ ΙθδΪθπθ, Ϋδιαθ σδ αυϋμ βζυθκυθ δμ ΰλαηηαδεΫμ ξϋδμ η δαφκλδεϊ ηϋα απσ δμ δθκυλππαρεϋμ. πέβμ, κδ «πλπσΰκθμ» ΰζυμ πδηϋθκυθ β άζπβ κυ υΰεελδηϋθκυ («πδάηβ κυ υΰεελδηϋθκυ», εαϊ κθ αθγλππκζσΰκ Claude Lévi-Strauss. 7.4 Γ-αα αα Πλκμ α Ϋζβ βμ εαέαμ κυ 1950 ηφαθίααδ δαφκλδεά ηκλφά κηδεάμ ΰλαηηαδεάμ, β ΰθδεάηαξβηαδεά ΰλαηηαδεά (generative-transformational grammar) κυ Noam Chomsky, β ΰθπσλβ απσ δμ «ΰθδεΫμ» ΰλαηηαδεΫμ (κ σλκμ ΰθδεσμ α ηαγβηαδεϊ βηαέθδ «παλαΰπΰδεσμ»). Σκ Ϋλΰκ κυ Syntactic Structures (1957) «υθαεδεϋμ κηϋμ» (1991) απκϋζ θϋκ αγησ β Γζπκζκΰέα. ΚαΪ κθ δϊβηκ ηλδεαθκίλαέκ ΰζπκζσΰκ εαδ αεδίδά δαθκκτηθκ, κδ ΰζυμ ηφαθέακυθ ίαγδϊ εαδ πδφαθδαεά κηά. β ίαγδϊ κηά βηδκυλΰκτθαδ α ΰθδεΪ υθαεδεϊ ξάηαα, απσ α ίαδεϊ υθαεδεϊ κδξέα, κ ζιδζσΰδκ εαδ κυμ υθυαδεκτμ εαθσθμ. Σα υθαεδεϊ ξάηαα βμ ίαγδϊμ κηάμ υπσεδθαδ δλϊ ηαξβηαδηυθ, βζ. υΰεελδηϋθπθ εαθσθπθ εϊγ ΰζυα, πλκκτ ζϊίκυθ βθ ζδεά υθαεδεά κυμ ηκλφά βθ πδφαθδαεά κηά. Γδα παλϊδΰηα, β κθκηαδεά φλϊβ «β υπκΰλαφά βμ υθγάεβμ» έθαδ απκϋζηα δλϊμ ηαξβηαδηυθ απσ β ίαγδϊ κηά «κ/κδ Χ υπκΰλϊφδ/κυθ β υθγάεβ» απσ βθ κπκέα ηπκλκτθ θα ξβηαδκτθ εαδ Ϊζζμ πλκϊδμ, σππμ βθ παγβδεά φπθά: «β υθγάεβ υπκΰλϊφαδ απσ...». αδεά παλακξά βμ ΰθδεάμ-ηαξβηαδδεάμ ΰλαηηαδεάμ έθαδ σδ όζμ κδ ΰζώμ Ϋξκυθ βθ ίδα ίαγδϊ κηά, θώ δαφϋλκυθ βθ πδφαθδαεά. Η υθαεδεά πλκϋΰΰδβ βμ ΰζυαμ τκ πέπα υπκθκέαδ εαδ βθ αθϊζυβ πλκϊπθ απσ βθ παλακδαεά τθαιβ (πί ). Ο Chomsky ίθαδ έθγληκμ υπκβλδεάμ βμ θκβδαλξέαμ (mentalism) εαδ αθέγκμ πλκμ β υηπλδφκλδδεά γπλέα κυ Bloomfield, παθαφϋλκθαμ κ πλκεάθδκ δμ έηφυμ δϋμ εαδ βθ εαγκζδεά ΰλαηηαδεά (δδεσλα αυάθ κυ Port-Royal κυ 1660), βθ κπκέα σηπμ έθδ άζζκ πλδξσηθκ. θυ κδ πλκΰθϋλκέ κυ άλδααθ α υηπλϊηαϊ κυμ δμ γπλκτηθμ εαγκζδεϋμ εαβΰκλέμ βμ ζκΰδεάμ, κ 6 Η ΦδζδππΪεβ-Warburton (1992: 83) γπλέ σδ κ πλσυπκ αυσ πλδΰλαφάμ ηδκθεέ Ϋθαθδ κυ πλκβΰκτηθκυ, ΰδαέ αυθαέ θα φαληκέ τπκυμ πκυ «θ δαδλκτθαδ τεκζα ηκλφάηαα», πί. αΰΰζ. take, ασλ. took. 8

9 Chomsky ιϊαδ α εαγκζδεϊ ξαλαεβλδδεϊ βμ ΰζυαμ πκυ έθαδ αυγαέλα, η βθ Ϋθθκδα σδ θ ηπκλκτθ θα ληβθυκτθ ά θα πλκίζφγκτθ ξϋβ η δμ ζδκυλΰέμ βμ ΰζυαμ, η δμ υθγάεμ υπσ δμ κπκέμ αυά εααεϊαδ εαδ ξλβδηκπκδέαδ σππμ εαδ η β φτβ πθ ΰθπδευθ δαδεαδυθ. Ο Chomsky Ϋξαδ σδ κδ Ϊθγλππκδ έθαδ ε ΰθάμ πλκδεδηϋθκδ η β ΰθυβ πθ (αυγαέλπθ) ΰθδευθ αλξυθ, πκυ πλκδκλέακυθ β ΰλαηηαδεά κηά σζπθ πθ ΰζπυθ. έθδ έηφαβ α ΰθδεόλα κηδεϊ ξάηαα εαδ ηϊζδα α υθαεδεϊ, πκυ γπλέ εκδθϊ όζμ δμ ΰζώμ (εαγκζδεϊ, universals), ξπλέμ θα εϊθδ πζϋκθ ζσΰκ ΰδα εαγκζδεϋμ έθθκδμ. Όκθ αφκλϊ α ηκλφδεϊ υαδεϊ πθ ΰζπώθ, ζαηίϊθκθαδ υπσοβ εαδ β ΰθδεά ηαξβηαδδεά ΰλαηηαδεά. Η γπλέα αυά, βθ κπκέα απϊααδ άηλα ηΰϊζκμ αλδγησμ ΰζπκζσΰπθ, πδξδλέ θα ληβθτδ, ηαιτ Ϊζζπθ, πυμ ηαγαέθκυη ηδα ΰζυα, δδεσλα πυμ κ παδέ εααεϊ β ηβλδεά κυ ΰζυα τθκηκ δϊβηα, παλσδ α κηϋθα πκυ πλκζαηίϊθδ α πλυα ξλσθδα κυ έθαδ απκπαηαδεϊ. Έδ, υπκβλέααδ σδ β τπαλιβ Ϋηφυπθ ΰζπδευθ κηυθ κθ Ϊθγλππκ δεαδκζκΰέ βθ εαϊεββ τθκηκ δϊβηα βμ ΰζυαμ κυ πλδίϊζζκθκμ αζζϊ εαδ βθ τπαλιβ εαγκζδευθ ΰζπδευθ κδξέπθ δαφκλδεϋμ ΰζυμ. Ο Chomsky δϊΰδ β δϊελδβ βμ ΰζυαμ ΰζπδεά δεαθσβα (linguistic competence) εαδ ΰζπδεά πζάλπβ/πδϋζβ (linguistic performance), πκυ απκζέ πδκ υθαηδεά γυλββ βμ ΰζυαμ (αυά θθκέαδ πμ ηβξαθδησμ παλαΰπΰάμ πλκϊπθ) απ σ,δ β δϊελδβ κυ Saussure ΰζυα εαδ κηδζέα. Μ κ πϋλαηα κυ ξλσθκυ β ΰθδεά-ηαξβηαδδεά γπλέα ιζέξγβε εαδ λκπκπκδάγβε βηαθδεϊ, σκ απσ κθ Chomsky σκ εαδ απσ Ϊζζκυμ 7. Ο έδκμ υπκάλδα, δέπμ α αλξδεϊ Ϊδα βμ γπλέαμ, σδ β τθαιβ ηααέ η β ηκλφκζκΰέα απκζέ κθ ίαδεσ κηϋα βμ ΰλαηηαδεάμ, κ κπκέκμ ληβθτδ β βηδκυλΰδεά δεαθσβα κυ αθγλυπκυ θα εααθκέ εαδ θα παλϊΰδ Ϊπδλκ αλδγησ ΰλαηηαδεΪ κλγυθ πλκϊπθ, θυ β βηαδκζκΰέα η β φπθκζκΰέα υθδϊ ληβθυδεσ, υηπζβλπηαδεσ κηϋα (ληβθυδεά βηαδκζκΰέα). θέγα, Ϊζζκδ ΰζπκζσΰκδ γυλβαθ β βηαδκζκΰέα ίαδεσ κηϋα (ΰθδεά βηαδκζκΰέα), υπκβλέακθαμ σδ ηδα πλσαβ παλϊΰαδ απσ βηαδκζκΰδεϋμ κηϋμ, εασπδθ δαλγλυθαδ υθαεδεϊ εαδ ζιδεκπκδέαδ, ηκλφκπκδέαδ ζιδζκΰδεϊ. ΣΫζκμ, ηαιτ θσλπθ Ϊπθ πλδζαηίϊθαδ β ζιδεαζδδεά υπσγβ/ζιδεαζδησμ (lexicalist hypothesis), πκυ Ϋξαδ σδ κ τθκζκ πθ ζιδευθ εαθσθπθ κυ ξβηαδηκτ ζϋιπθ δαφϋλδ απσ κ τθκζκ πθ υθαεδευθ ηαξβηαδηυθ (πί ). θυ β κηδεά ΰλαηηαδεά, σππμ εαδ β λυγηδδεά, έθαδ πλδΰλαφδεά, β ΰθδεά-ηαξβηαδδεά εαδ β δκλδεκυΰελδδεά έθαδ ληβθυδεϋμ ΰλαηηαδεΫμ, β ηέα ευλέπμ υΰξλκθδεσ πέπκ, β Ϊζζβ δαξλκθδεσ. ααφαα 1. Πσ ηφαθέααδ β κηδεά γπλέα εαδ πυμ πλκΰΰέαδ β ΰζυα; 2. Πκδα έθαδ β ίαδεά δαφκλϊ ηαιτ κηδηκτ εαδ ηακηδηκτ; 3. Πκδα έθαδ β ξϋβ κυ κηδηκτ η β ζκΰκελαδεά ΰλαηηαδεά; 4. Σδ θθκκτη ζϋΰκθαμ σδ β κηδεά ΰλαηηαδεά έθαδ ηκλφκελαδεά; 5. Πκδμ έθαδ κδ βηαθδεσλμ κηδεϋμ ξκζϋμ; 6. Πκδμ έθαδ κδ ίαδεϋμ γπλβδεϋμ γϋδμ κυ Saussure ξδεϊ η β ΰζυα; 7. Πκδκ έθαδ κ Ϋλΰκ βμ δαξλκθδεάμ ΰζπκζκΰέαμ εαδ πκδκ βμ υΰξλκθδεάμ εαϊ κθ Saussure; 8. Πκδκμ κ λσζκμ βμ λβηαδεάμ ατιββμ βθ λξαέα εαδ β ΝΫα ζζβθδεά; 9. Πκδμ Ϋθθκδμ δάΰαΰ κ André Martinet; 10. Πκδμ έθαδ κδ ευλδσλμ ΰζπκζκΰδεΫμ αθδζάοδμ κυ R. Jakobson; 11. Πσ ηφαθέααδ β ΰθδεά ηαξβηαδδεά ΰλαηηαδεά εαδ πυμ αθδηππέαδ β ΰζυα; 12. δ δαφϋλδ β αθέζβοβ κυ Chomsky ΰδα β ΰζυα απσ αυά κυ Saussure; 13. Οδ αθδζάοδμ κυ Chomsky ΰδα βθ εαγκζδεά ΰλαηηαδεά υηπέπκυθ η αυϋμ πθ υπκβλδευθ βμ ζκΰ(κελα)δεάμ ΰλαηηαδεάμ; 14. Πκδα β γϋβ βμ βηαέαμ βθ εζαδεά ηαξβηαδδεά γπλέα; 15. Πκδα έθαδ β ίαδεά γϋβ βμ ζιδεαζδδεάμ γπλέαμ ΰδα κυμ ηαξβηαδηκτμ; 7 Γδα δϊφκλμ Ϊδμ βμ ΓΜΓ ίζ., ηαιτ Ϊζζπθ, ΦδζδππΪεβ-Warburton (1992) εαδ Θκφαθκπκτζκυ-Κκθκτ (2002). 9

10 οαφα Chomsky, N. (1991). υθαεδεϋμ κηϋμ (Φ. Καίκυεσπκυζκμ, πδη., ηϊφλ., δλϊ «Γζπκζκΰέα» 5). γάθα: ΝφΫζβ. Chomsky, N. (1965). Aspects of the theory of syntax. Cambridge, Mass: MIT Press. Chomsky, N. (2004). Γδα β φτβ εαδ β ΰζυα (Χ. ΧαλαζαηπΪεβμ, πδη., Γ. Κκασΰζκυ, ηϊφλ.). γάθα: Παπαάηαμ. Hjelmslev, L. ( ). Prolegomena to a theory of language (F. Whitefield, trans.). Madison: The University of Wisconsin Press. Θκφαθκπκτζκυ-Κκθκτ,. (2002). Γθδεά τθαιβ. Σκ πλσυπκ βμ ευίϋλθββμ εαδ αθαφκλδεάμ Ϋηυβμ. γάθα: Καλαηέα. ΜαΰκυζΪμ, Γ. (1969). Η υηίκζά κυ Ferdinand de Saussure δμ βθ ιϋζδιδθ βμ ΰζπκζκΰέαμ. ΠζΪπθ, 21, Martinet, A. (1964). Economie des changements phonétiques. Traité de phonologie diachronique. Paris: Berne A. Francke. [Travail original publié en 1955.] Martinet, A. ( ). κδξέα ΰθδεάμ ΰζπκζκΰέαμ (. Λ. Χαλαζαηπσπκυζκμ, ηϊφλ.). Θαζκθέεβ:.Π.Θ., Ιθδκτκ Νκζζβθδευθ πκυυθ, Ίλυηα Μαθσζβ Σλδαθαφυζζέβ. Μπαηπδθδυβμ, Γ. ( ). Θπλβδεά ΰζπκζκΰέα. δαΰπΰά β τΰξλκθβ ΰζπκζκΰέα. γάθα. Μπαηπδθδυβμ, Γ. ( ). Λιδεσ βμ θϋαμ ζζβθδεάμ ΰζυαμ. γάθα: ΚΫθλκ Λιδεκζκΰέαμ. Piaget, J. (1972). λκυεκυλαζδησμ. γάθαδ: Κααθδυβμ. Saussure, F. (1979). Μαγάηαα ΰθδεάμ ΰζπκζκΰέαμ (Φ.. πκκζσπκυζκμ, ηϊφλ.). γάθα: Παπααάβμ. Sturrock, J. ( ). Structuralism. Oxford: Blackwell. ΦδζδππΪεβ-Warburton,. (1992). δαΰπΰά β γπλβδεά ΰζπκζκΰέα. γάθα: ΝφΫζβ. 10