Ο πδ βηκθδεσμ σλκμ φ απκ ζ έ απσ κ β κυ αθ έ κδξκυ ΰαζζδεκτ σλκυ phonétique, πκυ αθϊΰ αδ

Transcript

1 φ α ο 8 Φ π α υ φα α υ υ α φ α φ α α αφ α α α α π φ / π υ α,. υ φ υ, υ α, α α π α. α π α φ α 17 α 18 α., υ α υ α 19 α., π υ π υ α α α, αυ φ α, α α υ. α, φ α αυ π φ α φυ α πα α α, α α α π υ υ υ αυ α α α π. υ α φ α π φυ υ π υ,. π πα α απ α α α α (α φ ), π α α υ υ (α υ φ ) α π α α π απ α α (α π φ ). α, π α α φ α / α, α α απ α π α α υ, α α, α α α, υπ υ φ, α α α α α π α α π α υ α α α α. υ α π φ α πα α υ φ φ α α α π υ φ α α φ υ α α ( π α π, υπ α, φ ). υ α π αφ α α φ α α α α αφ α α υ α α υ υ α υ π. 8.1 Φ Ο πδ βηκθδεσμ σλκμ φ απκ ζ έ απσ κ β κυ αθ έ κδξκυ ΰαζζδεκτ σλκυ phonétique, πκυ αθϊΰ αδ κ αλξαέκ φ εαδ βηαέθ δ «ξ δεσμ η β φπθά». Φ ά (sounds, ΰαζζ. sons) εαζκτθ αδ α ηδελσ λα ηϊξδα πκυ παλϊΰκθ αδ απσ α σλΰαθα βμ κηδζέαμ, η α έ κθ αδ ηϋ π πθ βξβ δευθ ευηϊ πθ εαδ ηπκλκτθ θα ΰέθκυθ αθ δζβπ Ϊ απσ κθ Ϊθγλππκ ηϋ π βμ αεκάμ. Καγυμ ηδζϊη, κ ζσΰκμ ηαμ έθαδ ηδα υθ ξάμ λκά φγσΰΰπθ πκυ υθκ τ αδ απσ αυικη δυ δμ κυ τοκυμ βμ φπθάμ. ΜκδΪα δ η αζυ έ α πκυ απκ ζ έ αδ απσ υθ ηϋθκυμ ελέεκυμ. Γδα θα η ζ ά κυη βθ εφκλϊ κυ ηβθτηα κμ, δαξπλέακυη κ υθ ξϋμ βμ κηδζέαμ αθαΰθπλέ δηα ηάηα α, βζ. α (segments), πκυ έθαδ κδ φγσΰΰκδ. ΠαλΪζζβζα, ι Ϊακυη δμ αζζαΰϋμ κ τοκμ βμ φπθάμ εαδ Ϊζζ μ ξ δεϋμ η αίκζϋμ πκυ υθκ τκυθ βθ ηαξδαεά κηά, απκ ζυθ αμ α εαζκτη θα υπ α (suprasegments). ΣΫ κδα έθαδ κ εαδ κ π. Γδα παλϊ δΰηα, κ τπκμ α αθ δ κδξ έ τκ δαφκλ δεϋμ ζϋι δμ, αθϊζκΰα η κ φπθά θ πκυ γα κθδ έ: α. πέ βμ, β πλσ α β α φ ζαηίϊθ δ δαφκλ δεϋμ ληβθ έ μ αθ πλκφ λγ έ η δαφκλ δεσ πδ κθδ ησ (εα Ϊφα β, λυ β β ε.ϊ.). Σκ ηαξδαεσ τ βηα, βζ. κδ φγσΰΰκδ, εαδ πζ υλϋμ βμ αθγλυπδθβμ αθα κηέαμ εαδ φυ δκζκΰέαμ ξ δεϋμ η βθ παλαΰπΰά βμ κηδζέαμ ι Ϊακθ αδ απσ βθ α φ (articulatory phonetics): φπθβ δεϊ σλΰαθα, βη έκ/ σπκμ ξβηα δ ηκτ πθ φγσΰΰπθ εαδ λσπκμ παλαΰπΰάμ κυμ. Η αλγλπ δεά φπθβ δεά η ζ Ϊ κυμ ΰζπ δεκτμ άξκυμ δαφκλ δεϋμ ΰζυ μ εαδ απκφαέθ αδ ΰδα β ΰζπ δεά κυμ ζ δ κυλΰέα ά ηβ. Γδα παλϊ δΰηα, η κ Ϊθπ εαδ εϊ π ξ έζκμ παλϊΰκθ αδ σ κ κ φγσΰΰκμ [b] σ κ εαδ κ φγσΰΰκμ [ʘ] πκυ ηκδϊα δ η κθ άξκ κυ φδζδκτ εαδ αθάε δ κυμ φγσΰΰκυμ (click sounds), κδ κπκέκδ ξαλαε βλέακθ αδ απσ δ δαέ λκ λσπκ Ϊλγλπ βμ (ίζ. πδκ εϊ π). θυ κ πλυ κμ απαθ Ϊ πμ ΰζπ δεσμ άξκμ βθ ζζβθδεά εαδ δμ π λδ σ λ μ ΰζυ μ, κ τ λκμ ζ δ κυλΰ έ πμ φγσΰΰκμ ησθκ κλδ ηϋθ μ θκ δκαφλδεαθδεϋμ ΰζυ μ. Οδ φυ δεϋμ δ δσ β μ πθ φγσΰΰπθ πμ άξπθ, κ λσπκμ η Ϊ κ βμ εαδ κδ δ δσ β μ πθ βξβ δευθ ευηϊ πθ ι Ϊακθ αδ απσ βθ α υ φ (acoustic phonetics). β φπθβ δεά, σππμ εαδ β φπθκζκΰέα, Ϋξ δ υδκγ βγ έ απσ παζδϊ 1 τ βηα υηίκζδ ηκτ πθ ΰζπ δευθ άξπθ, πλκε δηϋθκυ θα παλαεϊηπ αδ κ ΰλαφδεσ τ βηα πθ ΰζπ υθ, πκυ υξθϊ θ 1 Η δ γθάμ Φπθβ δεά αδλ έα (International Phonetic Association) δ λτγβε κ 1886 η σξκ θα αθαπ τι δ Ϋθα τ βηα υηίσζπθ πκυ γα έθαδ απζϊ β ξλά β εαδ αλε Ϊ εα αθκβ Ϊ υ θα εαζτπ κυθ βθ πκδεδζέα πθ άξπθ πκυ 1

2 αθ δ κδξ έ βθ πλκφκλϊ. Γδ αυ σ, σ αθ ι Ϊακυη φαδθση θα πκυ Ϊπ κθ αδ βμ βξβ δεάμ πζ υλϊμ βμ ΰζυ αμ, γα πλϋπ δ θα ηϊγκυη θα αεκτη β ΰζυ α εαδ σξδ θα βθ αθ δζαηίαθσηα ηϋ π βμ ΰλαφάμ. Οδ φγσΰΰκδ εαδ α φπθάηα α απ α / α α φ α (σξδ α φ α 2 ) ηϋ α κλγκΰυθδ μ αΰετζ μ εαδ ηϋ α πζϊΰδ μ ΰλαηηΫμ αθ δ κέξπμ: α, φπθβ. απσ κ β [cerós], φπθκζ. απσ κ β /kerós/ ( υ βζυθ αδ β ζ δ κυλΰέα κυ k πμ δαφκλκπκδβ δεκτ κδξ έκυ εαδ σξδ β πλκφκλϊ: /k-erós/ - /ΰ-erós/, βζ. ). 8.2 α φ α α α πα α Σα φπθβ δεϊ σλΰαθα έθαδ α ηϋλβ κυ υηα κμ πκυ ηπζϋεκθ αδ βθ παλαΰπΰά κυ ζσΰκυ. υθάγπμ δαελέθκυη λ δμ π λδκξϋμ φπθβ δευθ κλΰϊθπθ: βθ π λδκξά πθ πθ υησθπθ, βθ π λδκξά κυ ζϊλυΰΰα, σπκυ ίλέ εκθ αδ κδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ, εαδ αυ άθ πϊθπ απσ κθ ζϊλυΰΰα, πκυ π λδζαηίϊθ δ κθ φϊλυΰΰα, β κηα δεά εαδ β λδθδεά εκδζσ β α, ΰθπ ά πμ φ α (vocal tract). ο (lungs) Γδα βθ παλαΰπΰά κπκδκυ άπκ άξκυ ξλ δϊα αδ ηδα πβΰά θϋλΰ δαμ. βθ κηδζέα, β θϋλΰ δα έθαδ κ λ τηα κυ αϋλα πκυ, εαθκθδεϋμ υθγάε μ, παλϊΰ αδ απσ κυμ πθ τηκθ μ, βζ. κ πθ υηκθδεσμ αϋλαμ (pulmonic air). Ο αϋλαμ απσ κυμ πθ τηκθ μ π λθϊ κυμ ίλσΰξκυμ, βθ λαξ έα εαδ κθ ζϊλυΰΰα εαδ ιϋλξ αδ έ απσ κ σηα ( κηα δεά εκδζσ β α) έ απσ β ητ β (λδθδεά εκδζσ β α) έ απσ κ σηα εαδ β ητ β. Οδ φγσΰΰκδ πκυ παλϊΰκθ αδ η βθ επθκά κυ αϋλα ζϋΰκθ αδ π υ (egressive). έθαδ υ εκζσ λκ εαδ παθδσ λκ θα παλαξγ έ κηδζέα η δ πθ ση θκ αϋλα (ΜαΰκυζΪ, 2010: 16). ΜκδΪα δ π λέπκυ η κθ λσπκ πκυ ξλβ δηκπκδκτη βθ αθαπθκά ηαμ σ αθ πλκ παγκτη θα η λά κυη απσ ηϋ α ηαμ. Μπκλ έ θα υηί έ υΰε ελδηϋθ μ π λδπ υ δμ, π.ξ. σ αθ εϊπκδκμ πλκ παγ έ θα ηδζά δ θυ έθαδ ζαξαθδα ηϋθκμ ά σ αθ ΰ ζϊ δ. Οδ φγσΰΰκδ πκυ παλϊΰκθ αδ κλδ ηϋθ μ ΰζυ μ η δ πθκά αϋλα ζϋΰκθ αδ π υ (ingressive). Οδ π λδ σ λκδ φγσΰΰκδ παλϊΰκθ αδ η β ζ δ κυλΰέα πθ πθ υησθπθ, αζζϊ υπϊλξκυθ εαδ κλδ ηϋθκδ πκυ παλϊΰκθ αδ η δαφκλ δεσ λσπκ. Γδ αυ κτμ γα ηδζά κυη παλαεϊ π. υ α (larynx) Ο ζϊλυΰΰαμ ίλέ ε αδ κ Ϊθπ ηϋλκμ βμ π λδκξάμ βμ λαξ έαμ εαδ Ϋξ δ ξάηα πζάθα. Η ζ δ κυλΰέα κυ εαγκλέα δ β «φυθβ β» (phonation), πβΰά κυ φπθβ δεκτ υ άηα κμ. πέ βμ κθ ζϊλυΰΰα παλϊΰκθ αδ φγσΰΰκδ αλε Ϋμ ΰζυ μ. Ωμ πλκμ β ίδκζκΰδεά κυ ζ δ κυλΰέα, κ ζϊλυΰΰαμ υθδ Ϊ ηδα ε θ λδεά ίαζίέ α κυ αθαπθ υ δεκτ υ άηα κμ, β κπκέα απκ λϋπ δ βθ έ κ κ βμ λκφάμ βθ λαξ έα εαδ κυμ πθ τηκθ μ. θα κηδεϊ, πλσε δ αδ ΰδα Ϋθα τθκζκ ξσθ λπθ, αλγλυ πθ εαδ ηυυθ, σπκυ κδ ξσθ λκδ απκ ζκτθ κθ ε ζ σ κυ ζϊλυΰΰα, κδ αλγλυ δμ πδ υΰξϊθκθ αδ η α κδξ έα τθ βμ πθ ξσθ λπθ πκυ πδ λϋπκυθ βθ εέθβ ά κυμ, θυ κδ ηυμ αθαφϋλκθ αδ τκ κηϊ μ ηυυθ, κυμ «Ϋ π ζαλυΰΰδεκτμ», πκυ ίλέ εκθ αδ κ π λδεσ κυ ζϊλυΰΰα, εαδ κυμ «Ϋιπ ζαλυΰΰδεκτμ», πκυ υθ Ϋκυθ κθ ζϊλυΰΰα η α Ϊζζα ηϋλβ κυ υηα κμ. α δεκέ ξσθ λκδ έθαδ κ, κ υ εαδ β π α. Ο ελδεκ δ άμ ξσθ λκμ ίλέ ε αδ βθ εκλυφά βμ λαξ έαμ εαδ υθδ Ϊ β ίϊ β κυ ζϊλυΰΰα. Η πδΰζπ έ α έθαδ ζα δεσμ ξσθ λκμ πϊθπ απσ κθ γυλ κ δ ά ξσθ λκ εαδ β ία δεά κυ ζ δ κυλΰέα έθαδ θα πλκ α τ δ κ αθαπθ υ δεσ τ βηα. Η δαφκλϊ β κηά κυ γυλ κ δ κτμ ξσθ λκυ υηίϊζζ δ β δαφκλϊ κυ υπδεκτ τοκυμ φπθάμ η αιτ αθ λυθ εαδ ΰυθαδευθ (ίζ. Μπκ έθβμ, 2011: 147). Φ ο (vocal folds) κ π λδεσ κυ ζϊλυΰΰα, π λέπκυ κ τοκμ κυ «ηάζκυ κυ Ϊη», εϊγ α, ίλέ εκθ αδ τκ ζπλέ μ ηυρεκτ δ κτ, κδ φ (vocal folds), δ δαέ λα υπλκ Ϊληκ μ, πκυ υΰελα κτθ αδ α κδξυηα α η λέα έ β ξσθ λπθ, ξϊλβ κυμ κπκέκυμ έθαδ υθα ά β εέθβ ά κυμ. Οδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ πϊζζκθ αδ η δαφκλ δεά υξθσ β α κυμ Ϊθ λ μ, δμ ΰυθαέε μ εαδ α παδ δϊ, ιαδ έαμ βμ δαφκλ δεάμ τ α βμ, κυ πϊξκυμ εαδ κυ ηάεκυμ κυμ, αθϊζκΰα η κ φτζκ εαδ βθ βζδεέα. β φπθά θσμ θάζδεκυ απαθ κτθ δμ ΰζυ μ κυ εσ ηκυ. Σκ τ βηα αυ σ έθαδ υλϋπμ ΰθπ σ πμ International Phonetic Alphabet-IPA ( δ γθϋμ Φπθβ δεσ ζφϊίβ κ- Φ ). Handbook of the International Phonetic Association. A guide to the use of the International Phonetic Alphabet (2005). Cambridge: Cambridge University Press, p. 3. [The present is a reprint of 1999.] 2 Μ κθ σλκ α αφ θθκ έ αδ β η αφκλϊ, π.ξ. θσμ φγσΰΰκυ, απσ Ϋθα τ βηα ΰλαφάμ Ϊζζκ. 2

3 Ϊθ λα, β υξθσ β α βμ παζηδεάμ εέθβ βμ πθ φπθβ δευθ ξκλ υθ έθαδ π λέπκυ 120 φκλϋμ κ υ λσζ π κ, θυ β ΰυθαέεα έθαδ 220 εαδ κ θ κΰϋθθβ κ 400 (ΜαΰκυζΪ, 2010: 17-18). ε σμ απσ βθ παλϊη λκ κυ φτζκυ εαδ βμ βζδεέαμ, β τ α β πθ φπθβ δευθ ξκλ υθ πκδεέζζ δ απσ Ϊ κηκ Ϊ κηκ, έθκθ αμ δαφκλ δεϊ αεκυ δεϊ απκ ζϋ ηα α. Μπκλκτη τεκζα θα αθ δζβφγκτη β ζ δ κυλΰέα πθ φπθβ δευθ ξκλ υθ κπκγ υθ αμ α Ϊξ υζϊ ηαμ ιδϊ εαδ αλδ λϊ απσ κ «ηάζκ κυ Ϊη» εαδ πλκφϋλκθ αμ υθ ξση θα, π.ξ. aaa fff mmm. Κα Ϊ βθ κηδζέα, o ι λξση θκμ απσ κυμ πθ τηκθ μ αϋλαμ υθαθ Ϊ δμ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ εαδ, φσ κθ ίλέ εκθ αδ εκθ Ϊ β ηέα βθ Ϊζζβ, δμ γϋ δ παζηδεά εέθβ β. Έ δ πλκεαζ έ αδ αζϊθ π β, β κπκέα ΰέθ αδ αθ δζβπ ά απσ κθ αελκα ά πμ α ά φ (sonority, phonation). Όζα α φπθά θ α (π.ξ. [a], [i]) εαδ αλε Ϊ τηφπθα (π.ξ. [v], [g]) παλϊΰκθ αδ η β υηη κξά πθ φπθβ δευθ ξκλ υθ. θ δγϋ πμ, α Ϊβξα τηφπθα (π.ξ. [p], [γ]) κδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ έθαδ απσ α β, θ πϊζζκθ αδ εαδ πλκεαζ έ αδ ησθκθ ζαφλσμ οέγυλκμ (ΜαΰκυζΪ, 2010: 18). Σκ Ϊθκδΰηα η αιτ πθ φπθβ δευθ ξκλ υθ εαζ έ αδ α (glottis). ΤπΪλξκυθ φγσΰΰκδ πκυ παλϊΰκθ αδ ξπλέμ πθ υηκθδεσ λ τηα αϋλα, αζζϊ η αϋλα πκυ Ϋξ δ υΰε θ λπγ έ βθ π λδκξά βμ ΰζπ έ αμ. Οδ φγσΰΰκδ αυ κέ εαζκτθ αδ (glottal sounds): κ (glottal stop) απκ έ αδ η κ τηίκζκ [ʔ], θυ κ (glottal fricative) η κ [ɦ] (ΜαΰκυζΪ, 2010: 18). Φ α (vocal tract) Καγυμ κ αϋλαμ π λθϊ απσ κθ ζϊλυΰΰα, δ Ϋλξ αδ βθ π λδκξά πκυ κθκηϊα αδ φ α απκ ζκτη θκ απσ β φαλυΰΰδεά, β κηα δεά εαδ β λδθδεά εκδζσ β α, κδ κπκέ μ έθκυθ κυμ ΰζπ δεκτμ άξκυμ βθ αθϊζκΰβ αθ άξβ β (ΜαΰκυζΪ, 2010: 19). Φ υ α (pharynx) Πλσε δ αδ ΰδα Ϋθα ηυρεσ πζάθα πκυ ι εδθϊ απσ β ζαλυΰΰδεά εκδζσ β α εαδ εα αζάΰ δ κ πέ π ηϋλκμ βμ κηα δεάμ εαδ λδθδεάμ εκδζσ β αμ. Η π λδκξά κυ φϊλυΰΰα πκυ ΰΰέα δ αυ Ϋμ δμ εκδζσ β μ πδ λϋπ δ κ δαξπλδ ησ κυ φϊλυΰΰα κη έμ: α υ φ υ α, α φ υ α εαδ φ υ α. ΤπΪλξκυθ φγσΰΰκδ πκυ παλϊΰκθ αδ η Ϋθπ β ε έθα α βη έα (φαλυΰΰδεκέ φγσΰΰκδ, π.ξ. κ [ћ] βμ αλαίδεάμ) εαδ Ϊζζκδ πκυ ξλπηα έακθ αδ απσ β υηη κξά κυ φϊλυΰΰα εα Ϊ βθ παλαΰπΰά κυμ (φαλυΰΰδεκπκδβηϋθκδ) (ΜαΰκυζΪ, 2010: 19). ο α ο α (oral cavity) Η θ ζσΰπ εκδζσ β α έθαδ κ ευλέπμ ηϋλκμ πκυ πλαΰηα κπκδ έ αδ β Ϊλγλπ β, ΰδ αυ σ εαδ α ηϋλβ κυ σηα κμ πκυ ξλβ δηκπκδκτθ αδ ΰδα κ ξβηα δ ησ φγσΰΰπθ εαζκτθ αδ α (articulators). Κα Ϊ βθ π λδΰλαφά βμ Ϊλγλπ βμ έθαδ ξλά δηβ β δϊελδ β η αιτ αγ λυθ (immobile) εαδ εδθβ υθ (mobile) ά θ λΰυθ (active) αλγλπ υθ. κυμ α ο α π λδζαηίϊθκθ αδ κδ ιάμ: 1. α (teeth) Σα σθ δα ξλβ δηκπκδκτθ αδ ΰδα κθ ξβηα δ ησ πκζζυθ φγσΰΰπθ, π.ξ. κυ φγσΰΰκυ, [γ], β ζϋιβ α. Γδα βθ Ϊλγλπ β ξλβ δηκπκδκτθ αδ α Ϊθπ σθ δα, θυ α εϊ π σθ δα ευλέπμ υΰελα κτθ β ΰζυ α. 2. Φα α (alveolar ridge) Πλσε δ αδ ΰδα υλ έα π λδκξά πέ π απσ α πϊθπ σθ δα, η αιτ κθ δυθ εαδ κυλαθέ εκυ, βθ κπκέα ξβηα έακθ αδ αλε κέ φγσΰΰκδ, π.ξ. α τηφπθα [s], [l] β ζϋιβ α. 3. ου α ο ου α (hard palate) Ο κυλαθέ εκμ ξλβ δηκπκδ έ αδ βθ Ϊλγλπ β κλδ ηϋθπθ φγσΰΰπθ, σππμ κδ αλε δεκέ φγσΰΰκδ [ʝ], [c], δμ ζϋι δμ α εαδ α αθ έ κδξα. 4. Η αφυ (uvula) Ο υΰε ελδηϋθκμ αλγλπ άμ έθαδ ηδα πλκ ικξά πκυ ι ξπλέα δ κ πέ π ηϋλκμ κυ σηα κμ, κ Ϋζκμ βμ υπ λυαμ. ε έ ξβηα έακθ αδ κλδ ηϋθκδ φγσΰΰκδ, σππμ κ φγσΰΰκμ [R] β ΰαζζδεά ζϋιβ rose (ΜαΰκυζΪ, 2010: 19-20). κυμ ο ο α π λδζαηίϊθκθ αδ κδ ιάμ: 1. α α ου α υπ α (soft palate/velum) 3

4 Πλσε δ αδ ΰδα βθ Ϊθπ πέ π π λδκξά βμ κηα δεάμ εκδζσ β αμ, β κπκέα ίλέ ε αδ η αιτ κυ εζβλκτ κυλαθκτ εαδ βμ αφυζάμ. Κα Ϊ βθ αθαπθκά β υπ λυα έθαδ εα ία ηϋθβ, Ϋ δ υ θα πδ λϋπ δ β δϋζ υ β κυ αϋλα απσ β ητ β. Κα Ϊ βθ κηδζέα, λ δμ δαφκλ δεϋμ γϋ δμ βμ υπ λυαμ ηπκλκτθ θα πβλ Ϊ κυθ βθ πκδσ β α πθ άξπθ: Τπ λυα αθ ία ηϋθβ πλκμ κ λδθκφαλυΰΰδεσ κέξπηα, πκυ βηδκυλΰ έ φλαΰησ, Ϋ δ υ κ αϋλαμ θα δαφ τΰ δ ησθκ απσ κ σηα. υ ά β γϋ β παλϊΰ δ α φ υ (oral) εαδ έθαδ β πδκ υθβγδ ηϋθβ ΰδα α φπθά θ α εαδ α τηφπθα πκζζυθ ΰζπ υθ. Τπ λυα εα ία ηϋθβ, πκυ πδ λϋπ δ κθ αϋλα θα δαφτΰ δ απσ κ σηα εαδ β ητ β. υ ά έθαδ β απαδ κτη θβ γϋ β ΰδα βθ παλαΰπΰά Ϋλλδθπθ (ά λδθδεκπκδβηϋθπθ) φπθβϋθ πθ, π.ξ. πθ Ϋλλδθπθ φπθβϋθ πθ βμ Γαζζδεάμ εαδ βμ Πκλ κΰαζδεάμ. Τπ λυα εα ία ηϋθβ, αζζϊ κ σηα παλαηϋθ δ εζ δ σ. βθ π λέπ π β αυ ά σζκμ κ αϋλαμ ιϋλξ αδ απσ β ητ β, σππμ βθ παλαΰπΰά πθ φγσΰΰπθ [m] εαδ [n] (ΜαΰκυζΪ, 2010: 20). 2. Χ (lips) Άθπ εαδ εϊ π ξ έζκμ ηπκλκτθ θα έθαδ ζ έπμ εζ δ Ϊ, σππμ α τηφπθα [p], [m] ά θα ζαηίϊθκυθ δϊφκλ μ γϋ δμ, σππμ ΰδα α φπθά θ α [u] εαδ [i] (ΜαΰκυζΪ, 2010: 20). 3. α α (jaw) Η εϊ π δαΰσθα εαγκλέα δ κ Ϊθκδΰηα η αιτ πθ κθ δυθ εαδ πδ λϊ β γϋ β πκυ ζαηίϊθκυθ α ξ έζβ. Οδ ίαγηκέ αθκέΰηα κμ ΰδα α φπθά θ α ιαλ υθ αδ απσ δμ εδθά δμ βμ εϊ π δαΰσθαμ (ΜαΰκυζΪ, 2010: 19-20). 4. Γ α (tongue) έθαδ κ πδκ υεέθβ κμ απσ κυμ εδθβ κτμ αλγλπ Ϋμ. Μπκλ έ θα ζϊί δ α π λδ σ λα ξάηα α εαδ γϋ δμ εαγκλέακθ αμ πκζζκτμ φγσΰΰκυμ. Η ΰζυ α ηπκλ έ θα εδθβγ έ πλκμ λ δμ εα υγτθ δμ: πϊθπ εαδ ηπλκ Ϊ (π.ξ. [i]), πϊθπ εαδ πέ π (π.ξ. [u]), εϊ π εαδ πέ π (π.ξ. [a]). πδπζϋκθ, ξϊλβ κλδ ηϋθκυμ ηυμ ηπκλκτθ θα εδθβγκτθ β Ϊελβ βμ ΰζυ αμ, β λϊξβ εαδ κ πέ π ηϋλκμ βμ. θϊζκΰα η β γϋ β πκυ ζαηίϊθ δ β ΰζυ α εδθκτη θβ πλκμ κ Ϊθπ ηϋλκμ κυ σηα κμ, ξαλαε βλέακθ αδ κδ φγσΰΰκδ: π,, π (ΜαΰκυζΪ, 2010: 20). Θα πλϋπ δ πέ βμ θα αθαφ λγ έ σ δ υπϊλξκυθ δ δαέ λ μ αλγλυ δμ β κηα δεά εκδζσ β α, παλαΰση θ μ ξπλέμ αϋλα πλκ λξση θκ απσ κυμ πθ τηκθ μ. Πλσε δ αδ ΰδα κυμ φγσΰΰκυμ (π.ξ. ά ), κδ κπκέκδ απκ ζκτθ ηϋλκμ κυ υ άηα κμ πθ υηφυθπθ θκ δκαφλδεαθδεϋμ ΰζυ μ. Μ λδεκέ απσ κυμ φγσΰΰκυμ αυ κτμ παλϊΰκθ αδ πμ ιάμ: κ πέ π ηϋλκμ βμ ΰζυ αμ κπκγ έ αδ εϊγ α κ πέ π ηϋλκμ κυ κυλαθκτ, βθ υπ λυα (π.ξ. ). Σκ κ κθ δεσ εζδε παλϊΰ αδ βθ η αφα θδαεά π λδκξά (π.ξ. ) εαδ ξλβ δηκπκδ έ αδ αθα κζδεϋμ ΰζυ μ, αζζϊ εαδ βθ ζζβθδεά πμ Ϊλθβ β, πέελδ β ά γαυηα ησ. πέ βμ, υπϊλξ δ κ πζ υλδεσ εζδε, πκυ ηκδϊα δ η κθ άξκ πκυ παλϊΰκυη ΰδα βθ παλσ λυθ β πθ αζσΰπθ, εαδ κ δξ δζδεσ, κ κπκέκ ηκδϊα δ η κθ άξκ πκυ παλϊΰ αδ σ αθ Ϋζθκυη φδζέ ηαελδϊ ε.ϊ. (πί. ΜαΰκυζΪ, 2010: 13). ο α (nasal cavity) Κα Ϊ βθ παλαΰπΰά κλδ ηϋθπθ φγσΰΰπθ, φπθβϋθ πθ εαδ υηφυθπθ, έθαδ υθα σθ κ αϋλαμ θα ιϋλξ αδ εαδ απσ β ητ β, πλκ έ κθ αμ κθ παλαΰση θκ φγσΰΰκ Ϋλλδθβ ξλκδϊ. Όππμ έ αη, β εέθβ β βμ ηαζαεάμ υπ λυαμ κ Ϊθπ πέ π ηϋλκμ βμ κηα δεάμ εκδζσ β αμ εα υγτθ δ κθ αϋλα πλκμ β λδθδεά ά β κηα δεά εκδζσ β α. Έλλδθα φπθά θ α Ϋξ δ, ΰδα παλϊ δΰηα, β ΰαζζδεά ΰζυ α, π.ξ. [ẽ, ã], θυ Ϋλλδθα τηφπθα, π.ξ. [m, n], Ϋξκυθ ξ σθ σζ μ κδ ΰζυ μ. βθ ζζβθδεά θ Ϋξκυη Ϋλλδθα φπθά θ α αζζϊ ησθκ λδθδεκπκδβηϋθα, κλδ ηϋθ μ γϋ δμ σπκυ αεκζκυγ έ Ϋλλδθκ τηφπθκ, π.ξ. [ˈeŋxorða] (ΜαΰκυζΪ, 2010: 25, 28). 8.3 ου φ Η α υ φ (acoustic phonetics) έθαδ εζϊ κμ βμ φπθβ δεάμ πκυ αθαζτ δ λΰα βλδαεϊ δμ αεκυ δεϋμ δ δσ β μ πθ φγσΰΰπθ, ι Ϊα δ α αεκυ δεϊ ξαλαε βλδ δεϊ κυ άηα κμ κηδζέαμ ( πθ εφπθβηϊ πθ) εαδ β η Ϊ κ ά κυ υπσ ηκλφά βξβ δευθ ευηϊ πθ. 4

5 α α α (sound waves) α ο ου ου Η πβΰά κυ άξκυ (π.ξ. α εϋζβ κυ δαπα υθ), αθα αλϊ δ α Ϊη α ΰ δ κθδεϊ βμ πηα έ δα εαδ αυ Ϊ η β δλϊ κυμ η α έ κυθ βθ εέθβ β α ΰ δ κθδεϊ πηα έ δα (σππμ βθ π υ β θσμ θ σηδθκ). Σα πηα έ δα κυ αϋλα πδ λϋφκυθ α δαεϊ, π λθκτθ απσ βθ αλξδεά κυμ γϋ β, υθ ξέακυθ πλκμ βθ αθ έγ β εα τγυθ β εαδ παθϋλξκθ αδ βθ αλξδεά κυμ γϋ β. υ ά β πζάλβμ αζϊθ π β κυ πηα δ έκυ εαζ έ αδ ετεζκμ. Γέθ αδ εα αθκβ σ σ δ η κζαί έ τθ κηκ ξλκθδεσ δϊ βηα απσ β δΰηά πκυ β αλξδεά εέθβ β ( βμ βξβ δεάμ πβΰάμ) γα πλκεαζϋ δ βθ πλυ β αθα Ϊλαιβ ηϋξλδ κδ αθα αλϊι δμ αυ Ϋμ θα φ Ϊ κυθ κ αφ έ κυ αελκα ά. Ϋίαδα κ άξκμ αιδ τ δ πκζτ ΰλάΰκλα η απκ Ϋζ ηα, σ αθ ηδζϊ δ εϊπκδκμ, θα Ϋξκυη βθ θ τππ β σ δ αυ σξλκθα κθ αεκτη. ΚΪ δ αθϊζκΰκ υηίαέθ δ η κυμ ε λαυθκτμ σ αθ πϋφ κυθ εϊππμ ηαελδϊ, βζ. ίζϋπκυη βθ α λαπά εαδ η Ϊ αεκτη β ίλκθ ά. Σκ απα (tuning fork) έθαδ ηδα απζά πβΰά άξκυ εαδ κ παλαΰση θκμ απσ αυ σ άξκμ εαζ έ αδ ΰθά δκμ. Ό αθ β εέθβ β πθ πηα δ έπθ φ Ϊ δ α αφ δϊ κυ αελκα ά, γα πλκεαζϋ δ εέθβ β κ τηπαθκ, εαδ αυ σ γα ΰέθ δ αθ δζβπ σ πμ άξκμ. Ο δ άπκ ηπκλ έ θα πλκεαζϋ δ εα Ϊζζβζβ πκδεδζέα βθ πέ β κυ αϋλα έθαδ πβΰά άξκυ. Άζζβ απζά πβΰά άξκυ έθαδ κ ελυ Ϊζζδθκ πκ άλδ ά κδ θ πηϋθ μ ξκλ Ϋμ. Ό αθ δμ θ υθκυη πλκμ β ηέα πζ υλϊ εαδ δμ αφάθκυη αλξέακυθ θα πϊζζκθ αδ. υ ά έθαδ β ίϊ β ηκυ δευθ κλΰϊθπθ σππμ β Ϊλπα, β εδγϊλα ε.ζπ. Η εέθβ β πκυ δαΰλϊφκυθ α πηα έ δα κυ αϋλα εαγυμ εδθκτθ αδ απ δεκθέα αδ πμ υ α φ. Ό αθ β εαηπτζβ έθαδ πϊθπ απσ β ΰλαηηά, κ πηα έ δκ η αεδθ έ αδ ηαελδϊ απσ βθ πβΰά κυ άξκυ, θυ σ αθ β εαηπτζβ έθαδ εϊ π απσ β ΰλαηηά, σ κ πηα έ δκ η αεδθ έ αδ πλκμ βθ πβΰά. β ηϋΰδ β απσ α β απσ βθ πβΰά (εκλυφά) α πηα έ δα αγ λκπκδκτθ αδ ΰδα ηδα δΰηά. Ο άξκμ, πμ απκ Ϋζ ηα πθ αυικη δυ πθ βθ πέ β κυ αϋλα, απκ ζ έ κ αθ δε έη θκ η λά πθ βθ αεκυ δεά φπθβ δεά. Η απζκτ λβ ευηα κηκλφά έθαδ β βηδ κθκ δ άμ (sine wave), β κπκέα υθέ α αδ Ϋθα ησθκ παζησ αζϊθ π βμ πκυ παθαζαηίϊθ δ κθ αυ σ κυ η αγ λσ λυγησ εαδ παλϊΰ δ Ϋθα ΰθά δκ σθκ. Οδ ΰθά δκδ σθκδ έθαδ πϊθδκδ βθ εαγβη λδθά απά, δσ δ κδ π λδ σ λκδ άξκδ πκυ αεκτη έθαδ τθγ κδ. Γθά δκμ έθαδ κ σθκμ κυ δαπα υθ, κ κπκέκ απκ ζ έ απζά πβΰά άξκυ. Οδ ΰζπ δεκέ άξκδ (φγσΰΰκδ) έθαδ τθγ κδ, δσ δ παλϊΰκθ αδ απσ π λδ σ λ μ απσ ηέα βξβ δεϋμ πβΰϋμ. Η ία δεά βξβ δεά πβΰά πθ ΰζπ δευθ άξπθ έθαδ κδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ, θυ πδπζϋκθ βξβ δεϋμ πβΰϋμ έθαδ δϊφκλα ηϋλβ κυ φπθβ δεκτ εαθαζδκτ η ία δεσ λα β κηα δεά εαδ β λδθδεά εκδζσ β α. Οδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ εαγυμ αθκδΰκεζ έθκυθ πλκεαζκτθ αυικη δυ δμ βθ πέ β κυ αϋλα: σ αθ εζ έθκυθ β πέ β κυ αϋλα αυιϊθ αδ, θυ σ αθ αθκέΰκυθ κ αϋλαμ απ ζ υγ λυθ αδ. Έ δ βηδκυλΰκτθ αδ κι έ μ θαζζαΰϋμ βθ πέ β κυ αϋλα κθ ζαδησ. β υθϋξ δα, κ ι λξση θκμ αϋλαμ αθ βξ έ εαδ φδζ λϊλ αδ η δϊφκλκυμ λσπκυμ β κηα δεά εαδ λδθδεά εκδζσ β α. Μ αυ σθ κθ λσπκ παλϊΰκθ αδ τθγ κδ ΰζπ δεκέ άξκδ. αθ έγ β η βθ ευηα κηκλφά θσμ ΰθά δκυ σθκυ, β κπκέα έθαδ απζά, κδ π λδ σ λ μ πβΰϋμ άξκυ παλϊΰκυθ π λέπζκε μ ευηα κηκλφϋμ εαδ κ έ δκ υηίαέθ δ η βθ κηδζέα. Σκυμ τθγ κυμ σθκυμ κυμ δαελέθκυη π λαδ Ϋλπ π λδκ δεκτμ (periodic), η π λδκ δεά παζηδεά εέθβ β εαδ ηβ π λδκ δεκτμ (aperiodic). βθ κηδζέα υθαθ Ϊη εαδ α τκ έ β: π λδκ δεσ έθαδ κ φπθά θ [a], θυ ηβ π λδκ δεσ έθαδ κ τηφπθκ [s]. ο υ α Όππμ έπαη παλαπϊθπ, ηέα πζάλβμ εέθβ β ηπλσμ-πέ π θσμ πηα δ έκυ εαζ έ αδ ετεζκμ. Ο αλδγησμ πθ ετεζπθ πκυ παθαζαηίϊθκθ αδ Ϋθα υ λσζ π κ εαζ έ αδ υ α υ υ (frequency) εαδ Ϋξ δ ηκθϊ α ηϋ λβ βμ κ Hertz (Hz). κυμ τθγ κυμ άξκυμ, εαγυμ κ άξκμ πλκϋλξ αδ απσ υθ υα ησ δαφκλ δευθ βξβ δευθ πβΰυθ, κδ υξθσ β μ έθαδ π λδ σ λ μ απσ ηέα. κυμ ΰζπ δεκτμ άξκυμ, κδ κπκέκδ έθαδ τθγ κδ, β υξθσ β α η βθ κπκέα πϊζζκθ αδ κδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ έθαδ β α υ α (fundamental frequency) εαδ υηίκζέα αδ πμ F0, θυ κδ υξθσ β μ πκυ πλκεαζκτθ αδ απσ α Ϊζζα βη έα βμ φπθβ δεάμ δσ κυ έθαδ πδπζϋκθ υξθσ β μ. Σκ τλκμ πθ υξθκ ά πθ πκυ Ϋθαμ υΰδάμ θάζδεαμ ηπκλ έ θα αεκτ δ ευηαέθ αδ απσ 20 Ϋπμ Ηz, αζζϊ κδ υξθσ β μ βμ κηδζέαμ ευηαέθκθ αδ η αιτ 100 εαδ Hz. H ία δεά υξθσ β α βμ αθ λδεάμ φπθάμ έθαδ ΰτλπ α 120 Hz, θυ βμ ΰυθαδε έαμ α 220 Hz. Η υξθσ β α θσμ σθκυ υθ Ϋ αδ η βθ αέ γβ β πκυ Ϋξκυη πμ πλκμ κ τοκμ κυ (pitch). Ό κ πδκ υοβζά β υξθσ β α, σ κ π λδ σ λκ ηαμ έθ δ βθ αέ γβ β σ δ κ άξκμ έθαδ υοβζσμ. Ό κ ξαηβζσ λβ έθαδ β υξθσ β α, σ κ πλκ ζαηίϊθκυη κθ άξκ πμ ξαηβζσ. Οδ άξκδ ηπκλκτθ θα δαφκλκπκδκτθ αδ κ Ϋθαμ απσ κθ Ϊζζκ πμ πλκμ λ δμ παλαηϋ λκυμ: βθ α (loudness), κ (pitch) εαδ βθ π α ά (quality). μ πϊλκυη λ δμ δαφκλ δεϋμ πβΰϋμ άξκυ: 5

6 Ϋθα δαπα υθ, Ϋθα πδϊθκ εαδ Ϋθα ίδκζέ. Οδ άξκδ πκυ πλκϋλξκθ αδ απσ δμ λ δμ αυ Ϋμ πβΰϋμ ηπκλκτθ θα δαφϋλκυθ η λ δμ δαφκλ δεκτμ λσπκυμ. λξδεϊ, σ κθ αφκλϊ κ δαπα υθ, αθ κ ξ υπά κυη υθα Ϊ, κ άξκμ γα έθαδ δ ξυλσμ εαδ αθ κ ξ υπά κυη ηαζαεϊ, κ άξκμ πκυ γα αεκυ έ γα έθαδ α τθαηκμ. ΚΪ δ αθϊζκΰκ υηίαέθ δ εαδ η δμ ξκλ Ϋμ πθ κλΰϊθπθ πκυ πλκαθαφϋλαη. υ ά β παλϊη λκμ κυ άξκυ εαζ έ αδ Ϋθ α β. Ο τ λκμ λσπκμ δαφκλκπκέβ βμ πθ άξπθ έθαδ κ τοκμ (β δαφκλϊ πμ πλκμ κ τοκμ έθαδ απκ Ϋζ ηα δαφκλ δευθ υξθκ ά πθ). θ Ϋθα πδϊθκ ξ υπά κυη ηδα κλδ ηϋθβ θσ α β η αέα εζέηαεα η κλδ ηϋθβ τθαηβ εαδ β υθϋξ δα ξ υπά κυη βθ έ δα θσ α ηδα εϊζα υοβζσ λα κ πδϊθκ η βθ έ δα τθαηβ, κ άξκμ πκυ γα αεκυ έ γα έθαδ δαφκλ δεσμ, ΰδα έ κ τ λκμ γα έθαδ υοβζσ λκμ απσ κθ πλυ κ βθ εζέηαεα. ΣΫζκμ, αθ παλαΰϊΰκυη βθ έ δα θσ α η βθ έ δα τθαηβ εαδ κ έ δκ τοκμ αζζϊ δαφκλ δεϊ σλΰαθα, π.ξ. Ϋθα πδϊθκ εαδ Ϋθα ίδκζέ, σ κδ τκ άξκδ γα δαφϋλκυθ η αιτ κυμ πμ πλκμ βθ πκδσ β α. Ό αθ ζκδπσθ γϋζκυη θα υΰελέθκυη τκ άξκυμ, ηπκλκτη θα κυμ υΰελέθκυη ίϊ δ πθ παλαηϋ λπθ αυ υθ. ΚΪ δ αθϊζκΰκ υηίαέθ δ εαδ η δμ ζϋι δμ: αμ πκτη σ δ κδ ζϋι δμ «παμ» εαδ «ππμ» παλϊΰκθ αδ απσ κ έ δκ Ϊ κηκ η βθ έ δα Ϋθ α β εαδ κ έ δκ τοκμ. θ κτ κδμ, κδ άξκδ αυ κέ δαφκλκπκδκτθ αδ πμ πλκμ ηέα παλϊη λκ, βθ παλϊη λκ βμ πκδσ β αμ. βθ ευηα κηκλφά εϊγ άξκυ ηπκλκτη θα κτη α ιάμ ξαλαε βλδ δεϊ: (1) βθ Ϋε α β βμ ηϋΰδ βμ ατιβ βμ βθ πέ β κυ αϋλα πκυ εαζ έ αδ πζϊ κμ αζϊθ π βμ (amplitude) η ηκθϊ α ηϋ λβ βμ κ decibel (db). πσ κ πζϊ κμ βμ αζϊθ π βμ ιαλ Ϊ αδ β Ϋθ α β θσμ άξκυ. (2) Σκθ λυγησ η κθ κπκέκ παθαζαηίϊθκθ αδ κδ ετεζκδ αθϊ υ λσζ π κ. Η ηϋ λβ β αυ ά αφκλϊ β υξθσ β α θσμ άξκυ εαδ β ηκθϊ α ηϋ λβ βμ έθαδ κ Hertz (Hz). (3) Σκθ λσπκ η κθ κπκέκ β πέ β εκλυφυθ αδ εαδ φγέθ δ. υ σ ηαμ έξθ δ βθ πκδσ β α εϊγ άξκυ (απζσμ ά τθγ κμ, πλκϋζ υ β ε.ζπ.). Κα Ϊ βθ κηδζέα Ϋξκυη δαφκλ δεά πκδσ β α σ αθ παλϊΰκθ αδ δαφκλ δεϊ φπθά θ α η κ έ δκ τοκμ β φπθά (π.ξ. [κ], [u], [i]). Παλα βλυθ αμ δμ ευηα κηκλφϋμ δαφκλ δευθ φπθβϋθ πθ πκυ παλϊΰκθ αδ απσ κθ έ δκ κηδζβ ά βθ έ δα υξθσ β α, ηπκλκτη θα αθαζτ κυη κυμ παλϊΰκθ μ πκυ πλκ δκλέακυθ β δαφκλϊ βθ πκδσ β α πθ άξπθ. Κα αλξϊμ, κδ άξκδ πκυ παλϊΰκθ αδ απσ α πλκαθαφ λγϋθ α φπθά θ α έθαδ τθγ κδ. υ σ βηαέθ δ σ δ εαδ β ευηα κηκλφά κυ άξκυ έθαδ τθγ β: β ία δεά ηκλφά κυ ετηα κμ, β κπκέα Ϋξ δ ία δεά υξθσ β α (F0 1/ 0,01), έγ θ αδ εαδ Ϊζζα ετηα α (Ϋθα ά π λδ σ λα), υ λ τκθ α, η ζδΰσ λβ ά π λδ σ λβ εαθκθδεσ β α, η η ΰαζτ λβ υξθσ β α απσ β ία δεά πκυ πλκαθαφϋλαη. Έ δ, α παλαπϊθπ φπθά θ α ξαλαε βλέακθ αδ απσ πδπζϋκθ υξθσ β μ 500, 200, ετεζκυμ αθϊ υ λσζ π κ, αθ έ κδξα. υ σμ έθαδ Ϋθαμ απζκπκδβηϋθκμ λσπκμ ηϋ λβ βμ πθ δαφσλπθ υξθκ ά πθ εα Ϊ βθ π λδΰλαφά πθ φπθβϋθ πθ α α φ α α φ Πλκε δηϋθκυ θα αθαζτ κυη λΰα βλδαεϊ κ άηα βμ κηδζέαμ ξλβ δηκπκδκτη δϊφκλα σλΰαθα (π.ξ. ευηα κΰλϊφκ, φα ηα κΰλϊφκ, η λβ ά υξθκ ά πθ ε.ζπ.). λξδεϊ, κ άηα βμ κηδζέαμ ηαΰθβ κφπθ έ αδ η Ϋθα ηδελσφπθκ εαδ β υθϋξ δα αθαζτ αδ οβφδαεϊ. Οδ πδκ υθβγδ ηϋθκδ λσπκδ απ δεσθδ βμ έθαδ, π.ξ., β ευηα κηκλφά, β αθϊζυ β βμ ία δεάμ υξθσ β αμ εαδ κ φα ηα κΰλϊφβηα (ά φα ηα σΰλαηηα). υ α ο ο φ (oscillogramme waveform) Η ευηα κηκλφά έξθ δ πυμ κθ Ϊικθα κυ ξλσθκυ β πέ β κυ αϋλα αυιϊθ αδ εαδ η δυθ αδ αθϊζκΰα η κθ φγσΰΰκ πκυ παλϊΰ αδ, βθ Ϋθ α β ε.ζπ. Η ευηα κηκλφά θ ηαμ παλϋξ δ αλε Ϋμ πζβλκφκλέ μ υ θα υηπ λϊθκυη πκδκμ φγσΰΰκμ αθ δ κδξ έ εϊγ βη έκ βμ. Μπκλκτη σηπμ, Ϊζζκ ζδΰσ λκ εαδ Ϊζζκ π λδ σ λκ, θα δαελέθκυη απσ πκτ αλξέα δ εαδ πκτ ζ δυθ δ Ϋθαμ φγσΰΰκμ, πσ κ Ϋξ δ δαλεϋ δ, αθ έθαδ π λδκ δεσμ ά σξδ εαδ ΰδα α τηφπθα αθ έθαδ βξβλϊ ά σξδ. υ ου (pitch) α υ α (F0) Μδα Ϊζζβ απ δεσθδ β κυ άηα κμ βμ κηδζέαμ έθαδ αυ ά πκυ παλϊΰ αδ απσ βθ αθϊζυ β κυ τοκυμ ( πθ υξθκ ά πθ). Οδ ΰζπ δεκέ άξκδ έθαδ τθγ κδ, εαγυμ υθ υϊακυθ δαφκλ δεϋμ υξθσ β μ. Η ία δεά πβΰά άξκυ βμ κηδζέαμ έθαδ κδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ εαδ αυ Ϋμ πλκ δκλέακυθ β ία δεά υξθσ β α κζσεζβλκυ 6

7 κυ εφπθάηα κμ. β υθϋξ δα κ άξκμ φδζ λϊλ αδ εα Ϊ κ πϋλα ηϊ κυ απσ κ φπθβ δεσ εαθϊζδ εαδ απκε Ϊ πδπζϋκθ υξθσ β μ αθϊζκΰα η β γϋ β βμ ΰζυ αμ, κ ξάηα πθ ξ δζδυθ ε.ζπ. κ δϊΰλαηηα, β ία δεά υξθσ β α (F0) έθαδ κλα ά ησθκ σπκυ κ ζσΰκμ έθαδ βξβλσμ, βζ. σπκυ κδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ πϊζζκθ αδ. Άθ λ μ, ΰυθαέε μ εαδ παδ δϊ Ϋξκυθ δαφκλ δεϋμ ία δεϋμ υξθσ β μ. βθ αθ λδεά φπθά β ία δεά υξθσ β α ευηαέθ αδ η αιτ 80 εαδ 200 Hz, β ΰυθαδε έα Hz, θυ α παδ δϊ β ία δεά υξθσ β α έθαδ αεσηβ πδκ υοβζά. Φα α ο φ α Πλσε δ αδ ΰδα λδ δϊ α κ ΰλΪφβηα σπκυ κθ κλδασθ δκ Ϊικθα έγ αδ β εζέηαεα κυ ξλσθκυ, κθ εϊγ κ κδ υξθσ β μ, θυ α εκτλα ηϋλβ έξθκυθ ΰδα εϊγ φγσΰΰκ πκδ μ υξθσ β μ υπϊλξ δ υ πλ υηϋθβ θϋλΰ δα. Σκ φα ηα κΰλϊφβηα πδ λϋπ δ η λά δμ εαδ αθαζτ δμ πθ υξθκ ά πθ πθ φγσΰΰπθ, βμ δϊλε δϊμ κυμ, έξθ δ α ξαλαε βλδ δεϊ βμ η Ϊία βμ απσ κθ Ϋθα φγσΰΰκ κθ Ϊζζκ εα Ϊ β λκά κυ ζσΰκυ ε.ζπ. έθαδ β εα ικξάθ αθϊζυ β πκυ έξθ δ πυμ κδ φγσΰΰκδ δαφϋλκυθ η αιτ κυμ. Η ία δεά υξθσ β α ηφαθέα αδ β ίϊ β κυ δαΰλϊηηα κμ εαδ αθ δ κδξ έ βθ εέθβ β πθ φπθβ δευθ ξκλ υθ. Οδ πδπζϋκθ υξθσ β μ, κδ κπκέ μ κφ έζκθ αδ β δαησλφπ β κυ φπθβ δεκτ εαθαζδκτ, έθαδ Ϋ η μ υ πλ υηϋθβμ θϋλΰ δαμ, έθαδ πκζζαπζϊ δ μ βμ ία δεάμ υξθσ β αμ εαδ ηφαθέακθ αδ κ δϊΰλαηηα πμ εκτλ μ ηπϊλ μ. υ Ϋμ κδ ηπϊλ μ εαζκτθ αδ α φ (formants) εαδ αλδγηκτθ αδ απσ εϊ π πλκμ α πϊθπ πμ F1, F2, F3 ε.ζπ. Οδ λ δμ πλυ κδ έθαδ κδ πδκ ία δεκέ ΰδα βθ π λδΰλαφά πθ φπθβϋθ πθ εαδ πθ αθ βξβ δευθ φγσΰΰπθ εαδ έθαδ αγ λκέ ΰδα εαγϋθαθ απσ κυμ φγσΰΰκυμ αυ κτμ αθ ιϊλ β α απσ κθ κηδζβ ά πκυ κυμ παλϊΰ δ ου α α φ Φπθά θ α (i, u, a, e, o) εαδ αθ βξβ δεϊ (m, n, l, r). Κα Ϊ βθ αθϊζυ β πθ φα ηα κΰλαφβηϊ πθ ι Ϊακυη δμ λ δμ πλυ μ υξθσ β μ F1, F2, F3, δσ δ αυ Ϋμ έξθκυθ κθ ξαλαε άλα εϊγ φπθά θ κμ ( έθαδ ξαλαε βλδ δεϋμ ΰδα εϊγ φπθά θ), θ δαφκλκπκδκτθ αδ απσ κηδζβ ά κηδζβ ά εαδ Ϋξκυθ ηδελϋμ δαφκλκπκδά δμ απσ ΰζυ α ΰζυ α. εσηβ εδ αθ δαφϋλ δ β ία δεά υξθσ β α, κδ δαηκλφπ Ϋμ παλαηϋθκυθ δαελδ κέ ΰδα εϊγ φπθά θ. Έ δ, β ξ δεά γϋ β πθ F1 εαδ F2 έθαδ ξαλαε βλδ δεά ΰδα εϊγ τπκ φπθά θ κμ. [i] F1 F2 έθαδ απκηαελυ ηϋθ μ [e] F1 F2 πλκ ΰΰέακυθ (F1 πδκ υοβζϊ F2 πδκ ξαηβζϊ) [a] F1 F2 ίλέ εκθ αδ εκθ Ϊ [κ] F1 F2 εα ίαέθκυθ [u] F1 F2 εα ίαέθκυθ π λδ σ λκ Οδ δηϋμ πθ δαηκλφπ υθ F1-F2 ΰδα α φπθά θ α βμ ζζβθδεάμ έθαδ π λέπκυ κδ ιάμ : F1 F2 [i] [e] [a] [o] [u] α α 8.1. α φ F1 α F2 φ α. Ω σ κ, δαηκλφπ Ϋμ ηφαθέακθ αδ εαδ κυμ αθ βξβ δεκτμ φγσΰΰκυμ. Έ δ υΰλϊ (l, r) εαδ Ϋλλδθα (n, m) παλκυ δϊακυθ πδπζϋκθ υ υλ υ β θϋλΰ δαμ δϊφκλ μ υξθσ β μ. Μβ αθ βξβ δεκέ φγσΰΰκδ 7

8 κ φα ηα κΰλϊφβηα α εζ δ Ϊ ξαλαε βλέακθ αδ απσ απκυ έα αεκυ δεάμ θϋλΰ δαμ. Κα Ϊ β φϊ β εζ δ έηα κμ κ φϊ ηα υπϊλξ δ ε θσ. Η βξβλσ β α α εζ δ Ϊ [b, d, g] δαελέθ αδ πμ ηδα δλϊ απσ εϊγ μ εκθ Ϋμ ΰλαηηΫμ β ίϊ β κυ ΰλαφάηα κμ β φϊ β εζ δ έηα κμ εαδ εαζ έ αδ λϊί κμ/ηπϊλα βξβλσ β αμ. Γδα κθ σπκ Ϊλγλπ βμ πθ εζ δ υθ θ Ϋξκυη απ υγ έαμ θ έι δμ, σηπμ κλδ ηϋθα ξαλαε βλδ δεϊ πλκετπ κυθ απσ κ ΰ δ κθδεσ π λδίϊζζκθ κυ εζ δ κτ φγσΰΰκυ εαδ δ έπμ απσ β η Ϊία β απσ κ τηφπθκ κ φπθά θ εαδ αθ έ λκφα. α υθκ τκθ αδ απσ ηβ π λδκ δεκτμ παζηκτμ δμ υοβζϋμ υξθσ β μ. κ δϊΰλαηηα φαέθκθ αδ πμ αεαθσθδ μ λαί υ δμ, ηατλ μ εϊγ μ ΰλαηηΫμ κ πϊθπ ηϋλκμ κυ φα ηα κΰλαφάηα κμ. Οδ ετλδ μ υξθσ β μ αθ άξβ βμ πθ λδίκηϋθπθ Ϋξκυθ πμ ιάμ: [x] κδ υξθσ β μ ίλέ εκθ αδ ξαηβζϊ [ç] κδ υξθσ β μ ίλέ εκθ αδ υοβζσ λα [s] υξθσ β μ έθαδ κ ηϋ κ εαδ υοβζϊ [γ] κδ υξθσ β μ έθαδ υοβζϊ [f] κδ υξθσ β μ έθαδ πκζτ υοβζϊ 8.4 Η π Σκ πλυ κ ίάηα βθ πλσ ζβοβ βμ κηδζέαμ ΰέθ αδ σ αθ α βξβ δεϊ ετηα α φ Ϊ κυθ κ αφ έ. πσ ε έ κ άξκμ η α έ αδ ηϋ π κυ αεκυ δεκτ θ τλκυ κθ ΰεΫφαζκ. Η δα δεα έα έθαδ π λέπζκεβ εαδ π λδζαηίϊθ δ δαφκλ δεϊ Ϊ δα τηφπθα εαδ η βθ αθα κηδεά δϊελδ β κυ αφ δκτ ιπ λδεσ αφ έ ά υ (outer ear), θ δϊη κ αφ έ ά υ (middle ear) εαδ π λδεσ αφ έ ά υ (inner ear) (ΜαΰκυζΪ, 2010: 21). Σκ ιπ λδεσ αφ έ απκ ζ έ αδ απσ λέα ηϋλβ: κ π λτΰδκ, κθ ιπ λδεσ αεκυ δεσ πσλκ (εαθϊζδ) εαδ βθ υηπαθδεά η ηίλϊθβ. Σκ θ δϊη κ αφ έ έθαδ α λκφσλκμ εκδζσ β α, απκ ζκτη θβ απσ βθ υηπαθδεά εκδζσ β α (ίλέ ε αδ πέ π απσ βθ υηπαθδεά η ηίλϊθβ), βθ υ αξδαθά Ϊζπδΰΰα εαδ κ ηα κ δ Ϋμ Ϊθ λκθ. Σκ π λδεσ αφ έ απκ ζ έ αδ απσ κθ εκξζέα, βθ αέγκυ α εαδ α βηδευεζδεϊ εαθϊζδα (ΜαΰκυζΪ, 2010: 21). Ό αθ α πηα έ δα κυ αϋλα φ Ϊ κυθ κ τηπαθκ, κ γϋ κυθ παζηδεά εέθβ β. Η εέθβ β αυ ά η α έ αδ κ π λδεσ αφ έ ηϋ π κυ αϋλα πκυ ίλέ ε αδ κ θ δϊη κ αφ έ. Οδ παζηδεϋμ εδθά δμ η α λϋπκθ αδ ε έ θ υλδεϋμ εδθά δμ, δεαθϋμ θα η α υ κυθ, ηϋ π κυ αεκυ δεκτ θ τλκυ, κ βξβ δεσ ηάθυηα κθ ΰεΫφαζκ (ΜαΰκυζΪ, 2010: 21). 8.5 φ : Η πα α φ κ φπθβ δεσ εαθϊζδ παλϊΰκθ αδ κδ φγσΰΰκδ, κδ κπκέκδ δαελέθκθ αδ α φ α εαδ α φ α. Σα φπθά θ α παλϊΰκθ αδ εαγυμ κ αϋλαμ ιϋλξ αδ ξπλέμ θα υθαθ ά δ εϊπκδκ ηπσ δκ απσ κυμ αλγλπ Ϋμ. θ έγ α α τηφπθα, κ ι λξση θκμ απσ κυμ πθ τηκθ μ αϋλαμ, η Ϊ δμ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ, υθαθ Ϊ εϊπκδκυ έ κυμ φλαΰησ κ φπθβ δεσ εαθϊζδ εαδ ευλέπμ β κηα δεά εκδζσ β α φ ο φ ο (vowels) Φπθά θ α εαζκτθ αδ κδ φγσΰΰκδ πκυ παλϊΰκθ αδ εαγυμ κ πλκ λξση θκ απσ κυμ πθ τηκθ μ λ τηα αϋλα γϋ δ εέθβ β δμ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ εαδ β υθϋξ δα δαηκλφυθ αδ πμ άξκμ απσ δμ γϋ δμ πθ αλγλπ υθ (ευλέπμ απσ βθ εέθβ β βμ ΰζυ αμ), απσ κθ ίαγησ αθκέΰηα κμ κυ σηα κμ εαδ κ ξάηα πθ ξ δζδυθ. πέ βμ, Ϋθα φπθά θ έθαδ υθα σθ θα ζϊί δ Ϋλλδθβ ξλκδϊ. Σκ ία δεσ λκ ξαλαε βλδ δεσ πθ φπθβϋθ πθ έθαδ β Ϋθ κθβ βξβλσ β α. Σα φπθά θ α δαφκλκπκδκτθ αδ απσ ΰζυ α ΰζυ α, αζζϊ υθάγπμ α φπθβ θ δεϊ υ άηα α δαελέθκυθ α πλσ γδα φπθά θ α απσ α κπέ γδα, α αθκδξ Ϊ/ξαηβζΪ απσ α εζ δ Ϊ/υοβζΪ εαδ α λκΰΰυζϊ απσ α ηβ λκΰΰυζϊ. Γδα κθ ξβηα δ ησ πθ φπθβϋθ πθ βμ ΝΫαμ 8

9 ζζβθδεάμ β ΰζυ α εδθ έ αδ πμ πλκμ τκ θκβ κτμ Ϊικθ μ, κλδασθ δα εαδ εϊγ α (ΜαΰκυζΪ, 2010: 26). α π α κθ κλδασθ δκ Ϊικθα, β εέθβ β βμ ΰζυ αμ πλκ δκλέα δ α φπθά θ α πμ π α (front) [i, e] η κ υηα βμ ΰζυ αμ πδκ ηπλκ Ϊ απσ βθ ε θ λδεά γϋ β βμ α λϊθ δαμ, (central) [a] εαδ π α (back) [o, u], σπκυ κ υηα βμ ΰζυ αμ εδθ έ αδ πλκμ α πέ π εαδ οβζϊ (ΜαΰκυζΪ, 2010: 26-27). α π α υ α κθ εϊγ κ Ϊικθα, β εέθβ β βμ ΰζυ αμ υθ Ϋ αδ η κθ ίαγησ αθκέΰηα κμ βμ κηα δεάμ εκδζσ β αμ, ΰδ αυ σ α φπθά θ α ξαλαε βλέακθ αδ πμ α /α [a], η β ΰζυ α πδκ ξαηβζϊ απσ βθ ηϋ β γϋ β γϋ β α λϊθ δαμ, σ αθ θ ηδζϊη αζζϊ αθαπθϋκυη, α/ α [e, o] εαδ υ / [i, u] σ αθ α ηϋλβ βμ ΰζυ αμ εδθκτθ αδ πλκμ βθ κλκφά κυ σηα κμ. υ έθαδ ξλά δηκ θα υηπζβλυ κυη σ δ τηφπθα η η ζϋ μ π δλαηα δεάμ φπθβ δεάμ ΰδα βθ ζζβθδεά ΰζυ α (Arvaniti, 2007), α η αέα φπθά θ α έθκυθ θα έθαδ αθκδξ Ϊ, ΰδ αυ σ εαδ ηπκλκτθ θα υηίκζέακθ αδ πμ [ɛ, ɔ] αθ έ κδξα. Καγυμ σηπμ θ υπϊλξ δ Ϊζζβ δϊελδ β α η αέα φπθά θ α, πδζϋΰκθ αδ α υθβγϋ λα τηίκζα (e, o) (ίζ. εαδ ΜαΰκυζΪ, 2010: 27-28). α π α κυμ κπέ γδκυμ φγσΰΰκυμ (π.ξ. [o, u]), β φυ δεά γϋ β πθ ξ δζδυθ έθαδ β λκΰΰυζά, κυμ πλσ γδκυμ (π.ξ. [i, e]) β αηϋθβ (ξ έζβ λαίβΰηϋθα), θυ κυμ η αέκυμ (π.ξ. [a, ǝ]) α ξ έζβ έθαδ κυ Ϋ λβ γϋ β. θ κτ κδμ, υπϊλξκυθ φπθβ θ δεϊ υ άηα α πκυ υθ υϊακυθ κπέ γδα γϋ β βμ ΰζυ αμ η λαίβΰηϋθα ξ έζβ εαδ πλσ γδα γϋ β βμ ΰζυ αμ η λκΰΰυζ ηϋθα ξ έζβ. Γδα παλϊ δΰηα, α ΓαζζδεΪ υπϊλξκυθ κ [i], πλσ γδκ, υοβζσ, ηβ λκΰΰυζσ, β ζϋιβ image «δεσθα» εαδ κ [y] πλσ γδκ, υοβζσ, λκΰΰυζσ, β ζϋιβ une «ηέα». Έ δ ζκδπσθ κ ξάηα πθ ξ δζδυθ εαγκλέα δ αθ α φπθά θ α έθαδ υ (rounded): [œ,, y] ά υ (unrounded): [ɛ, ɯ, ] (ίζ. εαδ ΜαΰκυζΪ, 2010: 28). βθ ζζβθδεά ΰζυ α, εαγυμ κ ξάηα πθ ξ δζδυθ θ απκ ζ έ αυ κ ζυμ ελδ άλδκ δαφκλκπκέβ βμ η αιτ υΰΰ θυθ φγσΰΰπθ, θ απαδ έ αδ θα κ υηπ λδζϊίκυη δμ παλαηϋ λκυμ δαφκλκπκέβ βμ πθ φπθβϋθ πθ. Η ζζβθδεά Ϋξ δ κδεκθκηδεσ τ βηα πϋθ φπθβϋθ πθ η ίϊ β δμ δαελέ δμ πλσ γδα - ε θ λδεϊ 3 - κπέ γδα εαδ εζ δ Ϊ/ξαηβζΪ - η αέα/βηδϊθκδε α - αθκδε Ϊ (ΜαΰκυζΪ, 2010: 34): 1. [i]: Γδα βθ παλαΰπΰά κυ φπθά θ κμ αυ κτ, β ΰζυ α ίλέ ε αδ ηπλκ Ϊ, κ εϋθ λκ βμ υουθ αδ πλκμ κθ κυλαθέ εκ θυ κ σηα έθαδ ζέΰκ αθκδξ σ. Η Ϊελβ βμ ΰζυ αμ ίλέ ε αδ ξαηβζϊ, βηδκυλΰυθ αμ κ εϋθ λκ πϋλα ηα ΰδα κθ ι λξση θκ αϋλα. Σκ φπθά θ ξαλαε βλέα αδ πμ υ. 2. [e]: Ί δα γϋ β η βθ πλκβΰκτη θβ, αζζϊ υλα κ εϋθ λκ βμ ΰζυ αμ ξαηβζυθ δ ζέΰκ εαδ κ σηα έθαδ πδκ αθκδξ σ. Σκ φπθά θ ξαλαε βλέα αδ πμ α. Σα τκ αυ Ϊ φπθά θ α εαζκτθ αδ π α. 3. [a]: Σκ σηα αθκέΰ δ αλε Ϊ, β ΰζυ α έθαδ ξαηβζϊ εαδ πλκμ κ εϋθ λκ. Ο φγσΰΰκμ πκυ παλϊΰ αδ ξαλαε βλέα αδ πμ, α φπθά θ. 4. [u]: Η ΰζυ α εδθ έ αδ πλκμ α πέ π εαδ οβζϊ, αθ θα πλσε δ αδ κ πέ π ηϋλκμ βμ θα πζβ δϊ δ βθ υπ λυα. Σα ξ έζβ έθαδ λκΰΰυζϊ εαδ κ σηα έθαδ ζέΰκ αθκδξ σ. Σκ φπθά θ ξαλαε βλέα αδ π εαδ υ. 5. [o]: Ί δα γϋ β βμ ΰζυ αμ αζζϊ κ σηα αθκέΰ δ π λδ σ λκ εαδ β ΰζυ α ξαηβζυθ δ. Σα ξ έζβ λκΰΰυζ τκυθ ζδΰσ λκ ά π λδ σ λκ, αθϊζκΰα η β γϋ β κυ φπθά θ κμ β ζϋιβ. Σκ φπθά θ ξαλαε βλέα αδ π εαδ α. 3 Ολδ ηϋθκδ Έζζβθ μ κηδζβ Ϋμ ξλβ δηκπκδκτθ ηϋ κ ε θ λδεσ φπθά θ [ǝ], πί. αΰΰζ. about [ǝbáut], σ αθ πλκ παγκτθ θα πλκφϋλκυθ βξβλϊ τηφπθα κ Ϋζκμ ιϋθπθ ζϋι πθ. Έ δ, κ αΰΰζ. big πλκφϋλ αδ [bik] ά [bigǝ] (ηαγβ Ϋμ κ ΰλΪφκυθ εαδ bige). Γδα β τ λβ πλκφκλϊ έθαδ θ ηϋλ δ υπ τγυθβ εαδ β Ϊ β βμ ΝΫαμ ζζβθδεάμ ΰδα αθκδε Ϋμ υζζαίϋμ, βζ. ΰδα υζζαίϋμ πκυ ζ δυθκυθ φπθά θ, π.ξ. φ υ φ υ. 9

10 Tα φπθά θ α βμ ΝΫαμ ζζβθδεάμ ξβηα δεϊ (ίζ. εαδ ζ. 143: α 8.1. φ απ οπο α φ α Γδα βθ παλαΰπΰά πθ Ϋλλδθπθ υηφυθπθ (π.ξ. n, m) β υπ λυα ξαηβζυθ δ εαδ κ αϋλαμ ιϋλξ αδ απσ β λδθδεά εκδζσ β α. Γδα βθ παλαΰπΰά πθ Ϋλλδθπθ φπθβϋθ πθ β υπ λυα ξαηβζυθ δ, βηδκυλΰ έ αδ αθ άξβ β β λδθδεά εκδζσ β α εαδ ησθκθ Ϋθα ηϋλκμ κυ αϋλα ιϋλξ αδ απσ βθ λδθδεά εκδζσ β α. Έλλδθα φπθά θ α υθαθ κτη β ΰαζζδεά ΰζυ α (π.ξ. õ, ẽ δμ ζϋι δμ «mon», «main» αθ έ κδξα) 4 εαδ υηίκζέακθ αδ η π λδ ππηϋθβ ( ) πϊθπ απσ κ τηίκζκ κυ φπθά θ κμ. β ζζβθδεά θ Ϋξκυη Ϋλλδθα φπθά θ α, σηπμ α φπθά θ α πκυ αεκζκυγκτθ αδ απσ Ϋλλδθκ τηφπθκ Ϋξκυθ ζαφλϊ Ϋλλδθβ πλκφκλϊ, π δ ά β υπ λυα αλξέα δ θα ξαηβζυθ δ πλκ κτ ζ δυ δ β Ϊλγλπ β κυ φπθά θ κμ, εαγυμ πλκ κδηϊα αδ β Ϊλγλπ β κυ Ϋλλδθκυ υηφυθκυ. Έθα Ϋ κδκ παλϊ δΰηα Ϋξκυη α ζζβθδεϊ α εφπθάηα α π [toᶮɟípo], [éᵑglistos] εαδ β αδ έα κυ έθαδ β υ φγσΰΰπθ δ έπμ κ πζαέ δκ βμ υζζαίάμ (ΜαΰκυζΪ, 2010: 28) α φ α (semi-vowels) Σα βηέφπθα πλκϋλξκθ αδ απσ φπθά θ α α κπκέα Ϋξκυθ ξϊ δ β φπθβ θ δεσ β Ϊ κυμ εαδ θ απκ ζκτθ πυλάθα υζζαίάμ (Ladefoged, 2007). Η η αίκζά θσμ φπθά θ κμ τηφπθκ ΰέθ αδ κθ έ δκ σπκ Ϊλγλπ βμ. Γδα παλϊ δΰηα, β ΝΫα ζζβθδεά κ [i] σ αθ έθαδ Ϊ κθκ εαδ αεκζκυγ έ Ϊζζκ φπθά θ λϋπ αδ υξθσ α α [ʝ], [ç] ά [ ]: παδ έ [peðí] παδ δϊ [pedʝá] πέ δ [spíti] πέ δα [spítça] εαηέα [kamía] εαηδϊ [kam á] Σκ έ δκ δ ξτ δ, η αιτ Ϊζζπθ, ΰδα βθ εα Ϊζβιβ πθ γβζυευθ -ia, π.ξ. α [eklisçá] (ΜαΰκυζΪ, 2010: 29). κλδ ηϋθ μ π λδπ υ δμ, αθϊζκΰα η κθ κηδζβ ά, βθ αξτ β α πλκφκλϊμ ά κ έ κμ βμ ζϋιβμ, κ βηέφπθκ πλκφϋλ αδ πμ [j] ξβηα έακθ αμ έφγκΰΰκ η κ πση θκ φπθά θ, π.ξ. πκδσ β α [pjótita] (ίζ. παλαεϊ π). α παλαπϊθπ παλα έΰηα α παλα βλκτη σ δ, σ αθ πλκβΰ έ αδ βξβλσ τηφπθκ, κ βηέφπθκ παλϊΰ αδ πμ βξβλσ, θυ σ αθ πλκβΰ έ αδ Ϊβξκ παλϊΰ αδ πμ Ϊβξκ, φαδθση θκ πκυ ιβΰ έ αδ ίϊ δ βμ αφκηκέπ βμ βξβλσ β αμ ά λδθδεσ β αμ απσ κ τηφπθκ πκυ πλκβΰ έ αδ. ιϊζζκυ, ζϋι δμ σππμ α α, υ, κ βηέφπθκ αλξδεά γϋ β β ζϋιβ εα Ϋζβι τηφπθκ (ΜαΰκυζΪ, 2010: 29) φ ο ο 4 β ΰαζζδεά ΰζυ α α βηδϊθκδε α φπθά θ α δαελέθκθ αδ λδθδεϊ εαδ ηβ λδθδεϊ (π.ξ. [bɔ] [bõ] δμ ζϋι δμ «beau» «bon»). 10

11 Ωμ έφγκΰΰκμ κλέα αδ, πδ βηκθδεϊ, Ϋθα φπθά θ πκυ αζζϊα δ πκδσθ εα Ϊ βθ εφυθβ ά κυ, π.ξ. αΰΰζ. close [klouz] «εζ έθπ», my [mai] «ηκυ». τηφπθα η Ϊζζβ δα τππ β, έφγκΰΰκμ έθαδ τκ φπθά θ α πκυ υηπλκφϋλκθ αδ, απκ ζυθ αμ κ φπθβ θ δεσ κδξ έκ ηέαμ υζζαίάμ. ΠαλΪ δΰηα δφγσΰΰκυ β ΝΫα ζζβθδεά ηαμ έθ δ β ζϋιβ α, σπκυ κθέα αδ β λέ β υζζαίά απσ κ Ϋζκμ, β πλκπαλαζάΰκυ α, εαγυμ κ έθαδ ηέα υζζαίά 5. δαφκλ δεϊ γα παλαίδαασ αθ κ εαθσθαμ βμ υ α α, πκυ πλκίζϋπ δ σ δ βθ ζζβθδεά κ ζ ιδεσμ σθκμ θ ηπκλ έ θα η αεδθβγ έ πϋλαθ βμ πλκπαλαζάΰκυ αμ. δμ ΰλαηηα δεϋμ βμ ΝΫαμ ζζβθδεάμ πμ ΰθά δ μ έφγκΰΰκδ αθαφϋλκθ αδ κδ [ ai], [ ei], [ oi] ευλέπμ ζϋι δμ ζαρεάμ πλκϋζ υ βμ (π.ξ. εκλσδ κ) ά ιϋθβμ (π.ξ. α ρηπϋεδεκ) 6. Οδ ΰθά δ μ έφγκΰΰκδ βμ Ν.. έθαδ α, βζ. ι εδθκτθ η αθκδε σ λκ φπθά θ εαδ εα αζάΰκυθ εζ δ σ λκ: [ ai]: θ λϊδ α, εαρηϊεδ, ε ζϊβ δ ηα, ηαρηκτ ε.ϊ. [ ei]: εϋδε, α ρηπϋεδεκ ε.ϊ [ oi]: ίσδ δ, εκλσδ κ ε.ϊ. Η εα βΰκλδκπκέβ β πθ φπθβ θ δευθ αεκζκυγδυθ πμ δφγσΰΰπθ ά πμ απζυθ φπθβϋθ πθ ιαλ Ϊ αδ απσ βθ εα Ϊ ηβ β πθ ζϋι πθ υζζαίϋμ εαδ β υζζαίδεά κηά, κδ κπκέ μ πκδεέζζκυθ δαφκλ δεϋμ ΰζυ μ η δαφκλ δεϊ πλκ π δαεϊ υ άηα α, π.ξ. β ζζβθδεά ζϋιβ π υζζαίέα αδ [pá.i] θυ β κησβξβ αΰΰζδεά pie [pai] «πέ α» έθαδ ηκθκ τζζαίβ (Μπκ έθβμ, 2011: 32). ΠΪθ πμ β δ λ τθβ β βθ ζζβθδεά, η π δλαηα δεϊ ηϋ α, βμ δϊλε δαμ πθ δφγσΰΰπθ τΰελδ β η αεκζκυγέ μ απζυθ φπθβϋθ πθ θ Ϋ δι σ δ υπϊλξ δ υ βηα δεά δαφκλκπκέβ β. Κα Ϊ β ΰλάΰκλβ κηδζέα εαδ κθ πκδβ δεσ ζσΰκ ηφαθέακθ αδ α α έφγκΰΰκδ, σπκυ κ πλυ κ φπθά θ έθαδ εζ δ σ λκ ξϋ β η κ τ λκ: π.ξ. [jo] πκδκθ, [ja] δα, ίκάγ δα, [ju] εαεκπκδκτ ε.ζπ. ΣΫζκμ, β Ν.., σζκ εαδ υξθσ λα, κδ αθκδξ Ϋμ έφγκΰΰκδ πλκφϋλκθ αδ πμ υθ υα ηκέ υηφυθκυ εαδ φπθά θ κμ, κδ κπκέ μ γ πλκτθ αδ υ φ εαδ εαζκτθ αδ α α φ : π [pço-], α [ðja-], [m a-] ε.ζπ. τηφπθα η Ϊζζβ Ϊπκοβ, β έφγκΰΰκμ έθαδ υθ υα ησμ φπθά θ κμ εαδ βηδφυθκυ: α [-áj-], [-ój-], φ υ α [-áw-], υ [sciw-]. ΤπΪλξ δ δαφπθέα ξ δεϊ η κθ αλδγησ πθ δφγσΰΰπθ β Ν.. Σκ ίϋίαδκ έθαδ σ δ κ αλδγησμ κυμ αυιϊθ αδ β ΰλάΰκλβ εφκλϊ κυ ζσΰκυ. Έ δ κ α, εαθκθδεϊ δ τζζαίκ [klé-i], ηπκλ έ θα πλκφ λγ έ δφγκΰΰδεϊ, ηέα υζζαίά: [kléi] ά [klej]. Ολδ ηϋθ μ φκλϋμ παλϊΰκθ αδ εαδ λέφγκΰΰκδ (απσ υθ εφκλϊ) π.ξ. α [oai-], κ δ λϋαμ [oie] ( ηέα υζζαίά). α α φ : 1. Σα φπθά θ α βμ Κκδθάμ ΝΫαμ ζζβθδεάμ έπζα Ϋλλδθα τηφπθα πβλ Ϊακθ αδ απσ αυ Ϊ, αζζϊ αθ έγ α η σ, δ υπκ βλέακυθ ιϋθκδ ζζβθδ Ϋμ, θ έθαδ εαγαλϊ Ϋλλδθα, σππμ βθ Γαζζδεά εαδ βθ Πκλ κΰαζδεά, σπκυ πατ δ θα πλκφϋλ αδ κ Ϋλλδθκ τηφπθκ πκυ α υθκ τ δ. Η λλδθσ β α θσμ φπθά θ κμ βζυθ αδ η κ βη έκ πϊθπ αυ σ. 2. Σα Ϊ κθα φπθά θ α /i/, /u/ θ Ϋξ αδ θα ξϊ κυθ ηϋλκμ βμ φπθβ θ δεσ β Ϊμ κυμ εαδ θα πλκφ λγκτθ οδγυλδ Ϊ η Ϊ απσ Ϊβξκ τηφπθκ, δ έπμ κ Ϋζκμ ζϋι πμ (β απκφπθβ θ κπκέβ β κυ φπθά θ κμ βζυθ αδ η κ βη έκ εϊ π απσ κ φπθά θ), κ Ϊ κθκ /u/, ΰλάΰκλβ εφκλϊ κυ ζσΰκυ, ηφαθέα δ βηδφπθδεσ αζζσφπθκ [w] πλδθ απσ φπθά θ, π.ξ. υα [ákwa]. υ Ϋμ σηπμ κδ ζ π κηϋλ δ μ υθάγπμ θ βζυθκθ αδ βθ φπθβ δεά εα αΰλαφά εαδ φυ δεϊ πκ Ϋ βθ φπθκζκΰδεά: [pénγos] = /pénγos/, [éçi] εαδ /éxi/, [ákua] = /ákua/ ( κ ξαλαε βλδ δεσ βμ λλδθσ β αμ πθ φπθβϋθ πθ έθαδ π, predictable). 3. Πλκίζάηα α ηφαθέα δ κ λσπκμ πλκφκλϊμ Ϊ κθκυ /i/ πλδθ απσ Ϊζζκ φπθά θ, δσ δ λυγηέα αδ απσ εαθσθ μ: Ι. ΠλκφΫλ αδ [i] η ΰΪζκ αλδγησ (ζσΰδπθ) ζϋι πθ: α, α, π, α,, 5 κλδ ηϋθ μ π λδκξϋμ πλκφϋλ αδ α α, τκ υζζαίϋμ, κπσ θ πλσε δ αδ ΰδα έφγκΰΰκ. 6 Οδ υθ υα ηκέ α,, oυ ε.ζπ. δμ ζϋι δμ πα, πα, υ θ απκ ζκτθ δφγσΰΰκυμ β Ν αζζϊ δΰλϊηηα α ά έοβφα φπθά θ α, βζ. υθ υα ηκτμ ΰλαηηΪ πθ πκυ απκ έ κυθ απζϊ φπθά θ α e, i, u αθ δ κέξπμ εαδ πλκϋλξκθ αδ απσ αλξαέ μ δφγσΰΰκυμ πκυ ηκθκφγκΰΰέ βεαθ α δαεϊ εα Ϊ βθ ιϋζδιβ βμ λξαέαμ ζζβθδεάμ (ίζ. Κ φϊζαδκ 5, 5.2.1). 11

12 , π, π α. ΙΙ. ΠλκφΫλ αδ πμ τηφπθκ πκζζϋμ π λδπ υ δμ, η Ϊ απσ υ, βζ. υηπλκφκλϊ, η κ πση θκ φπθά θ. υΰε ελδηϋθα. ) ΠλκφΫλ αδ Ϊβξκ κυλαθδεσ [ç] η Ϊ α π λδ σ λα Ϊβξα τηφπθα: α, α,, π, π [pços]. ) ΠλκφΫλ αδ πμ βξβλσ κυλαθδεσ [ʝ] η Ϊ α π λδ σ λα βξβλϊ τηφπθα: α,, πα. Γ) ΠλκφΫλ αδ πμ βηέφπθκ [j] ά εαδ πμ Ϋλλδθκ κυλαθδεσ [ ] η Ϊ κ /m/: [mjázo/m ázo] αζζϊ [omiázo] (ζσΰδα ζϋιβ). Ωμ [j] ηπκλ έ θα πλκφ λγ έ ΰλάΰκλκ ζσΰκ η Ϊ απσ τηπζ ΰηα ηβ υΰλκτ υηφυθκυ + r: [ΰriá] α [ΰrja]. Σβθ έ δα πλκφκλϊ ξλβ δηκπκδκτθ κλδ ηϋθκδ δμ π λδπ υ δμ ) εαδ ): π [pjos] αθ έ [pços], [vorjás αθ έ [vorʝás]. ΙΙΙ. θ πλκφϋλ αδ η Ϊ α /k, g, x, ΰ, l, n/, πκυ η αίϊζζ δ κυλαθδεϊ: α [cólas], [ɟónis], [çóni] (αζζϊ [çión], ζσΰδκμ τπκμ), α [máʝa], [eʎá], [e á] υ φ ο φ ο (consonants) Ο ξαλαε βλδ ησμ πθ υηφπθδευθ φγσΰΰπθ ηπκλ έ θα ΰέθ δ ίϊ δ πθ ιάμ παλαηϋ λπθ: κυ σπκυ Ϊλγλπ βμ ( κυ βη έκυ βμ κηα δεάμ εκδζσ β αμ πκυ υθ ζ έ αδ β Ϊλγλπ β) εαδ βμ υηη κξάμ πθ αλγλπ υθ, αγ λυθ εαδ εδθβ υθ, κυ λσπκυ Ϊλγλπ βμ, κυ έ κυμ κυ φλαΰηκτ πκυ βηδκυλΰ έ αδ η αιτ πθ αλγλπ υθ, βμ λδθδεσ β αμ (αθ υπϊλξ δ αθ άξβ β β λδθδεά εκδζσ β α), βμ βξβλσ β αμ (αθ πϊζζκθ αδ κδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ). 1. δαελέ δμ πμ πλκμ κθ σπκ Ϊλγλπ βμ (place of articulation) (ΜαΰκυζΪ, 2010: 22-23): Χ (labial) ΟθκηΪακθ αδ Ϋ δ ΰδα έ παλϊΰκθ αδ η β υηη κξά πθ ξ δζδυθ. δαελέθκθ αδ π λαδ Ϋλπ (bilabial), η β υηη κξά εαδ πθ τκ ξ δζδυθ, π.ξ. [p, b, m], εαδ (labiodental), σπκυ α Ϊθπ σθ δα υθαθ κτθ κ εϊ π ξ έζκμ, π.ξ. [f, v, ]. ο (dental) ΠαλΪΰκθ αδ βθ π λδκξά πθ Ϊθπ κθ δυθ. δαελέθκθ αδ (interdental), σ αθ β ΰζυ α αεκυηπϊ βθ εσοβ πθ Ϊθπ κθ δυθ εαδ πλκίϊζζ δ ζαφλυμ αθϊη α α Ϊθπ εαδ εϊ π σθ δα, π.ξ. [γ, ð], εαδ, σπκυ β Ϊελβ βμ ΰζυ αμ πλκ ελκτ δ β ίϊ β πθ κθ δυθ, π.ξ. [t, d, n]. Φα α (alveolar) Σκ πλσ γδκ ηϋλκμ βμ ΰζυ αμ εαδ β Ϊελβ αεκυηπκτθ α φα θέα. π δ ά β π λδκξά αυ ά έθαδ αλε Ϊ ε αηϋθβ, κδ φγσΰΰκδ πκυ ξαλαε βλέακθ αδ πμ φα θδαεκέ παλϊΰκθ αδ δαφκλ δεϊ βη έα βμ π λδκξάμ αυ άμ: [l, r, s, z,]. α α α (retroflex) έθαδ φγσΰΰκδ πκυ παλϊΰκθ αδ η βθ Ϊελβ βμ ΰζυ αμ θα αθαεϊηπ αδ, βζ. θα ΰυλθΪ πλκμ α πϊθπ εαδ η βθ εϊ π πδφϊθ δϊ βμ θα αΰΰέα δ κθ κυλαθέ εκ. ΣΫ κδκδ φγσΰΰκδ έθαδ, π.ξ., α [, ʈ]. Οδ φγσΰΰκδ αυ κέ απαθ κτθ υξθϊ δμ δθ δεϋμ ΰζυ μ, θυ κ αθαε εαηηϋθκ παζζση θκ [ ] κλδ ηϋθ μ πλκφκλϋμ βμ ΰΰζδεάμ. ΣΫ κδκδ φγσΰΰκδ βθ ζζβθδεά απαθ κτθ ησθκ δαζϋε κυμ. υ α (palatal) ΠαλΪΰκθ αδ εαγυμ β λϊξβ βμ ΰζυ αμ υθαθ Ϊ κθ κυλαθέ εκ δϊφκλα βη έα βμ πδφϊθ δϊμ κυ 7. Μπκλκτθ θα δαελδγκτθ π λαδ Ϋλπ υ α, σ αθ β Ϊλγλπ β υθ ζ έ αδ κ ηπλκ δθσ ηϋλκμ κυ κυλαθέ εκυ ([, ʎ]) εαδ υ α π, σ αθ β Ϊλγλπ β υθ ζ έ αδ κ κπέ γδκ ηϋλκμ κυ κυλαθέ εκυ ([c, ɟ, ç, j]). π (velar) Γδα βθ παλαΰπΰά πθ φγσΰΰπθ αυ υθ κ πέ π ηϋλκμ βμ ΰζυ αμ υθαθ Ϊ βθ υπ λυα (ά ηαζαεσ κυλαθσ). Τπ λπδεκέ εαζκτθ αδ κδ φγσΰΰκδ [k, g x, ɣ, ŋ]. αφυ (uvular) Σκ πέ π ηϋλκμ βμ ΰζυ αμ υουθ αδ πλκμ β αφυζά (uvula). ξ δεσ παλϊ δΰηα απκ ζ έ α ΓαζζδεΪ κ φγσΰΰκμ [R] β ζϋιβ rose [Roz]. Φα υ (pharyngeal) Οδ φγσΰΰκδ αυ κέ παλϊΰκθ αδ εαγυμ β λέαα βμ ΰζυ αμ πλκ ΰΰέα δ κ πέ π κέξπηα κυ φϊλυΰΰα. 7 Καζκτθ αδ εαδ λαξδαέκδ (dorsal) παέλθκθ αμ κ σθκηϊ κυμ απσ κθ εδθβ σ αλγλπ ά, β λϊξβ βμ ΰζυ αμ. 12

13 ΣΫ κδκδ φγσΰΰκδ απαθ κτθ βηδ δεϋμ ΰζυ μ, σππμ α λαίδεϊ. Η αλαίδεά ζϋιβ [ћammam] «ηπϊθδκ» ι εδθϊ η κ Ϊβξκ φαλυΰΰδεσ [ћ]. Γ (glottal) Οδ φγσΰΰκδ αυ κέ παλϊΰκθ αδ η Ϋθπ β πκυ πλκεαζ έ αδ βθ π λδκξά βμ ΰζπ έ αμ, βζ. βθ π λδκξά η αιτ πθ φπθβ δευθ ξκλ υθ, εαδ η ζέΰκ αϋλα πκυ δα ξέα δ β ΰζπ έ α, πλδθ εζ έ δ ΰδα θα παλαξγ έ φπθά θ. Σκ ΰζπ δ δεσ/ζαλυΰΰδεσ [h], β «α τ β α», ηφαθέα αδ ησθκ πδφπθάηα α εαδ απκ έ αδ βθ ΰλαφά η κ, π.ξ. α, α. βθ λξαέα ζζβθδεά ΰλαφσ αθ πμ α έα ( ) εαδ ά αθ υθάγβμ φγσΰΰκμ, σππμ έθαδ εαδ Ϊζζ μ ΰζυ μ άη λα: ἇ «ξα», ἅ α, αΰΰζ. house εαδ ΰ λη. Haus. 2. δαελέ δμ πμ πλκμ κθ λσπκ Ϊλγλπ βμ (manner of articulation) θαφϋλκθ αδ κθ λσπκ πκυ κδ αλγλπ Ϋμ πλκ ΰΰέακυθ κ Ϋθαμ κθ Ϊζζκ α δϊφκλα βη έα Ϊλγλπ βμ. ΤπΪλξκυθ πϋθ ία δεϊ έ β Ϋθπ βμ κ φπθβ δεσ εαθϊζδ εαδ αθ έ κδξ μ εα βΰκλέ μ υηφυθπθ πμ πλκμ βθ παλϊη λκ αυ ά (ΜαΰκυζΪ, 2010: 23-25):. Πζάλ μ εζ έ δηκ πθ αλγλπ υθ, Ϋ δ υ κ ι λξση θκμ αϋλαμ θα ηβθ ηπκλ έ θα δαφτΰ δ απσ κ σηα εα Ϊ β δΰηά βμ Ϊλγλπ βμ. Παλαΰση θα τηφπθα: ο α (oral stop), ο α Ο αϋλαμ ιϋλξ αδ τ λα απσ απσ κηκ Ϊθκδΰηα πθ αλγλπ υθ (ΰδα αυ σ εαζκτθ αδ εαδ Ϋεελκ α). υ σμ κ λσπκμ Ϊλγλπ βμ έθαδ δΰηδαέκμ, ξπλέμ δϊλε δα, π.ξ. [p, b, t, d, k, g].. θά πλκ Ϋΰΰδ β πθ τκ αλγλπ υθ, Ϋ δ υ κ λ τηα αϋλα θα ηπκ έα αδ η λδευμ εαδ θα παλϊΰ αδ λκίδζυ μ λ τηα (σππμ αυ σ πκυ βηδκυλΰ έ αδ ΰτλπ απσ ηδα ΰπθέα). Παλαΰση θα τηφπθα: α (fricative) α (continuant) Η λδίά, θϋλΰ δα η δϊλε δα, βηδκυλΰ έ αδ δϊφκλα βη έα Ϊλγλπ βμ βμ κηα δεάμ εκδζσ β αμ, π.ξ. [f, γ, x, ɣ]. υ (sibilant) Πλσε δ αδ ΰδα λδίση θκυμ φγσΰΰκυμ κδ κπκέκδ Ϋξκυθ π λδ σ λκ κιτ άξκ υΰελδ δεϊ η Ϊζζκυμ, ιαδ έαμ βμ η ΰαζτ λβμ υ υλ υ βμ θϋλΰ δαμ δμ υοβζϋμ υξθσ β μ, π.ξ. [s, z]. Γ. Πλκ Ϋΰΰδ β πθ αλγλπ υθ, ξπλέμ σηπμ θα παλϊΰ αδ λκίδζυ μ λ τηα. Παλαΰση θα τηφπθα: ο (approximant) έθαδ κ υηφπθδεσμ φγσΰΰκμ βθ αΰΰζδεά ζϋιβ we, σππμ εαδ κ λσπκμ πκυ πλκφϋλκυθ υξθϊ κδ Άΰΰζκδ ζζβθδεϋμ ζϋι δμ, π.ξ. ΓδΪθθβμ [jánis].. Μ λδεσ εζ έ δηκ εϊπκδκ βη έκ β κηα δεά εκδζσ β α, Ϋ δ υ κ λ τηα αϋλα θα δαφ τΰ δ απσ α πζϊΰδα, ΰτλπ απσ κ βη έκ εζ δ έηα κμ. Παλαΰση θα τηφπθα: υ (lateral) Η ΰζυ α υουθ αδ πλκμ α φα θέα εαδ κθ κυλαθσ βηδκυλΰυθ αμ η λδεσ εζ έ δηκ, θυ κ αϋλαμ δαφ τΰ δ απσ α πζϊΰδα. ΣΫ κδκδ φγσΰΰκδ έθαδ α [l, ʎ] εαδ, δ δπηα δεϊ, [L, ɭ].. δαε εκηηϋθκ εζ έ δηκ. Έθαμ εδθβ σμ αλγλπ άμ «ξ υπϊ» η απζά ά παθαζβπ δεά εέθβ β Ϋθαθ αγ λσ. Παλαΰση θα τηφπθα: α α (vibrant) Η Ϊελβ βμ ΰζυ αμ αΰΰέα δ παθαζβπ δεϊ ά ηέα ησθκ φκλϊ α φα θέα ά κθ κυλαθέ εκ. Έ δ δαελέθκθ αδ κ παθαζβπ δεσ παζζση θκ (roll) [r] α Ι αζδεϊ εαδ Ι παθδεϊ απσ κ δΰηδαέκ (flap) α EζζβθδεΪ [ ]. Ό αθ κ πέ π ηϋλκμ βμ ΰζυ αμ αΰΰέα δ β αφυζά παθαζβπ δεϊ, σππμ κθ φγσΰΰκ [R] πθ Γαζζδευθ, σ πλσε δ αδ ΰδα trill. Σα πζ υλδεϊ εαδ α παζζση θα απκ ζκτθ α υ τηφπθα.. πδπζϋκθ, υπϊλξκυθ εαδ κδ τθγ μ αλγλυ δμ, πκυ ι εδθκτθ η Ϋθαθ λσπκ Ϊλγλπ βμ εαδ εα αζάΰκυθ η Ϋθαθ Ϊζζκ: ο (affricate) υθάγπμ ι εδθκτθ η Ϋθαθ εζ δ σ φγσΰΰκ εαδ κζκεζβλυθκθ αδ η Ϋθαθ λδίση θκ κθ έ δκ σπκ 13

14 Ϊλγλπ βμ (κηκλΰαθδεκέ, βζ. εαδ κδ τκ φγσΰΰκδ ίλέ εκθ αδ κθ έ δκ σπκ Ϊλγλπ βμ). Ο δ δαέ λκμ ξαλαε άλαμ κυμ βηδκυλΰ έ πλκίζάηα α πμ πλκμ κ αθ πλϋπ δ θα γ πλβγκτθ πμ Ϋθαμ ά τκ φγσΰΰκδ κ τ βηα εϊγ ΰζυ αμ. α ζζβθδεϊ, πλκ λδίά γ πλκτθ αδ α [ts, dz]. Οηκλΰαθδεσ έθαδ πέ βμ κ [pf], [kx] εαδ [tγ] α απφυ, Ϊεξκμ εαδ Μα γαέκμ αθ έ κδξα. Σα [ps], [ks] έθαδ υηφπθδεϊ υηπζϋΰηα α, δσ δ α κδξ έα εϊγ υηπζϋΰηα κμ παλϊΰκθ αδ τκ δαφκλ δεκτμ σπκυμ Ϊλγλπ βμ. 3. δαελέ δμ πμ πλκμ β λδθδεσ β α (nasal) Σα λδθδεϊ ά Ϋλλδθα τηφπθα παλϊΰκθ αδ εαγυμ β ηαζαεά υπ λυα ξαηβζυθ δ, υ κ αϋλαμ πκυ δϋλξ αδ απσ κθ φϊλυΰΰα θα π λθϊ ηϋ α απσ β λδθδεά εκδζσ β α. ΠαλΪζζβζα, β κηα δεά εκδζσ β α παλϊΰ αδ φλαΰησμ απσ α ξ έζβ [m], κ εϊ π ξ έζκμ εαδ α Ϊθπ σθ δα [ ], β ΰζυ α εαδ β ίϊ β πθ κθ δυθ [n], β ΰζυ α εαδ κ ηπλκ δθσ ηϋλκμ κυ κυλαθέ εκυ [ ], κ πέ π ηϋλκμ βμ ΰζυ αμ εαδ βθ υπ λυα [ŋ]. α κηα δεϊ τηφπθα β υπ λυα εζ έθ δ β έκ κ κυ αϋλα πλκμ β ητ β (ΜαΰκυζΪ, 2010: 25). 4. Η βξβλσ α (sonority) Η βξβλσ β α ιαλ Ϊ αδ απσ β γϋ β πθ φπθβ δευθ ξκλ υθ εα Ϊ βθ Ϊλγλπ β. Ό αθ αυ Ϋμ έθαδ ξ δεϊ εκθ Ϊ (ΰζπ έ α εζ δ ά), κ ι λξση θκμ αϋλαμ δμ γϋ δ ζαφλϊ παζηδεά εέθβ β εαδ κ φγσΰΰκμ πκυ παλϊΰ αδ έθαδ βξβλσμ, π.ξ. α [b, d, v, g]. Οδ εα βΰκλέ μ πζ υλδευθ [l], παζζση θπθ [r] εαδ Ϋλλδθπθ [n, m] ξαλαε βλέακθ αδ απσ φυ δεά βξβλσ β α, ΰδ αυ σ υθάγπμ θ αθαφϋλκυη βθ βξβλσ β α πμ ι ξπλδ σ ξαλαε βλδ δεσ εα Ϊ βθ π λδΰλαφά κυμ. Ό αθ κδ φπθβ δεϋμ ξκλ Ϋμ ίλέ εκθ αδ απσ α β η αιτ κυμ (ΰζπ έ α αθκδξ ά) εαδ κ ι λξση θκμ αϋλαμ θ δμ γϋ δ παζηδεά εέθβ β, κδ φγσΰΰκδ πκυ παλϊΰκθ αδ έθαδ Ϊβξκδ, π.ξ. [p, t, k, f, x] (ΜαΰκυζΪ, 2010: 25-26). 8.6 φ ο α Πλκε δηϋθκυ θα απ δεκθέ κυη κυμ φγσΰΰκυμ ξλβ δηκπκδκτη τηίκζα απσ κ δ γθϋμ Φπθβ δεσ ζφϊίβ κ ( Φ ). Σα φπθά θ α βμ ζζβθδεάμ αιδθκηκτθ αδ πμ υοβζϊ ξαηβζϊ, τηφπθα η βθ εϊγ β δϊ α β κυ σηα κμ, πμ πλσ γδα κπέ γδα, τηφπθα η βθ κλδασθ δα δϊ α β κυ σηα κμ εαδ λκΰΰυζϊ ηβ λκΰΰυζϊ (κυ Ϋ λα), τηφπθα η κθ ίαγησ λκΰΰυζϋηα κμ πθ ξ δζδυθ (ίζ. Μπκ έθβμ, 2011: 30). Σα τηφπθα βμ ζζβθδεάμ, σππμ εαδ πθ π λδ σ λπθ υλππαρευθ ΰζπ υθ, εα βΰκλδκπκδκτθ αδ η ίϊ β (α) κθ λσπκ Ϊλγλπ άμ κυμ, (ί) κθ σπκ Ϊλγλπ ά κυμ, (ΰ) β υηη κξά ά σξδ βμ λδθδεάμ εκδζσ β αμ εαδ ( ) βθ βξβλσ β α (ΜαΰκυζΪ, 2010: 34). Οδ φγσΰΰκδ βμ ζζβθδεάμ π λδΰλϊφκθ αδ η α παλαεϊ π φπθβ δεϊ ξαλαε βλδ δεϊ, πμ ιάμ: Φ ο φ ο [i] υοβζσ, πλσ γδκ, ξ έζβ αηϋθα [píra] π α [u] υοβζσ, κπέ γδκ, ξ έζβ λκΰΰυζϊ [púra] π α [e] θ δϊη κ, πλσ γδκ, ξ έζβ αηϋθα [péra] π α [κ] θ δϊη κ, κπέ γδκ, ξ έζβ λκΰΰυζϊ [póros] π [a] ξαηβζσ, ε θ λδεσ πλκμ κπέ γδκ, ξ έζβ ζαφλυμ αηϋθα [páros] Η φ ο φ ο [i ]/[j] φπθβ θ δεσ υοβζσ, πλσ γδκ, ξ έζβ αηϋθα [ɣái ðaros] α 14

15 βηέφπθκ 8 [ ] υηφπθδεσ βηέφπθκ λδθδεσ, κυλαθδεσ [m a] α [ʝ] υηφπθδεσ βηέφπθκ κυλαθδεσ, λδίση θκ, βξβλσ [roðʝá] [ç] υηφπθδεσ βηέφπθκ κυλαθδεσ, λδίση θκ, Ϊβξκ [pços] π υ φ ο φ ο [p] εζ δ σ, δξ δζδεσ, Ϊβξκ [pórta] π α [b]/[ b] εζ δ σ, δξ δζδεσ, βξβλσ /πλκϋλλδθκ [bóra]/[sí ban] π α/ πα [t] εζ δ σ, κ κθ δεσ, Ϊβξκ [tíno] [d]/[ n d] εζ δ σ, κ κθ δεσ, βξβλσ /πλκϋλλδθκ [díno]/[é n dimos] / [k] εζ δ σ, υπ λπδεσ, Ϊβξκ [kóma] α [g]/[ᵑg] εζ δ σ, υπ λπδεσ, βξβλσ /πλκϋλλδθκ [gáma]/[síᵑglisi] α/ [c] εζ δ σ, κυλαθδεσ, Ϊβξκ [címa] α [ɟ]/[ᶮɟ] εζ δ σ, κυλαθδεσ, βξβλσ [ɟém a]/[áᶮɟelos] α/ [m] λδθδεσ, δξ δζδεσ [méra] α [ ] λδθδεσ, ξ δζκ κθ δεσ [rá fos] φ [n] λδθδεσ, φα θδαεσ [éna] α [ ] λδθδεσ, κυλαθδεσ [e á] [ŋ] λδθδεσ, υπ λπδεσ [síŋxronos] [l] πζ υλδεσ, φα θδαεσ [paleós] πα α [ʎ] πζ υλδεσ, κυλαθδεσ [paʎós] πα [r] παζζση θκ, φα θδαεσ [róða] α [f] λδίση θκ, ξ δζκ κθ δεσ, Ϊβξκ [fáros] φ [v] λδίση θκ, ξ δζκ κθ δεσ, βξβλσ [város] [γ] λδίση θκ, κ κθ δεσ/η κ κθ δεσ, Ϊβξκ [γéma] α [ð] λδίση θκ, κ κθ δεσ/η κ κθ δεσ, βξβλσ [ðéma] α [x] λδίση θκ, υπ λπδεσ, Ϊβξκ [xóra] α [ɣ] λδίση θκ, υπ λπδεσ, βξβλσ [ɣópa] πα [ç] λδίση θκ, κυλαθδεσ, Ϊβξκ [çéri] [ʝ] λδίση θκ, κυλαθδεσ, βξβλσ [ʝípas] πα [s] ( λδίση θκ), υλδ δεσ, φα θδαεσ, Ϊβξκ [síma] α [z] ( λδίση θκ), υλδ δεσ, φα θδαεσ, βξβλσ [zími] [ts] πλκ λδίϋμ, φα θδαεσ, Ϊβξκ [tsái] [dz] πλκ λδίϋμ, φα θδαεσ, βξβλσ [dzáci] 8.7 Φ α Σκ φπθβ δεσ τ βηα ηδαμ ΰζυ αμ αθαφϋλ αδ υθάγπμ κ τθκζκ πθ φγσΰΰπθ πκυ ξλβ δηκπκδκτθ αδ απσ κυμ κηδζβ Ϋμ βμ. βθ πλαΰηα δεσ β α, πλσε δ αδ ΰδα Ϋθα πλυ κ αφβλβηϋθκ πέπ κ, φσ κθ εϊγ φγσΰΰκμ κυ φπθβ δεκτ υ άηα κμ απκ ζ έ αθ δπλκ ππ υ δεσ κδξ έκ βμ πκδεδζέαμ πθ αλγλυ πθ πθ κηδζβ υθ, β κπκέα ιαλ Ϊ αδ σ κ απσ θ κΰζπ δεκτμ παλϊΰκθ μ, σππμ κ φπθβ δεσ π λδίϊζζκθ κυ φγσΰΰκυ, β γϋ β κυ σθκυ, β υζζαίδεά κηά ε.ϊ. σ κ εαδ απσ ιπΰζπ δεκτμ, σππμ κ σπκμ εα αΰπΰάμ κυ κηδζβ ά, β βζδεέα, κ φτζκ, β αξτ β α κηδζέαμ, κ τφκμ, κδ ουξκζκΰδεκέ παλϊΰκθ μ ε.ϊ. Οδ ηδελκ δαφκλϋμ, σ αθ θ ξαλαε βλέακθ αδ απσ υ βηα δεσ β α, θ ζαηίϊθκθ αδ υπσοβ εα Ϊ βθ π λδΰλαφά βμ ηϋ βμ ΰζπ δεάμ ξλά βμ. κυμ φγσΰΰκυμ θ εα αΰλϊφκθ αδ πδηϋλκυμ πκδεδζέ μ πθ κηδζβ υθ, πκυ έΰκυλα υπϊλξκυθ, αζζϊ θ ΰέθκθ αδ αθ δζβπ Ϋμ απσ κθ ηϋ κ κηδζβ ά εαδ θ δα αλϊ κυθ 8 Οδ Nespor (1999: 47) εαδ Ladefoged (2007: 282) αθαφϋλκθ αδ κ φπθβ θ δεσ βηέφπθκ [i ], πκυ απαθ Ϊ ζϋι δμ σππμ εαδ α, υδκγ υθ αμ σηπμ κ τηίκζκ [j]. 15

16 βθ πδεκδθπθδαεά ζ δ κυλΰέα. Γδα παλϊ δΰηα, β εζ δ σ λβ ά αθκδε σ λβ πλκφκλϊ κυ /e/ βθ ζζβθδεά θ βζυθ αδ πμ δαφκλ δεά. πο α. Χ ο ο- ο Φα α Φα οου α υ α - π πο α. p ( m )b t ( n )d c ( )ɟ k ( ŋ )g Έ α m n ŋ υ l ʎ α α r α f v γ ð s z ç ʝ x ΰ ο ts dz Η φ α j (w) α α 8.2. α φ α α α. Παλα βλά δμ ξ δεϊ η κθ πέθαεα πθ υηφυθπθ: 1) πκυ δϊακυθ φγσΰΰκδ πκυ θ γ πλκτθ αδ εαθκθδεκέ βθ Κκδθά Ν κ ζζβθδεά ά ηφαθέακθ αδ ησθκ πδφπθάηα α. Γδα παλϊ δΰηα, απκυ δϊα δ κ [ʟ], πκυ ξλβ δηκπκδκτθ ευλέπμ κηδζβ Ϋμ απσ β ίσλ δα ζζϊ α, α αφυζδεϊ R, ʁ εαδ κ ζαλυΰΰδεσ h (ίζ. πδκ πϊθπ). 2) πκυ δϊακυθ α [pf], [tγ], [kx], πκυ ηφαθέακθ αδ ζϋι δμ σππμ απφ, πφ, α, α α, α εαδ πκυ φπθβ δεϊ έθαδ ηϊζζκθ πλκ λδίά α τκ τηφπθα πκυ α απκ ζκτθ Ϋξκυθ π λέπκυ κθ έ δκ σπκ αλγλυ πμ εαδ σξδ υηφπθδεϊ υηπζϋΰηα α σππμ α [ps], [ks], αθ εαδ φπθκζκΰδεϊ α πλκ λδίά φαέθ αδ σ δ ζ δ κυλΰκτθ πμ υηπζϋΰηα α. 3) Σα βξβλϊ εζ δ Ϊ βθ αλξά πθ ζϋι πθ εαδ κ ηϋ κ η Ϊ απσ τηφπθκ εφπθκτθ αδ ΰ θδεϊ ξπλέμ Ϋλλδθκ, π.ξ. πα π [barbúni], αζζϊ η Ϊ απσ φπθά θ β πλκφκλϊ πκδεέζζ δ, π.ξ. [éndimos], [é n dimos], [édimos]. 4) Σκ βηέφπθκ [w] έθαδ πλκαδλ δεσ, ηφαθέα αδ σ αθ κ φπθά θ [u] πλκφ λγ έ ΰλάΰκλα εαδ πϊο δ θα έθαδ υζζαίδεσ: υα [á.ku.a] ( λδ τζζαίκ) εαδ [á.kwa] ( δ τζζαίκ), φλϊκυζα [frá.u.la] εαδ [fraw.la]. 5) Γδα κ βξβλσ λδίση θκ κυλαθδεσ, κ κπκέκ έθαδ αζζσφπθκ κυ /ɣ/, ξλβ δηκπκδ έ αδ ζ υ αέα κ τηίκζκ [ʝ], κπσ κ [j] απκ έ δ ησθκ κ κυλαθδεσ βηέφπθκ σ αθ πλκφϋλ αδ φπθβ θ δεϊ. Έ δ Ϋξκυη [ʝerós], πα [peðʝá], αζζϊ α [ðjástasi]. 6) Ό κδ απκφ τΰκυθ κλδ ηϋθα τηίκζα κυ Φ βζυθκυθ α κυλαθδεϊ η δαφκλ δεσ λσπκ, ζ.ξ. α [k erós] αθ έ [cerós], [el á] αθ έ [eʎá], (πί. βθ πλκφκλϊ πθ ζβηηϊ πθ κ ). α α φα α 1. Σδ ι Ϊα δ κ εζϊ κμ βμ φπθβ δεάμ; Πκδκδ έθαδ κδ πδηϋλκυμ εζϊ κδ; 2. Πκδα έθαδ α φπθβ δεϊ σλΰαθα πκυ υηη Ϋξκυθ βθ παλαΰπΰά βμ κηδζέαμ; 3. Πκδα σλΰαθα κθκηϊακθ αδ αλγλπ Ϋμ; 4. Πυμ η α έ κθ αδ κδ ΰζπ δεκέ άξκδ; Σδ έθαδ α βξβ δεϊ ετηα α; 5. Ϊ δ πκδπθ παλαηϋ λπθ δαφκλκπκδκτθ αδ κδ ΰζπ δεκέ άξκδ η αιτ κυμ; 6. Σδ ΰθπλέα ΰδα βθ Ϋθ α β, κ τοκμ εαδ βθ πκδσ β α; 7. Σδ έθαδ κ φα ηα κΰλϊφβηα; 8. Π λδΰλϊο β δα δεα έα πλσ ζβοβμ πθ ΰζπ δευθ άξπθ ηϋ π κυ αφ δκτ. 9. Μ ίϊ β πκδ μ αλγλπ δεϋμ εδθά δμ δαελέθκθ αδ κδ φπθβ θ δεκέ φγσΰΰκδ; 10. δαγϋ δ β ΝΫα ζζβθδεά λδθδεϊ/ϋλλδθα φπθά θ α; 11. Πκδα γ πλκτθ αδ βηέφπθα β ΝΫα ζζβθδεά; 12. Σδ ΰθπλέα ΰδα δμ δφγσΰΰκυμ β ΝΫα ζζβθδεά; Πυμ εα βΰκλδκπκδκτθ αδ; 13. Μ ίϊ β πκδ μ αλγλπ δεϋμ παλαηϋ λκυμ δαελέθκθ αδ κδ υηφπθδεκέ φγσΰΰκδ β ΝΫα ζζβθδεά; 16

17 14. Πκδκδ έθαδ κδ βξβλκέ εαδ πκδκδ κδ Ϊβξκδ υηφπθδεκέ φγσΰΰκδ βμ ΝΫαμ ζζβθδεάμ; 15. Πκδκδ φγσΰΰκδ ξαλαε βλέακθ αδ πμ λδίση θκδ εαδ πκδκδ πμ πλκ λδί έμ; 16. Πκδ μ θαζζαε δεϋμ υθα σ β μ πλκφκλϊμ Ϋξκυη ΰδα α βξβλϊ εζ δ Ϊ βμ ΝΫαμ ζζβθδεάμ; υ παλα έΰηα α. 17. Πυμ πλκφϋλκθ αδ κδ υπ λπδεκέ φγσΰΰκδ σ αθ αεκζκυγκτθ πλσ γδα φπθά θ α; 18. Μ αΰλϊο φπθβ δεϊ δμ παλαεϊ π ζϋι δμ:, α α, φ,, α, πα α, α, α, α, υ. 19. Μ ίϊ β κθ πλυ κ φγσΰΰκ πθ παλαεϊ π ζϋι πθ πκδκδ απ αυ κτμ απκ ζκτθ αζζσφπθα; Γδα έ; Μ αΰλϊο φπθβ δεϊ δμ ζϋι δμ:,,,,,. 20. Μ αΰλϊο φπθβ δεϊ δμ παλαεϊ π ζϋι δμ/φλϊ δμ τηφπθα η β υθβγδ ηϋθβ πλκφκλϊ κυμ: α, π, π α, υ α,,, α, α, π α, υ υ α α, α π. 21. Πκδ μ φαληκΰϋμ κυ φαδθκηϋθκυ βμ υθϊλγλπ βμ αθαΰθπλέα δμ παλαεϊ π ζϋι δμ εαδ φλϊ δμ; υ εϊγ φκλϊ κθ εαθσθα. βθ π υ β, Ϊΰξκμ, παδ έ-παδ δϊ, ξϋλδ, κυμ ίζϋππ. ο αφ α Arvaniti,. (2007). Greek phonetics: The state of the art. Journal of Greek Lingusitics, 8, pp Baltazani, M. (2006). On /s/-voicing in Greek. Paper presented at the Proceedings of the 7th International Conference on Greek Linguistics, York. Retrieved from; Baltazani.pdf [Last access in 02/06/17.] Davenport, M., & Hannahs, S. J. (1998). Introducing phonetics and phonology. London: Arnold. Hardcastle, W. J., & Hewlett, N. (1999). Coarticulation. Cambridge: Cambridge University Press. Ιθ δ κτ κ Ν κ ζζβθδευθ πκυ υθ (1998).. Θ αζκθέεβ:.π.θ., Ί λυηα Μαθσζβ Σλδαθ αφυζζέ β. Ladefoged, P. ( ). A course in phonetics. Bonston: Heinle & Heinle. Ladefoged, P. ( ). Vowels and consonants. Oxford: Blackwell. Ladefoged, P. (2007). α φ (Μ. Μπαζ α αϊθβ, η Ϊφλ.). γάθα: Πα Ϊεβμ. ΜαΰκυζΪ,. (2010). Η υ N α E. υπ α α π. γάθα: Γλβΰσλβμ. Martinet, A. (1964). Economie des changements phonétiques. Traité de phonologie diachronique. Paris: Berne A. Francke. [Travail original publié en 1955.] Munot, P., & Nève, F.-X. (2002). Une introduction à la phonétique. Liège: CEFAL. Μπκ έθβμ,. (2011). Φ. γάθα: Leader Books. ΝΪεαμ, Θ., ΜαΰκυζΪ,., & ΚαπκγαθΪ β,. (2010). Η κηκβξέα β ΝΫα ζζβθδεά. Ολκζκΰέα εαδ υπκζκΰέα. κ M α α 30.. α αφυ. α 30 α υ υ α Γ α υ α Φ α υ..θ. ( ). Θ αζκθέεβ: Ιθ δ κτ κ Ν κ ζζβθδευθ πκυ υθ, Ί λυηα Μαθσζβ Σλδαθ αφυζζέ β,.π.θ. θαε άγβε απσ: [Σ ζ υ αέα πλσ ία β δμ 02/06/17.] Κλτ αζ, Ν. (2006). α α φ (Γ. Ξυ σπκυζκμ, η Ϊφλ.). γάθα: Πα Ϊεβμ. [Σκ παλσθ απκ ζ έ αθα τππ β βμ 1 βμ Ϋε κ βμ, πκυ βηκ δ τ βε κ 2003.] Recasens, D., & Pallarès, M.-D. (2001). Coarticulation, assimilation and blending in Catalan consonant clusters. Journal of Phonetics, 29, pp