14 та група на елементи

Transcript

1 14 та група на елементи Проф. д р Руменка Петковска Доц. д р Лилјана Анастасова Институт за применета хемија и фармацевтски анализи, Фармацевтски факултет, УКИМ, Скопје

2 14 та група на П.С 14 та (IV A) група на Периодниот систем ја сочинуваат следните елементи: Јаглерод (C) Силициум (Si) Германиум (Ge) Калај (Sn) Олово (Pb) ЈаглеродеосноватанаживототнаЗемјата(централен елемент во органската хемија) Силициум, сврзан заедно со алуминиум и кислород, е доминантна компонента во минералите од Земјината кора Елементите од 14 та група се од фундаментално значење за индустријата и природата Силициум и германиум се неопходни за модерната висока технологија, особено како спроводници и оптички влакна

3 14 та група на П.С Јаглерод и силициум (најлесните елементи од групата) се неметали, германиум е семиметал, додека калај и олово се метали со делумно амфотерен карактер зголемувањето на металните својства надолу по групата е карактеристично за р блокот на елементи (долж група се зголемува јонскиот радиус, но се намалува енергијата на јонизација) енергијата на јонизација на потешките елементи е ниска, металите релативно лесно формираат катјони

4 14 та група на П.С Електронската конфигурација на последниот слој е ns 2 np 2 поседуваат два неспарени електрони, во две полупополнети p орбитали во соединенијата доминира оксидациски степен +4 (можни оксидациски состојби 4 до +4), освен кај оловото со карактеристична оксидациска состојба +2 (ефектнаинертенелектронски пар) Јаглерод и силициум покажуваат силен афинитет кон кислород и флуор Сите елементи од групата имаат барем една цврста форма чија структура е слична на структурата на дијамантот

5 14 та група на П.С Елементите од оваа група се карактеризираат р р со способност за меѓусебно поврзување на повеќе атоми од ист елемент појава на катенација Катенацијата е особено изразена кај јаглерод поради малиот атомски радиус (можност за странично препокривање на p орбиталите и формирање на двојни и тројни врски) Tипичен пример за катeнација се среќава кај алканите (соединенија на C) и силаните (соединенија на Si)

6 14 та група на П.С Јаглерод претставува главен елемент на севкупниот жив свет на планетата Елемент што има најголем број на соединенија споредено со сите други елементи во П.С Во литосферата се среќава во елементарен облик (дијамант играфит) или во сврзан облик (карбонати на Ca и Mg) Во атмосферата се среќава во облик на CO2, додека во хидросферата р е застапен во облик на растворливи хидроген карбонати на Ca и Mg

7 јаглерод се јавува во облик на три стабилни изотопи Јаглерод одредување на релативна атомска и молекулска маса

8 Дијамант Јаглерод се јавува во облик на две природни алотропски модификации: дијамант и графит дијамантот претставува безбојна, провидна и крта супстанција со висока точка на топење (3500 С) ) што не спроведува електрична енергија (изолатор) според Moss вата скала за цврстина на минерали, дијамантот е најцврст минерал во природата и се користи за изработка на разни видови на сечива и абразиви дијамантот се одликува со висока вредност рд за густината (голем број С атоми во единица волумен) обработен дијамант се користи како накит (скапоцен камен) неговата вредност се определува со користење на специјална единица за вредност на скапоцени камења карат (1 карат 0,205 g) дијамантот има највисока вредност за термичка спроводливост мерење на термичка спроводливот се користи за идентификација на фалсификувани дијаманти

9 Дијамант особините на дијамантот се должат на неговата карактеристична структура секој C атом во кристалната решетка е sp 3 хибридизиран и поврзан со 4 други sp 3 хибридизирани C атоми (правилен тетраедар) со што се постигнува максимално препоклопување на атомските орбитали (должина на С С врска = 154 nm)

10 Дијамант секој кристал на дијамантот претставува еден џиновски молекул на собна температура и притисок, дијамантот постепено преминува во графит, но при обични услови оваа претворба оди мошне споро (од овие причини, од некои метеорити може да се изолираат дијаманти постари од Сончевиот систем) за да се изработат вештачки дијаманти (абразиви) се користат реакции под високи притисоци и температури, како и d метал како катализатор Графит мека, непровидна супстанција со темно сива боја, метален сјај и висока точка на топење ( 4100 С) одлично спроведува електрична енергија и топлина (постоење на делокализирани електрони) изграден од мноштво планарни слоеви во кои секој С атом има три најблиски соседи на расттојание од 142 nm секој С атом кај графитот е sp 2 хибридизиран и поврзан со 3 С атоми преку σ врска (хибридните орбитали лежат во иста рамнина под агол од 120 )

11 Графит исто така, секој С атом кај графитот поседува по еден слободен електронски пар што учествува во градење на двојна врска сите С атоми формираат шестчлени прстени кои се групираат во големи, паралелно поставени слоеви, меѓусебно поврзани со ван дер Ваалсови сили присуството на двојна врска во структурата ур условува у поголема стабилност

12 Графит графитот може да се однесува како донор или акцептор на електрони кон атоми и јони што ќе навлезат во неговите слоеви при што се добива т.н интеркалатно соединение најчесто овие соединенија ги градат јони на алкалните метали кои се вметнуваат меѓу слоевите на графит во процес познат како градење скеле е при загревање на графитот во смеса од азотна и сулфурна киселина се добиваат графитни бисулфати што се користат за добивање на високо флексибилни форми на графит графитот реагира со халогените елементи и тоа реагира со флуор графитот реагира со халогените елементи и тоа реагира со флуор, реагира бавно со хлор, не реагира со јод, а со бром гради неколку интеркалатни соединенија

13 Фулерени фулерените ( баки топки ) се формираат при празнење со електричен лак меѓу две јаглеродни електроди, во инертна атмосфера секое теме е sp 2 хибридизиран С атом најкарактеристичен р фулерен е С 60 исродни фулерени како С 70, С 76 и С 84 се раствораат во јаглеводороди и халогенирани јаглеводороди и можат дасе разделат а со примена на соодветни хроматографски о рафс постапки отпорни на високи притисоци C 60 наночестички

14 Делумно кристален јаглерод, природни и вештачки облици на јаглерод Форми на јаглерод со низок степен на кристалност (делумно кристален јаглерод) претставуваат црн јаглерод, активен јаглен и јаглеродни влакна црниот јаглерод е фино спрашена форма на јаглерод што се добива со согорување на јаглеводороди во недостаток на кислород Се користи како додаток во тонери и полнител на гумени производи (ја зголемува јакоста и отпорноста на гумата) активен јаглен се добива со контролирана пиролиза на органски материјал Има голема активна површина и е ефикасен апсорбент Јаглеродни влакна се добиваат со контролирано термичко разложување на асфалтни и синтетски влакна и се инкорпорираат во разни пластични производи

15 Делумно кристален јаглерод, природни и вештачки облици на јаглерод Природен (камен) јаглен настанал со јагленизација ј на растителни остатоци, во отсуство на кислород, при ниски температури и високи притисоци камениот јаглен е богат со јаглерод (графитна структура) но содржи примеси од сложени органски соединенија Вештачки облици на јаглен кокс се добива со сува дестилација на камен јаглен (извор на топлинска енергија) активен јаглен се добива со согорување на дрво, коски и шеќери (голема специфична површина и голема адсорбциона моќ) чад се добива со непотполно согорување на јаглеводороди

16 Делумно кристален јаглерод, природни и вештачки облици на јаглерод

17 Хемиски својства на јаглерод на собна температура, јаглерод реагира единствено со елементот флуор на повишена температура, јаглерод реагира р соголемброј на неметали и водород (соединенија јаглеводороди) со голем број на метали и металоиди гради соединенија наречени карбиди јаглерод покажува голем афинитет кон кислород и со овој елемент гради оксиди од овие причини, на високи температури, јаглерод се користи како силно редуктивно средство сите елементи од групата градат прости бинарни соединенија со водород, кислород, халогени елементи и азот

18 Соединенија на јаглерод Соединенија на јаглерод со негативен оксидациски степен Најкарактеристични соединенија меѓу јаглерод и водород во кои јаглерод има негативен оксидациски дц степен претставуваат јаглеводородите Јаглеводородите (алкани, алкенииалкини) претставуваат молекулски хидриди јаглеродот има способност да гради силни С С единечни и повеќекратни врски што овозможува создавање на хомологни низи на голем број на органски соединенија најголем дел од органските соединенија се изведени од јаглеводородите

19 Соединенија на јаглерод Карбиди Карбидите претставуваат бинари соединенија меѓу јаглерод и металите или металоидите во кои јаглерод има негативен оксидациски степен Карбидите се класифицираат во следните категории: Јонски (солни) карбиди јонски соединенија во цврста агрегатна состојба (метали од I, II група и алуминиум) Метални карбиди се формираат во реакција со елементи од d блокот и поседуваат метална спроводливост и сјај Металоидни карбиди ковалентни супстанции во цврста аграгатна состојба што се формираат со елементите бор и силициум Едни од позначајните карбиди се волфрам карбид (WC) и силициум карбид (SiC), што се користат за изработка на сечива и цементит, Fe3C, што е главна компонента на челикот и лиеното железо

20 Соединенија на јаглерод Соединенија на јаглерод со позитивен оксидациски степен Најзначајни соединенија од оваа група се: Јаглерод моноксид, C=O Јаглерод диоксид, O=C=O Јаглерод субоксид, O=C=C=C=O (релативно малку познат) Јаглеродна киселина и нејзините соли карбонати Јаглерод (II) оксид; јаглерод моноксид Безбоен, токсичен гас без мирис и вкус Запален гори со синкав пламен Во вода не е растворлив, но во соодветни услови истиот реагира со вода при што се формира мравја киселина (анхидрид на мравја киселина) СО + H 2 O HCOOH

21 Соединенија на јаглерод CO се користи к ако редукциско средство во металургијата, на високи температури реагира со оксидите на металите Fe 2 O 3 + 3CO 2Fe + 3 CO 2 Oдличен лиганд за метали со низок оксидациски степен Поради постоење на слободен електронски пар во неговата молекула, се врзува за Fe (II) од хемоглобинот и ја спречува неговата функција да пренесува кислород Јаглерод моноксид има 240 пати поголем афинитет да се врзе за хемоглобинот вооднос на афинитетот на О2 кон хемоглобинот Труења што настануваат во затворени простори (на пр. во гаражи)

22 Соединенија на јаглерод Јаглерод (IV) оксид; јаглерод диоксид CO 2 на собна температура претставува гас без боја, со слаб, остар мирис Добро се раствора во вода (растворливоста се зголемува со зголемување на притисокот газирање на пијалоци) При повисоки рн вредности во воден раствор, со координира со хидроксилните јони од водата при што се формира бикарбонатен анјон,hco 3 Оваа реакција е многу бавна и е од огромно значење за живиот свет катализирана е од ензим јаглеродна анхидраза што ја забрзува реакцијата 10 9 пати Значајна молекула во процесот на фотосинтеза, но и молекула одговорназат.н ефект на стаклена градина

23 Соединенија на јаглерод CO 2 на собна температура и притисок од 5 6 МРа преминува во безбојна, лесно подвижна течност доколку нагло се зголеми волуменот течниот јаглерод диоксид може да се преведе во цврста агрегатна состојба цврстиот јаглерод диоксид се користи како средство за ладење (познате под името сув мраз ) и во противпожарни апарати За лабораториско добивање се користи Кипов апарат при што јаглерод диоксид се добива со дејство на киселина врз одредени карбонати или хидрогенкарбонати CaCO 3 + 2HCl CaCl 2 + CO 2 + H 2 O

24 Соединенија на јаглерод индустриски, јаглерод диоксид се добива со термичко разложување на калциум карбонат CaCO 3 CaО + CO 2 во присуство на силни редукциски средства, оксидациско средство CO 2 + C 2CO CO 2 + 2Mg 2CO + 2MgO се однесува како

25 Соединенија на јаглерод Јаглеродна киселина се добива со растворање на CO 2 во вода СО 2 + H 2 O H 2 CO 3 претставува слаба, двопротонска киселина, стабилна само во разредени раствори што лесно се разложува до јаглерод диоксид и вода нестабилноста потекнува од присуството на 2 OH групи, директно поврзани за C атомот гради рд два виданасоли: карбонати и хидрогенкарбонати р Комерцијално најважни соли се натриум хидроген карбонат, што порано се користел како антацид и натриум карбонат Дисоцира во два степени: H 2 CO 3 H + + HCO 3 HCO 3 H + + CO 3 2

26 Силициум Според застапеноста во Земјината кора, силициум се наоѓа на второто место (27,7 % од масата на Земјината кора) Се среќава во облик на песок, кварц, аметист, ахат и опал Игра значајна улога во минералниот свет (слично на јаглерод во живиот свет), а од биолошки аспект, спаѓа во групата на микроелементи Постои во два облика со структура што во голема мера се совпаѓа со структурата на дијамант: аморфен (темен прашок) икристален(тврди игличести кристали) Поради ваквата структура, силициум не спроведува електрична и топлинска енергија Седобивасередукцијанакварценпесокподдејствонајаглерод(кокс) на високи температури SiO 2 + 2C Si + 2CO 2

27 Соединенија на силициум Силиководороди, силани Соединенија меѓу силициум и водород со општа формула, Si n H 2n +2 (n= 1 8) што се аналогни со алканите Помалку стабилни соединенија во однос на алканите, стабилноста опаѓа со на бројот на Si атоми, бидејќи тенденцијата за катенација опаѓа аодејќи од јаглерод кон олово о Силаните се пореактивни од алканите, но ниваната реактивност се намалува со зголемување на должината на низата Самиот силан, SiH4, спонтано се пали на воздух, бурно реагира со халогените елементи и хидролизира во допир со вода Поголемата реактивност споредена со јаглеводородите се должи на големиот атомски радиус на силициум (овозможува напад на нуклеофили), зголемената поларност на Si H врската и достапност на d орбитали во пониско енергетско ниво што овозможуваат формирање на адукти.

28 Соединенија на силициум Во водени растворисиланот р е силно редукциско средство можна е реакција на супституција на еден или повеќе атоми и добивање на органосупституирани силани SiH 4 + 2O 2 SiO 2 + H 2 O SiH 4 + 2H 2 O SiO 2 + 4H 2 со полимеризација на органосилициумови соединенија се добиваат соединенија силикони, хемиски инертни соединенија отпорни на високи температури (силиконите со пониски моларни маси се користа во шампони, гелови за коса, пасти за заби)

29 Соединенија на силициум Силициди Бинарни соединенија меѓу силициум и металите што можат да содржат изолирани силициумови атоми Ниската вредност за електронегативноста на силициум во однос на металите условува присуство на ковалентна или метална врска Меѓу позначајните силициди е феросилициум Fe3Si, значаен при производството на челик Други соединенија на силициум во директна реакција на силициум со гасовит азот се добива силициум нитрид, Si3N4 тврда и инертна супстанција што се користи за производство на керамички материјали отпорни на висока температура

30 Соединенија на силициум Соединенија на силициум со позитивен оксидациски степен Во оваа група на соединнеија спаѓаат халогениди на силициум (SiX 4 ), оксидот на силициум (SiO 2 2) ), киселини на силициум исоодветните соли Најзастапени соединенија се силициум (IV) оксид и солите наречени силикати Силициум (IV) оксид (SiO 2 ), во природата се среќава во две модификации: кристален и аморфен SiO 2

31 Соединенија на силициум Основна структурна единка на овој оксид е SiO 4 тетраедар Во центарот на тетраедарот се наоѓаат sp 3 хибридизирани атоми на Si кои со силна ковалентна врска се поврзани со атомите на кислород поставени на темињата на тетраедарот Тетраедрите меѓусебно се поврзани преку атоми на кислород

32 Соединенија на силициум Формулата (SiO 2 ) го покажува стехиометрискиот однос меѓу атомите на Si и O Вистинската формула на овој оксид е (Si i O i ) x и тој претставува макромолекулски полимер Силната хемиска врска во структурата условува висока точка на топење и голема цврстина Хемиски, инертен е кон киселини (го раствора единствено HF), но лесно стапува во реакција со бази (алкално топење со што се добиваат силикати) SiO 2 + HF SiF 4 + 2H 2 O 4 SiO 2 + NaOH Na 2 SiO 3 + H 2 O

33 Други соединенија на силициум Алуминиумот може да го замени силициум во силикатниот скелет при што се формираат алумосиликати ја даваат големата разновидност на минералниот свет Молекулски сита = кристални алумосиликати што во структурата имаат т.н отвори со молекуларни димензии (најзначајни претставници се зеолитите) Зеолитите се користат како омекнувачи на вода, во гасната хроматографија и во голем број на реакции во органската хемија

34 Германиум Редок елемент, неопходен за сите видови на модерна технологија Се добива со редукција на неговиот оксид со јаглерод моноксид или водород Подобар полупроводник од силициум (со на температурата, спроводливоста расте), производство на транзистори Гради две групи на соединенија: соединенија со оксидациски степен +2 што спонтано преминуваат во соединенија со окс. степен +4 Гради хидрид герман (GeH 4 ), што е постабилен во однос на останатите хидриди од групата, станан и плимбан Формира неиспарливи дихалогениди Градидваоксидиитоагерманиум(II) оксид, GeOшто се користи како редукциско средтство и GO GeO2 германиум (IV) оксид, со слична градба на силициум диоксид

35 13 та група на елементи Проф. д р Руменка Петковска Доц. д р Лилјана Анастасова Институт за применета хемија и фармацевтски анализи, Фармацевтски факултет, УКИМ, Скопје

36 13 та група на П.С III А група на периодниот систем ја сочинуваат следните елементи: Бор (В) Алуминиум (Al) Галиум (Ga) Индиум (In) Талиум (Tl) Бор е неметал, алуминиум, галиум, индиум и талиум имаат јасно изразени метални својства

37 13 та група на П.С Елементите од оваа 13 та група имаат разновидни и интересни својства Металниот карактер на елементите расте со пораст на атомскиот број, односно расте одејќи одозгора надолу во групата (комерцијално најважен елемент од оваа група е алуминиум) ) Сепак, поради амфотерниот карактер, алуминиум понекогаш се класифицира и како семиметал Во согласност со овој тренд и хемиските врски се менуваат од ковалентни до јонски Температурите на топење на останатите елементи во однос на бор се значително пониски (*галиум се топи на дланка ивотечнаагрегатна состојба има поголема густина вооднос на цврстиот галиум) Температурите на вриење опаѓаат со пораст на редниот број на елементот

38 13 та група на П.С атомските радиуси се зголемуваат одејќи долж група, додека енергиите на јонизација се намалуваат па металите во долниот дел од групата лесно формираат катјони Електронегативноста неправилно се менува, галиум е поелектронегативен од алуминиум ефект на алтернација Конфигурацијата на валентни електрони е ns 2 np 1 што укажува дека елементите од оваа група во своите соединенија имаат оксидациски степен +3 потешките елементи од групата можат да поседуваат оксидациски потешките елементи од групата можат да поседуваат оксидациски степен +1 (типична стабилнна оксидациска состојба за талиум)

39 13 та група на П.С Појавата на стабилна оксидациска состојба која е за 2 помала од најчестата оксидациска состојба на групата во која елементот се наоѓа се нарекува ефект на инертен електронски пар (овој ефект се среќава кај елементи од 13, 14 и 15 група) Највпечатлива карактеристика на елементите од 13 та група е електронски дефицит (нецелосен октет на електрони) неутралните соединенија се Луисови киселини

40 Бор во природата бор се среќава исклучиво во сврзана состојба, во облик на минерали, на пр. боракс (Na 2 B 4 O 7 x 10 H 2 O) и борна киселина (H 3 BO 3 ) = минерал кернит се проучува засебно неговиот мал атомски радиус условува различни хемиски својства ва во однос ос на останатите а елементие е Елементарниот бор мож да се сретне во два облика: кристален бор кристална алотропска модификација што се состои од B 12 структурни единици чиј геометриски облик е икосаедар аморфен бор прашок со темно сива боја

41 Бор аморфен бор се добива со редукција нанеговиот оксид под дејство на алкални метали, магнезиум или алуминиум B 2 O 3 + 3Mg 3MgO + 2B кристален бор се добива со редукција или термичко разложување на лесноиспарливи соединенија на бор (халогениди и хидриди) 2BCl 3 + 3H 2 2B + 6HCl 2BBr 3 + 3H 2 2B + 6HBr Основната градбена единка на различните модификации на бор и одредени негови соединенија (интерметални соединенија на бор, алуминиум и галиум) еикозаедар групација од 12 атоми Врските во икозаедрите и меѓу нив се ковалентни

42 Карактеристики на бор според своите хемиските својства борот покажува голема сличност со елементот силициум дијагонална сличност со силициум Бор и силициум формираат киселински оксиди, алуминиум формира амфотерен оксид Борот и силициумот градат голем број на полимерни соединенија со кислород Бор и силициум формираат гасовити, запалливи хидриди. Алуминиум хидрид е цврста супстанција Елементарниот бор е тврд минерал, сличен на дијамантот (Moss овата скала вредност 9) електропроводливоста на бор расте со зголемување на температурата, (на собна температура борот еслаб проводник) ) бор се користи за добивање на боросиликатни стакла борот е есенцијален елемент ( елемент во трагови ) за раст и развој на растителниот свет, но во големи количини е токсичен

43 Хемиски карактеристики и соединенија на бор во своите соединенија, на борот му недостасуваат електрони, па оттука претставува силна Луисова киселина (може да прими електронски пар) BF 3 (g) + :NH 3 (g) F 3 B NH 3 (g) сите соединенија на бор се од ковалентен карактер во сите соединенија, освен боридите, оксидацискиот степен на бор изнесува +3 во најголем дел од соединенијата, бројот на електронски парови на бор ј ј р ј р р р отстапува од правилото на октет при образување на ковалентни врски, околу неговиот атом се наоѓаат три електронски пара

44 Хемиски карактеристики и соединенија на бор аморфен бор на собна температура еслабореактивна супстанција,, со на температурата се пали во присуство на воздух при што се формира B 2 O 3 на температура реагира со халогените елементи при што гради халогениди, асоазототградинитриди на температура аморфниот бор е силно редукциско средство се раствора во концентрирани раствори на киселини и бази во реакција со концентрирани киселини се добива (орто) борна киселина, додека во реакција со концентрирани бази метаборна киселина односно нејзини соли метаборати на повишена температура, бор се соединува со металите и гради соединенија бориди (Mg 2 B 3 ) стабилни супстанции со кристална структура во кои борот има негативен оксидациски степен

45 Соединенија на бор бораните (бороводороди, B n H 2n+2 ) претставуваат бинарни соединенија на бор и водород (изолирани за прв пат во 1912 год. од А. Шток) ) сите хидриди на бор горат со карактеристичен зелен пламен, а повеќето од нив при контакт со воздух се палат експлозивно во зависност од бројот на градбени рд единки,, бораните можат дабидат д гасови (содржат помалку единици), испарливи течности или цврсти супстанции што сублимираат во овие соединенија повеќе поедноставни борани се поврзуваат меѓу себе со т.н водороден мост, врска помалку стабилна од ковалентната Диборанот стапува во реакции на хидроборирање (реакција со алкени во етер како растворувач) големо значење во синтетската органска хемија

46 Водороден мост Соединенија на бор Ковалентна врска добиена со препокривање на sp 3 хибридна орбитала од В и s орбитала од H

47 Соединенија на бор во реакција меѓу бор и халогените елементи се формираат соединенија халогениди (трихалиди) тригонално планарни BX3 молекули претставуваат мономерни соединенија во сите агрегатни состојби BF3 и BCl3 гасови; BBr3 испарлива течност; BI3 цврста супстанција непополнет октет луисовски киселини В F една од најсилните единечни врски познати во хемијата

48 Соединенија на бор најзначајни кислородни соединенија на бор се бор (III) оксид, полиборати и боросиликатни стакла бор (III) оксид (аморфна, стаклеста супстанција) се добива со дехидратација на борна киселина B(OH) 3 (s) B 2 O 3 (s) + 3 H 2 O (g) кристалниот бор (III) оксид е изграден од мрежа на BO3 единки што се поврзани преку кислородни атоми со додавање на метални примеси во растопен бор (III) оксид се добиваат обоени стакла со брзо ладење на бор (III) оксид или борати на некои метали се формираат боратни стакла кои со силициум диоксид формираат боросиликатни стакла (одлична термичка издржливост)

49 Соединенија на бор во вода гради метаборна киселина, нестабилно соединение што прима молекула на вода и преминува во орто борна киселина B 2 O 3 + H 2 O 2HBO 2 HBO 2 + H 2 O H 3 BO 3 наједноставното соединение на бор и азот е бор нитрид (BN) исе добива при загревање на B 2 O 3 со некое азотно соединение како амонијакот неговата структура во голема мера наликува на таа на графитот Бор нитридни аналози на некои амино киселини имаат физиолошка Бор нитридни аналози на некои амино киселини имаат физиолошка активност: покажуваат анти туморно дејство и способност да го намалат холестеролот во серум

50 Соединенија на бор Борна киселина, H3BO3 се добива од боракс под дејство на HCl Na 2 B 4 O 7 + 2HCl + 5H 2 O 4H 3 BO 3 + 2NaCl со загревање преминува најпрвин во метаборна, а потоа во тетраборна киселина H 3 BO 3 HBO 2 + H 2 O 4HBO 2 H 2 B 4 O 7 + H 2 O

51 Соединенија на бор борната киселина се карактеризира со слоевита кристална структура, последица на sp 2 хибридизација меѓу атомите на бор; молекулите во секој слој се поврзани со водородна врска

52 Соединенија на бор (орто) р борна киселина е бела кристална супстанција (бели, луспести кристали, масни на допир), тешко растворливи во студена вода, адобро растворливи во топла вода спаѓа во најслабите неоргански киселини, нејзините соли се нарекуваат борати при растворање во етанол гради триетил естер кој запален гори со жолт пламен обрабен со зелена боја реакција заидентификација на борна киселина H 3 BO 3 + 3C 2 H 5 OH B(OC 2 H 5 ) 3 + 3H 2 O ( 2 5) %раствор на H 3 BO 3 се користи во медицината и фармацијата како локално антисептичко средство рд