Guía da rehabilitación enerxética de edificios de vivendas

Transcript

1 Guía da rehabilitación enerxética de edificios de vivendas

2

3 Obxectivo e uso da guía A presente guía é unha ferramenta de consulta e traballo principalmente para os técnicos e profesionais que participan e interveñen nun proceso de rehabilitación: arquitectos, aparelladores, construtores, administradores de fincas, equipos técnicos dos axuntamentos e da administración. Non obstante, a guía tamén pode ser unha ferramenta orientadora para os particulares que queren emprender unha rehabilitación da súa vivenda. O obxectivo principal da guía é orientar e fomenta-la rehabilitación de edificios para conseguir unha mellora enerxética. É, polo tanto, unha guía para que a rehabilitación teña en consideración tamén, aínda que non de forma exclusiva, a posible mellora enerxética do edificio e axudar a que o proceso de rehabilitación que se decidira emprender asegure tamén un menor consumo de enerxía unha vez estea funcionando de novo. Polo tanto, a guía está orientada á toma de decisións aportando medidas concretas de mellora, mostrando os beneficios enerxéticos e aportando solucións específicas para un amplo abanico de posibles edificios e seccións construtivas existentes hoxe en día e que poden ser susceptibles de rehabilitarse. A finalidade que se persegue é canalizar e incentivar unha práctica de rehabilitación de edificios de vivendas con óptimos resultados de mellora enerxética que, á súa vez, sexan viables segundo a realidade do mercado da construción. A guía estrutúrase en cinco capítulos O primeiro capítulo ten por obxectivo situar e xustifica-la importancia de rehabilitar con obxectivos enerxéticos. Para facelo, preséntanse grandes números enerxéticos do sector, así como o marco legal que o rexe. A continuación, faise unha reflexión de cales son as principais carencias enerxéticasdoparquedeedificiosedeporquése debe rehabilitar para finalmente acabar definindo o que se entende por rehabilitación enerxética. O segundo capítulo presenta as necesidades térmicas e o consumo enerxético de edificios tipo do parque edificatorio co obxectivo de poder analiza-lo potencial de dita rehabilitación enerxética. Nas actuacións de rehabilitación é importante coñece-la situación de partida para orienta-las accións de acordo coas necesidades de cada edificio. No caso da rehabilitación enerxética, debe coñecerse o comportamento enerxético dos edificios existentes para identifica-las súas deficiencias actuais e establecer posibles medidas enerxéticas de mellora adaptadas á realidade que existe e ofrece o mercado. O terceiro capítulo identifica dous niveis ou grandes grupos de rehabilitación en función de se están suxeitos a cumpri-la normativa ou non. Cómpre destacar que tódalas as solucións s expostas eposasnesta guía están recomendadas para ambos niveis. Os capítulos cuarto e quinto céntranse en propostas e medidas de rehabilitación enerxética, con orientacións xerais, con recomendacións concretas e con detalles de solucións para a implantación, co fin de axudar na toma de decisións. A rehabilitación depende non só de onde se quere chegar, senón tamén do punto de partida, polo que algunhas das medidas, sobre todo da envolvente, preséntanse en función de seccións construtivas existentes. As medidas que se propoñen son froito dunha busca exhaustiva de información en base a diferentes fontes: basicamente lexislación existente e consulta a diferentes especialistas do sector enerxético e construtivo. Guía da rehabilitación enerxética

4 Obxectivo e uso da guía A guía de rehabilitación enerxética desenvolveuse no marco do proxecto Rehenerxía co obxectivo de proporcionar ás administracións públicas e ós axentes do sector unha síntese e exposición de posibles medidas de rehabilitación enerxética no sector residencial da edificación. O proxecto Rehenerxía, liderado polo Institut Cerdà, foi financiado polo Ministerio de Vivenda, o Goberno Vasco, a Xunta de Galicia, o Goberno de Navarra, a Generalitat de Catalunya, a Generalitat Valenciana, o Ajuntament de Barcelona, Renta Corporación, Gas Natural e o Colexio de Aparelladores e Arquitectos Técnicos de Barcelona. Guía da rehabilitación enerxética

5

6 Índice 1 O sector residencial e a enerxía 1.1 Ámbito da enerxía en edificación 1. Características dos edificios de vivendas 1. Problemática dos edificios 1. Contexto da rehabilitación 1. Que é a rehabilitación enerxética? Comportamento enerxético dos edificios existentes.1 Segmentación edificatoria. Demanda enerxética do parque de edificios existentes. Consumo enerxético do parque de edificios existentes Niveis de rehabilitación enerxética.1 Rehabilitación ió que debe cumpri-la normativa. Rehabilitación que non necesariamente debe cumpri-la normativa Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética da envolvente.1. Illamento da fachada.. Illamento da cuberta.. Mellora dos ocos arquitectónicos Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética das instalacións.1 Enerxía solar térmica para a produción de ACS.. Mellora da eficiencia de equipos e instalacións térmicas. Mellora da eficiencia da iluminación. Mellora da eficiencia electrodomésticos. Ascensores Guía da rehabilitación enerxética

7 Índice 1 O sector residencial e a enerxía 1.1 Ámbito da enerxía en edificación 1. Características dos edificios de vivendas 1. Problemática dos edificios 1. Contexto da rehabilitación 1. Que é a rehabilitación enerxética? Comportamento enerxético dos edificios existentes Niveis de rehabilitación enerxética Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética da envolvente Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética das instalacións Guía da rehabilitación enerxética 7

8 A enerxía e a vivenda 1.1 Ámbito da enerxía na edificación O consumo de enerxía final do sector da edificación ascendeu, no ano, a 1.1 ktep, o 17% do consumo final nacional. Deste consumo, 1.79 ktep corresponden ó sector doméstico, o que representa un 1% do consumo enerxético nacional. Isto implica que no período - o consumo de enerxía final do sector creceu un % (datos Plan de Acción -1). A este consumo hai que engadirlle o de equipos domésticos e ofimática que representa un,% do consumo de enerxía final a nivel nacional (datos Plan de Acción -1). No período 199-, o sector sufriu un crecemento da superficie construída dun 9,% anual, chegando, no, ós. millóns de m de superficie construída (1. millóns m destinados a vivendas principais, unhas vivendas principais). Este aumento comportou un crecemento do consumo de enerxía final do,% (datos Plan de Acción -1). A intensidade enerxética do sector residencial (tep/fogar) en España é do % da media europea, que se corresponde con valores próximos a outros países mediterráneos coma Grecia ou Italia. Non obstante, a intensidade de enerxía eléctrica acércase á media europea (datos Plan de Acción -1). O obxectivo de aforro enerxético fixadonoplan de Acción -1 representa unha redución no consumo de enerxía final sobre o escenario base da E dun 1,1%. Isto significa unha redución de emisións para o 1 de 1,7 MtCO (, MtCO no período). situouse no punto de mira das políticas de contención do crecemento do consumo enerxético, que culminaron nos últimos anos coa aprobación de normativa dirixida, basicamente, á edificación de obra nova e que tamén afecta a grandes rehabilitacións. Este marco normativo do sector baséase en DIRECTIVA /91/CE relativa á eficiencia enerxética dos edificios, aprobada co obxectivo de fomenta-la eficiencia enerxética dos edificios da Comunidade Europea, tendo en conta as condicións climáticas exteriores e as particularidades locais, así como os requisitos ambientais interiores e a relación custoeficacia. O seu alcance baséase na Aplicación de requisitos mínimos de eficiencia enerxética en grandes edificios existentes que sexan obxecto de reformas importantes Inspección periódica de caldeiras e sistemas de aire acondicionado de edificios e, ademais, a avaliación do estado da instalación ió decalefacción concaldeiras de > 1 anos Lei /1999, do de novembro, de Ordenación da Edificación (LOE) que ten por obxectivo prioritario regula-lo proceso da edificación actualizando e completando a configuración legal dos axentes que interveñen no mesmo, fixando as súas obrigas para así establece-las responsabilidades e cubri-las garantías ós usuarios, en base a unha definición dos requisitos básicos que deben satisface-los edificios que desenvolve o requisito básico de aforro enerxético a nivel estatal Como consecuencia do aumento constante no consumo enerxético, o sector da edificación Guía da rehabilitación enerxética

9 A enerxía e a vivenda 1.1 Ámbito da enerxía na edificación Código Técnico da Edificación (CTE), aprobado polo Real Decreto 1/ do 17 de marzo, que ten, entre outros obxectivos, conseguir un uso racional da enerxía necesaria para a utilización dos edificios, reducindo a límites sostibles o seu consumo. Así mesmo, ten como segundo obxectivo que unha parte deste consumo proceda de fontes de enerxía renovable, como consecuencia das características do seu proxecto, construción, uso e mantemento. Contén esixencias básicas no seu Documento Básico do Aforro de Enerxía (DB- HE). Limitación de demanda. Rendemento das instalacións térmicas. Eficiencia enerxética das instalacións de iluminación. Contribución solar mínima na produción de auga quente sanitaria. Contribución fotovoltaica mínima de enerxía eléctrica. Regulamento de Instalacións Térmicas dos Edificios (RITE), aprobado polo Real Decreto 17/7 do de xullo, que ten como obxectivo establece-las condicións que deben cumpri-las instalacións térmicas dos edificios e destinadas a atende-la demanda de benestar térmico e hixiene a través das instalacións de calefacción, climatización e auga quente sanitaria, co obxecto de conseguir un uso racional da enerxía que consumen, por consideracións tanto económicas como de protección do medio ambiente, e tendo en conta ó mesmo tempo os demais requirimentos esenciais que deben cumprirse nos edificios, e todo isto durante un período de vida economicamente razoable. construción, aprobado polo Real Decreto 7/7 do 19 de xaneiro, que ten como obxectivo principal establece-lo procedemento básico que debe cumpri-la metodoloxía de cálculo da cualificación de eficiencia enerxética, co que se inicia o proceso de certificación, considerando aqueles factores que máis incidencia teñen no consumo de enerxía dos edificios de nova construción ou que se modifiquen, reformen ou rehabiliten nunha extensión determinada. Tamén se establecen no mesmo as condicións técnicas e administrativas para as certificacións de eficiencia enerxética dos proxectos e dos edificios terminados. Non obstante, considerando o amplo parque de edificios existentes en España, queda pendente considera-la posibilidade de incorporar algúns dos requisitos definidos para obra nova nas actuacións de rehabilitación. O parque de edificios existentes anteriores a 199, polo tanto, susceptibles de rehabilitación, é duns 7, millóns de edificios de vivendas. Procedemento básico para a Certificación de eficiencia enerxética de edificios de nova Guía da rehabilitación enerxética 9

10 A enerxía e a vivenda 1. Características dos edificios de vivendas Existen multitude de parámetros que inciden no comportamento enerxético dun edificio de vivendas: situación xeográfica, orientación, arquitectura, Aspectos que, na súa maior parte, non son modificables cunha actuación de rehabilitación. Non obstante, existen dous elementos nos que se pode incidir activamente: a envolvente do edificio e as súas instalacións. Envolvente do edificio É o conxunto de cerramentos do edificio que separan os espazos interiores habitables do ambiente exterior, sexa aire ou terreo, e as particións interiores que separan os espazos habitables dos non habitables. Os elementos da envolvente son: As fachadas, formadas pola parte opaca e os ocos. As cubertas, formadas pola parte opaca e os lucernarios ou patios. Os chans, pavimentos en contacto ou non co aire ou o terreo. As paredes medianeiras. Os muros en contacto co terreo. As divisións interiores. Na envolvente é onde se produce o intercambio térmico de perdas e ganancias entre o espazo interior e exterior, modificando as condicións do ambiente interior. É tamén a pel do edificio que dá protección da choiva e do vento. Ademais, permite o intercambio de aire entre os ambientes exterior e interior para obter unhas condicións adecuadas de salubridade. Os materiais e espesores dos elementos da envolvente térmica deben ser diferentes en función do clima. Un edificio nun clima frío necesita moito illamento ou elementos de gran espesor e masa para traballar con inercia térmica; ó contrario dun edificio nun clima cálido que necesita, principalmente, cámaras ventiladas e proteccións solares exteriores. Por isto, o consumo en calefacción e refrixeración vai directamente relacionado co bo funcionamento da envolvente do edificio, a súa adecuación ó clima e as súas boas condicións construtivas. Para realizar unha rehabilitación enerxética de edificios é imprescindible coñece-las características físicas, de espesor e materiais utilizados nos elementos da envolvente Guía da rehabilitación enerxética 1

11 A enerxía e a vivenda 1. Características dos edificios de vivendas Instalacións É o conxunto de equipos que permitirán satisface-las necesidades de cada vivenda, ofrecendo calor, frío, luz, As principais instalacións e equipos consumidores de enerxía dunha vivenda son: Calefacción Refrixeración Auga quente Iluminación Electrodomésticos A diferenza entre a enerxía necesaria para satisfacer unha demanda e a que realmente se está a utilizar depende, en gran medida, das instalacións de calefacción e refrixeración dispoñibles. Esta diferenza vese influenciada directamente por dous factores: Rendemento e eficiencia das instalacións. Factor usuario, comportamento do uso de cada usuario. O tipo de instalación e o seu funcionamento non depende tanto do clima nin das características da envolvente do edificio, senón que responde, en xeral, á vontade e actitude de cada usuario. Cómpre destacar tamén que o consumo enerxético das instalacións verase afectado polo tipo de fonte enerxética de cada instalación xa que afecta directamente sobre o seu rendemento. Na rehabilitación enerxética de edificios, as instalacións xogan un papel imprescindible xa que as mesmas melloras tecnolóxicas do mercado permitirán a súa incorporación de forma natural na renovación continua de equipos. Non obstante, debe promoverse a renovación da instalación no seu conxunto, non unicamente do equipo en concreto. Guía da rehabilitación enerxética 11

12 A enerxía e a vivenda 1. Características dos edificios de vivendas O consumo de enerxía final dunha vivenda tipo é de 1,1 ktep ó ano (Plan de Acción -1). Dito consumo distribúese por usos; para unha vivenda media, segundo indica o gráfico: Fuente: Plan de Acción -1 As instalacións térmicas (calefacción e auga quente sanitaria) representan dúas terceiras partes do consumo enerxético dunha vivenda. En canto ó consumo eléctrico, un fogar medio consume uns. kwh ó ano (Plan de Acción -1). O consumo de enerxía final do equipamento doméstico e ofimático distribúese segundo indica o gráfico: Fonte: Plan de Acción kgco/ano 7% kwh/ano % 1% 9% Guía da rehabilitación enerxética 1

13 A enerxía e a vivenda 1. Problemática dos edificios Unha gran parte das vivendas construídas cunha antigüidade superior ós anos presentan unha envolvente térmica do edificio deficiente que provoca un malestar ó usuario: no inverno costa moito quentar espazos e no verán arrefrialos; tamén hai humidades ou condensacións no interior. No tocante a instalacións, existe un envellecemento do parque de equipos que se ve agravado nos principais equipos consumidores de enerxía (calefacción e auga quente) fronte á modernización máis continua de electrodomésticos, ofimática, acondicionadores de aire e iluminación. Esta situación implica un gran consumo enerxético de calefacción e refrixeración que resulta necesario para compensar o que o edificio non aporta. Por que os edificios se atopan nesta situación? Existen diferentes razóns que poden xustificalo. Os problemas pódense concretar en: Grandes perdas térmicas no inverno Exceso de ganancias solares no verán Infiltracións de aire e auga polas carpinterías Humidades e condensacións de auga nas paredes e os vidros A nivel de envolvente térmica, debe mencionarse que ata o ano 1979 que se aprobou a Normativa Básica da Edificación NBE-CT-79 sobre condicións térmicas dos edificios, deseñábanse e construíanse edificios sen apenas illamento. Así mesmo, naquela época non se realizaban controis de materiais nin de execución de obra ó nivel actual; finalmente, a falla de mantemento preventivo e correctivo nestes anos levou ó deterioro dos elementos. As principais causas que provocan estes problemas son as seguintes: Inexistencia de illamento térmico nos elementos da envolvente Ausencia ou espesor insuficiente do illamento térmico Baixo uso de materiais con inercia térmica Falla de estanquidade das carpinterías exteriores Vidros das carpinterías exteriores non illantes Selados deficientes Pontes térmicas Insuficiente protección solar Así mesmo, a normativa actual de aplicación de nova construción e grandes rehabilitacións é moito máis esixente en canto ós requisitos térmicos. A esta realidade, cómpre engadir que nas instalacións existe un envellecemento do parque que non queda cuberto coa renovación constante e natural debida á vida útil dos equipos. As esixencias actuais de confort interior dos usuarios son moito máis elevadas que as de fai uns anos. Isto implica unha continua incorporación de equipos nas vivendas, como pequenos electrodomésticos ou aparatos de refrixeración, así como equipos informáticos e audiovisuais. Guía da rehabilitación enerxética 1

14 A enerxía e a vivenda 1. Contexto da rehabilitación En Europa, a evolución da rehabilitación de edificios foi en aumento de forma moderada no último período, pero espérase un crecemento exponencial para os próximos anos. Francia, Italia, Alemaña e Reino Unido son os países que xeran máis valor coa rehabilitación. En España, tras anos de crecemento no sector da construción de obra nova, o período actual caracterízase por unha rehabilitación de edificios que comeza o seu despegue. No período -, a rehabilitación ió de edificios i en España incrementouse nun 11%. No ano, a rehabilitación de edificios supuxo un 17% das obras realizadas en España, equivalente a. edificios rehabilitados, un,% do parque de edificios. Non obstante, en ditas obras o compoñente enerxético non sempre foi considerado. Para que a enerxía sexa un elemento máis no proceso de rehabilitación, requírese: a existencia dunha demanda de mercado: o que decide (propietario/ promotor/ administrador) debe ter información e coñecelas vantaxes/beneficios. unha oferta preparada: o executor debe formarse para normaliza-la súa forma de traballar e os fabricantes deben adaptarse a esta realidade. d todoistobaixounmarcolegalclaro,establee sinxelo: a administración debe regular, parametrizar e potencia-los esforzos sen complica-lo procedemento e realizando o control e seguimento necesario. No diagrama seguinte reflíctese a complexidade do proceso e o gran número de axentes que interveñen:,% do parque de edificios. No diagrama seguinte reflíctese a complexidade do Anteproxecto Identificación de posibles actuacións Estudio previo con: Análise edificio Presuposto Subvencións e axudas Empresas para realizala Negociación e aprobación proxecto de rehabilitación Contratación/ compra da rehabilitación Proxecto básico Proxecto de execución Procedemento administrativo Obra Finalización da rehabilitación Seguimento Libro edificio Propietario Propietario Propietario Propietario Administrador de fincas Inquilino Promotor Proxectista Proxectista Empresa servizos enerxéticos Construtor Empresa servizos enerxéticos Empresa servizos enerxéticos Administración Guía da rehabilitación enerxética 1

15 A enerxía e a vivenda 1. Que é a rehabilitación enerxética? A rehabilitación enerxética ten como obxectivo introduci-lo concepto enerxético nas actuacións de rehabilitación de edificios, incorporando o factor enerxético nos diferentes elementos que motiven o proceso de rehabilitación, converténdose nun factor que se teña en consideración en tódalas actuacións. Seguridade calefacción, depende da tipoloxía do edificio e da zona climática onde estea situado. Aínda así, este aforro pode ser: Se se illa a fachada, entre o % e o %, Se se illa a cuberta, entre o % e o 7%, Se se cambian as ventás, entre o % e o %,. Medidas activas: son as que melloran as Saúde Enerxía Habitabilidade instalacións e favorecen a diversificación de fontes de enerxía consumida polo edificio, dado que o seu rendemento e eficiencia afecta directamente ó consumo de enerxía final e primaria Conservación e mantemento Accesibilidade Cumprimento da normativa A rehabilitación enerxética defínese como a aplicación de medidas que permiten a redución da demanda de enerxía e de consumo enerxético sen reduci-lo confort do usuario. Existen dous tipos de medidas de rehabilitación de edificios encamiñadas a obter aforros enerxéticos: 1. Medidas pasivas: son as que melloran a envolvente do edificio dado que o seu comportamento e capacidades illantes afectan directamente ó interior habitado e, polo tanto, ás necesidades de enerxía para chegar a telas condicións desexadas dentro da vivenda. En concreto, o aforro pode ser: Seseinstalaunsistemadeenerxíasolar térmica para a produción de auga quente, entre un % e un 7% do consumo en auga quente en función da dimensión da instalación Se se mellora o rendemento dos equipos térmicos, entre o % e o 1% da enerxía térmica consumida Se se mellora o sistema de iluminación, entreun1%eun7%doconsumode electricidade en iluminación Se se mellora a eficiencia dos electrodomésticos, entre o % e o % do consumo eléctrico dos equipos. O aforro que se pode conseguir no consumo de climatización, ió principalmente i no de Guía da rehabilitación enerxética 1

16 A enerxía e a vivenda 1. Que é a rehabilitación enerxética? O comportamento enerxético actual dos edificios de vivendas é: kgco/ano Grandes perdas térmicas no inverno Exceso de ganancias solares no verán Infiltracións de aire e auga polas carpinterías Humidades e condensacións de auga nas paredes e vidros kwh/ano % 7% 1% 9% Que se pode conseguir mediante actuacións de rehabilitación enerxética? Illamento cuberta -7% aforro climatización Illamento fachada -% aforro climatización Mellora aperturas - % aforro climatización Achega solar á produción de auga quente -7% aforro enerxía primaria Mellora iluminación -% aforro electricidade consumida en iluminación Mellora máquinas térmicas (individuais ou centralizadas) -1% aforro enerxía térmica Mellora eficiencia electrodomésticos 1- % aforro electricidade consumida Guía da rehabilitación enerxética 1

17 Índice 1 O sector residencial e a enerxía Comportamento enerxético dos edificios existentes.1 Segmentación edificatoria. Demanda enerxética do parque de edificios existentes. Consumo enerxético do parque de edificios existentes Niveis de rehabilitación enerxética Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética da envolvente Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética das instalacións

18 Comportamento enerxético dos edificios existentes Nas actuacións de rehabilitación é importante coñece-la situación de partida para orienta-las accións de acordo coas necesidades de cada edificio. No caso da rehabilitación enerxética, debe coñecerse o comportamento enerxético dos edificios existentes para identifica-las deficiencias actuais e establecer posibles medidas enerxéticas de mellora adaptadas á realidade que existe e ofrece o mercado. asdiferenteszonasclimáticasdefinidasno Código Técnico da Edificación (CTE), no DocumentoBásicoDBsecciónHE-1. Co obxectivo de poder analiza-lo potencial de dita rehabilitación enerxética, segmentouse e caracterizouse o parque edificatorio existente. Ante a imposibilidade de caracteriza-la totalidade de edificios existentes, considerando que as necesidades de cada edificio son particulares e específicas, identificáronse as tipoloxías máis representativas que permitan dar unha visión xeral das necesidades enerxéticas do parque. A segmentación e caracterización exponse tanto dende o punto de vista arquitectónico como das instalacións existentes. A continuación, preséntanse valores de demanda e consumo enerxético para as tipoloxías edificatorias definidas. Valores de referencia, orientadores da realidade do parque existente. Ditos resultados foron obtidos mediante simulacións e preséntanse parametrizados en función de: a segmentación e caracterización do parque definido. Guía da rehabilitación enerxética 1

19 Comportamento enerxético dos edificios existentes.1 Segmentación edificatoria A segmentación do parque edificatorio realizouse a partir de parámetros que inflúen na demanda enerxética dos edificios residenciais. Por isto, definíronse formas básicas de edificio considerando a súa disposición urbana, forma e volume. Disposición urbana do edificio: Illado (I) e Entre Medianieras (M) Formas arquitectónicas: forma e volume Compacto lineal en disposición illada Factores fixos de distribución interior Superficie ocos (% ocos) Superficie piso Tipo de cuberta (plana ou inclinada) Existencia e tipo de balcón Distribución interior (pasante ou non) Existencia de patios Ancho fachada (m) Profundidade edificio (m) Altura de piso (m) Ancho rúa (m) Edificios tipo Cada un dos edificios tipo caracterizouse tanto dende o punto de vista da envolvente do edificio como das instalacións. A envolvente do edificio caracterizouse a partir da definición dos seus principais elementos: Tipo torre en disposición illada Tipo cubo en disposición illada Alto en disposición entre medianeiras Envolvente Sección construtiva fachada para cada orientación Sección construtiva cuberta Ocos arquitectónicos (marco, vidro e protección solar) Chan As instalacións caracterizáronse a partir dos equipos térmicos básicos da vivenda así como dos comúns do edificio Baixo en disposición entre medianeiras Instalacións Auga quente sanitaria Calefacción Refrixeración Iluminación Para cada unha das formas básicas, definíronse diferentes distribucións interiores. A combinación dos edificios tipo con diferentes tipos de envolventes e de instalacións xerou tipoloxías nas que se caracterizou o parque de edificios existentes. it t Guía da rehabilitación enerxética 19

20 Comportamento enerxético dos edificios existentes.1 Segmentación edificatoria Co obxectivo de obter resultados específicos para o territorio, tivéronse en consideración as 1 zonas climáticas definidas no Código Técnico da Edificación, no DB-HE-1, así como as catro orientacións básicas dun edificio: norte (N), sur (S), este (E) e oeste (O). Este volume de información permitiu chegar a conclusións e simplificacións que axudan á toma de decisións. Todo isto dou como resultado uns 1.7 casos de estudio que se simularon mediante o programa informático LIDER de cumprimento da esixencia de limitación da demanda do CTE. 1 Zonas Climáticas Orientacións Disposicións Tipoloxías 9 Seccións construtivas de fachada Seccións construtivas de cuberta Caracterización ocos arquitectónicos Caracterización instalacións A A B B C1 C Compacto lineal Mampostería de pedra calcárea Mampostería de pedra granítica Ladrillo macizo Ladrillo oco Pesada non illada Pesada illada Pesada ventilada Vidro/ Marco/ Elementos exteriores ACS Calefacción Refrixeración Iluminación C Torre Ladrillo perforado Lixeira non illada C D1 D N S E Illado Entre medianeiras Cubo Alto Baixo Ladrillo oco + illamento Ladrillo perforado + illamento Bloque de formigón Lixeira illada Lixeira ventilada O D Panel sándwich prefabricado E1 Guía da rehabilitación enerxética

21 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A demanda enerxética é a cantidade de enerxía necesaria de calefacción e refrixeración que precisa un edificio para alcanzar e manter uns niveis de confort interior establecidos (temperatura, humidade, ). Esta demanda resulta das características xeométricas, volumétricas e dos materiais dos cerramentos do edificio. Os ocos arquitectónicos nas fachadas ou nas cubertas son os puntos de maior intercambio térmico. As proteccións solares (fixas como beirís, ou móbiles como persianas) exercen un papel fundamental para o control de ganancias e perdas enerxéticas. O valor de demanda enerxética (kwhcalefacción/m e kwhrefrixeración/m fi ió/m ) é moi importante para obter un valor inicial de comportamento do edificio que permita definir estratexias ou medidas de rehabilitación no que se refire á utilización de medidas pasivas aplicadas sobre a envolvente ó permiti-la detección dos casos máis deficitarios en canto a temas enerxéticos. Co obxectivo de coñece-la demanda enerxética do parque de edificios existentes, simuláronse mediante o programa LIDER, os 1.7 casos definidos na segmentación e caracterización do parque. A continuación preséntanse os resultados da demanda enerxética en calefacción e en refrixeración obtidos para cada unha das formas volumétricas dos edificios tipo. Analízanse en función da zona climática na que se atopen e do tipo de sección construtiva de fachada que teñan. comportamento entre diferentes zonas climáticas e as diferenzas entre a demanda de calefacción e refrixeración. A presentación de resultados de demanda de calefacción realízase mediante unha escala de grises que permite compara-las demandas enerxéticas entre diferentes zonas climáticas. Demanda de calefacción kwh/m Código cor < < >1 >1 Para o caso da demanda de refrixeración, os resultados preséntanse tamén cunha escala de grises que permite identificar canto de grande é a demanda de calefacción respecto á de refrixeración. Demanda de refrixeración Nº veces que a calefacción é superior á refrixeración Código cor Calefacción < Refrixeración ió C < R Calefacción >- veces refrixeración Calefacción > - veces refrixeración Calefacción > + de veces refrixeración C > - R C > - R C > R É importante observa-la similitude de Guía da rehabilitación enerxética 1

22 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A demanda enerxética obtida dos edificios tipo compacto lineal illado é: Seccións de fachada sen illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración C1, D - C > - R Zonas climáticas frías D, D1-1 C > R E1 >1 C > R Zonas climáticas temperadas C - C > - R A < C < R Zonas climáticas cálidas A, B, B < C < R C, C - C > - R Seccións de fachada con illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración C1, D < C > - R Zonas climáticas frías D, D1 - C > R E1 - C > R Zonas climáticas temperadas C < C > - R A < C < R Zonas climáticas cálidas A, B, B < C < R C, C < C > - R Guía da rehabilitación enerxética

23 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A modo de exemplo: Zona climática A Zona climática A, B, B Zona climática C, C Zona climática C Zona climática C1, D Zona climática D, D1 Zona climática E1 Guía da rehabilitación enerxética

24 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A demanda enerxética obtida dos edificios tipo torre illado é: Seccións de fachada sen illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración Zonas climáticas frías C1, D - C > - R D, D1, E1-1 C > R Zonas climáticas temperadas C - C > - R A < C < R Zonas climáticas cálidas A, B, B < C < R C, C - C > - R Seccións de fachada con illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración Zonas climáticas frías C1, D < C > - R D, D1, E1 - C > - R Zonas climáticas temperadas C < C > - R A < C<R Zonas climáticas cálidas A, B, B < C < R C, C < C > - R Guía da rehabilitación enerxética

25 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A modo de exemplo: Zona climática A Zona climática A, B, B Zona climática C, C Zona climática C Zona climática C1, D Zona climática D, D1, E1 Guía da rehabilitación enerxética

26 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A demanda enerxética obtida dos edificios tipo cubo illado é: Seccións de fachada sen illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración Zonas climáticas frías C1, D, D, D1, E1 >1 C > R Zonas climáticas temperadas C >1 C > R A - C > - R Zonas climáticas cálidas A, B - C > - R B, C, C C > - R Seccións de fachada con illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración Zonas climáticas frías Zonas climáticas temperadas C1, D -1 C > - R D, D1, E1 >1 C > R C - C > - R A, A < C < R Zonas climáticas cálidas B, B - C > - R C, C - C > - R Guía da rehabilitación enerxética

27 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A modo de exemplo: Zona climática A Zona climática A, B, B Zona climática C, C Zona climática C Zona climática C1, D Zona climática D, D1, E1 Guía da rehabilitación enerxética 7

28 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A demanda enerxética obtida dos edificios tipo alto entre medianeiras é: Seccións de fachada con elevada inercia térmica Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración Zonas climáticas frías C1, D - C > - R D, D1, E1 >1 C > R Zonas climáticas temperadas C - C > R Zonas climáticas cálidas A, A, B < C > - R B, C, C - C > - R Seccións de fachada sen illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración D - C>- R Zonas climáticas frías C1-1 C > R D, D1, E1 >1 C > R Zonas climáticas temperadas C - C > R A - C > - R Zonas climáticas cálidas A, B, B - C > - R C, C -1 C > - R Seccións de fachada con illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración Zonas climáticas frías C1, D - C > - R D, D1, E1-1 C > R Zonas climáticas temperadas C - C > R A < C > - R Zonas climáticas cálidas A, B, B - C > - R C, C - C > - R Guía da rehabilitación enerxética

29 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A modo de exemplo: Zona climática A Zona climática A, B, B Zona climática C, C Zona climática C Zona climática C1, D Zona climática D, D1 Zona climática E1 Guía da rehabilitación enerxética 9

30 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A demanda enerxética obtida dos edificios tipo baixo entre medianeiras é: Seccións de fachada con elevada inerciai térmica Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración Zonas climáticas frías C1, D -1 C > R D, D1, E1 >1 C > R Zonas climáticas temperadas C - C > R A, A, B < C > - R Zonas climáticas cálidas B - C > - R C, C - C > - R Seccións de fachada sen illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración Zonas climáticas frías C1, D -1 C > R D, D1, E1 >1 C > R Zonas climáticas temperadas C - C > - R A, A, B < C < R Zonas climáticas cálidas B - C > - R C, C - C > - R Seccións de fachada con illamento Demanda de calefacción kwh/m Demanda de refrixeración Zonas climáticas frías C1, D - C > - R D, D1, E1-1 C > R Zonas climáticas temperadas C - C > - R A, A, B < C < R Zonas climáticas cálidas B < C > - R C, C - C > - R Guía da rehabilitación enerxética

31 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Demanda enerxética do parque de edificios existentes A modo de exemplo: Zona climática A Zona climática A, B, B Zona climática C, C Zona climática C Zona climática C1, D Zona climática D, D1, E1 Guía da rehabilitación enerxética 1

32 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Consumo enerxético do parque de edificios existentes O consumo enerxético é a cantidade de enerxía que se utiliza como resultado, non só das características xeométricas, volumétricas e de materiais i dos cerramentos do edificio, i senón tamén dos equipos e a fonte enerxética utilizada. Así mesmo, debe considerarse como factor de intervención no consumo dos edificios o factor usuario, que pode varia-los valores finais de enerxía e co seu comportamento. o Nos resultados que se presentan non se considerou dito factor que só pode valorarse a partir de facturas ou co monitoreo de instalacións. O valor de consumo enerxético (kwhcalefacción/m e e kwhrefrixeración/m ) é moi importante para obter un valor inicial de comportamento do edificio que permita definir políticas de rehabilitación no que se refire á utilización de medidas activas aplicadas sobre as instalacións ó permiti-la detección dos casos máis deficitarios en canto a temas enerxéticos. A continuación preséntanse os resultados obtidos para os 1.7 casos de estudio que se definiron na segmentación e caracterización do parque. Os resultados preséntanse en función da zona climática e a sección construtiva de fachada, separados por usos para identifica-los puntos críticos en cada tipoloxía e poder enfoca-las políticas de medidas adecuadas ás necesidades particulares de cada edificio tipo. Guía da rehabilitación enerxética

33 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Consumo enerxético do parque de edificios existentes O consumo enerxético en función da zona climática é: O consumo enerxético depende da demanda enerxética, a dispoñibilidade de instalacións e os rendementos dos equipos dispoñibles. O consumo de calefacción é superior en zonas climáticas severas no inverno E>D>C>B>A O consumo de refrixeración é superior en zonas climáticas severas no verán >>>1, aínda que o uso de aparatos de refrixeración vai en aumento, independentemente da zona climática. A distribución por usos do consumo enerxético de edificio é: En canto á zona climática Guía da rehabilitación enerxética

34 Comportamento enerxético dos edificios existentes. Consumo enerxético do parque de edificios existentes O consumo enerxético en función da sección construtiva de fachada e as instalacións definidas é: En canto a sección construtiva de fachada Cachotería de pedra, considerando, maioritariamente, equipos eléctricos móbiles ou centralizados de gasóleo Ladrillo macizo considerando, maioritariamente, equipos eléctricos móbiles ou centralizados de gasóleo Ladrillo oco ou perforado considerando, maioritariamente, equipos eléctricos móbiles Ladrillo oco ou perforado con illamento considerando, maioritariamente, equipos individuais de gas natural e eléctricos Bloques de formigón considerando, maioritariamente, equipos individuais de gas natural e eléctricos Paneis prefabricados de formigón considerando, maioritariamente, equipos individuais de gas natural e eléctricos Guía da rehabilitación enerxética

35 Índice 1 O sector residencial e a enerxía Comportamento enerxético dos edificios existentes Niveis de rehabilitación enerxética.1 Rehabilitación que debe cumpri-la normativa. Rehabilitación que non necesariamente debe cumpri-la normativa Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética da envolvente Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética das instalacións Guía da rehabilitación enerxética

36 Niveis de rehabilitación.1 Niveis de rehabilitación enerxética A normativa recentemente publicada a nivel estatal aprobouse para ser aplicada nos proxectos de obra nova e grandes rehabilitacións. Considérase que unha gran rehabilitación é aquela que engloba actuacións de modificacións, reformas ou rehabilitacións de edificios existentes cunha superficie útil superior a 1 m onde se renoven máis do % do total dos seus cerramentos. siga unha mesma política. Considerando esta dobre realidade, pódese falar de dous grandes tipos de rehabilitación enerxética: Non obstante, nos casos onde no haxa unha obriga por parte da normativa, débese promover que se Niveis da rehabilitación enerxética 1 Rehabilitación que debe cumpri-la normativa As reformas ou rehabilitacións de edificios existentes cunha superficie útil superior a 1 m onde se renoven máis do % do total dos seus cerramentos. Rehabilitación que non necesariamente debe cumpri-la normativa As reformas ou rehabilitacións de edificios existentes cunha superficie útil inferior a 1 m ou ben nas que se renoven menos do % do total dos seus cerramentos. Esta rehabilitación deberá cumpri-los requisitos enerxéticos do Documento Básico de Aforro Enerxético (DB-HE) do Código Técnico do Edificio (CTE) ou da normativa máis restritiva existente (autonómica ou local) Para esta rehabilitación, que non debe cumpri-los requisitos enerxéticos da normativa, nesta Guía fanse recomendacións en canto ós niveis e ás melloras a realizar. Guía da rehabilitación enerxética

37 Niveis de rehabilitación. Rehabilitación que debe cumpri-la normativa As actuacións de modificacións, reformas ou rehabilitacións de edificios existentes cunha superficie útil superior a 1 m onde se renoven máis do % do total dos seus cerramentos deberán cumpri-los requirimentos enerxéticos máis restritivos descritos no Documento Básico de Aforro Enerxético (DB-HE) do Código Técnico do Edificio (CTE). Polo tanto, deberán cumpri-las esixencias en canto a: 1. Limitación da demanda. Rendemento das instalacións enerxéticas. Eficiencia enerxética das instalacións de iluminación. Contribución solar mínima na produción de auga quente sanitaria O obxectivo da limitación da demanda é: Conseguir aforro na demanda enerxética do edificio (calefacción/refrixeración). Obter un maior confort no interior. Minimizar o risco de xeración de humidades de condensación. As esixencias de limitación da demanda do CTE, requirimentos das características construtivas da envolvente, diferéncianse en función da zona climática onde se atope o edificio. Guía da rehabilitación enerxética 7

38 Niveis de rehabilitación. Rehabilitación que debe cumpri-la normativa En función das zonas climáticas, as esixencias en limitación do CTE son: Zona climática UMlim (fachada) UClim (cuberta) Uhlim (ocos arquitectónicos) A,9,,-,7 A,9,,-,7 B,,,7-,7 B,, 7-,7,7 C,7,1,-, C,7,1,-, C,7,1,-, C1,7,1,-, D,, 1,9-, D,, 1,9-, D1,, 1,9-, E1,7, 1,9-,1 Fonte: Documento Básico HE Aforro de Enerxía do CTE FACTOR TRANSMITANCIA LÍMITE OCO U (W/Mk) Orientación Norte Este / Oeste Sur / Sudeste / Sudoeste % de ocos en fachada A (A, A) 7,7 7,7 1,1,,, 7,7 7,7,,,, 7,7 7,7 7,7 7,7 7,7 7,7 B (B, B),,,,,,7,7,9,,,7,,7,7,7,,, C (C1, C, C, C),,,9,,,,,9,,,,7,,,,9,, D (D1, D, D),,,,,1 1,9,,,9,,,,,,,,, E (E1),,,,,1 1,9,,,9,,,,,,,,, Fonte: ASEFAVE, O manual da ventá, de acordo ó CTE Guía da rehabilitación enerxética

39 Niveis de rehabilitación. Rehabilitación que debe cumpri-la normativa O método de cálculo para obte-la permeabilidade ó aire é: NORMATIVA MÉTODO DE CÁLCULO O obxecto da normativa é mellorar en termos ambientais os edificios e propor unha serie de actuacións para obter unha cualificación adecuada. No que afecta ós ocos establécense limitacións en canto a: Limita-lo coeficiente máximo de ocos ó valor de transmitancia térmica específico para cada zona climática Protexe-los ocos soleados con sistemas de sombra ata un factor solar máximo específico para cada zona climática CÁLCULO TRANSMITANCIA TÉRMICA DE OCOS UH = (1-FM) * U H,V + FM * U H,m onde: U H,v a transmitancia térmica da parte semitransparente [W/m K]; U H,m a transmitancia térmica do marco da ventá ou claraboia, ou porta [W/m K]; FM a fracción do oco ocupado polo marco. FM= superficie marco/ superficie oco * No procedemento de cálculo simplificado, a transmitancia térmica UH,v poderá obterse polo procedemento do apéndice G do documento HE do CTE. * Se non se dispón de datos, a transmitancia térmica da parte semitransparente U H,v poderase calcular segundo a norma UNE EN ISO :1 PASOS A SEGUIR 1. Obte-la superficie de ventás, portas e claraboias.. Calcula-la fracción de oco ocupado polo marco (FM). Obte-los valores U H,v i U H,m mediante TABLA. Aplica-lala fórmula e obter U H. Verificar co valor máximo que marca a normativa. Adecua-los materiais para mellora-lo sistema en caso de obter valores de transmitancia térmica superiores ós especificados PERMEABILIDADE Ó AIRE Comprobar que a permeabilidade ó aire das carpinterías, medida cunha sobrepresión de 1 Pa, teña uns valores inferiores ós representados na táboa seguinte PERMEABILIDADE DO AIRE DE REFERENCIA A 1 Pa I PRESIÓNS MÁX DE ENSAIO RELACIONADAS COA SUPERFICIE TOTAL, PARA AS CLASES 1 a CLASE PERMEABILIDADE Ó AIRE PRESIÓN MÁX DE ENSAIO Pa NON ENSAIADA Guía da rehabilitación enerxética 9

40 Niveis de rehabilitación. Rehabilitación que debe cumpri-la normativa O obxectivo de contribuír con enerxía solar á produción de auga quente é a introdución de enerxías renovables no sector doméstico. Con isto obtense unha redución no consumo de enerxías primarias convencionais e das emisións de CO que levan asociadas. Para establece-la contribución mínima de enerxía solar na produción de ACS, o CTE expón as esixencias en función da zona de irradiación solar global media diaria anual sobre superficie horizontal (H). Zona climática MJ/m kwh/m I H < 1.7 H <. II 1.7 H < 1.1. H <. III 1.1 H < 1.. H <. IV 1. H<1 1.. H<. V H 1. H. Fonte: Documento Básico HE Aforro de Enerxía do CTE Guía da rehabilitación enerxética

41 Niveis de rehabilitación. Rehabilitación que debe cumpri-la normativa Establecéronse dúas metodoloxías de cálculo para obte-la contribución solar mínima sanitaria. Contribución solar mínima en %. Caso xeral Demanda total de ACS do Zona de irradiación solar edificio (l/d) II III IV -. % % %.-. % % %.-7. % 1% 7% 7.-. % % 7%.-9. % % 7% % 7% 7% % 7% 7% % 7% 7% % 7% 7% % 7% 7% >. 7% 7% 7% Contribución solar mínima en %. Caso Efecto Joule Demanda total de ACS do edificio (l/d) Zona de irradiación solar II III IV Fonte: Documento Básico HE Aforro de Enerxía do CTE -1. % 7% 7% 1.-. % 7% 7%.-. % 7% 7%.-. 9% 7% 7%.-. 7% 7% 7%.-. 7% 7% 7% >. 7% 7% 7% Guía da rehabilitación enerxética 1

42 Índice 1 O sector residencial e a enerxía Comportamento enerxético dos edificios existentes Niveis de rehabilitación enerxética Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética da envolvente.1. Illamento da fachada.. Illamento da cuberta.. Mellora dos ocos arquitectónicos Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética das instalacións Guía da rehabilitación enerxética

43 envolvente A rehabilitación enerxética definiuse, nun principio, como a aplicación de medidas que permitan a redución da demanda e do consumo enerxético sen reduci-lo confort térmico do usuario. Nesta guía, as medidas que se propoñen para a mellora da envolvente son: Neste capítulo preséntanse as recomendacións e as propostas de medidas de rehabilitación enerxética, salientando as súas vantaxes e inconvenientes. Aínda que as medidas descritas trátanse dende o punto de vista do aforro enerxético que comportan, cabe remarcar que tamén aportan unha mellora do confort interior da vivenda e, polo tanto, para o usuario que é quen realiza a inversión. Non obstante, aínda que se focalice a promoción nestas medidas, non se deben deixar de considerar outras actuacións que acheguen unha mellora enerxética ó edificio. Este capítulo pretende orientar ó usuario, non limitalo. En concreto, para as medidas de aplicación de illamento ou de mellora deste, a recomendación engloba un amplo abanico de posibles solucións co obxectivo de axudar á súa implantación. As solucións preséntanse para diferentes seccións construtivas. Medidas pasivas Na parte opaca da envolvente Fachada Illamento térmico Absorción radiación solar Cuberta Illamento térmico Nos ocos arquitectónicos Marco Vidro Proteccións solares Para a definición destas soluciones, consideráronse como valores a conseguir, as esixencias normativas para obra nova e grandes rehabilitacións, pese a que non sempre sexan niveis obrigatorios. En concreto, proponse un mínimo espesor de illamento térmico para consegui-lo nivel del CTE en función da sección construtiva inicial e do material illante. As medidas identificadas son froito da lexislación existente e da consulta a diferentes especialistas do sector enerxético e construtivo. Guía da rehabilitación enerxética

44 envolvente Para controla-las necesidades enerxéticas, a estratexia en: inverno é limita-las perdas (con illamento) e promove-las ganancias (orientación ventás, limitación de perdas) verán consiste en limita-las ganancias (protección e control solar) e facilita-las perdas (ventilación). Xeralmente, no clima peninsular, utilizando elementos de captación solar no inverno e de refrixeración e ventilación natural no verán, os edificios consumirían moi pouca enerxía para chegar ás condiciones de confort ambiental interior. Cada unha das orientacións xeográficas ten unhas condicións de radiación solar e de exposición ó vento diferentes que afectan á temperatura e humidade, e que se deben ter en conta para acadar un aproveitamento máximo. Unha correcta orientación da aplicación das medidas minimiza as ganancias solares no verán. A superficie que máis insolación recibe no inverno é a fachada sur, e no verán é a cuberta. A fachada sur recibe máis radiación solar no verán que non nas demais estacións (aproximadamente tres veces máis). Polo seu lado, a cuberta recibe aproximadamente, veces máis radiación no verán que no inverno. As fachadas con orientación ió este eoeste reciben, veces máis radiación no verán que no inverno, por isto é necesario considera-las proteccións solares. As fachadas de orientación suroeste reciben unha cantidade de radiación moi similar ó longo de todo o ano. A fachada norte recibe moi pouca radiación directa e esta só se produce no verán. Os cerramentos onde o problema é o sobrequentamento no verán (fachadas este e oeste e cubertas) é máis eficiente utilizar cámaras de aire ventiladas que melloren a transmisión térmica e faciliten o control enerxético. Para consegui-los efectos de arrefriamento dentro da cámara de aire esta debe estar ben ventilada e asegura-lo tiro térmico. Polo tanto, a orientación máis favorable é a sur, xa que permite unha protección fácil da radiación solar ó mediodía mediante elementos voados ou lamas horizontais, e o resto do día ten unha exposición reducida. As recomendacións xerais en canto ó aproveitamento da inercia térmica dos muros de fachada son as seguintes: En climas continentais como a meseta, e no inverno, é desfavorable unha inercia térmica elevadanaszonasmáissoleadasdosedificios e pouca inercia nas partes onde non toca o sol. Así poderanse quentar rapidamente as segundas. En climas continentais e no verán, é bo ter inercia térmica elevada para compensa-las oscilacións térmicas entre o día e a noite. Finalmente, é importante t considerar que en función da cor e rugosidade do acabado exterior das fachadas, haberá máis absorción da radiación solar incidente, pois as cores escuras absorben máis que as claras e, polo tanto, prodúcese unha maior transmisión no interior. Guía da rehabilitación enerxética

45 envolvente Cabe insistir en que, para que os sistemas pasivos funcionen correctamente e se obteñan os beneficios enerxéticos e de confort ambiental, é importante unha participación activa e responsable dos usuarios. Hoxe en día estase desenvolvendo o mercado para axudar ó usuario mediante sistemas electrónicos de domótica e imnótica, que permiten regular e controlar de forma automática os sistemas pasivos, facéndoos máis eficientes e se fai falla, que traballen conxuntamente co resto dos elementos do edificio. Guía da rehabilitación enerxética

46 envolvente.1 Illamento de fachada As principais medidas de rehabilitación enerxética da parte opaca da fachada dun edificio son: Partes opacas de fachada Illamento térmico Absorción radiación solar POLO EXTERIOR POLO INTERIOR CORES CLARAS CORES ESCURAS Os obxectivos que se perseguen co illamento ou aumento do illamento dunha fachada son a redución da demanda enerxética do edificio (calefacción/refrixeración), a obtención dun maior confort no interior e a minimización do risco de xeración de humidades de condensación. Por outro lado, e aínda que non se teña cuantificado o seu efecto, cabe menciona-la importancia que adquire a cor de acabado da fachada no que se refire á obtención dunha maior ou menor absorción da radiación solar. Polo tanto, buscarase optimiza-la resistencia térmica da parte opaca da fachada mediante a aplicación dos sistemas de illamento máis apropiados ó clima, á orientación da fachada e á composición específica da mesma. Á parte do illamento polo exterior e polo interior, pode considerarse a inxección de material illante no interior do muro, xa que evita a instalación de estadas e a redución de superficie útil da vivenda permitindo actuar sobre edificios con características que o permitan. Guía da rehabilitación enerxética

47 envolvente.1 Illamento de fachada O illamento térmico das partes opacas das fachadas pode realizarse mediante solucións polo exterior e polo interior da fachada. Illamento da fachada polo exterior Dende o punto de vista da capacidade illante: Permite aproveita-la masa térmica interior como acumuladora das ganancias solares obtidas durante o día, evitando así a perda de calor cara o exterior. O espesor do illamento é función do rendemento do muro acumulador. É axeitado para veráns de climas cálidos, permitindo illarse da radiación térmica excesiva. Elimina o risco de presentación de condensacións. É importante ter en conta a necesidade de protexe-lo illamento da intemperie. Os sistemas que se aplican soen ser de dous tipos: Illamentoin situ mediante procedementos convencionais: baséase na superposición de capas (panel illante + malla de protección/reforzo + revoco de acabado con morteiros illantes, impermeables e hidrófugos/dobrado da parede). Illamento utilizando paneis prefabricados: trátase de paneis que levan incorporado o acabado final e que intercalan un armazón de malla metálica para arma-lo panel e asegura-la súa resistencia. Estes suxéitanse á fachada por medio de fixacións mecánicas. Outra solución de illamento polo exterior consiste na aplicación dun revoco lixeiro de morteiro feito con aditivos illantes como a vermiculita ou a perlita. Este sistema pode ser estendido no paramento ou proxectado. Trátase dun sistema sinxelo e económico, pero eficaz unicamente nos casos nos que só se requira unha pequena mellora do illamento do muro da fachada. Illamento da fachada polo interior Dende o punto de vista da capacidade illante: Permite, pola súa baixa inercia térmica, que as superficies interiores alcancen pronto unha temperatura similar á do ambiente interior e aumenta así, o confort dos ocupantes. Esta medida será eficaz, pois, en días fríos e húmidos e nas fachadas orientadas ó norte, xa que nestas condicións dificilmenteil se podera aproveitar a masa térmica interiori xa que a radiación ió solar é baixa. Dependendo da demanda enerxética pódense aplicar: Revestimentos lixeiros (cortiza, madeira aglomerada) adheridos mediante adhesivos. Paneis ríxidos con ou sen acabado incorporado (enlucido de xeso laminado, acabado decorativo, pezas cerámicas, etc.) adheridos ó tabique. Paneis ríxidos autoportantes (lanas minerais) suxeitos á parede mediante ristreis de madeira ou metálicos e fixacións mecánicas, deixando unha cámara de aire intermedia que contribúe ó illamento. A instalación de paneis ríxidos é máis rápida e permite o posterior acabado. Guía da rehabilitación enerxética 7

48 envolvente.1 Illamento de fachada As vantaxes e inconvenientes dos sistemas de illamento térmico polo interior das partes opacas das fachadas son: POLO INTERIOR SISTEMAS: encolado sobre soporte, con trasdosado autoportante de xeso laminado, encolado sobre nova parede interior, proxectado sobre muro de soporte VANTAXES INCONVENIENTES Non se condiciona o acabado exterior. Son independentes do muro portante, permiten facer reparacións neste e corrixi-los defectos de derrube. Adecuado en vivendas de uso temporal; as superficies interiores collen rapidamente a temperatura de ambiente interior. Adecuado en climas fríos e húmidos, e en fachadas norte. Dan continuidade ó illamento polo interior, eliminando pontes térmicos de piares e contornos de ocos. Sistema de construción en seco, sen utilización de auga. Posibilidade de desmonta-los elementos nas solucións de fixacións mecánicas. Facilidade de recuperar e/ou reciclar. Proceso de montaxe rápido e limpo. Facilidade de execución. Permite pasa-las instalacións facilmente polos elementos do sistema, sen facer rozas. Aplícase individualmente en cada vivenda Son obras menores. Non fan falla sistemas auxiliares de execución como estadas. Non fai falla cambiar carpinterías exteriores aínda que aparece un saliente interior. Risco de condensacións. Interferencia cos habitantes da vivenda. Redución da superficie útil da vivenda. Non resolve as pontes térmicas lineais como os cantos de forxados. Non se aproveita a inercia térmica do soporte. Adecuado para vivendas de uso temporal ou esporádico. Guía da rehabilitación enerxética

49 envolvente.1 Illamento de fachada As vantaxes e inconvenientes dos sistemas de illamento térmico polo exterior das partes opacas das fachadas son: POLO EXTERIOR SISTEMAS: sistema de fachada ventilada, revestimento continuo directo sobre illamento VANTAXES INCONVENIENTES Eliminación de pontes térmicas. Aplicable a tódalas fachadas. Existe a posibilidade de realizar unha fachada ventilada. Aforro enerxético elevado en orientacións con gran radiación ió solar e no verán. O muro acumula e regula as ganancias caloríficas. Aprovéitase a inercia térmica do soporte. Adecuado para vivendas de uso permanente. Eliminación de pontes térmicas e risco de condensacións. Traballo polo exterior sen desaloxa-las vivendas, minimizando molestias ós veciños. Non se perde superficie útil de vivenda. Non fai falla preparación previa do soporte. Sistema de construción en seco, necesidade de subestrutura fixada ó muro portante para montar o material de acabado (de material durable). Proceso de montaxe rápido e limpo. Fixacións mecánicas. Posibilidade de desmonta-los elementos. Facilidade de recuperar e/ou reciclar. Protexe ó muro de soporte e ó elementos construtivos fronte ás oscilacións térmicas e das inclemencias climáticas. Cambio da imaxe de edificio, mellora da calidade da paisaxe urbana. Necesidade de estadas coa consecuente ocupación da beirarrúa. Pode condiciona-lo acabado final. Precisa a modificación da carpintería e embocadura dos ocos, xambas, linteis e peitorís. É preciso un proxecto coa aprobación de toda a comunidade de veciños (son traballos que afectan a todo o edificio). É preciso que o proxecto estea aprobado pola autoridade local. Deben cambiarse os remates de verteaugas, xambas, linteis, etc, para adaptarse ó groso superior da fachada. Son solucións caras. Incremento do groso da fachada. Guía da rehabilitación enerxética 9

50 envolvente.1 Illamento de fachada As vantaxes e inconvenientes dos sistemas de illamento térmico por inxección na cámara de aire das partes opacas das fachadas son: POR INXECCIÓN NA CÁMARA DE AIRE SISTEMAS: poliuretano de baixa densidade VANTAXES INCONVENIENTES Non se incrementan os grosos. Con control de execución total pódese garanti-lo illamento dentro das cámaras de aire. Aporta rixidez iid á fachada se é poliuretano. Control moi intenso en obra para garanti-la continuidade da cámara, a inexistencia de fisuras importantes no muro de soporte. A presenza de instalacións. Rigorosidade na posta en obra do material en obra. Guía da rehabilitación enerxética

51 envolvente.1 Illamento de fachada A cor é a calidade da envolvente exterior dos edificios que define o seu comportamento fronte á absorción superficial e, polo tanto, o paso da enerxía procedente da radiación. Esta absorción dáse basicamente a través dos cerramentos opacos. É importante ter en conta as seguintes consideracións: CORES CLARAS: As cores claras dispoñen dun baixo coeficiente de absorción. A repercusión lumínica dun paramento vertical inflúe, ademais de no propio edificio, nos edificios próximos, posto que reflicte a radiación lumínica. A repercusión climática está determinada, en xeral, polo feito de que as cores claras son moi reflectoras, o que comporta pouca captación de enerxía calorífica. En climas cálidos é aconsellable, sempre que a normativa urbanística o permita, dispoñer de acabados claros nas orientacións ió máis soleadas no verán (levante, poñente ecuberta doedificio). i CORES ESCURAS: Pola contra, as cores escuras teñen un alto coeficiente de absorción, polo que se producirá moita absorción da radiación solar, indesexable en climas cálidos, especialmente nos cálidos-secos. A repercusión climática está determinada, en xeral, polo feito de que as cores claras son moi reflectoras, o que comporta pouca captación de enerxía calorífica. Guía da rehabilitación enerxética 1

52 envolvente.1 Illamento de fachada Illar térmicamente fachadas comporta un aforro enerxético e ambiental CLIMA % aforro medio sobre consumo edificio (% aforro medio sobre consumo climatización) EDIFICIO TIPO % aforro sobre consumo do edificio (% aforro sobre o consumo de climatización) 1% (%) Debido á vida útil da medida, asimilable á do edificio, a relación custo/beneficio do illamento da fachada, e das medidas pasivas en xeral, é moi interesante. Nas páxinas posteriores preséntanse solucións para alcanza-los niveis de esixencia establecidos no CTE a partir de seccións construtivas da fachada identificadas como típicas no parque edificatorio existente Climas fríos -1% (1-%) % (1%) % (1%) 1% (%) Na definición de ditas solucións considerouse que Os coeficientes de condutividade térmica dos materiais extraéronse segundo AEN/CTC- con fecha 7//7 Os coeficientes de condutividade térmica do poliuretano son os que aparecen como material na aplicación LIDER. MAX: PUR Prancha con HFC ou Pentano e rev. Permeable a gases (, W/mk) MIN: PUR Prancha con HFC o Pentno e rev. Permeable a gases (, W/mk) MAX: PUR Proxección con CO poros cerrados (, W/mk) MIN: PUR Proxección con Hidrofluorcarbonio (, W/mk) Climas cálidos -1% (-%) % (1%) % (%) O aforro enerxético e ambiental de illar fachadas é función da relación entre a superficie de fachada rehabilitada respecto ó total da envolvente: a maior relación superficie rehabilitada / total envolvente, maior aforro Guía da rehabilitación enerxética

53 envolvente.1 Illamento de fachada a Sección construtiva fachadas EXT INT.1... EXT INT.1.. EXT INT.1..1 EXT INT.1..1 Material de ill lamento po ex e oliestireno xpandido ps la a mineral lm po ip oliuretano pur po ex xp oliestireno xtrusionado ps po ex e oliestireno xpandido ps la a mineral lm po ip oliuretano pur po ex xp oliestireno xtrusionado ps po ex e oliestireno xpandido ps la a mineral lm po ip oliuretano pur po ex xp oliestireno xtrusionado ps po ex e oliestireno xpandido ps la a mineral lm po ip oliuretano pur po ex xp oliestireno xtrusionado ps Condutividade térmica λ (W/mK),1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7 zona climática A, A tran nsmitancia límite Uc lim (Fachadas):,9 W/m K Gros míni (cm) so imo ) Transmitancia estimada U(W/m K) zona climáti transmitanc lim (Fachad W/m K ica B, B cia límite Uc as):, Groso mínimo (cm) Tra est U( ansmitancia timada W/m K) zona climática C1, C, C, C transmitanc cia límite Uc lim (Fachad das):,7 W/m K Groso mínimo (cm) Transmitan estimada U(W/m K) ncia zona climática D1, D, D transmitancia límite Uc lim (Fachadas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K) zona climática E1 transmitancia límite Uc im (Fachadas):,7 W/m K z Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K) ( t l... Tipoloxía construtiva fachadas enfoscado mortero cal pedra calcárea cm enlucido enfoscado mortero cal ladrillo macizo cm enlucido Enfoscado mortero cal ladrillo macizo 1 cm enlucido enfoscado mortero cal ladrillo perforado 1 cm enlucido Transmitanci estimada U(W/m K) 1,7 1,9,1,1 Guía da rehabilitación enerxética

54 envolvente.1 Illamento de fachada cia Sección construtiva fachadas EXT INT Material de illamento poliestireno expandido eps p e e la mineral lm p poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps x p e p e e poliestireno expandido eps la mineral lm p poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps x p e poliestireno expandido eps p e e la mineral lm p poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps x p e p e e poliestireno expandido eps la mineral lm p poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps x p e Condutividade térmica λ (W/mK),1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7 zona climática A, A tran nsmitancia límite Uc lim (Fachadas):,9 W/m K Gros míni (cm) so imo ) Transmitancia estimada U(W/m K) zona climáti transmitanc lim (Fachad W/m K ica B, B cia límite Uc as):, Groso mínimo (cm) Tra est U( ansmitancia timada W/m K) zona climática C1, C, C, C transmitanc cia límite Uc lim (Fachad das):,7 W/m K Groso mínimo (cm) Transmitan estimada U(W/m K) ncia zona climática D1, D, D transmitancia límite Uc lim (Fachadas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K) zona climática E1 transmitancia límite Uc im (Fachadas):,7 W/m K z Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K) ( i l i l i l i l i t l.. EXT INT EXT INT EXT INT tipoloxía construtiva fachadas enfoscado mortero cal ladrillo perforado 1 cm cámara 1 cm ladrillo perforado 1 cm enlucido enfoscado mortero de cal ladrillo perforado 1 cm cámara cm tabique cerámica cm enlucido enfoscado mortero de cal bloque formigón reblert enlucido placa fixación mecánica illamento cm ladrillo perforado 1 cm Enlucido Transmitanc estimada U(W/m K),99 1, 1,9,71 Guía da rehabilitación enerxética

55 envolvente.1 Illamento de fachada SISTEMA CONSTRUTIVO Material Como se Onde se Sistema de illamento presenta coloca fixación Acabado Observacións Poliestireno expandido EPS-,1-.7 W/mK Placa / amorfo Interior Interior Adherido a soporte Inxectado Tabique cerámico Reparación parede existente Se se coloca por separado do tabique cerámico, deben tomarse precaucións durante a súa colocación para asegurar que o illamento queda na parte quente da fachada. É preferible colocar pezas cerámicas de gran formato que leven illamento incorporado. Reduce espazo interior de vivenda. Non é unha solución habitual. Non se pode utilizar en fachadas con folla única. É necesario un control de execución importante. Ten a vantaxe de que non se perde espazo polo interior da vivenda. Exterior Mecánico Monocapa É un sistema de illamento polo exterior, con fixacións mecánicas que permite aplicar directamente o acabado de monocapa La mineral LM-,-. W/mK Panel semirríxido Interior Non adherido Xeso laminado É unha solución habitual, con sistema industrializado de colocación en seco, rápida execución e pouca xeración de desfeitos. O illamento colócase entre a estrutura de aceiro galvanizada onde se fixan as placas de xeso laminado. Deben reforzarse as zonas onde se colgaron elementos nas paredes. Reduce espazo interior de vivenda Exterior Mecánico Fachada ventilada É unha solución habitual para fachadas ventiladas, con acabado polo exterior de pedra, panel laminado ou pranchas metálicas. Poliuretano PUR-,-, W/mK Espuma amorfa / placa Interior In situ Et Exterior In situ Reparación parede existente Fachada ventilada Non é unha solución habitual. Non se pode utilizar en fachadas con folla única. Fai falla control de execución importante. Ten a vantaxe de que non se perde espazo interior de vivenda. É unha solución habitual para fachadas ventiladas, con acabado polo exterior de pedra, paneis laminados ou pranchas metálicas. Ten a vantaxe da continuidade eliminando as pontes térmicas. Sempre e cando haxa grandes superficies de parte opaca. Poliestireno extruido XPS-,9-.77 W/Mk Placa Interior Exterior Adherido a soporte Mecánico Xeso laminado con illamento adherido Fachada ventilada É unha solución habitual, con sistema industrializado de colocación en seco, rápida de execución e pouca xeración de desfeitos. As placas de xeso laminado levan enganchado o illamento térmico e fíxanse á estrutura de aceiro galvanizado. Deben reforzarse as zonas onde se colguen elementos ás paredes. Reduce espazo interior i de vivenda É unha solución habitual para fachadas ventiladas, con acabado polo exterior de pedra, paneis laminados ou pranchas metálicas. Guía da rehabilitación enerxética

56 envolvente. Illamento de cuberta A cuberta é o elemento do edificio que sufre en maior grado as agresións da intemperie, polo que é importante darlle o protagonismo que merece, coa finalidade de consegui-lo suficiente confort interior dos usuarios e a máxima redución posible da demanda enerxética dos espazos interiores. Un bo illamento térmico da cuberta plana é, pois, moi importante para lograr ditos requisitos, pero tanto o máis importante é a impermeabilización, posto que é a encargada de mante-la estanquidade do conxunto. Dita estanquidade d pode versealterada se a impermeabilización non se atopa en bo estado, esta debe ser capaz, pois, de soporta-los cambios térmicos. lámina manteña unhas temperaturas menos extremas tanto no verán como no inverno. Outra vantaxe importante da cuberta invertida é que a propia lámina impermeabilizante asume a función de barreira de vapor na cuberta, co cal garántese a ausencia de manchas de humidade na cara inferior do forxado causadas por posibles condensacións intersticiais. O concepto de cuberta plana invertida debe considerarse nas actuacións de rehabilitación. Baséase na colocación do illamento por enriba da lámina de impermeabilización. Mentres que no caso das cubertas planas tradicionais o material illante sitúase debaixo do material impermeabilizante, neste caso a orde de estas dúas capas invértese. A vantaxe principal deste sistema é o bo comportamento que ofrece ante as variacións bruscas de temperatura. Este comportamento depende do coeficiente de dilatación de cada compoñente da cuberta. O material impermeabilizante é o que sufre en maior grado os cambios de temperatura, dando lugar a un envellecemento acelerado do mesmo. O feito de coloca-la lámina impermeable por debaixo do illante, permite que este último a protexa do ambiente e accións exteriores, de maneira que a Guía da rehabilitación enerxética

57 envolvente. Illamento de cuberta As vantaxes e inconvenientes dos sistemas de illamento térmico polo interior das partes opacas das cubertas son: POLO INTERIOR SISTEMAS: encolado ou fixado, sobre soporte con trasdosado autoportante de xeso laminado, panel sándwich, panel semirríxido VANTAXES INCONVENIENTES Son independentes do soporte, permiten facer reparacións neste. Adecuado en vivendas de uso temporal, as superficies interiores collen rapidamente a temperatura ambiente interior. Adecuado en climas fríos e húmidos. Os paneis sándwich aportan un acabado estético e de confort interior. Dan continuidade ó illamento polo interior eliminando as pontes térmicas de piares e contornos de ocos. Sistema de construción en seco, sen utilización de auga. Posibilidade de desmonta-los elementos nas solucións de fixacións mecánicas. Facilidade de recuperar e/ou reciclar. Proceso de montaxe rápido e limpo. Permite pasa-las instalacións facilmente polos elementos do sistema. Aplícase individualmente na última vivenda. Son obras menores. No caso de illamento con bufardas non ocupadas, resulta fácil colocar paneis sobre o forxado horizontal. Pérdese superficie útil interior. Existe risco de condensacións. Guía da rehabilitación enerxética 7

58 envolvente. Illamento de cuberta As vantaxes e inconvenientes dos sistemas de illamento térmico polo exterior das partes opacas das cubertas son: POLO EXTERIOR SISTEMAS: cuberta invertida, illamento proxectado e protección VANTAXES INCONVENIENTES Aplicable a tódalas cubertas. Canto máis exterior se coloque o illamento, mellor, xa que antes se frean as ganancias térmicas da radiación solar. Aforro enerxético elevado. A cuberta é o elemento que recibe máis radiación solar. Adecuado para vivendas de uso permanente. Traballo polo exterior, sen desaloxa-la vivenda. Non se perde superficie útil da vivenda. Sistema de construción en seco, excepto no caso de proxección de poliuretano. Proceso de montaxe rápido e limpo. Sen fixacións ou fixacións mecánicas. Posibilidade d de desmonta-los elementos. Facilidade de recuperar e/ou reciclar. Permite colocar pavimento flotante, con cámara de aire ventilada que axuda a reduci-las ganancias solares. Cambia a imaxe da cuberta. Axuda a solucionar problemas de impermeabilización. Require de preparación previa do soporte. Necesita proxecto coa aprobación de toda a comunidade de veciños (son traballos que afectan a todo o edificio). Debe colocarse barreira de vapor na parte quente, xa que poden darse condensacións. Sube o nivel da cuberta, e podería darse o caso de que se teñan que modifica-los ampitos. Guía da rehabilitación enerxética

59 envolvente. Illamento de cuberta Illa-la cuberta comporta un aforro enerxético e permeable a gases (, W/mk). ambiental similar entre zonas climáticas frías, MIN: PUR prancha con HFC ou pentano e rev. temperadas e calorosas. permeable a gases (, W/mk). MAX: PUR proxección con CO poros pechados (, W/mk). % aforro medio EDIFICIO TIPO % aforro MIN: PUR proxección con hidrofluorcarbonio (, W/mk). -7% -7% -% O aforro enerxético e ambiental de illar cubertas é función da relación entre a superficie de cuberta rehabilitada respecto ó total da envolvente: a maior relación superficie rehabilitada / total envolvente, maior aforro Debido á vida útil da medida, asimilable á do edificio, a relación custo/beneficio do illamento de cuberta, e das medidas pasivas en xeral, é moi interesante. Nas páxinas posteriores preséntanse solucións para alcanza-los niveis de esixencia establecidos no CTE a partir de seccións construtivas de cuberta identificadas como típicas no parque edificatorio existente. Na definición de ditas solucións considerouse que: Os coeficientes de condutividade térmica dos materiais extraéronse segundo AEN/CTC- con data 7//7. Os coeficientes de condutividade térmica do poliuretano son os que aparecen como material na aplicación LIDER. MAX: PUR Prancha con HFC ou Pentano e rev. Guia da rehabilitación enerxética 9

60 envolvente. Illamento de cuberta Tipoloxía construtiva cubertas cuberta plana sen illamento plaqueta cerámica mortero cemento impermeabilizante formación pendentes forxado reticular entrevigado cerámico Enlucido cuberta plana con illamento plaqueta cerámica mortero cemento illamento impermeabilizante formación pendentes forxado reticular entrevigado cerámico enxesado cuberta plana ventilada plaqueta cerámica cámara (tabiques cada cm) forxado reticular entrevigado cerámico enlucido Transm mitancia estima ada U(W/m K) 1, 1, 1,7 Sección construtiva Cubertas EXT INT EXT INT EXT INT Material de illamento poliestireno expandido eps la mineral lm poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps poliestireno expandido eps la mineral lm poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps poliestireno expandido eps la mineral lm poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps Condutividade térmica λ (W/mK),1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7 zona climática A, A transmitancia límite Uc lim (Cubertas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K), 7,, 7,,,7,,,9 7,,,9,9,,,, 7,9, 7,7,,,,7 zona cli transmit lim (Cub W/m K Groso mínimo (cm) 7,, mática B, B tancia límite Uc bertas):, Transmitancia estimada U(W/m K),,1,1,,,1,1,,7,,,,9,,,,,,,,9,,,7 zona climática C1, C, C, C transmit tancia límite Uc lim (Cu ubertas):,1 W/m K Groso mínimo (cm) Transm mitancia estimad da U(W/m K), 9, 7,,,7 7,7,,,7,,,,,,9,,,,, 9, 7, 9,9,9 7,9,,7, te zona climática D1, D, D transmitancia límit Uc lim Cubertas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K) 7, 1, 7, 9,7,7 7,7,,,7,,1,,,,,, 7,7 1,7,7 1,,, 7,,7 zona climática E1 transmitancia límite Uc lim (Cubertas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K), 1,, 1,,,,9 1,9,,,1,,,,,, 11,, 1,, 9,, 1,1 Guía da rehabilitación enerxética

61 envolvente. Illamento de cuberta tancia a K) 1 9 Sección construtiva Cubertas EXT INT EXT INT Material de illamento poliestireno expandido eps la mineral lm poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps poliestireno expandido eps la mineral lm poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps poliestireno expandido eps la mineral lm poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps Condutividade térmica λ (W/mK),1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7 zona climática A, A transmitancia límite Uc lim (Cubertas):, W/m K z Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K) (,,9,,,,,7,, 7,,,,,,7,, 7,9, 7,7,,9,, zona clim mática B, B transmit tancia límite Uc lim (Cub bertas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K),,, 7,,,,,,,1, 7,,,,1,,,,,,9,,, zona climática C1, C, C, C transmit tancia límite Uc lim (Cu bertas):,1 W/m K Groso mínimo (cm) Transm mitancia estimad da U(W/m K),,7,,,9,,,,, 9, 7,,9, 7,,,, 9, 7, 9,9,9 7,9,, e zona climática D1, D, D transmitancia límite Uc lim Cubertas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K),7 9,7 7, 9,, 7,,,,,7 1, 7, 9,, 7,,, 7,7 1,7, 1,,,,, zona climática E1 transmitancia límite Uc lim (Cubertas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K) t l EXT INT Tipoloxía construtiva cubertas cuberta plana ventilada con falso techo xeso laminado plaqueta cerámica cámara (tabiques cada cm) forxado reticular entrevigado cerámico falso techo laminado cuberta plana ventilada con falso techo xeso laminado plaqueta cerámica viga de madeira falso techo xeso laminado cuberta inclinada forxado cerámico sen illamento tella árabe capa de compresión forxado reticular entrevigado cerámico enlucido Transmit estimada U(W/m K 1, 1, 1, Guía da rehabilitación enerxética 1

62 envolvente. Illamento de cuberta tancia a K) 91 Sección construtiva Cubertas Material de illamento poliestireno expandido eps lana mineral lm poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps poliestireno expandido eps lana mineral lm poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps poliestireno expandido eps lana mineral lm poliuretano ipur poliestireno extrusionado xps Condutividade térmica λ (W/mK),1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7,1,7,,,,,9,7 zona climática A, A transmitancia límite Uc lim (Cubertas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K),, 1,,,,1,7,9,,7,,9 7,,7,,,7,, 1,,,,,7,,, zona cli transmit lim (Cub W/m K Groso mínimo (cm) 1,, 9 7 1,, mática B, B tancia límite Uc bertas):, Transmitancia estimada U(W/m K),,,,9,1,,9,,1,1,,,,,9,7,,,,,7,,, zona climática C1, C, C, C transmit tancia límite Uc lim (Cu ubertas):,1 W/m K Groso mínimo (cm) Transm mitancia estimad da U(W/m K),, 1,,,,9,1,,9,,, 1, 7,9 9,, 7,,9,7,,,,7,,,7,,, e zona climática D1, D, D transmitancia límit Uc lim Cubertas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K),, 1,,,,9,1,,9,, 1,7, 1,,,,1,7,,,,7,,,7,,, zona climática E1 transmitancia límite Uc lim (Cubertas):, W/m K Groso mínimo (cm) Transmitancia estimada U(W/m K) , EXT INT EXT INT EXT INT Tipoloxía construtiva cubertas cuberta inclinada forxado cerámico con illamento tella árabe capa de compresión illlamento forxado reticular entrevigado cerámico enlucido cuberta inclinada acabado placas fibrocemento tella fibrocemento capa de compresión forxado reticular entrevigado cerámico Enlucido cuberta inclinada ventilada sen illamento tella árabe capa de compresión táboa cerámica cámara aire ventilada forxado reticular entrevigado cerámico enlucido Transmit estimada U(W/m K, 1,9, Guía da rehabilitación enerxética

63 envolvente. Mellora dos ocos arquitectónicos Substituír as ventás comporta un aforro enerxético e ambiental. CLIMA Climas fríos Climas temperados % aforro medio sobre consumo edificio (% aforro medio sobre consumo climatización) -11% (- %) -1% (- 1%) EDIFICIO TIPO % aforro sobre consumo do edificio 11% % % 1% 7% Criterio técnico: produto e instalación Criterio económico Adecuación ó uso Criterio técnico: produto Vidro Transmitancia térmica U (W/m K): canto máis baixa, mellor. Factor solar: en fachadas E/O, canto máis baixo, mellor. Marco Transmitancia térmica U (W/m K): canto máis baixa, mellor. Permeabilidade ó aire: mellor clasificación de acordo á UNE-EN 17:. Estanquidade á auga: mellor clasificación de acordo á UNE-EN 1:. Resistencia a efectos de vento: mellor clasificación de acordo á UNE-EN 11:. Oco de fachada Porcentaxe de oco cuberto polo marco: en ventás con marco de menores prestacións térmicas (maior U) é necesario que sexa o mínimo posible. Illamento acústico (db): canto maior, mellor. Climas Calurosos -% (-1%) Co fin de escoller que produto solucións son máis recomendables deben ser considerados: % % Criterio técnico: instalación Valórase a complexidade de instalación, de forma que se identifican os requisitos e recomendacións para a correcta instalación dos produtos. Priorízase o uso de produtos de fácil instalación. En vidros: o ancho total do vidro dobre pode obrigar ó cambio de marco en ventás con vidro simple Guía da rehabilitación enerxética

64 envolvente. Mellora dos ocos arquitectónicos Adecuación ó uso Valóranse cualitativamente as limitacións de uso para os diferentes produtos: En marcos: Material preexistente: en ventás con marco de madeira recoméndase que o novo marco sexa tamén de madeira. Tamaño do oco: para cada material, existen unhas dimensións máximas que deben considerarse, aínda que estas non son limitadoras. Igualmente, para un mesmo material, en ventás máis pequenas a resistencia ó vento do marco sempre é maior. Condicións climáticas específicas: Zonas ventosas: características ti de resistencia mecánica. Zonas próximas ó mar: aplicación de tratamentos específicos (anticorrosión). Envidros: Orientación da fachada: condiciona o uso de vidros especiais. fachada na que a instalación de estadas sexa necesaria para actuacións como o aumento do illamento en fachada. No caso de que a rehabilitación inclúa incorporación de illamento polo exterior e cambio nos ocos de fachada, as actuacións coordinaranse de forma que primeiro actúe sobre os ocos e en último termo sobre o illamento en fachada, para así dar resposta ás pontes térmicas que se poidan orixinar. Priorizarase o uso de produtos que requiran menores condicións de uso e mantemento. En concreto: Nas páxinas posteriores preséntanse solucións para alcanza-los niveis de esixencia establecidos no CTE, a partir de seccións construtivas de cuberta identificadas como típicas no parque edificatorio español. Así mesmo, deben considerarse as sinerxías que se poden dar na actuación de rehabilitación: A rehabilitación dende o interior é a metodoloxía que se recomenda como prioritaria, especialmente cando a rehabilitación só inclúa actuación en ocos de fachada e sempre que a empresa rehabilitadora actúe de forma conxunta na totalidade do edificio. Para isto é preciso que os ocupantes fixen e acorden de forma conxunta a súa dispoñibilidade para facilita-lo acceso dos operarios de forma coordinada. A rehabilitación dende o exterior é recomendable cando se desenvolva unha actuación global da Guía da rehabilitación enerxética

65 envolvente. Mellora dos ocos arquitectónicos Os ocos teñen un papel moi importante no funcionamento térmico e de confort lumínico dos edificios. Son elementos de captación solar directa, de ventilación natural e de entrada de luz natural, elementos vitais para a boa saúde das persoas. especialmente en canto ó illamento térmico. No seguinte esquema preséntanse as diferentes vías para mellora-las ventás con solucións dispoñibles no mercado: Deixan pasa-lo calor moito máis facilmente e teñen perdas máis importantes que a parte opaca da pel exterior. Son unha descontinuidade e unha ponte térmica importante. Os principais compoñentes do oco de fachada son ó vidro (que constitúe a parte semitransparente do oco) e o marco. Cabe destacar que no mercado existe un amplo abanico de solucións alternativas para mellora-las características dos ocos de fachada, PRODUTOS Vidro Vidros sinxelos Acristalamento simple Dobre acristalamento Descártase o seu uso Vidros especiais Baixo emisivo De control solar Madeira Marcos Aluminio Aluminio sen RPT 1 Aluminio con RPT PVC PVC cámaras PVC cámaras Dispositivos de protección solar Dispositivos en lamas Dispositivos textís 1 RPT: Rotura de ponte térmica. Cámaras: ocos do perfil do marco. Guía da rehabilitación enerxética

66 envolvente. Mellora dos ocos arquitectónicos Proteccións solares de ocos Para o control da radiación solar recoméndase, na medida do posible, o uso de vidros de control solar como primeira opción, sempre transparente e con vidro temperado cando tecnicamente sexa necesario para evitar posibles roturas. As proteccións solares dos ocos son imprescindibles para controla-la captación solar directa durante todo o ano pero especialmente no verán evitando o sobrequentamento. Hai dous grandes sistemas que acompañan ós ocos, os fixos e os móbiles. Tamén se poden considera-los elementos externos ó edificio, tipo vexetación, que modifiquen o microclima inmediato mellorándoo. É aconsellable valora-lo tamaño do oco como criterio para a aplicación dos dispositivos. É conveniente unha combinación adecuada de proteccións solares fixas e móbiles, especialmente se a xestión do usuario é a correcta ou hai sistemas domóticos de control. Neste sentido, as proteccións fixas (tipo beiril ou soportais) son adecuadas en orientacións sur. En orientacións este e oeste conveñen proteccións verticais tipo pantallas ou brisoleil. O dimensionamento das proteccións solares fixas dependen da orientación da ventá considerada (e tamén da latitude). As proteccións móbiles exteriores (toldos, persianas pórticos, soleiras, ) son adecuadas d en orientacións ió sur e en orientacións este e oeste (persianas con lamas orientables verticais). Nos climas temperados, nos que son moi variables as condicións climáticas ó longo do ano, deben incorporase á fachada os elementos necesarios para adaptarse ó grado de soleamento, ventilación ou illamento. No inverno búscase unha protección dos efectos da luz (cegamento, ) e do calor, e por tanto é adecuado coloca-los elementos de control solar no lado interior do vidro. Polo contrario, no verán débese protexer do calor e, polo tanto, debe colocarse no lado exterior do vidro, e mellor separado para ter un entorno inmediato máis fresco. En localidades moi ventosas evitarase a instalación de dispositivos de protección solar de tipo lixeiro como toldos cando haxa risco de caída ou desprendemento. Poden existir limitacións urbanísticas en canto á cor ou á lonxitude máxima que poden sobresaír respecto á fachada (por exemplo en caso de toldos cunha inclinación superior a cero grados respecto á fachada). En caso de normativa específica de integración paisaxística, en determinados dispositivos de lamas de protección solar, é necesario que exista un lintel mínimo para que a protección solar quede integrada no conxunto da fachada, non representando un elemento que sobresaia. Guía da rehabilitación enerxética

67 envolvente. Mellora dos ocos arquitectónicos Ventilación natural A ventilación favorécese no caso que se produza unha corrente de aire entre diferentes ventás da vivenda, situadas en fachadas opostas ou na fachada e patios interiores e comunicadas entre elas, sempre que haxa unha diferenza de temperaturas. Polo tanto, debe controlarse o día en que se realiza e a duración en función da época do ano (verán- inverno). A distribución interior (e as carpinterías) dos edificios e das vivendas debe permiti-la circulación dos fluxos de aire entre as diferentes estancias. Para mante-la calidade do aire dos espazos interiores debe asegurarse unha renovación mínima que se pode conseguir coas infiltracións das carpinterías exteriores, a ventilación voluntaria e os sistemas de ventilación mecánicos. Pontes térmicas Para evitar pontes térmicas na superficie de contacto entre marco e fachada poden aplicarse materiais específicos illantes na unión entre marco e superficie de fachada, como por exemplo a espuma de poliuretano. Para evita-la ponte térmica no perfil do marco debido á diferenza de temperatura entre o ambiente exterior e interior, en función do material, poden aplicarse no interior do perfil do marco de determinados materiais. En marcos de PVC esta ponte térmica rómpese polas propias características do propio material. En cambio, para o aluminio é necesaria a incorporación no perfil de material adecuado, tratamento que caracteriza o aluminio RPT (ruptura ponte térmica). Dobre ventá A colocación de dobre ventá consiste no establecemento dun novo acristalamento na parte interior ou exterior da ventá xa existente. Este sistema é o máis eficiente no illamento do fogar, xa que reduce as filtracións por condución e convección e as pontes térmicas en maior medida, ata o W/m² C. Así mesmo, deben destacarse os seus importantes resultados contra os problemas de contaminación acústica. A instalación dun sistema de dobre ventá reduce nun alto porcentaxe, case na súa totalidade, a perda de calor do interior do fogar. A cámara de aire existente entre ambas ventás actúa como o mellor illante para impedi-la entrada nonsó do frío, senón tamén a docalor e a do ruído exterior. Guía da rehabilitación enerxética 7

68 envolvente. Mellora dos huecos arquitectónicos TIPOS DE ELEMENTO DEFINICIÓN MELLORAS VIDRO SIMPLE VIDRO LAMINAR Vidro monolítico, incoloro coas dúas caras paralelas entre si. Non se recomenda en actuacións de rehabilitación Vidro Vidro PVB Elemento de seguridade formado por dous ou máis vidros unidos pola interposición de láminas de PVB (butiral de polivinilo) mediante procesos térmicos e de presión. No caso de rotura os fragmentos do vidro quedan adheridos ó material plástico e non caen diminuíndo así o risco de feridas. Garante a seguridade en caso de accidente ou vandalismo que ademais presentan moita estabilidade diante os raios ultravioleta e o asoleamento continuo. Segundo a combinación dos tipos de vidro, podemos obter melloras en canto a prestacións térmicas. O PVB pode ser de diferentes cores mellorando así o factor absorbencia. VIDRO DOBRE CON CÁMARA cámara Acristalamento illante formado por dous ou máis vidros, separados entre si por cámaras de aire deshidratado ou gases pesados, constitúe un illamento térmico e acústico (cos grosores adecuados) ademais de proporcionar confort térmico. Mellora as condicións térmicas e acústicas dos espazos. Este sistema pode combinar vidros de control solar, laminares, de baixa emisividade, segundo as prestacións que precisemos no edificio. VIDRO CON CONTROL SOLAR Vidro que diminúe o "efecto invernadoiro" no interior dos espazos. A diminución da cantidade de enerxía solar que entra no local prodúcese grazas a unha forte absorción enerxética ou ben unha forte reflexión enerxética cara ó exterior. O factor solar, a transmitancia térmica e a transmisión luminosa varían en función da coloración da capa de óxidos coa que se trata a superficie do vidro. Reducen o aumento de temperatura ó interior dos espazos. Propiedade importante a fachadas con orientación sur e este. Reduce ata un % a aporta enerxética respecto a un vidro simple e o factor folar un % (comparación con vidros neutros). Mellora nun % o comportamento dun dobre acristalamento con cámara en réxime de verán. VIDRO BAIXA EMISIVIDADE Vidro neutro con transmisión lumínica elevada, sobre o que se depositan capas de metais nobres por pulverización catódica en baleiro, que presentan unha forte reflexión diante as radiacións infravermellas. A emisividade dun vidro normal monolítico é de,9 mentres que a dun vidro de baixa emisividade pode ser inferior a,1. Colocados en dobre acristalamento permite reduci-los intercambios térmicos e mellora-lo valor U (transmitancia térmica do material) respecto a un vidro simple un % e reduci-lo factor solar un %. A capa tratada ten que estar situada na cara interior do vidro exterior. Guía da rehabilitación enerxética

69 envolvente. Mellora dos ocos arquitectónicos TIPOS DE ELEMENTO DEFINICIÓN MELLORAS CARPINTERÍA CON ROTURA PONTE TÉRMICA As carpinterías con rotura de ponte térmica impiden o aumento de producción de condensacións superficiais, na situación de inverno ou épocas frías. Carpinterías que melloran o coeficiente de transmitancia térmica (U) CARPINTERIAS PVC CON OU CÁMARAS Os perfís están provistos de cámaras de aire. Carpinterías que melloran o coeficiente de transmitancia térmica (U) a medida que dispoñen de maior número de cámaras. FACTOR SOLAR Relación entre a enerxía solar incidente e a enerxía total que entra nun local. (Fracción de enerxía transmitida a parte absorbida e irradiada ó interior polo vidrio). Canto menor sexa o factor solar, mellores son as condicións térmicas do interior do espacio. PERMEABILIDADE Ó AIRE DAS CARPINTERIAS É a propiedade dunha ventá ou porta de deixar pasa-lo aire cando se atopa sometida a unha presión diferencial. Caracterízase pola capacidade do paso do aire, expresada en m /h, en función das diferentes presións. Canto menor sexa a permeabilidade, mellores son as condicións térmicas do interior do espazo. ABSORCIÓN Fracción da radiación solar incidente nunha superficie que é absorbida pola mesma. A absorción vai dende,% ó 1,%. Varía en función da cor da carpintería. Mellóranse as condicións canto máis claras sexan as cores dos marcos: BLANCO:, e NEGRO:,9 Guía da rehabilitación enerxética 9

70 envolvente. Mellora dos ocos arquitectónicos TRANSMITANCIA TÉRMICA DOS ACRISTALAMENTOS U H,V Vidros normais Vidro normal + Vidro baixa emisividade Peso ε=,9,1<ε<=,,<ε<=,1 ε<=, Composición (kg/m) (s) U H,V U H,V U H,V U H,V U H,V U H,V U H,V U H,V Vert. Hor. Vert. Hor. Vert. Hor. Vert. Hor. ACRISTALAMENTO SINXELO 1, 7,1,9 1,,,7,1 1,,79,,7,1a 1,,79,,7,1a,,77,,7 DOBRE ACRISTALAMENTO --,,7,7,,9,7,,,7, --,,7,7,,9,7,,,7, --,1,,7,7,,9,7,,,7, --,1a,,7,,,9,7,,,7, --,1a,,71,,,9,7,,,7, --,1a,,7,,,9,7,,,7, -9-,,7,,,,,,1, 1,9-9-,,7,,,,,,1, 1,9-9-,1,,7,,,,,,1, 1,9-9-,1a, 7,7,,,,, 1,1, 19 1,9-9-,1a,,71,,,,,,1, 1,9-9-,1a,,7,,,,,,1, 1,9-1-,,7,,9, 1,9 1,9 1, 1,7 1, -1-,,7,1,, 1,9 1,9 1, 1,7 1, -1-,1,,7,1,, 1,9 1,9 1, 1,7 1, -1-,1a,,7,1,, 1,9 1,9 1, 1,7 1, -1-,1a,,7,1,, 1,9 1,9 1, 1,7 1, -1-,1a,,71,1,, 1,9 1,9 1, 1,7 1, -1-,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, -1-,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, -1-,1,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, -1-,1a,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, -1-,1a,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, -1-,1a,,71,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, --,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, --,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, --,1,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, --,1a,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, --,1a,,7,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, --,1a,,71,9,7 1,9 1, 1,7 1, 1, 1, A emisividade (ε) é unha característica da superficie dos corpos. Canto máis baixa é a emisividade, menor é a transferencia de calor por radiación. * a: indica butiral acústico en vidros laminados Exemplo: --, 1a: vidro de mm, cámara de mm, vidro laminado +mm con 1 butiral acústico * (S) é o factor solar normal. Só é válido para vidros incoloros normais, sen nengún tipo de tratamento de capa con (ε) =,9. Non é válido para vidros de baixa emisividade. * Vidros en posición horizontal: aqueles que teñan unha inclinación inferior a º respecto á horizontal. * Vidros en posición vertical: aqueles que teñan unha inclinación superior a º respecto á horizontal. * Os valores de UH,v recollidos na táboa correspondente á transmitancia térmica das diferentes composicións segundo a norma europea UNE-EN 7 Guía da rehabilitación enerxética 7

71 envolvente. Mellora dos ocos arquitectónicos TRANSMITANCIA TÉRMICA DOS PERFÍS U H,m MATERIAL DO PERFIL TRANSMITANCIA TÉRMICA W/mK POLIURETANO CON NÚCLEO METÁLICO. ESPESOR >= mm, PERFÍS PERFORADOS DE PVC ( cámaras), PERFÍS PERFORADOS DE PVC ( cámaras) 1, MADEIRA DURA (densidade=7 kg/m, λ=,1 W/mK) espesor do perfil mm, MADEIRA BLANDA (densidade= kg/m, λ=,1 W/mK) espesor do perfil mm METÁLICO SEN ROTURA DE PONTE TÉRMICA,7 METÁLICO CON ROTURA DE PONTE TÉRMICA, ROTURA: mm<=d<1 mm METÁLICO CON ROTURA DE PONTE TÉRMICA, ROTURA: d>=1 mm, * Fonte Norma UNE-EN ISO * Os valores anteriores poden ser substancialmente reducidos en función das melloras técnicas que se introduzan nos perfís. O valor W/m K para os perfís metálicos con rotura de ponte térmica correspóndense ó obtido cunha lonxitude de rotura mínima de mm. As proteccións solares, tanto interiores como exteriores, favorecen unha redución das ganancias térmicas dunha vivenda no verán. Na orientación sur, as máis adecuadas son as proteccións solares fixas ou semifixas. Na orientación oeste ou nordés recoméndase o uso de proteccións solares con lamas horizontais ou verticais móbiles. Na orientación este ou oeste, recoméndanse proteccións móbiles, permitindo, tanto ó amencer como ó atardecer, a entrada da luz solar en épocas frías ou temperadas. Na táboa seguinte móstranse os distintos tipos de proteccións solares e os aforros enerxéticos que se poden obter con cada un deles. Fonte: AVEN Proteccións solares Protección solar Aforro enerxético Persiana cor escura % Persiana cor media -9% Persiana cor clara 9-% Recubrimento de plástico -% Vidro escuro ( mm) % Persiana máis vidro 7% absorbente Árbol non moi tupido -% Árbol tupido 7-% Cortina cor escura % Cortina cor media % Cortina cor clara % Plástico traslúcido % Toldo de lona % Persiana blanca -9% Celosía -9% Vidro polarizado % Guía da rehabilitación enerxética 71

72 Índice 1 O sector residencial e a enerxía Comportamento enerxético dos edificios existentes Niveis de rehabilitación enerxética Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética da envolvente Medidas e recomendacións para a rehabilitación enerxética das instalacións.1 Enerxía solar térmica para a produción de ACS.. Mellora da eficiencia de equipos e instalacións térmicas. Mellora da eficiencia da iluminación. Mellora eficiencia electrodomésticos.. Ascensores Guía da rehabilitación enerxética 7

73 envolvente Neste capítulo preséntanse as recomendacións e as propostas de medidas de rehabilitación enerxética que afectan ás instalacións, salientando as súas vantaxes e inconvenientes. Aínda que as medidas descritas se traten dende o punto de vista do aforro enerxético que comportan, cabe destacar que tamén aportan unha mellora do confort interior da vivenda e, polo tanto, para o usuario que é quen realiza a inversión. Non obstante, aínda que se focalice a promoción nestas medidas, non se debe deixar de considerar outras actuacións que aporten unha mellora enerxética ó edificio. Este capítulo, pretende orientar ó usuario, non limitalo. As medidas para a mellora das instalacións que se propoñen e que se explican nesta guía son: Medidas activas Achega de enerxía solar térmica á produción de auga quente sanitaria. Mellora do rendemento de equipos e instalacións térmicas: Calefacción Auga quente Mellora da eficiencia enerxética da iluminación. Mellora da eficiencia dos electrodomésticos. Guía da rehabilitación enerxética 7

74 instalacións.1 Enerxía solar térmica para a producción de ACS En liña coas políticas de fomento das enerxías non convencionais que están levando a cabo as Administracións nos diferentes sectores, a introdución de enerxías renovables no sector doméstico é unha solución que favorece a redución de emisións de CO ó tempo que fomenta novas fontes de enerxía non convencionais. O obxectivo que persegue o CTE, ó igual que outras normativas a nivel autonómico ou local, é a obrigatoriedade de realizar unha instalación solar térmica de maneira que exista unha contribución solar mínima na produción do ACS nos edificios. prevalece a que ten requirimentos máis esixentes. En calquera caso, as normativas establecidas son de mínimos de contribución solar e, por conseguinte, á vontade do promotor e/ou usuario, pode deseñarse a instalación para cubrir unha porcentaxe máis elevada de demanda de ACS. Unha instalación solar térmica é aquela que produce enerxía térmica (calor), a partir da radiación solar, que transfire a un fluído, habitualmente auga, e que acumula en depósito ou fornece directamente ó usuario final. O CTE obriga a unha contribución mínima solar en edificios de nova construción e rehabilitación de edificios existentes de calquera uso, nos que exista unha demanda de ACS e/ou climatización de piscina cuberta. Para o correcto dimensionado e implantación das instalacións solares, establece: Condicións de deseño da instalación solar térmica. Establecemento de criterios i e parámetros para os elementos da instalación de enerxía solar. Especificación das características mínimas que deberán ter os compoñentes e materiais das instalacións. Fuente: IDAE Establece a obrigatoriedade de presentar un plan de mantemento e de vixilancia das instalacións. Obriga que, cunha boa implantación do CTE por parte das CCAA, permitirá ter un control e seguimento das instalacións solares. En caso de ter que aplicar varias normativas, Guía da rehabilitación enerxética 7

75 instalacións.1 Enerxía solar térmica para a producción de ACS Os principais aspectos do sistema solar son: A fonte de enerxía de soporte e a súa adaptación ó sistema solar: promover con prioridade sistemas con soporte a gas en rehabilitacións, xa que o seu impacto ambiental é menor. Promove-la solución con soporte eléctrico en comunidades de veciños que xa dispoñen de acumuladores eléctricos e non queren desfacerse deles. Aspectos relativos ás instalacións interiores existentes: as caldeiras instaladas non son modulares polo que non son compatibles coa subministración dunha auga precalentada; debe promoverse a súa substitución. Os elementos de xestión das instalacións que permitirán controlalas garantías definidas polo bo funcionamento do sistema, tanto ós usuarios das comunidades como ós responsables do seguimento. A integración arquitectónica do captador solar: das tres posibilidades de integración no edificio (independente, superposto ou integrado) en rehabilitación, por cuestións non só de impacto visual, a promoción da enerxía solar é preferible en edificios que teñan terrazas visitables, diáfanas e sen sombraxes. Independente Superposto Integrado Vantaxes Fácil integración en edificios xa construídos. Facilidade de montaxes e versatilidade en sistemas ampliables. Inclinación e orientación óptimas enerxeticamente. Facilidade de acceso para o mantemento. o Estrutura de montaxe sinxela. O impacto visual é menor porque se sitúa paralelo á cuberta do edificio. Inconvenientes Non necesita estrutura de soporte xa que é a do edificio. O impacto visual é menor porque se sitúa paralelo á cuberta. Fai máis rendible o custo ó substituír elementos construtivos. Dificultade de integración en edificios construídos. A montaxe necesita medidas de seguridade. Pérdese superficie de tellado para A superficie de captación debe outros usos. incrementarse en función da diferenza de inclinación respecto á óptima. Dificultade de acceso para o mantemento. A inclinación do captador é a da cuberta e debe ampliarse a superficie de captación. Dificultade de acceso para omantemento. Difícil integración en edificios xa construídos. A montaxe realízase no momento de construción da pel do edificio. Pode afectar á paisaxe urbana. Fonte: Axencia de enerxía de Barcelona e IC Guía da rehabilitación enerxética 7

76 instalacións.1 Enerxía solar térmica para a producción de ACS Para a instalación de placas solares debe considerarse a realidade de cada tipoloxía edificatoria: CASCO ANTIGO Para a configuración arquitectónica e urbanística, a superficie dispoñible de cuberta é limitada, eestáafectada por sombras e ocupada por outras instalacións. A integración arquitectónica dun sistema de captadores solares planos é sinxela nos edificios con tellados planos con cerca perimétrica, pero debe avaliarse o seu impacto visual final na instalación, posto que acostuman a ser barrios protexidos. PREGUERRA A superficie dispoñible de cuberta é suficiente, aínda que poden estar afectadas por sombras e ocupadas por outras instalacións. A integración arquitectónica dun sistema de captadores solares planos é sinxela porque as cubertas son xeralmente planas e diáfanas. POSTGUERRA Nestes edificios, asuperficie dispoñible de cuberta por ocupante é limitada segundo a altura do edificio, e pode estar ocupada por outras instalacións. As ordenanzas permitiron a construción de áticos e sobreáticos en recuada respecto á fachada, facendo máis difícil nestes casos a integración dun sistema de captación solar. No resto de casos, a integración arquitectónica dun sistema de captación con paneis solares planos é sinxela. POSTNORMAS TÉRMICAS Para a súa configuración arquitectónica e urbanística, a superficie dispoñible de cuberta é limitada en relación ó número de plantas do edificio. No caso de non dispoñer de patios nin montantes verticais para instalacións, a incorporación de novas instalacións é pouco viable. Fonte: Axencia de enerxía de Barcelona e IC Guía da rehabilitación enerxética 7

77 instalacións.1 Enerxía solar térmica para a producción de ACS A solución solar nunca será homoxénea pero, os criterios de valoración da máis adecuada sí son comúns: Rendemento enerxético que depende dos equipos solares (captador), do deseño e o consumo. O custo do sistema. O impacto visual. A garantía da xestión para o seguimento posterior á implantación Edificio a rehabilitar susceptible de implantar solar Dispoñibilidade de superficie Sistema xestión posterior Rendemento enerxético Categoría edificio Custo Configuracións solares Impacto visual Xestión Caracterización da solución solar Baixo os parámetros urbanísticos de cada municipio Fonte: Axencia de enerxía de Barcelona e IC Exemplos de implantación Equipo prefabricado en vivenda unifamiliar Instalación por elementos en comunidade de veciños Superficie de captación m m Produción enerxética 1. te/ano 1. te/ano Inversión unitaria por m captador () 7 /m 91 /m Aforro estimado segundo enerxía consumida Gastos de operación e mantemento 7 /ano para gas 1 /ano para gasóleo C 17 /ano para electricidad 1 /m ano.,% sobre inversión 1.7 /ano para gas 1.7 /ano para gasóleo C 1, /m ano. 1,% sobre inversión Fonte: IDAE Guía da rehabilitación enerxética 77

78 instalacións. Mellora da eficiencia de equipos e instalacións térmicas Os equipos e instalacións térmicos confórmanse cos aparatos que nos permiten disfrutar de calefacción e de auga quente. Neste sentido, para a mellora do rendemento destes sistemas deben considerarse: Xerador de calor: caldeiras, quentadores, Sistema de regulación e control: termóstatos, reloxos de aceso, Sistema de distribución e emisión de calor: tubaxes, radiadores, Equipos colectivos edificio No edificio, esta medida afectará ás actuacións que contemplen as instalacións térmicas comúns centralizadas. Os edificios con centralización das instalacións térmicas, aínda que non representan un porcentaxe maioritario do parque existente, tivéronse en considerción pola súa importancia como instalación común do edificio. Unha instalación centralizada consiste en que un xerador ou conxunto de xeradores axustados de calor (caldeira, bomba de calor) produce auga quente para usos domésticos ou para calefacción e, no caso de bombas de calor, tamén auga fría (refrixeración), que se distribúe ás vivendas do edificio. Cada vivenda dispón do seu propio sistema de control da calefacción e refrixeración. As instalacións centralizadas estanse promovendo dende diferentes institucións xa que: Teñen un mellor rendemento grazas á simultaneidade id d de carga quepermiten, funcionando unha soa caldeira. Favorecen o mantemento da instalación. A súa implantación elimina as instalacións individuais nas vivendas e a súa consecuente ocupación de espazo. O confort que ofrecen é equiparable ás individuais, ou incluso superior, xa que as grandes instalacións poden ter elementos duplicados que aseguren que, se o primeiro falla, non o faga o segundo. Os custos de instalación son inferiores á suma de instalacións individuais nas vivendas de tódolos veciños dun edificio. Unha calefacción central colectiva debe incluír sistemas de medición e regulación individualizada para cada unha das vivendas. Guía da rehabilitación enerxética 7

79 instalacións. Mellora da eficiencia de equipos e instalacións térmicas Equipos individuais vivenda En instalacións de vivenda, esta medida é completamente aplicable ós equipos que producen calefacción e auga quente. O mercado nos últimos anos ofrece un gran abanico de equipos eficientes que, en ocasións, están subvencionadas. Considerando o tipo de combustión, as caldeiras poden ser: Atmosféricas: combustión en contacto co aire da estancia onde se atopa a caldeira. Estancas: a admisión de aire e a evacuación de gases ten lugar nunha cámara cerrada, sen contacto co aire do local. Teñen mellores rendementos cas anteriores. Modulación automática da chama: minimiza os arranques e paradas da caldeira, aforrando enerxía mediante o control da potencia térmica aportada. Así mesmo, existen caldeiras con rendementos superiores ós estándares, como as caldeiras de baixa temperatura e as caldeiras de condensación. Aínda que sexan actualmente máis caras que as convencionais, os aforros de enerxía poden ser superiores ó %, polo que pode recuperarse o sobrecusto mediante ditos aforros nun prazo de tempo razoable. Outros equipos Existen outros sistemas para producir e distribuí-la auga quente para calefacción como por exemplo: Sistemas de chan radiante: a auga quente circula a través dun tubo de material plástico instalado no forxado do chan. A temperatura de quentamento da auga é de ºC a ºC, inferior ós sistemas de radiadores. Sistemas eléctricos: equipos independentes que funcionan mediante resistencia eléctricas. Non son aconsellables dende o punto de vista de eficiencia enerxética. Sistema de bomba de calor (aire-aire): sirve para quentar e arrefria-la vivenda. Son equipos de certa eficiencia. Fonte: ICAEN e IDAE Guía da rehabilitación enerxética 79

80 instalacións. Mellora da eficiencia de equipos e instalacións térmicas Á parte de considera-la renovación de equipos, debe fomentarse a renovación do sistema mediante o illamento térmico dos elementos da instalación para evitar perdas, e a correcta localización do equipo xerador e dos puntos de consumo. Sistema de climatización Instalar termóstatos ou reloxos programables en zonas representativas e afastadas de fontes de calor ou frío como elementos de control e regulación da temperatura para axusta-las cargas térmicas ás necesidades de uso. A localización óptima dos radiadores é debaixo das ventás para favorece-la correcta difusión do aire quente pola habitación. Sistema de auga quente Recoméndase que as caldeiras e quentadores de auga quente que se instalen en substitución dos antigos teñan unha potencia para uso doméstico entre 1 e 7 kw, adecuados á demanda de cada vivenda. Debe considerarse: Caldeiras: microacumulación, aceso electrónico e seguridade de chama, modulación e alto rendemento segundo a directiva 9//CEE. Quentadores: sen chama piloto permanente e limitador de potencia máxima. Caldeiras de condensación: aparatos con rendementos superiores ó 1% s/pci (rendementos valorados a % da carga a unha temperatura de ida e retorno / ºC respectivamente). É conveniente non tapar nin obstruí-los radiadores con mobles para aproveitar ó máximo a calor. Se o sistema de calefacción é de gas, a caldeira debería estar equipada cun aceso electrónico e elementos de regulación como un termóstato t t programable. Os aparatos de refrixeración deben instalarse en lugares protexidos do sol e que teñan unha boa circulación de aire As tubaxes de auga quente deben estar ben illadas para perde-la menor cantidade de calor posible. As perdas son proporcionais á lonxitude do recorrido e por iso, recoméndase situa-lo equipo xerador o máis próximo posible ó punto de máximo consumo A temperatura de saída da auga quente debe estar entre 7ºC e ºC. Cada ºC por enriba desta supón un gasto enerxético extraordinario do %. En caso de depósitos de acumulación, o termóstato debe regularse entre ºC e ºC, xa que temperaturas máis baixas favorecerían o desenvolvemento de bacterias como a lexionela, e máis altas favorecerían a formación de cal. Finalmente, nos puntos finais de consumo recoméndase instalar elementos de redución do caudal como perlizadores ou aireadores de billa. Fonte: ICAEN e IDAE Guía da rehabilitación enerxética

81 instalacións. Mellora da eficiencia de equipos e instalacións térmicas O obxectivo da medida é a mellora da eficiencia das instalacións existentes, aumenta-lo rendemento das instalacións térmicas reducindo o consumo de enerxía, as emisións, e en consecuencia, a factura do usuario. Sistema de calefacción Actuacións sobre os equipos Regulación da calefacción Outros sistemas de calefacción Mellora da caldeira: existe unha catalogación por estrelas (de unha a catro) que compara os rendementos enerxéticos en caldeiras que utilicen combustibles líquidos ou gasosos. Radiadores: colocación dos radiadores de maneira que melloren o confort, debaixo das ventás, e que distribúan o aire quente pola habitación, poñendo radiadores longos, por exemplo, facendo coincidi-la lonxitude do radiadorcoadaventá. Termóstatos: a lexislación actual esixe que as instalacións individuais os teñan. Válvulas termostáticas: sistemas que permiten manter temperaturas diferentes en función do uso da habitación ió en que se atope o radiador. Reguladores programables: en substitución do termóstato normal, permiten programa-lo aceso e apagado e, polo tanto, un funcionamento a temperaturas máis suaves para adaptar ó ambiente. Chan radiante: instálanse uns tubos de material plástico por debaixo do chan por onde circula a auga quente. A temperatura á que se quenta a auga é inferior á dos radiadores. Bombas de calor: combinado con refrixeración considérase un sistema de alta eficiencia. Sistemas eléctricos: non son aconsellables dende o punto de vista de eficiencia enerxética e emisións de CO. Sistema de auga quente Actuacións sobre os equipos Mellora da caldeira: existe unha catalogación por estrelas (de unha a catro) que compara os rendementos enerxéticos en caldeiras que utilicen combustibles líquidos ou gasosos. Mellora puntos de consumo de A introdución de sistemas de redución de caudal implica ACS reducións entre o -% Funcionamento Traballar con presións de servizo moderadas 1 mm c.a. no punto de consumo Guía da rehabilitación enerxética 1

82 instalacións. Mellora da eficiencia da iluminación A calor liberada pola iluminación eléctrica é unha das cargas térmicas importantes para o sistema de climatización. En consecuencia, a eficiencia da iluminación artificial ten unha dobre influencia no consumo enerxético: como consumo eléctrico para satisface-las necesidades de confort visual e como fonte de calor que representa unha carga térmica para o sistema de refrixeración requirido no verán. As zonas comúns de moitos edificios teñen equipos deiluminaciónquesexestionanconxuntamentepola comunidade d de veciños. Aínda que o seu consumo non sexa o máis elevado do edificio, o obxectivo desta medida é que os edificios dispoñan de instalacións de iluminación adecuadas ás necesidades dos seus usuarios, á vez que eficientes enerxeticamente. Para isto, consideráronse tres tipos de medidas: Substitución de lámpadas e fluorescentes. A súa vida útil implica unha renovación constante por parte da comunidade de veciños, polo que, a implantación de elementos máis eficientes non implica un cambio de hábitos senón aintrodución do concepto de eficiencia no seu comportamento habitual. Proponse cambia-las lámpadas incandescentes por lámpadas de baixo consumo segundo criterios de mantemento preventivo. Os fluorescentes convencionais son equipos de iluminación máis eficientes que as lámpadas incandescentes, pero existen fluorescentes de alta eficiencia que son capaces de ofrece-la mesma intensidade e calidade lumínica utilizando unha potencia menor e reducindo o seu consumo enerxético. Cambio de balastros convencionais por electrónicos. Os balastros electrónicos de alta frecuencia, aplicados ás instalacións de alumeado de lámpadas fluorescentes, permiten conseguir unha gran eficacia enerxética, obter un mellor factor de potencia e regular amplamente o nivel de fluxo luminoso. O aforro enerxético prodúcese por dous efectos básicos: Asperdas por indución son mínimas, o que se traduce nunhas perdas moi baixas por efecto Joule, e, ademais, as perdas no núcleo son practicamente nulas. O rendemento da lámpada aumenta case un % ó circular corrente de alta frecuencia, o que permite consegui-la mesma iluminación cun % menos de enerxía. Implantación de temporizadores. Establecemento dun dispositivo automático de aceso e apagado que evite a dependencia do factor humano no aceso e apagado de luces. Permiten controlar e limita-la duración da iluminación nos diferentes circuítos do alumeado no aceso de luces. Na vivenda, o propio consumo de iluminación ten un maior peso polo que é importante considera-la aplicación de medidas enerxéticas. Neste sentido, a renovación propia p dos equipos permite incorpora-los dous primeiros tipos de medidas, substitución de lámpadas e cambio de balastros, ós procesos actuais de renovación. O mercado ofrece na actualidade un amplo abanico de equipos eficientes. Guía da rehabilitación enerxética

83 instalacións. Mellora da eficiencia da iluminación Pintar con cores claras os teitos e paredes permitirá aproveitar ó máximo a luz natural e reducir así o consumo de luz artificial. Una lámpada tradicional de incandescencia só consume en forma de luz un % da enerxía que consume, ó resto pérdese en forma de calor. É conveniente instalar lámpadas de baixo consumo, e aínda que o prezo de compra sexa máis alto que as de incandescencia, gastan veces menos e duran 1 veces máis, resultando rendibles a longo prazo. Os tubos fluorescentes tradicionais consumen vecesmenosqueaslámpadasdeincandescenciae duran moito máis tempo. Por isto recoméndase utilizalos en lugares con gran necesidade de luz e que estean moitas horas acesas, como as cociñas. Guía da rehabilitación enerxética

84 instalacións. Mellora da eficiencia da iluminación Debido á renovación constante dos equipos de iluminación, debe promoverse a implantación de eficiencia enerxética en novas instalacións que renoven as antigas lámpadas así como a orientación do mercado cara ós equipos máis eficientes. As medidas en iluminación (cambio de lámpadas e fluorescentes, temporizadores, ) comportan grandes aforros enerxéticos (-%) na electricidade consumida para a iluminación. Tipo de lámpada doméstica Lámpada incandescente Lámpada halóxena Son as de maior consumo eléctrico, as máis baratas e as de menor duración (1 horas). Teñen unha eficacia luminosa de 1- lm/w. Só aproveitan o % de enerxía eléctrica en iluminación, o resto transfórmase en calor. Maior duración cas incandescentes. No caso de necesitar un transformador, os de tipo electrónico diminúen a perda de enerxía respecto ós convencionais. O consumo de electricidade da lámpada e o transformador pode ser un % inferior ó das lámpadas convencionais. Tubo fluorescente Ten unha eficacia luminosa maior cas incandescentes. Son máis caros cas lámpadas pero consumen ata un % menos que as incandescentes e teñen unha duración entre e 1 veces superior. Os equipos con reactancia electrónica de alta frecuencia son máis eficientes. Teñen unha eficacia luminosa de -1 lm/w. Lámpada de baixo consumo Son máis caras cas convencionais pero teñen unha vida útil máis longa (.-1. horas). Consumen un 7-% menos de electricidade cas convencionais polo que se amortiza a diferenza de custos antes de que remate a súa vida útil. Non recomendables en zonas de aceso e apagado frecuente. Guía da rehabilitación enerxética

85 instalacións. Mellora da eficiencia da iluminación A substitución de lámpadas convencionais pode supoñe-los seguintes aforros: Bombilla convencional a substituír Lámpada de baixo consumo coa mesma intensidade de luz Aforro en kwh durante a vida da lámpada Aforro en custo de electricidade durante a vida da lámpada ( ) W 9 W W 11 W 9 7 W 1 W 7 1 W W 9 1 W W 9 1 Custos considerando,1 /kwh Fonte: Guía práctica da enerxía. IDAE A substitución de balastros convencionais e electrónicos poden supoñe-los seguintes aforros: Luminaria con tubos fluorescentes xw con balastro convencional Luminaria con tubos fluorescentes xw con balastro electrónico Potencia absorbida Lámpadas ( x W) 11W ( x 1W) 1W Balastro Convencional W Electrónico 11 W TOTAL 1W 11W Diminución consumo enerxético,% Fonte: AVEN Guía da rehabilitación enerxética

86 instalacións. Mellora eficiencia electrodomésticos Dende o ano 199 os electrodomésticos da liña branca lavalouzas, lavadoras, secadoras, lavadoras/secadoras combinadas, frigoríficos e conxeladores- identifícanse cunha etiqueta enerxética. De forma xeral, as normativas que definen os criterios de etiquetaxe enerxética son a Directiva 9/7/CEE do Consello do de setembro de 199 e o Real Decreto 1/199 do de xaneiro, relativos á indicación do consumo de enerxía e de outros recursos dos aparatos electrodomésticos ti mediante a etiquetaxe que permite presenta-los datos dos produtos de forma uniforme. A etiqueta enerxética informa do consumo de enerxía do aparato, permitindo a comparación de modelos no momento da compra. A clasificación establécea o fabricante en función da enerxía que gasta o seu modelo seguindo un proceso e unhas condicións normalizadas. De acordo coas características de cada aparato, a normativa europea marca que nivel de eficiencia ou letra lle corresponde. A partir dos datos que constan nas etiquetas enerxéticas, pódese compara-lo consumo de enerxía anual de cada aparato, o tempo de amortización e o aforro enerxético que representa. É importante poñer especial énfase nos electrodomésticos que son responsables dun importante consumo na vivenda: lavalouzas, lavadoras, secadoras, frigoríficos e conxeladores. Asígnase unha letra e unha cor de clasificación enerxética en función do consumo de electricidade e das súas características (como o ruído, capacidade, gasto de auga, ). A clasificación enerxética consta de 7 categorías dende a A, que é a máis eficiente e consume menos enerxía, ata a G, que gasta máis. Fonte: ICAEN, IDAE Guía da rehabilitación enerxética

87 instalacións. Mellora eficiencia electrodomésticos Lavadora A lavadora, despois do frigorífico, é o electrodoméstico que máis enerxía consume. O 9% da enerxía que utiliza unha lavadora é para quentar a auga, é dicir, un programa de 9ºC consume veces máis ca un programa a ºC. Sempre que se poida, debe lavarse en frío. A lavadora é un electrodoméstico cunha potencia eléctrica importante, normalmente duns.w. Considerando que a maioría de vivendas acostuman a ter potencias contratadas de.-. W, cando utilicen a lavadora cun programa de auga quente. Secadora A secadora é un electrodoméstico que consume moita enerxía, con resistencias ó redor dos. W, e o tempo normal dun programa de secado é de minutos. Por isto, para evitar problemas derivados da limitación de potencia contratada, debe considerarse que aparatos funcionan simultaneamente coa secadora. Existen dous tipos de secadoras, as de evacuación, que dispoñen dun conduto que extrae a humidade cara ó exterior, e as de condensación, que recollen a humidade nunha bandexa que despois debe baleirarse. As lavadoras bitérmicas (con dúas entradas de auga,unhaparaaaugaquenteeoutraparaafría) permiten aforrar enerxía xa que ó entrar auga quente sanitaria á lavadora, as resistencias eléctricas deben traballar menos. Non obstante, non se recomenda o uso destas lavadoras cando se dispoña dun sistema eléctrico de produción de auga quente sanitaria. O etiquetado enerxético das secadoras informa do consumo enerxético, a capacidade de carga, a tipoloxía e o nivel de ruído destes electrodomésticos. Se se dispón de espazo suficiente, o mellor sistema de secado sempre será o tendido da roupa nun sitio adecuado e a ser posible soleado. A etiquetaxe enerxética das lavadoras infórmanos dos niveis de eficiencia de lavado e secado por separado (no caso de equipos combi), o consumo de auga, o ruído (tanto na centrifugación como no lavado) e a velocidade da centrifugación (esta proporcionaunsecadomáisrápidoperoásúavez consume máis enerxía) Fonte: ICAEN e IDAE Guía da rehabilitación enerxética 7

88 instalacións. Mellora eficiencia electrodomésticos Lavalouzas O principal consumo do lavalouzas débese ó funcionamento das resistencias encargadas de quentar a auga nos programas de lavado, que teñen unha potencia aproximada de.w. Lavar a man con auga quente pode ser ata un % más caro que facelo co lavalouzas. A etiquetaxe enerxética informa do consumo enerxético no programa universal, o consumo de auga e o nivel de ruído. Unha boa opción é adquirir un equipo bi-térmico, é dicir, un equipo con conexión ó circuíto de auga quente. Con isto, as resistencias deben traballar menos porque aproveitan a auga quente sanitaria xa producida. Frigoríficos e conxeladores Aíndaqueapotenciadofrigoríficoeoconxelador non sexan moi importantes, están ó redor de 1W, o feito de que funcionen ininterrompidamente as horas do día fai que sexan dos electrodomésticos que máis consumen na vivenda ó longo dun ano. As prestacións enerxéticas do frigorífico dependen do lugar onde se sitúe. Debe favorecerse a circulación do aire pola parte posterior do equipo, afastándoo de focos de calor ou de radiación solar directa. A parte posterior do frigorífico e o conxelador debe estar limpa e ventilada; en condicións deficientes estes aparatos poden consumir ata un 1% máis. A etiquetaxe enerxética dun aparato de refrixeración de alimentos depende de diferentes parámetros. Os principais son a tipoloxía e o volume de cada compartimento. Hai dez tipoloxías no mercado, cada unha das cales ten unha clasificación enerxética e un consumo propios. A temperatura do frigorífico debe manterse entre eºc;nocasodoconxeladornonconvénreduci-la temperatura por debaixo dos -1ºC. Por cada grado máis de frío, o consumo aumenta un %. Desconxelando o conxelador para evitar que se forme xeada de máis de milímetros poden conseguirse aforros de ata o % Fonte: ICAEN e IDAE Guía da rehabilitación enerxética