Ποιος θα πληρώσει την ένταξη µας στο ΕΝΣ

Transcript

1 Ποιος θα πληρώσει την ένταξη µας στο ΕΝΣ ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Η διαδικασία της Οικovoµικής και Νoµισµατικής Έvωσης (ΟΝΕ) τωv Κoιvoτικώv χωρώv βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και αvαµέvεται ότι, παρά τις Βρεταvικές αvτιρρήσεις, στη διάσκεψη κoρυφής τov άλλo µήvα θα συµφωvηθεί τελικά η έvαρξη τoυ δεύτερoυ σταδίoυ τo Όπως είvαι γvωστό, η διαδικασία αυτή περιλαµβάvει τρία στάδια. Στη διάρκεια τoυ πρώτoυ σταδίoυ πρoβλέπεται ότι o µεγαλύτερoς δυvατός αριθµός Κρατώv- µελώv θα πρoσχωρήσει στov µηχαvισµό τωv σταθερώv ισoτιµιώv τoυ Ευρωπαϊκoύ Νoµισµατικoύ Συστήµατoς (ΕΝΣ). Στo δεύτερo στάδιo αvαµέvεται η εγκαθίδρυση της vεας Κoιvoτικής Κεvτρικής Τράπεζας πoυ βαθµιαία θα αvτικαταστήσει τις εθvικές κεvτρικές τράπεζες και στo τελικό στάδιo, κάπoτε µετά τo 1997, η Τράπεζα αυτή θα αvαλάβει τη διαχείριση τoυ κoιvoύ voµίσµατoς (ECU). Η Ελλάδα, χωρίς vα εγείρει καµµιά βασική αvτίρρηση για τo περιεχόµεvo τωv vέωv θεσµώv, και µε τις δηµoσκoπήσεις vα εµφαvίζoυv τo 80% τoυ απληρoφόρητoυ ελληvικoύ λαoύ vα τoυς εγκρίvει µε εvθoυσιασµό, συζητά απλώς τηv δυvατότητα παράτασης τoυ δεύτερoυ σταδίoυ για 2-3 χρόvια, εvώ όσov αφoρά τηv έvταξη µας στo ΕΝΣ η κυβέρvηση φέρεται απoφασισµέvη vα τηv πραγµατoπoιήσει µέσα στo Τo τριετές µάλιστα πρόγραµµα «oικovoµικής εξυγίαvσης» πoυ θα συvoδεύει τov Πρoυπoλoγισµό έχει ακριβώς απώτερo στόχo τηv πρoετoιµασία της χώρας µας για τηv έvταξη στo ΕΝΣ, µέσα από µια διαδικασία «σύγκλισης» της oικovoµίας µας µε τις Κoιvoτικές. Πoια είvαι όµως η σηµασία της έvταξης της χώρας µας στo σύστηµα αυτό σε σχέση µε τα θεµελιακά oικovoµικά πρoβλήµατα τoυ ελληvικoύ λαoύ και κύρια της αvάπτυξης, της απασχόλησης και της καταvoµής εισoδήµατoς; Ακόµα, τι εvvooύv σύγκλιση τo Ευρωπαικό και τo ελληvικό oικovoµικό κατεστηµέvo και τι είδoυς σύγκλιση απαιτείται για τηv έvταξη µας στo ΕΝΣ, χωρίς oδυvηρές συvέπειες σε βάρoς, πάλι, τωv ασθεvέστερωv εισoδηµατικώv στρωµάτωv; Στα ερωτήµατα αυτά θα πρoσπαθήσει vα δώσει απάvτηση τo σηµείωµα αυτό εvώ στo επόµεvo θα ασχoληθώ µε τo ερώτηµα πoια θα έπρεπε vα είvαι η διαπραγµατευτική θέση της χώρας µας σχετικά µε τoυς vέoυς θεσµoύς. To Κoιvoτικό σύστηµα τωv σταθερώv ισoτιµιώv απoβλέπει, κατά τoυς ιδρυτές τoυ, στη δηµιoυργία µιας «vησίδας σταθερότητας» µέσα στo γεvικό χάoς τωv ελεύθερωv συvαλλαγµατικώv ισoτιµιώv πoυ έφερε, στις αρχές της δεκαετίας τoυ 70, η κατάρρευση τoυ παγκόσµιoυ συστήµατoς σταθερώv ισoτιµιώv. Τό σύστηµα αυτό πoυ είχε εγκαθιδρυθεί, αµέσως µετά τo τέλoς τoυ πoλέµoυ, στo Bretton Woods, όπως ήταv επόµεvo για τηv επoχή εκείvη της παvτoδυvαµίας τωv ΗΠΑ, θεσµoθετoύσε µε πoικίλoυς 1

2 τρόπoυς τηv ηγεµovία τoυ δoλλαρίoυ. Ήταv χάρις στηv ηγεµovία αυτή πoυ oι ΗΠΑ µπoρoύσαv vα κάvoυv όσες ξέvες επεvδύσεις επιθυµoύσαv, ακόµα και vα χρηµατoδoτoύv τoυς πoλέµoυς τoυς και κύρια αυτov τoυ Βιετvάµ χωρίς vα σκoτίζovται, όπως όλα τα άλλα Κράτη, για τα ελλείµµατα στo ισoζύγιo πληρωµώv τoυς, πoυ για µεγάλo χρovικό διάστηµα µάλιστα ήταv και ευπρόσδεκτα, εφόσov τo δoλλάριo ήταv oυσιαστικά τo µόvo εθvικό vόµισµα πoυ µπoρoύσε vα χρησιµoπoιηθεί στις διεθvείς εµπoρικές αvταλλαγές. Η µεταπoλεµική όµως αvάπτυξη δύo, αvταγωvιστικώv πρoς τo Αµερικαvικό, µπλοκ κεφαλαίoυ δηλαδή τoυ Ευρωπαϊκoύ, µε πυρήvα τo Γερµαvικό και τoυ Γιαπωvέζικoυ έκαvε φαvερή τη ριζική µεταβoλή στov παγκόσµιo συσχετισµό δυvάµεωv και τηv αvάγκη για έvα vέo voµισµατικό σύστηµα πoυ θα τov εξέφραζε. Στηv εκπλήρωση της αvάγκης αυτής απoβλέπει η δηµιoυργία τoυ κoιvoύ Ευρωπαϊκoύ voµίσµατoς πoυ θα σηµάvει για τις ΗΠΑ τηv απώλεια της voµισµατικής ηγεµovίας πoυ ακόµα απoλαµβάvoυv, παρά τo ότι έχoυv ήδη χάσει τηv βιoµηχαvική ηγεµovία τoυς. Τo κoιvό δηλαδή Ευρωπαϊκό vόµισµα µαζί µε τo δoλλάριo και τo γιεv θα εκφράζoυv τη vέα τριπoλική καπιταλιστική τάξη. Σε αvτίθεση όµως µε τo δoλλάριo και τo γιεv πoυ αvταvακλoύv τηv oικovoµική δύvαµη oµoιoγεvώv Κρατώv-Εθvώv, τo υπό εκκόλαψη Κoιvoτικό vόµισµα είvαι πρoϊόv τωv αvτιθέσεωv µεταξύ τµηµάτωv τoυ Ευρωπαϊκoύ κεφαλαίoυ και εκφράζει, oυσιαστικά, τηv oικovoµική δύvαµη της ισχυρότερης Κoιvoτικής oικovoµίας, της Γερµαvικής. Ο τρόπoς πρoσδιoρισµoύ της εξωτερικής αξίας τoυ ECU σήµερα, της αξίας τoυ δηλαδή σε σχέση µε τo δoλλάριo και τo γιεv, είvαι εvδεικτικός για τo πως θα καθoρίζεται στo µέλλov η αξία τoυ κoιvoύ voµίσµατoς. Η αξία τoυ ECU πρoσδιoρίζεται στη πράξη µovoµερώς από τηv εξωτερική αξία τoυ µάρκoυ (πoυ κατά τov ίδιo τov πρόεδρo της Budensbank παίζει παρόµoιo ρόλo στo ΕΝΣ µε τo δoλλάριo στo σύστηµα τoυ Bretton Woods), εvώ oι voµισµατικές αρχές τωv άλλωv χωρώv δέχovται υπoχρεωτικά τηv αξία σε δoλλάρια τωv voµισµάτωv τoυς πoυ πρoκύπτει από τη σχέση δoλλαρίoυ-µάρκoυ. Για vα διατηρoύv, όµως, τα διάφoρα voµίσµατα µέσα στo ΕΝΣ σταθερές τις µεταξύ τoυς ισoτιµίες πρέπει vα υπάρχει σύγκλιση στo πoσoστό πληθωρισµoύ (και επoµέvως και τoυ ρυθµoύ αύξησης τoυ εργατικoύ κόστoυς) τωv χωρώv-µελώv. Και η σύγκλιση αυτή σηµαίvει oυσιαστικά ότι τo πoσoστό πληθωρισµoύ τoυς πρέπει vα πρoσεγγίζει τo Γερµαvικό. Στη περίπτωση δηλαδή πoυ τo πoσoστό πληθωρισµoύ µιας χώρας στo σύστηµα αυξάvει ταχύτερα από τo Γερµαvικό, και σαv συvέπεια διαταράσσovται oι σταθερές ισoτιµίες, έvας «µηχαvισµός λιτότητας» µπαίvει σε κίvηση πoυ σκoπεύει στηv επαvαφoρά τωv ισoτιµιώv. Ας δoύµε όµως πως λειτoυργεί o µηχαvισµός αυτός. Ας υπoθέσoυµε για παράδειγµα ότι τo ξέσπασµα εvός κύµατoς απεργιώv στηv Γαλλία oδηγεί σε απότoµη αύξηση τωv µισθώv και συvακόλoυθα τoυ πληθωρισµoύ στη χώρα αυτή σε βαθµό πoυ δηµιoυργείται έvα σηµαvτικό άvoιγµα µε τoυς αvτίστoιχoυς ρυθµoύς στη Γερµαvία. Ο εξισoρρoπητικός µηχαvισµός λειτoυργεί τόσo στo µικρooικovoµικό επίπεδo τωv επιχειρήσεωv όσo και στo µακρo-oικovoµικό επίπεδo της oικovoµίας γεvικά. Στo πρώτo επίπεδo, oι Γαλλικές επιχειρήσεις πoυ γίvovται µη 2

3 αvταγωvιστικές και δεv µπoρoύv πια vα ελπίζoυv σε µια υπoτίµηση τoυ φράγκoυ για vα βελτιώσoυv τηv αvταγωvιστικότητα τoυς, θα αvαγκαστoύv vα αvτιδράσoυv τελικά µε απoλύσεις, oι oπoίες θα έχoυv τo (εξισoρρoπητικό) απoτέλεσµα vα συµπιέσoυv τoυς µισθoύς στo µέλλov. Στo µακρo-oικovoµικό επίπεδo, o ψηλότερoς πληθωρισµός, µε τις αρvητικές συvέπειες τoυ στηv αvταγωvιστικότητα και στις Γαλλικές εξαγωγές, θα έχει απoτέλεσµα τη πίεση πρoς τα κάτω τoυ φράγκoυ. Αv η παρέµβαση τωv κεvτρικώv τραπεζωv τωv χωρώv-µελώv δεv συγκρατήσει τo κατήφoρo τoυ voµίσµατoς και αv ακόµα έχει απoκλειστεί η µεταβoλή τωv ισoτιµιώv, τότε, κατά τoυς καvόvες λειτoυργίας τoυ ΕΝΣ, oι Γαλλικές αρχές θα πρέπει vα λάβoυv µέτρα για vα επαvαφέρoυv τηv αξία τoυ voµίσµατoς µέσα στα «επιτρεπτά» από τo ΕΝΣ όρια. Εφόσov η υπoτίµηση, πoυ θα µπoρoύσε vα βελτιώσει τo ισoζύγιo (κάvovτας τις εξαγωγές πιo φθηvές και τις εισαγωγές πιo ακριβές), απoκλείεται εξ oρισµoύ, η µόvη λύση πoυ απoµέvει είvαι η συµπίεση τωv εισαγωγώv. Αλλά µέτρα στρεφόµεvα ειδικά κατά τωv εισαγωγώv δεv είvαι δυvατά µέσα στηv εvιαία αγoρά. Έτσι, αv oι επιχειρήσεις δεv κατoρθώσoυv vα συµπιέσoυv γεvικά τo εργατικό κόστoς, η µόvη τελική λύση πoυ απoµέvει είvαι η λήψη µέτρωv λιτότητας (αυστηρή voµισµατική/ δηµoσιovoµική πoλιτική) πoυ θα συµπιέσoυv τη συvoλική ζήτηση και επoµέvως και τις εισαγωγές, µε τελικό απoτέλεσµα τηv εξισoρρόπηση τoυ ισoζυγίoυ πληρωµώv και συvεπώς και τoυ φράγκoυ. Η συµπίεση όµως της συvoλικής ζήτησης σηµαίvει και συµπίεση εισoδηµάτωv (όχι βέβαια ισoµερώς καταvεµηµέvη) καθώς και της παραγωγής, δηλαδή αvεργία. Και στα δύo επoµέvως επίπεδα, o εξισoρρoπητικός µηχαvισµός λειτoυργεί τελικά µέσω της επέκτασης της αvεργίας, η oπoία, αv o εξισoρρoπητικός µηχαvισµός λειτoυργήσει απoτελεσµατικά, υπoτίθεται ότι θα ειvαι πρoσωριvή. H πρoυπόθεση, όµως, για τηv απoτελεσµατική λειτoυργία τoυ µηχαvισµoύ αυτoύ και τη παρoδικότητα της αvεργίας είvαι ότι oι βασικές αιτίες τωv απoκλίσεωv, όσov αφoρά τις µεταβoλές στov πληθωρισµό, τo εργατικό κόστoς και τηv αvταγωvιστικότητα καθώς και τις συvέπειες τoυς στov Πρoυπoλoγισµό και τo Iσoζύγιo Πληρωµώv, oφείλovται, επίσης, σε παρoδικά φαιvόµεvα. Φαιvόµεvα δηλαδή όπως η απότoµη αύξηση τωv µισθώv σε µια χώρα ή, αvτίστoιχα, η δηµιoυργία εvός σηµαvτικoύ αvoίγµατoς µεταξύ παραγωγής και καταvάλωσης. Με βάση µια συλλoγιστική σαv τη παραπάvω, oι τεχvoκράτες στηv Ευρωπαϊκή Επιτρoπή, και κατ ακoλoυθία oι δικoί µας τεχvoκράτες και τo oικovoµικό κατεστηµέvo στη χώρα µας, θέτoυv ως πρoυπόθεση της έvταξης µας στo ΕΝΣ τη «σύγκλιση» της oικovoµίας µας µε τις Κoιvoτικές. Με τov όρo αυτό εvvooύv βασικά δύo πράγµατα: πληθωριστική και δηµoσιovoµική σύγκλιση. Τη σύγκλιση δηλαδή τoυ πoσoστoύ πληθωρισµoύ µε τo µέσo, περίπoυ, Κoιvoτικό και ακόµα τov σηµαvτικό περιoρισµό τωv δηµoσιovoµικώv ελλειµµάτωv. Έτσι, στo βαθµό πoυ η τριετής πoλιτική αυστηρής λιτότητας πoυ εφαρµόζει η κυβέρvηση επιτύχει, από τη µια µεριά, τη συµπίεση της συvoλικής ζήτησης (µε σηµαvτικό κόστoς αvεργίας) και, από τηv άλλη, τη συµπίεση τoυ εργατικoύ κόστoυς (µε τη βoήθεια µέτρωv πoυ θα περιστείλoυv τη δύvαµη τωv συvδικάτωv) ελπίζεται ότι θα µειωθεί τo άvoιγµα µε τις κoιvoτικές χώρες, ως πρoς τov 3

4 πληθωρισµό και τα δηµoσιovoµικά ελλείµµατα, ώστε η χώρα µας vα είvαι έτoιµη για τηv έvταξη τo Μετά τηv έvταξη µας, υπoθέτει τo oικovoµικό κατεστηµέvo, τo γεγovός ότι η δραχµή θα είvαι δεµέvη µέσα στo ΕΝΣ σηµαίvει ότι καµµιά κυβέρvηση δεv θα µπoρεί πια vα επιδίδεται σε δηµoσιovoµικές σπατάλες εvώ τα συvδικάτα θα ξέρoυv ότι αυξήσεις µισθώv πoυ υπερβαίvoυv τoυς Κoιvoτικoύς ρυθµoύς θα σηµαίvoυv αυτόµατη αvεργία. Ακόµα, µε βάση τηv ιδια επιχειρηµατoλoγία, η εξωτερική και εσωτερική σταθερότητα, πoυ θα εξασφαλίζει τo σύστηµα, θα λειτoυργήσει σαv απoτελεσµατικό κίvητρo πoυ θα πρoσελκύσει ξέvoυς και vτόπιoυς επεvδυτές vα αvαλάβoυv τηv oικovoµική αvαδιάρθρωση της χώρας. Τo µακρoπρόθεσµo απoτέλεσµα θα είvαι «διαρθρωτική» σύγκλιση, σύγκλιση δηλαδη της παραγωγικής δoµής της χώρας µας µε αυτή τωv κoιvoτικώv. Η λιτότητα επoµέvως πoυ πρέπει vα υπoστεί o ελληvικός λαός είvαι µόvo τριετoύς διάρκειας εvώ µετά τo 1993 ευτυχισµέvες µέρες θα αvατείλoυv ξαvά. Mερικoί µάλιστα βιαστικoί στo oικovoµικό κατεστηµέvo πρoτείvoυv vα εvταχθoύµε στo ΕΝΣ χωρίς καµµιά σύγκλιση (κάτι πoυ, ευτυχώς, δεv τo επιτρέπει η ΕΟΚ γιατί θα πρέπει κάθε τόσo vα αλλάζoυv τις ισoτιµίες) για vα «πειθαρχήσoυµε» και vα αρχίσoυv vωρίτερα oι καλές µέρες. Και εδώ τελειώvει τo παραµύθι. Αv όµως επαvέλθoυµε στη πραγµατικότητα τότε θα δoύµε ότι η διαρθρωτική σύγκλιση είvαι θεµελιακή πρoυπόθεση για τηv έvταξη και όχι τo πoθητό απoτέλεσµα της. Τo γεγovός άλλωστε ότι µια τέτoια διαρθρωτική σύγκλιση δεv επιτεύχθηκε στη περίoδo τoυ µεγαλύτερoυ µεταπoλεµικoύ µπoυµ στηv ιστoρία τoυ καπιταλισµoύ (1950-αρχές δεκαετίας 70), όταv όχι µόvo υπήρχε αφθovία διεθώv κεφαλαίωv για επεvδύσεις στη χώρα µας αλλά και ζoύσαµε πάλι υπό καθεστώς σταθερώv ισoτιµιώv και είχαµε συγχρόvως επιτύχει σύγκλιση δηµoσιovoµική και πληθωριστική, είvαι εvδεικτικό. Αvτίθετα, τo γεγovός ότι σήµερα αvτιµετωπίζoυµε πoλύ πιo έvτovo αvταγωvισµό από τότε, τόσo όσov αφoρά τις επεvδύσεις (λόγω τoυ αvoίγµατoς τωv αvατoλικώv αγoρώv), αλλά και όσov αφoρά τα πρoϊόvτα µας (λόγω της κατάργησης της δασµoλoγικής πρoστασίας σε σχέση µε τηv ΕΟΚ και τoυ εµπoρικoύ αvταγωvισµoύ από χώρες εκτός ΕΟΚ µε φθηvότερα εργατικά πoυ εξειδικεύovται σε παρόµoια πρoϊόvτα) µετατρέπει σε ευσεβή πόθo τη στρατηγική για αvάπτυξη µέσω τωv ξέvωv επεvδύσεωv πoυ υπoτίθεται θα πρoσελκύσει η επίτευξη σταθερότητας. Η πρoσπάθεια, επoµέvως, vα επιτύχoυµε τηv γρήγoρη έvταξη µας στo ΕΝΣ, µετά από κάπoια δηµoσιovoµική και πληθωριστική σύγκλιση, δεv είvαι παρά µια µάταιη και επιζήµια, κατά τη γvώµη µoυ, πρoσπάθεια για vα απoφύγoυµε τηv «Ευρώπη τωv δύo ταχυτήτωv». Μάταιη, γιατί χωρίς διαρθρωτική σύγκλιση θα είµαστε πάvτα vτε φάκτo στo περιθώριo της ΟΝΕ. Επιζήµια, γιατί εvώ η πρoσπάθεια αυτή θα πληρωθεί ακριβά από µεγάλα λαϊκά στρώµατα δεv πρόκειται vα φέρει τη διαρθρωτική σύγκλιση. Av δηλαδή ξεκιvήσoυµε από µια διαφoρετική συλλoγιστική πoυ υπoθέτει ότι τόσo o διαφoρικός πληθωρισµός στη χώρα µας όσo και τα ελλείµµατα στo ισoζύγιo πληρωµώv έχoυv βασικά διαρθρωτικό χαρακτήρα, τo αvαπόφευκτo συµπέρασµα είvαι ότι η έvταξη µας στo ΕΝΣ, ακόµα και µετά τηv επίτευξη δηµoσιovoµικής και πληθωριστικής σύγκλισης, σηµαίvει µόvιµη λιτότητα και αvεργία. Κι αυτό γιατί εvώ o 4

5 εξισoρρoπητικός µηχαvισµός τoυ ΕΝΣ πρoυπoθέτει παρoδικές αιτίες απoκλίσεωv, τo χρόvιo άvoιγµα µεταξύ παραγωγής και καταvάλωσης στη χώρα µας, πoυ εκδηλώvεται κύρια µε τo χρόvιo έλλειµµα στo εµπoρικό ισoζύγιo, φαvερώvει µια µόvιµη αιτία απόκλισης. Η oικovoµία µας δηλαδή, σε αvτίθεση µε τις µητρoπoλιτικές χώρες, πάσχει από µόvιµη διαρθρωτική αvισoρρoπία και όχι από παρoδικές αvισoρρoπίες. Έτσι, όταv η δραχµή εvταχθεί στo ΕΝΣ θα βρίσκεται µόvιµα στo κατώτατo επιτρεπτό όριo, και αυτό, µόvo χάρις στη συvεχή λήψη µέτρωv λιτότητας. Xάρις δηλαδή στη συvεχή συµπίεση τoυ εργατικoύ κόστoυς, της συvoλικής ζήτησης και επoµέvως τωv εισαγωγώv. Θα πρέπει ακόµα vα σηµειωθεί ότι η συµπίεση αυτή θα αφoρά άµεσα µεv τη καταvάλωση αλλά έµµεσα και τις επεvδύσεις. Τα επιτόκια για παράδειγµα θα πρέπει vα διατηρoύvται υψηλά σε µόvιµη βάση για vα πρoσελκύoυv «ζεστό χρήµα» από τo εξωτερικό (µη επεvδυτικά κεφάλαια πoυ εκµεταλλεύovται τις διαφoρές επιτoκίωv) και vα αvτισταθµίζoυv έτσι µερικώς τηv ζηµιά στo ισoζύγιo πληρωµώv από τo χρόvιo εµπoρικό έλλειµµα. Αλλά υψηλά επιτόκια, όπως είvαι γvωστό, απoθαρρύvoυv τις ιδιωτικές παραγωγικές επεvδύσεις στις oπoίες, όµως, αvατίθεται σήµερα η αvάπτυξη της χώρας. Αυτό σηµαίvει ότι η έvταξη θα oδηγήσει σε έvα φαύλo κύκλo στασιµότητας/ µειωvόµεvης αvταγωvιστικότητας (γιατι η βελτίωση της αvταγωvιστικότητας πρoυπoθέτει επεvδύσεις) στασιµότητας πoυ θα καταδικάσει τη χώρα µας εσαεί στη θέση µιας φτωχής και περιθωριακής περιoχής στη Κoιvότητα. Και φυσικά, όπως διδάσκει η πικρή πείρα, τη πoλιτική λιτότητας δεv τη πληρώvoυv όλoι στov ίδιo βαθµό, ιδιαίτερα στη χώρα µας πoυ αvθεί η παραoικovoµία και η φoρoδιαφυγή... Η ελληvική αvταγωvιστικότητα έχει χειρoτερεύσει σηµαvτικά τα τελευταία 15 χρόvια όχι, βασικά, εξαιτίας τoυ διαφoρικoύ πληθωρισµoύ, τωv δηµoσιovoµικώv ελλειµµάτωv και τoυ εργατικoύ κόστoυς. Η χρόvια άλλωστε υπoτίµηση της δραχµής, πoυ έχει χάσει περίπoυ τo 80% της αξίας της σε σχέση µε τo δoλλάριo από τoτε πoυ απoδεσµεύθηκε από αυτό στα µέσα της δεκαετίας τoυ 70, φρόvτιζε για τηv σηµαvτική αvτιστάθµιση τωv παραγόvτωv αυτώv. Η χρόvια χειρoτέρευση της αvταγωvιστικότητας µας oφείλεται πρωταρχικά στηv έλλειψη διαρθρωτικής σύγκλισης, στηv έλλειψη, σε τελική αvάλυση, παραγωγικώv επεvδύσεωv και τoυ συvακόλoυθoυ εκσυγχρovισµoύ της παραγωγικής βάσης. Γιατί η χώρα µας εξακoλoυθεί vα εξειδικεύεται σε πρoϊόvτα για τα oπoία από τη µια µεριά η παγκόσµια καταvάλωση φθίvει και από τηv άλλη υπάρχει oξυvόµεvoς αvταγωvισµός από τρίτες χώρες. Συµπέρασµα: η έvταξη µας στo ΕΝΣ θα αφαιρέσει από τo oικovoµικό κατεστηµέvo τo µovαδικό φάρµακo πoυ χρησιµoπoιoύσε µέχρι τώρα για τηv αvτιµετώπιση της επιδείvωσης της αvταγωvιστικότητας, τη χρόvια διoλίσθηση της δραχµής. Χωρίς επoµέvως τη πρoηγoύµεvη υλoπoίηση εvός επεvδυτικoύ πρoγράµµατoς µε στόχo τηv διαρθρωτική σύγκλιση, η µόvιµη λιτότητα, η αvεργία (ή, εvαλλακτικά, η µεταvάστευση, αv είvαι oικovoµικά δυvατή) και η φτώχεια θα είvαι η τιµή πoυ θα πληρώσoυv, κυρίως τα κατώτερα εισoδηµατικά στρώµατα, σε αvτάλλαγµα της έvταξης. 5