ΓΓΚΖΗΜ ΘΡΗΓΖΜ ΑΓΖΜΡ ΗΕΞΡΗΜΡ ΖΗΑΞΖΑΟ ΓΞΓΡΚΕΠΖΗΕ ΓΞΓΑΟΖΑ ΠΕΟ ΠΑΛΕΟ Β2 ΟΜΘΖΗΜ ΓΠΜΟ ζγια: «Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη μαθνμδςΐα»

Transcript

1 ΓΓΚΖΗΜ ΘΡΗΓΖΜ ΑΓΖΜΡ ΗΕΞΡΗΜΡ ΖΗΑΞΖΑΟ ΓΞΓΡΚΕΠΖΗΕ ΓΞΓΑΟΖΑ ΠΕΟ ΠΑΛΕΟ Β2 ΟΜΘΖΗΜ ΓΠΜΟ ζγια: «Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη μαθνμδςΐα» Ρπεύζοκε θαζεγήηνηα: Ιπνμύπμο Φνόζς, ΝΓ 07 Ζθανία,

2 Νενηεπόμεκα Ηεθάιαημ 1 1. Γηζαγςγή... ζει Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή: Μνηζμόξ ζει Ε ζύζηαζε ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ ζει Ηαηεγμνίεξ ηνμθίμςκ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ.. ζει Θνεπηηθά ζοζηαηηθά θαη βηηαμίκεξ ηςκ μεζμγεηαθώκ ηνμθώκ ζει Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη γεςγναθία ζει Μ ζοζπεηηζμόξ ηεξ γεςγναθίαξ θαη ηεξ δηαηνμθήξ. ζει Ε δηάδμζε θαη ε ακαγκώνηζε ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ ζημκ οπόιμηπμ θόζμμ ζει Ε εθανμμγή ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ ζει Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζηα μεκμύ ηςκ εζηηαημνίςκ ζει Δηάζεμμη «μπαδμί» ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ.. ζει Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη θαζεμενηκόηεηα ζει Ηεθάιαημ Πα πιεμκεθηήμαηα ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ.ζει Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζηεκ ογεία..ζει Ε επηζηεμμκηθή ημπμζέηεζε ηςκ γηαηνώκ- ένεοκεξ ζει Ηεθάιαημ Ε ζομβμιή ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ ζηε μαθνμδςΐα.ζει Ε μαθνμδςΐα ζηεκ Ζθανία. ζει

3 Ηεθάιαημ 4 4. Ιαθνμδςΐα θαη άγπμξ. ζει Άγπμξ : o μνηζμόξ ζει Πμ άγπμξ ζηε δςή μαξ. ζει Πα ζομπηώμαηα ημο άγπμοξ. ζει Πα ζομπηώμαηα ζημ ζώμα ζει Πα ζομπηώμαηα ζηεκ ροπμιμγία.. ζει Ε ακηημεηώπηζε ημο άγπμοξ. ζει Ε εονύηενε ακηημεηώπηζε ημο άγπμοξ.. ζει. 25 Ηεθάιαημ 5 5. «Φάνμαθα» γηα ηεκ μαθνμδςία. ζει Πμ γέιημ ζει Ε ροπαγςγία..ζει Ε αηζημδμλία ζει. 28 Ηεθάιαημ 6 6. Ιαθνμδςία θαη βόηακα. ζει Οομβμοιέξ ακηηγήνακζεξ θαη μαθνμδςΐαξ ζει Ηεθάιαημ 7 Οομπενάζμαηα.ζει Νεγέξ..ζει. 36 Νανάνηεμα ζει

4 Ηεθάιαημ 1 1. Γηζαγςγή Ε Ζθανία, ημ κεζί όπμο δμύμε μη μαζεηέξ ηεξ Β ηάλεξ ημο ΓΓΘ Αγίμο Ηενύθμο, θαη ε παγθόζμηα θήμε ημο ςξ έκα από ηα μένε ηεξ γεξ με ηα ορειόηενα πμζμζηά μαθνμδςΐαξ μαξ μδήγεζε κα επηιέλμομε αοηό ςξ ζέμα ηεξ ενεοκεηηθήξ μαξ ενγαζίαξ γη αοηό ημ ζπμιηθό έημξ. Ε εθηεκήξ εκαζπόιεζή μαξ με ηεκ άζιεζε, θαζώξ μη πενηζζόηενμη από μαξ είμαζηε μέιε ημπηθμύ αζιεηηθμύ ζοιιόγμο, θαη ε ακεζοπία μαξ ςξ έθεβμη γηα έκακ ογηεηκό ηνόπμ δςήξ πςνίξ θαηαπνήζεηξ, ε δηαηήνεζε μηα όμμνθεξ ζηιμοέηαξ μαξ μδήγεζακ κα θαηαιήλμομε ζημ ζέμα «Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη Ιαθνμδςΐα». Οθμπόξ ηεξ ένεοκαξ μαξ είκαη κα ακαιύζμομε ημκ όνμ «μεζμγεηαθή δηαηνμθή», κα εκημπίζμομε ηα πιεμκεθηήμαηά ηεξ, κα ελεηάζμομε ηηξ παναμέηνμοξ πμο ημκ ζοκδέμοκ με ηε μαθνμδςΐα, κα ενεοκήζμομε πμημη άιιμη πανάγμκηεξ επενεάδμοκ ημ πνόκμ δςήξ ημο ακζνώπμο, κα ακαδεηήζμομε ηεκ άπμρε ηςκ επηζηεμόκςκ θαη ηςκ γηαηνώκ επί ημο ζέμαημξ θαη ηέιμξ πώξ ημ θαηκόμεκμ ηεξ μαθνμδςΐαξ ζοκακηάηαη ζημ κεζί μαξ. Νένα από ηεκ ένεοκα ζε δηάθμνεξ πεγέξ, πνεζημμπμηήζαμε γηα ηα δεηήμαηα πμο ζέζαμε ςξ ενεοκεηηθά μέζα ηε ζοκέκηεολε θαη ημ ενςηεμαημιόγημ. Μη μμάδεξ, ζηηξ μπμίεξ ζα ενγαζημύμε θαη ζα θάκμομε ηεκ ένεοκά μαξ, απμηειμύκηαη από ηα ελήξ μέιε : Μμάδα Α : Νόπε Θηγκμύ, Γηώνγμξ Ιανηίκεξ, Ιανία Λεκηά Μμάδα Β : Θεμδώνα Θηάνε, Νέηνμξ Κηαπάξ, Γπαμεηκώκδαξ Ναμθίιεξ, Ιανία Οηαονηκμοδάθε Μμάδα Γ : Νόπε Ιακώιε, Κίθμξ Νιμύηεξ, νίζημξ Ννμεζηόξ, ανά Οπέε 4

5 Μμάδα Α 1.1 Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή : Μνηζμόξ Ε Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή είκαη όνμξ πμο επηκμήζεθε από ημκ θοζημιόγμ Άκζει Ηηξ γηα κα πενηγνάρεη ημ μμκηέιμ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ, ημ μπμίμ αθμιμύζεζακ μη ιαμί ηςκ Ιεζμγεηαθώκ πςνώκ πμο ζομπενηιαμβακόηακ ζηε Ιειέηε ηςκ Γπηά ςνώκ. Ε παναδμζηαθή Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή μνίζηεθε από ηα αθόιμοζα παναθηενηζηηθά: Άθζμκεξ θοηηθέξ ίκεξ (θνμύηα, ιαπακηθά, ρςμί/δεμεηνηαθά, παηάηεξ, όζπνηα, θανπμί. Γιάπηζηα επελενγαζμέκα πνμσόκηα Γαιαθημθμμηθά πνμσόκηα (θονίςξ ηονί θαη γηαμύνηη) θαζεμενηκά ζε μηθνέξ έςξ μέηνηεξ πμζόηεηεξ. Σάνηα θαη πμοιενηθά ζε μηθνέξ έςξ μέηνηεξ πμζόηεηεξ. Ηόθθηκμ θνέαξ 2 θμνέξ ημ μήκα Γιαηόιαδμ ςξ θύνηα πεγή ιηπανώκ πμο πενηέπμοκ μμκμαθόνεζηα ιηπανά μλέα. Ε ζογθεθνημέκε δηαηνμθηθή ζύκζεζε ηεξ Ιεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ έπεη ςξ απμηέιεζμα αθεκόξ παμειή πενηεθηηθόηεηα ζε θμνεζμέκα ιηπανά θαη πμιεζηενόιε, αθεηένμο ορειή πενηεθηηθόηεηα ζε οδαηάκζναθεξ θαη ίκεξ. Γπίζεξ ε θαζεμενηκή θαηακάιςζε ειαηόιαδμο ζοκεπάγεηαη ορειή πενηεθηηθόηεηα ηεξ δίαηηαξ ζε μμκμαθόνεζηα ιηπανά μλέα. 5

6 1.2. Ε ζύζηαζε ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ Ηαηεγμνίεξ ηνμθίμςκ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ Ε Ναναδμζηαθή Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή, ύζηενα από πμιιέξ μειέηεξ ζηεκ πώνα μαξ αιιά θαη ζε άιιεξ πενημπέξ έδεηλακ πςξ είκαη ε πημ ογηεηκή δηαηνμθή. Ε Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή ακαθαιύθζεθε από ηηξ δηαηνμθηθέξ επηιμγέξ πμο είπακ θάημηθμη ηεξ Ηνήηεξ θαη ηεξ Κόηηαξ Ζηαιίαξ ζηηξ ανπέξ ημο Γίκαη δηαδεδμμέκε πάνε ζηηξ εοενγεηηθέξ ηεξ ηδηόηεηεξ θαζώξ θαη ζηεκ ζπμοδαία ζομβμιή πμο έπεη γηα ηεκ ογεία ηςκ ακζνώπςκ. Μη θαηεγμνίεξ ηνμθίμςκ πμο πενηιαμβάκεη είκαη αγκά πνμσόκηα όπςξ πμνηανηθά, θνμύηα, όζπνηα, ιαπακηθά, αγκό ηονί, δομςηό μαύνμ ρςμί, ςμό ειαηόιαδμ, λενμί θανπμί ιίγμ ζπηηηθό θναζί θαη ράνηα. Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή είκαη ζπμοδαία θαζώξ βμεζάεη ημοξ ακζνώπμοξ κα δμοκ μηα ογηεηκή δςή με όια ηα μθέιε πμο πενηέπεη ζνεπηηθά ζοζηαηηθά θαη βηηαμίκεξ ηςκ μεζμγεηαθώκ ηνμθώκ Ούμθςκα με ηεκ ποναμίδα ηεξ Ιεζμγεηαθήξ Δηαηνμθήξ ζηε βάζε βνίζθμκηαη ηα δεμεηνηαθά μαδί με ηα πνμσόκηα πμο πανάγμκηαη από αοηά (ρςμί, δομανηθά, νύδη, θ.α ) ηα μπμία πνέπεη κα θαηακαιώκμκηαη ζε θαζεμενηκή βάζε δηόηη πανέπμοκ εκένγεηα μέζς ηςκ οδαηακζνάθςκ πμο έπμοκ. Γπίζεξ ηα ηνόθημα αοηά από ηε θύζε ημοξ είκαη παμειά ζε ιηπανά θαη ιίπμξ, θαζώξ θαη θοηηθέξ ίκεξ πμο βμεζμύκ ζηε μείςζε ηεξ πμιεζηενόιεξ. Ε μμάδα ηςκ θνμύηςκ θαη ηςκ ιαπακηθώκ θαη πεγή ακηημλεηδςηηθώκ θαη βηηαμηκώκ (βηηαμίκεξ Α,C βηηαμίκεξ ζομπιέγμαημξ B θ.α ), ακόνγακςκ ζημηπείςκ, άιιςκ ακηημλεηδςηηθώκ μοζηώκ θαη θοηηθώκ ηκώκ. 6

7 Πμ θύνημ ζοζηαηηθό ηεξ Ιεζμγεηαθήξ Δηαηνμθήξ είκαη ημ ειαηόιαδμ πμο είκαη πιμύζημ ζε μμκμαθόνεζηα ιηπανά μλέα ζε ακηημλεηδςηηθέξ μοζίεξ. Πμ ειαηόιαδμ όπςξ θαη άιια ιίπε, μπμνμύκ κα μδεγήζμοκ ζε ζεηηθό ηζμδύγημ εκένγεηαξ θαη επμμέκςξ δηεοθμιύκμοκ ζηεκ ζηαζενμπμίεζε ημο θαηάιιειμο ζςμαηηθμύ βάνμοξ. Πα γαιαθημθμμηθά πνμσόκηα απμηειμύκ πεγή ακόνγακςκ ζημηπείςκ θαη βηηαμηκώκ ηόζμ ημ αζβέζηημ όζμ θαη πνςηεσκώκ ορειήξ δηαηνμθηθήξ αλίαξ. Πα ράνηα πμο πενηιαμβάκμκηαη ζηα εβδμμαδηαία θαηακάιςζεξ ηνμθίμςκ είκαη θονίςξ ιηπανά θαη πενηέπμοκ πμζόηεηεξ ς-3 πμιοαθόνεζηςκ ιηπανώκ μλέςκ. Γπίζεξ πενηιαμβάκμοκ πνςηεΐκεξ ορειήξ βημιμγηθήξ αλίαξ θαη πμιιά ακόνγακα ζημηπεία. Πα πμοιενηθά πανέπμοκ ζημ μνγακηζμό πνςηεΐκεξ ορειήξ δηαηνμθηθήξ αλίαξ θαη ζίδενμ πμο αθμμμηώκεηαη με ημκ μνγακηζμό πμιύ εύθμια. Πα όζπνηα, μη λενμί θανπμί θαη μη ειηέξ εκώκμκηαη όια ζε μηα μμάδα ηνμθίμςκ. Πα όζπνηα δίκμοκ εκένγεηα, έπμοκ παμειά ιηπανά πμιιέξ θοηηθέξ ίκεξ. Γπίζεξ είκαη πιμύζηα ζε πνςηεΐκεξ (παμειόηενεξ όμςξ βημιμγηθήξ αλίαξ από αοηή ημο θνέαημξ θαη ηςκ γαιαθημθμμηθώκ) θαη είκαη πεγή εκένγεηαξ ζηδήνμο (όπη όμςξ ηόζμ απμννμθήζημεξ μμνθήξ όζμ ημο θνέαημξ). Μη λενμί θανπμί έπμοκ ορειήξ πενηεθηηθόηεηαξ ζε μμκμαθόνεζηα ιηπανά μλέα, όπςξ θαη ημ ειαηόιαδμ, Γπίζεξ είκαη πιμύζημη ζε θοηηθέξ ίκεξ θαη βηηαμίκεξ (π.π βηηαμίκε Γ), αιιά δεκ πνέπεη κα ημοξ θαηακαιώκμομε ζε μεγάιεξ πμζόηεηεξ γηαηί έπμοκ πμιιέξ ζενμίδεξ. Μη παηάηεξ πανέπμοκ εκένγεηα θαη είκαη πεγή βηηαμίκεξ C. Όμςξ έπμοκ ορειό γιοθαημηθό δείθηε δηόηη μεηαηνέπμκηαη άμεζα ζε γιοθόδε. 7

8 Πα αογά πενηιαμβάκμοκ πνςηεΐκεξ ηδηαίηενα ορειήξ βημιμγηθήξ αλίαξ, βηηαμίκεξ θαη ακόνγακα ζημηπεία. Πα γιοθά πενηέπμοκ δάπανε ηεξ μπμίαξ ε θαηακάιςζε εμθακίδεη ηενεδόκα. Ε θαηακάιςζή ηεξ πνέπεη κα γίκεηαη με μέηνμ. Πμ θόθθηκμ θνέαξ πμο πενηιαμβάκεηαη ζηεκ μεκηαία θαηακάιςζε ηνμθίμςκ πενηέπεη πνςηεΐκεξ ορειήξ δηαηνμθηθήξ αλίαξ,ζίδενμ, ρεοδάνγονμ θαη βηηαμίκεξ. 'Μμςξ πενηέπεη θαη θμνεζμέκα ιηπανά μλέα πμο έπμοκ ανκεηηθέξ ζοκέπεηεξ γηα ημκ μνγακηζμό. Νένακ όμςξ ηςκ ηνμθίμςκ πμο μαξ πανμοζηάδεη ε Νοναμίδα ηεξ Ιεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ είκαη απαναίηεηε ε θαζεμενηκή ζςμαηηθή άζθεζε πμο βμεζάεη κα βειηηώζμομε αθόμε πημ πμιύ ηεκ ζςμαηηθή ογεία μαξ Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη γεςγναθία Μ ζοζπεηηζμόξ ηεξ γεςγναθίαξ θαη ηεξ δηαηνμθήξ Ε Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή θαη απμδεδεηγμέκα ε θαιύηενε ογηεηκή δηαηνμθή ηώνα πηα εθανμόδεηαη ζε πμιιέξ πώνεξ ηόζμ ηεξ Γονώπεξ όζμ θαη έλς από αοηήκ με απμηέιεζμα αοηόξ μ ηνόπμξ δηαηνμθήξ θενδίδεη όιμ θαη πενηζζόηενμ έδαθμξ.μη πημ ζοπκέξ πώνεξ πμο αθμιμοζμύκ ηεκ Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή είκαη ε Γιιάδα, Ζηαιία, Γημογθμζιαβία, Βμοιγανία, Ζζπακία, Αιβακία θαζώξ θαη ε Ξςζία. Γπίζεξ θαη ε Ηύπνμξ αθμιμοζεί ηα βήμαηα ηεξ Ιεζμγεηαθήξ Δηαηνμθήξ ζύμθςκα με ημκ ζύκδεζμμ ηςκ Δηαηημιόγςκ Ηύπνμο ε Εμένα Δηαηνμθήξ ζηεκ Γονώπε 19/1/2006. Όμςξ θαη ε Αμενηθή θαη μη εονςπασθέξ πώνεξ ηεξ βόνεηαξ Γονώπεξ ζηγά ζηγά εκηάζζμκηαη θαη αοηέξ ζηεκ Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή πςξ μη θάημηθμη ηςκ Ιεζμγεηαθώκ ςνώκ δμοκ 8

9 πενηζζόηενμ ζε ακηίζεζε με αοημύξ πμο πάζπμοκ ζοπκά από θανθίκμ ημο εκηένμο θαη ημο ζηήζμοξ ή θανδηαθέξ παζήζεηξ. Γπμμέκςξ βιέπμομε ηεκ ηενάζηηα ζεμαζία πμο έπεη ε Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή ζηεκ δςή ηςκ ακζνώπςκ θαη ηεκ ζπμοδαία επέθηαζε πμο έπεη πάνεη θαη ζηηξ οπόιμηπεξ πώνεξ ημο θόζμμο αθμύ όιμη μη γηαηνμί ηεκ ζοζηήκμοκ βιέπμκηαξ ηα μθέιε πμο μπμνεί κα δώζεη ζημκ ακζνώπηκμ μνγακηζμό Ε δηάδμζε θαη ε ακαγκώνηζε ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ ζημκ οπόιμηπμ θόζμμ Ε Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή άιιαλε νηδηθά ηςκ ηνόπμ δςήξ ηςκ ακζνώπςκ. Ε δίαηηα ηεξ Ιεζμγεηαθήξ Δηαηνμθήξ δεμημύνγεζε μία κέα γεκηά εζηηαημνίςκ πμο δηαδόζεθακ ζε όιμ ημκ θόζμμ. Ιέπνη ζήμενα ε Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή ελειίζζεηαη δηανθώξ εθπιήζζμκηαξ θαη γμεηεύμκηαξ γηα ημκ ηνόπμ πμο δμοκ μη άκζνςπμη. Γηα αοηό αθνηβώξ ε Ιεζμγεηαθή θμοδίκα είκαη δηαδεδμμέκε μέπνη ημ Πόθημ από ημ Θμκδίκμ έςξ ηεκ Αμενηθή. Αθόμε θαη ημ Ζζναήι ςξ ζεμθναηηθό θνάημξ αθμιμοζεί ηα μμκμπάηηα ηεξ Ιεζμγεηαθήξ θμοδίκαξ θαζώξ οπάνπμοκ πμιιά εζηηαηόνηα πμο πνεζημμπμημύκ μεζμγεηαθά πηάηα πνμζζέημκηαξ ζε αοηά οιηθά ηεπκηθέξ θαη ηοπηθέξ γεοζηηθέξ ηδέεξ. 1.4 Ε εθανμμγή ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζηα μεκμύ ηςκ εζηηαημνίςκ Πμ μεκμύ ηςκ εζηηαημνίςκ πμο πνεζημμπμημύκ ηεκ Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή πμηθίιμοκ ζε θαγεηά γεύζεηξ θαη ζοκδοαζμμύξ πηάηςκ. Πέημηα πηάηα πμο ζενβίνμοκ ηα εζηηαηόνηα μπμνεί κα είκαη: αιμονόξ μπαθαιηάνμξ με πμονέ,ζθμνδαιηά, αογό με ζαιάηα μανμοιημύ 9

10 θαη θμηόπμοιμ, ρανόζμοπεξ δηάθμνα θαγεηά ηεξ ώναξ, μνεθηηθά θαη πμιιά άιια μεζμγεηαθά κόζηημα πηάηα Δηάζεμμη «μπαδμί» ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ 1. Ούμθςκα με ηεκ Beyonce Knowles ε ίδηα ηνέθεηαη θαζεμενηκά με ιαπακηθά θαη κενό θμηόπμοιμο θαη ακαθαηεύμκηαξ ηα μεηαηνέπεη ημ κενό ζε ζνεπηηθό ζοζηαηηθό παίνκμκηαξ ιηγόηενμ από 80 ζενμίδεξ. 2. Ε Share ιέεη όιμη πνέπεη κα αθμιμοζμύμε έκακ ογηεηκό ηνόπμ δςήξ, με ζςζηή δηαηνμθή θαη θοζηθή άζθεζε. Ακ πνμζπαζμύμε γηα αοηό πςνίξ κα ημ βιέπμομε θάηη ελακαγθαζηηθό πνμθεημέκμο κα πάζμομε βάνμξ, ημ ζίγμονμ είκαη όηη ζα έπμομε μεγαιύηενε επηηοπία. Ε ίδηα ηνέθεηαη με ιαπακηθά, αζπνάδηα αογμύ θαη θνμύηα γηα ζκαθ αιιά θαη πμιύ κενό. 3. Ε Madonna ηα ηειεοηαία δέθα πνόκηα ηνέθεηαη μόκμ με βημιμγηθά πνμσόκηα θαη ε δηαηνμθή ηεξ πενηιαμβάκεη θονίςξ θνμύηα, ιαπακηθά πνμσόκηα μιηθήξ αιέζεςξ θαη θοηηθέξ ίκεξ, θοζηθή δάπανε θαη ράνηα. Βαζίδεηαη θονίςξ ζε άπαπεξ πνςηεΐκεξ αιιά είκαη ηδηαίηενα επενεαζμέκε από ηεκ μαθνμβημηηθή δηαηνμθή, 4. Ε Meryl Streep αθμιμοζεί μηθνή δίαηηα θαη όπςξ ιέεη θαη ε ίδηα μεηά ημ πνώημ πμηήνη θναζί απέθεογα κα πης θαη δεύηενμ θαη ζηαμαημύζα εθεί. 5. Demi Moore: ε δηαηνμθή ηεξ πενηιαμβάκεη οδαηάκζναθεξ ειαθνηά ζκαθ θαη ιίπμξ ιόγς ηεξ πηώζεξ ημο επηπέδμο ηςκ μηζηνμγόκςκ ζημκ μνγακηζμό ηεξ. Γπίζεξ ε δίαηηά ηεξ ζομπενηιαμβάκεη μεγάιε πμηθηιία θνμύηςκ. 10

11 Απ' όηη ζομπεναίκμομε πμιιμί δηάζεμμη αθμιμοζμύκ ηεκ Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή ζηεκ δςή ημοξ με ζθμπό κα ιάβμοκ όια ηα απαναίηεηα ζνεπηηθά ζοζηαηηθά γηα ημκ μνγακηζμό ημοξ θαζεμενηκά. Ε Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή είκαη δηαδεδμμέκε ζε όιμ ημκ θόζμμ, όιμη πνέπεη κα ηεκ αθμιμοζμύμε με ζθμπό ηεκ επίηεολε ημο ογηεηκμύ ηνόπμο δςήξ θαη πνμζηαζίαξ από δηάθμνεξ αζζέκεηεξ. 1.5 Ηαζεμενηκόηεηα θαη μεζμγεηαθή δηαηνμθή Μη Έιιεκεξ θαηακαιώκμοκ ηνόθημα θοηηθήξ πνμέιεοζεξ αθμιμοζώκηαξ ηα βήμαηα ηεξ Ιεζμγεηαθήξ Δηαηνμθήξ. Ε Γιιεκηθή θμοδίκα ζοκδοάδεη ιαπακηθά,ανςμαηηθά βόηακα όπςξ ζομάνη, μέκηα θαη ημ δεκδνμιίβακμ. Γπίζεξ ζηεκ Γιιεκηθή θμοδίκα πανμοζηάδμκηαη ειαηόιαδμ, ζαιαζζηκά ηδηαίηενα θνέαξ θαη ιύπε πμο είκαη απαναίηεηα γηα ημκ μνγακηζμό μαξ θαη θαη επέθηαζε γηα ηεκ ογεία μαξ. Από ηα παιηά ηα πνόκηα μη Έιιεκεξ ηνέθμκηακ με μεζμγεηαθά θαγεηά γηα αοηό θαη ζηεκ ηειεοηαία ένεοκα πμο δηελάπζεθε έδεηλε όηη ηα ηειεοηαία 40 πνόκηα ε ειιεκηθή δίαηηα- μεζμγεηαθή δίαηηα είκαη μηα από ηηξ πημ ογηήξ θαη ζεμακηηθή δίαηηα. Γπίζεξ θαη μη Ανπαίμη Έιιεκεξ μη μπμίμη ήηακ μη πνςημπόνμη ηςκ μιομπηαθώκ αγώκςκ είπακ θαζηενώζεη ζε θαζεμενηκή βάζε ηεκ Ιεζμγεηαθή Δηαηνμθή γκςνίδμκηαξ ηα ηδηαίηενα πιεμκεθηήμαηα πμο έπεη γηα ηεκ ογεία ημοξ. Οημοξ Έιιεκεξ ζε εβδμμαδηαία βάζε γίκεηαη θαηακάιςζε ρανηώκ, πνμηημόηενα θαγεηά πμο πενηέπμοκ ς3 ιηπανά μλέα, λενμί θανπμί θαη ιαπακηθά. Αθόμε γίκεηαη θαηακάιςζε δάπανεξ. 4 αογά ηεκ εβδμμάδα, θόθθηκμ θνέαξ 3 θμνέξ ημκ μήκα. 11

12 Γπίζεξ θοζηθή δναζηενηόηεηα με ζθμπό ηεκ ζοκηήνεζε ηεξ θαζεμενηκήξ ογείαξ θαη εοελίαξ θαη ιμγηθή θαηακάιςζε θναζημύ. Πέιμξ ε Γιιεκηθή Δηαηνμθή ςξ μένμξ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ είπε παναθηενηζηεί από ηεκ Unesco πμιηηηζηηθή θιενμκμμηά μιόθιενεξ ηεξ ακζνςπόηεηαξ θαζώξ επίζεξ γηα ηεκ ζοκεηζθμνά ηεξ ζηεκ παγθόζμηα ογεία θαη ζηεκ πμηόηεηα δςήξ ηςκ ακζνώπςκ. Μμάδα Β Ηεθάιαημ Πα πιεμκεθηήμαηα ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ. Ε παγθόζμηα ακαγκςνηζμέκε μεζμγεηαθή δηαηνμθή έπεη θοζηθά πμιιά μοζηαζηηθά πιεμκεθηήμαηα γηα ηεκ ογεία. Ανπηθά, μπμνεί κα απμηνέρεη ηηξ θανδηαθέξ κόζμοξ θαη ηα εγθεθαιηθά επεηζόδηα. Ε ζομβμιή ηεξ είκαη θαζμνηζηηθή γηα ηεκ δηαηήνεζε ηεξ ογημύξ θανδηάξ. Ούμθςκα με μειέηεξ ηεξ ηαηνηθήξ ζπμιήξ ημο πακεπηζηεμίμο Έλεηεν ζηε μεγάιε Βνεηακία ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή επενεάδεη θαηαιοηηθά ηεκ θαιύηενε κμεηηθή ιεηημονγία ζε ειηθηςμέκμοξ θαη οπενήιηθεξ. Οοκδοαζηηθά, πενημνίδεη ηεκ άκμηα ζε αοηέξ ηηξ ειηθίεξ. 9 ζηηξ 12 ένεοκεξ πμο δηελάπζεθακ απέδεηλακ όηη ε μεζμγεηαθή δίαηηα μεηώκεη ημ νίζθμ ηεξ κόζμο Alzheimer ζημκ άκζνςπμ. Γπηπιέμκ όθειμξ θαη πνμζηαζία πνμζθένεη ε μεζμγεηαθή δίαηηα θαη ζε άιιεξ κόζμοξ. Ηαηανπήκ, μπμνεί κα πνμζηαηέρεη ημκ άκζνςπμ από ημκ δηαβήηε. Ούμθςκα με ένεοκεξ όζμη αθμιμοζμύκ μηαξ ηζμννμπεμέκε δηαηνμθή έπμοκ μηθνόηενεξ πηζακόηεηεξ κα εμθακίζμοκ δηαβήηε. Αθόμα, ημ πανζέκμ ειαηόιαδμ έπεη εοενγεηηθή επίδναζε θαη ζημκ 12

13 θανθίκμ, ηδηαίηενα ημο μαζημύ θαη ημο πνμζηάηε. Γπίζεξ, πενημνίδεη ζεμακηηθά ηηξ θανδημπάζεηεξ, όπςξ ε ζηεθακηαία κόζμξ θαη ε ανηενημζθιήνοκζε. Νανάιιεια, ε θαηακάιςζε μεγάιςκ πμζμηήηςκ θνμύηςκ θαη ιαπακηθώκ, λενώκ θανπώκ, ρανηώκ θαη ειαημιάδμο ζομβάιεη θαη ζηεκ μαθνμδςία. Ένεοκεξ έπμοκ απμδείλεη όηη ζηηξ πενημπέξ πμο οπάνπεη μεγαιύηενε θαηακάιςζε μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ, όπςξ γηα πανάδεηγμα ζηεκ Ζηαιία θαη ζηεκ Ηνήηε αιιά θαη ζε άιιεξ πενημπέξ ηεξ κόηηαξ Γονώπεξ, έπεη αολεζεί ημ πνμζδόθημμ δςήξ. Γπηπιέμκ, αθμιμοζώκηαξ ημοξ θακόκεξ ηεξ μεζμγεηαθήξ δίαηηαξ έπμομε ζεηηθέξ επηδνάζεηξ θαη ζημκ έιεγπμ βάνμοξ. Ηαη αοηό γηαηί δεκ πνεζημμπμημύκηαη ζηεκ δηαηνμθή θαγεηά πιμύζηα με ζενμίδεξ θαη θμνεζμέκα ιίπε. Οε ζοκδοαζμό με ηεκ θοζηθή δναζηενηόηεηα μ μεηαβμιηζμόξ ημο ακζνώπμο αιιάδεη θαη πνμθύπηεη μηα θαιύηενε δηαηήνεζε ηεξ ογείαξ θαη ημο ηδακηθμύ βάνμοξ. 2.2 Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζηεκ ογεία Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή απμηειεί ακαπόζπαζημ θμμμάηη ζημ ημμέα ηεξ ογείαξ. Ννμηείκεηαη ζε όιμοξ θαη ζύμθςκα με ένεοκεξ πμο έπμοκ δηελαπζεί βμεζάεη πακημύ. Ανπηθά, πνμιαμβάκεη ηηξ θανδηαθέξ κόζμοξ, μεηώκμκηαξ ημκ θίκδοκμ ηεξ ανηενημζθιήνοκζεξ θαη ηεκ εμθάκηζε ηεξ ζηεθακηαίαξ κόζμο ηεξ θανδηάξ θαη θαη' επέθηαζε βμεζάεη ζηεκ δηαηήνεζε μηαξ πημ ογημύξ θανδηάξ. Οηεκ ζοκέπεηα ηα ηειεοηαία πνόκηα, πάμπμιιεξ ένεοκεξ πανμοζηάδμοκ όηη ημ ειαηόιαδμ, πμο πνεζημμπμηείηαη ζηεκ μεζμγεηαθή δηαηνμθή, πνμιαμβάκεη ημκ θανθίκμ θαη ηδηαίηενα ημο μαζημύ θαη ημύ πνμζηάηε. 13

14 Νανάιιεια ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζπεηίδεηαη με ηε θαιύηενε κμεηηθή ιεηημονγηά. Ννμζηαηεύεη από ηεκ αγγεηαθή άκμηα θαη εκκηά ζηηξ δώδεθα μειέηεξ απμδεηθκύμοκ όηη μεηώκεηαη ε πηζακόηεηα εθδήιςζεξ ηεξ κόζμο Alzheimer. Γπίζεξ ζομβάιιεη ζημκ πενημνηζμό γεκεηηθμύ νίζθμο γηα εμθάκηζε εγθεθαιηθμύ επεηζμδίμο. Οοκδοαζηηθά, ημ όηη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή πνεζημμπμηεί πενημνηζμέκμοξ οδαηάκζναθεξ ιεηημονγεί εκάκηηα ζημκ δηαβήηε ηύπμο 2. Ένεοκεξ έπμοκ απμδείλεη όηη όζμη πνεζημμπμημύκ ηεκ μεζμγεηαθή δηαηνμθή έπμοκ μηθνόηενε πηζακόηεηα θαηά 12% κα εμθακίζμοκ δηαβήηε. Οημ ζύκμιμ ηςκ εκενγεηώκ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ έπμοκ ςξ απμηέιεζμα ηεκ μαθνμδςία θαη ημκ έιεγπμ βάνμοξ μηα θαη απμθιείμοκ από ηεκ δίαηηα μαξ θαγεηά πιμύζηα ζε ζενμίδεξ θαη θμνεζμέκα ιίπε. 2.3 Ε επηζηεμμκηθή ημπμζέηεζε ηςκ γηαηνώκ - ένεοκεξ Αοηό ημ θεθάιαημ απανηίδεηαη θονίςξ από ένεοκεξ πμο έπμοκ δηελαπζεί ζε δηάθμνα μένε ημο θόζμμο θαη απμηειμύκ απόδεηλε γηα ηα πιεμκεθηήμαηα ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ. Νάνα πμιιμί επηζηήμμκεξ, γηαηνμί, δηαηνμθμιόγμη βαζηζμέκμη ζε εμπενηζηαηςμέκεξ μειέηεξ θαη ένεοκεξ δείπκμοκ όηη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζομβάιιεη απμηειεζμαηηθά ζηα ζοκ ηεξ δςήξ. Ανπηθά, ε πνώηε ένεοκα πμο μειεηάμε δηελάπζεθε ζηεκ Αοζηναιία θαη επηθεκηνώζεθε ζε ειηθηςμέκμοξ πμο πνμένπμκηακ από ηα ειιεκηθά κεζηά. Αοηή ε μειέηε απέδεηλε όηη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή βειηηώκεη ημκ μέζμ όνμ δςήξ ηςκ ειηθηςμέκςκ ηεξ Γιιάδαξ. Έηζη, ζογθνίκμκηαξ 189 ειηθηςμέκμοξ ηεξ Γιιάδαξ πμο αθμιμύζεζακ ηεκ πιμύζηα ζε 14

15 δηαηνμθηθή αλία μεζμγεηαθή δηαηνμθή έδεηλακ όηη δμοκ πενηζζόηενα πνόκηα ζε ζπέζε με ημοξ Ομοεδμύξ, ημοξ Άγγιμοξ ή ημοξ Ζάπςκεξ. Οε μηα μεηαγεκέζηενε ένεοκα βαζηζμέκε ζηεκ πνμεγμύμεκε απμδείπζεθε επίζεξ όηη αοημί μη άκζνςπμη έπμοκ μηθνόηενμ πμζμζηό ζακάημο από θανδηαθέξ παζήζεηξ ζε ζπέζε με ακζνώπμοξ από άιιεξ πώνεξ. Οεηνά έπεη μεηά, μηα ένεοκα Γιιήκςκ θαη Ζηαιώκ γηα ηεκ μεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη ημκ δηαβήηε ηύπμο 2. Ε ένεοκα έδεηλε όηη όζμη αθμιμοζμύζακ ιίγμ πμιύ ηεκ μεζμγεηαθή δηαηνμθή, είπακ μηθνόηενε πηζακόηεηα θαηά 12% κα εμθακίζμοκ δηαβήηε. Γκώ, αοημί πμο ηεκ αθμιμύζεζακ πημ πηζηά είπακ 20% μηθνόηενε πηζακόηεηα κα εμθακίζμοκ δηαβήηε. Ιηα αθόμα μεγάιε μειέηε ζηενηγμέκε ζηεκ μεζμγεηαθή δηαηνμθή, δείπκεη όηη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή εγγοάηαη θμθηενό μοαιό, όπςξ ιέεη, αθόμα θαη γηα ειηθηςμέκμοξ. Έηζη, μη ενεοκεηέξ δηαπίζηςζακ όηη όζμη αθμιμοζμύκ ημ μέηνμ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ, έπμοκ 19% ιηγόηενεξ πηζακόηεηεξ κα εμθακίζμοκ πνμβιήμαηα μκήμεξ θαη δηαύγεηαξ. Αοηή ε ένεοκα επηβεβαηώκεη πςξ ε θαηακάιςζε ρανημύ, ιαπακηθώκ, ειαημιάδμο θαη γεκηθά όιςκ ηςκ επηηαγώκ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ δεκ θάκμοκ θαιό μόκμ ζηεκ ζηιμοέηα θαη ζηεκ θανδία, αιιά πνμθακώξ θαη ζημκ εγθέθαιμ. Πέιμξ, ε μμάδα μαξ έθακε μηα ζοκέκηεολε με βάζε ηεκ μεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη ηεκ απεοζύκαμε ζε δύμ δηαηνμθμιόγμοξ. 1 Ούμθςκα, ιμηπόκ, με ηηξ απακηήζεηξ ημοξ, ζηεκ ενώηεζε πμημξ μ μνηζμόξ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ θαη μη δομ απάκηεζακ όηη είκαη έκα μμκηέιμ δηαηνμθήξ πμο πνμήιζε από ημοξ ιαμύξ ηεξ μεζμγείμο θαη ζηενίδεηαη ζηεκ θαηακάιςζε θοηηθώκ ηκώκ, μζπνίςκ, γαιαθημθμμηθώκ, ρανηώκ θαη με επελενγαζμέκςκ πνμσόκηςκ. Γπίζεξ, ηεκ έληνα θαηακάιςζε πανζέκμο ειαηόιαδμο. 1 Βλ. παράρτημα για τισ ςυνεντεφξεισ 15

16 Οηεκ ζοκέπεηα, δηαθώκεζακ ζημ όηη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή μπμνεί κα εθανμμζηεί ζε όιεξ ηηξ πώνεξ ακελανηήηςξ θιίμαημξ. Ε μία είπε όηη ελαηηίαξ ηεξ παγθμζμημπμίεζεξ θαη ημο ειεύζενμο εμπμνίμο μπμνεί κα εθανμμζηεί πακημύ, εκώ ε δεύηενε μόκμ ζε πενημπέξ με μεζμγεηαθό θιίμα, όπμο οπάνπμοκ ειαηόδεκηνα, θνέζθα θνμύηα θαη ιαπακηθά. Οηεκ επόμεκε ενώηεζε, ακ μπμνεί κα βιάρεη ηεκ ογεία μαξ ζομθώκεζακ όηη επεηδή δεκ απμθιείεηαη θαμηά μμάδα ηνμθώκ από ηεκ δηαηνμθή μαξ θαη ελαηηίαξ ηςκ ζοζηαηηθώκ πμο ζομβάιμοκ ζηε άμοκα ημο μνγακηζμμύ μαξ έπμοκ εοενγεηηθέξ ηδηόηεηεξ. Οηεκ ηέηανηε ενώηεζε ακ μ ηνόπμξ θαιιηένγεηαξ ηνμθώκ επενεάδεη ηεκ ιεηημονγία ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ απμθνηζήθακ όηη καη. Μ ηνόπμξ θαιιηένγεηαξ πνέπεη κα ηενεί θάπμημοξ θακόκεξ γηαηί ηα πεμηθά ζθεοάζμαηα πμο μπμνμύκ κα πνεζημμπμηεζμύκ καη μεκ μπμνεί κα έπεη μεγαιύηενε απόδμζε ημο πνμσόκημξ θαηαζηνέθεη ςζηόζμ ηηξ ζνεπηηθέξ μοζίεξ. Αθόμα ζομθώκεζακ μπμνεί κα πνεζημμπμηεζεί από κεανή ειηθία γηαηί βμεζάεη ζηεκ θαιή ιεηημονγία ημο εγθεθάιμο θαη ηεκ μείςζε πηζακόηεηαξ Αιηζπάημεν. Όμςξ, ε δεύηενε ακαθένζεθε ζε μηα ένεοκα πμο ήνζε ζε ακηίζεζε με ηηξ οπόιμηπεξ ένεοκεξ, ζημ όηη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή δεκ έπεη μθέιε γηα ημκ ακζνώπηκμ εγθέθαιμ. Οηεκ έθηε ενώηεζε ακ ζοκηζηάηαη ζε αζζεκείξ, είπαμε θαη από ημοξ δομ θαηαθαηηθή απάκηεζε θαζώξ έπεη πμιιέξ θαη δηαθμνεηηθέξ δοκαηόηεηεξ, είκαη ογηεηκή θαη απμιαοζηηθή είκαη αζπίδα ζηεκ ογεία μαξ θαη έπεη ακηημλεηδςηηθή δνάζε θαη μοζίεξ πμο επενεάδμοκ ηεκ μαθνμβηόηεηα. Ωζηόζμ μνηζμέκεξ παζήζεηξ απαγμνεύμοκ ηεκ μεζμγεηαθή δηαηνμθή (ππ ζπαζηηθή θμιίηηδα). Οηεκ ηειεοηαία ενώηεζε πμηεξ κόζμοξ πνμιαμβάκεη ακαθένζεθακ θαη μη δομ ζε όια αοηά πμο έπμομε πεη θαη μπμνεί κα πνεζημμπμηεζεί από όιεξ ηηξ ειηθίεξ. 16

17 Μμάδα Γ Ηεθάιαημ Ε ζομβμιή ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ ζηε μαθνμδςΐα Ε εθανμμγή ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ είκαη θαζμνηζηηθή ζύμθςκα με μειέηεξ γηα ηεκ θαιή δςή θαη ηεκ μαθνμδςία ηςκ ακζνώπςκ πμο ηεκ αθμιμοζμύκ. Ιε άιια ιόγηα ζεςνείηαη ειηλίνημ κηόηεξ θαη ογείαξ. Νενημνίδμκηαξ ηηξ μεηαβμιηθέξ δηαηαναπέξ δειαδή ηεκ παποζανθία, ηεκ αύλεζε ημο ζαθπάνμο θαη ηεξ πμιεζηενόιεξ, αολάκεηαη ημ όνημ δςήξ ημο θάζε ακζνώπμο, θαζώξ πενημνίδμομε ημ ιίπμξ. Αθόμε με ηεκ εθανμμγή δίαηηαξ μεζμγεηαθμύ ηύπμο μεηώκεηαη ε ζοπκόηεηα ηςκ θανδηαγγεηαθώκ θηκδύκςκ πμο ζπεηίδεηαη με ημκ μεηαβμιηθό ζύκδνμμμ εκώ με ηεκ ζοπκή θαηακάιςζε ρανημύ ελαζθαιίδεηαη μηα θαιύηενε αγγεηαθή ειηθία θαη μεηώκμκηαη μη πηζακόηεηεξ γηα θαηάζιηρε. Γεκηθόηενα, ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζοκδοαδόμεκε με ηεκ θοζηθή άζθεζε, ηεκ μνεζίβηα δςή θαη ηεκ παιηκαγώγεζε ημο ζηνεξ θαίκεηαη όηη πνμζθένεη μηα μαθνμπνόκηα δςή. Γπμμέκςξ, ζύμθςκα με ηα παναπάκς ζημηπεία μ πνοζόξ δεθάιμγμξ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ δηαμμνθώκεηαη ςξ ελήξ: 1)Ηαζεμενηκή θαηακάιςζε θνμύηςκ θαη ιαπακηθώκ. 2) Ηαζεμενηκή θαηακάιςζε πνςηκμύ. 3) Ηαηακάιςζε ρανημύ έςξ θαη ηνεηξ θμνέξ ηεκ εβδμμάδα. 4) Οοπκή θαηακάιςζε όζπνηςκ. 5) Απμθογή ημο ιίπμοξ θαη θαζεμενηκή πνεζημμπμίεζε ειαηόιαδμο ζηα θαγεηά. 17

18 6) Ηαηακάιςζε όζμ ημ δοκαηόκ ιηγόηενμο αιαηημύ. 7) Ιείςζε δάπανεξ. 8) Οοπκή θαηακάιςζε μηθνώκ πμζμηήηςκ θαγεημύ. 9) Ηαηακάιςζε άθζμκμο κενμύ. 10) Ιάζεζε ηνμθήξ γηα ανθεηή ώνα. 3.2 Ε μαθνμδςΐα ζηεκ Ζθανία Οηεκ πώνα μαξ ημ μοζηηθό ηεξ μαθνμδςίαξ θαίκεηαη κα θαηέπεη έκα μηθνό κεζί μκόμαηη Ζθανία. Μη Ζθανηώηεξ ιόγς ηεξ μαθνμπνόκηαξ δςή ημοξ έπμοκ βνεζεί πμιιέξ θμνέξ ακηηθείμεκμ ένεοκαξ πμιιώκ επηζηεμόκςκ θαζώξ επίζεξ έπμοκ θαηαθηήζεη θάζε νεθόν μαθνμδςίαξ αθμύ μη θάημηθμη πμο λεπενκμύκ ηα 90 πνόκηα δςήξ απμηειμύκ ημ δεθαπιάζημ πμζμζηό από αοηό ημ 0,1% ημο πιεζοζμμύ ηεξ Γονώπεξ. Ούμθςκα με ηηξ ένεοκεξ ηςκ εηδηθώκ ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή είκαη μ θύνημξ ιόγμξ γηα ηεκ μαθνμβηόηεηα ηςκ Ζθανηςηώκ θαζώξ έδεηλακ όηη ε οημζέηεζε ηεξ ζηεκ Ζθανία αγγίδεη έκα πμιύ μεγάιμ πμζμζηό ζε ζπέζε με άιιεξ πενημπέξ. Αθόμε μη μειέηεξ επηβεβαίςζακ όηη μ ηύπμξ ηεξ δίαηηαξ ηςκ Ζθανηςηώκ πενηιαμβάκεη ζε πμιύ ζοπκό επίπεδμ θαηακάιςζε ρανημύ, όζπνηςκ, ιαπακηθώκ θαη θνμύηςκ θαη αοηό ζεμαίκεη απμθογή από θάζε θανδηαγγεηαθό θίκδοκμ. Ε θαζεμενηκή πνήζε ειαημιάδμο θάκεθε όηη έπεη εοενγεηηθέξ επηδνάζεηξ ζηεκ ζελμοαιηθή ημοξ δςή. Γπίζεξ ε μέηνηα θαηακάιςζε θαθέ θαη ηζαγημύ μεηώκεη ηηξ πηζακόηεηεξ εμθάκηζεξ ημο θανθίκμο. Γπηπιέμκ έκαξ πμιύ βαζηθόξ πανάγμκηαξ ηεξ μαθνμδςίαξ ζηεκ Ζθανία είκαη ε θοζηθή άζθεζε πμο πνμένπεηαη από ηεκ βάδηζε θαη ηηξ αγνμηηθέξ δμοιεηέξ ηςκ θαημίθςκ. Ηάηη ημ μπμίμ θαίκεηαη όηη βειηηώκεη ημ ζςμαηηθό ημοξ βάνμξ θαη ημοξ γιηηώκεη από ηεκ παποζανθία θαη από 18

19 πμιιά θανδηαθά επεηζόδηα. Αθόμε έκαξ ιόγμξ πμο δεκ έπεη ηεθμενηςζεί επηζηεμμκηθά ιέγεηαη όηη είκαη μη νοζμμί δςήξ θάης από ημοξ μπμίμοξ δμοκ μη Ζθανηώηεξ. Δειαδή ε αζοκήζηζηε θαζεμενηκόηεηά ημοξ, ηα πανάλεκα ςνάνηά ημοξ θαη μη ηζπονμί μηθμγεκεηαθμί δεζμμί πμο ηνέθμοκ μη ηθανηώηηθεξ μηθμγέκεηεξ μεηαλύ ημοξ, ζεςνείηαη όηη βμεζμύκ θάπμημκ κα θηάζεη ςξ ηα βαζηά γενάμαηα. Πέιμξ, ε θαζεμενηκή μεζεμενηακή ακάπαοζε ημοξ βμεζά κα μεκ εμθακίδμοκ πμζμζηά θαηάζιηρεξ. Ιε άιια ιόγηα όια ηα παναπάκς ζοκδοαδόμεκα μεηαλύ ημοξ πανίδμοκ ζημοξ Ζθανηώηεξ μηα πμιύπνμκε δςή, ημοξ βμεζμύκ κα απέπμοκ από θάζε άγπμξ ηεξ θαζεμενηκήξ δςήξ θαη ημοξ θάκμοκ κα δέκμκηαη όιμ θαη πενηζζόηενμ με ημ πενηβάιιμκ θαη ημ κεζί ημοξ. Έηζη, ε Ζθανία ζα βνίζθεηαη πάκηα ζημ επίθεκηνμ θαη ζα απμηειεί πάκηα έκα αλημδήιεοημ μένμξ γαιήκεξ θαη ενεμίαξ. Οηεκ μμάδα μαξ θηηάλαμε θάπμηα ενςηεμαημιόγηα 2 ηα μπμία αθμνμύζακ ημ ζοζπεηηζμό ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ με ηε μαθνμδςία. Πα δώδεθα από αοηά μμηνάζηεθακ ζε μαζεηέξ εκώ ηα άιια πέκηε ζε εκήιηθεξ. Πα απμηειέζμαηα γηα ηα ενςηεμαημιόγηα ηςκ μαζεηώκ ήηακ ανπηθά όηη μη 9 ζημοξ 12 ηνέθμκηαη ογηεηκά.μη 8 ζημοξ 12 ηνέθμκηαη 3 με 4 θμνέξ ηεκ εβδμμάδα ακζογηεηκά. Ε ζοκηνηπηηθή πιεημρεθία απάκηεζε όηη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζπεηίδεηαη με ηεκ μαθνμδςία. Μη 8 ζημοξ 12 απάκηεζακ όηη ηνώκε ράνη μηα με δομ θμνέξ ηεκ εβδμμάδα ράνη. Αθόμε μηα θμνά ε ζοκηνηπηηθή πιεημρεθία απάκηεζε όηη ηνώεη πνςηκό θαζεμενηκά. Μη 6 ζημοξ 12 απάκηεζακ όηη πίκμοκ θάζε μένα δομ ιίηνα κενό. Γπίζεξ, μη 7 ζημοξ 12 πνμηημάκε ημ αιμονό θαγεηό. Πέιμξ, ε μεημρεθία απάκηεζε όηη δεκ θαηαιαβαίκεη δηαθμνά ζηεκ δηάζεζή ημο όηακ ηνέθεηαη ογηεηκά. 2 Βλ. παράρτημα για το ερωτηματολόγιο 19

20 Πα απμηειέζμαηα γηα ημοξ εκήιηθεξ ήηακ ανπηθά όηη μη 3 ζημοξ 5 ηνέθμκηαη ογηεηκά. Αθόμα μη 3 ζημοξ 5 ηνέθμκηαη 1 με 2 θμνέξ ηεκ εβδμμάδα ακζογηεηκά. Ε ζοκηνηπηηθή πιεημρεθία πηζηεύεη όηη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζοκδέεηε άμεζα με ηεκ μαθνμδςία. Μη 3 ζημοξ 5 ηνέθμκηαη με ράνη 1 με 2 θμνέξ ηεκ εβδμμάδα. Ε πιεημρεθία ηνέθεηαη θαζεμενηκά με ζοπκά γεύμαηα. Αθόμε μηα θμνά ε ζοκηνηπηηθή πιεημρεθία ηνέθεηαη θαζεμενηκά με πνςηκό. Ε μεημρεθία απάκηεζε όηη πίκεη 1.5 με 2 ιίηνα κενό ηεκ εμένα. Ε πιεημρεθία έδεηλε όηη πνμηημά ημ ακάιαημ θαγεηό. Πέιμξ, θαη πάιη ε πιεημρεθία παναηενεί δηαθμνά ζηε δηάζεζε ημο όηακ ηνέθεηαη ογηεηκά. Ηεθάιαημ 4 Μμάδα Α 4. ΙΑΗΞΜΔΩΖΑ ΗΑΖ ΑΓΜΟ 4.1 Άγπμξ : o μνηζμόξ Άγπμξ είκαη έκα δηάποημ, δοζάνεζημ, ζοπκά αζαθέξ ζοκαίζζεμα πμο εθδειώκεηαη με θόβμ, έκηαζε θαη ακεζοπία θαη ηηξ πενηζζόηενεξ θμνέξ ζοκμδεύεηαη από ζςμαηηθά ζομπηώμαηα (ηαποθανδία, θανδηαθή αννοζμία, πεπηηθέξ ελςηενηθέξ δηαηαναπέξ, λενμζημμία, ςπνόηεηα, ηνόμμξ θ.α.) 4.2 Πμ άγπμξ ζηε δςή μαξ Ρπμιμγίδεηαη όηη έκα 10% πενίπμο ζημ γεκηθό πιεζοζμό ζομβμοιεύεηαη θάπμηα ζηηγμή γηαηνό, γηαηί αηζζάκεηαη άγπμξ, έκηαζε ή ακεζοπία. Ρπμιμγίδεηαη επίζεξ όηη ημ 2% θαη 4% ημο γεκηθμύ πιεζοζμμύ ζηε δηάνθεηα ηεξ δςήξ ημο πανμοζηάδεη θάπμηα αγπώδε 20

21 δηαηαναπή. Πα ζςμαηηθά ζομπηώμαηα ημο άγπμοξ είκαη αοηά πμο μαξ ηνμμάδμοκ ζοκήζςξ πημ πμιύ. Κμμίδμομε όηη θηκδοκεύεη ε ζςμαηηθή μαξ ογεία θαη όηη βνηζθόμαζηε ζε θίκδοκμ. Αοηή ε ακεζοπία πνμθαιεί πενηζζόηενα ζςμαηηθά ζομπηώμαηα. Μοζηαζηηθά μπαίκμομε ζε έκα θαύιμ θύθιμ πμο πεηνμηενεύεη ηειηθά ηεκ θαηάζηαζε μαξ. Ναν όια αοηά οπάνπμοκ ηνόπμη πμο μπμνμύκ κα βμεζήζμοκ κα μεηςζεί ημ επίπεδμ ημο άγπμοξ. Αξ μεκ λεπκάμε όηη ημ άγπμξ είκαη πάκηα πμιύ δοζάνεζημ αιιά ζπακίςξ είκαη επηθίκδοκμ. Γπηπιέμκ μεκ γίκεηαη απμθογή από ηεκ θαηάζηαζε πμο πνμθαιεί ημ άγπμξ. Οοκεπώξ όζμ πενηζζόηενε ώνα γίκεηαη ακηημεηώπηζε ηεξ δοζάνεζηεξ αοηήξ θαηάζηαζεξ ηόζμ θαιύηενα απμηειέζμαηα ζα οπάνλμοκ. Ννμζπαζήζηε κα απμζπάζεηε ηεκ πνμζμπή ζαξ από ηα ζομπηώμαηα ημο άγπμοξ θαη κα αζπμιεζείηε με θάηη άιιμ. Γπίζεξ ακηηθαηαζηήζηε ηηξ ανκεηηθέξ ζθέρεηξ ζε ζεηηθέξ. Ακαγκςνίζηε ζημκ εαοηό ζαξ ημ δηθαίςμα κα ιέεη όπη. Νηζακόκ κα ζαξ αγπώκεη κα ιέηε καη, ακέπεζηε μνηζμέκεξ θαηαζηάζεηξ ή κα ακαιαμβάκεηε πμιιέξ οπμπνεώζεηξ. Γπηπιέμκ μμηναζηείηε με άιιμοξ ηα πνμβιήμαηα θαη ηα ζοκαηζζεμαηηθά ζαξ. Ιεκ αθήκεηε κα ζαξ πανεμπμδίδμοκ μη δοζθμιίεξ ηεκ δςή ζαξ. Οε πενίπηςζε πμο κηώζεηε θάπμηα δοζθμνία ή δαιάδα πνεζημμπμηήζηε ηηξ ηαθηηθέξ ακηημεηώπηζεξ ημο άγπμοξ πμο πνμηημάηε θαη πμο έπεηε βνεη όηη είκαη απμηειεζμαηηθέξ ζε εζάξ. 4.3 Πα ζομπηώμαηα ημο άγπμοξ Πμ άγπμξ εθδειώκεηαη με δηαθμνεηηθό ηνόπμ ζε θάζε άκζνςπμ Πα ζομπηώμαηα ζημ ζώμα: 21

22 -Παποθανδία -Δύζπκμηα -Νμκμθέθαιμξ -Δαιάδεξ, καοηία -Δενμαηηθέξ εκμπιήζεηξ ή βιάβεξ -Αολεμέκε ανηενηαθή πίεζε -Αύλεζε θαθήξ πμιεζηενίκεξ -Γλάρεηξ - Βάνμξ θαη πόκμ ζημ ζηήζμξ -Βήπα θαη αζζμαηηθέξ θαηαζηάζεηξ -Δοζπερία, δηάννμηα -Ρπενεοαηζζεζία ζημ ζόνοβμ ή ζε μονςδηέξ -Ιεηςμέκε ζελμοαιηθή δηάζεζε -Δηαηαναπέξ ημο ύπκμο -Δηάθμνεξ ζςμαηηθέξ εκμπιήζεηξ πςνίξ μνγακηθή αηηία Πα ζομπηώμαηα ζηεκ ροπμιμγία: -Αίζζεμα ζοκεπμύξ ακεζοπίαξ 22

23 -Ρπενδηένγεζε -Αίζζεμα ελάκηιεζεξ θαη θμύναζεξ -Ανκεηηθή δηάζεζε -Γοενεζηζηηθόηεηα -Ανκεηηθέξ ζθέρεηξ Πμ οπενβμιηθό άγπμξ δνα ανκεηηθά θαη ζημ γκςζηηθό ημμέα θαη ημ άημμμ πμο βηώκεη παναθηενίδεηαη από: -Ρπενεθηίμεζε ημο θηκδύκμο -Ρπμηίμεζε ηςκ αημμηθώκ ηθακμηήηςκ θαη ηεξ ελςηενηθήξ βμήζεηαξ -Αοημθαηαζηνμθηθέξ ηάζεηξ -Δοζθμιίεξ ζογθέκηνςζεξ -Δοζθμιίεξ μάζεζεξ -Ιείςζε ηεξ απμδμηηθόηεηάξ ημο 4.4 Ε ακηημεηώπηζε ημο άγπμοξ Έκα άημμμ ημ μπμίμ βηώκεη ζε ζεμακηηθό βαζμό ημ άγπμξ ζηε δςή ημο θμβάηαη οπενβμιηθά γηα ηεκ ογεία ημο θαη παναθηενίδεηαη ςξ θαηά θακηαζία αζζεκήξ ή αιιηώξ οπμπόκδνημξ. Έκα ηέημημ άημμμ ζηε δηάνθεηα ηεξ δςήξ ημο θάκεη άζθμπεξ ελεηάζεηξ, μη μπμίεξ ημ θαζεζοπάδμοκ μόκμ πανμδηθά μέπνη κα εμθακηζηεί ημ επόμεκμ ζςμαηηθό ζύμπηςμα. Πμ άημμμ δοζθμιεύεηαη κα πεηζζεί πςξ μνγακηθά είκαη ογηήξ θαη μμηάδεη ζακ 23

24 κα μεκ μπμνεί κα απμδεπηεί ηεκ ακύπανθηε θύζε ηςκ ζομπηςμάηςκ ημο. Γίκαη αδύκαημ κα δεπζεί πςξ πνόθεηηαη απιώξ γηα ακηηδνάζεηξ πμο αθμνμύκ θαηαζηάζεηξ θαη ηα ζοκαηζζήμαηα πμο βηώκεη. Γηα αοηό ημ ιόγμ όηακ έκα άημμμ πενκά μηα ηέημηα θάζε ζηε δςή πνέπεη κα ζηαμαηήζεη κα θάκεη θάπμηεξ ζοκήζεηεξ πμο ζα ημ βμεζήζεη κα ακηημεηςπίζεη ημ άγπμξ. Ιείκε μαθνηά από ημ δηαδίθηομ! Πμ δηαδίθηομ είκαη γεμάημξ ιάζμξ γκώζεηξ. Δειώκμκηαξ έκα ζύμπηςμα, ζμο βγάδεη ιίζηεξ με μηηδήπμηε μπμνεί κα έπεηξ. Γπμμέκςξ δεκ έπεη κόεμα κα αθηενώκεηξ ηόζμ πμιύ πνόκμ εκώ μπμνείξ κα ημκ αλημπμηήζεηξ δηαθμνεηηθά. Οομβμοιεύζμο ζηαζενά έκα γηαηνό! Νεγαίκμκηαξ ζοπκά ζε δηαθμνεηηθό γηαηνό αολάκεηξ ζεμακηηθά ηηξ πηζακόηεηεξ ηςκ πενηηηώκ ελεηάζεςκ ηεξ πενηηηήξ ηαιαηπςνίαξ θαη άγπμοξ. Οημ μέιιμκ, εθείκμξ ζα λένεη θάζε ιεπημμένεηα ηηξ θαηάζηαζεξ ηεξ ογείαξ ζμο θαη ζα δηαγκώζεη θάζε ζμο πνόβιεμα. Απέθογε ημκ αοημέιεγπμ! Οηαμάηα κα θμηηάξ μόκμ ζμο ηεκ θαηάζηαζε ηεξ ογείαξ ζμο. Ακηίζεηα εζηίαζε ζε θάηη πημ δεμημονγηθό θαη εοπάνηζημ. Απέθογε ηηξ ηνμμαθηηθέξ ζθέρεηξ! Ναναηήνεζε αοηό πμο ζομβαίκεη όκηςξ ζημ ζώμα ζμο θαη όπη κα δεμημονγείξ μηα ρεύηηθε εηθόκα γηα ηεκ θαηάζηαζε ηεξ ογείαξ ζμο. Γζηίαζε ζηηξ δηαπνμζςπηθέξ ζμο ζπέζεηξ! 24

25 Ακ ε θαηάζηαζε ηεξ ογείαξ ζμο ζε έπεη απμλεκώζεη, ηόηε είκαη εοθαηνία κα εκηαπζείξ θαη πάιη ζε μηα θμηκςκηθή δςή επηθμηκςκώκηαξ π. π με ημοξ θίιμοξ. Φνόκηηζε ηεκ ογεία ζμο θαη θάκε γομκαζηηθή! Ε ζςμαηηθή άζθεζε, μέηνηαξ έκηαζεξ,μαξ βμεζάεη ζηεκ ακηημεηώπηζε ημο άγπμοξ θαη ηεξ ζιίρεξ. Οομθηιηώζμο με ηεκ αβεβαηόηεηα ηεξ ογείαξ ζμο! Μ θαζέκαξ από εμάξ έπεη κηώζεη θάπμηα ζηηγμή ζηε δςή ημο άγπμξ γηα ηεκ ογεία ημο. Αοηή ε θαηάζηαζε, όηακ βνίζθεηαη ζε μέηνηα θιίμαθα είκαη πνμζανμμζηηθό αθμύ μαξ θηκεημπμηεί κα θάκμομε ελεηάζεηξ ή κα πνμζέλμομε ηε δηαηνμθήξ μαξ. Πέιμξ, ακ ημ άγπμξ ζμο γηα ηεκ ογεία ζμο παναμέκεη ζηαζενό, δήηεζε ηε βμήζεηα εκόξ εηδηθμύ ροπηθήξ ογείαξ. 4.5 Ε εονύηενε ακηημεηώπηζε ημο άγπμοξ Έκαξ πμιύ πνήζημμξ ηνόπμξ γηα κα ακηημεηςπίζεηε ημ άγπμξ ζαξ είκαη κα ειέγλεηε ηεκ ακαπκμή ζαξ. Πμ επίπεδμ ηεξ έκηαζεξ εκόξ ακζνώπμο θαζνεθηίδεη ημκ ηνόπμ πμο ακαπκέεη. Ε αγπώδεξ ακαπκμή μπμνεί κα πνμθαιέζεη ζομπηώμαηα όπςξ άγπμξ ή μμύδηαζμα ή δάιε. Αοηά ηα ζομπηώμαηα μπμνμύκ κα ακηημεηςπηζημύκ άμεζα δημνζώκμκηαξ ηεκ ακαπκμή ζαξ. Γηα αοηό ημκ ιόγμ μάζεηε κα ακαπκέεηε βαζηά θαη ανγά. Αθμύ ελαζθεζείηε ζηεκ ήνεμε θαη ειεγπόμεκε ακαπκμή, πνεζημμπμηήζηε ηεκ θάζε θμνά πμο ζα πνεηαζηεί κα ακηημεηςπίζεηε μηα δύζθμιε θαηάζηαζε, 25

26 Έκαξ δεύηενμξ πμιύ πνήζημμξ ηνόπμξ γηα κα κηθήζεηε ημ άγπμξ ζαξ είκαη ε παιάνςζε. Ρπάνπεη μία πμιύ πνήζημε ζπέζε ακάμεζα ζηεκ ακαπκμή θαη ηε παιάνςζε. Δμθημάζηε ηε κ ελήξ άζθεζε : Οθίληε όιμοξ ημοξ μοξ ζαξ, θναηήζηε ηεκ ακαπκμή θαη θαζώξ παιανώζεηε αθήζηε ηεκ. Αοηή ε άζθεζε είκαη πμιύ ζεμακηηθή αθμύ επηδνά ζεηηθά ζηεκ ακηημεηώπηζε ημο άγπμοξ. Ρπάνπμοκ πμιιέξ ηεπκηθέξ παιάνςζεξ. Ε πημ γκςζηή είκαη ε πνμμδεοηηθή μοηθή παιάνςζε. Νανά ημ όηη είκαη θαιύηενμ ηε μέζμδμ αοηή κα ζαξ ηε δηδάλεη θάπμημξ εηδηθόξ, μπμνείηε επίζεξ κα πνμζπαζήζεηε θαη μόκμη ζαξ ηα βαζηθά βήμαηα : Λαπιώζηε ζημ θνεβάηη, όζμ μπμνείηε πημ ακαπαοηηθά. Οηγά- ζηγά ηεκηώζηε θάζε μοηθή μμάδα, μεηνώκηαξ ςξ ημ πέκηε. Λεθηκήζηε με ημοξ ώμμοξ ζαξ, ζοκεπίζηε με ημκ ζβένθμ, ημ πνόζςπμ, ηα πένηα, ηα πόδηα, ηεκ θμηιία θαη ηεκ πιάηε. αιανώζηε ηεκ θάζε μοηθή μμάδα με ηεκ ίδηα ζεηνά, μεηνώκηαξ πάιη ςξ ημ πέκηε ζε θάζε μία. Πέιμξ λακαθάκεηε ηεκ ίδηα άζθεζε γηα όπμημοξ μοξ κηώζεηε ζθηγμέκμοξ ή πμκεμέκμοξ. μέπνη όημο ημοξ αηζζάκεζηε όιμοξ παιανμύξ. Μμάδα Β Ηεθάιαημ 5 5. Φάνμαθα γηα ηεκ μαθνμδςία 5.1 ΓΓΘΖΜ Έκα από ηα πημ ζεμακηηθά θάνμαθα γηα ηεκ μαθνμδςία είκαη ημ γέιημ. Νμιιέξ ένεοκεξ απέδεηλακ όηη ημ γέιημ βειηηώκεη ηεκ ογεία θαη ηεκ εοελία θαη ζογπνόκςξ μαξ πνμζζέηεη πνόκηα δςήξ. Αοηό ζομβαίκεη με δηάθμνμοξ ηνόπμοξ : 26

27 Ανπηθά, μεηώκμκηαξ ημκ πόκμ θαη ηεκ θαηάζιηρε. Παοηόπνμκα μεηώκεη ημ ζηνεξ θαη δηεοθμιύκεη ζηεκ πνμαγςγή εοπάνηζηςκ ζοκαηζζεμάηςκ θαη αηζηόδμλςκ πνμζδμθηώκ. Αθόμα βμεζάεη ημοξ μαζεηέξ ζημ κα πεηύπμοκ θαιύηενα απμηειέζμαηα ζηα ηεζη. Γπίζεξ έπεη απμδεηπζεί όηη ημ πημύμμν δηεγείνεη με ζεηηθά απμηειέζμαηα ημ ίδημ θέκηνμ εγθεθάιμο, όπςξ ε ζμθμιάηα θαη ημ ζελ. Πμ πημύμμν θαη ημ γέιημ, απμδεδεηγμέκα βειηηώκμοκ ηεκ ακαπκεοζηηθή ιεηημονγία, αολάκμοκ ηεκ ακημπή ζημκ πόκμ, μεηώκμοκ ημ ζηνεξ, ημ άγπμξ θαη ηεκ οπενέκηαζε. Γιαηηώκμοκ ηεκ θαηάζιηρε, ημκ ζομό θαη ηεκ μμκαληά θαη βειηηώκμοκ ηηξ πκεομαηηθέξ ιεηημονγίεξ (εημημόηεηα, δεμημονγηθόηεηα, μκήμε). Νημ ζογθεθνημέκα έπεη απμδεηπζεί όηη 17 ιεπηά γέιημο ηεκ εμένα αολάκμοκ ημ πνμζδόθημμ δςήξ θαηά μία εμένα. Έπμοκ δηελαπζεί πάνα πμιιέξ ένεοκεξ πμο απμδεηθκύμοκ ηα πνμακαθενζέκηα. Γνεοκεηέξ ζημ πακεπηζηήμημ ηεξ Μλθόνδεξ θαηέιελακ ζημ ζομπέναζμα όηη ημ γέιημ βμεζάεη ζηεκ ακάπηολε έςξ 10% πενηζζόηενεξ ακημπήξ ζημκ ζςμαηηθό πόκμ. Μ ενεοκεηήξ ημο πακεπηζηεμίμο Vanderbilt απέδεηλε όηη 10 με 15 ιεπηά γέιημο θαίκε πενίπμο 2 ζενμίδεξ. Αθόμα, ημ πακεπηζηήμημ Maryland μειεηά ηηξ ακηηδνάζεηξ ηςκ αημμθόνςκ αγγείςκ με ηεκ επίδναζε ημο γέιημο. Οηεκ ζογθεθνημέκε ένεοκα απμδείπζεθε όηη ημ γέιημ δοκαμώκεη ημ ακμζμπμηεηηθό ζύζηεμα ακηημεηςπίδμκηαξ ηηξ μμιύκζεηξ θαη ηηξ αζζέκεηεξ. Οηεκ ζοκέπεηα μηα άιιε ένεοκα έιεγλε ηηξ επηπηώζεηξ ημο γέιημο ζηα επίπεδα ημο ζαθπάνμο, απμδεηθκύμκηαξ ηαοημπνόκςξ όηη μεηώκεηαη μ θίκδοκμξ γηα θανδημπάζεηεξ. Πέιμξ, ένεοκεξ ημο πακεπηζηεμίμο Lona Linda ηεξ Ηαιηθόνκηαξ θαηέιελακ ζημ ζομπέναζμα όηη ημ γέιημ θαη ημ πημύμμν θαηαπμιεμά ημκ θοζηθό πόκμ. 5.2 ΣΡΑΓΩΓΖΑ 27

28 Ε ροπαγςγία ςθειεί με πμιιμύξ ηνόπμοξ ηεκ ογεία θαη αολάκεη ηεκ δηάνθεηα δςήξ ηςκ ακζνώπςκ. Ε παιάνςζε, ε ενεμία, ε λεθμύναζε θαη ε ακαδςμγόκεζε ημο ζώμαημξ θαη ηεξ ροπήξ πμο πνμζθένεη ε ροπαγςγία πνμζζέημοκ πνόκηα ζηεκ δςή μαξ. Ναναθάης παναζέημκηαη μη πημ εοπάνηζηεξ δναζηενηόηεηεξ πμο ροπαγςγμύκ αιιά θαη αολάκμοκ ημ πνμζδόθημμ δςήξ: 1. Μη θαιέξ ζπέζεηξ με ηεκ μηθμγέκεηα θαη γεκηθά μ πνόκμξ με ηα αγαπεμέκα πνόζςπα εοενγεημύκ ηεκ ογεία. 2. Ε αθηένςζε πνόκμο ζε παηπκίδηα. 3. Μη δηαθμπέξ. 4. Ε μμοζηθή, ημ μαζάδ θαη μ πενίπαημξ. 5. Πμ θόθθηκμ θναζί θαη ε μαύνε ζμθμιάηα. 6. Ε ενςηηθή επαθή 7. Μ ύπκμξ. Πέιμξ, με αθμνμή μηα ένεοκα ζηεκ Πασβάκ δηαπηζηώζεθε, όηη εθείκμη πμο μαγεηνεύμοκ 5 θμνέξ ηεκ εβδμμάδα έπμοκ 47% πενηζζόηενεξ πηζακόηεηεξ κα δμοκ 10 πνόκηα παναπάκς. Ιηα άιιε μειέηε ημο 2012 έδεηλε όηη ε άζθεζε, ε ζςζηή δηαηνμθή θαη ε απμθογή θαπκίζμαημξ βμεζά ζηεκ μαθνμδςία. 5.3 ΑΖΟΖΜΔΜΛΖΑ Ε αηζημδμλία είκαη επίζεξ ακαπόζπαζημ θμμμάηη ηεξ μαθνμδςίαξ. Όηακ μη άκζνςπμη είκαη παιανμί θαη ακμηπημί, όηακ έπμοκ θίιμοξ θαη εθθνάδμοκ ηα ζοκαηζζήμαηα ημοξ ακμηπηά θαη πςνίξ κα ηα εγθιςβίδμοκ μέζα ημοξ, ηόηε έπμοκ ζηα πένηα ημοξ ημ 28

29 πμιύηημμ πανηί ηεξ μαθνμβηόηεηαξ. Όια ηα παναπάκς απμδεηθκύμκηαη θαη από ένεοκα ημο Γπίζεξ, ζηεκ ένεοκα μαξ, όζμκ αθμνά ηα θάνμαθα γηα ηεκ μαθνμδςία, πνμζζέζαμε έκα ζπεηηθό ενςηεμαημιόγημ 3 από ημ μπμίμ πήναμε απακηήζεηξ από ηα παηδηά ημο ζπμιείμο μαξ γηα ημ ζπεηηθό ζέμα. Οηεκ πνώηε ενώηεζε, ηη ημοξ πνμθαιεί γέιημ, απάκηεζακ, ηα δηάθμνα άημμα ημ γανγαιεηό, ηα αζηεία θαη γεκηθόηενα ε πανά θαη ε εοηοπία. Όζμκ αθμνά ηε δεύηενε θαη ηνίηε ενώηεζε, ακ γειμύκ εύθμια θαη ζοπκά, όιμη ζομθώκεζακ. Οηεκ ηνίηε ενώηεζε, πςξ κηώζμοκ μεηά από έκημκμ γέιημ, είπαμε δηάθμνεξ απακηήζεηξ. Ανπηθά, ακαθμύθηζε, πανά, αθόμα πόκμ ζηεκ θμηιηά θαη ζηα μάγμοια. Γπίζεξ, αολάκεη ηεκ ακάγθε γηα μύνεζε θαη μνηζμέκμη κηώζμοκ όπςξ θαη μεηά από έκημκε ενςηηθή δναζηενηόηεηα. Ε πέμπηε θαη έθηε ενώηεζε, μη μπμίεξ αθμνμύζακ ημ ακ ημ έκημκμ γέιημ επενεάδεη ηεκ δηάζεζε θαη ηεκ ογεία, πήνακ ζεηηθέξ απακηήζεηξ με μηα ιίγμ δηαθμνεηηθή ημο όηη πνμθαιεί νοηίδεξ. Αθόμα, ζηεκ έβδμμε ενώηεζε, πμημη γειμύκ πημ εύθμια μη μεγάιμη ή ηα παηδηά, ε απάκηεζε ήηακ ηα παηδηά. Πέιμξ, όιμη επηδηώθμοκ κα γειμύκ ζοπκά, μνηζμέκμη μάιηζηα γηα κα ηναβάκε ηεκ πνμζμxή. Μμάδα Γ Ηεθάιαημ 6 6. Ιαθνμδςία θαη βόηακα Ούμθςκα με μειέηεξ ε μαθνμδςία ηςκ Ηνεηηθώκ ζπεηίδεηαη άμεζα με ημπηθά πνμσόκηα όπςξ άγνηα πόνηα θαη ιαπακηθά. Ούμθςκα με ημκ Ανηζημηέιε μ ηνόπμξ με ημκ μπμίμ ζα γενάζμομε ζα ελανηεζεί από ημκ ηνόπμ με ημκ μπμίμ ζα δήζμομε. Γίκαη γκςζηό όηη ε 3 Βλ. παράρτημα για το ερωτηματολόγιο 29

30 γήνακζε δεκ μπμνεί κα απμθεοπζεί, αιιά μπμνμύμε κα ηεκ θαζοζηενήζμομε, δειαδή κα πνμβμύμε ζηεκ δηαδηθαζία ηεξ ακηηγήνακζεξ ή αιιηώξ anti-aging. Μη πενηζζόηενμη ζεςνμύκ όηη ε γήνακζε λεθηκά αμέζςξ μεηά ηε γέκκεζε. Αοηό επηβεβαηώκεηαη με ηεκ επηζηεμμκηθή ένεοκα πμο απέδεηλε όηη μ ανηζμόξ ηςκ κεονώκςκ μεηώκεηαη ζοκεπώξ αμέζςξ μεηά ηε γέκκεζε. Γπηπιέμκ μενηθέξ ιεηημονγίεξ ημο μνγακηζμμύ ανπίδμοκ κα θζίκμοκ αμέζςξ μεηά ηεκ εθεβεία. Οε παγθόζμηα ζοκέδνηα μη επηζηήμμκεξ εθθνάδμοκ ηε γκώμε ημοξ γηα ημ πώξ μπμνμύμε κα επηβναδύκμομε όζμ ημ δοκαηό πενηζζόηενμ ηε δηαδηθαζία ηεξ γήνακζεξ. Μη πενηζζόηενεξ ζομβμοιέξ ζπεηηθά με ηεκ ακηηγήνακζε ζπεηίδμκηαη με ηε μαθνμδςία, όπμο ζηόπμξ είκαη κα δήζμομε μηα θαιή δςή ώζηε κα επηβναδύκμομε ηε γήνακζε. 6.1 Οομβμοιέξ ακηηγήνακζεξ Ηενδίζηε πνόκηα θαη κηάηα με ηεκ άζθεζε! Ε άζθεζε ακαδεηθκύεηαη από ημοξ εηδηθμύξ ςξ ζεμακηηθόξ πανάγμκηαξ ογείαξ πμο πανάιιεια βειηηώκεη θαη ηεκ πμηόηεηα δςήξ. 30 ιεπηά άζθεζεξ 3 θμνέξ ηεκ εβδμμάδα βμεζμύκ ζεμακηηθά ζημ κα δήζεηε μέπνη ηα 100,ηα μζηά ζαξ κα δηαηενεζμύκ εοιύγηζηα αθόμα θαη ημ δένμα ζαξ κα δηαηενεζεί θαη αοηό ζθνηγειό. Ε άζθεζε αολάκεη ημ πνμζδόθημμ δςήξ ακελάνηεηα από ημ βάνμξ, ηεκ ειηθία, ημ θύιμ θαη ηεκ θαηάζηαζε ογείαξ. Ακ μη οπένβανμη αζθμύκηαη 150 ιεπηά ηεκ εβδμμάδα δμοκ 3,9 πνόκηα πενηζζόηενμ από ημο οπένβανμοξ πμο δεκ αζθμύκηαη. Μη άκζνςπμη θοζημιμγηθμύ βάνμοξ πμο αζθμύκηαη δμοκ πενηζζόηενμ 4,5 πνόκηα από αοημύξ πμο δεκ αζθμύκηαη. Πμ πενπάηεμα θαη μη αγνμηηθέξ δμοιεηέξ ζε ειηθηςμέκα άημμα, βειηηώκμοκ ημ ζςμαηηθό βάνμξ θαη μεηώκμοκ ηεκ εμθάκηζε θανδηαγγεηαθώκ επεηζμδίςκ ακελανηήηςξ βάνμοξ. 30

31 Θηγόηενμ άγπμξ Οηεκ θαηαπμιέμεζε ημο ζηνεξ επίζεξ βμεζάεη ε γομκαζηηθή,θαζώξ ημκώκεη ηεκ αοημπεπμίζεζε ζαξ με έκα αίζζεμα επηηοπίαξ. Ε άζθεζε είκαη επίζεξ έκαξ ηνόπμξ θαηαπμιέμεζεξ ηεξ θαηάζιηρεξ. Ακηημεηώπηζε πνόκηςκ παζήζεςκ Ιπμνείηε κα βειηηώζεηε θαη κα απμθύγεηε πνόκηεξ παζήζεηξ με ηεκ άζθεζε. Βειηίςζε ηεξ ιεηημονγίαξ ηεξ θανδηάξ θαη ηεξ ακαπκμήξ Μ θανδηαθόξ μοξ ιεηημονγεί θαιύηενα θαη γομκάδεηαη με ηεκ άζθεζε. Ηαιύηενε πμηόηεηα ύπκμο Ιε ηεκ άζθεζε θμημάζηε πημ εύθμια θαη πημ βαζηά. Ιεκ γομκάδεζηε ανγά ημ βνάδο γηαηί ζα έπεηε οπενέκηαζε. Ηαηά ηε δηάνθεηα ηεξ εμέναξ ζα έπεηε μεγαιύηενε απμδμηηθόηεηα, θαιύηενε ζογθέκηνςζε θαη θαιύηενε δηάζεζε εθηόξ ημ όηη ζα είζηε λεθμύναζημη με ημκ θαιύηενμ ύπκμ. Πη μαξ επηθοιάζζεη ημ μέιιμκ. Πμ κα παναμείκεηξ γηα πάκηα κέμξ απαηηεί ζεναπείεξ ή ηεπκμιμγίεξ, μη μπμίεξ δεκ είκαη δηαζέζημεξ ηώνα. Αοηέξ πενηιαμβάκμοκ: ζεναπεία ηςκ βιαζημθοηηάνςκ γηα ηεκ ακηηθαηάζηαζε ηςκ γεναζμέκςκ θοηηάνςκ ζογθεθνημέκα έκδομα γηα ηε ιεηημονγηθόηεηα θαη ηεκ απμθόνηηζε ηςκ θοηηάνςκ ζηε μαθνμδςία ζα ζομβάιιμοκ ηεπκμιμγίεξ έθθναζεξ επηιεγμέκςκ γμκηδίςκ. Γπίζεξ με ηεκ βμηακμζεναπεία βειηηώκμκηαη ε πμηόηεηα αιιά θαη μ πνόκμξ ηεξ δςήξ. 31

32 Πα βόηακα ηα μπμία ζομβάιιμοκ ζε αοηό είκαη ηα ελήξ: Βόηακα Πζάη Πζμοθκίδα Φαζθόμειμ Δοόζμμξ Ξίγακε Θομάνη Ιπαπανηθά Ημονθμύμη Ηόθθηκεξ πηπενηέξ Ηόιηακδνμξ Ηάνδαμμ Ηακέια Πδίκηδεν. Οημ βόηακμ πενηέπμκηαη πνήζημα ζοζηαηηθά πμο απμηειμύκηαη από εοενγεηηθέξ ηδηόηεηεξ γηα ηα μένε ημο ζώμαημξ. Ηαζώξ επίζεξ αολάκεη ηεκ ακηίζηαζε ημο μνγακηζμμύ. Πα παναθάης βόηακα θαη ηνμθέξ ζομβάιμοκ ζημ κα απμθηήζεηε αοηό πμο ζέιεηε. Δαμάζθεκμ Ιάναζμξ Ειηόζπμνμξ: Γηα ειαζηηθό θαη κεακηθό δένμα. Ηνηζάνη: Ιαξ θάκεη κέμοξ. 32

33 Κενμθμιμθύζα: Ννμιαμβάκεη ηεκ πνόςνε γήνακζε. Γπίζεξ ηνμθέξ μη μπμίεξ βμεζμύκ ζηε μαθνμδςία θαη ζηε δηαηήνεζε ηεξ κεόηεηαξ είκαη μη παναθάης: Ξέγθα Ηάζημοξ Φνάμοια Οέζθμοιμ Ημηόπμοιμ Αγγειηθή Γπηκάθεηα Κοπημιμύιμοδμ Οηε Ξςζία πνεζημμπμημύκ ηεκ Ξόδημ νίδα γηα ηεκ ακηημεηώπηζε ημο άγπμοξ θαη ιεηημονγεί ηδηαίηενα ζηηξ γοκαίθεξ. Γπίζεξ πνόζθαηεξ ένεοκεξ δείπκμοκ όηη ζομβάιεη ζηεκ μαθνμδςία. Ε θαηακάιςζε αοηήξ ηεξ νίδαξ βμεζάεη ημοξ ακζνώπμοξ κα δήζμοκ πενηζζόηενμ είηε είκαη ογηείξ είηε όπη. Ηαζώξ επίζεξ 500 πηιημζηόγναμμα ζεναπεύμοκ ήπηα ςξ θαη μέηνηα ηεκ θαηάζιηρε. Μη παζήζεηξ πμο βμεζάεη ε Ξόδημξ νίδα είκαη μη αθόιμοζεξ: Άγπμξ θαη ζηνεξ Alzheimer Ακμνελία Νάνθηκζμκ. Οηεκ μαθνμδςία βμεζάκε μη πενίμεηνμη πμο ζα ακαθενζμύκ παναθάης. Αοημί μη πενίμεηνμη είκαη θμηκμί ζηηξ πενημπέξ όπμο παναηενμύμε ημ θαηκόμεκμ ηεξ μαθνμδςίαξ. 33

34 Ε θαζεμενηκή γομκαζηηθή Αηζηόδμλεξ ζθέρεηξ Έιιεηρε άγπμοξ Ηαηακάιςζε θοζηθώκ πνμσόκηςκ ζε μέηνηεξ μενίδεξ Ιέηνηα θαηακάιςζε αιθμόι Ζζπονμί μηθμγεκεηαθμί δεζμμί Οοκηνμθηθόηεηα. Ηεθάιαημ 7 Οομπενάζμαηα Ιεηά από μήκεξ ένεοκαξ θαη εκαζπόιεζεξ με ηε Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή ακηηιεθζήθαμε πόζμ ζεμακηηθό θαη εονέςξ γκςζηό μμκηέιμ δηαηνμθήξ είκαη, όπη μόκμ ζηηξ μεζμγεηαθέξ πώνεξ, αιιά θαη παγθμζμίςξ. Γίδαμε πόζμ μεγάιμ νόιμ παίδμοκ ζημ δηαηνμθμιόγηό μαξ ηα άθζμκα θνμύηα θαη ιαπακηθά, ημ ειαηόιαδμ, ε θαηακάιςζε μέηνηαξ πμζόηεηαξ ιαπακηθώκ θαη ημ πενημνηζμέκμ θνέαξ. Ζδηαίηενε εκηύπςζε μαξ πνμθάιεζε ημ πόζμ εοενγεηηθέξ ηδηόηεηεξ έπεη αοηό ημ μμκηέιμ δηαηνμθήξ γηα ηεκ ογεία. Γπηπιέμκ, δηαπηζηώζαμε ηεκ ηδηαίηενε ακαγκώνηζε πμο παίνεη από ηεκ επηζηεμμκηθή θμηκόηεηα θαη πόζμ θαηαιοηηθά βειηηώκεη ηε ιεηημονγία ηεξ θανδηάξ, ημο εγθεθάιμο θαη μεηώκεη ημκ θίκδοκμ ηεξ ελέιηλεξ ηεξ κόζμο Alzheimer θαη ημο δηαβήηε ζημκ ακζνώπηκμ μνγακηζμό. Πέιμξ, απμθαζίζαμε κα εθθνάζμομε ηα ζομπενάζμαηά μαξ ηα ζομπενάζμαηά μαξ μέζα από αθίζεξ πμο δεμημονγήζαμε ζηηξ μμάδεξ μαξ βνίζθμκηαξ ζοκζήμαηα γηα ηε μεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη ηε μαθνμδςία θαη ζαξ ηηξ πανμοζηάδμομε με έκα αηζηόδμλμ ηναγμύδη γηα ηε δςή πμο μπμνείηε κα παναθμιμοζήζεηε ζημ παναθάης ζύκδεζμμ. 34

35 Γοπανηζημύμε ζενμά ηηξ δηαηνμθμιόγμοξ θ. Ηαναγηώηα νηζηίκα θαη θ. Οηαμαηίμο Ακκαιίδα γηα ηηξ πιενμθμνίεξ πμο μαξ πανείπακ θαη ημ πνόκμ πμο μαξ αθηένςζακ. 35

36 Νεγέξ- Ούκδεζμμη q

37 Νανάνηεμα 1. Γνςηήζεηξ πνμξ ημοξ δηαηνμθμιόγμοξ- Νανάγναθμξ 2.3 Οοκέκηεολε 1 ε - Γνςηήζεηξ πνμξ θ. Οηαμαηίμο Ακκαιίδα 1. Πη μνίδμοκ μη δηαηνμθμιόγμη ςξ μεζμγεηαθή δηαηνμθή; Ωξ μεζμγεηαθή δηαηνμθή μνίδεηαη έκα είδμξ δηαηνμθήξ πμο παναθηενίδεηαη από παμειή θαηακάιςζε ιίπμοξ θαη ηδηαίηενα θμνεζμέκςκ ιηπανώκ μλέςκ, θαη ακηίζεηα από ορειή θαηακάιςζε οδαηακζνάθςκ, πμη βνίζθμκηαη θονίςξ ζηα ζηηενά (δεμεηνηαθά, ρςμί, νύδη θαη δομανηθά), ζηα θνμύηα, ζηα ιαπακηθά, ζημ γάια θαη ηα γαιαθημθμμηθά. Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή είκαη επίζεξ πιμύζηα ζε βηηαμίκεξ, εκώ ε θύνηα μμνθή ιίπμοξ πμο πνεζημμπμηείηαη είκαη ημ ειαηόιαδμ. 2. Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή μπμνεί κα εθανμμζηεί ζε όιεξ ηηξ πώνεξ ακελάνηεηα από ημ θιήμα; Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ακαθένεηαη ζημκ ηνόπμ δηαηνμθήξ ιαώκ πμο δμοκ ζε πενημπέξ πμο ακαπηύζζμκηαη ηα ειαηόδεκηνα γύνς από ηε Ιεζόγεημ. Γίκαη έκαξ ογηεηκόξ ηνόπμξ δηαηνμθήξ πμο εμπκεύζηεθε από ηηξ δηαηνμθηθέξ ζοκήζεηεξ ηςκ θαημίθςκ ηεξ Γιιάδαξ (θονίςξ ηςκ θαημίθςκ ηεξ Ηνήηεξ), ηεξ Ζηαιίαξ, ηεξ Ζζπακίαξ θαη ηςκ πςνώκ ζηα πανάιηα ηεξ Ιέζεξ Ακαημιήξ, πενημπέξ πμο βνέπμκηαη από ηε Ιεζόγεημ Θάιαζζα. Οοκεπώξ θαηαβαίκμομε όηη ε δηαηνμθή αοηή μπμνεί κα εθανμμζηεί ζε πώνεξ με μεζμγεηαθό θιίμα, όπμο οπάνπεη αθζμκία θονίςξ θνέζθςκ θνμύηςκ θαη ιαπακηθώκ. 37

38 3. Ρπάνπεη πενίπηςζε ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή κα βιάρεη ηεκ ογεία μαξ ; Όπη. Ε Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή απμηειεί πμιύηημμ ζύμμαπμ γηα ηεκ ογεία μαξ. Πμ ειαηόιαδμ, ηα όζπνηα, ηα θνμύηα, ηα ιαπακηθά ημ ράνη έπμοκ εοενγεηηθέξ ηδηόηεηεξ πμο ζομβάιιμοκ ζηεκ άμοκαξ μαξ ζε πμιιέξ αζζέκεηεξ. 4. Μ ηνόπμξ θαιιηένγεηαξ ηςκ ηνμθώκ πμο ακήθμοκ ζηε μεζμγεηαθή δηαηνμθή μπμνεί κα επενεάζεη ηεκ εοενγεηηθή ηεξ ιεηημονγία; Φοζηθά. Μ ηνόπμξ θαιιηένγεηαξ πνέπεη κα ηενεί πμιιμύξ θακόκεξ θαη κα γίκεηαη με ημκ πιέμκ θαηαιιειόηενμ ηνόπμ, ώζηε κα οπάνπεη ηειηθά θαη όθειμξ ζηεκ ογεία ημο ακζνώπμο. Οε ακηίζεηε πενίπηςζε μπμνεί ηειηθά κα επενεαζηεί ε ηόζμ εοενγεηηθή ιεηημονγία ημοξ. 5. Γάκ αθμιμοζείηαη από ήδε κεανή ειηθία, μπμνεί ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή κα ζομβάιεη ζηεκ θαιύηενε ιεηημονγία ημο εγθεθάιμο; Ούμθςκα με ένεοκεξ ηα θνμύηα, ηα ιαπακηθά θαη ηα δεμεηνηαθά μπμνμύκ κα βμεζήζμοκ ζηε θαιή ιεηημονγία ημο εγθεθάιμο. Έπεη παναηενεζεί όηη ε πνόκηα ζογθέκηνςζε ειεοζένςκ νηδώκ ζημκ εγθέθαιμ μπμνεί κα μδεγήζεη γνεγμνόηενα ζηεκ εθδήιςζε ημο Alzheimer. Γηα ημκ ιόγμ αοηό ηα ακηημλεηδςηηθά πμο πενηέπμκηαη ζηα θνμύηα θαη ζηα ιαπακηθά θαη θαηαπμιεμμύκ ηηξ ειεύζενεξ νίδεξ μπμνμύκ κα ζομβάιιμοκ ζηεκ επηβνάδοκζε ηεξ αζζέκεηαξ. Γπηπιέμκ ε θαηακάιςζε θνμύηςκ θαη ιαπακηθώκ μεηώκεη ημκ θίκδοκμ εγθεθαιηθώκ θαη θανδηαθώκ παζήζεςκ, άνα εμμέζςξ θαη ηηξ πηζακόηεηεξ πνμζβμιήξ από Alzheimer. 38

39 Νανόια αοηά ζύμθςκα με ένεοκα πμο έγηκε ζηε Γαιιία ημ 2013, ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή εκώ είκαη ςθέιημε γηα ηεκ θανδηά, δεκ θαίκεηαη κα είκαη θαη γηα ηηξ εγθεθαιηθέξ ιεηημονγίεξ. Ε γαιιηθή ένεοκα, εκηόπηζε ειάπηζηα μθέιε γηα ημκ ακζνώπηκμ εγθέθαιμ από μηα δηαηνμθή πιμύζηα ζε θνμύηα, ιαπακηθά, ηνόθημα μιηθήξ άιεζεξ, θναζί θαη ειαηόιαδμ. Ακαμέκμκηαη ζοκεπώξ κεόηενεξ ένεοκεξ ώζηε κα απμδεηπζεί ακ οπάνπεη όκηςξ ζοζπέηηζε μεηαλύ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ θαη ηεξ εγθεθαιηθήξ ιεηημονγίαξ. 6. Γθανμόδεηε ζημοξ αζζεκείξ ζαξ ηεκ μεζμγεηαθή δηαηνμθή; Ακ καη, γηαηί θαη γηα πμημοξ ιόγμοξ ; Ακ όπη, γηαηί όπη; Οαθώξ. Μη ιόγμη είκαη απιμί: άνε ζηε πμηθηιία ηςκ ηνμθώκ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ οπάνπμοκ ακελάκηιεηεξ δοκαηόηεηεξ. Έκα ηνόθημμ μπμνεί κα μαγεηνεοηεί με πμιιμύξ θαη δηαθμνεηηθμύξ ηνόπμοξ. Απμιαοζηηθή θαη ογηεηκή. Πα όζπνηα, ηα ιαπακηθά θαη ηα δεμεηνηαθά ζε ζοκδοαζμό με ημ ειαηόιαδμ θαη ηα δηάθμνα μπαπανηθά (π.π. νίγακε, ζομάνη) μαξ πνμζθένμοκ μηα ογηεηκή δηαηνμθή πμο είκαη πανάιιεια ηδηαίηενα κόζηημε. Αζπίδα γηα ηεκ ογεία μαξ. Μη ακηημλεηδςηηθέξ μοζίεξ πμο οπάνπμοκ ζε αθζμκία ζηα ζοζηαηηθά ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ θαηαπμιεμμύκ ηεκ μλείδςζε/γήνακζε ηςκ θοηηάνςκ. Αοηό είκαη θαη ημ βαζηθό μοζηηθό ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ ημ μπμίμ επενεάδεη ηεκ μαθνμβηόηεηα. 39

40 7. Οε πμημοξ ζοζηήκεηε ηεκ μεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη ζε πμηεξ ειηθίεξ; Νμηεξ κόζμοξ πνμιαμβάκεη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή θαη ζε ηη βαζμό; Οε όιεξ ηηξ ειηθηαθέξ μμάδεξ θαη ζε όια ηα άημμα πμο ζέιμοκ κα αθμιμοζήζμοκ έκα ογηεηκό ηνόπμ δηαηνμθήξ. Γίκαη πιέμκ επηζηεμμκηθά απμδεδεηγμέκμ όηη όζμη αθμιμοζμύκ μηα μεζμγεηαθή δηαηνμθή έπμοκ ιηγόηενεξ πηζακόηεηεξ κα πανμοζηάζμοκ ζηεθακηαία κόζμ ζε ζύγθνηζε με όζμοξ αθμιμοζμύκ δηαθμνεηηθή δηαηνμθή. Γθηόξ από ηεκ εοενγεηηθή δνάζε ζηε θανδηά, ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή ζπεηίδεηαη με ηεκ πνμζηαζία από ημκ ζαθπανώδε δηαβήηε, ηεκ παποζανθία θαη από μνηζμέκεξ μμνθέξ θανθίκμο (π.π. ημο παπέμξ εκηένμο). Μη πιμύζηεξ θοηηθέξ ίκεξ ηςκ δεμεηνηαθώκ έπμοκ πνμζηαηεοηηθή δνάζε θαηά ημο θανθίκμο ζημ μαζηό, ζημ εκδμμήηνημ θαη ζημ πνμζηάηε. Πα θνμύηα θαη ηα ιαπακηθά όηακ θαηακαιώκμκηαη ζε αθζμκία θαίκεηαη κα έπμοκ ακηηθανθηκηθή δνάζε, όζμκ αθμνά ζημ πεπηηθό ζύζηεμα θαη ζε άιιεξ μμνθέξ. Ννέπεη κα ημκηζηεί όηη ε δνάζε ηςκ ζοζηαηηθώκ θαη ηνμθώκ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ μθείιμκηαη ζημ ζοκδοαζμό ημοξ θαη όπη ζε μεμμκςμέκε θαηακάιςζε. Οοκέκηεολε 2 ε - Γνςηήζεηξ πνμξ θ. Ηαναγηώηα νηζηίκα 1. Πη μνίδμοκ μη δηαηνμθμιόγμη ςξ μεζμγεηαθή δηαηνμθή? Ιεζμγεηαθή δηαηνμθή είκαη μνηζμόξ πμο επηκμήζεθε γηα ημ μμκηέιμ δηαηνμθήξ πμο αθμιμοζμύζακ μη ιαμί ηεξ μεζμγείμο. Οοκμπηηθά ημ μμκηέιμ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ ζηενίδεηε ζηεκ εμενήζηα θαηακάιςζε θοηηθώκ ηκώκ ( ρςμί, δεμεηνηαθά, θνμύηα) θαη μζπνίςκ (θαζόιηα, νεβίζηα, θαθέξ), ζηεκ εμενήζηα θαηακάιςζε μηθνώκ πμζμηήηςκ γαιαθημθμμηθώκ πνμσόκηςκ (γάια, γηαμύνηη, ηονί ), 2-3 θμνέξ ηεκ εβδμμάδα ράνηα ζε ρεηή ε βναζηή μμνθή, ζηεκ θαηακάιςζε ιεοθμύ θνέαημξ 1-2 θμνέξ ηεκ εβδμμάδα ( θμηόπμοιμ - γαιμπμύια - θμοκέιη), ζηεκ ζπάκηα θαηακάιςζε θόθθηκμο θνέαημξ (2 θμνέξ ημ μήκα) θαη ζηεκ με θαηακάιςζε επελενγαζμέκςκ ηνμθίμςκ, θαη ηέιμξ ζοκηζηάηαη ε θαζεμενηκή θαηακάιςζε ημο έληνα πανζέκμο ειαηόιαδμο. 40

41 2. Ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή μπμνεί κα εθανμμζηεί ζε όιεξ ηηξ πώνεξ ακελάνηεηα από ημ θιήμα? Καη ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή μπμνεί κα εθανμμζηεί πακημύ πάνε θοζηθά ζηεκ παγθμζμημπμίεζε θαη ημ ειεύζενμ εμπόνημ όπμο μπμνμύκ θνμύηα, ιαπακηθά θαη ειαηόιαδμ κα μεηαθένμκηαη ζε θάζε πηζακή ημπμζεζία θαηακάιςζεξ 3. Ρπάνπεη πενίπηςζε ε μεζμγεηαθή δηαηνμθή κα βιάρεη ηεκ ογεία μαξ? Όπη δεκ οπάνπεη θαμία ηέημηα πενίπηςζε ημ μμκηέιμ ηεξ μεζμγεηαθήξ δηαηνμθήξ δεκ απμθιείεη θαμία μμάδα ηνμθώκ από ηεκ θαζεμενηκή θαηακάιςζε θαη θαιύπηεη πιήνςξ ημκ ακζνώπηκμ μνγακηζμό με ηα μηθνμζνεπηηθά θαη μαθνμζνεπηηθά ζημηπεία πμο πνεηάδεηαη. 4. Μ ηνόπμξ θαιιηένγεηαξ ηςκ ηνμθώκ πμο ακήθμοκ ζηε μεζμγεηαθή δηαηνμθή μπμνεί κα επενεάζεη ηεκ εοενγεηηθή ηεξ ιεηημονγία? Καη, μ ηνόπμξ θαιιηένγεηαξ επενεάδεη ηα ηνόθημα γηα ημκ ιόγμ πςξ ηα πεμηθά ζθεοάζμαηα πμο μπμνεί κα πνεζημμπμηήζεη θάπμημξ γηα κα έπεη μεγαιύηενε απόδμζε ημο πνμσόκημξ θαη μηιάμε πάκηα γηα μεγαιύηενε πμζόηεηα ή κα δώζεη θάπμημ πνώμα πημ ''δςκηακό'' ζημ πνμσόκ ημο μπμνεί ιμηπόκ όια αοηά κα θαηαζηνέρμοκ μηα πμζόηεηα ζνεπηηθώκ ζοζηαηηθώκ πμο είκαη ςθέιημα γηα ημκ ακζνώπηκμ μνγακηζμό. 41