Γενικά Μαθηματικά (Φυλλάδιο 1 ο )



Σχετικά έγγραφα
Κατανομές Απώλειας. Επιμέλεια Φυλλαδίου : Δρ. Σ. Σκλάβος

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Επιχειρησιακά Μαθηματικά

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Σημειώσεις Μαθηματικών 2

Κεφάλαιο 3 ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ. 3.1 Η έννοια της παραγώγου. y = f(x) f(x 0 ), = f(x 0 + x) f(x 0 )

Παράγωγος συνάρτησης. Έννοια παραγώγου Υπολογισμός Χρήση παραγώγου. ελαστικότητα Οριακές συναρτήσεις

ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΑ Ι ΦΥΛΛΑΔΙΟ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ

ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΤΕΣ ΦΥΣΙΚΗ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΕΥΤΕΡΑ ΑΙΘ.ΖΑ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Το 1ο Θέμα στις πανελλαδικές εξετάσεις

Εκπαιδευτικός Οµιλος ΒΙΤΑΛΗ

Επιχειρησιακά Μαθηματικά (1)

Περίληψη μαθημάτων Ι. ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ. Με N θα συμβολίζουμε το σύνολο των φυσικών αριθμών, δηλ. N = {1, 2, 3, 4, }.

dy df(x) y= f(x) y = f (x), = dx dx θ x m= 1

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ. f ( x) 0 0 2x 0 x 0

ΘΕΩΡΗΜΑ (Μέσης Τιμής) Έστω f: [α, β] R συνεχής και παραγωγίσιμη στο (α, β). Τότε υπάρχει ξ (α, β)

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Ι Β ΜΕΡΟΣ

Η Θεωρία στα Μαθηματικά κατεύθυνσης της Γ Λυκείου

Για να εκφράσουμε τη διαδικασία αυτή, γράφουμε: :

A2. ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ-ΚΛΙΣΗ-ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Λύσεις των θεμάτων των Πανελλαδικών Εξετάσεων στα Μαθηματικά Προσανατολισμού 2016

ΜΙΓΑ ΙΚΟΙ. 3. Για κάθε z 1, z 2 C ισχύει z1 + z2 = z1 + z2. 4. Για κάθε z C ισχύει z z 2 z. 5. Για κάθε µιγαδικό z ισχύει: 6.

ΤΕΣΤ Α2 ΟΜΑΔΑ Ι. παράγωγος είναι αρνητική: f (x) = 1 2x, f

qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq ertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwer tyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiop

Ερωτήσεις-Απαντήσεις Θεωρίας

Α. ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

Σχόλια στις Παραγώγους. Μια συνάρτηση θα λέγεται παραγωγίσιμη σε ένα σημείο x 0 του. f(x h) f(x )

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤEΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Παντελής Μπουμπούλης, M.Sc., Ph.D. σελ. 2 math-gr.blogspot.com, bouboulis.mysch.gr

( ) ( ) ( ) ( ) Παράγωγος-Κλίση-Μονοτονία ( ) ( ) β = Άσκηση 1 η : Να βρεθούν οι παράγωγοι των συναρτήσεων: log x. 2 x. ln(x, ( ) 2 x x. Έχουμε.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2010 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2010

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ. α) Το ορισμένο ολοκλήρωμα μιας συνεχούς συνάρτησης f σε ένα διάστημα [a, b] είναι όριο?

Κεφάλαιο 2 ο ανάλυσης ερωτήσεις στις παραγώγους. τότε η f(x) είναι παραγωγίσιμη

Απαντήσεις στα Μαθηματικά Κατεύθυνσης 2016

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Β ΜΕΡΟΣ

Εισαγωγή στις Φυσικές Επιστήμες ( ) Ονοματεπώνυμο Τμήμα ΘΕΜΑ 1. x x. x x x ( ) + ( 20) + ( + 4) = ( + ) + ( 10 + ) + ( )

2. Έστω η συνάρτηση f :[0, 6] με την παρακάτω γραφική παράσταση.

Γ ε ν ι κ έ ς εξ ε τ ά σ ε ι ς Μαθηματικά Γ λυκείου Θ ε τ ι κ ών και οικονομικών σπουδών

, να αποδείξετε ότι και η συνάρτηση f+g είναι παραγωγίσιμη στο x. και ισχύει. Μονάδες 9 Α2. Έστω μια συνάρτηση f με πεδίο ορισμού το Α και [, ]

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ (Γ Λυκείου) α) νδο η συνάρτηση f '' = c. (Υπόδ: παραγωγίζω την δοσμένη σχέση 2 φορές)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

f(x 2) 5 x 1 α) Να αποδείξετε ότι: i) f (3) = 5 και ii) f (3) = 6 x 2 f(x)

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2017

ΤΟ ΘΕΜΑ Α ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Μαθηματικά. Ενότητα 2: Διαφορικός Λογισμός. Σαριαννίδης Νικόλαος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη)

ΔΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΕΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΛΥΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1 ο Τεστ προετοιμασίας Θέμα 1 ο

Ο Λ Ο Κ Λ Η Ρ Ω Μ Α Τ Α

Λύσεις των θεμάτων προσομοίωσης -2- Σχολικό Έτος


ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο: ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΘΕΜΑ Α

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΙΙ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΑΤΑ

I.3 ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ-ΚΥΡΤΟΤΗΤΑ

Μεθοδική Επανα λήψή. Επιμέλεια Κων/νος Παπασταματίου. Θεωρία - Λεξιλόγιο Βασικές Μεθοδολογίες. Φροντιστήριο Μ.Ε. «ΑΙΧΜΗ» Κ.

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΝΕΟ & ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

Οι ασκήσεις βασίζονται στο αξιόλογο φυλλάδιο του Μαθηματικού Μιλτ. Παπαγρηγοράκη, από τις σημειώσεις του για το 4ο Γενικό Λύκειο Χανίων [ <

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

και γνησίως αύξουσα στο 0,

Πες το με μία γραφική παράσταση

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΛΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ:ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ

ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣΗΣ ΝΟ 2 Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕ.Λ. 18 ΜΑΙΟΥ 2018 ΘΕΜΑ Α. η f ικανοποιεί τις υποθέσεις του θεωρήματος μέσης.

Περιεχόμενα. Κεφάλαιο 1 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΥΘΕΙΑ Οι συντεταγμένες ενός σημείου Απόλυτη τιμή...14

Λύσεις των θεμάτων προσομοίωσης -2- Σχολικό Έτος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΔΙΑΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ

1. ΣΤΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. 1 x. ln = Μονάδες 10 Α.2 Πότε μια συνάρτηση f λέμε ότι είναι συνεχής σε ένα κλειστό διάστημα [α,β]; Μονάδες 5

I.3 ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ-ΚΥΡΤΟΤΗΤΑ

f ( x) f ( x ) για κάθε x A

(, ) ( x0, ), τότε να αποδείξετε ότι το. x, στο οποίο όμως η f είναι συνεχής. Αν f ( x) 0 στο

20 επαναληπτικά θέματα

Γραμμική Άλγεβρα και Μαθηματικός Λογισμός για Οικονομικά και Επιχειρησιακά Προβλήματα

Η ζήτηση ενός προϊόντος εξαρτάται από την τιμή του

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Η θεωρία στα Μαθηματικά Προσανατολισμού: Θετικών Σπουδών και Σπουδών Οικονομίας -Πληροφορικής. Ορισμοί Ιδιότητες - Προτάσεις Θεωρήματα Αποδείξεις

ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ

5o Επαναληπτικό Διαγώνισμα 2016

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΚΕΦ. 1. ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ Εισαγωγή.

x + ax x x 4 να είναι παραγωγίσιμη στο x Υπόδειξη: Μπορείτε να εφαρμόσετε κανόνα L Hospital ή μπορεί σας χρειαστεί η sin sin = 2sin cos

ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΔΥΟ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ

Transcript:

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Γενικά Μαθηματικά (Φυλλάδιο 1 ο ) Επιμέλεια Φυλλαδίου : Δρ. Σ. Σκλάβος Περιλαμβάνει: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΣΥΝΕΧΕΙΣ και ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΙΜΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική ή περιληπτική του περιεχομένου αυτού με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του ιδιοκτήτη (Νόμος 11/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα). Το φυλλάδιο διατίθεται ΔΩΡΕΑΝ και απαγορεύεται η εμπορική εκμετάλλευση από οποιονδήποτε. Σελίδα : 1/16

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Σελίδα : /16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ 1.1 Συνάρτηση μιας πραγματικής μεταβλητής Ορισμός 1: Συνάρτηση μιας πραγματικής μεταβλητής Μια συνάρτηση ορίζεται όταν συσχετίσουμε κάθε στοιχείο ενός συνόλου D (Domin) με ένα και μόνο στοιχείο ενός συνόλου R (Rnge) μέσω ενός κανόνα f. Τα σύνολα D και R ονομάζονται πεδίο ορισμού και πεδίο τιμών της συνάρτησης αντίστοιχα. Βασικές συναρτήσεις & πεδίο ορισμού f ( x) = log x, D( f ) = (0, ) 1 f ( x) =, D( f ) = R 0 x { } f ( x) = x, D( f ) = [0, ) Αν η συνάρτηση είναι σύνθεση ή παραπάνω συναρτήσεων, τότε το πεδίο ορισμού είναι η τομή των επιμέρους πεδίων ορισμού. Για παράδειγμα x > 0 x > 0 log x f ( x) =, & & ~ ( ) (0,1) (1,) (, ) D f = x 3x + x 3x 0 + x 1, x 1. Γραμμικές και δευτεροβάθμιες συναρτήσεις. Ορισμός : Γραμμική συνάρτηση Γενικά μια γραμμική συνάρτηση έχει την μορφή y = x+ Γεωμετρικά η παράμετρος εκφράζει την θέση της ευθείας στο επίπεδο ενώ η παράμετρος την κλίση της ευθείας σε σχέση με τον οριζόντιο άξονα Οx (συγκεκριμένα εκφράζει την εφαπτομένη της γωνίας ω που σχηματίζεται από τον άξονα Οx και την ευθεία). Παράδειγμα Εάν γνωρίζουμε την κλίση και ένα σημείο της ευθείας (x1,y1) τότε μπορούμε να βρούμε την εξίσωση της ευθείας εξισώνοντας την κλίση της ευθείας με την κλίση σε οποιαδήποτε άλλο σημείο της ευθείας (x,y), δηλαδή: = y y ) /( x ) ( 1 x 1 Αντίστοιχα αν γνωρίζουμε δυο σημεία της ευθείας (x1,y1) και (x,y) τότε για να υπολογίσουμε την εξίσωση θα πρέπει να βρούμε πρώτα την κλίση της ευθείας α=(y y1) / (x x1) και μετά να την αντικαταστήσουμε στην παραπάνω εξίσωση. Σελίδα : 3/16

Ορισμός 3 : Δευτεροβάθμιες συναρτήσεις Η γενική μορφή της δευτεροβάθμιας συνάρτησης είναι: y = f ( x) = x + x + γ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Οι ρίζες της εξίσωσης x1 και x (δηλαδή οι λύσεις της f(x)=0) δίνονται από τον τύπο x 1, ± 4 c = όπου 0 Εάν Δ = 4 c < 0 οι ρίζες είναι μη πραγματικές Εάν Δ = 4 c > 0 οι ρίζες είναι πραγματικές και διάφορες μεταξύ τους. Εάν Δ = 4 c = 0 υπάρχει μια πραγματική ρίζα. Είναι γνωστό ότι για τις ρίζες της δευτεροβάθμιας εξίσωσης ισχύει: x1 + x = και x1 x c =. Επίσης εάν α>0 τότε η συνάρτηση f είναι κυρτή (convex function) και έχει ελάχιστο στο σημείο ( x, y ) = (, c ). 4 Εάν α<0 τότε η συνάρτηση f είναι κοίλη (concve function) και έχει μέγιστο στο σημείο ( x, y ) = (, c ). 4 Υποσημείωση: Μια συνάρτηση f(x) είναι κυρτή (κοίλη) σε ένα σημείο της x εάν ισχύει f (x)>0 (f (x)<0). Στην περίπτωση της δευτεροβάθμιας εξίσωσης έχουμε f (x)=α. Επομένως το πρόσημο της παραμέτρου α καθορίζει την καμπυλότητα της συνάρτησης και κατά συνέπεια εάν θα έχουμε μέγιστο η ελάχιστο. Σελίδα : 4/16

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ Γεωμετρική έννοια της παραγώγου Παράγωγος της συνάρτησης y = f(x) στο σημείο [α, f(α)] είναι η κλίση της εφαπτομένης στο εν λόγω σημείο και συμβολίζεται με f'(α) Η παράγωγος f'(α) της συνάρτησης f στο σημείο α του πεδίου ορισμού της δίνεται από τον τύπο: f ( + h ) f'(α) = lim h 0 h f ( ) Η γενική μορφή της παραγώγου για οποιοδήποτε σημείο x του πεδίου ορισμού της συνάρτησης f είναι: f ( x + h ) f ( f'(x) = lim h 0 h Η εξίσωση της εφαπτομένης της καμπύλης y = f(x) στο σημείο [α, f(α)] είναι: y f() = f'() (x ) ή μετά τις πράξεις y = ( f() f'() ) + f'() x Η παράγωγος της συνάρτησης f στο σημείο α, εσωτερικό του πεδίου ορισμού της, μας δίνει το στιγμιαίο ή οριακό ρυθμό μεταβολής της f στο. Εναλλακτικός συμβολισμός για την παράγωγο dy df ( ή (προσοχή: δεν πρόκειται για κλάσμα, αλλά για το πηλίκο της dx dx μεταβολής df της τιμής της συνάρτησης f προς τη μεταβολή dx της μεταβλητής x από την οποία και προκαλείται). Τα μεγέθη df και dx ονομάζονται διαφορικά της f και της x αντίστοιχα. Έτσι έχουμε τελικά: df(x) = f'(x).dx Η δεύτερη παράγωγος έχει ως εξής: d f f''(x) = dx = lim h 0 f ' ( x + h ) h f ' ( Όριο συνάρτησης Το όριο της συνάρτησης f(x) είναι ο αριθμός Α όταν η x τείνει στο α, εάν η f(x) τείνει στο Α καθώς η x τείνει προς το α (αλλά δεν ισούται με αυτό), δηλ. lim f ( = A x α Όταν υπολογίζουμε το όριο σε μια περιοχή του α όπου τείνει το x, πρέπει να παίρνουμε τιμές της x και από τις δύο πλευρές, πολύ κοντά στο α. Σελίδα : 5/16

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Κανόνες ορίων Αν lim f ( = A x α και lim g ( = Β x α i. lim [ f ( + g ( ] = A + B x α ii. iii. iv. v. lim [ f ( g ( ] = A B x α lim [ f ( * g ( ] = A * B x α lim [ f ( / g ( ] = A / B x α lim [ f ( ] x α α / β = A α / β (με Β 0) Σελίδα : 6/16

Κανόνες παραγώγισης 1. Αν f(x) = A (όπου Α μια σταθερά) f'(x) = 0. Αν y = Af(x) y' = Af'(x) 3. x' = 1 4. Αν f(x) = α x f '( = αx 5. [f(x)±g(x)]' = f'(x) ± g'(x) α 1 6. [f(x)g(x)]' = f'(x)g(x) + f(x)g'(x) ' f ( f '( g ( f ( g '( 7. g ( = [ g ( ] n n 1 8. [ f ( ]' = nf ( f '( ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ 9. [ x x e ]' = e g ( g ( 10. [ α e ]' = α e g '( 1 11. [log e x ]' = x 1. [log e f ( ]' = f '( f ( 13. 14. [log [log α α 1 x ]' = x ln α g '( g ( ]' = g ( ln α µ 1 ν µ ν 15. [ f ( ] = f ( = f ( f '( 16. (ημx)' = συνx 17. (συνx)' = ημx µ ν ' µ ν Σελίδα : 7/16

Σύνθετες συναρτήσεις και παραγώγιση Αλυσωτός κανόνας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Έστω ότι έχουμε τη σύνθετη συνάρτηση y = f(u) όπου u = g(x), η οποία εναλλακτικά γράφεται και ως ( f o g )( = f [ g ( ]. Αυτό σημαίνει ότι πρώτα υπολογίζουμε τη συνάρτηση g(x) και μετά επί του αποτελέσματος που βρήκαμε, εφαρμόζουμε τη συνάρτηση f. Μια οποιαδήποτε μεταβολή της ανεξάρτητης μεταβλητής x συνεπάγεται μια μεταβολή στην u και κατ' επέκταση μεταβολή της y (αλυσωτή αντίδραση). Έτσι έχουμε τον αλυσωτό κανόνα: dy dy du = dx du dx Προσοχή να μην γίνεται σύγχυση με το γινόμενο δύο συναρτήσεων της μορφής f(x)*g(x). Μέθοδος πεπλεγμένης παραγώγισης Αν δύο μεταβλητές x και y σχετίζονται με μια εξίσωση, τότε για να βρούμε την dy παράγωγο ακολουθούμε τα εξής βήματα: dx 1. Παραγωγίζουμε και τα δύο μέλη της εξίσωσης ως προς x θεωρώντας την y ως συνάρτηση του x (χρήση του αλυσωτού κανόνα). dy. Επιλύουμε την προκύπτουσα εξίσωση ως προς. dx Αντίστροφες συναρτήσεις και παραγώγιση Αν η συνάρτηση f είναι "ένα προς ένα" στο πεδίο ορισμού της Α (και μόνο τότε) και με πεδίο τιμών Β, τότε η f έχει μια αντίστροφη συνάρτηση g με πεδίο ορισμού Β και πεδίο τιμών Α. Μεταξύ των παραγώγων των αντίστροφων συναρτήσεων f και g ισχύει η ακόλουθη σχέση: g'[f(x)]*f'(x) = 1, ή εναλλακτικά g'(y) = 1/f'(x) όταν f'(x) 0 Η εύρεση της αντίστροφης συνάρτησης επιτυγχάνεται ακολουθώντας τα εξής βήματα: 1. Γράφουμε την εξίσωση, η οποία ορίζει τη συνάρτηση y = f(x).. Εναλλάσσουμε τα x και y, για να προκύψει x = f(y). 3. Επιλύουμε την εξίσωση x = f(y) ως προς y σε όρους x (αν είναι εφικτό). 4. Αν η λύση y = g(x) που προκύπτει είναι μοναδική, τότε η συνάρτηση g είναι η αντίστροφη συνάρτηση. Σελίδα : 8/16

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Ελαστικότητα Η ελαστικότητα μετρά την ποσοστιαία μεταβολή της εξαρτημένης μεταβλητής, η οποία οφείλεται σε μια μικρή ποσοστιαία μεταβολή της ανεξάρτητης μεταβλητής. Για τη συνάρτηση y = f(x), η ελαστικότητα δίνεται από τον ακόλουθο τύπο: ε yx y / y = = x / x x y y = x x y f '( Η ελαστικότητα είναι ένα αδιάστατο μέγεθος, που δεν εξαρτάται από μονάδες μέτρησης των υπεισερχόμενων μεγεθών. Οι πιο συνηθισμένες μορφές ελαστικότητας στα οικονομικά είναι η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή, η ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα, η σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης, η ελαστικότητα προσφοράς. Σελίδα : 9/16

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΣΥΝΕΧΕΙΣ και ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΙΜΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ Θεώρημα του Bolzno Αν μία συνεχής συνάρτηση ορίζεται σε ένα κλειστό πεδίο τιμών [α,β], δηλαδή το χ μπορεί να παίρνει όλες τις τιμές μεταξύ α και β συμπεριλαμβανομένων και των δύο ακραίων τιμών α και β, τότε η συνάρτηση παίρνει όλες τις τιμές μεταξύ του f() και του f(β), δηλαδή το πεδίο τιμών της είναι το [f(α),f(β)] Το παραπάνω θεώρημα χρησιμοποιείται για να αποδείξουμε ότι η μία συνάρτηση έχει μία ρίζα μεταξύ δύο συγκεκριμένων τιμών. Υπολογίζουμε το f() και το f(β). Αν το γινόμενο f().f(β) είναι αρνητικό, τότε το ένα άκρο του διαστήματος τιμών είναι αρνητικό και το άλλο θετικό. Επομένως το 0 ανήκει στο διάστημα τιμών. Αύξουσα ή Φθίνουσα συνάρτηση Για να αποδείξουμε ότι μία συνάρτηση είναι αύξουσα ή φθίνουσα σε ένα διάστημα ορισμού της υπολογίζουμε πρώτα την παράγωγο συνάρτηση f (x). Αν η παράγωγος f'(x) μιας συνάρτησης f(x) είναι θετική σε ένα διάστημα τότε σε εκείνο το διάστημα ή συνάρτηση είναι αύξουσα Αντίθετα αν η παράγωγος είναι αρνητική, η συνάρτηση είναι φθίνουσα. Αν η παράγωγος είναι 0, τότε η συνάρτηση παρουσιάζει στάσιμα σε εκείνο το σημείο (βλέπε επόμενο κεφάλαιο) Σελίδα : 10/16

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ Η εύρεση των ακρότατων σημείων μιας συνάρτησης (ελάχιστο ή μέγιστο) ισοδυναμεί με την εύρεση της τιμής (ή των τιμών) της ανεξάρτητης μεταβλητής, στην οποία η εξαρτημένη μεταβλητή λαμβάνει την ελάχιστη ή μέγιστη τιμή της. Η παραγώγιση χρησιμοποιείται προκειμένου να εντοπιστούν και να μετρηθούν τα ακρότατα σημεία μιας συνάρτησης. Κριτήρια προσδιορισμού ακρότατων σημείων μιας συνάρτησης y = f (x) : dy Μέγιστο: = 0 (κριτήριο πρώτης παραγώγου) και dx d y 0 dx < (κριτήριο δεύτερης παραγώγου) dy Ελάχιστο: = 0 (κριτήριο πρώτης παραγώγου) dx και d y 0 dx > (κριτήριο δεύτερης παραγώγου) Βήματα εύρεσης ακρότατων σημείων μιας συνάρτησης y = f (x) 1. Βρίσκουμε τη συνάρτηση της πρώτης παραγώγου f (x).. Θέτουμε την παράγωγο συνάρτηση ίση με μηδέν ( f ( = 0 ) και λύνουμε την εξίσωση που προκύπτει, βρίσκοντας ποιες τιμές του x μηδενίζουν την f (x). 3. Βρίσκουμε τη δεύτερη παράγωγο, f (x), παραγωγίζοντας τη συνάρτηση της πρώτης παραγώγου, f (x). 4. Υπολογίζουμε τις τιμές της δεύτερης παραγώγου για κάθε τιμή του x που βρήκαμε στο βήμα και ελέγχουμε αν είναι θετικές ή αρνητικές. Ορισμός σημείου καμπής Αν f ( 0 τότε η f είναι κυρτή. Αν f ( 0 τότε η f είναι κοίλη. Αν f ( c ) = 0 και η f αλλάζει πρόσημο στο c, τότε το c είναι σημείο καμπής της f (δηλαδή η f αλλάζει από κυρτή σε κοίλη ή το αντίστροφο). Σελίδα : 11/16

Ακρότατα σε ένα κλειστό διάστημα τιμών [,] ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Αν ζητείται η εύρεση μέγιστης ή ελάχιστης τιμής μιας συνεχούς συνάρτησης σε ένα κλειστό διάστημα [,], και η συνάρτηση δεν παρουσιάζει στάσιμα (δηλαδή δεν υπάρχουν σημεία όπου f'(x)=0)) ή τα στάσιμα δεν είναι ακραία σημεία αλλά είναι σημεία καμπής (δηλαδή f'(x)=0 και f''(x)=0), τότε το μέγιστο ή ελάχιστο της συνάρτησης βρίσκεται στα άκρα του διαστήματος είναι το σημείο (, f()) ή το σημείο (, f()). Σελίδα : 1/16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Αόριστο ολοκλήρωμα Το αόριστο ολοκλήρωμα μιας συνάρτησης f(x) είναι μία άλλη συνάρτηση F(x) τέτοια ώστε η παράγωγος της F(x) να είναι η f(x). Το αόριστο ολοκλήρωμα της f(x) συμβολίζεται με F(x) = f(x)dx Κανόνες ολοκλήρωσης γνωστών συναρτήσεων dx = x + c n 1 n x dx = x n + 1 +1 1 x dx = log e x + c + c f ( dx = log e f ( + c f ( n 1 1 n + 1 f ( dx = f ( + c n + 1 f ( x x e dx = e + c f ( f ( f ( e dx = e + c Παραγοντική ολοκλήρωση f ( g ( dx = f ( g ( f ( g ( dx Ο σταθερός όρος στο αόριστο ολοκλήρωμα Παρατηρούμε ότι η συνάρτηση του ολοκληρώματος περιλαμβάνει πάντα και έναν σταθερό όρο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αν η παράγωγος της F(x) είναι η f(x) δηλαδή F'(x) = f(x) τότε και η παράγωγος της συνάρτησης F(x) + C είναι επίσης η f(x) διότι (F(x)+C)' = F'(x) +C' = F'(x) +0 = f(x). Σε προβλήματα εύρεσης του ολοκληρώματος (π.χ. όταν δίνεται η συνάρτηση του οριακού κόστους και ζητείται να βρεθεί η συνάρτηση του συνολικού κόστους) η τιμή της σταθεράς C προσδιορίζεται από κάποια άλλη συνθήκη που πρέπει να ικανοποιεί η συνάρτηση Σελίδα : 13/16

Το ορισμένο ολοκλήρωμα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Το ορισμένο ολοκλήρωμα μιας συνάρτησης f(x) μεταξύ δύο σημείων και είναι ένας αριθμός ο οποίος μετρά το εμβαδόν της περιοχής που περιέχεται μεταξύ της καμπύλης της συνάρτησης, του άξονα των χ και των δύο κάθετων στον άξονα χ ευθειών x =α και x =. To ορισμένο ολοκλήρωμα της f από f x = [ F ( ] = F ( ) F ( ) x = μέχρι x = συμβολίζεται με ( dx = x = όπου F είναι το αόριστο ολοκλήρωμα της f, δηλαδή F ( = f (. Για να βρούμε το ορισμένο ολοκλήρωμα μιας συνάρτησης f(x) μεταξύ των σημείων και, βρίσκουμε κατ αρχήν την συνάρτηση του αόριστου ολοκληρώματος F(x). Υπολογίζουμε τις τιμές της συνάρτησης στα δύο άκρα και αφαιρούμε την τιμή του κάτω άκρου από την τιμή του άνω άκρου. Το ορισμένο ολοκλήρωμα μπορεί να είναι ένας θετικός ή αρνητικός αριθμός (όταν η συνάρτηση βρίσκεται κάτω από τον άξονα των χ, παίρνει δηλαδή αρνητικές τιμές το αντίστοιχο εμβαδόν θεωρείται ότι έχει αρνητικό πρόσημο) Ιδιότητες ορισμένου ολοκληρώματος [ ( ± g ( ] dx = f ( dx ± f f g ( dx ( dx = f ( dx f ( dx = 0 kf ( dx = k f ( dx ( dx + f ( dx = c f f ( dx x d f ( t) dt = f ( dx ξ c Σελίδα : 14/16

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Πανεπιστημιακά Φροντιστήρια Μαθήματα για : Πανεπιστήμιο Πειραιώς Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Πάντειον Πανεπιστήμιο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) ΤΕΙ Αθηνών ΤΕΙ Πειραιώς, Σεμινάρια για Διαγωνισμούς Δημοσίου Προετοιμασία για : Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης Εθνική Σχολή Τοπικής Αυτοδιοίκησης Υπουργείο Οικονομικών Υπουργείο Εξωτερικών Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαγωνισμός Εκπαιδευτικών Διαγωνισμός Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα Ξένες Γλώσσες Αγγλικά Κινέζικα TOEFL (εξεταστικό κέντρο) GMAT IELTS TOEIC GRE Επίσημο Εξεταστικό Κέντρο TOEFL Σελίδα : 15/16

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Εξειδικευμένα Σεμινάρια Στατιστικά Προγράμματα (SPSS, SttView, ) Mtl Mthemtic Autocd Μηχανογραφημένη Λογιστική Γλώσσες Προγραμματισμού (C, C++, Jv, Php, ) Πληροφορική (Πιστοποιήσεις) Βασικό Επίπεδο (απαραίτητο στον ΑΣΕΠ) Προχωρημένο Επίπεδο Εξειδικευμένο Επίπεδο Πιστοποιημένο Εξεταστικό Κέντρο ECDL Πιστοποιημένο Εξεταστικό Κέντρο keycert Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας www.vitli.gr και ενημερωθείτε για τα προγράμματά μας. Διευθυντής Εκπαίδευσης Δρ. Χόντας Στυλιανός Διδάκτωρ Μηχανικός ΕΜΠ Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Η/Υ Σελίδα : 16/16