EHNČK FAKULE SVEUČLŠA U RJEC Zavod za elekroenergeiku Sudij: Preddiploski sručni sudij elekroehnike Kolegij: Osnove elekroehnike Nosielj kolegija: Branka Dobraš Periodičke izjenične veličine Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Vreenski projenjive veličine Do sada dinirane elekrične veličine, prvensveno napon i sruja ogu bii ovisne o vreenu. Pri oe najčešće govorio o: Vreenski neprojenjivi (konsanni) i Vreenski projenjivi veličinaa. Kada govorio o vreenski projenjivi veličinaa, dijelio ih na dva ipa: Neperiodičke veličine (prijer je prijelazna pojava) Periodičke veličine čije se projene renunih vrijednosi ijeko vreena periodički ponavljaju. Sr:
Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Vreenski projenjive veličine Prijer neperiodičke i periodičke projenjive veličine prikazani su na slici: u u() i(),a.5.5, s -.5 Sr: 3 Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Periodički projenjiva veličina Za ove veličine dinirao osnovne vrijednosi: renuna vrijednos, perioda ponavljanja, f frekvencija ponavljanja,, U aksialna vrijednos (najveća vrijednos koju veličina posigne) i() Τ ax Sr: 4
Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Periodički projenjiva veličina Periodički projenjivu elekričnu veličinu (sruja ili napon) koja proijeni i svoj sjer (poprii negaivne renune vrijednosi) unuar dinirane periode nazivao izjenična veličina. Sve vreenski projenjive elekrične veličine označavao s ali pisani slovia: Sruja i ili ili i() Napon u ili u() Sr: 5 Sr: 6 Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Paraearsko karakeriziranje periodičkih elekričnih veličina Vreenski projenjiva elekrična veličina ože popriii niz renunih vrijednosi. Zbog oga se diniraju paraeri kojia se olakšava određivanje i računanje elekričnih veličina. Kao paraeri najčešće se diniraju: ednja vrijednos, ednja elekroliska vrijednos, ekivna vrijednos e ojerni fakori. Navedeni paraeri ovise i o obliku elekrične veličine, a i ćeo proarai ri osnovna oblika: vreenski neprojenjiv (isosjerna veličina), pilasi i sinusni.
Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Srednja vrijednos Srednja ili prosječna vrijednos vreenski projenjive sruje ili napona u neko vreensko inervalu je konsanna vrijednos čija je površina u inervalu jednaka površini vreenski projenjive veličine. i( ) Srednja vrijednos dinira se kao: i( ) Sr: 7 Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Srednja vrijednos (fizikalni sisao) Projecanje isosjerne sruje u vreenu prebaci se određena ena količina naboja: Q Sr: 8 Projecanje izjenične sruje i() u vreenu prebaci se količina naboja Q: Q i( ) zjednačavanje ova dva izraza dobijeo diniciju ednje vrijednosi. Srednja vrijednos (sruje ili napona) predsavlja isosjernu koponenu elekrične veličine.
Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Srednja elekroliska vrijednos Dinirana je kao: el i( ) zračunava se na isi način kao i ednja vrijednos, ali sao apsoluna vrijednos veličine. Može popriii sao poziivne vrijednosi. Sr: 9 Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Efekivna vrijednos Sr: Efekivna vrijednos vreenski projenjive sruje (napona) jednaka je onoj vrijednosi isosjerne sruje (napona) koja bi za iso vrijee proizvela isi energeski ek na iso oporu (npr( npr.. oplina koja se razvija na oporniku): R R i i ( ) Efekivna vrijednos dinira se kao: ( )
Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Određivanje paraeara U nasavku ćeo odredii ednje i ekivne vrijednosi naa zaniljivih jednosavnih i složenijih oblika: vreenski neprojenjiv, pilasi i sinusni. Sr: Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Određivanje ednjih vrijednosi sosjerna sruja (napon) i() i( ) Sr:
Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Određivanje ednjih vrijednosi rokuaska (pilasa)) sruja (napon) Na slici su prikazana dva ipična prijera: i() i() i( ) Sr: 3 Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Određivanje ednjih vrijednosi Sinusna sruja (napon) i() i( ) sin( ω + ϕ) - Sr: 4
Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Određivanje ekivnih vrijednosi sosjerni (napon) i ( ) rokuasa sruja (napon) i ( ) Sr: 5 3 Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Određivanje ekivnih vrijednosi Sinusna sruja (napon) i ( ) sin ( ω + ϕ ) Sr: 6
Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Određivanje paraeara ipulsnih veličina Prijer ipulsne veličine: i() i() Za ipulsnu veličinu dinirana je dodana karakerisika, rajanje ipulsa. Sr: 7 Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Određivanje paraeara ipulsnih veličina Određivanje ednje vrijednosi ipulsne veličine: i ( ) oblika Određivanje ekivne vrijednosi ipulsne veličine: i ( ) oblika Sr: 8
Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Sr: 9 Određivanje paraeara ipulsnih veličina Za pravokunu sruju (prijer ): Za pilasu pilasu sruju (prijer ): 3 Osnove elekroehnike : Periodičke izjenične veličine Određivanje paraeara složenijih oblika Sr: Posoje akvi složeni oblici koji se ogu rasavii na poznae ipulsne oblike, uz uvje da vrijedi: i( ) i ( ) + i ( ) + i ( ) +... i ( ) a b c + Za akve oblike ože se odredii ednja i ekivna vrijednos kao: + + +... + a a b b c + + + + c n n... n