BIOLOXÍA Pregunta Obrigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria. Valoración: 2,5 puntos

Transcript

1 24 BILXÍA Pregunta brigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria. Valoración: 2,5 puntos. a) A que grupo de biomoléculas pertencen as estructuras X, Y, Z representadas na figura adxunta? b) Indica en cada caso os compoñentes moleculares que as forman. c) Explica o tipo de enlace que se estable entre ditos compoñentes d) omenta algunha das funcións celulares de cada unha desas biomoléculas. Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión). I.1. Define: telómero, centrómero, cromátida, cariotipo, cromosomas homólogos. I.2. a) Unha vez que o sistema inmunitario dunha persoa recoñece por primeira vez un antíxeno, qué tipo de resposta se produce? b) e nun segundo contacto co antíxeno? c) Explica cada unha delas. I.3. a) Enumera e resume en catro puntos os principios da teoría celular moderna. b) on qué tipo de microcopio se pode observar: unha célula vexetal, unha célula animal, unha bacteria, a grana dun cloroplasto, unha mitocondria, un virus, os ribosomas? I.4. a) Fai un esquema da molécula de AD segundo o modelo de Watson e rick indicando cada un dos seus compoñentes. b) ómo se atopa codificada a información xenética? ) Qué son os fragmentos de kazaki, a qué proceso biolóxico os asocias, e qué encimas interveñen na sua formación? I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o actual curso académico 2004/05). A cor das frores da planta dondiego de noite é un caso de herdanza intermedia. Si cruzamos dúas razas puras, unha de frores brancas con outra de frores vermellas obteremos unha primeira xeración F1. a) Indica o xenotipo e fenotipo da F1. b) xenotipo e fenotipo da F2 e en que proporcións aparecen as frores vermellas e brancas na F2. c) Qué resultados terás ao cruzar a F1 con cada unha das suas parentais?. I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o curso 2002/03 ou anteriores). a) o proceso de secreción das proteínas qué orgánulos citoplasmáticos interveñen? b) En cal deles se inicia a síntese de proteínas? c) Qué é un lisosoma? d) Indica cal é a sua función. Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relacionados. Valoración 1,5 puntos. II.1. celulosa, anticorpos, peptidos, xen, vexetal, encima, reposta humoral, reacción, locus, homopolisacárido, enerxía de activación, hidrólise, cromosoma, aminoácidos, linfocitos B. II.2. luz, bacterias, mitocondrias, enerxía, α-d-glucosa, timo, amidón, circular, bazo, cloroplastos, AD, linfoides, glucóxeno, fotosíntese, ATP. Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan negativamente. Valoración: 1,5 puntos. on escribir as respostas nesta folla. 1) s organismos anaerobios viven en ambientes sin oxíxeno 2) s bioelementos son elementos químicos que forman parte dos seres vivos 3) s isómeros teñen idéntica composición química e idéntica estructura molecular 4) A replicación do AD é conservativa 5) s promotores son secuencias de AR ás que se unen as AR polimerasas 6) A celulosa e a quitina son polisacáridos estructurais 7) As inmunoglobulinas son proteínas globulares 8) A inxestión de partículas sólidas a traveso da membrana plasmática por medio de vesículas chámase pinocitose 9) os procesos anabólicos consúmese ATP 10) s encimas de restrición cortan o AD 11) A insulina podese obter a partires de bacterias modificadas xenéticamente 12) s prións son microorganismos formados por proteínas e AR 13) s esteroides poden ser precursores de vitaminas e hormonas 14) A tradución dos AR mensaxeiros ten lugar no núcleo 15) os ribosomas prodúcese a transcrición 16) s antíxenos son sustancias capaces de inducir unha resposta inmune 17) interferón ten actividade antiviral 18) etanol do viño procede da fermentación da glucosa da uva 19) colesterol transportase no sangue unido a lipoproteínas 20) código xenético é dexenerado porque un mismo triplete codifica varios aminoácidos. 77

2 BILXÍA X Y S Z 78

3 BILXÍA Pregunta brigatoria. Tódolos alumnos deben responder a esta pregunta aínda que non é eliminatoria. Valoración: 2,5 puntos. a) Fai un esquema dun cloroplasto visto o microscopio electrónico e ponlle nome os seus compoñentes estructurais b) Escribe a ecuación global da fotosíntese c) nde se atopan os pigmentos fotosintéticos e cal é a sua función? a fase luminosa da fotosíntese, qué productos se obteñen, cales se empregan no ciclo de alvin e para qué se utilizan? Bloque I. Das 5 cuestións responde só a 3. Valoración: 4,5 puntos (1,5 puntos por cuestión). I.1. Indica 5 diferencias entre o AD e o AR. Ademáis de no núcleo, en que outro lugar da célula eucariota hai AD?. I.2. A) Identifica as fases da mitose en que se encontran as células de cada unha das micrografías da folla adxunta. B) En qué orde as colocarías para que se correspondesen coa orde temporal da mitose?. Utiliza os números asignados a cada imaxe para indicar a secuencia. ) Se o número haploide da cebola é 24, cántos cromosomas ten unha célula do talo da cebola? e o gran de polen da mesma planta? I.3. Indica a natureza química, a función e ónde se atopan en maior abundancia as seguintes moléculas: celulosa, fosfolípidos, insulina, queratina e proxesterona. I.4. Sinala as diferencias entre os seguintes termos: a) anfótero e anfipático; b) centrómero e centrosoma; c) tradución e transcrición. I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o actual curso académico 2004/05). A hemofilia débese a un alelo recesivo localizado no cromosoma X. Unha parella formada por un home non hemofílico e unha muller normal cuio pai foi hemofílico, ten varios fillos e varias fillas. A) Representa os xenotipos dos abós maternos, dos pais, dos fillos varóns e das fillas. B) É posible que algunha das fillas da parella sufra a hemofilia? E que a sufra algún fillo varón? Pode algunha das fillas ser portadora da enfermidade? E algún dos fillos?. Xustifica tódalas respostas. I.5. (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o curso 2002/03 ou anteriores). a) Indica brevemente qué tipo de molécula é e qué función biológica ten o colesterol. b) Qué relación ten o colesterol coa arteriosclerose?. Bloque II. Dos dous grupos de termos elixe un e agrupa de tres en tres, mediante unha frase, os termos relacionados. Valoración 1,5 puntos. II.1) Actina, síntese, fuso, nucleoide, mitótico, miosina, gluconeoxénese, microtúbulos, lisosomas, bacterias, dixestión, AD, celular, glucosa, contracción muscular. II.2) ATP, Meselson e Stahl, artificial, bacteriófagos, inmunoglobulinas, nucleósido, inmunidade, bacterias, anticorpos, glucoproteínas, replicación do AD, trifosfato, vacina, virus, semiconservativa. Bloque III. Das 20 preguntas de Verdadeiro/Falso hai que responder só a 15. As respostas erróneas puntúan negativamente. Valoración: 1,5 puntos. on escribir as respostas nesta folla. 1) s encimas hidrolíticos catalizan a rotura da molécula de auga 2) A beta-oxidación é o proceso de síntese de ácidos graxos 3) s ribosomas son orgánulos que están rodeados por membrana 4) transporte activo é un tipo de transporte celular que non consume enerxía 5) a respiración aerobia o osíxeno molecular é o aceptor final de electróns 6) A autoinmunidade caracterízase pola producción de autoanticorpos 7) s aminoácidos só se atopan nas células formando parte de proteínas 8) A penicilina é un antibiótico producido por un fungo 9) intrón é a parte do xen eucariota que se transcribe e traduce 10) A desnaturalización das proteínas ten lugar cando se rompen os enlaces peptídicos 11) Aparello de Golgi está implicado na formación de membranas celulares 12) s tripletes de bases do AR mensaxeiro chámanse codóns 13) As enfermidades producidas por virus non se curan con antibióticos 14) proceso de conxugación implica o paso de AD dunha bacteria a outra 15) Unha membrana semipermeable é a que deixa pasar o soluto pero non o disolvente 16) as células vexetais as mitocondrias son os orgánulos encargados da respiración 17) s virus son parásitos intracelulares obrigados 18) etanol da cervexa procede da fermentación da glucosa da cebada. 19) A parede das bacterias está formada por celulosa 20) As mutacións son unha fonte de variabilidade xenética 79

4 24 BILXÍA

5 R I T E R I S D E A V A L I A I Ó / R R E I Ó Pregunta obrigatoria. Valoración: 2,5 puntos. a) X: Polisacárido/Glúcido. Y: adea polipeptídica/ Péptido/Proteína. Z: Fosfolípido/Lípido. (0,1x3= 0,3p) b) X: moléculas de α-d-glucosa. (0,1p) Y: aminoácidos. (0,1p) Z: glicerina, ácidos grasos, ácido fosfórico e un aminoalcohol. (0,2p). c) X: Enlace -glucosídico (1-4) entre o hidroxilo do carbono anomérico dunha glucosa e outro grupo hidroxilo da seguinte glucosa Y: Enlace peptídico entre o grupo α amino dun aminoácido e o grupo carboxilo do seguinte aminoácido. Z: Enlace éster entre os grupos hidroxilo e os grupos carboxílico () dos ácidos graxos, enlace éster fosfórico entre o ácido fosfórico e o hidroxilo da glicerina e entre o ácido fosfórico e o hidroxilo do aminoalcohol. (0,3x3=0,9p) d) X: Molécula de reserva enerxética (almidón ou glucóxeno) ou ben estructural como a celulosa. Y: Función estructural (fibrosas: pelo, uñas; globulares: membrana), enzimática, transportadoras (lipoproteínas), de defensa (anticorpos), reguladora (hormonas), motora (actina, miosina), de reserva (ovoalbúmina). Z: omponentes das membranas celulares (0,3X3=0,9p) BLQUE I: Valoración 4,5 puntos (1,5 p por cuestión). Se se responden máis de 3 cuestións non se correxirá a última. I.1 Telómero: son os extremos dos brazos dos cromosomas. entrómero ou constrición primaria. A rexión do cromosoma que mantén unidas as cromátidas irmás. Ten unha posición variable dentro do cromosoma. É a rexión pola que se xunta o cromosoma ao fuso acromático. romátida: ada unha das duas partes simétricas dun cromosoma metafásico que están constituidas por duas moléculas de AD idénticas. hámanse cromátidas irmás e están unidas polo centrómero. ariotipo: Representación fotográfica dos cromosomas dunha individuo/especie ordenada seguindo criterios como tamaño do cromosoma, posición do centrómero, patrón de bandas. romosomas homólogos: cada un dos cromosomas que conteñen información xenética para os mesmos caracteres procedentes un do pai e outro da nai e que VATRIA DE XUÑ se aparean durante a meiose (0,3x5=1,5p) I.2 a) Prodúcese unha resposta primaria (0,25p) coa formación de anticorpos polos linfocitos B (0,5p) b) Prodúcese unha resposta secundaria (0,25p). s linfocitos B ou células memoria recoñecen o antíxeno no seu segundo contacto e producen anticorpos con grande rapidez (0,5p). I.3 a) Todo organismo vivo está formado por células ou a célula é a unidade estructural dun ser vivo. ada célula procede da división doutra célula anterior e a información xenética transmítese dunha xeneración á seguinte. As reaccións que constituen o metabolismo teñen lugar nas células. A célula é a unidade vital que cumpre as tres funcións que caracterizan o ser vivo: nutrición, relación e reproducción (0,2x4=0,8p) b) célula vexetal: microscopio óptico; célula animal: m. óptico; bacteria: m. óptico; a grana dun cloroplasto: m. electrónico; mitocondria: m. óptico; virus: m. electrónico; ribosomas: m. electrónico. (0,1x7=0,7p) I.4 a) Esquema: (0,2p). Imprescindible que sinalen: Bases nitroxenadas: A=T e =G (complementareidade de bases), esquelete zucre-fosfato: desoxirribosa e fosfato, duas cadeas indicando a polaridade 5-3 (0,1x3=0,3p) b) En forma de secuencias específicas de AD que se transcriben formando un AR mensaxeiro que leva a información, en forma de tripletes ou codóns que será traducido segundo o código xenético. (0,4p) c) Son pequenos fragmentos de AD e AR que se sintetizan de forma discontinua na cadea retardada (0,15p), en sentido 5-3, na replicación do AD (0,15p). Interveñen como enzimas: Primasa e a AD polimerasa, helicasas, topoisomerasas, proteínas de unión á cadea sinxela (0,3p). I.5 (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o actual curso académico 2004/2005 ou en 2003/2004) a) R: vermella, r: branca; RR(verrmellas)x rr(branca) F 1 (Rr) rosa. b) F 2 proporcións xenotípicas: Rr x Rr 1/ 4RR, 2/4Rr, 1/4rr; proporcións fenotípicas: vermellas 1 4, brancas 1 4, rosas 2/4 c) Rr(rosa) x RR (vermella) 1 2 Rr rosa e 1 2 RR vermellas; Rr(rosa)x rr (branca) 1 2 Rr (rosa) e 1 2 rr (branca). a) 0,2 se representan correctamente os alelos, 0,2 os xenotipos e 0,1 o fenotipo da F1. b) 0,25 p xenotipos e proporcións. 0,25 fenotipos e proporcións na F2 81

6 R I T E R I S D E A V A L I A I Ó / R R E I Ó c) 0,25 por cada un dos retrocruzamentos. (0,25x2=0,5) I.5 (Para os alumnos que aprobaron Bioloxía durante o curso 2002/2003 ou anteriores). a) Ribosomas formado parte do retículo endoplasmático rugoso e aparato de Golgi (válido dictiosomas) (0,6p) b) o retículo endoplasmático rugoso (0,3p) c) Vesículas xurdidas por xemación dos sáculos do aparato de Golgi cheas de enzimas hidrolíticos (hidrolasas) (0,3p) dos que a función é a dixestión intracelular (0,3p) BLQUE II: Valoración 1,5 puntos (0,3 p x 5 frases). ualificarase un grupo de termos de 5 frases pertencentes a un só bloque. II.1. A celulosa é un homopolisacárido vexetal Un enzima reduce a enerxía de activación dunha reacción A hidrólise dun péptido produce aminoácidos A resposta humoral baséase na síntese de anticorpos polos linfocitos B locus é o lugar que ocupa un xen nun cromosoma II.2 AD das bacterias é circular bazo e o timo son órgaos linfoides glucóxeno e o almidón están formados por unidades de α-d-glucosa A luz constitue a fonte de enerxía na fotosíntese as mitocondrias e cloroplastos sintetízase ATP BLQUE III. Valoración 1,5 puntos (0,1 x 15p) Teñen que respostar a un máximo de 15 preguntas. o caso de contestar máis, correxiranse só as 15 primeiras. As respostas erróneas puntúan negativamente. 1-V, 2-V, 3-F, 4-F, 5-F, 6-V, 7-V, 8-F, 9-V, 10-V, 11-V, 12-F, 13-V, 14-F, 15-F, 16-V, 17-V, 18-V, 19-V, 20-F VATRIA DE SETEMBR PREGUTA BRIGATRIA. Valoración 2,5 puntos a) Válido calquera esquema ben feito que indique: membrana externa, membrana interna, estroma, tilacoides ou membrana tilacoidal, grana, AD, espacio intermembrana, lumen tilacoidal/espacio intratilacoidal. (0,1x8=0,8p) b) luz /// n 2 + n 2 luz--( 2 )n + n 2 (0,4p) c) as membranas tilacoidais formando parte dos fotosistemas (complexo antena, centros reacción fotoquímico). A función é captar a enerxía da luz. (0,4p) d) btense 2, ADP e ATP. o ciclo de alvin utilízanse o ATP e ADP. ATP como fonte de enerxía e o ADP como poder reductor, ambos os dous na fixación e reducción do 2 (0,3x3=0,9) BLQUE I: Valoración 4,5 puntos (1,5 p por cuestión). Se se respostan máis de 3 cuestións non se correxirá a última. I.1 AD ten cadea doble e o AR cadea sinxela. AD ten como zucre a desoxirribosa e o AR ribosa Bases nitroxenadas no AD, A, T, e G e o AR, A, U, e G. Un só tipo de AD e varios tipos de ARs AD é o portador dos xens, contén a información xenética, e o AR é o intermediario no paso da información xenética a proteínas. (0,25px5=1,25). a matriz das mitocondrias e no estroma dos cloroplastos. (0,25p) I.2. A) 1.Anafase; 2. Profase tardía; 3. Profase temprana; 4. Metafase; 5. Telofase. (0,1x5=0,5p) B) (0,5p) ) célula de talo, 48 cromosomas; e grao de polen 24 cromosomas (0,25x2=0,5p) I.3. elulosa : polisacárido/glúcido, estructural ou de soporte, parede celular vexetal Fosfolípido: Lípido polar, estructural, membranas celulares Insulina: Polipéptido/Proteína, hormonal, páncreas/ sangue Queratina: Proteína; estructural; pelo, uñas, cornos Proxesterona: Lípido, hormonal, ovarios/placenta (0,1x3x5=1,5p) I.4. A) Anfótero: composto químico que pode 82

7 R I T E R I S D E A V A L I A I Ó / R R E I Ó actuar como ácido ou base. Antipático: Molécula que ten unha parte polar ou hidrófila e unha apolar ou hidrófoba. (0,25x 2=0,5p). B) entrómero: rexión cromosómica que se une ao fuso acromático durante mitose e meiose/ Rexión do cromosoma que mantén xuntas as cromátidas irmás. entrosoma: centro organizador dos microtúbulos da célula composto por dous centriolos, fibras do áster e matriz do centrosoma/materia pericentriolar. (0,25x2=0,5p). ) Tradución: Síntese de proteínas a partir dunha molécula de ARm que ten lugar nos ribosomas. Transcrición: Síntese de AR a partir da cadea molde dunha molécula de AD. (0,25x2=0,5p). I.5. h: hemofilia; : normal. a) Abós maternos: aboa X X ou X X h ; abó: X h Y Pais: ai X X h e pai X Y Descendencia: Fillas: X X e X X h ; Fillos: X Y e X h Y (0,3x3=0,9p) b) on por ser o alelo h recesivo, as fillas sempre terán o cromosoma X do pai. 50% dos fillos sufrirá hemofilia porque éstes reciben un X h da nai portadora e o Y do pai. 50% das fillas serán portadoras porque reciben un X h da sua nai portadora 50% dos fillos serán X h Y (o alelo X h hérdano da sua nai) e por tanto serán portadores e padecerán a enfermidade. (0,15x4=0,6p) I.5 (2002/2003 ou anteriores) a) olesterol é un lípido que forma parte das membranas celulares animais e como molécula precursora dos ácidos biliares, hormonas sexuais masculinas e femininas e hormonas da corteza suprarrenal (cortisol ou aldosterona).( 0,8p) b) Endurecemento e engrosamento das paredes dos vasos sanguíneos ao depositarse na sua cara interna lípidos como o colesterol (0,7p) BLQUE II: valoración 1,5 puntos (0,3 p x 5 frases). ualificarase un grupo de termos de 5 frases pertencentes a un só bloque. II.1. A actina e a miosina son as proteínas responsables da contracción muscular as bacterias chámase nucleoide a rexión onde se atopa o AD s lisosomas son os responsables da dixestión celular A gluconeoxénese é a síntese de glucosa a partir de compostos orgánicos fuso mitótico está formado por microtúbulos II.2. s anticorpos son un tipo de glucoproteínas chamadas inmunoglobulinas ATP é un nucleósido trifosfato Meselson e Stahl demostraron que a replicación do AD é semiconservativa s bacteriófagos son os virus que infectan bacterias A vacuna é un tipo de inmunidade artificial BLQUE III. Valoración 1,5 puntos (0,1 x 15) Teñen que respostar a un máximo de 15 preguntas. o caso de contestar máis, correxiranse só as 15 primeiras. 1-F, 2-F, 3-F, 4-F, 5-V, 6-V, 7-F, 8-V, 9-F, 10-F, 11-V, 12-V, 13-V, 14-V, 15-F, 16-V, 17-V, 18-V, 19-F, 20-V 83