Ingurumen Adierazpena

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ingurumen Adierazpena"

Transcript

1 Ingurumen Adierazpena 2012 ArcelorMittal Sestao IRAUNKORTASUNERANTZ AURRERA EGINEZ Orrialdea: 1/71

2 Urtero bezala, ArcelorMittal Sestaok Ingurumen Adierazpena eskuratzen dizu. Beraren bitartez, EMAS Araudiari gure borondatez atxikitzearen bidez Zuzendaritzak, lantegiko langileek eta azpikontratatutako enpresek gure inguruko gizartearekin hartu duten borondatezko konpromisoa erakusten da. Oroitidazki honek 2012 urtean lantegian gauzatutako ekimen eta proiektu garrantzitsuenak biltzen ditu, erabateko gardentasunez. Beraz, txostena landu eta argitaratzearen bitartez, ArceloMittal Sestaok agerian uzten du Iraunkortasun Printzipioekin eta Erantzukizun Korporatiboarekin hartuta duen konpromisoa, ArceloMittal Taldearen balioekin bat etorriz. Konpromiso horri eutsiz, 2012 urtean zenbait jarduera gauzatu ditugu gure langileen, kontratisten eta inguratzen gaituen komunitatearen segurtasun, osasun eta ongizateari lotuta, hala nola Osasunari buruzko Kontzientziazio astea, urriaren 8tik 11ra. Sestaoko lantegiak gure sektorea ukitzen duen mundu-krisiaren eraginpean egon da, eta horren ondorioz bertan behera utzi behar izan dugu gure jarduna urtearen lehenengo seihilekoan. Hala, altzairu- eta desugerketa-instalazioek 5 hilabetean soilik lan egin dute, ekainaren 18tik abenduaren 3ra bitartean, nahiz eta desugerketa-jarduera abenduaren 20ra arte luzatu den. Borondate irmoz lan egiten dugu gure ingurumenaren alorreko helburuak lortzeko. 2012ko ekitaldian, alor horretako jarduera eta helburu nagusiak biltzen dituen Ingurumen Planaren % 85,1 bete ahal izan dugu. Urte horretan gauzatutako puntu garrantzitsuenetako bat izan da isurketa industrialeko uren pharen desbiderapena zuzentzeko espezifikazio teknikoa sartzea 2013ko inbertsio-planean. Inbertsio hori 2013an onartu zen, eta horren lanak 2013ko abuzturako daude aurreikusita. Ingurumen Adierazpena eskuratzen zaie lantegiko langile guztiei, Eusko Jaurlaritzari, gure inguruko udalerrietako Udalei, bezeroei, hornitzaileei eta eskualdeko enpresei. Halaber, erabateko gardentasunez jarduteko eta teknologia berrietara etengabe egokitzeko daramagun politikarekin bat etorriz, kontsultatu nahi duten pertsona guztien esku jartzen dugu gure webgunearen bitartez: Adeitasunez, ArcelorMittal Sestaoko Zuzendaritza Batzordea Orrialdea: 2/71

3 INGURUMEN ADIERAZPENA 2012 AURKIBIDEA 1. ENPRESAREN EZAUGARRIAK KUDEAKETA SISTEMA INTEGRATUA ALDERDI ETA ARRISKUEN EBALUAZIOA INGURUMEN ALDERDIAK ETA HAIEN ADIERAZLEAK...25 Ikuspegi Orokorra a Adierazlea : Energia kontsumoa a Adierazlea: Ur kontsumoa a Adierazlea : Materialen kontsumoa a Adierazlea: Atmosferara doazen isuriak a Adierazlea: Hondakin-uren isurpena a Adierazlea: Hondakinen sorrera eta kudeaketa a Adierazlea: Soinu-isurien sorrera a Adierazlea: Lurzoruaren erabilera a Adierazlea: Paisaia-inpaktua eta inguruneko sistemen ingurumen-bilakaera a Adierazlea: Segurtasuna eta Osasuna a Adierazlea: Logistika eta merkantzien garraioa a Adierazlea: Prestakuntza eta Kontzientziazioa a Adierazlea: Hornitzaileen ingurumen-trakzioa eta komunitatearekiko harremanak a Adierazlea: Arauak betetzea, Hobekuntza eta Aitortzak a Adierazlea: Ingurumen-adierazleen ebaluazioa INGURUMENAREN ALORREAN APLIKATZEKOAK DIREN LEGEZKO BETEKIZUNAK URTEKO ILDO ESTRATEGIKOAK Orrialdea: 3/71

4 1. ENPRESAREN EZAUGARRIAK ArcelorMittal Taldea ArcelorMittal munduko siderurgiaren eta meatzaritzaren alorreko ekoizle nagusia da langile baino gehiago ditu, 60 herrialdetan baino gehiagotan. Konpainiak altzairugintzaren finkapena gidatu du munduan, eta gaur egun altzairu-ekoizle global bakarra da. Langileen banaketa eskualde geografikoen arabera 2012an (osoko lanaldiaren baliokideak) an, ArcelorMittalek sortu zuen negozio-zifra milioi dolar (USD) izan ziren, eta urtean Ktona altzairu gordin ekoiztu zituen. ArcelorMittalek lidergo posizioa du munduko merkatu nagusietan, honako hauek barne sartuta: automobilgintza, eraikuntza, etxetresna elektrikoak eta bilgarriak. Badu posizio nabarmena I+G+b eta teknologiaren alorrean; halaber, lehengai aldetik baditu baliabide propio mardulak, eta banaketa-sare bikainak ere bai. Instalazio industrialak ditu 20 herrialdetan, eta horri esker badu presentzia funtsezko merkatu guztietan, bai ekonomia garatuetan eta bai merkatu emergenteetan. Gutxi gorabehera, gure altzairuaren % 39 Amerikan ekoizten da, % 44 Europan eta % 17 beste herrialde batzuetan, hala nola Kazakhstan, Hegoafrikar Errepublika eta Ukrainan. ArcelorMittalen merkatu nagusiak: Automobilgintza: ArcelorMittal automobilgintzaren alorreko ekoizle handiena da. Mundu osoan presentzia izanik, askotariko produktu, irtenbide eta zerbitzu berritzaileak eskaintzen dizkie automobilgintzaren alorreko bezeroei. Eraikuntza: Merkatu emergenteak mundu mailan urtean eraikitzen diren metro karratuen % 50 baino gehiago biltzen dituzte. Altzairuaren alorrean, ArcelorMittal eraikuntzaren merkatuko hornitzaile nagusia da; hala, 2012an, industria horretara zuzendu zituen produktuak 27 milioi tonatik gorakoak izan ziren. Orrialdea: 4/71

5 Bilgarriak: Kontzeptu berriak garatzen ditugu etengabe bilgarrientzat, bereizkuntza lortu ahal izateko gure altzairuzko irtenbideen bitartez. BERRIKUNTZA Berrikuntza funtsezko faktorea da ArcelorMittalentzat. Taldea ekoizle siderurgiko handiena da, bolumen aldetik, baina horrez gain altzairu gradu asko ere eskaintzen ditu, eta, halaber, teknologikoki aurreratutako produktuak, altzairuzko irtenbideak eta abangoardiako teknologiak. Testuinguru horretan, inbertsio mardulak egiten ditu etengabe I+G+b-aren alorrean. Lankidetza estuan aritzen da bezeroekin, elkarrenganako konfiantza oinarritzat hartuta, ikuspegi irekiaz eta pertsonala etengabe trukatuz, eta hori guztia lagungarria da berrikuntza sustatzea eta lehiakortasunean gailentzen jarraitzea ahalbidetzen dioten produktu eta irtenbideen garapenerako. ArcelorMittalek uste du bere lidergo posizioak erantzukizun garrantzitsuak ekartzen dituela berekin. Industria siderurgikoa finkatzeko prozesuan jokatzen duen rol nabarmenarekin, Taldeak ingurune operatibo iraunkorragoa sortzen laguntzen du. Bere helburuarekin bat etorriz: etorkizuna eraldatzea ( transforming tomorrow ). 2012an, 4 proiektu garatu ditu AMBCRCekin (ArcerlorMittal Basque Country Research Centre) AM Sestaon. Horien artean, azpimarratzekoak dira Zarataren eremuan gauzatu diren jarduerak (ZARATAK proiektuarekin, lantegiko ingurumen-inpaktua murrizten duten teknologiak garatuz, isurketa-fokuak zehaztuz, in-out hedapen-matrizeak sortuz eta lantegiko soinu-egoerak kudeatzea ahalbidetzen duen Eredu tresna bat itxuratuz), Hondakinen eremuan (SLUVAL proiektuari esker, ijezketako lohi koipetsuaren kantitatea minimizatu ahal izan da; hala, soberakina barneko birziklapenera bideratzen da orain, Labe Garaian; gainera, tenperatura baxuko tratamendu termiko baten bitartez, lohi hori lehortzea eta deskoipetzea ahalbidetzen duen prozesu bat garatu ahal izan da), Azpiproduktuen eremuan (DECOMVALESC proiektuak lortu du erakustea Labe Ekologikoko zepa egokia dela egiturazko hormigoia ekoizteko, europar eta espainiar araudia betez, murru bat eta harlauza bat modu pilotuan eraikiz), eta, azkenik, materialen eremuan (HAVCSP proiektuarekin, erresistentzia handiagoko materialak garatuz). Proiektu esanguratsuen garapenerako lankidetza honek jarraitu egingo du datozen urteotan, ikerkuntza eta berrikuntza sustatuz, batez ere alderdi hauekin zerikusia duten eremuetan: Eraginkortasun energetikoa, Orrialdea: 5/71

6 Produktu iraunkorren garapena eta kalitatearen eta kostuaren hobekuntza. Ingurumenaren esparruan, proiektuen asmoa da lantegiari lehiarako abantaila ematea bere lehiakide nagusien aurrean, garapenak bultzatuz alor hauetan: lehengaien eta azpiproduktuen erabilera eraginkorra (azpiproduktuen birziklapena hobetzea eta haien balioa handitzea), energiaren osoko kontsumoa murrizteko teknologiak garatzea, oraingo ildoen eraginkortasun energetikoa hobetzea, enpresaren ingurumen-aztarna murriztea: CO2 isuriak, ura, zarata, birziklapena, efluenteak, energia gutxiko prozesu trinkoak garatzea bereizkuntza maila handiko produktuentzat (erresistentzia handiko altzairu aurreratuak, pisuaren murrizketarako). ERANTZUKIZUN KORPORATIBOA ArcelorMittalek erreferente bihurtzeko konpromisoa hartzen du gizarte-erantzukizunaren alorrean. Konpromiso horrek mundu-dimentsioa duen erakunde egonkor baten sorrera dakar berekin, alegia, bere bezeroak behar dituzten produktuak hornitzeko beharrezkoak diren baliabideak dituen erakunde bat, balioa sortzen duena, modu iraunkorrean, bere jardueretan inplikatutako alderdi guztientzat, bere instalazioen inguruko komunitateak ere barne sartuta, eta jarduera maila zorrotzenak aplikatzen dituena segurtasun, osasun eta ingurumen-babesaren alorretan. 2012an, aurreko urteetan bezala, Taldearen lehentasun nagusia Segurtasuna eta Osasuna, Ingurumena eta Kalitatea izan dira. ArcelorMittalek hainbat eta askotariko herrialdetan jarduten du, bai garapen bidean dauden herrialdeetan eta bai herrialde garatuenetan. Taldeak aitortzen du bere erabakiek ez dituztela ukitzen bere langileak eta presentzia duen komunitateak soilik, baizik eta baita hornitzaile, gobernu eta inbertitzaileak ere. ArcelorMittalen helburua, bere sektoreko lider garbia izatea ez ezik, mundu mailan gehien baloratzen diren konpainietako bat izatea ere bada, bikaintasuna erakutsiz bere jardueren eremu guztietan eta kalitate maila handia eta emaitza bikainak etengabe ekarriz bere alderdi interesatu guztiei. ArcelorMittalek jarraituko du etorkizuna eraldatzen eta siderurgiaren eboluzioa gidatuz, ahalik eta aurreikuspenik onenak segurtatzeko Konpainiari, bere jardueretan inplikatutako alderdi guztiei eta, oro har, industria osoari, bai orain eta bai etorkizuneko belaunaldiei. ArcelorMittal Fundazioa irabazi-asmorik gabeko erakunde bat da, 2007an eratua; beraren zereginen ardatza da komunitateentzat onuragarriak diren proiektuak garatzea, ArceloMittalek presentzia duen lekuetan. Gaur egun, Fundazioak 30 herrialdetan du presentzia. 2012an, 725 gizarte-proiektu sostengatu ditu mundu osoan, bere jardunaren hiru alorretan: Hezkuntza, Osasuna eta Komunitateen Garapena. Halaber, proiektuak gartzeko elkarteak eratu dira nazioarteko gobernuz kanpoko erakundeekin (GKE); adibidez: kostu txikiko etxebizitzak eraikitzea etxebizitza egokirik ez duten eskualdeetan, Hábitat para la Humanidad erakundearekin batera. Espainian, ArcelorMittal Fundazioak desgaitasunak dituzten pertsonekin lan egiten duten GKEei lagundu zien Zaragozan eta Gipuzkoan. Halaber, ekimen bateratuetan parte hartu zuen gizarte-integrazioa sustatzen duten elkarteekin, Bergaran eta Sagunton. Gainera, zaurgarritasun egoeran dauden haur eta nerabeei laguntzen dien ANAR Fundazioarekin ere kolaboratu zuen. 2012an, ArcelorMittal Saguntok Lasterketa Siderurgiko Solidarioa antolatu zuen. Bertan, 600 atletak eta 100 boluntariok parte hartu zuten, eta herritar baino gehiagorekin aritu ziren programatutako beste jarduera ludiko batzuetan, topaketari izaera familiarra emanez. Lehiaketan bildutako dirua AFACAMi (Alzheimer Gaixoen Senideen Elkartea) eman zitzaion, eta horren bitartez irauten lagundu zitzaion baliabiderik ezagatik gelditzeko arriskuan zegoen erakunde horri. Ekitaldi horrek, kirolaren praktika herritarren artean sustatzeaz gain, boluntariotza bultzatu zuen ArcelorMittal Saguntoko langileen artean. ArcelorMittal Fundazioak boluntariotza sustatzeko ekimenak bultzatzen ditu Konpainiako langileen artean. Horretarako, 3 ekimen bultzatzen ditu urtero: Boluntariotzaren Nazioarteko Eguna. Bosgarren urtez jarraian, 2012an Boluntariotzaren Eguna egin zen, Nazio Batuen Boluntariotzaren Nazioarteko Egunarekin bat etorriz. Bost edizio hauetan, 28 herrialdetan banatutako langile inguru mugitu dira 200 jardueratan parte hartzeko, eta horren bidez ordu baino gehiago zuzendu dira komunitateei laguntzera. Opor Solidarioak: Opor Solidarioak programa ospetsuenetako bat da ArcelorMittalen langileen artean. Ekimen honen bidez, boluntario gisa parte har dezakete, beren oporretan, Fundazioak sostengatutako nazioarteko proiekturen batean. Abiatu zenez geroztik, programak 15 proiektu bultzatu ditu, mundu Orrialdea: 6/71

7 osoko 130 langileren parte-hartzearekin. 2012an, guztira 10 espainiar langilek lortu zuten aukeratuta izatea jasotako 800 eskari baino gehiagoren artean, Brasil, Mexiko, Hegoafrika, Senegal eta Trinidad eta Tobagon gauzatuko ziren proiektu solidarioetan parte hartzeko. Diru-laguntza txikiak: boluntariotzaren kultura langileen artean sustatzeko xedez, ArcelorMittal Fundazioak mini grants (diru-laguntza txikiak) programa bat abiatu zuen 2011n; beraren bitartez, gehienez euroko laguntza ekonomikoak eskaintzen zaizkie gure langileen lankidetza aktiboa boluntario moduan- duten gobernuz kanpoko erakunde (GKE) erregistratuei. Iaz, Fundazioak 81 dirulaguntza txiki banatu zituen 20 herrialdetan. Horietatik guztietatik, 10 diru-laguntza laguntza hori merezi duten GKEekin aktiboki kolaboratzen duten espainiar langileek aurkeztutako proiektuetara joan ziren. Espainiako ArcelorMittal Fundazioa. Informazio gehiagorako, kontsultatu: Orrialdea: 7/71

8 ArcelorMittal Sestao Bizkaiko Sestao udalerrian kokatuta, Bilboko Itsasadarraren ertzean, eta mundu osora Bilboko Portuaren bitartez proiektatuz, ArcelorMittal Sestao enpresa siderurgiko bat da, teknologikoki aurreratuta dagoena eta giza talde kualifikatu bat duena. ESKURA DAUDEN TEKNOLOGIARIK ONENAK ArcelorMittal Sestao berotan ijetzitako eta desugertutako bobinak ekoizten dituen planta siderurgiko bat da. Gure lantegiko instalazio guztiek Eskura Dauden Teknologiarik Onenentzat (BATS) hartzen diren prozesuak dituzte, bai beren diseinuan eta bai beren eraikuntzan. Halaber, sektoreko teknologiarik aurreratuena dugu. Lantegiaren gehieneko kapazitatea hauxe da urtean: berotan ijetzitako altzairuzko bobinari dagokionez, tona; eta desugertutako bobinari dagokionez, tona. ArcelorMittal Sestaok malgutasun handia eta azkar erantzuteko gaitasuna ditu, eta, hortaz, une bakoitzeko beharren arabera egokitu daiteke, modu oso automatizatuan eta, aldi berean, segurtasun maila handiekin. Orrialdea: 8/71

9 EKOIZPEN PROZESUA Orrialdea: 9/71

10 INSTALAZIOAK Txatarra Parkea: lehengaia sailkatu eta kudeatzen da; saskiak altzairutegiaren beharren arabera kargatzen dira. 1- Arku-labe elektrikoa: txatarra galdatzen da. Isurketari karburoa eta fosforoa kentzen zaizkio. 2- Zali-labea: Labe Elektrikora iristen den isurketari oxidoa eta sulfuroa kentzen zaizkio. Konposizio kimikoa doitzen da, behar den altzairu-graduaren arabera, eta beharrezkoa den tenperaturara iristen da. Halaber, Zali-labean altzairuaren garbiketa ere egiten da. 3- Isurketa Jarraitua: etapa honetan, altzairu likidoa solido bihurtzen da. Horretarako, altzairua zalitik azpilera pasatzen da eta hortik moldera, bertan solidotzen hasteko. Altzairua solido dagoenean, artazi pendularrak plantxoi izeneko unitatetan ebakitzen du. 4- Tunel-labea: plantxoiaren tenperatura mantentzen du; hala, plantxoia homogeneizatu egiten da tunellabean zehar. 5- Ijezkailua: plantxoia ijetzi egiten da, ijezkailuaren zazpi kaxetatik pasatzean lodiera murriztuz, 66 mm-tik 1 eta 15 mm bitartera jaitsiz. 6- Ailara bobinatzeko makina eta Ikuskapena: berotan ijetzitako bandak bobinatzen dira. Bobinetako probak egiteko beharrezkoak diren laginak ebakitzen dira. 7- Desugerketa linea: berotan ijeztean bandaren azalean sortu den oxido-geruza kentzen da, azido klorhidrikoa erabiliz; gero, ertzak ebakitzen dira (bezeroak eskatzen badu) eta olioztatu egiten da, bobinatu ondoren bobina berriz oxidatu ez dadin, bezeroak kontrakoa eskatu ezean. Instalazio Osagarriak: Zilindroen Tailerrak, Segmentuak, Azpilak, Zaliak, Ke-araztegia, Laborategia, Urak Tratatzeko Planta, Azpiestazio Elektrikoa, eta abar. Orrialdea: 10/71

11 ARCELORMITTAL SESTAOK EKOIZTEN DITUEN PRODUKTUEN APLIKAZIOAK GALBANIZATU KOMERTZIALERAKO, GALBANIZATU ESTRUKTURALERAKO ETA ENBUTIZIO-GALBANIZATURAKO ALTZAIRUAK Altzairu hauek jarraituan galbanizatu daitezke, hotzetan ijetzi ondoren. Askotariko aplikazioetan erabiltzen dira: Eraikuntza (aurretik pintatutako xaflak, teilatuak, itxiturak, ateak, hesiak, aire egokiturako eta aireztapenerako hodiak, apalategiak, trafikorako seinaleak, sabai izunen euskarriak), Nekazaritzan (hespilak, siloak, orgatxoak), Automobilgintzan (euskarriak, piezak eta ordezko piezak), eta abar. Ezaugarriak: Konposizio kimikoa: UNE arauaren araberakoa. Hotzetan erraz konforma daitezke. Erraz soldatzen dira. Iraupen luzea dute eta ongi eusten diote korrosio atmosferikoari. HOTZETAN ENBUTITZEKO ETA DEFORMATZEKO ALTZAIRUAK Sail honetako altzairuak (DD11, DD12, DD13) hotzetan deformatzeko daude diseinatuta. Erabiltzen dira deformazioaren eta harikortasunaren propietateak erresistentziarenak baino garrantzitsuagoak direnean. Industria hauetan aplikatzen dira: automobilgintza, enbutizioa eta estanpazioa, makineriaren fabrikazioa, eraikuntza, eta abar. Ezaugarriak: Konposizio kimikoa eta ezaugarri mekanikoak: EN arauaren araberakoak. Nitrogeno aske gutxi du, materialaren zahartzea saihesteko. Ezaugarri mekaniko isotropikoak. Ale xeheak, enbutizioa errazteko eta laranja-azala deritzan akatsaren agerpena eragozteko... XAFLA ILDOKATUA ETA MALKODUNA Gainazalean diamante edo malko itxurako erliebea duen xafla altzairu estruktural bat da (S185, S235 motakoa), irristakorra ez izateagatik gehienbat eraikuntzan (zoruak eta eskailerak) edo apaingarrietan erabiltzen dena. Ezaugarriak: Konposizio kimikoa: EN arauaren araberakoa. Erliebea: DIN arauaren araberakoa ALTZAIRU MIKROALEATUAK (HSLA) Altzairu hauek karbono gutxi dute, malgutasun-muga handia eta aleazio txikia (Nb, V eta Ti). Inklusio-garbitasun ona dute, eta haien aleak xeheak dira. Aplikazio mota ugaritan erabiltzen dira: garraioa, profilak, eraikuntza, baina batez ere automobilgintzan, altzairu estrukturalen ordezko gisa, ibilgailuen pisua murrizteko eta haien segurtasuna handitzeko xedez. Ezaugarriak: Konposizio kimikoa eta ezaugarri mekanikoak: EN arauaren araberakoak. Hotzetan ondo konformatzen dira. Erraz soldatzen dira. Malgutasun-muga berdina duten altzairu estrukturalak baino errazago, karbono gutxi dutelako. Erresistentzia ona nekearen aurrean. Egokiak dira galbanizaziorako. Erresilientzia handia dute tenperatura txikietan. Orrialdea: 11/71

12 API ALTZAIRUAK, HODIETARAKO Altzairu hauek diametro handiko hodi soldatuak fabrikatzeko erabiltzen dira, ura eta gasak eramateko. Horrelako hodiak oso kalitate-betekizun zorrotzak betez fabrikatzen dira. ArcelorMittal Sestaok ekoizten dituen produktuak B Graduko API5Ltik X70ra bitartekoak dira. Ezaugarriak: Konposizio kimikoa eta ezaugarri mekanikoak: EN edo API 5L arauen araberakoak. Harikortasun handia. Soldagarritasun handia. Tenperatura txikietan, Zailtasun eta Erresilientzia balio handiak dituzte. Inklusio-garbitasun handia. Erraz tolesten dira. ALTZAIRU ESTRUKTURALAK ERAIKUNTZAKO ALTZAIRUAK Sail hau S235, S275 eta S355 motako altzairuez osatuta dago. Aleazio espezifikorik gabeko altzairuak dira; erraz soldatzen dira eta normalean ez dute aurreko edo osteko tratamendurik behar izaten. Alor hauetan erabiltzen dira gehienbat: eraikuntza, industria, hiri-altzariak: kaleko argiak, eskailerak, edukiontziak, profilak, plakak, errepideetako hesiak, eta abar. Ezaugarriak: Konposizio kimikoa eta ezaugarri mekanikoak: EN arauaren araberakoak. Beren ezaugarri mekaniko onez gain (Re, Rm, A eta Gogortasuna), zailtasun ona dute. Altzairu hauek tolesgarriak dira, baina ez dute enbutizio sakonik onartzen. Erresilientzia balio handiak dituzte tenperatura txikietan, hala eskatuz gero (kalitateak: J2, K2). KORROSIO ATMOSFERIKOARI EUSTEN DIOTEN ALTZAIRUAK Altzairu hauek (S355J2W, ENSACOR edo antzekoa) malgutasun-muga handiko altzairu estrukturalak dira, aleazio txikikoak eta ale xehekoak; korrosio atmosferikoaren aurrean duten erresistentzia hobetuta dago ezaugarri mekaniko berdinak dituzten gainerako altzairuen aldean. Estali gabe erabiltzen badira, oxido atmosferikoak patina itsasgarri bat sortzen du xaflaren gainazalean, azpiko altzairua babestuz. Elementu hauen eraikuntzan erabiltzen dira gehienbat: tximiniak, zubiak, edukiontziak, meatzaritza eta elementu arkitektonikoak. Ezaugarriak: Konposizio kimikoa eta ezaugarri mekanikoak: EN arauaren arabera. Oso ondo soldatzen dira. Pintatzen badira, pinturaren bizi-zikloa bikoitzen dute, beren autopasibizazio ahalmenari esker. Ez dira erabili behar kontzentrazio handiko gatz-inguruneetan. DUAL PHASE ALTZAIRUAK Karbono gutxi eta bi faseko estruktura (ferritiko-martensitikoa) duten altzairuak dira; modu oso egokian konbinatzen dituzte martensitak trakzioarekin berez duen erresistentzia eta ferritak hotzeko konformaziorako duen egokitasuna. Batez ere automobilgintzan erabiltzen dira (autoen txasiaren barneko atalak, nerbioak, eta abar.). Ezaugarriak : Erlazio ona harikortasunaren eta apurketa-karga handiekiko erresistentziaren artean. Balio txikia Re/Rm erlazioan. Erresistentzia handia nekearen aurrean. Luzapen uniforme handiak. Gogortze maila handia deformazio bidez. Orrialdea: 12/71

13 EKOIZPENARI BURUZKO DATUAK 2012an, altzairu gordinaren mundu-ekoizpena 88 milioi tonakoa izan zen, gutxi gorabehera, 2011n baino % 4 gutxiago, zeren urte horretan 92 milioi tona ekoiztu baitziren urtean, eragin handia izan du Europako krisi ekonomiko sakonaren testuinguruak, batez ere Europako Hegoaldean. Egoera horren eraginez, ArcelorMittal FCEk bere estrategia egokitu behar izan du, krisi horren barnean, testuinguru estruktural berri horri aurre egin ahal izateko. Hala, jarduera nagusietako bat izan da Europako ArcelorMittalen lantegietako kapazitateak doitzea. ArcelorMittal Sestaoren kasuan, kapazitatea nabarmenki murriztu da eta konfigurazio industrial berri batez lan egin da: labe elektriko bat, isurketa jarraitu bat, tunel-labe bat, ijezketa bat eta desugerketa instalazioa 2/3 txandatan. Negozio-plan hori krisiak sortutako egoera berri horri egokitzeko landu da, errentagarritasun iraunkorra lortu ahal izateko ekonomia, segurtasun eta ingurumenaren aldetik. Plantilla eta kontratak egoera berrira egokitu dira, akordio sozial berri bat lortuta; gainera, mugikortasuna malgutu da lantegiaren barnean, eta eskari-zorroa espezialitate konkretuetarako egokitu da. Gisa berean, nahasketa (mix) doitu da, txatarra kontsumoa murrizteko eta aurre-erreduzituak bultzatzeko xedez. Egoera horren ondorioz, 2012an ekoiztutako bobina beltza tona izan dira, 2011n baino % 61 gutxiago. BOBINA BELTZAREN EKOIZPENA (t) Beste alde batetik, desugerktea-linearen kasuan, desugertutako bobinaren ekoizpena tonakoa izan da, hau da, aurreko ekitaldian baino % 43 gutxiago. Orrialdea: 13/71

14 DESUGERTUTAKO BOBINAREN EKOIZPENA (t) Adierazpen honetan ageri diren adierazleentzat, ekoizpen hauek erabiltzen dira erreferentziatzat: Bobina beltza (BB), Bobina desugertua (BD) edo biak batera (B) eta bobina lautua (BL), ingurumen-alderdia sortzen duen prozesuaren arabera. Orrialdea: 14/71

15 2. KUDEAKETA SISTEMA INTEGRATUA Langileen Segurtasun eta Osasunak, Ingurumenaren babesak, Erantzukizun Korporatiboak -gure interestaldeei begira- eta gure prozesuaren Kalitatearen kudeaketak, eta, hortaz, ekoizten ditugun produktuen Kalitatearen kudeaketak, leku estrategikoa dute erakundearen helburuen barnean. Horregatik, Bikaintasun Industrialerantz abiatuta, erabaki dugu gure borondatez ziurtatzea gure: Laneko Arriskuen Prebentzioaren Kudeaketa Sistema, OHSAS 18001aren betekizunen arabera, 2003 urteaz geroztik. Ingurumena Kudeatzeko Sistema, ISO 14001aren arabera, 2001 urteaz geroztik. Kalitatea Kudeatzeko Sistema, ISO 9001 arauaren arabera, 1998 urteaz geroztik, eta ISO / TS arauaren arabera urteaz geroztik. Gainera, 2003 urteaz geroztik, Ekokudeaketa eta Ekoauditoriako EMAS Europar Araudiari gaude atxikita; halaber, 2006 urteaz geroztik, Kalitatea Kudeatzeko Sistemak CE markaren betekizunak betetzen ditu bobinentzat; hala, haien kalitatea material estrukturalen arauan dago sartuta, UNE-EN aren arabera. Iraunkortasun eredu bat bultzatzen lagundu diezaguketen tresnak bilatzean, 2003 urtetik aurrera erabaki dugu Kudeaketa Sistema horiek guztiak bakar batean integratzea: gure KSI (Kudeaketa Sistema Integratua). Bertan biltzen dira Erakundeko Pertsona guztiak, proiektuaren motor nagusiak baitira, eta Laneko Arriskuen Prebentzioa, Ingurumena, Erantzukizun Korporatiboa eta Kalitatea eraginkortasunez eta efizientziaz Kudeatzeko beharrezkoak diren Dokumentuak, Baliabideak eta Prozesuak ere bai. KSIa helburu hauek betetzeko ezarri da: kalitate aldetik bezeroek espero dutena eraginkortasunez asetzeko, hobekuntza etengaberako konpromisoa gauzatzeko eta Laneko Arriskuen Prebentzioari, Ingurumenari, Erantzukizun Korporatiboari eta Produktuari buruz aplikatzekoak diren legeak eta araudiak betetzeko, eta, halaber, gerta litezkeen arazoen prebentzio elementu gisa funtzionatzeko. ArcelorMittal Sestaorentzat, Kudeaketa Sistema Integratua ez da berez helburua, baizik eta bere produktu eta zerbitzuentzat kalitaterik handiena lortzeko tresna bat, laneko arriskurik gabe eta ingurumen-inpaktu txikiena bermatuz. Sistemak integratzeko prozesuak 1998 urtean hasi zuen bere ibilbidea ko lehenengo hiruhilekoan lantegia geldirik egon zenez, ezin izan zen egin maiatzerako aurreikusita zegoen auditoria, hots, ziurtapena berresteko auditoria. Urrian, instalazioa abian jarri ondoren, auditoria egin ziguten berriro eta ISO/TS ziurtagiria lortu genuen berriz ere. Orrialdea: 15/71

16 Ondorengo grafikoan, proiektuaren faseak erakusten dira: SEGURTASUNA ETA OSASUNA, INGURUMENA, ERANTZUKIZUN KORPORATIBOA ETA KALITATEA ArcelorMittal Sestaok jokabide prebentiboaren eta hobekuntza etengabearen alde egiten du, Kudeaketa Sistema Integratu (KSI) bat ezartzearen bidez, zeren horrek ahalbidetzen baitu gure produktuak eskuratzea pertsonentzat Segurua eta Osasuntsua den lan-ingurune batean, prozesu, produktu eta zerbitzuen Kalitatea gure bezeroei bermatuz, Ingurumenaren erabateko errespetuaren eta Erantzukizun Korporatiboaren esparruan. Urtero, ArcelorMittalen Erantzukizun Korporatiboari buruzko txostena argitaratzen da enpresaren barnean; bertan, urtean zehar garatutako jarduera nagusiak biltzen dira, alor hauei dagokienez: Segurtasuna eta Osasuna, ikerkuntza, elkarrizketa soziala, bere inguruneko komunitateekin dauden harremanak eta gobernu korporatiboa. WORLD CLASS MANUFACTURING (WCM) Enpresa-bikaintasunera eraman gaitzaketen tresnen bilaketa etengabean, WCM metodologia ezartzearen alde egin dugu. Industriaren munduan, World Class Bikaintasunaren sinonimoa da. World Class Manufacturing kontzeptuak Mundu Klaseko Lantegia esan nahi du; estrategia hauek hartzen ditu barne: Kalitatearen Osoko Kontrola (TQC), Just in Time Unez uneko Sistema (JIT), Osoko Ekoizpen-mantenua (TPM) eta kudeaketa, teknologia eta zerbitzuen alorreko beste zenbait. Metodologia honen oinarrizko zutabeak hauexek dira: Hobekuntza Etengabea, Osoko Ekoizpen-mantenua (TPM), Orrialdea: 16/71

17 Segurtasuna eta Osasuna, Ingurumena eta Erantzukizun Korporatiboa, produktuaren Kalitatearen osoko kontrola, pertsonalaren garapena eta kostuen murrizketa, hori guztia 6S deritzan metodologiaren oinarri sendoaz sostengatuta. Hobekuntza etengabean oinarrituta, WCMk makina eta instalazioetako matxurak aztertu eta aurreikusten ditu. Orobat, prozesuen eta produktuen kalitatea hobetzea eta kostuak murriztea ahalbidetzen du, makina eta instalazioen eraginkortasun orokorra optimizatzearen bidez eta galerak etengabe murriztearen bidez. Kudeaketa sistema honek pertsonen parte-hartzea sustatzen du galera eta arriskuen ezabaketan, azpikontratatutako enpresak ere inplikatuz. 6S METODOLOGIA ArcelorMittal Sestaon, 6Sak sortu ziren Segurtasunaren S-a 5S-en metodologian integratzearen ondorioz. Horren helburua zen arloaren edo lanpostuen baldintzak etengabe hobetzea eta, hortaz, erakundearen kalitatea, produktibitatea eta lehiakortasuna bultzatzea. 6S proiektua WCM kudeaketa-metodologiaren oinarria da, eta zuzeneko ekarpena egiten die Segurtasun eta Osasunaren, Mantenu Autonomoaren eta Ingurumenaren zutabeei. ARCELORMITTALEN INGURUMEN POLITIKA ArcelorMittalek altzairu-ekoizle moderno baten jarduera guztiak gauzatzen ditu, eta baita, horri lotuta, ikatza eta burdin minerala erauzteko jarduerak ere. Askotariko produktuak ekoizten ditu, lauak, luzeak eta altzairu herdoilgaitzezkoak, bezerotzat dituen merkatu nagusi guztietako oraingo beharrak asetzeko. Altzairua oso material egokia da ingurumenaren babeserako. Ekologikoa izateaz gain, beraren prestazioak beste material batzuenak baino hobeak dira, zeren erraz birziklatzen baita. Bikaintasuna integratuta dago konpainiaren ekoizpen-prozesu guztietan. Ingurumena Kudeatzeko Sistema, ISO arauaren araberakoa, kudeaketa-tresna nagusia da alor horretan; hala, ArcelorMittalen ekoizpen-planta guztiek ISO ziurtagiria lortu behar dute. Flat Carbon Europeren mailan (FCE), Segurtasun eta Osasun, Ingurumen eta Kalitate Politika Integratua argitaratu zen 2010eko irailean. Orrialdea: 17/71

18 Orrialdea: 18/71

19 Orrialdea: 19/71

20 ARCELORMITTAL SESTAOREN MISIOA, IKUSPEGIA ETA BALIOAK MISIOA ArcelorMittal Sestao belaunaldi berriko enpresa siderurgiko bat da, berotan ijetzitako altzairuzko bobina eta berotan ijetzitako eta desugertutako altzairuzko bobina ekoizten dituena, ArcelorMittal Taldean integratuta dagoena, teknologikoki aurreratuta dagoena eta prestakuntza handiko giza talde bat duena. Gure helburua da Balioa etengabe sortzea akziodunentzat eta pertsonalarentzat, gure bezeroen behar eta itxaropenak asetzearen bitartez, proiektuarekin konprometituta dagoen giza talde batez. Hori guztia lortzeko tresnak dira lidergoa, berrikuntza, garapen teknologikoa, lehiakortasuna produktu siderurgikoen markatuan- eta hornitzaileak enpresaren helburuetan integratzea, Gizarte Erantzukizunaren eta Iraunkortasunaren printzipioei jarraituz. IKUSPEGIA Aukeratutako merkatuetan liderrak izatea, ArcelorMittal Taldearen produktu sorta gure produktu bereziez osatuz. Balio proposamen bat eskaintzea gure bezeroei, gure enpresa haien beharrizan eta itxaropenak gainditzen dituzten produktu berrien hornitzailetzat har dezaten. WCM (World Class Manufacturing) metodologia aplikatzea Kudeaketa Sistema gisa, kapazitate industrialei ahalik eta etekinik handiena ateratzeko; horrekin batera, giza taldearen garapen etengabea bilatzen dugu, lan-ingurune estimulatzaile eta motibatzailea lortuz. Komunitatean erabat integratuta dagoen enpresa bat izatea, beraren habitata osatzen dugun pertsona guztion Osasuna, Segurtasuna eta Ingurumena zainduz. BALIOAK ENPRESARI lotuta: Errentagarritasuna. Berrikuntza eta garapena. Baliabide ekonomikoen eta giza baliabideen optimizazioa. Helburuetara orientatutako antolakuntza dinamikoa. Kudeaketa Sistema Integratua. WCM Metodologia. PERSONEI lotuta: Laneko Osasun eta Segurtasuna. Etika. Lidergoa. Sen ekintzailea. Jarrera proaktiboa. Maila guztietan erabakitzeko ahalmena. INGURUNEARI lotuta: Ingurumena errespetatzea eta babestea. Iraunkortasuna. Gizarte-eragileak eta instituzioak errespetatzea eta haiekin kolaboratzea. Konkurrentzia ezagutzea eta errespetatzea. Orrialdea: 20/71

21 ITUNEI lotuta: Bezeroen gogobetetasuna. Kalitatea, arreta, zerbitzua. Hornitzaileak enpresaren helburuetan integratzea. ARCELORMITTAL SESTAOKO POLITIKA INTEGRATUA Gure Kudeaketa Sistema Integratuari eusten dion zutabe nagusi bezala, Zuzendaritza Batzordeak garatu eta bere gain hartu du, gainerako langileekin batera eta Taldearen politikekin bat etorriz, Laneko Arriskuen Prebentzioa, Ingurumena, Erantzukizun Korporatiboa eta Kalitatea biltzen dituen Politika Integratua. Politika horrek barne hartzen ditu Laneko Arriskuen Prebentzioa, Ingurumena eta Kalitatea etengabe hobetzeari begira erakundeak bilatzen dituen konpromiso eta helburuak. Une guztietan, Flat Carbon Europek argitaratutako Politika Integratuarekin bat etorriz. Orrialdea: 21/71

22 Orrialdea: 22/71

23 Orrialdea: 23/71

24 3. ALDERDI ETA ARRISKUEN EBALUAZIOA ArcelorMittal Sestaon modu dinamikoan identifikatzen ditugu kontrolpean izan ditzakegun jarduera, produktu eta zerbitzuen zuzeneko eta zeharkako ingurumen-alderdiak, gure eraginpean nolabait egon daitezkeenak bereiziz; horren bidez determinatu nahi dugu zeintzuek duten edo izan ditzaketen inpaktu esanguratsuak ingurumenean, dela iraganean, dela orain edo etorkizunean. Halaber, jarduera, produktu edo zerbitzuen ingurumen-arriskuak identifikatu, aztertu eta ebaluatzen ditugu; horren bidez, neurri prebentiboak gauzatzeko beharrari buruzko erabaki egoki bat hartzeko behar dugun informazioa eskuratzen dugu. Gainera, ebaluazio horren emaitzek bidea ematen digute ekintzen inbentario bat osatzeko, alegia, arriskuen kontrolerako neurriak diseinatu, mantendu eta hobetzea ahalbidetzen duten ekintzen inbentario bat. Ingurumen-alderdi eta arriskuak funtzionamenduaren baldintza normaletan identifikatzen dira, geraldian eta abiatze-aldian, eta ohiz kanpoko baldintzetan ere (arrazoizko eran aurreikus daitezkeen larrialdiak); gisa berean, garrantzitsuak direnean, alderdi eta arrisku hauek hartzen dira kontuan: ZUZENEKO ALDERDIAK ZEHARKAKO ALDERDIAK ARRISKUAK Isuri atmosferikoak Uretara botatzen diren isurkinak Hondakinen sorrera, birziklapena, berrerabilera, garraioa eta ezabaketa. Zarata Lurzoruaren erabilera eta kutsadura Lehengaien eta gai osagarrien kontsumoa Energia kontsumoa Ur kontsumoa Paisaiaren gaineko inpaktua Dibertsitate biologikoan sortutako efektuak Merkantzien garraioa (gai arriskutsuen harrera eta deskarga) Ingurumen-jokabidea eta kontratisten, azpikontratisten eta hornitzaileen jokabidea Kapital-inbertsioak, maileguak ematea eta aseguruak Merkatu berriak Zerbitzuen aukeraketa eta osaketa (Ad.: garraioa edo janari-zerbitzua) Administrazioaren eta plangintzaren alorreko erabakiak Produktu sortaren osaketa Ingurumen-sentikortasuna (erosketa berdea) Naturalak: uholde-euriak, itsasadarrak gainezka egitea, haize gogorrak. Teknologikoak / Industrialak: Suteak, Leherketak, Isurpenak, Nahi gabeko isurketak eta ihesak, Erradiazio ionizatzaileak Jatorri sozialekoak: lapurreta, sabotajea, eta abar. Ingurumen-alderdiak identifikatu ondoren, alderdi bakoitzaren neurria (N) eta larritasuna (L) determinatzen dira eta Sailkapen Orokor bat (S) lortzen da, erlazio honen arabera: S = N x L. Alderdi bakoitzari adierazle bat edo batzuk esleituko zaizkio, beraren ebaluazioa egiteari begira. Beste alde batetik, arriskuaren iturri potentzialak identifikatu ondoren, gertaera bakoitzaren arriskua estimatzea ahalbidetzen duten probabilitateak kalkulatzen dira, inguruneko ezaugarriak eta bertan gerta litezkeen ondorioen larritasuna kontuan hartuta. Ingurumen-alderdi esanguratsuak eta haien lehentasuna oinarritzat hartuta, helburuak, helmugak, ingurumen-programak eta Autobabeserako Plana ezar ditzakegu, alderdi edo arrisku horiek murrizteko edo ezabatzeko neurriak definituz. Ez dugu inoiz ere baztertzen esanguratsuak ez diren ingurumen-alderdi edo arriskuei buruzko neurriak hartzea. Orrialdea: 24/71

25 2011 urtean, Alderdi eta Arriskuen Ebaluazioa egin ostean, alderdi esanguratsu hauek identifikatu ziren ArcelorMittal Sestaorentzat: Azidoa Birsortzeko Plantako erreaktorearen eta Desugerketako gasen garbiketaren HCL eta Cl 2 isuriak; Azidoa Birsortzeko Plantako errektorearen, oxido ferrikoa zakuratzeko instalazioaren eta Desugerketako gasen garbiketaren partikula solidoen isuriak; Azidoa Birsortzeko Plantaren CO isuriak; ur industrialen isurketaren pha; esekitako solidoen isurketa; ur industrialen burdin isurketa; ur industrialen zink isurketa; inguruko zarata (5. puntuan) gauez zein egunez; eta etxebizitzen barnera gauez sartzen den zarata (LAmax 9. puntuan). Alderdi horiek oinarritzat hartuta, ildo estrategiko eta helburu batzuk definitu eta 2012ko Ingurumen eta Erantzukizun Korporatiboaren Urteko Planetan sartu ziren, sortutako inpaktuak minimizatzeko xedez. Dokumentu honetan, helburuen betetze maila zehazten da, alderdien arabera ordenatuta urteari dagokionez, 2012 urtean lortu da alderdi hauek alderdi esanguratsuetatik kentzea: esekitako solidoen eta Fe isuriak (VC1 eta VC2), metal isuri kaltegarriena VC1n, soinu-isurien sorrera 5. puntuan gauez- eta 9. puntuan gauez-, Azidoa Birsortzeko Plantaren, oxido ferrikoa zakuratzeko instalazioaren eta Desugerketako gasen garbiketaren Partikula solidoen isurketa; Azidoa Birsortzeko Plantaren CO isuria; eta Cl 2 isurketa desugerketako upelen erauzketan. Beste alde batetik, baina, alderdi esanguratsu berriak agertu dira: sareko ur kontsumoa urtean, alderdi hauek izan ziren esanguratsuak: Ingurumen-alderdiak baldintza normaletan Ingurumen-jokabidearen adierazleak Kutsagarri atmosferikoen isurketa Hondakin-uren isurpena Ur kontsumoa HCl, Cl 2 isurketa (Azidoa Birsortzeko Plantako erreaktorea) ph (ur industrialak botatzen diren puntua) Sareko ur kontsumoa Jarraian, ondorengo atalean, alor hauei buruzko ingurumen-adierazleak garatzen dira: Operazio-jokabidea, Kudeaketaren Jokabidea eta ArcelorMittal Sestaok bere jarduera garatzen duen eremuko Ingurumen Egoera. Orrialdea: 25/71

26 4. INGURUMEN ALDERDIAK ETA HAIEN ADIERAZLEAK IKUSPEGI OROKORRA 2012 urteko koiunturaren ezaugarri nagusia da altzairuren eskaria jaitsi egin dela, krisi ekonomikoak eraginda, eta ArcelorMittal Sestaok bere estrategia doitu behar izan duela krisi-testuinguru horretara egokitzeko; horren ondorioz, bere instalazioa geldirik egon da urteko lehenengo seihilekoan. Egoera horren eraginez, jarraian aurkeztuko ditugun ratioek krisiaren eragin nabaria erakusten dute, krisiaren aurreko urteetako ratioen aldean; izan ere, ekoizpena egonkorragoa izan zen urte haietan. ArcelorMittal Sestaoko Urteko Aurrerapen eta Ingurumen Planek 2012rako definituta zituzten ildo estrategikoen betetze mailari dagokionez, Ingurumenaren eta Erantzukizun Korporatiboaren alorretan maila hori handia izan da kasu hauetan: pha erregulatzeko planta: Ezarpen Plana definitu da eta 2013ko Inbertsio Planean sartu eta onartu da. Abian jarri da hondakinen kontratu berria. Erradiaktibitate sistemaren hobekuntza: CETTO ekipoak erantsi dira KSIan. Jarduerak definitu dira altzairuaren erradioaktibitate mailaren arabera, eta ardura berriak esleitu dira. Beste alde batetik, ildo estrategiko hauek garatze bidean daude oraindik ere: pha eta solidoak erregulatzeko planta: adjudikazioa, muntaketa eta abian jartzea. Sindikatuek eta altzairutegiak onartu dituzte erradioaktibitate sistemaren hobekuntzak eta horren osteko prestakuntza eta ezarpena. Jarduera berriak abiatzea Azidoa Birsortzeko Plantan. Iaz egin zen bezala, aurtengo Adierazpenaren adierazleak EMAS III Araudiaren irizpideen arabera aurkezten dira urtean, halaber, adierazleak ez dira ratiotan soilik aurkezten, baizik eta baita balio absolutuetan, osoko kopuruetan, eta kontzentrazio-lekuetako igorpen eta/edo isurketa masiboetan, alderdiaren garrantzia azpimarratzeko xedez. Alderdi bakoitzerako, dagozkion adierazleen bitartez, azkenean izandako emaitzak jakinarazten dira, 2012 urtearen hasieran definitutako helburuekin alderatuta. Orobat, 2012 urteko emaitzak aurreko lau urteetako datuen ondoan erakusten dira. Informazioa ez da alderdi esanguratsuei buruzkoa soilik, zeren ArcelorMittal Sestaok azpimarragarritzat hartzen dituen guztiak ere hatzen baititu barne. Orrialdea: 26/71

27 01.a. ADIERAZLEA: ENERGIA KONTSUMOA 01.a 2012 URTEKO INGURUMEN HELBURUAK Bobina beltzaren ekoizpenean kontsumitzen den elektrizitatea kontrolatzea, % 3tik gora hazi ez dadin. Bobina beltzaren ekoizpenean kontsumitzen den gas naturalaren igoera kontrolatzea. Gehienez % 3 izan behar da. Bobina beltzean kontsumitzen den oxigenoa % 1,2 murriztea. 2012an igo egin da ekoiztutako bobinen tona bakoitzeko kontsumitutako energia elektrikoa, aurreko urteen aldean. Nolanahi ere, lantegia geldirik egon zenez urteko lehenengo seihilekoan, balio absolutuen ikuspuntutik kontsumoa nabarmenki jaitsi da 2011 urtekoaren aldean. Bobina beltzaren ekoizpenari dagokionez, kontsumo elektrikoa kontrolatu ahal izan dugu, % 3,2ko igoera izan baita; beraz, 2012 Urteko Ingurumen Planean aurreikusitakoaren % 99,7ko betetze maila izan dugu. Bobina beltzaren tona bakoitzeko kontsumitutako gas naturala murriztu egin da aurreko urtearen aldean, eta estutasunik gabe bete da 2012 urterako ezarritako helburua, hau da, kontsumoaren igoera kontrolatzea. Bobina beltzaren tona bakoitzeko kontsumitzen den oxigenoa % 16 murriztu ahal izan da. Aurreko kasuetan bezala, balio absolutuetan neurtuta, oxigeno kontsumoak behera egin du ekoizpenaren jaitsierarekin batera. Ekoizpen-egoeraren aldaketa gorabehera Arku-labe elektriko bat eta Isurketa Jarraitu bat-, eta hileko ekoizpena jaitsi den arren, ekipoetan eta prozesuan egindako hobekuntza etengabeek nabarmenki murriztu dute kontsumo energetiko unitarioa AM Sestaoko lan-egoera berriarentzat. Energi elektriko gehiena Arku-labeetan kontsumitzen da, eta gas naturala Tunel-labeetan. Eraginkortasun energetikoak zuzeneko lotura du lantegiko instalazioen saturazioarekin. Hala, gehieneko saturaziora iristen ez bada, ez da kontsumo energetiko optimora iristen urteko lehenengo seihilekoan, instalazioak geldirik egon ziren; bigarren zatian, berriz, bi ekoizpen-lineetako bat soilik egon zen funtzionatzen. Ezein kasutan ez zen iritsi instalazioen saturaziora. Energia elektrikoaren kontsumoa kalkulatzeko, bobina lautuari (BL) dagokiona bereizi behar da. Bobinak lautzeko prozesua desugerketa-linean egiten da, linea horretako instalazioak modu partzialean erabiliz. Aurten, lautze-prozesua % 18 izan da, desugertutako eta laututako bobinaren osoko ekoizpena erreferentziatzat hartuta. Lautze-prozesu horrek kontsumo elektrikoaren ratioan soilik du eragina. Orrialdea: 27/71

28 Energia elektrikoaren kontsumoa (MWh) Energia elektrikoaren kontsumoa (MWh/(t B+t BA)) ,612 0,653 0,640 0,686 0,697 Gas naturalaren kontsumoa (GJ) Gas naturalaren kontsumoa (GJ/t B) , ,00,500,00 1,46 1,35 1,12 1,23 1,00 Mantenua 100% 80% % 40% 20% % horas mantenimiento preventivo horas mantenimiento correctivo Orrialdea: 28/71

29 i.02. ADIERAZLEA: UR CONTSUMOA 02.a 2012 URTEKO INGURUMEN HELBURUAK Uraren birzirkulazioa % 2,5 igotzea. Uraren osoko kontsumoa (partzuergoa + urtegia) % 2,5 murriztea. Era horretan, kontsumoaren % 23 sarekoa izango da eta gainerako % 77 urtegiko ura. 2012an, gora egin du ur kontsumoak, bai sarekoa eta bai urtegikoa, ekoiztutako bobina beltzaren tona bakoitzeko; halaber, ez da lortu proposatutako proportziora iristea. Beraz, ez da bete Urteko Ingurumen Planean proposatutako helburua, ez kasu batean ez bestean. Ur kontsumoaren ratioak izandako igoera ekoizpenaren jaitsieraren ondorio garbia da. Sareko uraren kontsumoak izandako igoera alderdi esanguratsu bat izan da kanpaina honetan. 2012ko ekitaldian, % 26 handitu ahal izan da uraren birzirkulazioa, eta, hortaz, 2012ko Urteko Ingurumen Planean aurreikusitakoa bete da % 100ean. Ekoizpenak 2012an izan duen jaitsieraren eraginez, uraren osoko kontsumoa nabarmenki jaitsi da 2011ko urtekoaren aldean, balio absolututan neurtuta. Bobina beltza ekoizteko beharrezkoa den uraren % 66 Gorostizako urtegitik dator. ArcelorMittal Sestaok Barakaldoko udalerrian kokatutako Mespelerreka eta Gorostizako urtegietatik hartzen du ura, eta Bilbao-Bizkaia Ur Partzuergoaren saretik ere bai. Osoko ur kontsumoa (m3/t B) 1,200,900,600,300,00 1,03 0,95 1,05 1,18 0,66 0,481 0,371 0,407 0,506 0,321 Consumo de agua de pantano Consumo de agua de red Orrialdea: 29/71

30 Sareko uraren kontsumoa (m3) Sareko uraren kontsumoa (m3/t B) , , ,200,00 0,481 0,506 0,371 0,407 0,321 Urtegiko uraren kontsumoa (m3) Urtegiko uraren kontsumoa (m3/t BN) , ,800,400,00 1,03 0,95 1,05 1,18 0,66 Birzirkulatutako uraren kontsumoa (m3) Birzirkulatutako uraren kontsumoa (m3/t B) ,2 133,1 111,7 95,4 105,2 Osoko ur kontsumoa (m3) Osoko ur kontsumoa (m3/t B) ,600 1, ,800,400,00 1,48 1,25 1,25 1,04 0,77 Orrialdea: 30/71

31 03.a ADIERAZLEA : MATERIALEN KONTSUMOA 03.a 2012 URTEKO INGURUMEN HELBURUAK Baliabide naturalen kudeaketa arduratsua. Lehengaien kontsumoa kontrolatzea eta murriztea. Materialen aurrezpena sustatzea. Gai berriztagarrien erabilera sustatzea. 2012ko ekitaldian, gora egin du aurre-erreduzituen kontsumoak eta behera egin du txatarraren kontsumoak, aurreko urtekoen aldean, urterako aurreikusitako plan estrategikoarekin bat etorriz. Aurre-erreduzituen kasuan, nahiz eta lehentasuna ematen zaion DRI (Direct Reducted Iron) motakoa erabiltzeari, HBI (High Briquetting Iron) motakoaren aldean, aurten ezinezkoa izan da hori lortzea; alde batetik, DRIaren prezioa HBIarena baino handiagoa izan da urtean zehar, eta, bestetik, zailtasunak egon dira hornidurarako, merkatuan DRI gutxi zegoelako. Kontsumitutako aurreerreduzituaren % 99,4 HBI motakoa izan da. Desugertutako bobinen tona bakoitzeko kontsumitutako azido klorhidriko freskoa 2011n baino gehiago izan da, Birsorkuntza Plantak gutxiago funtzionatu izanaren ondorioz; Egoera horren sustraia urteko bigarren seihilekoan izandako abiatze estrategikoa izan da; desugerketa-plantak etenik gabe lan egin du sasoi horretan, baina birsorkuntza plantak etenka egin du, asteak tartekatuz. Desugertutako bobinen tona bakoitzeko kontsumitutako soda kaustikoaren maila aurreko urtekoen antzekoa izan da. Disolbatzaileen kontsumoa apur bat igo da aurreko urteetako batez bestekoaren aldean; edonola ere, ez da alderdi esanguratsutzat hartzen. ArcelorMittal Sestaok bere ekarpena egiten die baliabide naturalen aurrezpenari eta iraunkortasunari, bai kontsumitzen duen lehengaiarekin txatarra- eta bai lortzen duen produktuarekin altzairua-, berau modu amaigabean birziklatzen ahal baita. Urtean zehar, eta modu etengabean, bobinaren ekoizpenerako erabiltzen den karga-nahasketa (mix) berraztertzen da, erabiltzen den lehengai bakoitzaren ehuneko optimoa (kalitatea-prezioa) bilatuz betiere. Orobat, aurre-erreduzituen kontsumoa bultzatu da, txatarraren kontsumoa lehenetsi beharrean. Orrialdea: 31/71

32 Consumo de chatarra (t/t BN) Arrabio kontsumoa (t/t BN) 0,9,300 0,6,200 0,3 0,746 0,756 0,796 0,664 0,660,100 0,18 0,27 0,17 0,18 0,13 0,0,00 Ferroaleazioen kontsumoa (t/t BN) Aurre erreduzituen kontsumoa (t/t BN) 0,008,500 0,006 0,004 0,002 0,000 0,0064 0,0048 0,0050 0,0053 0,0044,400,300,200,100,00 0,34 0,40 0,23 0,22 0,13 Azido klorhidriko freskoaren kontsumoa (t/t BD) Soda kaustikoaren kontsumoa (t/t BD) 0,020 0, ,000 0,010 0,005 0,000 0,014 0,003 0,005 0,004 0, , , ,000 0, , , , ,00010 Disolbatzaileen kontsumoa (t/t BN) Material ez berriztagarrien kontsumoa (t/t B) 00,000,001,600 00,000,000 00,000,000 00,000,000 0, , , , , ,400,200,00 0,380 0,389 0,376 0,488 0,482 OHARRA: Material ez-berriztagarrien artean hauxek sartzen dira: ferroaleazioak, karea, elektrodoak, ikatzak, eta abar. Orrialdea: 32/71

33 04.a. ADIERAZLEA: ATMOSFERARA DOAZEN ISURIAK 04.a 2012 URTEKO INGURUMEN HELBURUAK Kutsagarri atmosferikoen isuriak gainbegiratzea, kontrolatzea eta murriztea: Partikula solidoen isurketa murriztea 1. fokuan (altzairutegiko ke-araztegia), gehieneko isurketa mugaren (GIM) balioaren % 45tik beherako balio batera iristeko. HCLaren isurketa murriztea 6. fokuan (desugerketa-upeleko lurrunak), GIMaren % 75aren azpiko balio batera iristeko. Cl 2 aren isurketa murriztea 6. fokuan (desugerketa-upeleko lurrunak). HC l aren eta partikula solidoen isurketa murriztea 7. fokuan (Azidoa birsortzeko planta). Partikula solidoen isurketa murriztea 8. fokuan (oxidoa zakuratzeko instalazioa), GIMaren % 25aren azpiko balio batera iristeko. Bobina beltzagatik isurtzen den CO 2 a % 0,5 murriztea urtean, ekoiztutako bobinen tona bakoitzeko gertatutako NOx eta CO isurketak gora egin du 211koaren aldean. Partikulen isurketa, aldiz, nabarmenki murriztu da. 1., 7. eta 8. fokuetan isurtzen diren partikula solidoei eta 6. fokuan isurtzen den Cl 2 ari dagokienez, isuriak murriztu egin dira aurten, 2012ko Urteko Ingurumen Planean ezarritako helburuak betez. Azidoa Birsortzeko Planta abiatzeari dagokionez, 2012 urtean etenka funtzionatu du eta gaur egun proba-fasean dago, 2013ko azarora arte. Hori Eusko Jaurlaritzari jakinarazi zaio, zegokion unean urtearen amaieran, eta Azidoa birsortzeko plantaren funtzionamendu baldintzak kontuan hartuta, prozesuan soda erabiltzea proposatu zen, HCl eta Cl 2 aren isuriak murriztu ahal izateko. Berotegi-efektuko gasen isurketari dagokionez, 2012 urtean tona isuri dira. Bobina beltzaren tona bakoitzeko isurtzen den CO 2 aren kasuan, ratioa % 17 murriztu da 2011koaren aldean, eta, hortaz, Ingurumen Planean ezarritako helburua bete dugu. ArcelorMittal Sestaon baditugu Ke-araztegiak, ekoizpen-prozesuaren karga kutsagarria ahalik eta gehien murrizteko xedez: Altzairutegiko Ke-araztegia: bi linea ditu; lehenengoak poliesterrezko mahuka ditu eta beraren iragazte-ahalmena m3/h da. Zerbitzua ematen die bi Labe Elektrikoetako laugarren zuloari, Labe Elektrikoen gainean kokatutako bi Canopy ei, altzairu-isurketako bi xurgatze-kanpaiei eta zeparen isurpen-bidean daudenei. Bigarrenak mahuka ditu eta beraren iragazle-ahalmena m3/h da; zerbitzua ematen die bi Zali-labeei, aurre-erreduzituak eta aditiboak elikatzeko sistemari eta lehorgailuetan eta Zaliak prestatzeko postuetan egiten diren operazio osagarriei. Desugerketako lurrunak erauzteko eta garbitzeko sistema. HCla Birsortzeko Plantako gasak garbitzeko dorrea. Birsortze Plantako zakuratze-instalazioko mahuka-iragazkia. Orrialdea: 33/71

34 Ondorengo tauletan, 2012ko ekitaldiko isuri atmosferikoen emaitzak aurkezten dira ArcelorMittal Sestaoko isurketa-foku bakoitzerako. FE01 1. Arazketa Linea TXOSTENA DATA Partkula solidoak CO NOx SOx Zn Pb Ni Hg Cu Cr Cd As PCDD/F HCl NMCOV HF Cl 2 Unitatea mg/nm 3 ppm ppm mg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 pg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 Legezko muga N/A PA IN-CA- 2012/09/28 Datua /11/16 3,93 81,83 3,0 8,10 968,41 70,79 4,50 1,85 9,97 16,72 1,95 19,66 41,00 0,09 0,04 0,16 36,60 N/A: Ez du isurketako muga-baliorik AAIan TXOSTENA DATA Partikula solidoak FE02 2. Arazketa Linea CO NOx SOx Zn Pb Ni Hg Cu Cr Cd As PCDD/F HCl NMCOV HF Cl 2 Unitatea mg/nm 3 ppm ppm mg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 μg/nm 3 pg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 Legezko muga Datua N/A PA IN-CA- 2012/9/6-10 1,20 21,89 8,83 67,74 239,56 8,00 2,08 0,88 2,55 5,70 0,41 14,37 2,43 0,07 0,46 0,07 2, N/A: Ez du isurketako muga-baliorik AAIan FE06 Desugerketako Lurrunak TXOSTENA DATA Partikula solidoak HCl Cl 2 Unitatea mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 Legezko muga Datua PA ,77 0,550 1,600 Orrialdea: 34/71

35 FE08 Oxidoa Zakuratzeko Instalazioa TXOSTENA DATA Partikula solidoak Unitatea mg/nm 3 Legezko muga 20 Datua PA IN-CA ,33 Datua PA IN-CA ,20 Datua PA IN-CA ,27 Datua PA IN-CA ,50 Datua PA IN-CA ,50 FE09 Desugerketako Galdara TXOSTENA DATA Partikulak CO NOx SOx CO 2 Unitatea mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 mg/nm 3 Legezko muga N/A N/A N/A Datua PA ,76 1,58 116,61 0, ,47 N/A: Ez du isurketako muga-baliorik AAIan FE10 DRI Instalazioa TXOSTENA DATA Partikula solidoak Unitatea mg/nm 3 Legezko muga 20 Datua 12/ ,67 Orrialdea: 35/71

36 ArcelorMittal Sestaok neurgailu jarraituak ditu kutsagarri atmosferikoak gainbegiratzeko eta kontrolatzeko; neurgailuak konektatuta daude Eusko Jaurlaritzaren Airearen Kalitatea Gainbegiratzeko eta Kontrolatzeko Sareari. * * ** * * ** * * 1: 1. Araztegiaren fokua 6: Desugerketa-upeletako lurrunen xurgatze-kanpaia. 2: 2. Araztegiaren fokua 7: HCla Birsortzeko Plantaren Erreaktorea 3: A Tunel-labea 8: Oxido ferrikoa zakuratzeko instalazioa 4: B Tunel-labea 9: Gas naturaleko galdara 5: Piezen oxiebaketaren fokua 10: DRI Instalazioa Orrialdea: 36/71

37 Partikula solidoen isuriak (kg/t B) CO isuriak(kg/t B),200 2,00,150 1,500,100,050,000 0,136 0,154 0,103 0,103 0,069 1,00,500,00 1,539 1,692 0,971 0,050 0,050 NOx isuriak(kg/t B) CO 2 isuriak (t/t BN),200,150,100,050 0,151 0,151 0,178 0,144 0,145,200,150,100,050 0,174 0,190 0,186 0,184 0,152,000,000 Orrialdea: 37/71

38 a.05. ADIERAZLEA : HONDAKIN UREN ISURPENA 05.a 2012 URTEKO INGURUMEN ADIERAZLEAK Isurpen industrialaren bolumena 2011 urteko mailan mantentzea. Hondakin industrialaren kutsagarrien karga murriztea. Itsasadarrera joan litezkeen isurpen kutsagarri guztiak ezabatzea. Ura kutsa dezaketen kontrolatu gabeko edo nahi gabeko isurpen guztiak ezabatzea. Isurpenak prozesuan aprobetxatzea. Uraren aurrezpena sustatzea urtean gora egin du bobinen tona bakoitzeko sarera isurtzen den uraren bolumenaren ratioak. Hala, ez da lortu proposatutako helburura iristea, zeren % 67ra baino ez baita iritsi. Esekitako solidoen eta Fe-aren isurpenari dagokionez bobinen tona bakoitzeko-, isurpen industriala nabarmenki murriztu da 2011 urtearen aldean. 2012ko Martxoaren 7ko Ingurumen Baimen Integratuari buruzko Erabakiaren arabera, 2012 urtean neurtutako balioak isurpen-mugen azpian daude (pharen balioa izan ezik, kasu batzuetan, VC1arentzat). Analitiketan agertutako gehiegizko pharen jatorria zepak tratatzeko hobitik datorren uraren basikotasuna da. Ur horiek ur industrialen lineari gehitzen zaizkio Ur Partzuergoaren isurpenaren VC1 kutxatilatik (hori da neurketa puntua) oso gertu dagoen puntu batean. Arazo hori konpontzeko, ArcelorMittal Sestaok aldaketa bat egin du ur industrialen linean, uztailaren 2013an, zepa-hobiaren inguruko urak uren plantara eramateko. Harrezkero, phari dagozkon mugak bete egiten dira. ArcelorMittal Sestaok bi puntu ditu urak Bilbao-Bizkaia Ur Partzuergoaren Kolektorera isurtzeko: VC01: Irteera ematen die Uren Plantatik datozen urei, hau da, ekoizpen-prozesuan sortutako ur industrialei, eta, halaber, zepa hozteko erabilitako ureztatze-urari eta kutsagarriak eraman dezaketen euritako urei, ingurune hauetatik datozenak: Ke-araztegia, HCla Birsortzeko Planta, Zeparen Hobia eta Txatarra Parkea. VC02: ur fekalak eta laborategikoak ebakuatzen ditu, eta baita 2. Arku-labe Elektrikoaren gela hidraulikoko eta 2. Zali-labeko azpiestazioko kutxatiletatik datozen ur industrialak ere. Ur industrial horiek koipea bereizteko instalazio batean tratatzen dira aurretik, ur fekalen linearekin konektatu baino lehen. Orrialdea: 38/71

39 Isurpenaren aurretik, bildutako uraren parte handi batek aurretiko tratamendu bat behar du; horretarako, ArcelorMittal Sestaok sistema hauek ditu: Txatarra Parkeko Mintz iragazgaitza; berari esker, kutsadura eraman dezaketen uren bilketa errazten da. 3 koipe-bereizgailu uren tratamendurako: Altzairutegiko gela hidraulikoan, Uren Plantan eta makinak garbitzeko gunean. Uren planta; bertan, hozte-zirkuituetako urak hozten dira eta azala eta olioa ezabatzen dira dekantagailu laukizuzenen eta harea-iragazkien bitartez. Neutralizazio-planta; bertan, Desugerketatik datozen ur azidoak tratatzen dira. ArcelorMittal Sestaok badu Isurpen Industrialak Kontrolatzeko Estazio bat, neurketa jarraiturako ekipoekin, uren kontrolerako. Orrialdea: 39/71

40 GAIAK Isurpen mugak VC01 Urtarrila Otsaila Martxoa Apirila Maiatza Ekaina Uztaila Abuztua Iraila Urria Azaroa Abendua ph 6-9, ,40 9,10 10,0 9,00 11,00 12,00 - tª 45ºC Esekitako solidoak 600 mg/l ,0 52, Olioak eta koipeak (mineralak) 50 mg/l ,23 0,25 0,24 0,18 0,36 0,14 - Olioa eta landare- eta/edo animalia-koipea 500 mg/l ,50 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 - S = 2 mg/l ,7 0,40 0,30 0,15 0,15 0,60 - = SO mg/l CN - 2 mg/l ,004 0,004 0,004 0,004 0,004 0,004 - N Agr. 120 mg/l ,260 0,10 0,10 0,10 0,26 0,47 - N-NH mg/l ,33 0,93 1,20 0,69 0,54 0,69 - As 1,5 mg/l ,025 0,025 0,025 0,025 0,10 0,025 - Cd 1,5 mg/l ,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 - Cr 0,75 mg/l ,010 0,032 0,010 0,03 0,010 0,03 - Cu 7,5 mg/l ,025 0,11 0,025 0,025 0,025 0,025 - Fe 150 mg/l ,88 0,15 2,53 4,62 1,98 3,85 - Ni 5 mg/l ,026 0,010 0,010 0,038 0,010 0,010 - Pb 3 mg/l ,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 - Zn 15 mg/l ,370 0,65 0,73 1,04 0,36 0,25 - Hg 1,5 mg/l ,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 - Ag 1 mg/l ,025 0,025 0,025 0,025 0,1 0,025 - Fenolak 50 mg/l ,060 0,61 0,24 0,03 0,12 0,58 - Toxikotasuna 50 eq/m ,8 1 - Cl mg/l DQO - mg/l ,0 15,0 15,0 15,0 15,0 15,0 - Orrialdea: 40/71

41 GAIAK Isurpen mugak VC02 Urtarrila Otsaila Martxoa Apirila Maiatza Ekaina Uztaila Abuztua Iraila Urria Azaroa Abendua ph 6-9, ,5 - tª 45ºC Esekitako solidoak 600 mg/l , ,8 - Olioak eta koipeak (mineralak) 50 mg/l ,16 0,16 0,10 0,21 0,11 0,20 - Olioa eta landare- eta/edo animalia-koipea 500 mg/l ,50 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 - S= 2 mg/l ,100 0,150 0,90 0,150 0,150 1,10 - SO4= mg/l CN- 2 mg/l ,028 0,01 0,02 0,004 0,009 0,04 - N Agr. 120 mg/l ,100 0,20 0,30 0,39 0,3 0,30 - N-NH3 300 mg/l ,4 1,4 4,9 16 7, As 1,5 mg/l ,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 - Cd 1,5 mg/l ,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 - Cr 0,75 mg/l ,010 0,010 0,010 0,010 0,010 0,010 - Cu 7,5 mg/l ,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 - Fe 150 mg/l ,16 0,05 0,21 0,082 0,075 0,15 - Ni 5 mg/l ,010 0,010 0,010 0,010 0,010 0,010 - Pb 3 mg/l ,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 - Zn 15 mg/l ,085 0,025 0,34 0,03 0,05 0,11 - Hg 1,5 mg/l ,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 - Ag 1 mg/l ,025 0,025 0,025 0,025 0,025 0,025 - Fenolak 50 mg/l ,180 0,03 0,025 0,11 0,49 0,12 - Toxikotasuna 50 eq/m Cl mg/l DQO - mg/l ,0 15,0 15,0 49,0 15,0 42,0 - Oharra: 2013ko uztailean instalazioetan egindako aldaketan ostean, lortu egin da pharen balioen legezko muga betetzea. Orrialdea: 41/71

42 Isuritako emaria (m3/año) Isuritako emaria (m3/t B) , ,800, ,400,200,00 0,796 0,494 0,333 0,367 0,150 1,200 Esekitako solidoen isuriak (kg/t B) 0,008 Metal kaltegarrienaren isuriak VC01en (kg/t B) Cr,800 0,006,400 0,861 0,004,00 0,003 0,074 0,302 0,069 0,002 0,000 0,000,000 0,000,027 0,000,089 0,000,367 0,000,020 Fe isuriak (kg/t B) Kloruroen isuriak (kg/t B),060,400,040,020,000 0,0564 0,0041 0,0160 0,0002 0,0018,300,200,100,00 0,3394 0,2185 0,3030 0,2481 0,0366 Orrialdea: 42/71

43 06.a. ADIERAZLEA : HONDAKINEN SORRERA ETA KUDEAKETA 06.a 2012 URTEKO INGURUMEN HELBURUAK Bobina beltzaren tona bakoitzeko sortutako hondakin arriskutsuen bolumena % 8 murriztea. Hondakin arriskutsuen balorizazioa % 1 handitzea. Bobina beltzaren tona bakoitzeko sortzen diren hondakin geldoen bolumena kontrolatzea, 281 k/tbn-tik beherako maila lortzeko. Hondakin ez-arriskutsuen balorizazioa % 88an mantentzea. Altzairutegiko hautsaren sorrera 2011ko ratioan mantentzea, txatarraren mix berriarekin (DRI/HBI) urtean, bobina beltzaren tona bakoitzeko sortutako hondakin arriskutsuak % 14,3 murriztu dira, eta, hortaz, alde handiz bete da Urteko Ingurumen Plana. Hondakinen osoko sorrera nabarmenki murriztu da 2011koaren aldean; alderdi horrek zuzeneko zerikusia du ArcelorMittal Sestaoren funtzionamendu-aldi laburrarekin. Sortutako hondakinen % 91,2 arriskurik gabeko hondakin gisa sailkatzen da. Ekoiztutako bobinaren tona bakoitzeko sortutako hondakin arriskutsu eta ez-arriskutsuen bolumena murriztu egin da 2011koaren aldean urtetik izandako ratiorik onena da. Bete egin da hondakin arriskutsuen balorizaziorako ezarritako helburua; izan ere, % 9ko igoera lortu da 2011koaren aldean. Sortutako hondakinen balorizazio tasa % 93,2 izan da: % 96,3 hondakin arriskutsuen kasuan eta % 92,9 hondakin ez-arriskutsuen kasuan. 2012an lortu da bobinaren tona bakoitzeko sortutako hondakin geldoen bolumena kontrolatzea, 241,7 k/tbn-ko ratioa lortuta. Bete egin da urte honetarako proposatutako helburua. Arku-labe Elektrikoetako eta Zali-labeetako fusiotik datorren altzairutegiko hautsa sortutako hondakin arriskutsu guztien % 64 izan da 2012an. Hondakin horren kantitateak aldatu egiten dira kontsumitutako txatarraren kalitatearen arabera. Balio horiek jaitsi egin dira iazkoan aldean urtean, 2012ko Martxoaren 7ko Erabakian, ArcelorMittal Sestaok hondakin ez-arriskutsuak balorizatzeko baimena lortu zuen. ArcelorMittal Sestaoko instalazioetan, onargarriak izango dira otsailaren 8ko MAM/304/2002 Aginduaren bidez argitaratutako Hondakinen Europar Zerrendako epigrafe hauetan dauden hondakin ez-arriskutsuak: o o o o o o o o o Zepen tratamenduaren hondakinak Burdinazko metalen karraka-hautsak eta txirbilak Burdinazko metalen beste partikula batzuk Metalezko ontzikiak Burdinazko metalak Burdina eta altzairua Burdinaren eta altzairuaren hondakinak Metal ferrosoak Metalak Gainerako hondakinak baimendutako kudeatzaileen bidez kudeatzen dira, eta dokumentazio guztia Eusko Jaurlaritzaren IKS aplikazioaren bidez tramitatzen da. Orrialdea: 43/71

44 Sortutako hondakinak (t) Hondakinak (t/t B) Residuos peligrosos (t) Residuos no peligrosos (t RNP + t Residuos de envases + t RAU),300,200,100,00 0,209 0,219 0,226 0,202 0,202 0,0249 0,0243 0,0242 0,0239 0,0194 Residuos no peligrosos (t/t B) Residuos peligrosos (t/t B) % hondakin balorizatuak Zepa (t/t BB) 100% 80% 60% 40% 20% 0% 88% 91% 92% 88% 93%,200,150,100,050,000 0,148 0,038 0,166 0,013 0,146 0,101 0,040 0,054 Escoria 2008 negra (t/t BN) Escoria blanca 2011 (t/t BN) ,140 0,024 Altzairutegi hautsa (t/t BB) HCl agortua (t/t BD) 0,020 0,015 0,010 0,005 0,0189 0,0184 0,0190 0,0180 0,0150,050,040,030,020,010 0,036 0,039 0,037 0,040 0,038 0,000,000 % HCl birsortua % zepa balorizatua 100% 80% 60% 40% 99,7% º 94,4% 95,6% 89,8% 100% 80% 60% 40% 92,3% 99,2% 94,5% 90,2% 96,3% 20% 0% 37,2% 20% 0% Orrialdea: 44/71

45 % altzairutegi hauts balorizatua Alzairutegi hautsaren garraioa (Beste besteko distantzia, km) 100% 10 80% 60% 40% 98,9% 99,3% 99,7% 100,0% 97,6% 5 9,1 8,9 8,6 8,5 9,9 20% 0% 0 HCl agortuaren garraioa (Batez besteko distantzia, km) Zepa garraioa (Batez besteko distantzia, km) ,8 0,3 0,3 0,3 0, ,1 53,6 44,9 39,7 54,8 Orrialdea: 45/71

46 Ondorengo taulan aurkezten dira 2012 urtean sortutako eta kudeatutako hondakinen kantitateak: Ingurumen-jokabidearen adierazleak Un Hondakin arriskutsuak (t) Guztira sortutako hondakinak (HA + HEA) Hondakin ez arriskutsuak (t HEA + t Ontzikien hondakinak + t Hiriko Hondakinekin Parekatutakoak HHP-) ,2 Hondakin arriskutsuak (t/t B) 0,0194 Hondakin ez-arriskutsuak (t/t B) 0,202 Ebakuatutako tonak (t) ,31 Balorizatutako % % 93,2 Balorizatutako tonak (t) ,9 Zepa beltza ,60 Zepa zuria 8.380,75 Zepa beltza (t/t BB) 0,140 Zepak (zuria eta beltza) Zepa zuria (t/t BB) 0,024 Ebakuatutako tonak (t) ,35 Balorizatutako % % 96,3 Balorizatutako tonak (t) ,60 Ebakuatutako tonak (t) 5.246,45 Altzairutegiko hautsa Balorizatutako % % 97,6 Balorizatutako tonak (t) 5.119,25 Ebakuatutako tonak (t) 2.683,25 Agortutako HCla Birsortutako % % 89,8 Birsortutako tonak (t) 2.410,75 Orrialdea: 46/71

47 07.a. ADIERAZLEA: SOINU-ISURIEN SORRERA 07.a 2012 URTEKO INGURUMEN HELBURUAK ArcelorMittal Sestaoren inguruneko zarata murriztea, soinu-modelizazioaren konklusioak eta Etorgai NUPROSS proiektuaren konklusioak ebaluatu ondoren. Prozesuan, eraikuntzan edo hiri-plangintzan etorkizunean egin litezkeen aldaketek ingurumenzarataren mailan izango luketen eragina ebaluatzea, horrelako aldaketarik egonez gero. Urtero, soinua neurtzeko kanpaina bat egiten da Kontrolerako Baimendutako Erakunde (KBE) baten bitartez, bai enpresatik gertu dauden bizilekuetan eta bai ArcelorMittalen ingurunean, gure ekoizpen-prozesuari egoztekoak diren soinu mailak determinatzeko xedez. Ingurumen Baimen Integratuan ezartzen den bezala, ebaluazioa soinu-indizeak kalkulatzeko metodoen bidez egin da (soinu-modelizazioa), indize hauek jorratuz: Ld, Le, Ln, LAeq-Ti eta LAeq 60s. 2011ko kanpainaren ostean proposatutako neurri zuzentzaileak ezarri ondoren -lantegiko ingurunearen 5. puntuan eta gauez etxebizitza barnean (9. Puntua) mugak gainditzen zirelako-, 2012ko neurtze-kanpainan lortutako emaitzak guztiz bat datoz Ingurumen Baimen Integratuan ezarritako mugekin. Soinu-hobekuntzari begira lantegiaren inguruneko puntu jakin batzuetan gomendatu diren proposamenak PO MA-25 Praktika Operatiboan jaso dira urtean zehar, Eusko Jaurlaritzako Etorgai programaren baitan, ArcelorMittal Sestaok, ArcelorMittal Basque Country Research Centrek eta Tecnalia Research & Innovationek elkarrekin lan egin dute zarata kudeatzeko sistema integratu baten sorreran, lantegiko ingurumen-inpaktua murrizten duten teknologiak garatuz, isurketa-fokuak karakterizatuz, in-out hedapenaren matrizeak sortuz eta lantegiko soinu-egoerak kudeatzea ahalbidetzen duen Eredu moduko tresna bat eratuz. Ingurumen-zaratatzat jotzen da bai kanpoko eremuan dauden zarata-fokuek sortutakoa eta bai zarata hori irits daitekeen eremuan dauden hartzaileengan eragina izan dezakeena, soinua kanpoko eremuan hedatzearen eraginez. Ikuspuntu horretatik begiratuta, zarataren foku nagusiak garraioaren azpiegiturak, garraioa eta hiri-ingurunea dira. ArcelorMittal Sestao jakitun da bere jarduerak ingurunean sor ditzakeen inpaktu eta eragozpenez, Sestao, Lamiako eta bere inguruneko gainerako herrietako etxebizitzak lantegitik gertu egoteagatik. Horregatik, ahalik eta bitarteko gehien jartzen ditugu isuriak murrizteko eta Ingurumen Baimen Integratuan ezarritako mugak betetzeko. Gure jardueraren hasieratik, soinu-pantailak jarriz joan gara foku nagusiek sortzen duten zarata moteltzeko; foku horiek dira Txatarra Biltegiratzeko Parkean txatarrarekin egiten den manipulazioa, Arku-labe Elektrikoetako fusioa eta Kea Arazteko instalazioak; bada, horren bidez lortu dugu soinu-mailak nabarmenki murriztea. Orrialdea: 47/71

48 2012ko soinu mailak ebaluatzeko kanpainaren emaitzak hauexek dira: 2012ko urteko kanpaina (AAI Legezko betekizuna) Etxebizitzetako fatxadan neurtuta Neurketa puntuak db(a) Mugabalioak egunez/gauez db(a) LAeq 60s egunez db(a) LAeq 60s gauez db(a) Mugabalioak egunez/gauez db(a) LAmax egunez db(a) LAmax gauez 1. pt 28,9 28,9 34,3 34,3 2. pt. 28,3 28,3 32,9 32,9 3. pt. 33,9 33,9 37,7 37,7 4. pt 32,7 32,7 38,0 38,0 5. pt 31,7 31,7 37,7 37,7 45/35 40/30 6. pt. 27,5 27,5 33,9 33,9 7. pt. 27,7 27,7 36,0 36,0 8. pt. 24,7 24,7 37,4 37,4 9. pt. 32,1 32,1 38,9 38,9 10. pt. 31,1 31,1 34,8 34,8 Orrialdea: 48/71

49 1. irudia: Fatxadetako neurketa puntuak. * * * * * * * * * * Egunez, soinu maila etxebizitzen barruan neurtzeko puntuetan, ezein puntutan ez dira gainditzen soinu maila baliokideak, ezta Ingurumen Baimen Integratuan ezarritako gehieneko soinu mailak ere; dena dela, 9. puntuaren kasuan, berari lotutako zalantzek ez dute ahalbidetzen erabakitzea ea muga betetzen ote den, gehieneko soinu mailaren eraginez. Gaueko aldian, soinu maila etxebizitzen barruan neurtzeko puntuetan, ez da identifikatu inolako arauhausterik soinu maila baliokideetan edo gehieneko mugetan; dena dela, saiakuntzak uzten dituen zalantzengatik, ezinezkoa da mugak betetzen ote diren zehaztea, bai LAeq 60 segundo indizearen kasuan eta bai LAmax indizearen kasuan. Soinu maila etxebizitzen barnean kalkulatzeko erabili diren soinu mailei dagokienez, esan behar da neurritik gora daudela estimatuta aurretik. Alde horretatik, etxebizitzetako soinu mailak ebaluatzerakoan, probak jabe bakoitzak jakinda egin beharko ziratekeen, mailak etxebizitzen barnean erregistratu ahal izateko, edo, bestela, eraikinetako isolamenduaren soinu-moteltzearen datu errealak eskuratu beharko ziratekeen. IT-RUIDO-IPPC-01 arauan definitutako isolamenduaren espektro estandarrak oso soinu-ezaugarri mugatuak ditu aire-zarataren, inpaktuzarataren eta eraikinen berezko instalazioen zarataren transmisioa moteltzeko. Hau da, isolamenduaren ikuspuntutik, IT-RUIDO-IPPC-01en behin betiko espektroak eraikuntza-egoera desegokiena ezartzen du. OHARRA: Lantegiak etenik gabe funtzionatzen duenez soinuaren ikuspuntutik, neurketaren emaitzak ebaluazio-aldi bakar batean lortu dira (gauez: 23:00etatik 07:00etara) eta eguneko eta arratsaldeko aldietara estrapolatu dira. Orrialdea: 49/71

50 Instalazioaren ingurunean lortutako balioak hauexek dira: 2012ko urteko kanpaina (AAI Legezko betekizuna) Lantegiaren inguruneko neurriak Muga-balioak egunez, Neurketa puntuak arratsaldez eta gauez Ingurunean neurtutako balioak, urteko LAeq (d/ e/ n) dba Ld Le Ln 1 75/ 75/ 65 42,7 42,7 42,7 2 75/ 75/ 65 44,7 44,7 44,7 3 75/ 75/ 65 61,8 61,8 61,8 4 75/ 75/ 65 53,6 53,6 53,6 5 75/ 75/ 65 55,7 55,7 55,7 6 75/ 75/ 65 45,1 45,1 45,1 * 2. irudia: Ingurunean neurtutako puntuak * * * * * Lantegiaren inguruneko puntu guztiek betetzen dituzte Ingurumen Baimen Integratuan ezarritako mugak, urteko eta eguneko indizeentzat, hiru aldietan (egunez, arratsaldez eta gauez). Dena dela, ingurunearen 3. puntuan badira zalantzak gauez, eta, beraz, ezin ziurta daiteke mugak betetzen direla. OHARRA: Lantegiak etenik gabe funtzionatzen duenez soinuaren ikuspuntutik, neurketaren emaitzak ebaluazio-aldi bakar batean lortu dira (gauez: 23:00etatik 07:00etara) eta gainerako aldietara (eguna eta arratsaldea) estrapolatu dira. Orrialdea: 50/71

51 08.a ADIERAZLEA: LURZORUAREN ERABILERA i URTEKO INGURUMEN HELBURUAK ArcelorMittal Sestaok okupatzen duen lurzoruaren ezaugarri kimikoak alda litzaketen jatorri antropikoko jarduerak kontrolatzea, dela iraganekoak, dela orainaldikoak dela etorkizunekoak. Lurzoruen kutsadura prebenitzea. Lurzoruaren egoerak denboran zehar nola eboluzionatzen duen kontrolatzea eta horren jarraipena egitea. Lurzoru kutsatuak berreskuratzea. ArcelorMittal Sestaok badu Eusko Jaurlaritzaren Ingurumen Sailburuordetzaren ziurtagiria, enpresak okupatzen dituen lurren erabilera industrialaren egokitasunari buruzkoa; badu, halaber, gure jarduerak Sestaoko Hiri Plangintzarekin bateragarriak direla egiaztatzen duen txostena. ArcelorMittal Sestaok badu lurzoruaren egoerari buruzko aurre-txosten bat, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde Antolamendu Sailak argitaratutako Prozedura Operatiboaren arabera egina. Txosten horretan, gaur egun kontrolatzen ari diren arrisku-iturriak identifikatzen dira. Dena dela, arrisku hori ezbehar-egoerekin dago lotuta kasu orotan (apurketak, ihesak, isurpenak, eta abar.), ez garatzen den jarduera industrialaren ohiko egoerekin. ArcelorMittal Sestao Bizkaiko Labe Garaiak (AHV) enpresaren antzinako lurretan dago kokatuta, Sestaon; bertan, siderurgia integraleko jarduerak garatu ziren historikoki. AHVren eta ArcelorMittal Sestaoren prozesuak lurzorua kutsa dezaketen jardueren artean daudela jakitun egonda, lurzoruaren kutsadura prebenitzeko eta zuzentzeko prozedura bat ezarri dugu: Orrialdea: 51/71

52 09.a ADIERAZLEA: PAISAIA-INPAKTUA ETA INGURUNEKO EKOSISTEMEN INGURUMEN-BILAKAERA 09.a 2012 URTEKO INGURUMEN HELBURUAK Itsasadarraren eta beraren ingurunearen kontrako mehatxuak ezabatzea, funtsezko prozesu ekologikoak eta ekosistemaren eboluzio-potentzialtasuna mantentzea. Enpresaren ingurumen-inpaktua murriztea. Hirigintza eta paisaia biziberritzeko ekimena ArcelorMittal Sestao osora hedatzea. Berdeguneak eta zuhaitz-eremuak handitzea. Naturaren eta inguratzen gaituzten ekosistemen aldeko errespetua sustatzea urtean ez da aldaketarik gertatu eraikitako azaleran, aurreko urteen aldean; hala, eraikitako azalerak m 2 izaten jarraitzen du. Beraz, ArcelorMittal Sestaoren instalazioek gaur egun okupatzen duten eremuan eraikitako azalera osoko azaleraren % 31 baino ez da. ArcelorMittal Sestaok ahalegin mardulak egin ditu azken urteotan lantegiaren ingurumen-inpaktua hobetzeko; hala, besteak beste, berdeguneak eta zuhaitz eremuak landatu ditu hainbat aldetan, AHVren nabe berriak eraitsi ditu eta Benedikta Ditxoaren kanpoko murrua grafitiz apaindu du. Hirigintza Planaren arabera lagatako lurretan, Udalaren partaidetza duen Sestao Bai Sozietateak bide berri bat egin du Chavarri kalea Sestaoko Udal Kiroldegiaren ingurunearekin lotzeko; bide horrek 2011az geroztik funtzionatzen du. 21 espezieko zuhaitz baino gehiago ditugu gure instalazioetan. Bizia Bilboko Itsasadarraren estuariora itzuli diela kontsideratu badaiteke ere, ArcelorMittal Sestaoren parean duen egoera ekologikoa ez da ona; nolanahi ere, gure jarduerak ingurumenean duen eragina ez da esanguratsua, zeren isuriak eta kutsadura eraman dezaketen euritako urak Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoaren kolektorera bideratzen baitira. Orrialdea: 52/71

53 PAISAIAREN GAINEKO INPAKTUA Azken urteotan, hainbat ekimen garatu dira paisaiaren gaineko inpaktua murrizteko eta gure enpresaren irudia hobetzeko. Lan hori ArcelorMittal Sestaoren jabegoa inguratzen duten lau fronteetan gauzatu da. Orobat, baditugu belar-gune zabalak eta, gaur egun, zuhaitz (21 espeziekoak) eta zuhaixka baino gehiago. GURE INGURUNEKO EKOSISTEMAK Bilboko Itsasadarra eta beraren ertzak Bizkaiko golkoko ingurune industrialenetako bat dira, eta biztanleria-dentsitate handienetako bat ere bai. Beraren egoera geografikoak eta beraren baliabide mineralen aberastasunak batez ere burdinabultzatuta, eremu osoak garapen industrial eta teknologiko mardula izan zuen XIX. mendearen amaieratik aurrera. Hala eta guztiz ere, urte askoan, hiri eta industrietako efluenteak estuariora botatzen ziren zuzenean, inolako tratamendurik gabe. Sistema asko hondatu zen, hainbesteraino non, 70eko hamarkadan, urek oso oxigenazio maila txikiak eta bakteria-kontzentrazio handiak baitzituzten; gainera, sedimentuak kutsatuta zeuden, eta horren eraginez ez zegoen faunarik itsasadarraren tarte gehienetan. Lehen Egoera horren aurrean, 1979an, Bilbo Metropolitarraren Saneamendu Plan Integrala onartu zen; berau asmo handiko proiektu bat zen, estuarioko urek eta beraren ingurumarian kokatutako hondartzek pairatzen zuten egoerari aurre egiteko, hots, eutrofizazio-prozesuak, isurpenek eragindako kutsadura, kiratsak eta mikrobio-hedapena ezabatzeko. Orrialdea: 53/71

54 25 urteko lanaren ostean, bizia itzuli egin da estuariora. Berrogeita hamar arrain espezie, dozenaka hegazti eta fauna ornogabeko ehun eta hirurogei espezie baino gehiago finkatu dira bertan; aldi berean, itsasadarraren ertzen berreskurapenak aisialdirako gune berriak sortu ditu: gaur egun, arrantza egin daiteke Abratik Bilboko Areatzaraino. ArcelorMittal Sestaon, Itsasadarrera joan litekeen edozein isurketa saihesteko konpromisoa dugu, horren bidez beraren hobekuntzari eta berreskurapenari laguntzeko. Orain Orrialdea: 54/71

55 10.a ADIERAZLEA: SEGURTASUNA ETA OSASUNA 10.a URTEKO INGURUMEN HELBURUAK Ingurumen-inpaktuko 0 gorabehera. Lantegiko Autobabeserako Plana prestatzea, Larrialdi kasuetako jarduera, komunikazioa eta koordinazioa hobetzeko. Erakundearentzat eta beraren izenean lan egiten duten pertsona guztiek prestakuntzarekin jarraitzea, larrialdi kasuetan jarduteko moduari dagokionez: protokolo espezifikoak, suteei aurre egiteko forma, eta abar. Erradioaktibitatea gainbegiratzeko sistema osatzea, ekipo berria abiatuz gune hauetan; altzairutegiko xaflatze-ekipo berriak, lantegiko sarrera, txatarra-parkea eta arazketa-silo nagusia. Erradioaktibitatea detektatzeko ekipoen oraingo egoera ebaluatzea eta balizko hobekuntzak identifikatzea eta baloratzea. Gorabehera erradioaktiboek eragindako larrialdietan jarduteko bidearen berri ematea ArcelorMittal Sestaoko pertsona guztiei urtean ez da gertatu ingurumenean eragina izan duen inolako gorabeherarik urtean bi aldiz detektatu dira erradioaktibitatez kutsatutako materialak. Urtean zehar 104 Legionella kontrol egin dira, eta koloniak sortzen dituzten unitate detektatu dira gehienez milimetro bakoitzeko, ur industrialean (Urtegiko irteerako iragazkiak). Gorabehera hori desinfekzio bat eginez konpondu zen, gure protokoloak ezartzen duen bezala urtean ez da larrialdi-simulakrorik egin; horren arrazoia izan da lantegiak gutxi funtzionatu duela aurten, krisi ekonomikoaren eraginez. Urriaren 24tik 28ra bitarteko astean, Osasunaz kontzientziatzeko astea egin zen, osasunari buruzko prestakuntza eta informazioa emateko eta osasuna sustatzeko. Badugu larrialdietarako biltegi esklusibo bat, horrelako kasuetan berehala eta eraginkortasunez jarduteko beharrezkoak diren material guztiez hornituta: isurpenetan esku hartzeko orga, xurgatzaile selektiboak, seinaleztapen-elementuak, babes indibidualeko ekipoak, eta abar. 2012ko Laneko arriskuen prebentziorako planari dagokionez, proposatutako helburuen % 89,5 bete da. Orrialdea: 55/71

56 INGURUMEN SIMULAKROAK ETA GORABEHERAK ArcelorMittal Sestaoko Larrialdi Planak baditu jarduteko protokolo espezifikoak ingurumen-gorabeheren kasuetarako, hala nola gorabehera erradioaktiboak, nahi gabeko isurpenak edo kutsagarri atmosferikoen nahi gabeko isuriak. Ingurumen simulakroen kopurua ERRADIOAKTIBITATEA ArcelorMittal Sestaoko arriskuetako bat da iturri erradioaktiboak eta material kutsatua txatarraren artean sartzea. Hori gertatu ez dadin, ikuskapen erradiologikoko neurriak hartu dira urteaz geroztik, ArcelorMittal Sestao atxiki zitzaion Metalezko Materialen Ikuskapen Erradiologikoari buruz Kolaboratzeko Borondatezko Protokoloari. Protokolo horren sinatzaileak dira Industria eta Energia Ministerioa, Sustapen Ministerioa, Segurtasun Nuklearreko Kontseilua (CSN), Hondakin Erradioaktiboen Enpresa Nazionala (ENRESA), Enpresa Siderurgikoen Batasuna, Espainiako Berreskurapen Federazioa eta UGT eta CCOO sindikatuak. ArcelorMittal Sestaok sistema operatibo hauek ditu iturri erradioaktiboak detektatzeko: MATERIALEN SARRERA ETA IRTEERAREN IKUSKAPENA 6 Erradioaktibitate-detektagailu Txatarra Parkeko garabi bakoitzean. 2 Erradioaktibitate-detektagailu Baskula bakoitzean. 6 Erradioaktibitate-detektagailu Atezaintzako sarreran. 2 Erradioaktibitate-detektagailu Benediktako Ditxoa ikuskatzen. PROZESUAREN IKUSKAPENA 2 Espektometro finko Laborategian. Erradioaktibitate-detektagailu bat 1. Lineako Ke-araztegian. 2 Detektagailu altzairutegiko xaflatze-instalazioan. Orrialdea: 56/71

57 IKERKETA 2 espektometro eramangarri urtean, gainera, CETTO detekzio-sistemak erantsi zaizkie atxikitako PO MA-07ri eta REGari, jarduera mailak definitu dira eta haien ezarpena dago egiteko. Beraz, urteko helburuaren zati bat bete da. Taulan erakusten dira oso aktibitate txikiko material erradioaktiboaren detekzioak, 2008 urteaz geroztik. Iturri erradioaktiboa Erradioaktibitatez kutsatutako materiala Elementu natural erradioaktiboa Material erregogorra DETEKZIOAK, GUZTIRA LEGIONELLA ArcelorMittal Sestaok betetzen du legionelosia prebenitzera eta kontrolatzera zuzendutako irizpide higieniko-sanitarioak ezartzen dituen uztailaren 4ko 865/2003 Errege Dekretuan ezarritakoa. Hala, ArcelorMittalek egiaztatutako kanpo-enpresa bat kontratatu du bere instalazioen mantenurako. Gainera, uren planta mantentzeko lanak egiten dituen pertsonal propioa trebatu du. Ondorengo grafikoan erakusten da kolonia eratzeko unitateen bilakaera, mililitro bakoitzeko (ufc/ml), hoztedorreetan; erakusten dira, halaber, aipatutako uztailaren 4ko 865/2003 EDaren arabera egindako desinfekzioak. Orrialdea: 57/71

58 OSASUNAREN ASTEA SESTAON 2012 urtean, Osasunaz kontzientziatzeko astea egin zen, urriaren 8tik 11ra bitartean; taldearen ekimen honen helburua da bizimodu osasungarriko ohiturak sustatzea eta osasunaren alorreko edukiak dibulgatzea. Aurtengo helburua da estresari aurre egitea eta jarduera fisikoa eta elikadura-ohitura osasungarriak sustatzea. Orrialdea: 58/71

59 11.a. ADIERAZLEA: LOGISTIKA ETA MERKANTZIEN GARRAIOA 11.a 2012 URTEKO INGURUMEN HELBURUAK Gai arriskutsuen biltegiratzea identifikatzea eta kontrolatzea. Produktu arriskutsuak biltegiratzeko instalazioak egokitzea, hori behar dutenen kasuan. Gai arriskutsuen nahi gabeko isurketak prebenitzea. Lurzoruen eta azaleko uren kutsadura saihestea. Gai arriskutsuak manipulatzetik ondorioztatzen diren arriskuei buruzko ezagutza hedatzea. Bobinaren garraioa trenbidez eta itsasontziz lehenestea, errepideko garraioaren aldean. Txatarra itsasontziz eta/edo trenbidez jasotzen saiatzea, hau da, harrera-bide hori lehenestea. Merkatuan jarritako ontziki eta bilgarriak gutxieneko kalitate eta segurtasun estandarretan mantentzea. Atal honetan lortutako balioek zuzeneko lotura dute hornigaien jatorriarekin eta gure bidalketen helmugarekin. 2012an, merkantzia arriskutsuen deskargaren ratioa apur bat igo da, aurreko urtekoaren aldean, batez ere HCl freskoaren kontsumoa igo egin delako birsortutako HClaren aldean; materia arriskutsuen karga eta bidalketaren ratioa, aldiz, murriztu egin da eta azken urteotako maila txikienera iritsi da. Aurten, bobinen % 35,6 trenez garraiatu da, % 9,9 itsasontziz eta % 54,4 kamioiz. Kamioiz bidalitako bobinen bolumena % 24 igo da 2011koaren aldean, neurri batean krisi ekonomikoaren eraginez, zeren horrek murriztu baitu eskarien kartera. Horrek oztopatu du tren bat eratzeko behar den material nahikoa biltzea. Beste alde batetik, kamioiz iritsitako txatarraren bolumena 2011an izandako maila berdintsuan mantendu da. ArcelorMittal Sestaok merkatuan jarritako enbalaje-materialei dagokienez, azpimarratu behar da hori dela segurtasun betekizunen aldetik exijitzekoa den gutxienekoa; manipulazioa eta azkeneko produktuaren babesa bermatzeko beharrezkoa den gutxienekora egokitzen da, gure bezeroek exijitutako kalitate betekizunei erantzunez. Hala, 2012an, ekoiztutako bobinaren tona bakoitzeko 240 gramo enbalaje-material jarri ziren merkatuan; hori azken urteotako daturik onena da. ADR: Gai arriskutsuen karga eta deskarga (t/t B),030,020,010,000 0,0207 0,0219 0,0030 0,0033 0,0011 0,0039 0,0032 0,0039 0,0015 0,0048 Carga y expedición de materias peligrosas (ADR) Recepción y descarga de materias peligrosas (ADR) Orrialdea: 59/71

60 Kamioiz jasotako txatarra (%) Merkatuan jarritako enbalaje materialak (kg/t B) 40%,500 30%,400 20% 10% 27% 30% 27% 28% 29%,300,200,100 0,377 0,359 0,441 0,324 0,240 0%,00 Kamioiz bidalitako bobina (%) Trenez bidalitako bobina (%) 80% 60% 60% 40% 20% 0% 67,00% 59,400% 54,500% 35,800% 30,400% 40% 20% 0% 50,9% 36,7% 35,6% 22,2% 16,3% Orrialdea: 60/71

61 12.a ADIERAZLEA: PRESTAKUNTZA ETA KONTZIENTZIAZIOA 12.a 2012 URTEKO INGURUMEN HELBURUAK Ingurumenaren errespetua eta zaintza sustatzea ArcelorMittal Sestaon lan egiten duten pertsonen artean. Gure eguneroko jarduerek bai lanean eta bai eguneroko bizimoduaren uneetan dituzten ingurumenondorioez informatzea, sentsibilizatzea eta horri buruzko prestakuntza ematea. Erakundearen maila eta funtzioen arteko barne komunikazioak oztoporik gabe funtzionatzen duela segurtatzea, hau da, komunikazioak norabide guztietan eta kide guztien artean funtzionatzen duela. Barneko jarduerak, foroak eta jardunaldi tekniko eta ludikoak, ArcelorMittal Sestaoko garapen ekonomiko eta sozialarekin lotutako alderdiei buruzkoak eta ingurumenaren babesari buruzkoak. Ingurumen Jardunbide Egokiak hedatzea eta aitortzea ArcelorMittal Sestaoko eta azpikontratatutako enpresetako pertsonen artean, Iraunkortasunaren helburu komuna lortzen laguntzeko. Iradokizunen aurkezpena sustatzea eta ArcelorMittal Sestaoren ingurumen-inpaktua murrizten laguntzen duten proposamenak aitortzea eta saritzea. Sail bakoitzaren ingurumen-ardurak identifikatzen dituen triptiko bat prestatzea. Casco verde argitaratzea astero, ingurumen-jardueren berri emateko. Ingurumenari buruzko prestakuntza hobetzea urtean, ArcelorMittal Sestaotik 7 albiste argitaratu dira 1 Aldizkarian eta 21 albiste Intranetean (myarcelormittal.com). Kanal horien bidez komunikazioa sustatzen da, eta lagungarriak dira bai ArcelorMittal Taldearen Espainia mailako jarduerei eta bai gure lantegikoei buruzko informazio esanguratsuena eskuratzeko. Beste informazio-kanal bat ArcelorMittal Sestaoko Zuzendaritzak aldizka antolatzen dituen Komunikazio Saioak dira urtean, Ezagutzen al dituzu zure ingurumen-ardurak? triptikoa prestatu da; bertan, lanpostu bakoitzari atxikitako ingurumen-ardurak zehazten dira banan-banan. Urteko Ingurumen Planean proposatutako helburua bete egin da; casco verde deritzana prestatzeko asmoa, aldiz, gauzatu gabe geratu da. 2012an, ArcelorMittal Sestaoko pertsonalak ingurumen-gaiei buruzko 4,7 prestakuntza ordu jaso zituen langile bakoitzeko, batez beste. Balio hori handitu egin da aurreko urteetakoen aldean, batez ere beharrezkoa izan delako prestakuntza indartzea, bai segurtasunari buruzkoa eta bai ingurumenari buruzkoa, instalazioak zortzi hilabetez geldirik egon ondoren. Orrialdea: 61/71

62 INGURUMEN PRESTAKUNTZA Prestakuntza hau urtean zehar ematen da, batez ere lantegiko buruzagien hitzaldien bitartez. Gainera, ArcelorMittal Sestaon sartzen diren langile berriei zuzendutako Harrera Planak ingurumenprestakuntza hartzen du kontuan, beste ekintza batzuen artean, honako hauek azpimarratuz: enpresako ingurumen-alderdi eta arriskuak, haien kontrola eta prebentzioa eta guztiek aplikatu beharreko jardunbide egokiak. Ingurumen prestakuntza eta sentsibilizazioa (orduak/pertsona) 500% 400% 300% 200% 100% 0% 4,66 2,193 2,5 1,328 1,69 1 ALDIZKARIA 2010eko otsailean, 1 Aldizkaria (Revista 1) abiatu zen. Argitalpen honek ArcelorMittal Taldearen jarduera esanguratsuenei buruzko datuak helarazten ditu hilero, bai Espainia mailako datuak eta bai gure lantegikoak. Langile guztiek aldizkari hau jasotzen dute hilero, eta beraren bidez Taldearen proiektu eta gertaerei buruzko informazioa jasotzen dute, alor hauei dagokienez: Segurtasuna, Erantzukizun Korporatiboa, Antolaketa Industriala eta Gai Sozialak, besteak beste urtean, ArcelorMittal Sestaok 7 artikulu argitaratu ditu aldizkari horretan. Orrialdea: 62/71

63 INTRANETA ABIAN JARTZEA 2010eko ekainaren 3an, Intraneta abian jarri zen hemen: Tresna berri honen bitartez, ArcelorMittal Sestaoko langileek informazio orokorra eta tokikoa eskuratu ahal izan dute, eta baita enpresako dokumentazioa eta aplikazioak ere urtean, ArcelorMittal Sestaok 21 artikulu argitaratu ditu, guztira, Sestaoko Berriak atalean. KOMUNIKAZIO SAIOAK Aldian-aldian, lantegiko Zuzendaritzak dei egiten die langileei gaur-gaurko gaiak komentatzeko. Foro honetan, jarduera industriala zuzenean ukitzen duten alderdiez informatzen da, hala nola merkatuaren egoera, eskari-kartera, adierazle operatibo nagusiak ingurumenarekin zerikusia dutenak barne sartuta-, ingurumenarekiko harremanak, lehengaiak eta, oro har, interesa duen edozein kontzeptu. Erakusketaren amaieran, eskariak eta galderako egiteko txanda irekitzen da. Halaber, parte-hartzaileek ebaluazioformulario bat betetzen dute saioaren ostean, komunikazioa etengabe hobetzeko prozesuaren baitan. Orrialdea: 63/71

7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA. x i n i N i f i

7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA. x i n i N i f i 7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA 1. Osatu ondorengo maiztasun-taula: x i N i f i 1 4 0.08 2 4 3 16 0.16 4 7 0.14 5 5 28 6 38 7 7 45 0.14 8 2. Ondorengo banaketaren batezbesteko aritmetikoa 11.5 dela

Διαβάστε περισσότερα

DERIBAZIO-ERREGELAK 1.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. ( ) ( )

DERIBAZIO-ERREGELAK 1.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. ( ) ( ) DERIBAZIO-ERREGELAK.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. Izan bitez D multzo irekian definituriko f funtzio erreala eta puntuan deribagarria dela esaten da baldin f ( f ( D puntua. f zatidurak

Διαβάστε περισσότερα

= 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua.

= 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua. 1 ARIKETA Kalkulatu α : 4x+ 3y+ 10z = 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua. Aurki ezazu α planoak eta PH-k osatzen duten angelua. A'' A' 27 A''1 Ariketa hau plano-aldaketa baten bidez ebatzi

Διαβάστε περισσότερα

ERREAKZIOAK. Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea

ERREAKZIOAK. Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea ERREAKZIAK Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea ADIZI ELEKTRZALEK ERREAKZIAK idrogeno halurozko adizioak Alkenoen hidratazioa

Διαβάστε περισσότερα

PRODUKTUAREN INGURUMEN-ALDERDIAK EBALUATZEKO GIDA

PRODUKTUAREN INGURUMEN-ALDERDIAK EBALUATZEKO GIDA EKODISEINUKO UNE-150301 ARAU ZIURTAGARRIAREN GARAPENA PRODUKTUAREN INGURUMEN-ALDERDIAK EBALUATZEKO GIDA INGURUMEN ETA LURRALDE ANTOLAMENDU SAILA DEPARTAMENTO DE MEDIO AMBIENTE Y ORDENACIÓN DEL TERRITORIO

Διαβάστε περισσότερα

2. Zatia A KASU PRAKTIKOA Enpresaren produktuarekin lotutako ingurumenalderdiak identifikatzeko eta ebaluatzeko prozedura (Cafeteras Ensueño, S.L.

2. Zatia A KASU PRAKTIKOA Enpresaren produktuarekin lotutako ingurumenalderdiak identifikatzeko eta ebaluatzeko prozedura (Cafeteras Ensueño, S.L. AURKIBIDEA 3 5 41 101 Aurkezpena 1. Zatia UNE 150301:2003 EKODISEINU ARAUA GARATZEKO GIDA 2. Zatia A KASU PRAKTIKOA Enpresaren produktuarekin lotutako ingurumenalderdiak identifikatzeko eta ebaluatzeko

Διαβάστε περισσότερα

ANGELUAK. 1. Bi zuzenen arteko angeluak. Paralelotasuna eta perpendikulartasuna

ANGELUAK. 1. Bi zuzenen arteko angeluak. Paralelotasuna eta perpendikulartasuna Metika espazioan ANGELUAK 1. Bi zuzenen ateko angeluak. Paalelotasuna eta pependikulatasuna eta s bi zuzenek eatzen duten angelua, beaiek mugatzen duten planoan osatzen duten angeluik txikiena da. A(x

Διαβάστε περισσότερα

KANTEN ETIKA. Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat.

KANTEN ETIKA. Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat. EN ETIKA Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat. Kantek esan zuen bera baino lehenagoko etikak etika materialak zirela 1 etika materialak Etika haiei material esaten zaie,

Διαβάστε περισσότερα

Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala

Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala eta limitearen teorema zentrala Josemari Sarasola Estatistika enpresara aplikatua Josemari Sarasola Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala 1 / 13 Estatistikan gehien erabiltzen den banakuntza

Διαβάστε περισσότερα

Poisson prozesuak eta loturiko banaketak

Poisson prozesuak eta loturiko banaketak Gizapedia Poisson banaketa Poisson banaketak epe batean (minutu batean, ordu batean, egun batean) gertaera puntualen kopuru bat (matxura kopurua, istripu kopurua, igarotzen den ibilgailu kopurua, webgune

Διαβάστε περισσότερα

1. Gaia: Mekanika Kuantikoaren Aurrekoak

1. Gaia: Mekanika Kuantikoaren Aurrekoak 1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 12 Laburpena 1 Uhin-Partikula Dualtasuna 2 Trantsizio Atomikoak eta Espektroskopia Hidrogeno Atomoaren Espektroa Bohr-en Eredua 3 Argia: Partikula (Newton)

Διαβάστε περισσότερα

9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomiko

9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomiko 9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomikoak 1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 21 Laburpena 1 Espektroskopiaren Oinarriak 2 Hidrogeno Atomoa Espektroskopia Esperimentua

Διαβάστε περισσότερα

6 INBERTSIOA ENPRESAN

6 INBERTSIOA ENPRESAN 6 INBERTSIOA ENPRESAN 6.1.- INBERTSIO KONTZEPTUA 6.2.- INBERTSIO MOTAK 6.3.- DIRUAREN BALIOA DENBORAN ZEHAR 6.2.1.- Oinarrizko hainbat kontzeptu 6.2.2.- Etorkizuneko kapitalen gutxietsien printzipioa 6.2.3.-

Διαβάστε περισσότερα

Solido zurruna 2: dinamika eta estatika

Solido zurruna 2: dinamika eta estatika Solido zurruna 2: dinamika eta estatika Gaien Aurkibidea 1 Solido zurrunaren dinamikaren ekuazioak 1 1.1 Masa-zentroarekiko ekuazioak.................... 3 2 Solido zurrunaren biraketaren dinamika 4 2.1

Διαβάστε περισσότερα

ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi

ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi I. ebazkizuna (2.25 puntu) Poisson, esponentziala, LTZ Zentral

Διαβάστε περισσότερα

1 Aljebra trukakorraren oinarriak

1 Aljebra trukakorraren oinarriak 1 Aljebra trukakorraren oinarriak 1.1. Eraztunak eta gorputzak Geometria aljebraikoa ikasten hasi aurretik, hainbat egitura aljebraiko ezagutu behar ditu irakurleak: espazio bektorialak, taldeak, gorputzak,

Διαβάστε περισσότερα

3. Ikasgaia. MOLEKULA ORGANIKOEN GEOMETRIA: ORBITALEN HIBRIDAZIOA ISOMERIA ESPAZIALA:

3. Ikasgaia. MOLEKULA ORGANIKOEN GEOMETRIA: ORBITALEN HIBRIDAZIOA ISOMERIA ESPAZIALA: 3. Ikasgaia. MLEKULA RGAIKE GEMETRIA: RBITALE IBRIDAZIA KARB DERIBATUE ISMERIA ESPAZIALA Vant off eta LeBel-en proposamena RBITAL ATMIKE IBRIDAZIA ibridaio tetragonala ibridaio digonala Beste hibridaioak

Διαβάστε περισσότερα

Hirukiak,1. Inskribatutako zirkunferentzia. Zirkunskribatutako zirkunferentzia. Aldekidea. Isoszelea. Marraztu 53mm-ko aldedun hiruki aldekidea

Hirukiak,1. Inskribatutako zirkunferentzia. Zirkunskribatutako zirkunferentzia. Aldekidea. Isoszelea. Marraztu 53mm-ko aldedun hiruki aldekidea Hirukiak, Poligonoa: elkar ebakitzen diren zuzenen bidez mugatutako planoaren zatia da. Hirukia: hiru aldeko poligonoa da. Hiruki baten zuzen bakoitza beste biren batuketa baino txiakiago da eta beste

Διαβάστε περισσότερα

(1)σ (2)σ (3)σ (a)σ n

(1)σ (2)σ (3)σ (a)σ n 5 Gaia 5 Determinanteak 1 51 Talde Simetrikoa Gogoratu, X = {1,, n} bada, X-tik X-rako aplikazio bijektiboen multzoa taldea dela konposizioarekiko Talde hau, n mailako talde simetrikoa deitzen da eta S

Διαβάστε περισσότερα

INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK

INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK 1.-100 m 3 aire 33 Km/ordu-ko abiaduran mugitzen ari dira. Zenbateko energia zinetikoa dute? Datua: ρ airea = 1.225 Kg/m 3 2.-Zentral hidroelektriko batean ur Hm

Διαβάστε περισσότερα

I. ebazkizuna (1.75 puntu)

I. ebazkizuna (1.75 puntu) ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2017ko uztailaren 7a, 15:00 Iraupena: Ordu t erdi. 1.75: 1.5: 1.25: 1.5: 2: I. ebazkizuna (1.75 puntu) Bi finantza-inbertsio hauek dituzu

Διαβάστε περισσότερα

1. jarduera. Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean?

1. jarduera. Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean? 1. jarduera Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean? 1. Hastapeneko intentsitatearen neurketa Egin dezagun muntaia bat, generadore bat, anperemetro bat eta lanpa bat seriean lotuz. 2. Erresistentzia

Διαβάστε περισσότερα

Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35; 0,32; 0,32; 2,2 atm; 2,03 atm; 2.03 atm c) 1,86; 0,043

Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35; 0,32; 0,32; 2,2 atm; 2,03 atm; 2.03 atm c) 1,86; 0,043 KIMIKA OREKA KIMIKOA UZTAILA 2017 AP1 Emaitzak: a) 0,618; b) 0,029; 1,2 EKAINA 2017 AP1 Emaitzak:a) 0,165; 0,165; 1,17 mol b) 50 c) 8,89 atm UZTAILA 2016 BP1 Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35;

Διαβάστε περισσότερα

EREDU ATOMIKOAK.- ZENBAKI KUANTIKOAK.- KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA EREDU ATOMIKOAK

EREDU ATOMIKOAK.- ZENBAKI KUANTIKOAK.- KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA EREDU ATOMIKOAK EREDU ATOMIKOAK Historian zehar, atomoari buruzko eredu desberdinak sortu dira. Teknologia hobetzen duen neurrian datu gehiago lortzen ziren atomoaren izaera ezagutzeko, Beraz, beharrezkoa da aztertzea,

Διαβάστε περισσότερα

1. Oinarrizko kontzeptuak

1. Oinarrizko kontzeptuak 1. Oinarrizko kontzeptuak Sarrera Ingeniaritza Termikoa deritzen ikasketetan hasi berri den edozein ikaslerentzat, funtsezkoa suertatzen da lehenik eta behin, seguru aski sarritan entzun edota erabili

Διαβάστε περισσότερα

6. GAIA: Txapa konformazioa

6. GAIA: Txapa konformazioa II MODULUA: METALEN KONFORMAZIO PLASTIKOA 6. GAIA: Txapa konformazioa TEKNOLOGIA MEKANIKOA INGENIARITZA MEKANIKO SAILA Universidad del País s Vasco Euskal Herriko Unibertsitatea 6. Gaia: Txapa konformazioa

Διαβάστε περισσότερα

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA 95i 10 cm-ko aldea duen karratu baten lau erpinetako hirutan, 5 μc-eko karga bat dago. Kalkula itzazu: a) Eremuaren intentsitatea laugarren erpinean. 8,63.10

Διαβάστε περισσότερα

EUSKADIko INGURUMEN PROFILA 2013

EUSKADIko INGURUMEN PROFILA 2013 EUSKADIko INGURUMEN PROFILA 2013 Ihobe S.A., 2014ko otsaila Argitaratzailea Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa Ingurumen eta Lurralde Politika Saila -Eusko Jaurlaritza Urkixo zumarkalea

Διαβάστε περισσότερα

OREKA KIMIKOA GAIEN ZERRENDA

OREKA KIMIKOA GAIEN ZERRENDA GAIEN ZERRENDA Nola lortzen da oreka kimikoa? Oreka konstantearen formulazioa Kc eta Kp-ren arteko erlazioa Disoziazio-gradua Frakzio molarrak eta presio partzialak Oreka kimikoaren noranzkoa Le Chatelier-en

Διαβάστε περισσότερα

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa Ingurugiroa babesteko teknikak LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA Proiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): AGOTE Igor eta OLAZARAN Iratxe, Lea Artibai ikastetxea.

Διαβάστε περισσότερα

MATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015

MATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015 MATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015 Mathieu Jarry iturria: Flickr CC-BY-NC-ND-2.0 https://www.flickr.com/photos/impactmatt/4581758027 Leire Legarreta Solaguren EHU-ko Zientzia eta Teknologia Fakultatea Matematika

Διαβάστε περισσότερα

Proba parametrikoak. Josemari Sarasola. Gizapedia. Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20

Proba parametrikoak. Josemari Sarasola. Gizapedia. Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20 Josemari Sarasola Gizapedia Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20 Zer den proba parametrikoa Proba parametrikoak hipotesi parametrikoak (hau da parametro batek hartzen duen balioari buruzkoak) frogatzen

Διαβάστε περισσότερα

ESTATISTIKA ETA DATUEN ANALISIA. BIGARREN ZATIA: Praktika. Data: 2012ko ekainaren 25. Ordua: 12:00

ESTATISTIKA ETA DATUEN ANALISIA. BIGARREN ZATIA: Praktika. Data: 2012ko ekainaren 25. Ordua: 12:00 ESTATISTIKA ETA DATUEN ANALISIA. BIGARREN ZATIA: Praktika. I. ebazkizuna Data: 2012ko ekainaren 25. Ordua: 12:00 Makina bateko erregai-kontsumoa (litrotan) eta ekoizpena (kilotan) jaso dira ordu batzuetan

Διαβάστε περισσότερα

Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira:

Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira: 1 Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira: T= 2,000 C eta P= 50,000 a 100,000 atmosfera baldintza hauek bakarrik ematen dira sakonera 160 Km-koa denean eta beharrezkoak dira miloika eta

Διαβάστε περισσότερα

1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 puntu)

1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 puntu) UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK 2004ko EKAINA ELEKTROTEKNIA PRUEBAS DE ACCESO A LA UNIVERSIDAD JUNIO 2004 ELECTROTECNIA 1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 1-A ARIKETA Zirkuitu elektriko

Διαβάστε περισσότερα

9. K a p itu lu a. Ekuazio d iferen tzial arrun tak

9. K a p itu lu a. Ekuazio d iferen tzial arrun tak 9. K a p itu lu a Ekuazio d iferen tzial arrun tak 27 28 9. K A P IT U L U A E K U A Z IO D IF E R E N T Z IA L A R R U N T A K UEP D o n o stia M ate m atik a A p lik atu a S aila 29 Oharra: iku rra rekin

Διαβάστε περισσότερα

Aldagai Anitzeko Funtzioak

Aldagai Anitzeko Funtzioak Aldagai Anitzeko Funtzioak Bi aldagaiko funtzioak Funtzio hauen balioak bi aldagai independenteen menpekoak dira: 1. Adibidea: x eta y aldeetako laukizuzenaren azalera, S, honela kalkulatzen da: S = x

Διαβάστε περισσότερα

6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana

6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana 6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana GAITASUNAK Gai hau bukatzerako ikaslea gai izango da: - Batezbestekoaren estimazioa biztanlerian kalkulatzeko. - Proba parametrikoak

Διαβάστε περισσότερα

Irrati-teleskopioak. NASAk Robledoko Astrobiologia Zentroan (INTA-CSIC) duen irrati-teleskopioa erabiliz egindako proiektu akademikoa.

Irrati-teleskopioak. NASAk Robledoko Astrobiologia Zentroan (INTA-CSIC) duen irrati-teleskopioa erabiliz egindako proiektu akademikoa. Irrati-teleskopioak Laburpena Unitate honetan, irrati-teleskopioen berri emango diegu ikasleei; irrati-teleskopioak teleskopio optikoekin alderatuko ditugu, nola ibiltzen diren azalduko dugu eta haien

Διαβάστε περισσότερα

Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma)

Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma) Termodinamika Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma) Erreakzio kimikoetako transformazio energetikoak. Espontaneotasuna 1. Energia eta erreakzio kimikoa. Prozesu exotermikoak

Διαβάστε περισσότερα

EIB sistemaren oinarriak 1

EIB sistemaren oinarriak 1 EIB sistemaren oinarriak 1 1.1. Sarrera 1.2. Ezaugarri orokorrak 1.3. Transmisio teknologia 1.4. Elikatze-sistema 1.5. Datuen eta elikatzearen arteko isolamendua 5 Instalazio automatizatuak: EIB bus-sistema

Διαβάστε περισσότερα

Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M A K I N A. Sorgailua. Motorea.

Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M A K I N A. Sorgailua. Motorea. Magnetismoa M1. MGNETISMO M1.1. Unitate magnetikoak Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M K I N Energia Mekanikoa Sorgailua Energia Elektrikoa Energia

Διαβάστε περισσότερα

Solido zurruna 1: biraketa, inertzia-momentua eta momentu angeluarra

Solido zurruna 1: biraketa, inertzia-momentua eta momentu angeluarra Solido zurruna 1: biraketa, inertzia-momentua eta momentu angeluarra Gaien Aurkibidea 1 Definizioa 1 2 Solido zurrunaren zinematika: translazioa eta biraketa 3 2.1 Translazio hutsa...........................

Διαβάστε περισσότερα

Ikerketa Zientifiko eta Garapen Tekonologikoko Jarduerei Buruzko Estatistika (I+G) Emaitzen analisia

Ikerketa Zientifiko eta Garapen Tekonologikoko Jarduerei Buruzko Estatistika (I+G) Emaitzen analisia Ikerketa Zientifiko eta Garapen Tekonologikoko Jarduerei Buruzko Estatistika (I+G) Emaitzen analisia u 2005 Aurkibidea 1. SARRERA 2 2. 2005. URTEKO EMAITZAK 3 3. I+G GASTUAREN BANAKETA LURRALDEKA 8 4.

Διαβάστε περισσότερα

LOTURA KIMIKOA :LOTURA KOBALENTEA

LOTURA KIMIKOA :LOTURA KOBALENTEA Lotura kobalenteetan ez-metalen atomoen arteko elektroiak konpartitu egiten dira. Atomo bat beste batengana hurbiltzen denean erakarpen-indar berriak sortzen dira elektroiak eta bere inguruko beste atomo

Διαβάστε περισσότερα

1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak

1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak 1 TELEKOMUNIKAZIOAK 1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak Telekomunikazio komertzialetan bi sistema nagusi bereiz ditzakegu: irratia eta telebista. Telekomunikazio-sistema horiek, oraingoz, noranzko bakarrekoak

Διαβάστε περισσότερα

2011 Kimikako Euskal Olinpiada

2011 Kimikako Euskal Olinpiada 2011 Kimikako Euskal Olinpiada ARAUAK (Arretaz irakurri): Zuzena den erantzunaren inguruan zirkunferentzia bat egin. Ordu bete eta erdiko denbora epean ahalik eta erantzun zuzen gehien eman behar dituzu

Διαβάστε περισσότερα

ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK

ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK 1.- LEHEN DEFINIZIOAK Jatorri edo erpin berdina duten bi zuzenerdien artean gelditzen den plano zatiari, angelua planoan deitzen zaio. Zirkunferentziaren zentroan erpina duten

Διαβάστε περισσότερα

DBH3 MATEMATIKA ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1. Aixerrota BHI MATEMATIKA SAILA

DBH3 MATEMATIKA ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1. Aixerrota BHI MATEMATIKA SAILA DBH MATEMATIKA 009-010 ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1 ALJEBRA EKUAZIOAK ETA EKUAZIO SISTEMAK. EBAZPENAK 1. Ebazpena: ( ) ( x + 1) ( )( ) x x 1 x+ 1 x 1 + 6 x + x+ 1 x x x 1+ 6 6x 6x x x 1 x + 1 6x x

Διαβάστε περισσότερα

ANTIMATERIA FIKZIOA OTE?

ANTIMATERIA FIKZIOA OTE? ANTIMATERIA FIKZIOA OTE? Jose Antonio Legarreta Jakina denez XX. mendearen hasiera aldean AL- BERT EINSTEINek Erlatibitate Teoria-ren bere "Teoria Berezia" (1905) eta "Teoria Orokorra" (1916) izeneko ikerlanak

Διαβάστε περισσότερα

du = 0 dela. Ibilbide-funtzioekin, ordea, dq 0 eta dw 0 direla dugu. 2. TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA

du = 0 dela. Ibilbide-funtzioekin, ordea, dq 0 eta dw 0 direla dugu. 2. TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA . TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA.. TERMODINAMIKAREN LAN-ARLOA Energi eraldaketak aztertzen dituen jakintza-adarra termodinamika da. Materia tarteko den prozesuetan, natural

Διαβάστε περισσότερα

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA 1. (2015/2016) 20 cm-ko tarteak bereizten ditu bi karga puntual q 1 eta q 2. Bi kargek sortzen duten eremu elektrikoa q 1 kargatik 5 cm-ra dagoen A puntuan deuseztatu

Διαβάστε περισσότερα

Mikel Lizeaga 1 XII/12/06

Mikel Lizeaga 1 XII/12/06 0. Sarrera 1. X izpiak eta erradiazioa 2. Nukleoaren osaketa. Isotopoak 3. Nukleoaren egonkortasuna. Naturako oinarrizko interakzioak 4. Masa-defektua eta lotura-energia 5. Erradioaktibitatea 6. Zergatik

Διαβάστε περισσότερα

ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Praktika: Bigarren zatia) Irakaslea: JOSEMARI SARASOLA Data: 2013ko maiatzaren 31a. Iraupena: 90 minutu

ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Praktika: Bigarren zatia) Irakaslea: JOSEMARI SARASOLA Data: 2013ko maiatzaren 31a. Iraupena: 90 minutu ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Praktika: Bigarren zatia) Irakaslea: JOSEMARI SARASOLA Data: 2013ko maiatzaren 31a. Iraupena: 90 minutu I. ebazkizuna Ekoizpen-prozesu batean pieza bakoitza akastuna edo

Διαβάστε περισσότερα

Oxidazio-erredukzio erreakzioak

Oxidazio-erredukzio erreakzioak Oxidazio-erredukzio erreakzioak Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 3.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-partekatu lizentziaren mende dago. Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu http://creativecommons.org/licenses/by-ncsa/3.0/es/

Διαβάστε περισσότερα

FK1 irakaslearen gida-liburua (dok1afk1gidalehenzatia)

FK1 irakaslearen gida-liburua (dok1afk1gidalehenzatia) FK1 irakaslearen gida-liburua (dok1afk1gidalehenzatia) 1.- Proiektuaren zergatia eta ezaugarri orokorrak Indarrean dagoen curriculumean zehazturiko Batxilergoko zientzietako jakintzagaiei dagozkien lanmaterialak

Διαβάστε περισσότερα

I. ikasgaia: Probabilitateen kalkulua

I. ikasgaia: Probabilitateen kalkulua I. ikasgaia: Probabilitateen kalkulua 1 Eranskina: Konbinatoria 2 Probabilitate kontzeptua 2.1 Laplaceren erregela 2.2 Maiztasun-ikuspuntua 2.3 Ikuspuntu subjektiboa 3 Gertakizunen aljebra 3.1 Aurkako

Διαβάστε περισσότερα

Inekuazioak. Helburuak. 1. Ezezagun bateko lehen orria 74 mailako inekuazioak Definizioak Inekuazio baliokideak Ebazpena Inekuazio-sistemak

Inekuazioak. Helburuak. 1. Ezezagun bateko lehen orria 74 mailako inekuazioak Definizioak Inekuazio baliokideak Ebazpena Inekuazio-sistemak 5 Inekuazioak Helburuak Hamabostaldi honetan hauxe ikasiko duzu: Ezezagun bateko lehen eta bigarren mailako inekuazioak ebazten. Ezezagun bateko ekuaziosistemak ebazten. Modu grafikoan bi ezezaguneko lehen

Διαβάστε περισσότερα

2016ko BALANTZE TXOSTENA: EAEko ADMINISTRAZIO OROKORREAN ETA HAREN SEKTORE PUBLIKOAN GARDENTASUNAREN EZARPEN MAILARI BURUZKOA

2016ko BALANTZE TXOSTENA: EAEko ADMINISTRAZIO OROKORREAN ETA HAREN SEKTORE PUBLIKOAN GARDENTASUNAREN EZARPEN MAILARI BURUZKOA GOBERNANTZA PUBLIKO ETA AUTOGOBERNU SAILA DEPARTAMENTO DE GOBERNANZA PÚBLICA Y AUTOGOBIERNO ERANSKINA 2016ko BALANTZE TXOSTENA: EAEko ADMINISTRAZIO OROKORREAN ETA HAREN SEKTORE PUBLIKOAN GARDENTASUNAREN

Διαβάστε περισσότερα

Kojineteak. Eskuarki, forma zilindrikoa izaten dute; jasan ditzaketen kargen arabera, bi motatan bereiz daitezke:

Kojineteak. Eskuarki, forma zilindrikoa izaten dute; jasan ditzaketen kargen arabera, bi motatan bereiz daitezke: KOJINETEAK Kojineteak Marruskadura-kojineteak Eskuarki, "kojinete" bakarrik esaten zaie. Haien helburua da ardatzei eta transmisio-ardatzei eustea eta biratzen uztea. Horretarako, ardatzetan ahokatzen

Διαβάστε περισσότερα

2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK

2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK 2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK Gaur egun, dispositibo elektroniko gehienak erdieroale izeneko materialez fabrikatzen dira eta horien ezaugarri elektrikoak dispositiboen funtzionamenduaren oinarriak dira.

Διαβάστε περισσότερα

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA TEORIA 1. (2012/2013) Argiaren errefrakzioa. Guztizko islapena. Zuntz optikoak. Azaldu errefrakzioaren fenomenoa, eta bere legeak eman. Guztizko islapen a azaldu eta definitu

Διαβάστε περισσότερα

1. MATERIAREN PROPIETATE OROKORRAK

1. MATERIAREN PROPIETATE OROKORRAK http://thales.cica.es/rd/recursos/rd98/fisica/01/fisica-01.html 1. MATERIAREN PROPIETATE OROKORRAK 1.1. BOLUMENA Nazioarteko Sisteman bolumen unitatea metro kubikoa da (m 3 ). Hala ere, likido eta gasen

Διαβάστε περισσότερα

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH Lana eta energia

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH Lana eta energia 5 HASTEKO ESKEMA INTERNET Edukien eskema Energia Energia motak Energiaren propietateak Energia iturriak Energia iturrien sailkapena Erregai fosilen ustiapena Energia nuklearraren ustiapena Lana Zer da

Διαβάστε περισσότερα

Ordenadore bidezko irudigintza

Ordenadore bidezko irudigintza Ordenadore bidezko irudigintza Joseba Makazaga 1 Donostiako Informatika Fakultateko irakaslea Konputazio Zientziak eta Adimen Artifiziala Saileko kidea Asier Lasa 2 Donostiako Informatika Fakultateko ikaslea

Διαβάστε περισσότερα

15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA

15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA 15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA KONTZEPTUA Eremu-efektuko transistorea (Field Effect Transistor, FET) zirkuitu analogiko eta digitaletan maiz erabiltzen den transistore mota

Διαβάστε περισσότερα

AURKIBIDEA I. KORRONTE ZUZENARI BURUZKO LABURPENA... 7

AURKIBIDEA I. KORRONTE ZUZENARI BURUZKO LABURPENA... 7 AURKIBIDEA Or. I. KORRONTE ZUZENARI BURUZKO LABURPENA... 7 1.1. MAGNITUDEAK... 7 1.1.1. Karga elektrikoa (Q)... 7 1.1.2. Intentsitatea (I)... 7 1.1.3. Tentsioa ()... 8 1.1.4. Erresistentzia elektrikoa

Διαβάστε περισσότερα

1. MATERIALEN EZAUGARRIAK

1. MATERIALEN EZAUGARRIAK 1. MATERIALEN EZAUGARRIAK Materialek dituzten ezaugarri kimiko, fisiko eta mekanikoek oso eragin handia dute edozein soldadura-lanetan. Hori guztia, hainbat prozesu erabiliz, metal desberdinen soldadura

Διαβάστε περισσότερα

Freskagarriak: hobe light badira

Freskagarriak: hobe light badira Freskagarriak: hobe light badira Ez dute kaloriarik, eta zaporea, antzekoa OHIKO FRESKAGARRIEK AZUKREA DUTE, ETA LIGHT DEITZEN DIRENEK, EZTITZAILE EDO EDULKORATZAILEAK DITUZTE, KALORIARIK GABEAK. HORI

Διαβάστε περισσότερα

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa Analisia eta Kontrola Materialak eta entsegu fisikoak LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA Proiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): HOSTEINS UNZUETA, Ana Zuzenketak:

Διαβάστε περισσότερα

Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara

Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara Paula Serras Verónica Palomares ISBN: 978-84-9082-038-4 EUSKARAREN ARLOKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA Liburu honek UPV/EHUko Euskararen Arloko Errektoreordetzaren

Διαβάστε περισσότερα

4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK

4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK 4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK GAI HAU IKASTEAN GAITASUN HAUEK LORTU BEHARKO DITUZU:. Sistema ireki eta itxien artea bereiztea. 2. Masa balantze sinpleak egitea.. Taula estekiometrikoa

Διαβάστε περισσότερα

Elementu baten ezaugarriak mantentzen dituen partikularik txikiena da atomoa.

Elementu baten ezaugarriak mantentzen dituen partikularik txikiena da atomoa. Atomoa 1 1.1. MATERIAREN EGITURA Elektrizitatea eta elektronika ulertzeko gorputzen egitura ezagutu behar da; hau da, gorputz bakun guztiak hainbat partikula txikik osatzen dituztela kontuan hartu behar

Διαβάστε περισσότερα

ARIKETAK (I) : KONPOSATU ORGANIKOEN LOTURAK [1 5. IKASGAIAK]

ARIKETAK (I) : KONPOSATU ORGANIKOEN LOTURAK [1 5. IKASGAIAK] Arikk-I (1-5 Ikasgaiak) 1 ARIKETAK (I) : KPSATU RGAIKE LTURAK [1 5. IKASGAIAK] 1.- 3 6 formula molekularreko 8 egitur-formula marraztu. 2.- Azido bentzoiko solidoararen disolbagarritasuna urn honako hau

Διαβάστε περισσότερα

Trigonometria ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOEN ARTEKO ERLAZIOAK

Trigonometria ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOEN ARTEKO ERLAZIOAK Trigonometria ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK SINUA KOSINUA TANGENTEA ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOEN ARTEKO ERLAZIOAK sin α + cos α = sin α cos α = tg α 0º, º ETA 60º-KO ANGELUEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK

Διαβάστε περισσότερα

Ikerketa Zientifiko eta Garapen Tekonologikoko Jarduerei Buruzko Estatistika (I+G) Emaitzen analisia

Ikerketa Zientifiko eta Garapen Tekonologikoko Jarduerei Buruzko Estatistika (I+G) Emaitzen analisia Ikerketa Zientifiko eta Garapen Tekonologikoko Jarduerei Buruzko Estatistika (I+G) Emaitzen analisia u 2004 Aurkibidea 1. SARRERA 2 2. 2004KO EMAITZAK 3 3. I+GKO GASTUAREN LURRALDE BANAKETA 8 4. ZENTRO

Διαβάστε περισσότερα

EUSKARA ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA

EUSKARA ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA EUSKARA ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA 1.1. Topologia.. 1.. Aldagai anitzeko funtzio errealak. Definizioa. Adierazpen grafikoa... 5 1.3. Limitea. 6 1.4. Jarraitutasuna.. 9 11 14.1. Lehen mailako

Διαβάστε περισσότερα

Hidrogeno atomoaren energi mailen banatzea eremu kubiko batean

Hidrogeno atomoaren energi mailen banatzea eremu kubiko batean Hidrogeno atomoaren energi mailen banatzea eremu kubiko batean Pablo Mínguez Elektrika eta Elektronika Saila Euskal Herriko Unibertsitatea/Zientzi Fakultatea 644 P.K., 48080 BILBAO Laburpena: Atomo baten

Διαβάστε περισσότερα

E Z T A B A I D A F E M I N I S T A R A K O K A I E R A K. 3. Ekonomia eta. lan politika

E Z T A B A I D A F E M I N I S T A R A K O K A I E R A K. 3. Ekonomia eta. lan politika E Z T A B A I D A F E M I N I S T A R A K O K A I E R A K 3. Ekonomia eta lan politika IZENBURUA: Eztabaida feministarako kaierak: III. Ekonomia eta lan politika EGILEA: Gipuzkoako Foru Aldundia Emakumeen

Διαβάστε περισσότερα

MAKINAK DISEINATZEA I -57-

MAKINAK DISEINATZEA I -57- INGENIERITZA MEKANIKOA, ENERGETIKOA ETA MATERIALEN AILA 005 V. BADIOLA 4. KARGA ALDAKORRAK Osagaiak nekea jasaten du txandakako kargak eusten dituenean: trenbidearen gurpila, leherketa-motorraren biela.

Διαβάστε περισσότερα

Familien gastua suspertzen hasi da

Familien gastua suspertzen hasi da bazkide-kontsumitzailearen aldizkaria XL. urtea - IV. aroa - 200. alea IRAILA 2015 www.consumer.es elikadura Uraren gogortasuna Eskolako menuen otordu osagarriak osasuna Udazkena, infekzio iturri Higienerik

Διαβάστε περισσότερα

Funtzioak FUNTZIO KONTZEPTUA FUNTZIO BATEN ADIERAZPENAK ENUNTZIATUA TAULA FORMULA GRAFIKOA JARRAITUTASUNA EREMUA ETA IBILTARTEA EBAKIDURA-PUNTUAK

Funtzioak FUNTZIO KONTZEPTUA FUNTZIO BATEN ADIERAZPENAK ENUNTZIATUA TAULA FORMULA GRAFIKOA JARRAITUTASUNA EREMUA ETA IBILTARTEA EBAKIDURA-PUNTUAK Funtzioak FUNTZIO KONTZEPTUA FUNTZIO BATEN ADIERAZPENAK ENUNTZIATUA TAULA FORMULA GRAFIKOA JARRAITUTASUNA EREMUA ETA IBILTARTEA EBAKIDURA-PUNTUAK GORAKORTASUNA ETA BEHERAKORTASUNA MAIMOAK ETA MINIMOAK

Διαβάστε περισσότερα

DEFINIZIOAK JASANGARRITASUNAREN INGURUMEN-ADIERAZLEAK (090207)

DEFINIZIOAK JASANGARRITASUNAREN INGURUMEN-ADIERAZLEAK (090207) DEFINIZIOAK JASANGARRITASUNAREN INGURUMEN-ADIERAZLEAK (090207) 1. Kapital naturala Biodibertsitatea Ekosistemak eta zerbitzuak Atal honetako definizioak arau hauetan datoz jasota: 92/43/EB Zuzentaraua,

Διαβάστε περισσότερα

GIPUZKOAKO INGENIARITZA ESKOLA ESCUELA DE INGENIERIA DE GIPUZKOA

GIPUZKOAKO INGENIARITZA ESKOLA ESCUELA DE INGENIERIA DE GIPUZKOA GIPUZKOAKO INGENIARITZA ESKOLA ESCUELA DE INGENIERIA DE GIPUZKOA EIBAR GRAL : ENERGIA HIDRAULIKOA ATXONDOKO BAILARAN 1.ZB. DOKUMENTUA: Gradua: Energia Berriztagarrien Ingeniaritza Ikasturtea: 2016-2017

Διαβάστε περισσότερα

EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK

EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK 1. GAIA 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK Definizioak 1.1.1 MakinaetaMekanismoa 1.1.2 MailaedoElementua 1.1.3 PareZinematikoa 1.1.4 KateZinematikoa

Διαβάστε περισσότερα

1. Ur-ponpa batek 200 W-eko potentzia badu, kalkulatu zenbat ZP dira [0,27 ZP]

1. Ur-ponpa batek 200 W-eko potentzia badu, kalkulatu zenbat ZP dira [0,27 ZP] Ariketak Liburukoak (78-79 or): 1,2,3,4,7,8,9,10,11 Osagarriak 1. Ur-ponpa batek 200 W-eko potentzia badu, kalkulatu zenbat ZP dira [0,27 ZP] 2. Gorputz bat altxatzeko behar izan den energia 1,3 kwh-koa

Διαβάστε περισσότερα

2. PROGRAMEN ESPEZIFIKAZIOA

2. PROGRAMEN ESPEZIFIKAZIOA 2. PROGRAMEN ESPEZIFIKAZIOA 2.1. Asertzioak: egoera-multzoak adierazteko formulak. 2.2. Aurre-ondoetako espezifikazio formala. - 1 - 2.1. Asertzioak: egoera-multzoak adierazteko formulak. Programa baten

Διαβάστε περισσότερα

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA:

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA: MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA: Koaderno hau erabiltzeko oharrak: Koaderno hau egin bazaizu ere, liburuan ezer ere idatz ez dezazun izan da, Gogora ezazu, orain zure liburua den hori,

Διαβάστε περισσότερα

III MODULUA : TXIRBIL HARROKETAZKO MEKANIZAZIOA

III MODULUA : TXIRBIL HARROKETAZKO MEKANIZAZIOA III MODULUA : TXIRBIL HARROKETAZKO MEKANIZAZIOA 12. GAIA: Ebaketa erremintak TEKNOLOGIA MEKANIKOA INGENIARITZA MEKANIKO SAILA Universidad del País s Vasco Euskal Herriko Unibertsitatea 12. Gaia: Ebaketa

Διαβάστε περισσότερα

TEKNIKA ESPERIMENTALAK - I Fisikako laborategiko praktikak

TEKNIKA ESPERIMENTALAK - I Fisikako laborategiko praktikak TEKNIKA ESPERIMENTALAK - I Fisikako laborategiko praktikak Fisikako Gradua Ingeniaritza Elektronikoko Gradua Fisikan eta Ingeniaritza Elektronikoan Gradu Bikoitza 1. maila 2014/15 Ikasturtea Saila Universidad

Διαβάστε περισσότερα

5. LEHENTASUN ARLOAK - HELBURUAK - EKINTZAK - ADIERAZLEAK

5. LEHENTASUN ARLOAK - HELBURUAK - EKINTZAK - ADIERAZLEAK 5. LEHENTASUN ARLOAK HELBURUAK ADIERAZLEAK Osasun Plana egitean, ahalegin handia egin da arloetako edukien artean eta edukien eta helburu eta adierazleen artean koherentzia eta jarraitutasuna lortzen.

Διαβάστε περισσότερα

ekaia Soinua, zarata, musika: argi al daude mugak? Sound, noise, music: are the boundaries clear? Marta Urdanpilleta Landaribar*

ekaia Soinua, zarata, musika: argi al daude mugak? Sound, noise, music: are the boundaries clear? Marta Urdanpilleta Landaribar* Ekaia, 2019, 35, 277-290 https://doi.org/10.1387/ekaia.20041 ekaia ZIENTZIA eta TEKNOLOGIA ALDIZKARIA ISSN 0214-9001 eissn 2444-3255 Soinua, zarata, musika: argi al daude mugak? Sound, noise, music: are

Διαβάστε περισσότερα

3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak. Eugenio Mijangos

3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak. Eugenio Mijangos 3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak Eugenio Mijangos 3. KOADERNOA: ALDAGAI ANITZEKO FUNTZIOAK Eugenio Mijangos Matematika Aplikatua, Estatistika eta Ikerkuntza Operatiboa Saila Zientzia eta Teknologia

Διαβάστε περισσότερα

Deixia. Anafora edota katafora deritze halako deixi-elementuei,

Deixia. Anafora edota katafora deritze halako deixi-elementuei, Deixia Jardunera edo gogora ekarritako erreferente bat (izaki, leku zein denbora) seinalatzen duen elementu linguistiko bat da deixia. Perpausaren ia osagai guztiek dute nolabaiteko deixia: Orduan etxe

Διαβάστε περισσότερα

Atal honetan, laborategiko zirkuituetan oinarrizkoak diren osagai pasibo nagusiak analizatuko ditugu: erresistentziak, kondentsadoreak eta harilak.

Atal honetan, laborategiko zirkuituetan oinarrizkoak diren osagai pasibo nagusiak analizatuko ditugu: erresistentziak, kondentsadoreak eta harilak. 1. SARRERA Atal honetan, laborategiko zirkuituetan oinarrizkoak diren osagai pasibo nagusiak analizatuko ditugu: erresistentziak, kondentsadoreak eta harilak. Horien artean interesgarrienak diren erresistentziak

Διαβάστε περισσότερα

Bizikletak mailegatzeko zerbitzua erabiltzeko arauak

Bizikletak mailegatzeko zerbitzua erabiltzeko arauak Bizikletak mailegatzeko zerbitzua erabiltzeko arauak 1. Zer da GETXOBIZI eta nola funtzionatzen du? GETXOBIZI udalerrian bizikletaz mugitzeko zerbitzu publiko gisa dago pentsatuta. Zerbitzu horretan izena

Διαβάστε περισσότερα

UNITATE DIDAKTIKOA ELEKTRIZITATEA D.B.H JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. Helio atomoa ASKATASUNA BHI 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA

UNITATE DIDAKTIKOA ELEKTRIZITATEA D.B.H JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. Helio atomoa ASKATASUNA BHI 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA 1. JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. 1 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA Material guztiak atomo deitzen diegun partikula oso ttipiez osatzen dira. Atomoen erdigunea positiboki kargatua egon ohi da eta tinkoa

Διαβάστε περισσότερα

6. Errodamenduak 1.1. DESKRIBAPENA ETA SAILKAPENAK

6. Errodamenduak 1.1. DESKRIBAPENA ETA SAILKAPENAK 2005 V. IOL 6. Errodamenduak 1.1. ESKRIPEN ET SILKPENK Errodamenduak biziki ikertu eta garatu ziren autoak, abiadura handiko motorrak eta produkzio automatikorako makineria agertu zirenean. Horren ondorioz,

Διαβάστε περισσότερα

1.1. Aire konprimituzko teknikaren aurrerapenak

1.1. Aire konprimituzko teknikaren aurrerapenak 1.- SARRERA 1.1. Aire konprimituzko teknikaren aurrerapenak Aire konprimitua pertsonak ezagutzen duen energia-era zaharrenetarikoa da. Seguru dakigunez, KTESIBIOS grekoak duela 2.000 urte edo gehiago katapulta

Διαβάστε περισσότερα

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa Elektroteknia: Ariketa ebatzien bilduma LANBDE EKMENA LANBDE EKMENA LANBDE EKMENA roiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): JAO AAGA, Oscar. Ondarroa-Lekeitio BH, Ondarroa

Διαβάστε περισσότερα