EΠΙΛΤΗ ΤΓΚΡΟΤΔΩΝ. 3. Γεκηνπξγία θαη βειηίσζε θνηλσληθνχ εαπηνχ

Transcript

1 EΠΙΛΤΗ ΤΓΚΡΟΤΔΩΝ ΘΔΜΑΣΙΚΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 1. Αλάπηπμε θαη ελδπλάκωζε εαπηνύ 3. Γεκηνπξγία θαη βειηίσζε θνηλσληθνχ εαπηνχ ΤΠΟΔΝΟΣΗΣE 1.2 πλαηζζεκαηηθή εθπαίδεπζε θαη απηνεθηίκεζε 1.3 Αμίεο δωήο 3.2 Αλάπηπμε θνηλσληθψλ δεμηνηήησλ θαη ζρέζεσλ ΣΑΞΗ: Α Γπκλαζίνπ ΥΡΟΝΟ: Γξαζηεξηφηεηα αθφξκεζεο: 1 δηδαθηηθή πεξίνδνο Κεληξηθή δξαζηεξηφηεηα: 1 δηδαθηηθή πεξίνδνο Δπέθηαζε: 1-2 δηδαθηηθέο πεξίνδνη ΓΔΙΚΣΔ ΔΠΙΣΤΥΙΑ Οη καζεηέο: Να πεξηγξάθνπλ θαη λα εθαξκφδνπλ ηερληθέο δηαρείξηζεο ηνπ άγρνπο θαη ηνπ ζπκνχ. Να πεξηγξάθνπλ ζπκπεξηθνξέο ελζπλαίζζεζεο. Να θξίλνπλ ην βαζκφ ππεπζπλφηεηαο ζπκπεξηθνξψλ ζην γήπεδν, ζε ρψξνπο δηαζθέδαζεο θαη ζηελ θνηλφηεηα. Να επηδεηθλχνπλ ηξφπνπο απνηειεζκαηηθήο επηθνηλσλίαο. Να αλαπηχζζνπλ ηθαλφηεηεο δηαπξαγκάηεπζεο θαη δηακεζνιάβεζεο. Να εηζεγνχληαη θαη λα εθαξκφδνπλ ηξφπνπο επίιπζεο ζπγθξνχζεσλ. ΓΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ ΑΦΟΡΜΗΗ ε απηή ηε δξαζηεξηφηεηα νη καζεηέο θαινχληαη λα παίμνπλ έλα παηγλίδη ξφισλ κε θεληξηθφ ζέκα ηελ επίιπζε ζπγθξνχζεσλ. Πξψηα παξνπζηάδνπκε έλα παξάδεηγκα ζχγθξνπζεο ζην ζπίηη. ηε ζπλέρεηα νη καζεηέο ρσξίδνληαη ζε ηξεηο νκάδεο, θαη ε θάζε νκάδα επηιέγεη ζηελ ηχρε έλα θάθειν πνπ πεξηέρεη ηνπο ξφινπο, ηνπο νπνίνπο θαιείηαη ε νκάδα λα πηνζεηήζεη, λα αλαπηχμεη θαη λα παίμεη (δηαθνξεηηθά ζελάξηα αληηκεηψπηζεο ηεο ζχγθξνπζεο). ηνπο θαθέινπο ππάξρεη έλα θχιιν εξγαζίαο (θύιιο εργαζίας 1) πνπ θαζνδεγεί ηε δνπιεηά ηεο νκάδαο. Αθνχ νη καζεηέο έρνπλ κειεηήζεη ηνλ ξφιν ηνπο θαη έρνπλ ζπκπιεξψζεη ην θχιιν εξγαζίαο ζην ρξνληθφ πεξηζψξην πνπ ηνπο δφζεθε (20-30 ιεπηά), μεθηλά ην παηγλίδη ξφισλ. ην ηέινο νη καζεηέο πξέπεη λα αμηνινγήζνπλ φιεο ηηο πεξηπηψζεηο θαη λα απνθαζίζνπλ πνηα αληηκεηψπηζε ζχγθξνπζεο είλαη ε θαιχηεξε ιχζε/επηινγή θαη γηαηί (επηζσλάπηεηαη βοεζεηηθό σιηθό γηα ασηή ηε δραζηερηόηεηα). ηφρνο απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο είλαη νη καζεηέο ππνδπφκελνη ηνπο ξφινπο ηνπο, λα βηψζνπλ θαη λα αληηιεθζνχλ ηηο δηαθνξέο ζηελ αληηκεηψπηζε ζπγθξνχζεσλ ζηελ νηθνγέλεηα (θαιφο θαη θαθφο ηζαθσκφο) θαη λα εθθξάζνπλ ηηο ζθέςεηο θαη ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο, λα πάξνπλ απνθάζεηο, λα δψζνπλ ιχζεηο θαη λα πξνζεγγίζνπλ ην ζέκα απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο θαη ηειηθά λα εληνπίζνπλ ηξφπνπο πγηνχο επίιπζεο ζπγθξνχζεσλ (γηα λα είλαη φινη θεξδηζκέλνη). 1

2 Πξνβάιιεηαη ε Γηαθάλεηα 1 θαη νη καζεηέο κέζα απφ ζπδήηεζε ζπκπεξαίλνπλ πσο ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα κίαο ζχγθξνπζεο πξέπεη λα ηθαλνπνηεί φινπο φζνπο εκπιέθνληαη ζε απηήλ. ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΓΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ Γίλεηαη ζηνπο καζεηέο έλα θχιιν εξγαζίαο κε ιέμεηο-θιεηδηά γηα λα εληνπίζνπλ θαηάιιεινπο ηξφπνπο πνπ βνεζνχλ ζηελ επίιπζε ησλ ζπγθξνχζεσλ (θύιιο εργαζίας 2). ηε ζπλέρεηα κέζα απφ ζπδήηεζε νη καζεηέο εηζεγνχληαη θαη θαηαγξάθνπλ ηξφπνπο επίιπζεο ζπγθξνχζεσλ κε έκθαζε ζηνλ ξφιν ησλ άιισλ θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη (γνλείο, θαζεγεηέο, δηεχζπλζε ηνπ ζρνιείνπ, ζεαηέο ηεο ζχγθξνπζεο, δηακεζνιαβεηέο) (θύιιο εργαζίας 3). Γηαβάδεηαη ην άξζξν «Βία ζηα Θξαλία» (επηζπλάπηεηαη) θαη νη καζεηέο θαινχληαη λα επεμεγήζνπλ ηνλ φξν «δηακεζνιαβεηήο». Αλαθέξνπλ παξαδείγκαηα πνπ κπνξνχλ λα εθαξκφζνπλ απηφ ηνλ ξφιν ζην ζρνιείν ηνπο. Εεηείηαη απφ ηνπο καζεηέο λα αλαθέξνπλ παξαδείγκαηα ζχγθξνπζεο απφ ηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπο, θαη λα επηιέμνπλ έλα πεξηζηαηηθφ απφ ηα ζελάξηα πνπ ηνπο δίλνληαη (θσιιάδηο «Παηγλίδη Ρόιφλ»). γηα λα ην δξακαηνπνηήζνπλ κε έλα θίιν ηνπο. ηφρνο είλαη λα εθαξκνζηνχλ νη ηξφπνη απνηειεζκαηηθήο επηθνηλσλίαο θαη επίιπζεο ζπγθξνχζεσλ θαζψο θαη ηεο δηαπξαγκάηεπζεο θαη δηακεζνιάβεζεο. ην ηέινο νη καζεηέο ζπδεηνχλ ηα ζπκπεξάζκαηά ηνπο θαη αμηνινγνχλ ην βαζκφ ηεο επίιπζεο ηεο δηακάρεο. Δηζεγνχληαη αθφκε ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ρεηξηζηνχλ δηαθνξεηηθά κηα παξφκνηα θαηάζηαζε (θύιιο εργαζίας 4). ΔΠΔΚΣΑΗ Οη καζεηέο κπνξνχλ λα θηλεκαηνγξαθήζνπλ ηα ζθεηζάθηα ηνπο θαη λα εηνηκάζνπλ έλα CD ζε ζπλεξγαζία κε ην κάζεκα ηεο πιεξνθνξηθήο, πνπ ζα πνπιεζεί ηελ «Παγθφζκηα Ζκέξα Καηά ηεο Δπηζεηηθφηεηαο». Δλαληίνλ ησλ Παηδηψλ. Σα έζνδα κπνξνχλ λα ηα ρξεζηκνπνηήζνπλ γηα ηελ αγνξά κηθξψλ βξαβείσλ κε ηα νπνία ζα επηβξαβεχζνπλ άηνκα πνπ έρνπλ δεη λα βνεζνχλ θάπνηνπο άιινπο ή είλαη επγεληθνί. Μπνξνχλ επίζεο, λα εθαξκφζνπλ ζηελ πξάμε ηνπο ηξφπνπο επίιπζεο ζπγθξνχζεσλ, γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ φπνπ ρξεηάδεηαη ζην ζρνιείν ηνπο (δεκηνπξγία νκάδσλ θηιίαο κε εζεινληέο-δηακεζνιαβεηέο). Οη καζεηέο κπνξνχλ λα ζπληάμνπλ κηα επηζηνιή δεηψληαο απφ ηε Γηέζπλζε ηνπ ζρνιείνπ ηνπο λα εθαξκνζηνχλ κέηξα γηα ηε κείσζε ηεο επηζεηηθήο ζπκπεξηθνξάο (π.ρ. ε 1 ε ηάμε λα βγαίλεη 5 ιεπηά λσξίηεξα γηα δηάιεηκκα). Δπίζεο, νη καζεηέο κπνξνχλ λα δηνξγαλψζνπλ κηα εθδήισζε κε ηνπο αγαπεκέλνπο ηνπο αζιεηέο, φπνπ ζα κηιήζνπλ γηα ηα βηψκαηα θαη ηηο εκπεηξίεο ηνπο ζρεηηθά κε ηε βία ζηα γήπεδα. 2

3 Οη καζεηέο κπνξνχλ λα εηνηκάζνπλ ράξηηλεο θαξηέιεο κε ηηο ιέμεηο-θιεηδηά πνπ βνεζνχλ ζηελ επίιπζε ζπγθξνχζεσλ θαη ηελ ελίζρπζε ηνπ εηξεληθνχ πλεχκαηνο ζην ζρνιείν ηνπο, θαη λα ηηο ηνπνζεηήζνπλ ζηελ πηλαθίδα ηεο ηάμεο ηνπο ή ζε πηλαθίδεο ηνπ ζρνιείνπ. 3

4 Φύιιν Δξγαζίαο 1: Οκάδα Α Παξάδεηγκα ζχγθξνπζεο ζηελ νηθνγέλεηα: Τπάξρεη κηα ζχγθξνπζε αλαγθψλ αλάκεζα ζην γνλέα θαη ζην παηδί. Ζ θφξε ζέιεη λα ζπλερίζεη λα θάλεη ηα απνγεπκαηηλά καζήκαηα ρνξνχ πνπ ηεο αξέζνπλ θαη ε κεηέξα επηκέλεη φηη ζα πξέπεη λα ηα ζηακαηήζεη γηα λα έρεη πεξηζζφηεξν ρξφλν λα αθηεξψζεη ζην δηάβαζκα ηνπ ζρνιείνπ γηα λα βειηηψζεη ηνπο βαζκνχο ηεο. Οκάδα Α: Γξακαηνπνηήζηε ζηηο νκάδεο ζαο ην πην θάησ θείκελν. Απνθαζίδεη ν γνλέαο πνηα είλαη ε ιχζε, ηελ αλαγγέιιεη ζην παηδί, θαη πεξηκέλεη ην παηδί λα ηελ απνδεθηεί. Αλ ε ιχζε δελ αξέζεη ζην παηδί, πξνζπαζεί ν γνλέαο κε δηάθνξνπο ηξφπνπο λα ην πείζεη π.ρ. κε ην θαιφ, κε θσλέο θαη ζην ηέινο αλ απνηχρεη αζθεί δχλακε θαη εμνπζία (άζθεζε ηηκσξίαο). Παηγλίδη ξφισλ / Γξακαηνπνίεζε πδεηήζηε ζηηο νκάδεο ζαο θαη θαηαγξάςηε αλ απηφο ν ηξφπνο αληηκεηψπηζεο ηεο ζχγθξνπζεο είλαη ζσζηφο ή φρη θαη δηθαηνινγήζηε ηελ άπνςή ζαο: 4

5 Φύιιν Δξγαζίαο 1: Οκάδα Β Παξάδεηγκα ζχγθξνπζεο ζηελ νηθνγέλεηα: Τπάξρεη κηα ζχγθξνπζε αλαγθψλ αλάκεζα ζην γνλέα θαη ζην παηδί. Ζ θφξε ζέιεη λα ζπλερίζεη λα θάλεη ηα απνγεπκαηηλά καζήκαηα ρνξνχ πνπ ηεο αξέζνπλ θαη ε κεηέξα επηκέλεη φηη ζα πξέπεη λα ηα ζηακαηήζεη γηα λα έρεη πεξηζζφηεξν ρξφλν λα αθηεξψζεη ζην δηάβαζκα ηνπ ζρνιείνπ γηα λα βειηηψζεη ηνπο βαζκνχο ηεο. Οκάδα Β: Γξακαηνπνηήζηε ζηηο νκάδεο ζαο ην πην θάησ θείκελν. Απνθαζίδεη ν γνλέαο ηε ιχζε, ηελ αλαγγέιιεη ζην παηδί θαη πεξηκέλεη ην παηδί λα ηελ απνδεθηεί. Σν παηδί έρεη ηε δηθή ηνπ ιχζε θαη πξνζπαζεί λα εθβηάζεη ην γνλέα γηα λα ηε δεθηεί. Αλ ν γνλέαο αληηζηαζεί, ηφηε ην παηδί ρξεζηκνπνηεί ηε δχλακή ηνπ γηα λα ηνλ ζπκκνξθψζεη (θσλέο, θιάκαηα, εθβηαζκφ, ζπκφ). ην ηέινο ν γνλέαο ππνρσξεί. Παηγλίδη ξφισλ / Γξακαηνπνίεζε πδεηήζηε ζηηο νκάδεο ζαο θαη θαηαγξάςηε αλ απηφο ν ηξφπνο αληηκεηψπηζεο ηεο ζχγθξνπζεο είλαη ζσζηφο ή φρη θαη δηθαηνινγήζηε ηελ άπνςή ζαο: 5

6 Φύιιν Δξγαζίαο 1: Οκάδα Γ Παξάδεηγκα ζχγθξνπζεο ζηελ νηθνγέλεηα: Τπάξρεη κηα ζχγθξνπζε αλαγθψλ αλάκεζα ζην γνλέα θαη ζην παηδί. Ζ θφξε ζέιεη λα ζπλερίζεη λα θάλεη ηα απνγεπκαηηλά καζήκαηα ρνξνχ πνπ ηεο αξέζνπλ θαη ε κεηέξα επηκέλεη φηη ζα πξέπεη λα ηα ζηακαηήζεη γηα λα έρεη πεξηζζφηεξν ρξφλν λα αθηεξψζεη ζην δηάβαζκα ηνπ ζρνιείνπ γηα λα βειηηψζεη ηνπο βαζκνχο ηεο. Οκάδα Γ: Γξακαηνπνηήζηε ζηηο νκάδεο ζαο ην πην θάησ θείκελν. Ο γνλέαο δεηά απφ ην παηδί λα ζπλεξγαζηεί καδί ηνπ ζε κηα θνηλή πξνζπάζεηα επίιπζεο θνηλά απνδεθηή θαη απφ ηνπο δχν. Πξνηείλνληαη ιχζεηο θαη απφ ηηο δχν πιεπξέο, αμηνινγνχληαη, θαη παίξλεηαη κηα απφθαζε γηα ηελ θαιχηεξε απνδεθηή ιχζε, ηελ νπνία απνδέρνληαη θαη νη δχν πιεπξέο. ην ηέινο γίλεηαη ε εθαξκνγή ηεο ιχζεο θαη θαηά ηε δηάξθεηά ηεο γίλεηαη παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο. Παηγλίδη ξφισλ / Γξακαηνπνίεζε πδεηήζηε ζηηο νκάδεο ζαο θαη θαηαγξάςηε αλ απηφο ν ηξφπνο αληηκεηψπηζεο ηεο ζχγθξνπζεο είλαη ζσζηφο ή φρη θαη δηθαηνινγήζηε ηελ άπνςή ζαο: 6

7 Βνεζεηηθό πιηθό γηα ην Φύιιν Δξγαζίαο 1 (νκάδεο Α, Β, Γ) Οκάδα Α: ηελ πξψηε πεξίπησζε ην παηδί ζπκκνξθψλεηαη ιφγσ ηεο ηηκσξίαο αιιά είλαη δπζαξεζηεκέλν, γη απηφ θαη θάπνηα ζηηγκή ζα εθδηθεζεί θαη ζα εθθξάζεη ερζξφηεηα, γηαηί νη γνλείο ηνπ επηβάιινπλ λα θάλεη πξάγκαηα πνπ δε ζέιεη. Οκάδα Β: ηε δεχηεξε πεξίπησζε φηαλ ην παηδί θάλεη ην δηθφ ηνπ ρξεζηκνπνηψληαο εθξήμεηο ζπκνχ, θνβίδεη θαη πξνθαιεί ελνρέο ζηνλ γνλέα θαη έηζη ηνλ αλαγθάδεη λα παξαηηεζεί. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ην παηδί λα αλαπηχζζεη κηα εγσθεληξηθή θαη απαηηεηηθή ζπκπεξηθνξά, λα λνκίδεη φηη φινο ν θφζκνο ηνπ αλήθεη θαη ζπρλά λα αλαπηχζζεη θαθέο ζρέζεηο κε ηνπο ζπλνκίιεθνχο ηνπ. Οη γνλείο απφ ηελ άιιε, ληψζνπλ φηη δελ έρνπλ θαλέλα έιεγρν ζην παηδί ηνπο θαη κπνξεί λα απνκαθξπλζνχλ θαη απιά λα απνθεχγνπλ ην παηδί ηνπο. Οκάδα Γ: ηελ ηξίηε πεξίπησζε θαλέλαο δε ράλεη, θαζψο ε ιχζε είλαη απνδεθηή θαη απφ ηνπο δχν (θεξδίδνπλ φινη). Σα παηδηά μεθαζαξίδνπλ ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο θαη ζθέθηνληαη ινγηθφηεξα ηα πξνβιήκαηά ηνπο. Πνιιέο θνξέο ηα παηδηά ζην ηέινο κπνξεί λα βξνπλ θαη κφλα ηνπο κηα ιχζε αιιά ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ρξεηάδνληαη βνήζεηα γηα λα ζθεθηνχλ ηξφπνπο λα δξάζνπλ. Οη γνλείο ππνζηεξίδνπλ ηα παηδηά ηνπο κε ηε κέζνδν αλαδήηεζεο ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ. Μεηψλεηαη ην αίζζεκα ηεο ερζξφηεηαο θαη απμάλεηαη ην αίζζεκα ηεο αγάπεο. Γεκηνπξγείηαη έλα θιίκα απνδνρήο. Αμία ηεο επίιπζεο ζπγθξνχζεσλ (θαινχ ηζαθσκνχ): Ξεθαζαξίδνληαη νη παξεμεγήζεηο, νη ζπγθξνπφκελνη ζην ηέινο έρνπλ θαιά ζπλαηζζήκαηα ν έλαο γηα ηνλ άιινλ, γλσξίδνπλ θαιχηεξα ν έλαο ηνλ άιινλ (π.ρ. ηη ηνπο επεξεάδεη, πνηα είλαη ηα επαίζζεηα ζεκεία ηνπο), γλσξίδνπλ θαιχηεξα θάπνηεο πιεπξέο ηνπ εαπηνχ ηνπο, καζαίλνπλ λα δηεθδηθνχλ ην δίθαηφ ηνπο ή ην δίθαην ηεο νκάδαο ηνπο, λα ππεξαζπίδνληαη ηνπο θαλφλεο ηνπ παηγληδηνχ, λα πηζηεχνπλ πεξηζζφηεξν ζηνλ εαπηφ ηνπο, λα κε θνβνχληαη ηνπο άιινπο, λα δηαπξαγκαηεχνληαη, λα δηαηεξνχλ κηα θαιή ζρέζε αθφκα θαη κεηά ηνλ ηζαθσκφ, νδεγνχληαη ζε ζεηηθέο αιιαγέο, ζηελ αλάπηπμε θαη ζηελ πξφνδν, βειηηψλνπλ ηηο δεμηφηεηεο επηθνηλσλίαο, νκαδηθφηεηαο θαη ζπλεξγαζίαο θαη γεληθά βειηηψλεηαη ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ γηα φινπο ηνπο θνξείο (θαζεγεηέο, δηεχζπλζε θ.ιπ). 7

8 Γηαθάλεηα 1 Πεγή: Conflict Resolution: Let s Resolve Conflicts Together (2009). Available at keys.gif&imgrefurl= εκεία ζπδήηεζεο: Πνην είλαη ην θαιύηεξν απνηέιεζκα ζε κηα ζύγθξνπζε; 1. Σν έλα άηνκν δελ παίξλεη απηφ πνπ ζέιεη, αιιά ην δεχηεξν άηνκν ηνπιάρηζηνλ θαηάθεξε απηφ πνπ ήζειε. 2. Καλέλαο απφ ηνπο δχν δελ παίξλεη απηφ πνπ ζέιεη. 3. Καη νη δχν παίξλνπλ απηφ πνπ ζέινπλ (θεξδίδνπλ θαη νη δχν). 8

9 Φύιιν Δξγαζίαο 2: Σξόπνη Δπίιπζεο πγθξνύζεωλ Τπνγξακκίζηε πνηεο απφ ηηο αθφινπζεο ιέμεηο δείρλνπλ πξνζπάζεηα γηα επίιπζε ηεο ζχγθξνπζεο: Απνξξίπησ Παίξλσ απνθάζεηο Δθδηθνχκαη Κξηηηθάξσ Δθηηκψ Δκπηζηεχνκαη Σαπεηλψλσ Νηξνπηάδσ πγρσξψ πγθξίλσ αξθάδνκαη Καηεγνξψ Γηαηάδσ Απεηιψ Δίκαη απφιπηνο Ζξεκψ Απνινγνχκαη Δληνπίδσ ην πξφβιεκα Τπνβηβάδσ Βξίζθσ ηξφπνπο εθαξκνγήο ηεο ιχζεο Βάδσ ηνλ εαπηφ κνπ ζηε ζέζε ηνπ άιινπ Βξίζθσ ακνηβαίεο ηθαλνπνηεηηθέο ιχζεηο Μεηαθέξσ ηηο ζθέςεηο κνπ θέθηνκαη κφλν ηνλ εαπηφ κνπ Βξίζθσ ελαιιαθηηθέο επηινγέο Γέρνκαη ηε δηαθνξεηηθφηεηα Πξνζπαζψ λα ππεξηζρχζσ Υάλσ ηνλ έιεγρν Δίκαη δίθαηνο Δίκαη εηιηθξηλήο Δθθξάδσ ηα αηζζήκαηά κνπ Βξίζθσ ελαιιαθηηθέο ιχζεηο Αληηιακβάλνκαη ηηο αλάγθεο ηνπ άιινπ Ακθηζβεηψ Απνζαξξχλσ Καθνκεηαρεηξίδνκαη Γίλσ επθαηξία πκβηβάδνκαη πλεξγάδνκαη Κιαίσ Δμαλαγθάδσ Βνεζψ Τπνρσξψ Κηππψ Υακνγειψ Αθνχσ ηνλ άιιν Δγθαηαιείπσ Ξεδηαιχλσ Παξαηηνχκαη Μνηξάδνκαη ησπψ Ξεθαζαξίδσ Κάλσ ππνκνλή Δίκαη αλνηρηφκπαινο πκθσλψ Δθλεπξίδνκαη πλαηζζάλνκαη Καηαλνψ πδεηψ Πξνζβάιισ Βξίδσ Τπνβηβάδσ πκβηβάδνκαη Γηαπξαγκαηεχνκαη Τπεξληθψ Υξεζηκνπνηψ ρηνχκνξ Αζθψ ζσκαηηθή βία έβνκαη Δπηθνηλσλψ Καηαθξίλσ Δπηξξίπησ επζχλεο Αξλνχκαη Απνδέρνκαη Απνγνεηεχνκαη Δθθνβίδσ Φέξλσ αληίξξεζε Θπκψλσ Γείρλσ αγάπε Γείρλσ ηξπθεξφηεηα Πηζηεχσ Αγλνψ Δηξσλεχνκαη Απνξξίπησ Γείρλσ πξνζνρή Παξαλνψ Γείρλσ ελδηαθέξνλ Έρσ απηνεθηίκεζε Γηαθφπησ Αλνίγνκαη Φσλάδσ Γθξηληάδσ Απαηηψ Απνκνλψλνκαη Κάλσ έθξεμε Βειηηψλσ πκπάζρσ Γηεπθξηλίδσ Αληαπνθξίλνκαη Δπηβεβαηψλσ 9

10 Δλνρνπνηψ Δπηβάιισ Απνθεχγσ Κάλσ επίζεζε Δθηηκψ Έρσ ζεηηθή ζηάζε Δίκαη ζπγθεθξηκέλνο Κνξντδεχσ Πεηξάδσ πξψρλσ Αλαιακβάλσ επζχλεο Πιεγψλσ Φέξλσ ζε δχζθνιε ζέζε Αμηνινγψ ηηο ιχζεηο Φνβάκαη 10

11 Φύιιν Δξγαζίαο 3 Σξφπνη Δπίιπζεο πγθξνχζεσλ 11

12 Άξζξν: «ΒΙΑ ΣΑ ΘΡΑΝΙΑ Μαζεηέο γίλνληαη εηξελνπνηνί ηεο ζρνιηθήο απιήο» Κάπνηνη ππήξμαλ ζχηεο. Άιινη ζχµαηα ή παξαηεξεηέο. Πιένλ παξεµβαίλνπλ, αθνχλ, ζπµθηιηψλνπλ. Δίλαη ε νµάδα θηιίαο ηνπ 2νπ Γπµλαζίνπ Αζπξνπχξγνπ. Παηδηά πνπ µαζαίλνπλ θαη δηδάζθνπλ ηνλ ζεβαζµφ µε δηθνχο ηνπο φξνπο, ρσξίο ηε µεζνιάβεζε θαη ηηο ηηµσξίεο ησλ µεγάισλ. Ζ παξεμήγεζε απφ ην ηίπνηα. Σελ ψξα ηνπ µαζήµαηνο άθεζε ην ζξαλίν ηνπ, µπήθε ζην δηπιαλφ ηµήµα θαη ρηχπεζε έλα παηδί. Αδχλαµνο λα ειέγμεη ηνλ ζπµφ ηνπ. Μεγαισµέλνο ζηε βία. ε µηα γεηηνληά φπνπ αξθεηνί παηεξάδεο ζπµβνπιεχνπλ ηνπο γηνπο λα απαληνχλ ζηελ πξφθιεζε µε γξνζηέο. Σνπο ρψξηζαλ. Σνλ εξέµεζαλ. ελ ηνλ απέβαιαλ. Έρνπλ πεξάζεη αξθεηέο εβδνµάδεο απφ εθείλν ηνλ θαβγά. Ο έθεβνο µε ηηο µαχξεο θφξµεο θαη ηα δχν ζθνπιαξίθηα ζην αξηζηεξφ απηί θάζεηαη ζε έλαλ θχθιν απφ άγνπξα πξφζσπα. Αγφξηα αµνχζηαθα. Κνξίηζηα πνπ θνθθηλίδνπλ φηαλ µηινχλ. Απνθαινχληαη νµφηηµνη δηαµεζνιαβεηέο. Δίλαη µαζεηέο ηνπ Γπµλαζίνπ Αζπξνπχξγνπ, µέιε µηαο νµάδαο θηιίαο πνπ επηιχεη ζπγθξνχζεηο θαη πξνιαµβάλεη ηε βία µεηαμχ ησλ ζπµµαζεηψλ, πξηλ ρξεηαζηεί λα επέµβνπλ νη θαζεγεηέο. Ζ δηαµεζνιάβεζε γίλεηαη ζηε βηβιηνζήθε ηνπ ζρνιείνπ. ε δχν αληηθξπζηά ζξαλία θάζνληαη ηα παηδηά πνπ έρνπλ ηζαθσζεί θαη νη ζπµθηιησηέο ηνπο. ηελ αίζνπζα δελ ππάξρεη κεγάινο. Αθνχ θάζε πιεπξά µηιήζεη γηα ην πεξηζηαηηθφ, αλαδεηνχλ θνηλή ιχζε. Απνθαζίδνπλ λα δψζνπλ ηέινο ζηελ παξεμήγεζε θαη ππνγξάθνπλ έπεηηα µηα ζπµθσλία πνπ πξέπεη λα ηεξήζνπλ. «Με ηελ ηηµσξία ην πξφβιεµα ζα ζπλέρηδε εθηφο ζρνιείνπ. Ζ ππνγξαθή ηνχο δεζµεχεη απέλαληη ζηνπο ζπλνµειίθνπο ηνπο. ίλνπλ ηνλ ιφγν ηνπο», ιέεη ε γπµλάζηξηα Μαξία Αζαλαζνπνχινπ, µία απφ ηνπο ηέζζεξηο εθπαηδεπηηθνχο πνπ επηβιέπνπλ ην πξφγξαµµα. Πέξζη ε νµάδα παξελέβε ζε 18 πεξηζηαηηθά. Φέηνο ζε έμη. ηα πξψηα ζηάδηα εθαξµνγήο νη δηαµεζνιαβεηέο αληηµεησπίζηεθαλ µε δπζπηζηία. «ηελ αξρή δε µαο έπαηξλαλ ζηα ζνβαξά ηα παηδηά. Δζείο ζα αιιάμεηε ην ζρνιείν; µαο έιεγαλ», ζπµάηαη ε Μαξία Πεηξίδε, έλα απφ ηα πξψηα µέιε ησλ δηαµεζνιαβεηψλ πξηλ απφ έμη ρξφληα, ε νπνία ζήµεξα ζπνπδάδεη ζην Οηθνλνµηθφ Παλεπηζηήµην Αζελψλ. χζπηζηνη φµσο παξαµέλνπλ αθφµε θαη νξηζµέλνη θαζεγεηέο. ελ ηθαλνπνηνχληαη αλ δελ επηβιεζεί ηηµσξία. Θεσξνχλ φηη αθπξψλεηαη ν παηδαγσγηθφο ηνπο ξφινο. Όηη ε νµάδα ηνχο παξαθάµπηεη. Ο 14ρξνλνο Αιέμαλδξνο Υάζα δηαθσλεί. Μπήθε ζηελ νµάδα γηα λα ζηαµαηήζεη ν θχθινο ελφο ηζαθσµνχ, ν νπνίνο δηαξθνχζε ηέζζεξηο µέξεο έμσ απφ ην ζρνιείν. Σα θαηάθεξε. Σψξα ζέιεη λα ζπµθηιηψζεη θαη άιινπο. «Δµείο πξνζεγγίδνπµε αιιηψο ηα παηδηά. Μαζαίλνπµε λα ηνπο αθνχµε. Καη ζην ηέινο νη ρεηξφηεξνη ερζξνί γίλνληαη θίινη», ιέεη. «Ζ παξαδνζηαθή αληίιεςε πνπ ζέιεη ηα παηδηά λα µελ είλαη πξσηαγσληζηέο ζηελ επίιπζε ζπγθξνχζεσλ αλαηξέπεηαη. Σα παηδηά µαζαίλνπλ λα δηαρεηξίδνληαη ηηο θξίζεηο θαη λα επηθνηλσλνχλ». Πεγή: Παπαδόποσιος, Γ. (άββαηο, 12 Μαρηίοσ 2011). ΒΙΑ ΣΑ ΘΡΑΝΙΑ Μαζεηές γίλοληαη εηρελοποηοί ηες ζτοιηθής ασιής, ΣΑ ΝΔΑ online. 12

13 Φύιιν Δξγαζίαο 4 1. πδεηήζηε κε ηα κέιε ηεο νκάδαο ζαο θαη επεμεγήζηε κε απιά ιφγηα ηη είλαη ζχγθξνπζε. ηε ζπλέρεηα λα γξάςεηε παξαδείγκαηα ζπγθξνχζεσλ πνπ ζαο ζπλέβεθαλ ζην παξειζφλ: χγθξνπζε είλαη Έλα παξάδεηγκα ζχγθξνπζεο πνπ κνπ ζπλέβεθε είλαη: 2. Δπηιέμηε έλα ξφιν απφ ηνπο πην θάησ πνπ ζαο αξέζεη, θαη λα ηνλ ππνδπζείηε καδί κε έλα θίιν ζαο. ηε ζπλέρεηα ζπδεηήζηε κε ηνλ θίιν ζαο γηα ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ ζαο πξνθάιεζε ε ζχγθξνπζε, θαη γξάςηε ηξφπνπο επίιπζεο ηεο ζχγθξνπζεο πνπ λα είλαη δίθαηνη, κε ηνπο νπνίνπο ζπκθσλείηε θαη νη δχν. 3. πδεηήζηε θαη θαηαγξάςηε πνηεο ιχζεηο πξνηείλεηε έηζη ψζηε φινη νη θνξείο ηνπ ζρνιείνπ λα παίμνπλ ξφιν ζηελ επίιπζε ηεο ζχγθξνπζεο (άιινη καζεηέο/ζεαηέο, θαζεγεηέο, δηεχζπλζε ηνπ ζρνιείνπ, δηακεζνιαβεηέο θαη γνλείο): 4. Πψο αηζζαλζήθαηε, ηη ληψζαηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ππφδπζεο ξφινπ; Ση δηαθνξεηηθφ ζα θάλαηε αλ ζαο ζπλέβαηλε ζηελ πξαγκαηηθφηεηα έλα παξφκνην πεξηζηαηηθφ; 13

14 Παηγλίδη Ρόιωλ Ο θίινο ζνπ παίξλεη έλα δηθφ ζνπ κνιχβη θαη αξρίδεη λα γξάθεη κε απηφ, θαη ηψξα εζχ δελ έρεηο κνιχβη γηα λα γξάςεηο. ηέθεζαη ζηελ νπξά ηεο θαληίλαο, θαη έξρεηαη έλαο καζεηήο θαη ζνπ παίξλεη ηε ζέζε. Ζ κεηέξα ζνπ βάδεη ηηο θσλέο γηαηί δελ θαζάξηζεο ην δσκάηηφ ζνπ φιε ηελ εβδνκάδα. Κάπνηνο θίινο ζνπ ιέεη θάηη πξνζβιεηηθφ γηα ζέλα κπξνζηά απφ φιε ηελ ηάμε. Δζχ αηζζάλεζαη ληξνπηαζκέλνο. Έλαο απφ ηνπο καζεηέο ηεο νκάδαο ζνπ ζθίδεη θαηά ιάζνο ην θπιιάδην κε ηηο εξσηήζεηο πνπ απαληήζαηε. Ζ θίιε ζνπ ππνζρέζεθε φηη ζα ζνπ επηζηξέςεη ην ηεηξάδηφ ζνπ ην πξσί, αιιά ην μερλά. Αηζζάλεζαη πνιχ ζπκσκέλε γηαηί πξαγκαηηθά ρξεηάδεζαη ην ηεηξάδην απηή ηε κέξα. Κάπνηνο ζπκκαζεηήο ζνπ δε ζε πξνζθαιεί ζην πάξηη πνπ ζα θάλεη, αιιά πξνζθαιεί φινπο ηνπο ππφινηπνπο θίινπο ζνπ. Έλα παηδί ζε θνξντδεχεη ηελ ψξα ηνπ δηαιείκκαηνο. Θέιεηο λα ηνπ/ηεο απαληήζεηο ρσξίο λα δείμεηο φηη ζε πείξαμε. Ο Γηψξγνο δε ζέιεη λα παίμεη πνδφζθαηξν κε ηνλ Αληξέα. Ο Αληξέαο ηφηε παίξλεη ηελ κπάια απφ ηνπο ππφινηπνπο παίθηεο θαη δελ ηνπο αθήλεη λα παίμνπλ. Ο Γηψξγνο θαη νη άιινη αξρίδνπλ λα θπλεγνχλ ηνλ Αληξέα θαη λα ηνλ απνθαινχλ δηάθνξα επίζεηα. Σφηε ν Αληξέαο αξρίδεη λα θηππά ηνλ Γηψξγν θαη εμειίζζεηαη θαβγάο κεηαμχ ηνπο. Γχν αδεξθέο ζην ζπίηη βιέπνπλ ηειεφξαζε, αιιά δε ζπκθσλνχλ ζην θαλάιη πνπ ζέινπλ λα παξαθνινπζήζνπλ. 14

15 ΒΟΗΘΗΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ήκεξα ε δηακεζοιάβεζε ζεσξείηαη ν απνηειεζκαηηθφηεξνο ηξφπνο αληηκεηψπηζεο ηεο παξαβαηηθήο ζπκπεξηθνξάο (εθπαηδεχνληαο καζεηέο δηακεζνιαβεηέο, έλαο νπδέηεξνο δηακεζνιαβεηήο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεί ηνλ δηάινγν κέζα ζε έλα πιαίζην ηζφηεηαο θαη ζεβαζκνχ ησλ δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ, θαη φρη ζαλ δίθε ή δηαηηεζία). Με ηε δηακεζνιάβεζε ζην ηέινο ηεο ζχγθξνπζεο νη ίδηνη νη καζεηέο πξνηείλνπλ ιχζεηο θαη επηιέγνπλ κηα απφ απηέο γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Έηζη, κέζα απφ ηε δηακεζνιάβεζε είλαη θαη νη δχν καζεηέο θεξδηζκέλνη! Δλζσλαίζζεζε: νξίδεηαη σο κηα ζπλαηζζεκαηηθή αληίδξαζε ζηε ζπλαηζζεκαηηθή θαηάζηαζε ελφο άιινπ αλζξψπνπ. Γηα παξάδεηγκα, αλ έλα παηδί δεη έλα άιιν παηδί πνπ είλαη ιππεκέλν, ληψζεη ιππεκέλν θαη ην ίδην. Γηα λα αληηδξάζεη έλα παηδί ελζπλαηζζεκαηηθά πξέπεη λα κπνξεί λα αλαγλσξίδεη θαη λα θαηαλνεί ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπ άιινπ, ηνπιάρηζηνλ ζε θάπνην βαζκφ. Απηφ δείρλεη ζαθψο φηη φιεο νη δεμηφηεηεο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ εθδήισζε ηνπ αιηξνπηζκνχ είλαη ζπλπθαζκέλεο κεηαμχ ηνπο. Ο Gottman (2000) πξνβάιιεη ηελ ελζπλαίζζεζε σο ην ζεκέιην ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο αγσγήο. Σελ νξίδεη σο ηελ ηθαλφηεηα ηνπ λα ληψζεη θαλείο ηα ζπλαηζζήκαηα πνπ βηψλεη έλα άιιν άηνκν, λα βάδεη ηνλ εαπηφ ηνπ ζηε ζέζε ηνπ άιινπ θαη λα αληαπνθξίλεηαη αλάινγα. τοιηθή επηζεηηθόηεηα (bullying): νξίδεηαη σο ε ζπζηεκαηηθή άζθεζε ζσκαηηθήο, ιεθηηθήο ή ςπρνινγηθήο βίαο ή εθθνβηζκνχ ζε έλα παηδί απφ θάπνην άιιν παηδί ή νκάδα παηδηψλ ζην ζρνιείν, ε νπνία έρεη ζθνπφ λα βιάςεη, λα πξνθαιέζεη θφβν ή λα θέξεη ζε δχζθνιε ζέζε ην ζχκα. Ζ ζπκαηνπνίεζε ζην ζρνιείν αλαθέξεηαη ζηελ ππνβνιή ελφο καζεηή ζε ζπζηεκαηηθφ εθθνβηζκφ (πεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ) απφ έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο καζεηέο, κε πξφζεζε ηελ πξφθιεζε βίαο. Ο θαιός ιύθος Δλδεηθηηθό παράδεηγκα ηζηορίας γηα προβιεκαηηζκό. Όπσο μέξεηε, θαηνηθψ ζην δάζνο. Αγαπψ ην δάζνο ζαλ ην ζπίηη κνπ. Ση ιέσ; Δίλαη ην ζπίηη κνπ. Θέισ λα μέξσ πνηνο κπαίλεη θαη πνηνο βγαίλεη απ απηφ. Μηα κέξα ινηπφλ, βιέπσ έλα θνξηηζάθη ληπκέλν ζηα θφθθηλα λα καδεχεη αγξηνινχινπδα θαη λα ραδεχεη θξαηψληαο έλα θαιάζη. Σελ πιεζίαζα κε κεγάιε επγέλεηα θαη ηε ξψηεζα ηη θάλεη θαη πνχ πάεη. ηελ αξρή κνπ απάληεζε πσο δελ κηιά κε αγλψζηνπο, πξάγκα πνπ κε πιήγσζε πνιχ. Μεηά φκσο, ραιάξσζε ιίγν θαη κνπ είπε πσο ε γηαγηά ηεο είλαη άξξσζηε θαη πσο ηεο έθεξε θαγεηφ. Φαηλφηαλ εηιηθξηλήο, αιιά πάιη εγψ δπζθνιεπφκνπλ λα ηελ πηζηέςσ. Ο ηξφπνο πνπ είρε θαιπκκέλν ην πξφζσπν θαη ηα παξάμελα θφθθηλα ξνχρα κε έβαδαλ ζε ππνςίεο. Έηξεμα πξηλ απφ εθείλε ζηελ άιιε άθξε ηνπ δάζνπο, φπνπ, φπσο είπε, ήηαλ ην ζπίηη ηεο γηαγηάο. Πξάγκαηη, έιεγε αιήζεηα. Ζ γξηνχια έιεηπε, ζα ήηαλ θάπνπ δίπια. θέθηεθα λα δψζσ έλα κάζεκα ζηε κηθξή, λα κάζεη λα κελ κπαίλεη ζηα ζπίηηα ησλ άιισλ ρσξίο άδεηα. Φφξεζα ηα ξνχρα ηεο γηαγηάο θαη μάπισζα ζην θξεβάηη ηεο. Όηαλ ζε ιίγν κπήθε ε κηθξή, ηελ θψλαμα λα έξζεη ζηελ θξεβαηνθάκαξα. Δθείλε, κφιηο κε είδε, έθαλε έλα αγελέο ζρφιην γηα ηα κεγάια κνπ απηηά. Με έρνπλ πξνζβάιεη θαη ζην παξειζφλ γηα ην ζέκα απηφ θαη έηζη πξνζπάζεζα λα αληηπαξέιζσ ην ζρφιην ιέγνληαο φηη ηα απηηά κνπ κε βνεζνχλ λα αθνχσ θαιχηεξα. Ακέζσο κεηά είπε κε χθνο πεξηθξνλεηηθφ αθφκα κηα εμππλάδα γηα ηα κάηηα κνπ. Δίρε αξρίζεη λα γίλεηαη ελνριεηηθφ. Πάιη φκσο θξάηεζα ηελ ςπρξαηκία κνπ θαη είπα πσο ηα κάηηα κνπ ήηαλ κεγάια γηα λα ηε βιέπσ θαιχηεξα. Δθεί πνπ μερείιηζε ην πνηήξη ήηαλ φηαλ εηξσλεχηεθε ην ζηφκα κνπ. Βιέπεηε, έρσ πξφβιεκα κε ηα πεηαρηά κνπ δφληηα θαη δελ άληεμα. 15

16 Ξέξσ φηη έπξεπε λα ζπγθξαηεζψ, αιιά δελ ηα θαηάθεξα. Φψλαμα ινηπφλ, φηη ην ζηφκα κνπ είλαη κεγάιν γηα λα ηε θάσ. Σφηε ε κηθξή άξρηζε λα ηξέρεη κέζα ζην ζπίηη νπξιηάδνληαο. Σελ αθνινχζεζα πξνζπαζψληαο λα ηελ θαζεζπράζσ. Δίρα ήδε βγάιεη ηα ξνχρα ηεο γηαγηάο θαη απηφ θαηλφηαλ λα ρεηξνηεξεχεη ηα πξάγκαηα. Όηαλ είδα ηνλ παλχςειν δαζνλφκν λα κε ζεκαδεχεη κε ην θπλεγεηηθφ, θαηάιαβα πσο ηελ είρα βάςεη. Πεηάρηεθα απφ ην αλνηθηφ παξάζπξν θαη έγηλα ιαγφο. Βέβαηα, φινη γλσξίδνπλ φηη νη ιχθνη δελ ηξψλε κηθξά θνξηηζάθηα. Πνηνο λα κε πηζηέςεη φκσο εκέλα; Πξηλ θαιά θαιά ην θαηαιάβσ, είρε πηα δηαδνζεί ε θήκε φηη είκαη έλα απαίζην θαη χπνπιν πιάζκα. Γελ μέξσ ηη απέγηλε ε κηθξή κε ηελ αλφεηε θφθθηλε θνξεζηά, νχηε ε γηαγηά ηεο. Δθείλν πνπ μέξσ είλαη φηη απφ ηφηε έδεζαλ απηνί θαιά θαη εγψ ρεηξφηεξα! εκεία πδήηεζεο: - Μπνξεί λα ππάξρεη «θαιφο ιχθνο»; - πλήζσο νη άλζξσπνη βιέπνπκε ηηο δηαθνξέο κεηαμχ δχν κεξψλ απφ κία κφλν νπηηθή γσλία. Πψο εμεγείηαη απηφ; Ο ξφινο ηνπ ζρνιείνπ ζηελ επίιπζε ζπγθξνχζεσλ Γηακφξθσζε θαινχ ζρνιηθνχ θιίκαηνο επηθνηλσλίαο, δηαιφγνπ θαη εκπηζηνζχλεο αλάκεζα ζε εθπαηδεπηηθνχο θαη καζεηέο. Παξαθνινχζεζε θαη πξνζηαζία φισλ ησλ κνλάδσλ ηνπ ζρνιείνπ απφ νπνηαδήπνηε απεηιή ή άζθεζε βίαο ζε βάξνο ηνπο. Κάζε εθπαηδεπηηθφο ή καζεηήο ζα πξέπεη λα εθθξάδεη ειεχζεξα ηηο απφςεηο ή ηα παξάπνλά ηνπ. Δπαξθήο ελεκέξσζε ησλ καζεηψλ θαη επηθνηλσλία ζηηο ηάμεηο, ζρεηηθά κε ηνλ ζεβαζκφ θαη ηελ πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ φισλ ησλ κειψλ ηεο ζρνιηθήο θνηλφηεηαο. Θα πξέπεη λα γίλνληαη ζπδεηήζεηο θαη ελεκεξψζεηο ζρεηηθά κε ηελ άζθεζε βίαο, πψο εθδειψλεηαη, αιιά θαη γηα ηνπο ηξφπνπο πνπ κπνξεί λα απνηξαπεί κε ηε ζπλδξνκή φισλ. Όηαλ εθδειψλεηαη έλα πεξηζηαηηθφ βίαο ζα πξέπεη νη ζχκβνπινη θαζνδήγεζεο λα δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνπο καζεηέο λα εμεγνχλ ηηο ζπκπεξηθνξέο ηνπο, λα εθθξάδνπλ ηηο απφςεηο ηνπο, λα επηθνηλσλνχλ χζηεξα απφ ηελ εθδήισζε βίαησλ ελεξγεηψλ θαη λα γίλεηαη πξνζπάζεηα ζπκθηιίσζεο κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ. Δλίζρπζε ηνπ ξφινπ ησλ καζεηψλ ζηε δηαδηθαζία επίιπζεο ζπγθξνχζεσλ, κέζα απφ ηε δεκηνπξγία νκάδσλ θηιίαο ή δηακεζνιάβεζεο. Αλάπηπμε νκαδηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ελδηαθέξνπλ ηνπο καζεηέο θαη βνεζνχλ ζηελ θαιιηέξγεηα ζηελφηεξσλ δεζκψλ θαη ζρέζεσλ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπο (π.ρ. νκάδεο εθεκεξίδαο, πεξηνδηθνχ, αζιεηηζκνχ). Σαθηηθή επηθνηλσλία κε ηνπο γνλείο θαη επαηζζεηνπνίεζή ηνπο, έηζη ψζηε λα βξίζθνληαη θνληά ζηα παηδηά ηνπο θαη ζηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπο, επηθνηλσλψληαο δηαιεθηηθά καδί ηνπο. 16

17 ΝΑ ΔΙΑΙ ΚΑΛΟ ΜΔ ΣΟΤ ΑΛΛΟΤ ΓΙΑΣΙ ΠΟΣΔ ΓΔΝ ΞΔΡΔΙ ΣΙ ΘΑ ΓΙΝΔΙ ΣΟ ΜΔΛΛΟΝ 17

18 ΠΗΓΔ Γεσξγίνπ,.Ν. (2007). Σοσ παηδηού θαη ηοσ ζτοιείοσ. Αζήλα: Αηξαπφο. Θάλνο, Θ. (2011). Η δηακεζοιάβεζε ζηο ζτοιείο θαη ηελ θοηλφλία, Πεδίν. Miller, B. (2003). Δπηθοηλφλώληας κε ηα παηδηά. Θεζζαινλίθε: Κέληξν UNESCO. Herbert, M. (1996). Feuding and Fighting: A guide to the management of aggression and quarrelling in children. Leicester UK: The British Psychological Society. Girard, Kathryn, L., Preparing Teachers for Conflict Resolution in the Schools. ERIC Digest. Available at: Παπαδφπνπινο, Γ. (άββαην, 12 Μαξηίνπ 2011). ΒΗΑ ΣΑ ΘΡΑΝΗΑ Μαζεηέο γίλνληαη εηξελνπνηνί ηεο ζρνιηθήο απιήο, ΣΑ ΝΔΑ online. Conflict Resolution: Let s Resolve Conflicts Together (2009). Available at ution/images/2donkeys.gif&imgrefurl= on/&usg EIΗΓΗΗ: Καζεγήηξηα Οηθηαθήο Οηθνλνκίαο Αγσγήο Τγείαο: Γξφζσ Λαβίζε. Οκάδα Τπνζηεξηθηψλ ησλ Αλαιπηηθψλ Πξνγξακκάησλ Οηθηαθήο Οηθνλνκίαο- Αγσγήο Τγείαο: Αξγπξψ Καδέια, Βαζηιηθή Λνπθαΐδνπ, Γέζπσ Λνΐδνπ. 18

19 ΘΔΩΡΗΣΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ Δπίιπζε ζπγθξνύζεωλ Ο φξνο «επίισζε ζσγθρούζεφλ» αλαθέξεηαη ζε κηα δηαδηθαζία αληηκεηψπηζεο πξνβιεκάησλ, ε νπνία βαζίδεηαη ζηε ζπλεξγαζία θαη βνεζά ηα άηνκα λα νξίζνπλ ηηο επηδηψμεηο ηνπο θαη λα βξνπλ ιχζεηο πνπ ηθαλνπνηνχλ ηηο επηδηψμεηο απηέο. Πηγή: Association for Conflict Resolution 2002 Οη απαξαίηεηεο δεμηφηεηεο γηα ηελ επίιπζε δηαπξνζσπηθψλ ζπγθξνχζεσλ αξρίδνπλ λα καζαίλνληαη θαη λα αλαπηχζζνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ πξψησλ παηδηθψλ ρξφλσλ θαη θαηαθηψληαη θαηά ηελ εθεβεία. Ζ εθκάζεζή ηνπο γίλεηαη κέζσ ηεο θαζνδήγεζεο, ηεο ελίζρπζεο ή ηεο πξνβνιήο πξνηχπσλ απφ άηνκα ηνπ πεξηβάιινληνο ηνπ παηδηνχ, ηα νπνία παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν, ζην πιαίζην ηεο νηθνγέλεηαο, ηνπ ζρνιείν, ησλ νκάδσλ ησλ ζπλνκειίθσλ θ.ά. Ζ απνηειεζκαηηθή επίιπζε ησλ ζπγθξνχζεσλ ζπλδέεηαη, γεληθά, κε ην βαζκφ αλάπηπμεο ησλ θνηλσληθψλ θαη άιισλ δεμηνηήησλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ αληηκεηψπηζε αγρνγφλσλ θαηαζηάζεσλ, ηε ιήςε απφθαζεο, ηελ επηθνηλσλία θαη ηηο ζηξαηεγηθέο αληηκεηψπηζεο πξνβιεκάησλ. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ηα άηνκα αληηκεησπίδνπλ θαη επηιχνπλ ηηο δηακάρεο ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο δσή, δηαθνξνπνηείηαη απφ παξάγνληεο φπσο ην θχιν, ηελ ειηθία, θαη ην επίπεδν αλάπηπμεο, ηα πξφηππα ζηελ νηθνγέλεηα, αιιά θαη ηηο θνηλσληθέο αμίεο ηεο πνιηηηζκηθήο νκάδαο, ζηελ νπνία αλήθνπλ. Πξφζθαηεο ζεσξίεο θαη έξεπλεο ππνζηεξίδνπλ, φηη νη ζπγθξνχζεηο κε ζπλνκήιηθνπο ζπκβάιινπλ ζηε αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ θαη αληηπξνζσπεχνπλ κηα ζεκαληηθή πηπρή ηεο θνηλσληθήο ηνπ αιιειεπίδξαζεο. Οη εξεπλεηέο έρνπλ εζηηάζεη ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζην λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά λα αλαπηχμνπλ ζηξαηεγηθέο επίιπζεο ζπγθξνχζεσλ, ρσξίο ηελ παξέκβαζε ησλ ελειίθσλ. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ξφιν κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ νη γνλείο θαη νη εθπαηδεπηηθνί ζην λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά λα αλαπηχμνπλ ηέηνηεο ζηξαηεγηθέο. Γηαδηθαζία επίιπζεο ζπγθξνύζεωλ Γηα ηελ επίιπζε ζπγθξνχζεσλ, κε βάζε ην απηνυπνζηεξηθηηθφ κνληέιν αληίδξαζεο πξνηείλνληαη ηα εμήο ζηάδηα θαη δεμηφηεηεο. 1. Έιεγρνο ηνπ ζπκνύ: ζπδήηεζε γχξσ απφ ηηο ηερληθέο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά πνπ αληηδηθνχλ λα εξεκήζνπλ θαη λα απνθχγνπλ λα αληηδξάζνπλ επηζεηηθά (π.ρ. κεηξψληαο σο ην 10). 2. Καζνξηζκόο ηνπ πξνβιήκαηνο: ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ηελ αηηία ηεο ζχγθξνπζεο, θαηαλφεζε, αλαγλψξηζε θαη απνδνρή ηεο νπηηθήο ηνπ άιινπ, ηνπ ηξφπνπ ζθέςεο, ησλ ζπλαηζζεκάησλ θαη ησλ αλαγθψλ ηνπ. 3. Δμέηαζε ελαιιαθηηθώλ ιύζεωλ: πδήηεζε ζρεηηθά κε ηνπο ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο δηεπζέηεζεο ηνπ πξνβιήκαηνο θαη ηηο ζπλέπεηεο θάζε επηινγήο. Γηα παξάδεηγκα, έλαο καζεηήο, ζα κπνξνχζε, αληί λα ηζαθσζεί λα επηιέμεη λα απνκαθξπλζεί απφ ην ρψξν ηεο ζχγθξνπζεο, λα βγεη γηα ιίγν απφ ηελ ηάμε, λα κηιήζεη κε ην άιιν παηδί (εθφζνλ θξίλεη φηη 19

20 απηφ είλαη αξθεηά ήξεκν ή έρεη ηε δηάζεζε λα ην θάλεη) ή, ηέινο λα δεηήζεη ηε βνήζεηα ή ηε παξέκβαζε θάπνηνπ ηξίηνπ (γνλέα, δαζθάινπ ή άιινπ παηδηνχ). 4. Δπηινγή θαη εθαξκνγή κηα ιύζεο: ην παηδί ή ηα παηδηά θαινχληαη λα επηιέμνπλ ηε ιχζε πνπ εμππεξεηεί θαιχηεξα ηηο αλάγθεο θαη ηα δηθαηψκαηα φισλ ησλ ελερφκελσλ πιεπξψλ. Πεγή: Υαηδερξήζηνπ, X.Γ., (2004). Πρόγρακκα προαγφγής ηες υστηθής σγείας θαη ηες κάζεζες, Κοηλφληθή θαη ζσλαηζζεκαηηθή Αγφγή ζηο ζτοιείο. Βηβιίν γηα ηνλ Δθπαηδεπηηθφ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, Γπκλάζην Λχθεην. Αζήλα: Δθδφζεηο Σππσζήησ Γηψξγνο Γαξδαλφο. Γεκηνπξγηθή επίιπζε πξνβιήκαηνο 1. Δληνπηζκφο ηνπ πξνβιήκαηνο 2. πιινγή δεδνκέλσλ 3. Οξηζκφο ηνπ πξνβιήκαηνο 4. Παξαγσγή ηδεψλ 5. Αμηνιφγεζε 6. Δθαξκνγή 7. Γξάζε Πεγή: Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα Αγσγήο Τγείαο. εκεηψζεηο απφ Γξ νχια Ησάλλνπ, Γξ Νεφθπηνο Υαξαιάκπνπο, Γξ Υξηζηηάλα Κνχηα 20

21 πκβνπιέο γηα ηελ νκαιή επίιπζε ζύγθξνπζεο 1. Ζ θαηάιιειε ζηηγκή Δίλαη ζεκαληηθφ λα μεθαζαξίδεηαη κηα ζχγθξνπζε φζν πην ζχληνκα γίλεηαη. Αλ είλαη δπλαηφ, ε δηαθνξά ζα πξέπεη λα ιχλεηαη ακέζσο. Παξ φια απηά φκσο, ππάξρνπλ θνξέο πνπ είλαη θαιχηεξα λα πεξηκέλεηο, ηδηαίηεξα αλ ην άιιν άηνκν είλαη ζπκσκέλν, ζπγρπζκέλν, πησκέλν, αλαζηαησκέλν ή αλ θξαηάεη ακπληηθή ζηάζε θαη δελ έρεη πξφζεζε λα αθνχζεη. Όηαλ ππάξρεη ζχγθξνπζε κεηαμχ δπν αηφκσλ, είλαη πνιχ πην εχθνιν λα μεθαζαξηζηεί φηαλ ηα δπν άηνκα είλαη ήξεκα, παξά φηαλ ππάξρεη επηζεηηθή δηάζεζε. 2. Άθνπ πξνζεθηηθά Πξέπεη λα αθνχο πξνζεθηηθά, λα είζαη αλνηθηφο ζηελ θξηηηθή θαη λα ειέγρεηο φηη θαηάιαβεο ηη ελλνεί ν άιινο. Πξνζπάζεζε λα δηαηεξείο ηελ ςπρξαηκία ζνπ, ζπλέρηζε λα αθνχο θαη θξφληηζε απηφ λα γίλεηαη εκθαλέο. Πξέπεη λα θνηηάο ηνλ ζπλνκηιεηή ζνπ ζηα κάηηα, λα ειέγρεηο απηά πνπ ζνπ ιέεη θαη λα ηνλ δηαβεβαηψλεηο φηη ηνλ θαηαιαβαίλεηο. Μελ θξαηάο ακπληηθή ζηάζε θαη φηαλ ιεο θάηη λα δίλεηο ζηνλ άιιν ηελ επθαηξία λα απαληήζεη. 3. Πεξίγξαςε ηε ζπκπεξηθνξά θαη ην πψο απηή ζε επεξεάδεη Με ραξαθηεξίδεηο ην άηνκν Παξάδεηγκα: έλα δεθαπεληάρξνλν αγφξη ιέεη ζηε κεηέξα ηνπ: «Ακάλ, πηα! Όιν γθξηληάδεηο!» (Πξνηεηλφκελε ελαιιαθηηθή ιχζε: «Μεηέξα φηαλ αξρίδεηο λα γθξηληάδεηο γηα ην δσκάηηφ κνπ, δελ ην αληέρσ. Καη ην θάλεηο πνιχ ζπρλά»). Ζ κεηέξα ιέεη: «Δίζαη ην πην αθαηάζηαην παηδί πνπ ππάξρεη». (Πξνηεηλφκελε ελαιιαθηηθή ιχζε: «Δγψ ελνρινχκαη Γηάλλε, φηαλ βξίζθσ ηα ξνχρα ζνπ πεηακέλα ζην πάησκα θαη ηα θιηηδάληα ηνπ θαθέ θάησ απφ ην θξεβάηη. πρλά, ληψζσ πσο κε εθκεηαιιεχεζαη. Απφ δσ θαη ζην εμήο κελ πεξηκέλεηο λα καδεχσ ην δσκάηηφ ζνπ»). 4. Έιεγμε ην θίλεηξφ ζνπ «Έρσ πξφζεζε λα θαλψ ρξήζηκνο; Θέισ πξαγκαηηθά λα βειηηψζσ ηε ζρέζε κνπ ή ζα ζπλερίζσ λα ζπγθξνχνκαη;» Θα πξέπεη λα ππάξρεη εκπηζηνζχλε θαη ελδηαθέξνλ κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηε δηαθνξά. πρλά, σθειεί λα ιεο θάηη πνπ εθηηκάο ή ζνπ αξέζεη ζηνλ άιιν θαζψο πξνζπαζείο λα ιχζεηο ην ζπγθεθξηκέλν δήηεκα. Δμήγεζε γηα πνην ιφγν είλαη ζεκαληηθφ γηα ζέλα λα βξεζεί ιχζε, αιιά ηαπηφρξνλα πξνζπάζεζε λα θαηαιάβεηο πφζν επεξεάδεηαη ν άιινο απφ απηά πνπ ιεο. 5. Εήηα μεθάζαξα απηφ πνπ ζέιεηο Πεο, ρσξίο πεξηζηξνθέο, απηφ πνπ ζα ήζειεο λα θάλεη ή λα κελ θάλεη ην άηνκν κε ην νπνίν έρεηο ηε δηαθνξά. Θα πξέπεη βέβαηα απηφ πνπ δεηάο λα είλαη εθηθηφ. Δίλαη ππεξβνιηθφ, π.ρ. λα απαηηείο ιεθηά γηα δηαζθέδαζε ηε ζηηγκή πνπ ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο νηθνγέλεηάο ζνπ δελ ην επηηξέπεη θαη νη γνλείο ζνπ είλαη ήδε ζηελαρσξεκέλνη γη απηφ. 6. Έιεγμε, ζην ηέινο ηεο ζπδήηεζεο, αλ έρεηε θζάζεη ζε ζπκθσλία κε ην άιιν πξφζσπν. Αλ έλα απφ ηα δπν κέξε δελ είλαη ηθαλνπνηεκέλν, ζπκθσλήζηε λα ην ζπδεηήζεηε θαη πάιη. 21

22 ΠΗΓΔ Δπακεηλψλδα, Δ. Νενθιένπο, Δ. Σηγγηξίδνπ, Μ. (2007) Πρώηα Βήκαηα: Οδεγός Δθπαίδεσζες γηα Τγηείς τέζεης. Κππξηαθφο χλδεζκνο Οηθνγελεηαθνχ Πξνγξακκαηηζκνχ. Κέληξν Δθπαίδεπζεο γηα ηελ πξφιεςε ηεο ρξήζεο λαξθσηηθψλ θαη ηελ πξναγσγή πγείαο. ηερίδοκαη ζηα Πόδηα κοσ, Ασηοπεποίζεζε θαη Αποθαζηζηηθόηεηα, Δθπαηδεπηηθφ Τιηθφ Αγσγήο Τγείαο. ΔΙΗΓΗΣΔ Οκάδα Τπνζηεξηθηψλ ησλ Αλαιπηηθψλ Πξνγξακκάησλ Οηθηαθήο Οηθνλνκίαο - Αγσγήο Τγείαο: Αξγπξψ Καδέια, Βαζηιηθή Λνπθαΐδνπ, Γέζπσ Λνΐδνπ. 22