ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Ζ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΩΝ ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΣΖ ΘΡΑΚΖ ΤΠΟΒΛΖΘΔΗΑ ΣΟΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ ΣΟΛΑΚΖ ΑΝΑΣΑΗΟ ΑΠΟ ΣΖΝ ΠΟΤΓΑΣΡΗΑ ΓΚΑΕΟΤ ΥΡΤΟΒΑΛΑΝΣΩ

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Ζ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΩΝ ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΣΖ ΘΡΑΚΖ ΤΠΟΒΛΖΘΔΗΑ ΣΟΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ ΣΟΛΑΚΖ ΑΝΑΣΑΗΟ ΑΠΟ ΣΖΝ ΠΟΤΓΑΣΡΗΑ ΓΚΑΕΟΤ ΥΡΤΟΒΑΛΑΝΣΩ ΔΝΑΡΞΖ : ΠΑΡΑΓΟΖ: ΚΑΒΑΛΑ 2006

2

3 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ Δηζαγωγή... 1 Κεθάιαηο Βαζηθέο έλλνηεο ηνπξηζκνύ Οξηζκόο ηνπξηζκνύ Οη έλλνηεο ηαμίδη-ηνπξίζηα Ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηελ εμέιημε ηνπ ηνπξηζκνύ Δπίπησζεο από ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνύ Οηθνλνκηθέ επηπηώζεηο Πεξηβαιινληηθέο επηπηώζεηο Κνηλσληθέο επηδξάζεηο ηνπ ηνπξηζκνύ Πνιηηηζκηθέο επηπηώζεηο Δίδε ηνπξηζκνύ Μαδηθόο ηνπξηζκόο- Δλλνηνινγηθή πξνζέγγηζε Δλαιιαθηηθόο ηνπξηζκόο- Δλλνηνινγηθή πξνζέγγηζε Μνξθέο ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ Αγξνηνπξηζκόο Οηθνηνπξηζκόο Ηακαηηθόο ηνπξηζκόο πλεδξηαθόο ηνπξηζκόο Θξεζθεπηηθόο ηνπξηζκόο Σνπξηζκόο εθζέζεσλ Σνπξηζκόο πεξηπέηεηαο Σνπξηζκόο άζιεζεο Σνπξηζκόο πόιεο Σνπξηζκόο Τγείαο Σνπξηζκόο Σξίηεο Ζιηθίαο Μνξθσηηθόο ηνπξηζκόο Δπηπηώζεηο αλάπηπμεο ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ Δλαιιαθηηθόο ηνπξηζκόο, ην κέιινλ ηηο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο Κεθάιαηο Γλσξηκία κε ηε Θξάθε Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά Ννκόο Έβξνπ Ννκόο Ρνδόπεο Ννκόο Ξάλζεο Ηζηνξηθή αλαδξνκή Ννκόο Έβξνπ Ννκόο Ρνδόπεο Ννκόο Ξάλζεο Πιεζπζκηαθά ζηνηρεία... 24

4 2.3.1 Πιεζπζκόο Μεηνλόηεηα Οηθνλνκία Θξάθεο Πξσηνγελήο ηνκέαο Γεπηεξνγελήο ηνκέαο Σξηηνγελήο ηνκέαο Κεθάιαηο Σνπξηζηηθέο Τπεξεζίεο Θξάθεο Καηαιύκαηα Ξελνδνρεία Δλνηθηαδόκελα δσκάηηα camping Σνπξηζηηθά γξαθεία Πξόζβαζε ζηε Θξάθε Οδηθό δίθηπν ηδεξνδξνκηθό δίθηπν Αεξνδξόκηα- Ληκάληα Αληαγσληζκόο Γεηηνληθνί Ννκνί Γεηηνληθέο ρώξεο Φνξείο Σνπξηζηηθήο αλάπηπμεο Δηαηξεία ηνπξηζκνύ Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο Λνηπνί ηνπξηζηηθή Φνξείο Κεθάιαηο Σνπξηζηηθή πξνζθνξά Παξάγνληεο έιμεο ηνπξηζηώλ Βηόηοποη- Υγρόηοποη-Περηοτές αγροηοσρηζηηθού, οηθοηοσρηζηηθού ελδηαθέροληος Λίκλε Σπρεξνύ Γέιηα ηνπ πνηακνύ Έβξνπ Γάζνο Γαδηάο Πόξην Λάγνο- Λίκλε Βηζησλίδα θαη παξάθηηεο ιηκλνζάιαζζεο Πνηακόο Κνηιάδα Φηιηνύξε Λίκλε Ηζκαξίδα ή Μεηξηθνύ Κνηιάδα Κνκςάηνπ Πνηακόο Νέζηνο- Γέιηα- ηελά θαη Μαίαλδξνη Νέζηνπ Καηαξξάθηεο Λεηβαδίηε Πόηακόο Κόζπλζνο Αρταηοιογηθοί τώροη θαη Βσδαληηλά κλεκεία Αξραία Σξαηαλνύπνιε Πισηηλνύπνιε- Γηδπκόηεηρν Σάθνο Διαθνρσξηνπ Κάζηξν Πύζίνπ Σάθνη Ρεγίνπ Σύκβνο κηθξήο Γνμηπάξαο Εώλεο... 44

5 ακνζξάθε- Ηεξό ησλ κεγάισλ Θέσλ Πύξγνη ηεο ακνζξάθεο Κεξακηδαξηά Ο Πύξγνο ηνπ Φνληά Μεζεκβξία Εώλε Αξραία Μαξώλεηα Βπδαληηλή Μαξώλεηα Αλαζηαζηνύπνιηο- Πεξηζεώξηνλ ηξύκε Μαθεδνληθόο Σάθνο Παπίθηνλ Όξνο Άβδεξα Πνιύζηειν Κάζηξν Καιύβαο- Ησληθό Μαθεδνληθόο Σάθνο ηαπξνύπνιεο Αλάγιπθν Μίζξα Σαπξνθηόλνπ Θρεζθεσηηθά κλεκεία Δθθιεζίες- Τεκέλε Παλαγία Κνζκνζώηεηξα- Φέξεο Δθθιεζίεο Αγίνπ Γεσξγίνπ- Αγ. Αλαζηαζίαο Μάθξεο Ναόο ηνπ Γελέζιηνπ θαη Κνηκήζεσο ηεο Θενηόθνπ Ναόο ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ νπθιί Ναόο ηνπ Αγ.Αζαλαζίνπ νπθιί Ναόο ηνπ Αγ.Αζαλαζίνπ- Γηδπκόηεηρν Μεγάιν Σέκελνο Γηδπκόηεηρν Δθθιεζηέο, κνλαζηήξηα ηνπ λεζηνύ ηεο ακνζξάθεο Μεηξόπνιε Μαξώλεηαο θαη Κνκνηελήο Σν Ηκαξέη Ηεξά κνλή Παλαγίαο Φαλεξσκέλεο Βαζπξηαθνο Φαηήξηαθα Αγία Μαξίλα Ηκέξνπ Παπίθην όξνο ην δεζπνηνβνύλη ησλ βπδαληηλώλ Άγηνο Υαξάιακπνο Μαξώλεηαο Σεκέλε λνκνύ Ρνδόπεο Μεηξόπνιε Ξάλζεο Μνλή Πακκεγίζησλ Σαμηαξρώλ Μόλή Παλαγίαο Αξραγγειίσηηζζαο Μνλή Παλαγίαο Καιακνύο Δθθιεζάθη Αγίνπ Νηθνιάνπ Πόξην Λάγνο Σεκέλε Νόκνπ Ξάλζεο Ιακαηηθά Λοσηρά Ηακαηηθή πεγή Σξαηαλνύπνιεο Έβξνπ Ηακαηηθέο πεγέο Φαξνζεξκώλ ακνζξάθεο Ηακαηηθέο πεγέο Θέξκώλ Ξάλζεο Ηακαηηθέο πεγέο Δρίλνπ Ξάλζεο Ηακαηηθή πεγή Γελεζζέαο Ξάλζεο Σπήιαηα Ζ ζπειηά ηνπ Κύθισπα ζηε Μάθξε Έβξνπ... 63

6 Σν ζπήιαην ησλ Αγίσλ Θενδώξσλ ζην Ν. Έβξνπ πήιαην Καγηαιή Αθξνπόιεσο Γηδπκνηείρνπ Ζ ζπειηά ηνπ Κύθισπα Πνιύθεκνπ ζηε Μαξώλεηα Ννκνύ Ρνδόπε Σν ζπήιαην ηξύκλεο. ( 25 ρικ από Κνκνηελή) Σν ζπήιαην Ληβεξά λνκνύ Ξάλζεο πήιαην Γξπάδσλ ζην ρσξηό Κξσκληθό Γάζε Γάζνο Γαδηάο Σν απνιηζσκέλν δάζνο ηνπ Φπιαθηνύ Γάζνο Νπκθαίαο Παξζέλν δάζνο Δξύκαλζνπ ή Υαηληνύο Οξεηλέο Πεξηνρέο Κέρξνο θαη Οξγάλε Κνηύιε θαη Θέξκεο Παραζαιάζζηες περηοτές Περηεγεηηθές δηαδροκές Γάζνο Γαδηάο νπθιί Λίκλε Λύξαο, Αξδαο γέθπξα Διηάο Ρύδηα Όξνο Παπίθηνλ Οξνζεηξά Ρνδόπε,, όξνο Ίζκαξνο Γάζνο Νπκθαίαο Μαξώλεηα Κνκνηελή Ξάλζε- Παιηά Ξάλζε ηαπξνύπνιε Νέζηνο Μοσζεία Σσλέδρηα- Σσκπόζηα- Δθζέζεης Ποιηηηζηηθές θαη ιοηπές εθδειώζεης Κεθάιαηο Μεζνδνινγία Έξεπλαο- Δξσηεκαηνιόγην Κεθάιαηο Απαληήζεηο Δξσηεκαηνινγίνπ Σύπνο ηαμηδίνπ Γξαζηεξηόηεηεο ηνπξηζηώλ Αμηνιόγεζε εζηηαηνξίσλ θαη μελνδνρείσλ Γπλαηά- Αδύλαηα ζεκεία λνκνύ Ρνδόπεο θαη Θξάθεο Δπελδύζεηο Σσκπεράζκαηα Δπίιογος Παράρηεκα...85 Παξάξηεκα Παξάξηεκα Βηβιηογραθία... 93

7 ΔΗΑΓΧΓΖ Ο ηνπξηζκφο είλαη έλα πνιπδηάζηαην θαηλφκελν ην νπνίν αθνινχζεζε ηελ εμέιημε ηνπ αλζξψπνπ. ήκεξα απνηειεί κηα θνηλσληθή αλαγθαηφηεηα ή θαιχηεξα έλα θνηλσληθφ δηθαίσκα φπσο θαηαγξάθεηαη απφ ηνλ απμεκέλν αξηζκφ ηνπξηζηψλ. Ο ηνπξηζκφο ζεκάδεςε θαζνξηζηηθά ηελ αλαπηπμηαθή πνξεία πνιιψλ πεξηνρψλ, ηφζν ζηνλ αλαπηπγκέλν φζν θαη ζηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν. Ώξρηθά πξνζθέξζεθε σο άκεζε αλαπηπμηαθή δηέμνδνο ζε πεξηνρέο πξνηθηζκέλεο κε θπζηθνχο θαη πνιηηηζκηθνχο πφξνπο, αιιά ζηηο κέξεο καο ε πξνψζεζε θαη αλάπηπμε ηνπ απνηειείο ζηφρν ζπρλά πςειήο θαη κηα ελαιιαθηηθή επηινγή γηα νπνηαδήπνηε πεξηνρή αθφκα θαη αλ δελ δηαζέηεη ζεκαληηθνχο πινπηνπαξαγσγηθνχο πφξνπο(μπξηαζνχιε,2000,) Δ ζπκβνιή ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ αλάπηπμε ζεκαηνδνηείηαη απφ ην γεγνλφο φηη έλα ζχλνιν δξαζηεξηνηήησλ, πξντφλησλ, παξαγσγηθψλ κνλάδσλ, επηρεηξήζεσλ (αεξνπνξηθέο, μελνδνρεηαθέο, ζίηηζεο θαη ςπραγσγίαο,tour operators θιπ) θαη νξγαληζκψλ (δηεζλήο, εζληθή, ηνπηθή, θεξδνζθνπηθή θαη κε θεξδνζθνπηθή) εκπιέθνληαη ζην ηνπξηζηηθφ θχθισκα. Δ κειέηε ηνπ ηνπξηζκνχ δελ απνηειεί αλεμάξηεηε επηζηήκε, αιιά απαηηεί ηελ αλάιπζε ζεκαληηθνχ αξηζκνχ αλζξψπηλσλ θαη θπζηθψλ παξακέηξσλ πνπ εκπιέθνληαη ζε δηαθνξεηηθνχο θιάδνπο επηζηήκσλ. Ώπφ ηελ πξνπνιεκηθή πεξίνδν επηζηήκεο φπσο ε νηθνλνκία, ε γεσγξαθία θαη ε ηζηνξία αιιά θαη επηζηήκεο φπσο ε θνηλσληνινγία, ε αλζξσπνινγία, ε νηθνινγία θαη ε αξρηηεθηνληθή έρνπλ κηα δπλακηθή παξνπζία ζηελ αλάιπζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ θαηλνκέλνπ θαη ζηελ δηαρείξηζε ησλ επηπηψζεσλ ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο(.σζαξηαο,1996). Πιήζνο κειεηψλ ζρεδηαζκνχ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο εθπνλνχληαη ζε παγθφζκην αιιά θαη ζε ηνπηθφ θαη εζληθφ επίπεδν. Ώλεμάξηεηα απφ ην αλ εθαξκφδνληαη ή φρη ν ξφινο ηνπο ζεσξείηαη αλαγθαίνο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ απξνγξακκάηηζηε αλάπηπμε αιιά θαη γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο βησζηκφηεηαο ησλ λέσλ ηνπξηζηηθψλ πεξηνρψλ ζε έλα έληνλα αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ (Μπξηαζνχιε,2000).Δ παξνχζα εξγαζία απνηειεί κηα πξνζπάζεηα κειέηεο θαη ζρεδηαζκνχ ηεο δπλαηφηεηαο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ηεο αθξηηηθήο Θξάθεο, πεξηνρήο κε πνιιέο ηδηαηηεξφηεηεο φπσο απηέο αλαιχνληαη ζηηο επφκελεο ελφηεηεο. 1

8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 1. ΒΑΗΚΔ ΔΝΝΟΗΔ ΣΟΤΡΗΜΟΤ 1.1 Οξηζκόο ηνπξηζκνύ Ο ηνπξηζκφο ζηηο εκέξεο καο έρεη θαηαγξάθεη σο έλα ηφζν ζεκαληηθφ θαηλφκελν φζν θαη νη άιιεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο φπσο είλαη ε βηνκεραλία θαη ην εκπφξην. Ώπνηειεί γελεζηνπξγφ αηηία παξαγσγήο κηαο πιεζψξαο εηεξνγελψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ πνπ απνβιέπνπλ ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ησλ ηνπξηζηψλ, ζε αληίζεζε κε άιινπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο νη νπνίνη παξάγνπλ ζπγθεθξηκέλα πξντφληα κε πξνθαζνξηζκέλε θαηαλαισηηθή ζπκπεξηθνξά. Ώπηφο είλαη ν θχξηνο ιφγνο πνπ θαζηζηά ηδηαίηεξα δχζθνιν ηνλ ζαθή νξηζκφ ηνπ. (ΐαξβαξέζνο,2000) Πνιιέο πξνζπάζεηεο έρνπλ γίλεη γηα λα δνζεί αθξηβήο νξηζκφο ηεο έλλνηαο ηνπ ηνπξηζκνχ, ηδηαίηεξα απφ ηελ ζηηγκή πνπ άξρηζε λα θαηαγξάθεηε σο έλα ζεκαληηθφ θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ θαηλφκελν ηεο ζχγρξνλεο δσήο. Ώπφ ηνπο πξψηνπο πνπ πξνζπάζεζαλ λα νξηνζεηήζνπλ ηνλ ηνπξηζκφ φζν ην δπλαηψλ αθξηβέζηεξα ήηαλ νη Hunziker θαη Krapf νη νπνίνη είραλ εθθξάζεη ηελ άπνςε φηη ν ηνπξηζκφο έπξεπε λα νξηζηεί σο ην ζχλνιν ησλ θαηλνκέλσλ θαη ζρέζεσλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ πξαγκαηνπνίεζε ελφο ηαμηδηνχ θαη ηελ δηακνλή κε κφληκσλ θαηνίθσλ γηα έλα ρξνληθφ δηάζηεκα ζε κηα πεξηνρή( Δγνπκελάθεο, 1999). Βηδηθφηεξα ν Krapf αλαθέξεη φηη ν ηνπξηζκφο ζεκαηνδνηείηε απφ: Μηα πξνζσξηλή εγθαηάιεηςε ηεο θαηνηθίαο απφ ηνλ άλζξσπν. ν νπνίνο ππαθνχεη ζε ςπρν-θπζηθά θίλεηξα. Σερληθννηθνλνκηθνχο κεραληζκνχο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ. Βπεηδή ε έλλνηα ηνπξηζκφο έρεη δηαθνξεηηθή ζεκαζία γηα ηνλ θάζε άλζξσπν θαη δηεζλψο δελ έρεη γίλεη απνδεθηφο έλαο ζαθήο πξνζδηνξηζκφο ηεο, έρεη επηθξαηήζεη φηαλ γίλνληαη ζρεηηθέο αλαθνξέο θαη πνζνηηθέο κεηξήζεηο λα ηαπηίδεηε κε ηηο έλλνηεο ηαμίδη θαη ηνπξίζηαο. Οη έλλνηεο απηέο αλαιχνληαη ζηελ ελφηεηα πνπ αθνινπζεί. (Gee, Makens, Choy, 1997). 1.2 Oη έλλνηεο ηαμίδη- ηνπξίζηαο. ην άθνπζκα ηεο ιέμεο ηαμίδη ν θαζέλαο θέξλεη κηα δηαθνξεηηθή εηθφλα, φπσο πεξηπέηεηαο θαη αλαδεηήζεσλ, κπζηεξίνπ, εηδπιιηαθψλ θαη εμσηηθψλ ηφπσλ. Δ πξψηε πξνζπάζεηα πξνζδηνξηζκνχ ηεο έλλνηαο ηνπξίζηαο έγηλε ην 1937 απφ ηελ επηηξνπή ζηαηηζηηθνιφγσλ ηεο Κνηλσλίαο ησλ Βζλψλ. Δ επηηξνπή φξηζε ηνλ ηνπξίζηα σο ην άηνκν πνπ κεηαθηλείηαη γηα ηνπιάρηζηνλ εηθνζηηέζζεξηο (24) ψξεο εθηφο ηνπ ηφπνπ κφληκεο θαηνηθίαο ηνπ(ΐαξβαξέζνο, 2000). Βπίζεο έγηλε απνδεθηφο ν εμήο νξηζκφο: Κάζε άηνκν πνπ επηζθέπηεηαη κία ρψξα δηαθνξεηηθή απφ ηνλ ηφπν κφληκεο θαηνηθίαο ηνπ, γηα νπνηνλδήπνηε ιφγν εθηφο ηεο άζθεζεο ακεηβφκελεο εξγαζίαο ζα απνθαιείηαη επηζθέπηεο. Οη επηζθέπηεο 2

9 ρσξίζηεθαλ ζηε ζπλέρεηα ζε δχν θαηεγνξίεο ηνπο ηνπξίζηεο θαη ηνπο εθδξνκείο κε ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: Σνπξίζηεο είλαη νη πξνζσξηλνί επηζθέπηεο κίαο πεξηνρήο κε παξακνλή ηνπιάρηζηνλ εηθνζηηεζζάξσλ σξψλ εθηφο ηφπνπ κφληκεο θαηνηθίαο ηνπο. Βθδξνκείο είλαη νη πξνζσξηλνί επηζθέπηεο κηαο πεξηνρήο κε παξακνλή κηθξφηεξε ησλ εηθνζηηεζζάξσλ σξψλ εθηφο ηνπ ηφπνπ κφληκεο θαηνηθίαο ηνπ, ρσξίο λα δηαλπθηεξεχζνπλ (Gee, Makens, Choy, 1997). Ώπφ ην 1970 ν φξνο ηνπξηζηηθφ ηαμίδη ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πξνζδηνξίζεη εθείλν ην ηκήκα ηνπ ζπλφινπ ησλ αλζξψπσλ νη νπνίνη κεηαθηλνχληαη γηα ηελ πξνζσπηθή ηνπο επραξίζηεζε θαη ραξαθηεξίδνληαη σο ηνπξίζηεο (Gee, Makens, Choy, 1997). Σν 1991 ζην δηεζλέο ζπλέδξην γηα ηηο ζηαηηζηηθέο ησλ ηαμηδηψλ θαη ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ πφιε Οηάβα ηνπ Καλαδά, ζην νπνίν ζπκκεηείραλ 250 εθπξφζσπνη απφ 90 ρψξεο, παξνπζηάδεηαη έλαο δηαθνξνπνηεκέλνο νξηζκφο ηνπ ηνπξηζκνχ κε ην εμήο πεξηερφκελν: Ο ηνπξηζκφο πεξηιακβάλεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ αηφκσλ πνπ ηαμηδεχνπλ θαη δηακέλνπλ ζε νπνηνδήπνηε πξννξηζκφ εθηφο ηεο κφληκεο θαηνηθίαο ηνπο, γηα μεθνχξαζε, δνπιεηέο θιπ, γηα ρξνληθφ δηάζηεκα κέρξη έλα ρξφλν(gee, Makens, Choy, 1997). Ώπφ ηνπο νξηζκνχο πνπ πξνεγήζεθαλ πξνθχπηεη φηη ην ηνπξηζηηθό ηαμίδη ραξαθηεξίδεηαη από ηε κεηαθίλεζε αλζξώπσλ ζε δηαθνξεηηθνύο ηνπξηζηηθνύο πξννξηζκνύο θαη ηε δηακνλή ζε απηνύο εηθνζηηέζζεξηο (24) ώξεο κέρξη έλα έηνο κε ζθνπό ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ επηζπκηώλ ηνπο. Καηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε απηήο ηεο δηαδηθαζίαο εκπιέθνληαη δχν κέξε απηφ πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ ηνπξηζηηθή πξνζθνξά θαη ηαπηίδεηαη κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαπηχζζνληαη ζηνπο ηφπνπο ππνδνρήο ηνπξηζηψλ θαη απηφ πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ ηνπξηζηηθή δήηεζε θαη ηαπηίδεηαη κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ θαηαλαισηψλ ηνπξηζηηθψλ ηαμηδηψλ. 1.3 Ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηελ εμέιημε ηνπ ηνπξηζκνύ. Οη πξψηεο ηζηνξηθέο αλαθνξέο ζε ηαμίδηα ρξνλνινγνχληαη απφ ην 3000π.Υ. φηαλ ηαρπδξφκνη, αμησκαηνχρνη θαη έκπνξνη κεηαθηλνχληαλ αλάκεζα ζηνπο πνηακνχο Σίγξε,Βπθξάηε θαη Νείιν. Λίγν κεηά ην 3000π.Υ. νη ηαμηδησηηθνί νξίδνληεο άλνημαλ ζεακαηηθά φηαλ άξρηζαλ λα θαηαζθεπάδνληαη πινία ηθαλά λα ηαμηδεχνπλ κε ζρεηηθή αζθάιεηα ζηελ αλνηθηή ζάιαζζα (Casson, 1995). ηνπο ζηίρνπο ηνπ Οκήξνπ γίλεηαη πνιχο ιφγνο γηα ηαμίδηα ζαιάζζηα θαη ρεξζαία. Πνιχ αξγφηεξα, ηνλ 5 ν αηψλα π.υ. ε Ώζήλα ιφγσ ηεο αλάπηπμεο ηεο θαη ησλ κλεκείσλ πνπ ηε ζηνιίδνπλ εμειίζζεηαη ζε ηνπξηζηηθφ αμηνζέαην ηεο επνρήο. Οη άλζξσπνη πνπ επέκελαλ λα ηαμηδεχνπλ εθείλε ηελ επνρή, αςεθψληαο ηαιαηπσξίεο θαη θηλδχλνπο, ήηαλ έκπνξνη θαη άηνκα πνπ ζπκκεηείραλ ζε ζξεζθεπηηθέο ηειεηέο θαη αγψλεο(π.ρ. Παλαζήλαηα, Οιπκπηαθνί αγψλεο). Πξψηνο ηαμηδησηηθφο ζπγγξαθέαο ζεσξείηαη ν Δξφδνηνο (5 νο αηψλαο π.υ.), ν νπνίνο πέξαζε ηε δσή ηνπ εμεξεπλψληαο κεγάια ηκήκαηα ηνπ ηφηε θφζκνπ. Δ ζξεζθεία, ηα ήζε θαη έζηκα, ε θπζηθή γεσγξαθία ήηαλ ηα βαζηθά θίλεηξα γηα ηηο πεξηεγήζεηο ηνπ.( L. Casson, 1995). 3

10 Σα ρξφληα ηεο Ρσκατθήο Ώπηνθξαηνξίαο δεκηνπξγήζεθε έλα εθηεηακέλν νδηθφ δίθηπν ην νπνίν θαζφξηζε ηε ζέζε πνιιψλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο Βπξψπεο, δίλνληαο εληππσζηαθή ψζεζε ζηνλ ηνπξηζκφ. Βίλαη ε επνρή πνπ εκθαλίδνληαη λέα θίλεηξα γηα ηαμίδηα, φπσο ςπραγσγία, πνιηηηζκφο, πγεία, παξαζεξηζκφο. Μεηά ηελ πηψζε ηεο Ρσκατθήο Ώπηνθξαηνξίαο, αλαθέξεηαη ραξαθηεξηζηηθά φηη «νη Εζπαληθέο, Γαιιηθέο θαη Ώγγιηθέο άκαμεο αγθνκαρνχζαλ ή βνχιηαδαλ ζηε ιάζπε», γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη ηε δπζθνιία ησλ κεηαθηλήζεσλ κε απνηέιεζκα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ηαμηδηψλ γηα ιφγνπο ςπραγσγίαο θαη πνιηηηζκνχ. Σελ επνρή ηνπ Μεζαίσλα θαη κέρξη ην 1400κ.Υ ιφγσ ηεο αλαζθάιεηαο πνπ επηθξαηεί ζε ζηεξηά θαη ζάιαζζα ηα πεξηζζφηεξα ηαμίδηα γίλνληαη γηα εκπνξηθνχο θαη πνιηηηθνχο ιφγνπο. Κχξηνο ηφπνο πξννξηζκνχ είλαη ε Παιαηζηίλε θαη ε πνξεία πξνζθπλεηψλ πξνο ηνπο Ώγίνπο Σφπνπο απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ ηχπν ηαμηδηνχ.(l. Casson, 1995). Δ επνρή ηεο Ώλαγέλλεζεο ζεκαηνδνηείηαη απφ ηα ηαμίδηα λεαξψλ Άγγισλ επγελψλ, νη νπνίνη κε γλψκνλα ηελ απφθηεζε εκπεηξίαο θαη εθπαίδεπζεο ηαμίδεπαλ θπξίσο ζηελ Εηαιία θαη Γαιιία αιιά θαη εθηφο Βπξψπεο ζε Ελδία, ελεγάιε, Μαδαγαζθάξε. Βίλαη ε πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία εκθαλίδεηαη έλαο λένο ηχπνο ηαμηδηνχ, νλνκάδεηαη Grand Tour θαη απνηειεί ηελ πξψηε ζπζηεκαηηθή αλάπηπμε ηνπξηζηηθψλ ηαμηδηψλ κε ηε κνξθή ηεο πνιηηηζηηθήο πεξηήγεζεο. Οη εμεξεπλήζεηο ηνπ 15 νπ θαη 16 νπ αηψλα αλνίγνπλ λένπο δξφκνπο γηα ηαμίδηα ζε Ώκεξηθή, Ώθξηθή, Ώζία, Ώπζηξαιία θαη Χθεαλία ζεκαηνδνηψληαο κηα λέα επνρή γηα ηνλ ηνπξηζκφ (ΐαξβαξέζνο, 2000). Σν 19 ν αηψλα ν ξνκαληηζκφο, ε αξραηνιαηξία θαη ε ηάζε γηα ηζηνξηθέο αλαδεηήζεηο δηακνξθψλνπλ έλα λέν ηχπν ηαμηδηψλ κε θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηηο πεξηεγήζεηο ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο Μεζνγείνπ (Εηαιία, Εζπαλία, Βιιάδα, Ώίγππην). Σελ ίδηα επνρή νη εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ, ε δεκηνπξγία ηνπ πξψηνπ ηνπξηζηηθνχ πξαθηνξείνπ απφ ηνλ Thomas Cook θαη ε νξγάλσζε ην 1847 εθδξνκήο απφ ην Loughborough ζην Leicester νδήγεζαλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ νξγαλσκέλνπ ηνπξηζκνχ σο έλα πιήξεο «παθέην» ππεξεζηψλ πνπ δηαηίζεην ζε εληαία ηηκή. Σνλ 20 ν αηψλα δηακνξθψλεηαη έλα λέν πιαίζην αλάπηπμεο ππνδνκψλ ηνπ ηνπξηζκνχ κε θχξηα ραξαθηεξηζηηθά «ζηε ζχγρξνλε νξγαλσηηθή δηάξζξσζε, ηε δηεζλνπνίεζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, ηελ παξνρή θαιχηεξσλ ηηκψλ θαη πεξηζζφηεξεο αζθάιεηαο ζηνπο ηαμηδηψηεο». Μεηά ηνλ ΐ Παγθφζκην πφιεκν, ν ηνπξηζκφο ζπλδέεηαη κε ηηο θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο εμειίμεηο ηεο επνρήο θαη αλαδεηθλχεηαη ζε έλα απφ ηνπο δπλακηθφηεξνπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο φπνπ απνηππψλεηαη ν ηξφπνο ρξήζεο ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ θαη ηα λέα θαηαλαισηηθά πξφηππα ( Σζάξηαο,1996). 1.4 Δπηπηώζεηο από ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνύ. Ο ηνπξηζκφο αλαπηχρζεθε θπξίσο κεηά ην ΐ Παγθφζκην πφιεκν. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Σνπξηζκνχ νη αθίμεηο ηνπξηζηψλ δηεζλψο απφ 25 εθαηνκκχξηα έθηαζαλ ην 2003 ηα 635 εθαηνκκχξηα, ελψ γηα ην 2020 πξνβιέπεηε λα θηάζνπλ ηα 1600 εθαηνκκχξηα. ήκεξα ηα άηνκα ηαμηδεχνπλ γηαηί απηφ επηβάιινπλ ηα λέα επηθνηλσληαθά πξφηππα, αιιά παξάιιεια σζνχληαη ζε απηή ηελ επηινγή θαη απφ ηελ αλάγθε λα μεθχγνπλ απφ έλαλ ηξφπν δσήο πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ έληαζε ζηνπο ξπζκνχο 4

11 εξγαζίαο θαη απφ αιινηξίσζε θαη κνλνηνλία ζηελ θνηλσληθή ζθαίξα. Πνιιέο αλαπηπζζφκελεο πεξηνρέο ζηεξίδνπλ ηελ αλάπηπμε ηνπο ζηνλ ηνπξηζκφ, κε απνηέιεζκα ζήκεξα λα κειεηψληαη κε ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ νη επηπηψζεηο απφ ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηηο ρψξεο ππνδνρήο. Οη ηνκείο ζηνπο νπνίνπο ν ηνπξηζκφο πξνθαιεί κεγαιχηεξε επίδξαζε θαη ζα εμεηαζηνχλ ζηε ζπλερεία είλαη νη εμήο:νηθνλνκία, πεξηβάιινλ, πνιηηηζκφο θαη θνηλσληνινγία. (Σζάξηαο,1996) Οηθνλνκηθέο επηπηώζεηο Βμεηάδνληαο ηνλ ηνπξηζκφ σο έλα νηθνλνκηθφ θαηλφκελν, δηαπηζηψλεη θαλείο ηελ κεγάιε δπλακηθφηεηα πνπ έρεη δηεζλψο. Σν 1966 ν Μ.D Davis, εθηηκνχζε φηη: «ν ηνπξηζκφο αληηπξνζσπεχεη γηα ηηο ρψξεο πνπ βξίζθνληαη ζην ζηάδην ηεο αλάπηπμεο πξαγκαηηθή θηλεηήξην δχλακε γηα λα αλαπηπρζνχλ, φπσο αθξηβψο ππήξμε ε βηνκεραλία, γηα Βπξψπε ην 19 ν αηψλα» (ΐαξβαξέζνο,2000). Σν κέγεζνο ησλ νηθνλνκηθψλ επηπηψζεσλ πξνζδηνξίδεηε απφ έλα πιήζνο παξαγφλησλ νη νπνίνη ζπλδένληαη θπξίσο κε ην είδνο ηνλ εγθαηαζηάζεσλ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ηνπξηζηψλ θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ απηέο πεξηιακβάλνπλ, ψζηε λα πξνζειθχνπλ ην ελδηαθέξνλ ησλ ηνπξηζηψλ ( A.Mathleson, G, Wall, 1982). Σε ηάζε πνπ ππάξρεη ή ηε δηάζεζε πνπ δεκηνπξγείηε ζηνπο ηνπξίζηεο ψζηε λα μνδεχνπλ αξθεηά ρξήκαηα ζηνλ ηφπν πνπ επηζθέπηνληαη. Σν επίπεδν νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ζηελ ρψξα πξννξηζκνχ. Σν κέγεζνο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πνιιαπιαζηαζηή. Σν κέγεζνο ηεο νηθνλνκηθήο βάζεο ζηελ ρψξα ππνδνρήο ηνπξηζηψλ. Ώξθεηέο δπζθνιίεο ππάξρνπλ ζηελ αθξηβή θαηαγξαθή ησλ νηθνλνκηθψλ επηδξάζεσλ ηνπ ηνπξηζκνχ ιφγν ηεο αλεπάξθεηαο ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ θαη ηεο απνπζίαο επαθξηβψο θαζνξηζκέλεο κεζνδνινγίαο. Δ ζχλδεζή ηνπ φκσο κε κηα πιεζψξα άκεζσλ θαη έκκεζσλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ν ξφινο ηνπ ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε πνιιψλ ρσξψλ ζπληέιεζαλ ζηελ φζν ηνλ δπλαηφλ αθξηβέζηεξε θαηαγξαθή ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπ επηπηψζεσλ (ΐαξβαξέζνο, 2000). Σα ζεκαληηθφηεξα πιενλεθηήκαηα γηα ηελ νηθνλνκία απφ ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ πξνέξρνληαη απφ ην γεγνλφο φηη ( J.Swarbrooke,1999) : Σε κεγαιχηεξε βηνκεραλία θαη εηζξνή ζπλαιιάγκαηνο ζε πνιιέο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, επηηπγράλνληαο λα θάιπςε έλα κεγάιν πνζνζηφ ηνπ παζεηηθνχ ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ ελψ παξάιιεια ζπκπαξαζχξεη θαη άιινπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο πξνο ηελ αλάπηπμε. Σε βάζε αλάπηπμεο πνιιψλ δηεζλψλ επηρεηξήζεσλ δεκηνπξγψληαο ζέζεηο εξγαζίαο νη νπνίεο ζπκβάιινπλ ζηελ εμνκάιπλζε ηνπ εηζνδήκαηνο. Πεγή εηζνδήκαηνο ε νπνία είηε θχξηα είηε ζπκπιεξσκαηηθά δεκηνπξγεί έζνδα ζε πεξηνρέο πνπ δηαθξίλνληαη γηα ην ρακειφ δέθηε ηεο νηθνλνκηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο ελψ παξάιιεια απμάλνληαη θαη ηα θνξνινγηθά έζνδα ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη ηνπ θξάηνπο. Σνκέα ν νπνίνο απνξξνθά κεγάια πνζά γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε επελδχζεσλ ζε έξγα ππνδνκήο ηφζν ζε άκεζεο φζν θαη ζε έκκεζεο δξαζηεξηφηεηεο. 5

12 Ώπφ ηα πξνεγνχκελα ζηνηρεία πξνθχπηεη φηη ε φιε εξκελεία ηνπ ηνπξηζκνχ δελ ζα ππήξρε αλ δελ ζπλδένληαλ κε ζεκαληηθά νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα. κσο παξά ηα νηθνλνκηθά νθέιε ππάξρεη θαη θφζηνο γηα ηελ νηθνλνκία απφ ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ην νπνίν ζρεηίδεηε κε (J.Swarbrooke, 1999): Σνλ επνρηθφ ραξαθηήξα θαη ηηο ρακειέο απνδνρέο ηα νπνία πνιιέο θνξέο ραξαθηεξίδνπλ ηα ηνπξηζηηθά επαγγέικαηα. πςεινχ θφζηνπο ζε εγθαηάζηαζεο νη νπνίεο φκσο κεξηθέο θνξέο αξγνχλ λα απνδψζνπλ ζηνπο επελδχηεο ηα αλακελφκελα νθέιε ιφγν ηεο πεξηνδηθήο ηνπο ρξίζεο (Βπνρηθφηεηα). Σελ πιήξε εμάξηηζε νξηζκέλσλ πεξηνρψλ απφ ηνλ ηνπξηζκφ,κε απνηέιεζκα ηελ αδπλακία αληηκεηψπηζεο αιιαγψλ ζηελ ηνπξηζηηθή αγνξά. Σελ αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη ζεκαληηθή αχμεζε ηεο άμηαο ηεο γεο. Σελ ηάζε πνπ δεκηνπξγείηε γηα πεξηζζφηεξεο εηζαγσγέο. Ώπφ ηελ θαηαγξαθή ησλ νηθνλνκηθψλ επηπηψζεσλ θαη απφ ηελ αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο ζπκπεξαίλεη θαλείο φηη ηα νθέιε είλαη πνιχ πεξηζζφηεξα απ ην θφζηνο, δηαθέξνπλ φκσο απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή θαη είλαη αλάινγα ηνπ επηπέδνπ αλάπηπμεο ηεο θάζε πεξηνρήο. ήκεξα φιεο νη ρψξεο επηρεηξνχλ λα εθκεηαιιεπηνχλ ηνπο πφξνπο πνπ δηαζέηνπλ γηα λα νδεγεζνχλ ζε αλάπηπμε. Γηα λα είλαη φκσο αηζζεηέο νη ζεηηθέο επηδξάζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηηο νηθνλνκηθά αλαπηπζζφκελεο ρψξεο επηρεηξνχκελε αλάπηπμε ή ε κεγελζπζε ηνπ ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηε νξζνινγηζηηθά θαη πξνγξακκαηηζκέλα ζπλνδεπφκελε απφ κηα πξνζπάζεηα παξάιιειεο αλάπηπμεο ηνπ πξσηνγελνχο θαη δεπηεξνγελνχο ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο (Δγνπκελάθεο, 1999) Πεξηβαιινληηθέο επηπηώζεηο Δ έλλνηα κε ηελ νπνία ην πεξηβάιινλ κειεηάηαη ζηνλ ηνπξηζκφ πεξηιακβάλεη ηέζζεξα ζηνηρεία ηα νπνία ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο θαη είλαη(v.middleton, 2001): Σν θπζηθφ πεξηβάιινλ, φπσο είλαη ε παλίδα θαη ε ρισξίδα κηαο πεξηνρήο, ην θιίκα, ε αθηέο, ηα βνπλά, φινη νη θπζηθνί πφξνη θιπ Σν δνκεκέλν πεξηβάιινλ, δειαδή ηα ηζηνξηθά θηίξηα, νη ηνπξηζηηθέο ππνδνκέο, ηα κλεκεία, ηα πάξθα, νη αξραηνινγηθνί θαη ηζηνξηθνί ρψξνο θιπ. Δ πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο φπσο είλαη νη ζξεζθεχηεθεο γηνξηέο, νη παξαδνζηαθνί ρνξνί θαη κνπζηθή, ε ιανγξαθηθή ηέρλε θιπ Οη θνηλσληθέο εθδειψζεηο, φπσο είλαη ν ηξφπνο δσήο, ε γιψζζα θαη νη ζπλήζεηεο ησλ θαηνίθσλ κηαο πεξηνρήο. Ώπφ ηα ζηνηρεία πνπ πξναλαθέξζεθαλ, ζηελ παξνχζα ελφηεηα ζα εμεηαζηνχλ νη επηπηψζεηο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζην θπζηθφ ηνπίν θαη ην δνκεκέλν πεξηβάιινλ, ελψ ηα άιια δπν ζηνηρεία ζα εμεηαζηνχλ ζηηο επφκελεο ελφηεηεο. Δ δξάζε ηνπ ηνπξηζκνχ πξνθαιεί πνιιέο κε επαλνξζψζηκεο επηδξάζεηο ζην θπζηθφ θαη δνκεκέλν πεξηβάιινλ, θάηη ην νπνίν δελ γλψξηδε εδψ θαη ηξηάληα ρξφληα ε δηεζλήο θνηλφηεηα. Μφιηο ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη μεθηλήζεη κηα εκπεξηζηαησκέλε αλαδήηεζε απφ ηεο αλεπηπγκέλεο θπξίσλ νηθνλνκηθά θαη ηζηνξηθά ρψξεο, γηα ηηο επηδξάζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηα θπζηθά νηθνζπζηήκαηα. Δ πξνζπάζεηα μεθηλά θπξίσο 6

13 ζηε δεθαεηία 1980, κέζν θνηλσληθψλ δξάζεσλ ησλ πνιηηψλ ή νξγαλσκέλσλ νκάδσλ γηα ηελ ελεκέξσζε θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ δηαθφξσλ θνξέσλ ζε ζέκαηα ζρεηηθά κε ην πεξηβάιινλ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ν λφκνο 1262/1982 ν νπνίνο είρε σο ζθνπφ ηελ απαγφξεπζε ε ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ λέσλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ ζε πεξηνρέο πνπ είραλ θεξπρζεί ηνπξηζηηθά θνξεζκέλεο (Κνπζε,2000). Οη επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζην πεξηβάιινλ κπνξεί λα είλαη ζεηηθέο ή αξλεηηθέο. Ώπφ ηηο ζεηηθέο επηπηψζεηο επηζεκαίλνληαη νη εμήο (J.Swarbrooke,1999): Ώπνηειεί θίλεηξν γηα λα ζηξέςεη ε θεληξηθή δηνίθεζε ην ελδηαθέξνλ ηεο πξνο ην ζέκα πεξηβάιινλ ψζηε λα ζεζπίζεη κέηξα γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ. Βπαηζζεηνπνηεί έλα κέξνο ησλ επηζθεπηψλ γηα πεξηβαιινληηθά ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνλ ηφπν ππνδνρήο. πκβάιιεη ζηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε θαη αλάδεημε παιαηψλ θαηνηθηψλ, ζηηο νπνίεο έδεζαλ θαηά ην παξειζφλ ζεκαίλνληα πξφζσπα, γηα ηνπξηζηηθνχο ή πνιηηηζηηθνχο ζθνπνχο θαη ζηε κεηαηξνπή ηνπο ζε κνπζεία. Σα πεξηζζφηεξα πξνβιήκαηα ζην πεξηβάιινλ πξνθχπηνπλ θπξίσο ιφγσ ηεο ζπγθέληξσζεο κεγάινπ αξηζκνχ επηζθεπηψλ ζε κία πεξηνρή γηα πεξηνξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα. Οη επηδξάζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηα θπζηθά νηθνζπζηήκαηα ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηηο πεξηβαιινληηθέο θαηαζηξνθέο πνπ ζπληεινχληαη ζε πεξηνρέο ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάινπο θαη αθνξνχλ θπξίσο (Λχηξαο,1998): ηελ θαηαπάηεζε δαζψλ θαη αθηψλ κε ζθνπφ ηελ εθηεηακέλε δφκεζε. ηελ αιινίσζε ηνπ ηνπηθνχ πνιενδνκηθνχ θαη αξρηηεθηνληθνχ ρξψκαηνο κε ηε δεκηνπξγία αληηαηζζεηηθψλ θηηζκάησλ. ηελ ερεηηθή ξχπαλζε πνπ είλαη ηδηαίηεξα έληνλε ζηνπο πνιπάξηζκνπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο. ηηο αιινηψζεηο ηνπ νπηηθνχ πεδίνπ απφ ηηο αλεμέιεγθηνπ ηχπνπ θαη κεγέζνπο δηαθεκηζηηθέο πηλαθίδεο. ηελ εθηεηακέλε ξχπαλζε πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ εγθαηάιεηςε ησλ ζθνππηδηψλ. ηε κφιπλζε ηεο αηκφζθαηξαο απφ ηε ρξήζε Ε.Υ. απηνθηλήησλ θαη βαξέσλ νρεκάησλ. Έλα ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ πεξηβάιινληνο θαη ηνπξηζκνχ είλαη ε χπαξμε κεραληζκψλ αλαηξνθνδφηεζεο. Ώπηφ ζεκαίλεη φηη ν ηνπξηζκφο ζπρλά πξνθαιεί αξλεηηθέο πνζνηηθέο θαη πνηνηηθέο επηπηψζεηο ζηνπο θπζηθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο πφξνπο κηαο πεξηνρήο. Δ ππνβάζκηζε φκσο ησλ θπζηθψλ πφξσλ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο θχξηνπο ιφγνπο κείσζεο ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο. Σέηνηα θαηλφκελα έρνπλ εκθαληζηεί ζε πνιιέο πεξηνρέο κε κεγάιε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε, φπσο ζπκβαίλεη ζηα Καλάξηα λεζηά. Παξφια απηά ε αληηλνκία πνπ δηαθξίλεηαη ζηε ζρέζε κεηαμχ ηνπξηζκνχ θαη θχζεο, κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε ζπκβησηηθή ζρέζε δηαηήξεζεο ηεο θπζηθήο ηζνξξνπίαο θαη ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο αξθεί λα γίλεηαη ζσζηή αμηνιφγεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θάζε πεξηνρήο (Σζάξηαο,1999). 7

14 1.4.3 Κνηλσληθέο επηδξάζεηο ηνπ ηνπξηζκνύ. Οη επηπηψζεηο απφ ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζε θνηλσληθφ επίπεδν ζεκαηνδνηνχληαη απφ ηελ θνηλσληθή αιιαγή πνπ πξνθαιείηαη ζε κία ρψξα ππνδνρήο ηνπξηζηψλ. Δ θνηλσληνινγία ηνπ ηνπξηζκνχ αλαιχεη ηα ζηάδηα θνηλσληθήο αιιαγήο θπξίσο ζε αλαπηπζζφκελεο πεξηνρέο ηεο ππαίζξνπ νη νπνίεο φηαλ μεθηλά ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ραξαθηεξίδνληαη απφ κία αγξνηηθή θνηλσληθή δνκή θαη ζηαδηαθά κεηαηξέπνληαη ζε ηνπξηζηηθά ζέξεηξα. Σα απνηειέζκαηα ησλ θνηλσληθψλ επηπηψζεσλ εκθαλίδνληαη αξγά θαη πνιιέο θνξέο δελ γίλεηαη εχθνια θαηαλνεηφ φηη ζπλδένληαη άκεζα κε ηνλ ηνπξηζκφ (Λχηξαο,1998). Δ έξεπλα ησλ θνηλσληθψλ επηπηψζεσλ ηνπ ηνπξηζκνχ εζηηάδεηαη ζηηο αξλεηηθέο κεηαβνιέο πνπ πξνθαιεί ζε κία πεξηνρή, ρσξίο λα απνθιείεηαη θπζηθά ε χπαξμε ζεηηθψλ κεηαβνιψλ. Δ χπαξμε ζεηηθψλ ή αξλεηηθψλ απνηειεζκάησλ γηα κηα θνηλσλία εμαξηάηαη θπξίσο απφ (J.Swarbrooke,1999): Σν βαζκφ ζπλνρήο θαη δπλακηθήο πνπ παξνπζηάδεη ε ηνπηθή θνηλσλία. Σν είδνο ηνπ ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζεηαη ζηελ πεξηνρή. Σν βαζκφ νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο εμάξηεζεο ηεο ηνπηθή θνηλσλίεο απφ ηνλ ηνπξηζκφ. Σν βαζκφ πνπ παξεκβαίλνπλ νη θξαηηθνί θνξείο θαη δεκηνπξγνχλ πξνυπφζεζεο νη νπνίεο εκπνξνχλ λα πξνζδηνξίζνπλ θαη πεξηνξίζνπλ ηηο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ. Ώπφ ηηο θνηλσληθέο επηπηψζεηο πνπ θαηαγξάθνληαη ζηε ζρεηηθή νη θπξηφηεξεο αλαιχνληαη ζηε ζπλερεία: Δπαγγεικαηηθή θαη θνηλωληθή θηλεηηθόηεηα. Καηά ην πξψην ην ζηάδην ηεο αξρηθήο αλαθαιπςεο κηαο πεξηνρήο απφ κεκνλσκέλνπο ηνπξίζηεο, δηακνξθψλνληαη πξνζσπηθέο ζρέζεηο κε ηνπο ληφπηνπο νη νπνίνη αληηκεησπίδνπλ ηνπο ηνπξίζηεο σο θηινμελνχκελνπο. ηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα παξαηεξείηαη ζηξνθή πξνο ηα ηνπξηζηηθά ή εκπνξηθά επαγγέικαηα, αλαδεηψληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ κηα επθαηξία γηα ηελ αχμεζε ηνπ εηζνδήκαηνο. Σν αγξνηηθφ επάγγεικα δελ εγθαηαιείπεηαη, αιιά ζηαδηαθά πεξηνξίδεηαη. ηε ζπλέρεηα κε ηε ζηαζεξνπνίεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ εηζνδήκαηνο, ην αγξνηηθφ επάγγεικα εγθαηαιείπεηαη απφ ηνπο λεφηεξνπο, παξακέλεη φκσο θχξηα αζρνιία γηα ηνπο ειηθησκέλνπο. Δ επαγγεικαηηθή θηλεηηθφηεηα ε νπνία παξαηεξείηαη ζηνρεχεη ζηε κεγηζηνπνίεζε ησλ εηζνδεκάησλ ρσξίο ηαπηφρξνλα λα νδεγεί θαη ζε ζεκαληηθή θνηλσληθή θηλεηηθφηεηα,ε νπνία αθνξά θπξίσο ζηνπο λένπο θαη ηηο γπλαίθεο. Οη κελ λένη απνθηνχλ νηθνλνκηθή αλεμαξηεζία θαη απνδεζκεχνληαη απφ ηελ νηθνγέλεηα ηνπο. Οη δε γπλαίθεο εθηφο απφ ηελ νηθνλνκηθή αλεμαξηεζία, βξίζθνληαη ζε δπζκελέζηεξε ζέζε απφ ην παξειζφλ γηαηί αζρνινχληαη παξάιιεια κε ην ηνπξηζηηθφ θαη ην αγξνηηθφ επάγγεικα θαη κε ηηο νηθηαθέο εξγαζίεο. (Σζάξηαο,1996, Λχηξαο,1998). Κνηλωληθά Πξόηππα: ε ζπλάληεζε ηνπξίζηα- ληόπηνπ. Δ ζπλάληεζε ηνπ ηνπξίζηα κε ηνλ ληφπην γίλεηαη ζε έλαλ ζπγθεθξηκέλν θνηλσληθφ θαη πεξηβαιινληηθφ ρψξν αιιά ππφ δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο θαη φξνπο γηα ηνλ θαζέλα. Ώπηέο νη ζπλζήθεο νη νπνίεο δηακνξθψλνπλ θαη ηα απνηειέζκαηα ηεο ζπλάληεζεο πξνέξρνληαη απφ ην γεγνλφο φηη ν ηνπξηζκφο απνηειεί κηα νηθνλνκηθή ζπλαιιαγή. Ο ηνπξίζηαο αγνξάδεη ππεξεζίεο πνπ ηνπ πνπιάεη ν ληφπηνο. Δ δηαπνιηηηζκηθή απηή επηθνηλσλία, γηα ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, είρε σο απνηέιεζκα ηελ θνηλσληθή αιινίσζε ζηα ήζε, ζηα έζηκα, ζηα θνηλσληθά πξφηππα, ζηηο δνκέο θαη ζηνπο ζεζκνχο. Οη ληφπηνη θαη θπξίσο νη λένη εκθαλίδνληαη ηδηαίηεξα επάισηνη θαη 8

15 θαηαιήγνπλ λα κηκνχληαη ηα θνηλσληθά πξφηππα ησλ ηνπξηζηψλ ηα νπνία ζεσξνχληαη ζπλψλπκα κε θάζε ηη ζχγρξνλν ή κνληέξλν. ην ζηάδην ηεο πιήξνπο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο πνπ αθνινπζεί κε ηε δηαθίλεζε κεγάισλ καδψλ κέζσ ηνπξηζηηθψλ παθέησλ ε ζρέζε ραξαθηεξίδεηαη απφ πιήξε αδηαθνξία θαη αδπλακία επηθνηλσλίαο. Ο ηνπξίζηαο γηα ηελ πεξηνρή πνπ επηζθέπηεηαη είλαη έλαο απιφο πεξαζηηθφο, ελψ γηα ηνπο ληφπηνο απνηειεί έλα εκπφξεπκα. Πνιιέο θνξέο ν ηνπξίζηαο έρεη ηελ αίζζεζε φηη είλαη ζηφρνο εθκεηάιιεπζεο, κε απνηέιεζκα ηε κεηάβαζε απφ ην ζηάδην ηεο επθνξίαο ζην ζηάδην ησλ εληάζεσλ. Δ ζηαδηαθή δεκηνπξγία ελφο θιίκαηνο δπζθνξίεο θαη εθλεπξηζκνχ απφ ηνπο ληφπηνπο νδεγεί ζηε δεκηνπξγία ζηεξενηχπσλ ηα νπνία αθνξνχλ θπξίσο ζηνπο ηνπξίζηεο. Σα ζηεξεφηππα ηα νπνία πξνσζνχληαη απφ ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο κε ζθνπφ ηελ ζηξνθή ηεο ηνπξηζηηθήο κεηαθίλεζεο ζε θάπνηνλ πξννξηζκφ, δεκηνπξγνχλ κηα εζθαικέλε, πιαζκαηηθή θαη αληηεπηζηεκνληθή εηθφλα γηα ζπγθεθξηκέλα άηνκα ή ιανχο. Σέηνηα πξφηππα κπνξεί λα είλαη εζληθά π.ρ. νη Άγγινη πίλνπλ πνιχ ή γέλεθα π.ρ. ν ραξαθηεξηζκφο ησλ λέσλ ηνπξηζηψλ πνπ ηαμηδεχνπλ κε ιίγα ρξήκαηα σο αιεηνηνπξίζηεο (Λχηξαο,1998). Δ θνηλσληθή αιιαγή πνπ πξνθαιείηαη κέζσ ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο έρεη θαη ζεηηθέο θαη αξλεηηθέο επηπηψζεηο πνπ κφλν κηα νξζνινγηθή θξαηηθή ηνπξηζηηθή πνιηηηθή κπνξεί λα νξηνζεηήζεη. Παξαηεξείηαη επνκέλσο φηη θάζε θνξά πνπ ην λνκηθφ πιαίζην ηεο αλάπηπμεο πάζρεη ή ν έιεγρνο απφ ηελ πνιηηεία είλαη πιεκκειήο επηθξαηνχλ αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ φιε δηαδηθαζία ηεο θνηλσληθήο αιιαγήο (Λχηξαο, 1998) Πνιηηηζκηθέο επηπηώζεηο. Ο πνιηηηζκφο βξίζθεηαη ζηνλ ππξήλα ηεο θαζεκεξηλήο δσήο φισλ ησλ αλζξψπσλ, ζε αηνκηθφ, νηθνγελεηαθφ θαη ζπιινγηθφ επίπεδν. Ώπνηειείηαη απφ έλα ζχλνιν ζηνηρείσλ φπσο είλαη ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά, ε γιψζζα, ε ζξεζθεία, ε ιατθή θαη θάζε κνξθή ηέρλεο, νη παξαδνζηαθέο αζρνιίεο, νη γηνξηέο θαη ηα παλεγχξηα θιπ. Βθθξάδεηαη σο κηα λννηξνπία πνπ δηαρέεηαη ζε φιεο ηηο πηπρέο ηεο δσήο, ζηνλ ηξφπν πνπ βηψλνπκε ηα θνηλσληθά πξνβιήκαηα, ζηε ζηάζε καο απέλαληη ζε απηά, ζηνπο θψδηθεο επηθνηλσλίαο θαη ζπκπεξηθνξάο πνπ ρξεζηκνπνηνχκε. Δ πνιηηηζηηθή επηθνηλσλία ησλ εθπξνζψπσλ δπν δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ, ηνπξηζηψλ θαη ληφπησλ ζε πξννξηζκνχο κε ρακειφ βαζκφ νηθνλνκηθήο θαη ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο πξνθαιεί πνηθίιεο πνιηηηζηηθέο αιινηψζεηο. Έλλνηεο φπσο ε ζθελνζεηεκέλε απζεληηθφηεηα, ε εκπνξηθνπνηεζε ηεο ηνπηθήο παξάδνζεο, ηα πνιηηηζκηθά ζηεξεφηππα, ζπλδένληαη κε ηηο επηπηψζεηο πνπ πξνθαιεί ε αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηνλ πνιηηηζκφ κηαο θνηλσλίαο. ηα πιαίζηα ηεο δεκηνπξγίαο ειθπζηηθψλ πξννξηζκψλ γηα ηνπο ηνπξίζηεο δεκηνπξγείηαη «ηνπξηζηηθφο πνιηηηζκφ», είηε κεηαηξέπνληαο γηνξηέο ζε ζεάκαηα γηα ηνπξίζηεο είηε κεηαθέξνληαο ζηνπο ηνπξίζηεο, κέζσ ελζχκησλ, πιεπξέο ραξαθηεξηζηηθά ή επνρέο ηνπ ηνπηθνχ πνιηηηζκνχ. Με ηνλ ηξφπν απηφ δεκηνπξγνχληαη ζπρλά πνιηηηζκηθά ζηεξεφηππα κε ηα φπηα νη ηνπξίζηεο ηαπηίδνπλ κηα πεξηνρή. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηεινχλ νη ζπλδπαζκνί Βιιάδα-κπνπδνχθη, Εζπαλία-θιακέλγν θιπ. (Σζάξηαο,1996). πσο ήδε αλαθέξζεθε ν πνιηηηζκφο εθθξάδεη ηηο πεξηζζφηεξεο πηπρέο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο ησλ αλζξψπσλ. Γηα ην ιφγν απηφ νη πνιηηηζκηθέο επηπηψζεηο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο δελ απνηεινχλ μερσξηζηφ πεδίν κειέηεο, αιιά 9

16 πξνζεγγίδνληαη απφ πνιινχο κειεηεηέο,παξάιιεια κε ηηο θνηλσληθέο θαη ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. ια ηα ζηνηρεία πνπ ζπλζέηνπλ ηνλ πνιηηηζκφ κηαο πεξηνρήο απνηεινχλ νπζηαζηηθφ πφιν έιμεο επηζθεπηψλ. Θεσξείηαη, αθφκα θαη ζήκεξα, ν πνιηηηζκφο σο έλαο απφ ηνπο θχξηνπο ιφγνπο πνπ ζηελ πιεηνςεθία ηνπο ρψξεο κε καθξαίσλε ηζηνξία θαη παξάδνζε εμαθνινπζνχλ λα ζπγθεληξψλνπλ απμεκέλν αξηζκφ ηνπξηζηψλ. Ώλάκεζα ζε απηέο ηηο ρψξεο κε ηζηνξία θαη παξάδνζε ζεκαληηθή ζέζε θαηαιακβάλεη θαη ε Βιιάδα ( Μαλσιηά,2000). Ώπεηιή γηα ην κέιινλ ηνπ πνιηηηζκνχ απνηειεί ε δηεζλήο νκνγελνπνηήζεη πνπ ζπλπθαζκέλε κε ηελ παγθνζκηνπνίεζε, θαηλφκελν ηεο ζχγρξνλεο επνρήο, νδεγεί ζηελ απψιεηα ησλ ηδηαηηεξνηήησλ θαη ησλ πνιηηηζηηθψλ δηάθνξσλ πνπ έρεη λα παξνπζίαζε θάζε πεξηνρή. Σν δηεζλέο ηνπξηζηηθφ ξεχκα κεηαθηλείηαη απφ ηνπο αξρηθνχο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο : Βπξψπε, ΐ. Ώκεξηθή, πξνο ηηο ρψξεο ηεο Ώζίαο ηεο Ώθξηθήο θαη ηα λεζηά ηνπ Βηξεληθνχ Χθεαλνχ. Βθθξάδεηαη απφ πιεπξάο ηνπξηζηψλ αιιαγή ησλ πξνηηκήζεσλ ηνπο θαη εθδειψλεηαη κε ηελ ηάζε αλαδήηεζεο εμσηηθψλ ή πεξηβαιινληηθά θαη πνιηηηζκηθά «ακφιπλησλ πεξηνρψλ». 1.5 ΔΗΓΖ ΣΟΤΡΗΜΟΤ Σα είδε ηνπ ηνπξηζκνχ είλαη ν καδηθφο ηνπξηζκφο θαη ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο Μαδηθόο ηνπξηζκόο- Δλλνηνινγηθή πξνζέγγηζε. ην άθνπζκα ησλ ιέμεσλ «καδηθφο ηνπξηζκφο» απηφκαηα ν θαζέλαο ζθέθηεηαη ηνλ ήιην, ηε ζάιαζζα, ηα κεγάια μελνδνρεηαθά ζπγθξνηήκαηα, ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο, ηε ζπγθέληξσζε πινχηνπ θαη ηελ επίηεπμε πςειψλ εηζνδεκάησλ φζσλ εκπιέθνληαη κε ηηο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Αειαδή ζε φηη ζπλδέεηαη κε ηνλ καδηθφ ηνπξηζκφ ηνπ πξνζδίδεηαη ε δηάζηαζε ηνπ «κεγάινπ» θαη ηνπ «πνιχ». Σν θαηλφκελν ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ πξσηνεκθαλίζηεθε ηελ πεξίνδνη ηεο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο, ζηηο αξρέο ηνπ 19 νπ αηψλα. ηε ζπλέρεηα κεηά ην 2 ν Παγθφζκην πφιεκν θαη θπξίσο ηηο δεθαεηίεο 1970 θαη 1980, ζα απνηειέζεη ηελ θπξίαξρε έθθξαζε ηεο ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηνο ηνπ αζηηθνχ πιεζπζκνχ ησλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ. ήκεξα επηθξαηεί ε απνρή φηη ε ηάζε γηα καδηθή παξάγσγε θαη θαηαλάισζε είλαη απηή πνπ νδήγεζε θαη ζηελ «εθβηνκεράληζε» ηνπ ηνπξηζκνχ (Εαθσβίδνπ,2000). Ο φξνο καδηθφο ηνπξηζκφο ζηελ άξρνη ρξεζηκνπνηήζεθα σο ζηαηηζηηθφο δείθηεο θαη πξνζδηνξίδνληαλ κε βάζε πνζνηηθέο κεηξήζεηο πνπ αθνξνχζαλ ζηνλ αξηζκφ ησλ κεηαθηλνχκελσλ ηνπξηζηψλ, ζηνπο δείθηεο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο (αξηζκφο μελνδνρείσλ, θιηλψλ θιπ), ζην κέγεζνο ηεο θαηαλαισηηθήο δαπάλεο γηα ηνλ ηνπξηζκφ θ.α. ηε ζπλέρεηα φηαλ ν ηνπξηζκφο άξρηζε λα κειεηάηαη απφ πεξηζζφηεξεο επηζηεκνληθέο εηδηθφηεηεο, ε έλλνηα ηνπ φξνπ καδηθφο ηνπξηζκφο δηαθνξνπνηήζεθε θαη άξρηζε λα πεξηιακβάλεη πεξηζζφηεξα ζηνηρεία ζηελ νξηνζέηεζε ηνπ. Σέηνηα ζηνηρεία είλαη ε ζπγθέληξσζε ζην ρψξν θαη ζην ρξφλν(επνρηθφηεηα), ε πεξηβαιινληηθή θαη αηζζεηηθή ξχπαλζε, νη θνηλσληθέο θαη πνιηηηζηηθέο αιινηψζεηο(π.ρ επαγγεικαηηθή θηλεηηθφηεηα), ν ηξφπνο κεηαθνξάο ηνπξηζηψλ (π.ρ πηήζεηο charter), o ηχπνο ηνπξηζηηθήο πξνζθνξάο (π.ρ ηνπξηζηηθά παθέηα). Ώπφ ην 1960 κέρξη ην 1980 έλα κεγάιν κέξνο ησλ ηνπξηζηψλ πνπ ηαμίδεπαλ νκαδηθά 10

17 ζπγθεληξψλνληαλ θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνχ (Ενχιηνο, Ώχγνπζηνο ), ζηηο αθηέο ηεο λφηηαο Βπξψπεο θαη ηνπ Ώηιαληηθνχ( θπξίσο Ώκεξηθαλνί θαη Καλαδνί ηνπξίζηεο) γηα ηηο δηαθνπέο ηνπο. Οη Ώγγινζάμνλεο ραξαθηεξίδνπλ επηγξακκαηηθά απηφ ηνλ ηχπν δηαθνπψλ σο ηα «four Ss, sun,sea, sand and sex». Ο φξνο ηαπηίζηεθε κε ηελ έλλνηα ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ θαη απνηέιεζε (θαη εμαθνινπζείο λα απνηειεί) πξαγκαηηθφηεηα γηα ηνπο πιεζπζκνχο πνπ πξνέξρνληαη απφ βηνκεραλνπνηεκέλεο θαη αζηηθνπνηεκέλεο πεξηνρέο θαη αλαδεηνχζαλ απηφ ην είδνο ζηεξεφηππσλ δηαθνπψλ νη νπνίεο πξνβάιινληαλ απφ ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο.(a.mathieson, G.Wall, 1982) Δλαιιαθηηθόο ηνπξηζκόο- Έλλνηoινγηθή πξνζέγγηζε. Ώπφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 ν ηνπξηζκφο θαηαγξάθεηαη σο κηα πνιπδηάζηαηε θαη πνιχκνξθε δξαζηεξηφηεηα κε εγγελή αζηάζεηα, αβεβαηφηεηα θαη ξίζθν. Υξεζηκνπνηεί θάζε είδνπο θπζηθνχο, πνιηηηζκηθνχο θαη αλζξσπνγελείο πφξνπο, εκπιέθεη πνηθηιία νκάδσλ θαη ζπκθεξφλησλ θαη επηδξά ζηηο θνηλσλίεο, ηηο νηθνλνκίεο θαη ην πεξηβάιινλ θπξίσο ησλ ηφπσλ πνπ ππνδέρνληαη ηνπξίζηεο. Σα θαηαλαισηηθά πξφηππα ησλ ηνπξηζηψλ κεηαβάιινληαη πην ζπρλά απφ φζν ζπλέβαηλε ζε παιαηφηεξεο πεξηφδνπο θαη νη κεηαβαιιφκελεο πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζπγθπξίεο επεξεάδνπλ άκεζα ηελ ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα. Βίλαη ε πεξίνδνο πνπ ε αεηθνξία είλαη πιένλ ε ιέμε-θιεηδί θαη ε έκθαζε ζηηο πεξηβαιινληηθέο παξακέηξνπο είλαη πηα δεδνκέλε. Ώλαθνξέο φπσο «πξάζηλνο ηνπξηζκφο», «πξάζηλεο επηπηψζεηο» θαη «πξάζηλνο ινγαξηαζκφο», πξνθαινχλ ην ελδηαθέξνλ ησλ πεξηβαιινληνιφγσλ. Κάησ απφ απηέο ηηο ζπλζήθεο νη ζχγρξνλεο θνηλσληθέο απαηηήζεηο γηα θαζαξφ πεξηβάιινλ, ζεβαζκφ ζηηο ηνπηθέο ηδηνκνξθίεο, απνθέληξσζε θαη ζπκκεηνρή ησλ θαηνίθσλ ζε αλαπηπμηαθέο δηαδηθαζίεο, πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ πεξίνδν , νδήγεζαλ ζε ζπζηεκαηηθέο πξνζπάζεηεο δηεξεχλεζεο πξνυπνζέζεσλ εθαξκνγήο λέσλ πξνηχπσλ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Μεηά ην 1980 ν πξνζαλαηνιηζκφο πξνο ηελ αεηθνξία κε έληαμε ζηελ ηνπηθή θιίκαθα ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο θαη παξάιιειε αλάπηπμε ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο θχξηνπο ζηφρνπο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ( Μπξηαζνχιε,2000, J.Swarbrooke,1999 ). Οη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ νη νπνίεο απνηεινχλ ππνζχλνιν ησλ εηδηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ ζεσξνχληαη πξφηππν «ελεξγεηηθψλ» δηαθνπψλ ζε αληίζεζε κε ην πξφηππν ησλ «παζεηηθψλ» δηαθνπψλ, πνπ ζπλδένληαη κε ην νξγαλσκέλν ηαμίδηπαθέην δηαζθέδαζεο θαη μεθνχξαζεο. Οη ηνπξίζηεο επηδεηνχλ κέζσ ηεο επαθήο κε ηε θχζε, ηελ απζεληηθφηεηα ηεο επαξρηαθήο δσήο θαη ηελ αλεπηηήδεπηε θηινμελία λα γίλνπλ θνηλσλνί ελφο ηξφπνπ δσήο πνπ ζπλερψο απνκαθξχλεηαη. Δ έλλνηα ησλ ελεξγεηηθψλ δηαθνπψλ πεξηθιείεη ηελ αλαδήηεζε ζε έλα ηαμίδη απηνλνκίαο θαη δξαζηεξηνηήησλ πνπ λα αληαπνθξίλεηαη ζηα θίλεηξα ησλ ηνπξηζηψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα είδνο ηνπξηζκνχ ήπηαο κνξθήο σο πξνο ηηο ππνδνκέο, κε έκθαζε ζηνλ αζιεηηζκφ, ηε θπζηθή δσή, ην πεξηβάιινλ, ηηο πεξηεγήζεηο, ηηο πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ηελ ηνπηθή παξάδνζε, ηελ εθπαίδεπζε θιπ. (Σζάξηαο,1996). 11

18 Μνξθέο ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ. Σα ηειεπηαία ρξφληα αλαπηχζζνληαη ζηελ Βιιάδα, φιν θαη πην ζπζηεκαηηθά νη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ πνπ πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ηαμηδηψηεο λα εκπινπηίζνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο θαη κε πξνγξάκκαηα εμεηδηθεπκέλσλ δξάζεσλ.ο αγξνηνπξηζκφο θαη ν νηθνηνπξηζκφο απνηεινχλ ηελ θπξηφηεξε έθθξαζε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Βθηφο ησλ δχν απηψλ κνξθψλ, παξάιιεια αλαπηχζζνληαη θαη άιιεο εηδηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ κε ηηο νπνίεο επηδηψθεηαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ ηδηαίηεξσλ θηλήηξσλ ησλ ηνπξηζηψλ, αθνινπζψληαο ηηο αξρέο ηηο αεηθνξηθήο αλάπηπμεο. Οξηζκέλεο απφ απηέο ηηο κνξθέο ηνπξηζκνχ είλαη:ν αζιεηηθφο, ν γπκληζηηθφο, ν εθπαηδεπηηθφο, ν παξαζαιάζζηνο, ν ζξεζθεπηηθφο, ν ηακαηηθφο, ν πγείαο θαη θπζηθήο δσήο, ν νξεηλφο, ν ρεηκεξηλφο, ν πεξηεγεηηθφο, ν πνιηηηζηηθφο, ν ηνπξηζκφο πεξηπέηεηαο, ν ηνπξηζκφο ζηελ χπαηζξν.( Σζάξηαο, 1996) Παξάιιεια αλαπηχζζνληαη θαη νη λέεο κνξθέο ηνπξηζκνχ νη νπνίεο δελ κπνξνχλ λα εληαρζνχλ ζηνλ καδηθφ ηνπξηζκφ θαη εληάζζνληαη ζηνλ ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ, νη λέεο κνξθέο είλαη: ν ζπλεδξηαθφο, ηνπξηζκφο, θηλήηξσλ, ν επηιεθηηθφο, ν ιατθφο, ν θνζκνπνιίηηθνο, ν ηνπξηζκφο αλαπήξσλ, ν νηθνγελεηαθφο, ν ηνπξηζκφο εθζέζεσλ, ν ηνπξηζκφο πφιεο, ν ηνπξηζκφο ηξίηεο ειηθίαο, ν ηνπξηζκφο παξαρείκαλζεο, θαη ν time sharing(ρξνλνκεξηζηηθεο κίζζσζεο). ιεο απηέο νη κνξθέο ελαιιαθηηθνχ, εηδηθνχ θαη λένπ ηνπξηζκνχ δελ είλαη δπλαηφ λα δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ πεξηνρή ηεο Θξάθεο ιφγσ ηεο κνξθνινγίαο, ηεο ζέζεο πνπ θαηέρεη ζηνλ ειιεληθφ θνξκφ, ησλ θπζηθψλ πφξσλ πνπ δηαζέηεη θαη ησλ θιηκαηνινγηθψλ ζπλζεθψλ. Οη κνξθέο πνπ αλαπηχζζνληαη ή κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ ζηελ Θξάθε είλαη νη εμήο: Αγξνηνπξηζκόο Δ θπξηφηεξε έθθξαζε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ είλαη ν αγξνηνπξηζκφο ν νπνίνο είλαη κηα ήπηα κνξθή βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θαη πνιπδξαζηεξηφηεηαο ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν, κε ηελ νπνία ν επηζθέπηεο έρεη ηελ επθαηξία λα γλσξίζεη ηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο, ηηο αγξνηηθέο αζρνιίεο, ηα ηνπηθά πξντφληα, ηελ παξαδνζηαθή θνπδίλα θαη ηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ θαηνίθσλ. Σα πνιηηηζκηθά ζηνηρεία θαη ηα απζεληηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ρψξνπ απηνχ, κε ζεβαζκφ πξνο ην πεξηβάιινλ θαη ηελ παξάδνζε. Βπίζεο, ε δξαζηεξηφηεηα απηή θέξλεη ηνλ επηζθέπηε ζε επαθή κε κηα θχζε θαζψο θαη κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ χπαηζξν, ζηηο νπνίεο κπνξεί λα ζπκκεηέρεη, λα ςπραγσγεζεί θαη λα λνηψζεη ηε ραξά ηεο πεξηήγεζεο, ηεο γλψκεο θαη ηεο αλαθάιπςεο. Παξάιιεια, θηλεηνπνηεί ηηο παξαγσγηθέο, πνιηηηζκηθέο θαη αλαπηπμηαθέο δχλακεο ελφο ηφπνπ, ζπκβάιινληαο έηζη ζηελ αεηθφξν πεξηβαιινληηθή, νηθνλνκηθή, θαη θνηλσληθή αλάπηπμε ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ. Πνιιέο επηρεηξήζεηο ζ φιε ηε ρψξα, πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απνιαχζεηε ηα κνλαδηθά πιενλεθηήκαηα ηεο ειιεληθήο ππαίζξνπ, κέζσ εηδηθψλ πξνγξακκάησλ αγξνηνπξηζκνχ. Οη επηρεηξήζεηο απηέο θαηαηάζζνληαη ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο: Πξαηήξηα / εθζεηήξηα αγξνηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ. Ώγξνηνπξηζηηθά θέληξα εζηίαζεο θαη αλαςπρήο. Σνπξηζηηθά γξαθεία, πνπ αλαιακβάλνπλ ηε δηνξγάλσζε ή ηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ ππαηζξίσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη πεξηεγήζεσλ νηθνηνπξηζηηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο. 12

19 Ώγξνθηήκαηα. Βπηρεηξήζεηο παξαγσγήο παξαδνζηαθψλ πξντφλησλ. Βξγαζηήξηα ιατθήο ηέρλεο. ( Oηθνηνπξηζκόο. Δ Βιιάδα δηαζέηεη ηδηαίηεξα πινχζην θαη πνηθίιν θπζηθφ πεξηβάιινλ, θαζψο παξά ηε κηθξή ηεο έθηαζε παξνπζηάδεη ζπάληα γεσκνξθνινγία κε έληνλεο αληηζέζεηο θαη πνιιέο πεξηνρέο πςειήο νηθνινγηθήο αμίαο. Υηιηάδεο δαληεισηέο αθηέο, επηβιεηηθά βνπλά, ζπήιαηα θαη θαξάγγηα, ιίκλεο, πνηάκηα, βηφηνπνη εμαηξεηηθήο νκνξθηάο θαη κνλαδηθά νηθνζπζηήκαηα «πξνηθίδνπλ» ηελ ειιεληθή γε κε εληππσζηαθά ηνπία, ηα νπνία ζε ζπλδπαζκφ κε ην ήπην θιίκα ηεο ρψξαο, θαζηζηνχλ ηελ Βιιάδα ηδαληθφ πξννξηζκφ γηα ηνπο ιάηξεηο ηνπ νηθνινγηθνχ-ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Βπηζθεπηφκελνο δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, ν θπζηνιάηξεο πεξηεγεηήο έρεη ηελ επθαηξία: λα πεξηπιαλεζεί ζηα αηζζεηηθά δάζε ή λα εμεξεπλήζεη ηνπο εζληθνχο δξπκνχο φρη κφλν ζηελ νξεηλή ελδνρψξα αιιά θαη ζε νξηζκέλα λεζηά ή θνληά ζε πνηακνχο θαη ζε ιίκλεο λα απνιαχζεη ηα ππέξνρα κλεκεία ηεο θχζεο, ηα θαξάγγηα, ηα ζπήιαηα θαη ηνπο θαηαξξάθηεο λα παξαηεξήζεη θαη λα ζαπκάζεη ηα ζπάληα είδε πνπιηψλ πνπ θσιηάδνπλ ή θαηαθεχγνπλ ζηα παξάθηηα νηθνζπζηήκαηα θαη ηνπο πγξφηνπνπο (βξαρψδεηο αθηέο, ακκψδεηο παξαιίεο, ακκνζίλεο, «δέιηα» πνηακψλ, ιίκλεο, έιε, αιίπεδα θ.α.) λα κειεηήζεη ηελ εμαηξεηηθή πνηθηιία ηεο ρισξίδαο ζηελ ειιεληθή χπαηζξν λα επηζθεθζεί ηα κνλαδηθά ζαιάζζηα πάξθα ηεο Ώινλλήζνπ θαη ηεο Γαθχλζνπ, φπνπ βξίζθνπλ, αληίζηνηρα, θαηαθχγην δχν πξνζηαηεπφκελα είδε, ε κεζνγεηαθή θψθηα κνλάρνπο-κνλάρνπο θαη ε ζαιάζζηα ρειψλα θαξέηαθαξέηα. λα ζπκκεηάζρεη ζε δξαζηεξηφηεηεο exteme ζπνξ (θαλφ-θαγηάθ, rafting, monoraft, hydrospeed, canyonig, πνδήιαην βνπλνχ θ.α.), πνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα γλσξίδνπλ ζεακαηηθή άλνδν ζηελ Βιιάδα. ηέινο, λα δηακείλεη ζε πξφηππεο αγξνηνπξηζηηθέο κνλάδεο, πνπ αλαπηχζζνληαη ζε φιε ηελ επηθξάηεηα θαη δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνλ επηζθέπηε λα γλσξίζεη ηελ ηνπηθή αξρηηεθηνληθή, πνιηηηζκηθή θαη γαζηξνλνκηθή παξάδνζε, αιιά θαη ηα πξντφληα, ηηο αγξνηηθέο αζρνιίεο θαη ηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ θαηνίθσλ θάζε πεξηνρήο. Οη επηζθέπηεο ησλ νηθνινγηθά επαίζζεησλ πεξηνρψλ νθείινπλ λα ηεξνχλ πξνζεθηηθά ηηο απαηηήζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απφ ηε ξχπαλζε, ηελ απνθπγή θάζε ελφριεζεο ησλ θπζηθψλ βηνηφπσλ θαη δηαηάξαμεο ηεο ηζνξξνπίαο ησλ νηθνζπζηεκάησλ ( 13

20 Ηακαηηθόο ηνπξηζκόο Δ θχζε εθηφο απφ ζπάληα ηνπία θαη ηδηαίηεξεο θπζηθέο νκνξθηέο, «ράξηζε» ζηελ Βιιάδα θαη πεγέο κε ζεκαληηθέο ζεξαπεπηηθέο ηδηφηεηεο. Σα ηακαηηθά ινπηξά απνηεινχλ κέξνο ηνπ εζληθνχ πινχηνπ ηεο ρψξαο, ελψ νη ζεξαπεπηηθέο ηνπο ηδηφηεηεο ήηαλ γλσζηέο, ήδε, απφ ηνπο αξραίνπο ρξφλνπο. Οη ηακαηηθνί θπζηθνί πφξνη είλαη δηάζπαξηνη ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα, ελψ ηα λεξά ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πεγψλ δηαθέξνπλ απφ ηα ζπλεζηζκέλα, είηε ιφγσ ηεο πςειήο ηνπο ζεξκνθξαζίαο είηε ιφγσ ηεο παξνπζίαο ζπάλησλ δξαζηηθψλ ζπζηαηηθψλ. Σα λεξά απηά ραξαθηεξίδνληαη σο κεηαιιηθά εμαηηίαο ηεο ζεξκνθξαζίαο ή ηεο γεληθήο ηνπο ρεκηθήο ζχζηαζεο. Βθηφο απφ ηηο ςπρξέο κεηαιιηθέο πεγέο ππάξρνπλ θαη νη ζεξκνπεγέο, κε ηηο νπνίεο νηθνδνκήζεθε έλαο θιάδνο ζεξαπεπηηθήο αγσγήο, ε ηακαηηθή πδξνζεξαπεία (ζεξκαιηζκφο). Δ γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ πεγψλ δελ είλαη ηπραία, θαζψο ζπλδέεηαη είηε κε ηεθηνληθά γεγνλφηα, φπσο, γηα παξάδεηγκα, ζηηο πεξηπηψζεηο ησλ πεγψλ ηνπ Κατάθα, ηεο Κπιιήλεο θαη ηνπ Λαγθαδά, είηε κε εθαηζηεηαθέο δξαζηεξηφηεηεο φπσο, γηα παξάδεηγκα, ζηηο πεξηπηψζεηο ησλ πεγψλ ησλ Μεζάλσλ, ηεο Μήινπ, ηεο Λέζβνπ, ηεο ακνζξάθεο θαη ηεο Λήκλνπ. Δ πδξνζεξαπεία είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηελ αληηκεηψπηζε πνιιαπιψλ παζήζεσλ, φπσο είλαη ηα αξζξηηηθά θαη νη ξεπκαηνπάζεηεο, θαη δηαθξίλεηαη ζε δχν είδε: ηελ εζσηεξηθή, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηελ πνζηζεξαπεία (πφζε ηακαηηθψλ λεξψλ), εηζπλνζεξαπεία (εηζπλνή ησλ αεξίσλ ή ησλ ζηαγνληδίσλ ησλ κεηαιιηθψλ λεξψλ) θαη ηηο πιχζεηο (ζηνκαηηθέο, ξηληθέο, γπλαηθνινγηθέο) ηελ εμσηεξηθή, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηα ινπηξά, ηηο θαηαηνλήζεηο (γηα νξηζκέλν ρξφλν ην ζψκα δέρεηαη ην ζεξκνκεηαιιηθφ λεξφ, πνπ έξρεηαη κε ςειή ή ρακειή πίεζε) ηηο πδξνκαιάμεηο (ην ζψκα δέρεηαη ηελ πίεζε ηνπ λεξνχ), ηελ πδξνθηλεζηνζεξαπεία (ζπλδπαζκφο ινπηξνζεξαπείαο θαη θηλεζηνζεξαπείαο, φζν ην ζψκα βξίζθεηαη ζην λεξφ) θαη ηελ πεινζεξαπεία (εθαξκνγή πεινχ, πνπ έρεη «σξηκάζεη», ζε ζεκεία ηνπ ζψκαηνο κε δηάθνξεο παζήζεηο). Γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηακαηηθνχ ηνπξηζκνχ θαη γεληθφηεξα, ηνπ ηνπξηζκνχ πγείαο, ιεηηνπξγνχλ ήδε δχν θέληξα ζαιαζζνζεξαπείαο ζηελ Κξήηε, εθνδηαζκέλα κε ην εηδηθφ ζήκα ιεηηνπξγίαο ηνπ Β.Ο.Σ. θαη είλαη ππφ θαηαζθεπή άιια δχν. ε απηήλ ηελ θαηεγνξία ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο πεξηιακβάλνληαη, επίζεο, ηα 16 πδξνζεξαπεπηήξηα (ζε Εακαηηθέο Πεγέο ηνπξηζηηθήο ζεκαζίαο), ζηα νπνία εμππεξεηνχληαη εηεζίσο πεξί ηα άηνκα, κε ζεξαπεπηηθέο αγσγέο (ινχζεηο, θιπ.) θαζψο θαη πδξνζεξαπεπηήξηα ζε 40 πεγέο ηνπηθήο ζεκαζίαο (πεγή: Β..Τ.Β.). Τπφ θαηαζθεπή είλαη αθφκε έλα πδξνζεξαπεπηήξην ( πλεδξηαθόο ηνπξηζκόο Ώπφ ηνλ ιαηηληθφ φξν Congressus (ζπλέιεπζε) πξνέξρεηαη ν γεξκαληθφο φξνο (Kongress). πλέδξην είλαη κία κε αθξίβεηα πξνζδηνξηζκέλε ζπλέιεπζε θαηά θχξην ιφγν απφ άιιεο πεξηνρέο / ηφπνπο αλζξψπσλ, πεξηνξηζκέλεο ζε κία ή πεξηζζφηεξεο εκέξεο κε 14

21 ζθνπφ θαη κε βάζε πξνθαζνξηζκέλν πξφγξακκα θαηά θχξην ιφγν ηελ αληαιιαγή επηζηεκνληθψλ ή εμεηδηθεπκέλσλ πιεξνθνξηψλ. πλεδξηαθφο ηνπξηζκφο, ζχκθσλα κε ηνλ Kaspar, είλαη ην ζχλνιν ησλ ζρέζεσλ θαη εθδειψζεσλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αιιαγή ηνπ ηφπνπ θαη ηελ παξακνλή πξνζψπσλ πνπ ζπλαληψληαη κε θχξην ζθνπφ ηελ αληαιιαγή επηζηεκνληθψλ ή εμεηδηθεπκέλσλ πιεξνθνξηψλ θαη γηα ηα νπνία ν ηφπνο ηεο ζπλέιεπζεο δελ είλαη νχηε θχξηα θαηνηθία κήηε ηφπνο εξγαζίαο. Θα πξέπεη λα πξνζερζεί φηη ζηνλ ηνπξηζκφ "ζπλεδξηαθφο ηνπξηζκφο" ελ αληηζέζεη πξνο ηνλ φξν "ζπλέδξην" θάηνηθνη θαη εξγαδφκελνη ζηνλ ηφπν ηνπ ζπλεδξίνπ δελ πεξηιακβάλνληαη ζηελ ιεηηνπξγία ζαλ ζπκκεηέρνληεο ηνπ ζπλεδξίνπ. ηηο ζηαηηζηηθέο ησλ ζπλεδξίσλ πεξηιακβάλνληαη σο εθ ηνχηνπ φινη νη ζπκκεηέρνληεο ζην ζπλέδξην θαη νη ληφπηνη πνπ παίξλνπλ κέξνο ζπλήζσο δελ αλαθέξνληαη μερσξηζηά. Σν κέξνο ησλ ληφπησλ ζπκκεηνρψλ θαηά ηελ θνηλή πείξα, ζπλήζσο παξακέλεη ζρεηηθά κηθξφ. Ώθφκε ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ζηελ αγγιηθή γιψζζα ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο "convention" αληί ηνπ φξνπ "Κongress", επεηδή ζηηο ΔΠΏ ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο "Congress" κφλν γηα ην Κνηλνβνχιην. Με βάζε ην θξηηήξην ηνπ κεγέζνπο δηαθξίλνληαη νη εμήο ηχπνη ζπλεδξίσλ: Μέρξη 50 ζπκκεηνρέο ζπκ. πάλσ απφ 300 ζπκ. εκηλάξηα. Δκεξίδεο. πλέδξηα. πλεδξηάζεηο. πλεληεχμεηο. Οκάδεο ζπλεξγαζίαο. πκπφζηα. Οκαδηθέο εξγαζίεο. πλεδξηάζεηο επνπηηθνχ ζπκβνπιίνπ. Οκάδεο ζπδήηεζεο. πλεδξηάζεηο επηηξνπψλ. πδεηήζεηο ζηξνγγπιήο ηξαπέδεο. (Πεγή: Gamma, G. Accola, M., S. 27). πσο αλαθέξνπλ νη Gamma / Accola νη ηάμεηο κεγέζνπο πνπ θαζνξίδνληαη εδψ δελ πξέπεη λα εθιακβάλνληαη ζαλ απζηεξά φξηα. ηηο νλνκαζίεο ησλ ζπλειεχζεσλ πνπ ζπλήζσο απαληψληαη, πξνθχπηνπλ επηζεκάλζεηο πνπ θαζφινπ δελ αληαπνθξίλνληαη ζην ραξαθηήξα ηεο ζπγθέληξσζεο θαη ηνλ αξηζκφ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Δ δηεζλήο Οκνζπνλδία (Union des Association Internationales U.A.I.) εθαξκφδεη κία θαηεγνξηνπνίεζε ησλ ζπλεδξίσλ αλάινγα πξνο ην αληηθείκελν πνπ πξαγκαηεχεηαη ε ζπγθέληξσζε. Μία παξαπέξα δηαθνξνπνίεζε ησλ ηχπσλ ζπλεδξίσλ πξνθχπηεη ιαβαίλνληαο ππφςε ηε ρξνληθή δηάξθεηα. Ο φξνο "εκεξίδα" ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν γηα ζπλέδξηα πνπ δηαξθνχλ απφ κία κέρξη δχν εκέξεο, ε έθθξαζε "ζπλέδξην" ρξεζηκνπνηείηαη γηα ζπλαζξνίζεηο κεγαιχηεξεο δηάξθεηαο. Ώπφ ηελ θαηαλνκή ησλ ζπλεδξίσλ κε βάζε ην ζθνπφ θαη ηνλ ζηφρν πξνθχπηνπλ ηέζζεξηο βαζηθνί ηχπνη: δηεζλή θαη εζληθά ζπλέδξηα θαη εκεξίδεο Κχξηνο ζθνπφο: Ώληαιιαγή πιεξνθνξηψλ εκηλάξηα θαη εθπαηδεπηηθέο παξνπζηάζεηο 15

22 Κχξηνο ζθνπφο: Καηάξηηζε θαη επηκφξθσζε Παξνπζίαζε πξντφλησλ (sales presentation) Κχξηνο ζθνπφο: Πξνψζεζε πσιήζεσλ ζηνπο ππεχζπλνπο δηάζεζεο Σαμίδηα επηβξάβεπζεο (incentive meetings)κχξηνο ζθνπφο: Παξφηξπλζε ζπλεξγαηψλ ηνπ ηνκέα πσιήζεσλ γηα ελίζρπζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο πσιήζεσλ (ηαμίδηα θηλήηξσλ ζαλ επηβξάβεπζε γηα ηηο απνηειεζκαηηθέο πσιήζεηο) ( Πεγή: Gamma, G. Accola, M., S. 27) Θξεζθεπηηθόο ηνπξηζκόο Σα κλεκεία ηεο ειιεληθήο νξζνδνμίαο είλαη αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο εζληθήο θιεξνλνκηάο θαη απνηεινχλ αμηφινγν πφιν έιμεο επηζθεπηψλ. Οη βπδαληηλέο θαη νη κεηαβπδαληηλέο εθθιεζίεο κε ηελ αμηφινγε εηθνλνγξάθεζή ηνπο, ηα ςεθηδσηά, ηηο ηνηρνγξαθίεο θαη ηηο ζπάληεο εηθφλεο ηνπο, νη επηβιεηηθνί θαζεδξηθνί λανί, ηα μσθιήζηα θαη ηα πξνζθπλήκαηα ηεο ππαίζξνπ, ηα κνλαζηήξηα, ηα κεηφρηα θαη νη ζθήηεο, ε κνλαδηθή κνλαζηηθή πνιηηεία ηνπ Ώγίνπ ξνπο θαη ηα κνλαζηήξηα ησλ Μεηεψξσλ (Θεζζαιία), καξηπξνχλ ηελ επίκνλε πξνζήισζε ζηηο παξαδφζεηο θαη ηε ζηελή θαη καθξαίσλε δηαζχλδεζε ηεο ηέρλεο κε ηε ζξεζθεπηηθή ιαηξεία. ε πνιιέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, ν επηζθέπηεο έρεη ηελ επθαηξία λα ζπλαληήζεη, επίζεο, θηίζκαηα θαη κλεκεία ιαηξείαο δηαθνξεηηθψλ δνγκάησλ θαη ζξεζθεηψλ, πνπ ζπλππάξρνπλ ζε έλα δηαξθή δηάινγν, αλαδεηθλχνληαο ην ζπάλην ηζηνξηθφ θαη πνιηηηζκηθφ παιίκςεζην ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ ( Σνπξηζκόο εθζέζεσλ Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα κηα κνξθή ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζεηαη δπλακηθά νινέλα θαη πεξηζζφηεξν. ε απηήλ ππάγνληαη θάζε είδνπο εθζέζεηο πνπ ζπλήζσο νξγαλψλνληαη ζε κεγάια αζηηθά θέληξα, ψζηε νη επηζθέπηεο εθζέζεσλ λα κπνξνχλ λα ζπλδπάζνπλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο ελεκέξσζε κε θάπνηα κνξθή ηνπξηζκνχ, φπσο γηα παξάδεηγκα ηνπξηζκνχ ηεο πφιεο, κνξθσηηθά ηνπξηζκφ θιπ. Γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ εθζέζεσλ απαηηείηαη εθηφο άιισλ θαη ε δεκηνπξγία ηεο θαηάιιειεο ππνδνκήο θαη ζπγθεθξηκέλα ζχγρξνλσλ εθζεζηαθψλ ρψξσλ, πνπ λα είλαη θαηάιιεια εμνπιηζκέλνη θαη λα δηαζέηνπλ ηνπο αλαγθαίνπο βνεζεηηθνχο ρψξνπο, δειαδή εζηηαηφξηα, θαθεηέξηεο, ηαρπδξνκείν, γξαθείν εμππεξέηεζεο επηζθεπηψλ, ρψξνπο ζηάζκεπζεο απηνθηλήησλ, ηαηξείσλ θιπ. (Δγνπκελάθεο,1999) Σνπξηζκόο πεξηπέηεηαο Πξφθεηηαη γηα δηαθνπέο κε έληνλν ην ζηνηρείν ηνπ απξνζδφθεηνπ, ηνπ άγλσζηνπ θαη ηεο έθπιεμεο. αλ ηέηνηεο ζεσξνχληαη ηα ζαθάξη, πεξηπιαλήζεηο ζε άγλσζηεο πεξηνρέο, θσπειαζία ζε νξκεηηθνχο πνηακνχο θιπ. Σα άηνκα πνπ θάλνπλ απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκφ είλαη θαηά θχξην ιφγν ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο θαη ζηειέρε επηρεηξήζεσλ. Βπίζεο ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε δήηεζε γη απηφ ην είδνο δηαθνπψλ πξνβιέπεηε λα ζεκεηψζεη δηεζλψο αχμεζε, έξρεηαη δε λα θαιχςεη κηα αλάγθε ηνπ ζχγρξνλνπ αλζξψπνπ ησλ κεγαινππφιεσλ γηα εθηφλσζε απφ ην ζηξεο πνπ ηνπ πξνθαιεί ν ζχγρξνλνο ηξφπνο δσήο θαη ε άλνηα ηεο ξνπηίλαο ( Δγνπκελάθεο,1999). 16

23 Σνπξηζκόο άζιεζεο Δ κνξθή απηή ηνπ ηνπξηζκνχ έρεη ζαλ θίλεηξν ηελ άζθεζε ελφο αζιήκαηνο, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ε πνδειαζία, ε ηππαζία, ην ηέληο, ε πεδνπνξία, ην γθνιθ, ε αλεκνπνξία, δηάθνξα πξνγξάκκαηα γπκλαζηηθήο θιπ Δ άζιεζε ζαλ απαζρφιεζε θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ, ζεσξείηε ζ απηή ηε κνξθή ηνπξηζκνχ ν πην ζεκαληηθφο παξάγνληαο καδί κε ηελ δπλαηφηεηα πνπ ππάξρεη γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε εθδξνκψλ θαη πεξηεγήζεσλ. ΐαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ είλαη ε δεκηνπξγία εγθαηαζηάζεσλ άζιεζεο εθ κέξνπο ησλ μελνδνρεηαθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ε απαζρφιεζε εκπείξσλ γπκλαζηψλ, εθπαηδεπηψλ θιπ. Αελ ππάξρεη θακία ακθηβνιία φηη κηα ηέηνηα επέλδπζε ζε ζπκπιεξσκαηηθέο εγθαηαζηάζεηο άζιεζεο, αλεβάδεη αλακθίβνια ην επίπεδν αμίαο απφιαπζεο ησλ δηαθνπψλ, παξάιιεια δε κε ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ην θχξνο ηεο μελνδνρεηαθήο επηρείξεζεο, βειηηψλεη ηελ πιεξφηεηα ηεο θαη γεληθά πξνζζέηεη πειαηεία πςειήο εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο (Δγνπκελάθεο,1999) Σνπξηζκόο πόιεο Πξφθεηηαη γηα κηα κνξθή ηνπξηζκνχ πνπ έρεη ζαλ θχξην ραξαθηεξηζηηθφ φηη ηα άηνκα πνπ κεηέρνπλ ζε απηφλ, ηαμηδεχνπλ ζε κηα πφιε θαη ηελ πεξηεγνχληαη γηα κεξηθέο κέξεο ζπλήζσο ηξεηο έσο ηέζζεξηο. Οη πεξηεγήζεηο είλαη άκεζα δεκέλεο κε ηνλ κνξθσηηθφ ηνπξηζκφ θαη ηδηαίηεξα κε δηάθνξεο πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ελψ ηα επαγγεικαηηθά ηαμίδηα παίδνπλ θαη απηά κε ηελ ζεηξά ηνπο ζεκαληηθφ ξφιν. Ο ηνπξηζκφο πφιεο πξαγκαηνπνηείηε θαηά θχξην ιφγν απφ άηνκα αλψηεξεο κνξθσηηθήο θαη εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο, πνπ θαηνηθνχλ θαηά ην πιείζην ζε κεγάια αζηηθά θέληξα θαη πνπ ηαμηδεχνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ρσξίο λα ζπλνδεχνληαη απφ ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο. Σα ηαμίδηα απηά νξγαλψλνληαη ζε κεγάιν πνζνζηφ απφ κεγάινπο ηαμηδησηηθνχο νξγαληζκνχο, ηα ηνπξηζηηθά γξαθεία θαη αεξνπνξηθέο εηαηξίεο. Βπίζεο ζα πξέπεη λα εηπσζεί φηη έλαο αθφκα πφινο έιμεο γηα πνιιά άηνκα πνπ θάλνπλ απηήο ηεο κνξθήο ηνλ ηνπξηζκφ, είλαη λπρηεξηλή δσή, ε δηαζθέδαζε, ηα ςψληα (shoping),νη ελδηαθέξνπζεο εθδξνκέο θαη ηέινο ην σξαίν πεξηβάιινλ (Δγνπκελάθεο,1999) Tνπξηζκόο πγείαο Ο ηνπξηζκφο πγείαο ή ζεξαπεπηηθφο ηνπξηζκφο, φπσο νλνκαδφηαλ παιαηνηέξα, εμειίζζεηαη ζε κηα απφ ηηο βαζηθφηεξεο κνξθέο ηνπξηζκνχ, ηα δε άηνκα πνπ κεηέρνπλ ζε απηφλ έρνπλ ζαλ θίλεηξν ηελ απνθαηάζηαζε ηεο πγείαο ηνπο, ηελ ζεξαπεία θαη αλάξξσζε απφ δηάθνξεο αζζέλεηεο. Ώο ζεκεησζεί φηη ηα άηνκα απηά, πνπ θπξίσο θαηνηθνχλ ζε κεγαινππφιεηο θαη είλαη θαηά ην πιείζην εχπνξα, επελδχνπλ ρξφλν θαη ρξήκαηα ζηελ πγεηά ηνπο, θαη θαη επέθηαζε ζηε καθξνδσία ηνπο. Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ αλαθέξνληαη απφ ηελ κηα πιεπξά ζηε ζχλζεζε ηεο πιαηεηάο ηνπ πνπ απνηειείηαη απνθιεηζηηθά απφ άηνκα ηεο δεχηεξεο θαη ηξίηεο ειηθίαο θαη απφ ηελ άιιε πιεπξά ζηνλ ηφπν πνπ πξνζθέξνληαη νη ππεξεζίεο θαη πνπ πξνζδηνξίδεηε απνθιεηζηηθά απφ ηνπο θπζηθνχο ηνπο πφξνπο. 17

24 Δ κνξθή απηή ηνπξηζκνχ, εθηφο απφ εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο πδξν- ινπηξφζαιαζζν-αεξν- ζεξαπείαο θαη θαηαιχκαηα αιινηψζεσλ κε ζπκπιεξσκαηηθέο εγθαηαζηάζεηο, φπσο γηα παξάδεηγκα εζηηαηφξηα, ρψξνπο ςπραγσγίαο, ρψξνπο άζιεζεο, θιπ. Ώπαηηεί θαη εηδηθέο ηαηξηθέο θαη θπζηνζεξαπεπηηθέο ππεξεζίεο (Δγνπκελάθεο,1999) Tνπξηζκόο ηξίηεο ειηθίαο Δ ηάζε πνπ ππάξρεη ζήκεξα γηα πεξηζζφηεξα θαη καθξχηεξα ηαμίδηα επεξέαζε, φπσο είλαη θπζηθφ, θαη ηελ ηξίηε ειηθία πνπ ζπλήζσο δηαζέηεη ειεχζεξν ρξφλν, ζηαζεξφ εηζφδεκα, ςηιφ δείθηε απνηακίεπζεο ιφγσ λννηξνπίαο θαη ηξφπνπ δσήο, κα πάλσ απ φια κεγάιε επηζπκία γηα ηαμίδηα θαη γεληθφηεξα γηα ηνπξηζκφ. χκθσλα κε εθηηκήζεηο ησλ εηδηθψλ, ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηεο ηξίηεο ειηθίαο ζην ζπλνιηθφ πιεζπζκφ ηεο γεο ζα απμεζεί αηζζεηά κέρξη ην 2000, δεκηνπξγψληαο έηζη έλα λέν αλζξψπηλν δπλακηθά, πνπ ζε κεγάιν πνζνζηφ ζα επεξεαζηεί απφ ηνλ ζχγρξνλα ηξφπν δσήο θαη ζα έρεη κεγάιν δείθηε ξνπήο γηα ηνπξηζκφ. Αελ ππάξρεη θακία ακθηβνιία φηη ε ηξίηε ειηθία απνηειεί ην ζπληεξεηηθφηεξν ηκήκα ηνπ ηνπξηζηηθνχ δπλακηθνχ κηαο ρψξαο πνπ θηλείηε ζπλήζσο ηνπξηζηηθά ζην εζσηεξηθφ ηεο ή ην πνιχ ζε ρψξεο θνληηλέο θαη θπξίσο ζε απηέο πνπ ζπλνξεχνπλ κε ηε ρψξα ηελ κφληκεο δηακνλήο ηνπο. Σα ζπγθνηλσληαθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί γη απηφλ ηνλ ζθνπφ είλαη θαηά θχξην ιφγν ην ηξέλν, θαηά δεχηεξν ιφγν ην ηδησηηθφ απηνθίλεην θαη ην πνχικαλ θαη θαηά ηξίην ιφγν ην αεξνπιάλν. Γηα ηνλ ηνπξηζκφ ηξίηεο ειηθίαο δελ απαηηείηαη εηδηθή ππνδνκή εθ κέξνπο ησλ ρσξψλ πνπ επηζπκνχλ λα ηνλ αλαπηχμνπλ ( Δγνπκελάθεο,1999 ) Μνξθσηηθόο ηνπξηζκόο Ο κνξθσηηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα κνξθή ηνπξηζκνχ, ζηελ νπνία ηα άηνκα έρνπλ ζαλ θχξην ζθνπφ ηε ζπκκέηνρε ζε πνιηηηζηηθέο, γεληθά, εθδειψζεηο. πγθεθξηκέλα ην είδνο απηφ ηνπξηζκνχ, πνπ αο ζεκεησζεί εκθαλίδεη αλνδηθέο ηάζεηο δηεζλψο, πεξηιακβάλεη κεηαμχ άιισλ επηζθέςεηο- κειάηεο ηζηνξηθψλ κλεκείσλ θαη αξραηνινγηθψλ ρσξψλ, ηαμίδηα κε ζθνπφ ηελ επίζθεςε ζεάηξνπ φπεξαο, θαζψο επίζεο θαη ηε ζπκκεηνρή ζε ηδηθά καζήκαηα ή ζεκηλάξηα γιψζζαο, θηινζνθίαο, ςπρνινγίαο, θνηλσληνινγίαο, αλζξσπνινγίαο θιπ. Βμππαθνχεηαη φηη γηα ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ απαηηείηαη πέξα απφ ηε βαζηθή ηνπξηζηηθή ππνδνκή θαη εηδηθή ππνδνκή, φπσο γηα παξάδεηγκα πινχζηα πξνγξάκκαηα πνιηηηζηηθψλ, θαιιηηερληθψλ θαη κνξθσηηθψλ εθδειψζεσλ. Κάηη ηέηνηα φκσο πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε δηεζλνχο θήκεο ζεάηξσλ θάζε είδνπο, κνπζείσλ, πηλαθνζεθψλ, ηζηνξηθψλ ρψξσλ, βηβιηνζεθψλ, εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ φισλ ησλ βαζκίδσλ ηεο εθπαίδεπζεο θιπ. ( Δγνπκελάθεο,1999 ). 18

25 1.6 Δπηπηώζεηο αλάπηπμεο ελαιιαθηηθνύ ηνπξηζκνύ Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο εθθξάδεη κέζα απφ ηελ ηκεκαηνπνίεζε ηεο αγνξάο ηε δηεζλή ηάζε αιιαγήο ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο αλάπηπμεο θαη ζηα δηαθνξεηηθά θίλεηξα πνπ ζπλδένληαη κε ηνπο ηχπνπο ηαμηδηψλ. Σα θπξηφηεξα νθέιε απφ ηελ αλάπηπμε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ είλαη: Βπηθεληξψλεη ην ελδηαθέξνλ ζηηο επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ πνπ πξνθαινχληαη ζην θπζηθφ, πνιηηηζηηθφ θαη αλζξψπηλν πεξηβάιινλ θαη ζπκβάιιεη ζηε δηαηήξεζε θαη πξνζηαζία ηνπο. Βμαζθαιίδεη δηθαηφηεξε δηαλνκή κεηαμχ θφζηνπο θαη νθέινπο απφ ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. πκβάιιεη ζηε δηακφξθσζε ελφο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ην νπνίν ελζαξξχλεη πξσηνβνπιίεο πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο θαη ζπκκεηνρήο ησλ θαηνίθσλ ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ γηα ηελ ηνπηθή αλάπηπμε. Βλζαξξχλεη ηε ζπκκεηνρή φισλ ησλ θνξέσλ απφ ηελ θεληξηθή δηνίθεζε κέρξη ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο λα αλαπηχζζνπλ ηνπο ηνπξηζηηθνχο ηνπο πφξνπο παξάιιεια κε ηνπο ππφινηπνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο πνπ δηαζέηεη ε θάζε πεξηνρή. πκβάιιεη ζηελ ελίζρπζε ηνπ εηζνδήκαηνο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη ηδηαίηεξα ζε πεξηνρέο φπνπ νη αγξνηηθέο αζρνιίεο δελ είλαη ζπζηεκαηηθέο. Αεκηνπξγνχληαη ππνδνκέο αλαςπρήο φπνπ δίλεηαη ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηελ πξνζηαζία ησλ ηζηνξηθψλ θαη αξραηνινγηθψλ ρψξσλ θαη κλεκείσλ. Βληζρχεη ηε δηαηήξεζε ηεο αγξνηηθήο δσήο ππνζηεξίδνληαο ηελ παξαγσγή θαη πξνβνιή ησλ ηνπηθψλ πξντφλησλ. Πξνηξέπεη ζηελ εθαξκνγή κέηξσλ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζχκθσλα κε ηελ «θέξνπζα ηθαλφηεηα» ησλ δηαθνξεηηθψλ νηθνζπζηεκάησλ. Βληζρχεη ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο εζηηάδνληαο ην ελδηαθέξνλ ζηε δεκηνπξγία νδψλ επηθνηλσλίαο κεηαμχ αλζξψπσλ κε δηαθνξεηηθέο πνιηηηζηηθέο ζπλήζεηεο (π.ρ. δηνξγάλσζε πνιηηηζηηθψλ θεζηηβάι) Ώπφ ηελ αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε πξνθχπηεη φηη ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο ζπκβάιιεη παξάιιεια κε ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θαη ζηε δηαηήξεζε ηεο ηζνξξνπίαο ηνπ πεξηβάιινληνο ζε θάζε κνξθή. Σν κνλαδηθφ ηνπ ίζσο κεηνλέθηεκα είλαη φηη δελ επηθέξεη γηα ηνπο εκπιεθφκελνπο πνιιά θαη ζε κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα θέξδε ( J.Swarbrooke, 1999 ). 1.7 Δλαιιαθηηθόο ηνπξηζκόο, ην κέιινλ ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Δ κειέηε ησλ δεκνθηιέζηεξσλ ηνπξηζηηθψλ επηινγψλ απέδηλε φηη νη ηνπξίζηεο ζήκεξα πξνηηκνχλ λα ζπκκεηέρνλ ελεξγά ζε ηαμίδηα ρσξίο λα είλαη παζεηηθνί απνδεθηέο εκπεηξηψλ νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηελ αλαςπρή, ηηο παξαδφζεηο,ηηο ηέρλεο, κε κηα ιέμεη δειαδή ηνλ πνιηηηζκφ θάζε ηφπνπ.ο θαζηεξσκέλνο απφ ηε δεθαεηίαο καδηθφο ηνπξηζκφο ν νπνίνο πνιιέο θνξέο πξνζέθεξε <πξντφληα>ζηνηβαγκέλα ζε παξαζαιάζζηεο πεξηνρέο κε θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηελ θαθή αηζζεηηθή θαη πνηφηεηα δελ πξνβιέπεηαη φηη ζα θαηαξγεζεί.γηα έλα κεγάιν ηκήκα ηεο αγνξάο ζα εμαθνινπζεί λα απνηειεί θπξία επηινγή. Γηα έλα άιιν φκσο ηκήκα ηνπξηζηψλ νη φπνηνη πξνέξρνληαη απφ ηηο αλαπηπγκέλεο νηθνλνκίεο ζα είλαη δχζθνιν λα ζπλερίζεη λα θπξηαξρεί. 19

26 πσο είδε αλαθέξζεθε, ε αιιαγή ησλ θνηλσληθψλ πξνηχπσλ δηαθνξνπνίεζε ηε δήηεζε θαη απνηέιεζε θηλεηήξηα δχλακε γηα αιιαγέο απφ ηελ πιεπξά ηεο πξνζθνξάο. Οη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ απνηεινχλ κηα λέα πξφηαζε πξνζαξκνζκέλε ζηηο λέεο ζπλήζεηεο θαη ηνλ ηξφπν δσήο, νη φπνηεο ζρεηίδνληαη κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ηελ πνηφηεηαο δσήο θαη ηηο ελεξγέο δηαθνπέο. Ο καδηθφο θαη ν ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο φπσο παξνπζηάδνληαη ζήκεξα είλαη δπν αληίζεηνη πφινη.σν δίιεκκα ηεο επηινγήο ηνπ θαηαιιειφηεξνπ εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο, φπσο είλαη θπζηθνί θαη πνιηηηζκηθνί πφξνη, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θάζε ηφπνπ θ.α. Πεξηνρέο πνπ έρνπλ ήδε αλαπηχμεη καδηθφ ηνπξηζκφ, επηιέγνπλ λα μεπεξάζνπλ ην ζηάδην ηεο ηνπξηζηηθήο <θφπσζεο>, δεκηνπξγψληαο πξνυπφζεζεο αλάπηπμεο ελαιιαθηηθνχ ή εηδηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε Κξήηε ε νπνία πξνζθέξεηαη γηα ηελ εθαξκνγή ηξηψλ δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ πνιηηηθήο γηα ηνλ ηνπξηζκφ. ηελ πεξηνρή ησλ Ώξαρλψλ φπνπ εθαξκφδεηαη ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο, ζηε βφξεηα πιεπξά ηνπ λήζνπ κε ηα κεγάιν μελνδνρεηαθά ζπγθξνηήκαηα αλαπηχζζεηε καδηθψο ηνπξηζκφο θαη ζηελ πεξηνρή ηνπ Δξαθιείνπ κε ηελ ιεηηνπξγία ηνπ λένπ γεπέδνπ γθνιθ, ηνπξηζκφο εηδηθψλ κνξθψλ. Ώπηφ πνπ ζήκεξα απαζρνιεί ηνπο δηεζλείο ηνπξηζηηθνχο νξγαληζκνχο είλαη ην πψο ζα κπνξέζνπλ λα βξεζνχλ θνηλά ζεκεία ηα νπνία ζα νδεγήζνπλ αθελφο ηνλ καδηθφ ηνπξηζκφ λα αθνινπζήζεη ελαιιαθηηθή δνκή θαη ιεηηνπξγία, αθεηέξνπ ηνλ ελαιιαθηηθφ λα ρξεζηκνπνηεί κεξηθά ζηνηρεία νξγάλσζεο ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ. Πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε ιεηηνπξγνχλ είδε ηα πξνγξάκκαηα Blue Flag θαη Green Globe. Οη ηνπξίζηεο νη νπνίνη ζα πξνζδηνξίζνπλ ην είδνο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ησλ επφκελσλ δεθαεηηψλ είλαη απηνί πνπ βξίζθνληαη ζην αλψηεξν επίπεδν ηεξάξρεζεο ηεο ππξακίδαο ησλ αλζξψπηλσλ αλαγθψλ, ζεσξία ηελ νπνία δηαηχπσζε ν Maslow ην Πξφθεηηαη γηα άηνκα ηα νπνία επηδηψθνπλ κέζα απφ ην ηαμίδη λα ηθαλνπνηήζνπλ ηελ αλάγθε απηνπξαγκάησζεο, δειαδή ηελ αλάγθε ελεξγνπνίεζεο ησλ ηθαλνηήησλ θαη δπλαηνηήησλ ηνπο, πξνθεηκέλνπ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ηηο θηινδνμίεο ηνπο. Γηα ην ιφγν απηφ πξνβιέπεηαη φηη ν ηνπξηζκφο ηνπ κέιινληνο αληί γηα ηα <four Ss,sun,sea,sand,sex>πνπ επηθξάηεζαλ γηα δεθαεηίεο αληίιεςε ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, φηη ζα ραξαθηεξίδεηαη απφ ηα <<four Is, insights, inspiration, information,involvement>>πνπ ε ιέμε insights, αληηθαηξνπηηδεη ηελ ηάζε δηείζδπζεο θαη ηελ αλάγθε γηα γλψζε, ηα νπνία ραξαθηεξίδνπλ ηνπο πεξηζζφηεξν κνξθσκέλνπο ηνπξίζηεο θαη απηνχο πνπ επηιέγνπλ κφλνη ην ηαμίδη ηνπο ρσξίο νη απνθάζεηο ηνπο λα θαηεπζχλνληαη απφ ηνπο tour-operators.δ ιέμε inspiration αληηθαηνπηξίδεη ηελ έκπλεπζε θαη ην αίζζεκα επθνξίαο ην νπνίν πξνθαιείηαη ζην άθνπζκα ηεο κνπζηθήο, ζηε ζεά ελφο εηδπιιηαθνχ ηνπίνπ θιπ. Δ ιέμε information αληηθαηξνπηηδεη ηελ πιεξνθφξεζε ε νπνία ππνζηεξίδεη ηα δπν πξνεγνχκελα θαη έρεη ζρέζε κε ηε δηνξαηηθφηεηα θαη ηελ θαηαλφεζε ησλ αλαγθψλ θαη ηδηαηηεξνηήησλ ησλ ηνπξηζηψλ. Σέινο ε ιέμε involvement αληηθαηνπηξίδεη ηελ <ελεξγφ> ζπκκεηνρή {π.ρ. πεξηεγήζεηο, νξεηβαζία θιπ},ζε αληίζεηε κε ηελ <παζεηηθή> παξαθνινχζεζε πξνγξακκάησλ μεθνχξαζεο (V. Middleton, 2001). 20

27 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ 2 Γλσξηκία κε ηε Θξάθε. 2.1 Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά Ννκόο Έβξνπ. Ο λνκφο Έβξνπ είλαη απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο λνκνχο ηεο ρψξαο κε ζπλνιηθή έθηαζε η.ρικ ε νπνία θαηαιακβάλεη ην 49.5% ηεο έθηαζεο ηεο Θξάθεο θαη ην 3,2 % ηεο επηθξάηεηαο. πλνξεχεη αλαηνιηθά κε ηελ Σνπξθία φπνπ θπζηθφ ζχλνξν νξίζηεθε ν Έβξνο πνηακφο θαη βφξεηα κε ηε ΐνπιγαξία. Νφηηα βξέρεηαη απφ ην ζξαθηθφ πέιαγνο. Ώπέρεη απφ ηελ Ώζήλα 850 ρικ θαη απφ ηελ Θεζζαινλίθε 330ρικ Σν θεληξηθφ θαη λνηηνδπηηθφ κέξνο ηνπ λνκνχ θαιχπηεηαη απφ ηελ απφιεμε ηεο νξνζεηξάο ηε Ρνδφπεο, ελψ ην λνηηναλαηνιηθφ θαη βφξεην κέξνο ηνπ θαιχπηεηαη απφ ηηο πεδηάδεο ηνπ Αέιηα ηνπ Έβξνπ θαη ηεο Οξεζηηάδαο, αληίζηνηρα. Ο λνκφο Έβξνπ δηαηξείηαη ζε 13 κεγάινπο δήκνπο κε πιεζπζκφ άηνκα. Πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ είλαη ε Ώιεμαλδξνχπνιε κε πιεζπζκφ 48,885 θάηνηθνπο. ην λνκφ Έβξνπ αλήθεη δηνηθεηηθά θαη ην λεζί ηεο ακνζξάθεο ην φπνην έρεη έθηαζε 178 η.ρικ. θαη πιεζπζκφ θαηνίθνπο. Πξσηεχνπζαο ηνπ λεζηνχ είλαη ε ακνζξάθε (Υψξα) κε πιεζπζκφ 677θαη. κε επίλεην ηεο ηελ Κακαξηψηηζζα κε πιεζπζκφ 969θαη. (ΒΤΒ. 2001) Ννκόο Ρνδόπεο Ο λνκφο Ρνδφπεο θαηαιακβάλεη ηηο θεληξηθέο πεξηνρέο ηεο Θξάθεο, έρεη έθηαζε η.ρικ θαη καδί κε ηνπο λνκνχο Έβξνπ θαη Ξάλζεο απνηεινχλ ην δηνηθεηηθφ δηακέξηζκα ηεο Θξάθεο. πλνξεχεη δπηηθά κε ην λφκν Ξάλζεο θαη αλαηνιηθά κε ην λνκφ Έβξνπ. Σα βφξεηα ζχλνξα απνηεινχλ ηκήκα ηεο κεζνξηαθήο γξακκήο Βιιάδαο-ΐνπιγαξίαο. Νφηηα βξέρεηαη απφ ην ζξαθηθφ πέιαγνο. Ώπέρεη 795ρικ απφ ηελ Ώζήλα θαη 282ρικ απφ ηε Θεζζαινλίθε. Μνξθνινγηθά ν λφκνο είλαη νξεηλφο ζηηο βφξεηεο πεξηνρέο θαη πεδηλφο ζηηο λφηηεο. Κπξίσο νξεηλφο φγθνο είλαη ε νξνζεηξά ηεο αλαηνιηθήο Ρνδφπεο πνπ απνηειεί ην θπζηθφ φξην κεηαμχ Βιιάδαο- ΐνπιγαξίαο. εκαληηθφηεξεο εμάξζεηο ηεο νξνζεηξάο είλαη ην Παπίθην φξνο ( πξνο Ξάλζε) κε χςνο 1.483κ θαη ην φξνο Μεγάιν Ληβάδη κε χςνο 1267κ (πξνο Έβξν). Ο λνκφο Ρνδφπεο ππάγεηαη δηνηθεηηθά ζηελ Πεξηθέξεηα Ώλαη. Μαθεδνλίαο- Θξάθεο θαη απνηειείηαη απφ ελλέα δήκνπο θαη ηξεηο θνηλφηεηεο κε πιεζπζκφ θαη.. Πξσηεχνπζα ηνπ λνκνχ είλαη ε Κνκνηελή κε θαηνηθνπο (ΒΤΒ, 2001), ε νπνία έρεη νξηζζεί έδξα ηεο Πεξηθέξεηαο Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο. ήκεξα πνιινί νηθηζκνί ηνπ λνκνχ είλαη αθαηνίθεηνη, ελψ ν κηζφο πιεζπζκφο δεη ζε νηθηζκνχο πνπ είλαη κηθξφηεξνη ησλ θαηνίθσλ. 21

28 2.1.3 Ννκόο Ξάλζεο. Ο λνκφο Ξάλζεο έρεη έθηαζε 1797 η.ρικ θαη είλαη ν ηξίηνο λφκνο πνπ καδί κε ηνπο λνκνχο Ρνδφπεο θαη Έβξνπ απνηεινχλ ηελ Θξάθε. ηα βφξεηα ηνπ λνκνχ δεζπφδεη ε νξνζεηξά ηεο Ρνδφπεο ελψ ζηα λφηηα απιψλεηαη ε πεδηάδα ηεο Ξάλζεο πνπ θηάλεη κέρξη ηηο αθηέο ηνπ Ώηγαίνπ. Ώπέρεη 727ρικ απφ ηελ Ώζήλα θαη 219ρικ απφ ηελ Θεζζαινλίθε. Ο λνκφο Ξάλζεο ππάγεηαη θαη απηφο ζηελ Πεξηθέξεηα Ώλαη. Μαθεδνλίαο-Θξάθεο έρεη πιεζπζκφ πνπ θηάλεη ηνπο θάηνηθνπο θαη ζηνλ ηνκέα ηεο απηνδηνίθεζεο δηνηθείηαη απφ έμη δήκνπο θαη ηέζζεξηο θνηλφηεηεο. Πξσηεχνπζα ηνπ λφκνπ είλαη ε Ξάλζε κε πιεζπζκφ θαηνηθνπο(ΒΤΒ 2001), είλαη ρηηζκέλε ακθηζεαηξηθά ζηνπο πξφπνδεο ησλ θαηάθπησλ ιφθσλ ηεο Ρνδφπεο ελψ ζε ξεκαηηά πνπ ζρεκαηίδεηαη ζηνπο ιφθνπο ηεο πφιεο ξέεη ν πνηακφο Κφζπλζνο δίλνληαο ζηελ Ξάλζε έλα ηδηαίηεξν ρξψκα. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, Ε.ηγνχξνο, Οδεγφο Πεξηήγεζεο). 2.2 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Ννκόο Έβξνπ. Δ ηζηνξία ηνπ Έβξνπ είλαη καθξφρξνλε. Μπνξεί θαλείο λα πάεη πίζσ κέρξη 5-3 εθαηνκκχξηα ρξνληά. Ώπηφ ηνπιάρηζηνλ καξηπξνχλ ηα παιαηνληνινγηθά επξήκαηα ζηελ πεξηνρή ηνπ Οξκέληνπ. Δ θάζε επνρή αθήλεη ηα ζεκάδηα ηεο πξνζδίδνληαο αίγιε θαη θχξνο ζηνλ ηφπν. Ο ηφπνο είρε θαη έρεη ζπλέρεηα. Ώπηφ είλαη βέβαην, νη αλαζθαθέο ην απνθαιχπηνπλ. Λίζηλα εξγαιεία Παιαηνιηζηθήο Βπνρήο ( π.Υ), βξίζθνληαη ζηα δχν πνηάκηα Ώδξά θαη Έβξν. Δ Νενιηζηθή Βπνρή ( π.Υ), έρεη καξηπξά αλάπηπμεο ηνπ παξαγσγηθνχ ζηαδίνπ ηε Μάθξε Ώιεμαλδξνχπνιεο, ελψ θαηά ηελ επνρή ηνπ Υαιθνχ ( π.Υ) ζχκθσλα κε ηηο αλαζθαθέο, έξρνληαη ζην θσο νη εκπνξηθέο επαθέο ηεο ακνζξάθεο κε ηνπο Μηλσηηεο. Οη Θξάθεο εμαπιψλνληαη θαηά ηελ Πξψηκε Βπνρή ηνπ ηδήξνπ ( π.Υ) θαη νρπξσκέλεο αθξνπφιεηο θαη κεγαιηζηθά κλεκεία καξηπξνχλ ηελ ππθλή θαηνίθεζε.ο πνηακφο Έβξνο ήηαλ απηφο πνπ βνήζεζε ηελ Πφιε Κξάηνο Σεο ακνζξάθεο λα δεκηνπξγήζεη θαηά ηνπο Κιαζζηθνχο θαη Βιιεληζηηθνχο ρξφλνπο (7 νο αη.-46 κ.υ) κηα ζεηξά νηθηζκνχο ζηε ζξαθηθή γε κε γλσζηφηεξν ηε Μεζεκβξία Γψλε. Δ δηαθίλεζε αγαζψλ θαη αλζξψπσλ γηλφηαλ είηε κε ην πνηάκη είηε κε ηνλ παξάιιειν πξνο απηφ δξφκν( δπηηθή φρζε). Ώπηήλ ηελ θηλεηηθφηεηα ηνπιάρηζηνλ δείρλεη ν ζεκαληηθφο αξηζκφο ηαθηθψλ ηχκβσλ ζην βφξεην ηκήκα ηνπ λφκνπ. Σν Εεξφ ησλ Μεγάισλ Θεψλ απνηειεί καξηπξία κηαο αδηάςεπζηεο ππέξνρεο θαη αδηακθηζβήηεηνπ θχξνπο. Καηά ηελ δηάξθεηα ησλ ξσκατθψλ ρξφλσλ(1 νο -4 νο αη)ν ειιεληθφο ραξαθηήξαο ηνπ ηνπηθνχ πνιηηηζκνχ αλαδεηθλχεηαη. Δ πεξίθεκε Βγλαηία Οδφο θαηαζθεπάζζεθε ελψ δχν λέα αζηηθά θέληξα ηδξχζεθαλ : ε Σξαηαλνππνιε θαη ε Πισηηλνππνιε. Δ γεσγξαθία ηνπ ηφπνπ έπαημε θαη παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν. Δ ζεκαληηθφηεηα ηεο ζέζεο επηβεβαηψλεηαη θαηά ηνπο ΐπδαληηλνχο Υξφλνπο (4 νο κ.υ-1453). Ο Εζααθηνο Κνκλελφο ηδξχεη ην κνλαζηήξη ηεο Κνζκνζψηεηξαο ζηε ΐήξα (Φεξεο). Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ εκθχιηνπ (1341-7) ν Εσάλλεο η Καληαθνπδελφο ζηέθεηαη απηνθξάηνξαο ζην Αηδπκφηεηρν έρνληαο γηα θαηαθχγην ηνπ ην θνληηλφ θάζηξν ηνπ Ππζίνπ. Ώπφ ην ηέινο ηνπ 14 νπ αηψλα νη Οζσκαλνί θαηαθηνχλ ηελ Θξάθε. Δ θπξηαξρία ηνπο δελ εκπφδηζε ηελ άλζεζε ηεο νηθνλνκίαο ηνπ ειιεληζκνχ. Αείγκαηα 22

29 απηήο ηεο νηθνλνκηθήο άλζεζεο είλαη ηα αζηηθά ζπίηηα ζην Αηδπκφηεηρν, ην νπθιί θαη ηνπο Μεηαμάδεο. Δ πνιππφζεηε ελζσκάησζε ηνπ λνκνχ ζηνλ εζληθφ θνξκφ έξρεηαη ην 1920 κε ηε πλζήθε ησλ εβξψλ (Βιιάδα-Έβξνο, Ννκαξρηαθφ δηακέξηζκα Έβξνπ, δηεχζπλζε εκπνξίνπ θαη ηνπξηζκνχ) Ννκόο Ρνδόπεο. Σα αξραηφηεξα δείγκαηα δσήο ζηε Θξάθε βξέζεθαλ ζην λφκν Έβξνπ, ζηελ πεξηνρή ηνπ Οξκέληνπ θαη ηνπ Κξηνχ. ην λφκν Ρνδφπεο, ππάξρνπλ ειάρηζηα ίρλε πνπ επηβεβαηψλνπλ ηελ χπαξμε αλζξψπσλ απφ ηα κέζα ηεο παιαηνιηζηθήο πεξηφδνπ, ελψ ηα πεξηζζφηεξα αξραηνινγηθά επξήκαηα αλήθνπλ ζηελ πξντζηνξηθνί πεξίνδν. Πξφζθαηα κε επηθαλεηαθή εξεπλά πνπ έγηλε ζηνλ Μαθξνπφηακν ηνπ λφκνπ Ρνδφπεο, βξέζεθαλ εξγαιεία ηα νπνία ρξνλνινγνχληαη απφ ηελ παιαηνιηζηθνί επνρή. Οη θπξηφηεξεο κπζνινγηθέο θαη ηζηνξηθέο αλαθνξέο γηα ηνλ λφκν Ρνδφπεο, εζηηάδνληαη ζηηο πεξηνρέο ηεο Κνκνηελήο, ηεο Μαξψλεηαο θαη ηεο Μνζηλνχπνιεο. ηελ πεξηνρή ηνπ Ίζκαξνπ θαηνηθνχζαλ νη Κίθνλεο ζηνπο νπνίνπο άλεθαλ νη πφιεηο Ξαλζεηα, Μαξψλεηα θαη Ίζκαξνο πνπ ζχκθσλα κε ηνλ κεξν ήηαλ ζχκκαρνη ηνπ ΐαζηιηά ηεο Σξνίαο Πξίακνπ θαηά ηνλ Σξσηθφ πφιεκν. Καηά ηελ πεξίνδν ηεο Ρσκατθήο θπξηαξρίαο(46κ.υ)νη ειιεληθέο δνκέο δηαηεξήζεθαλ θαη απνηέιεζαλ πξφηππν αλάπηπμεο. ηνπο ΐπδαληηλνχο ρξφλνπο θαη σο ηνλ 7 ν αηψλα ε Ρνδφπε απνηεινχζε κέξνο ηνπ Οθίθηνπ ηεο Θξάθεο. Δ ζέζε ηεο πάλσ ζηελ Βγλαηία νδφ ηεο έδηλε νηθνλνκηθά πξνλφκηα. Ππξήλαο ηεο πφιεο ήηαλ έλαο παιαηνρξηζηηαληθφο ζηαζκφο ηεο Βγλαηίαο νδνχ, γχξσ απφ ην ζηαζκφ δεκηνπξγήζεθε ν κηθξφο νηθηζκφο ησλ Κνπκνπηδελσλ(ζεκεξηλή Κνκνηελή)πνπ δηέζεηε ιίγα παλδνρεία γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ηαμηδησηψλ. ηα ρξφληα ηεο Σνπξθνθξαηίαο ε Κνκνηελή πνπ ζηα ηνχξθηθα νλνκαδφηαλ Γθηνπκνπξηδηλέ έγηλε ην ζπνπδαηφηεξν θέληξν παξαγσγήο θαπλνχ. Σνλ 17 ν αηψλα ν Σνχξθνο πεξηεγεηήο Ββιηά Σζειεκπή αλαθέξεη φηη ε πφιε είρε 16 ζπλνηθίεο κε πνιιά ηεκέλε, λεπηαγσγεία (κεθηεπ),πησρνθνκεία (ηκαξεη),δπν ινπηξά(ρακάκ),400 θαηαζηήκαηα θαη πινχζηα ζπίηηα κε ακπέιηα. Σνλ 19 ν αηψλα ε Κνκνηελή θαηέρεη ηα ζθήπηξα ηνπ εηζαγσγηθνχ θαη εμαγσγηθνχ εκπνξίνπ[ζηηεξά]ην 1913 ε πεξηνρή εηζέξρεηαη ζε ΐνπιγαξηθή θπξηαξρία. Μεηά ηελ ήηηα ηεο ζηνλ Ώ Παγθφζκην πφιεκν, ε ΐνπιγαξία κε ηελ ζπλζήθε ηνπ Νεηγχ (Ννέκβξηνο 1979)παξαηηείηε απφ θάζε δηθαίσκα θαη ηίηιν επί ησλ εδαθψλ ηεο Θξάθεο. ηεο 14 Μάηνπ 1920 ε Κνκνηελή πεξηέξρεηαη ζην ειιεληθφ θξάηνο. Μεηά ηελ ήηηα ηεο Βιιάδαο ζηε Μ.Ώζίαο θαη ηελ ππνγξαθή ηεο ζπλζήθεο ηεο Λσδάλεο ην 1923 νη έιιελεο θάηνηθνη ηεο Ώλαηνιηθήο Θξάθεο εγθαηαιείπνπλ ηελ πεξηνρή (ηκφπνπινο,1999- Σζειεκπί,1999) Ννκόο Ξάλζεο. Σν πξψην γξαπηφ θείκελν είλαη ηνπ Βθαηαίνπ (3 νο αηψλαο), ζθεπηηθνχ θηινζφθνπ θαη ηζηνξηθνχ απφ ηα Άβδεξα. Γξάθεη γηα ηελ Ξάλζε ζην έξγν ηνπ Πεξί Τπεξβνξείσλ θαη ηνπο θαηαηάζζεη ζ έλα απφ ηα ηζρπξά, ζξαθηθά θχια σο «Ξάλζηνπο». Πνιιέο εθαηνληάδεο ρξφληα αξγφηεξα, ν κεγαιχηεξνο γεσγξάθνο θαη 23

30 ηζηνξηθφο ηξάβσλ (76 π.υ-23κ.υ), ζην έξγν ηνπ Γεσγξαθηθά, ηελ αλαθέξεη σο πφιε Ξάλζεηα( δπζηπρψο ζψδνληαη κφλν 17 βηβιία ηνπ). ηα εθθιεζηαζηηθά έγγξαθα αλαθέξεηαη ην 867 κ.υ. φηαλ ζηελ Κσλζηαληηλνχπνιε ζπγθξνηήζεθε εθθιεζηαζηηθή ζχλνδνο, κε παηξηάξρε ηνλ Φψηην έιαβε κέξνο θαη ν επίζθνπνο Ξάλζεηαο Γεψξγηνο, γλσζηφο γηα ηνπο πχξηλνπο ιφγνπο ηνπ. Μλεκεία φισλ ησλ επνρψλ, απφ ηνλ 7 ν αηψλα π.υ., δηάζπαξηα ζηελ πφιε θαη ζηελ γχξσ πεξηνρή, καξηπξνχλ ηελ χπαξμε ηεο πφιεο απφ αηψλεο. Δ πφιε κεγάισζε φηαλ θάεθε ε δηπιαλή Γεληζέα, ην 1860 θαη φινη βξήθαλ θαηαθχγην ζηελ Ξάλζε. Σν Αηνηθεηηθφ Κέληξν ηεο Γεληζέαο κεηαθέξζεθε καδί κε ηνλ πινχην ζην λέν θάζηξν ηνπο. Υηηζκέλε αλάκεζα ζηε Θεζζαινλίθε θαη ηελ ΐαζηιεχνπζα δηαδξακάηηζε ζεκαληηθφ ξφιν θαη εμειίρηεθε ζχληνκα ζε θνζκνπνιίηηθν θέληξν. ήκεξα ε παιηά θαη ε ζχγρξνλε πφιε ζπλππάξρνπλ αξκνληθά. Οη καθεδνληθνί ηάθνη, νη πχξγνη θαη ηα θάζηξα καξηπξνχλ ηε ζπνπδαηφηεηα ηεο πεξηνρήο ηεο ηαπξνχπνιεο θαηά ηελ επνρή ηνπ Μ. Ώιεμάλδξνπ. Δ αξραία πφιε ησλ Ώβδήξσλ ήηαλ ην θέληξν ηεο γέλλεζεο ηεο επηζηήκεο, ηεο θηινζνθίαο θαη ηεο ζξεζθείαο., ιφγσ ηεο γεσγξαθηθήο ηεο ζέζεο έγηλε πφιε-θξάηνο κε κεγάιε νηθνλνκηθή δχλακε ηνλ 5 ν αηψλα π.υ. Σν 170 π.υ. ηα Άβδεξα γλσξίδνπλ ηελ ξσκατθή θπξηαξρία κε ηνλ πην βάξβαξν ηξφπν. Ώπφ ηα Άβδεξα θαηάγνληαλ νη Αεκφθξηηνο, ν Πξσηαγφξαο θαη ν Λεχθηππνο. Δ ελζσκάησζε ηεο Ξάλζεο ζην ειιεληθφ θξάηνο γίλεηαη ζηηο 4 Οθησβξίνπ 1920 ( Καξαθνχζεο,2002 ). 2.3 Πιεζπζκηαθά ζηνηρεία Πιεζπζκόο. Ο πιεζπζκφο ηεο Θξάθεο ν νπνίνο ζπλδέεηαη άκεζα κε ηελ αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο ζχκθσλα κε ηελ ηειεπηαία απνγξαθή (2001) θζάλεη ηνπο θαηνίθνπο, ζεκεηψλνληαο αχμεζε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Δ αχμεζε νθείιεηαη ζε παιηλλνζηνχληεο Έιιελεο απφ ρψξεο ηεο πξψελ λνηηναλαηνιηθήο Βπξψπεο νη νπνίνη εγθαηαζηάζεθαλ ζηελ πεξηνρή ζηα πιαίζηα ηεο εζληθήο πνιηηηθήο γηα ηελ ελίζρπζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπ δεκνγξαθηθνχ πξνβιήκαηνο πνπ νδεγεί ηηο αθξηηηθέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο ζε απφγλσζε. Ο πιεζπζκφο ηεο Θξάθεο θαηαλέκεηαη ζχκθσλα κε ηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηνπ ζε αζηηθφ, εκηαζηηθφ θαη αγξνηηθφ. Σα κηθξά ρσξηά ηεο πεξηνρήο γχξσ απφ ηηο πξσηεχνπζεο ησλ λνκψλ έρνπλ θπξίσο αγξνηηθφ ραξαθηήξα κε πιεζπζκφ απφ θαηνίθνπο κε ραξαθηεξηζηηθά ην ρακειφ κνξθσηηθφ θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν, ην κηθξφ βαζκφ θηλεηηθφηεηαο θαη ηελ ηάζε λα παξακέλεη «αγθπισκέλνο» ζε θνηλσληθέο αληηιήςεηο θαη παξαδφζεηο ηνπ παξειζφληνο. ηνλ αζηηθφ πιεζπζκφ (άλσ ησλ θαηνίθσλ) αλήθνπλ νη θάηνηθνη ηεο Ώιεμαλδξνχπνιεο, ηεο Οξεζηηάδα, ηεο Κνκνηελήο θαη ηεο Ξάλζεο. Τπάξρνπλ θαη κηθξέο θσκνπφιεηο πνπ αλήθνπλ ζηνλ εκηαζηηθφ πιεζπζκφ( θαηνίθνπο) (ηγνχξνο Οδεγφο πεξηήγεζεο Ώλαη.Μαθεδνλίαο Θξάθεο). 24

31 2.3.2 Μεηνλόηεηα. Μεηά ην ηέινο ηνπ Ά παγθνζκίνπ πνιέκνπ, ζηε Θξάθε νη Έιιελεο απνηεινχζαλ ιηγφηεξν απφ ην 20% ηνπ πιεζπζκνχ, κε ηελ πιεηνςεθία λα αλήθεη ζην κνπζνπικαληθφ πιεζπζκφ. Οη κνπζνπικάλνη ηεο Απηηθήο Θξάθεο δνχζαλ ζπγθεληξσκέλνη ζε εηδηθέο γεηηνληέο ζηηο κεγάιεο πφιεηο θαη θπξίσο ζηελ Ξάλζε, ζηελ Κνκνηελή θαη ζηελ Ώιεμαλδξνχπνιε. ηελ χπαηζξν είραλ ζρεκαηίζεη ακηγψο κνπζνπικαληθά ρσξηά αιιά θάπνηε δνχζαλ θαη ζε κηθηά. Έρνληαο θχξηα απαζρφιεζε ηε γεσξγία θαη ηελ θαπλνθαιιηέξγεηα. Δ θαηαλνκή ησλ κνπζνπικάλσλ ζηνπο ηξεηο λνκνχο πξηλ ηελ ππνγξαθή ηεο πλζήθεο ηεο Λσδάλεο παξνπζηάδεηαη ζηνλ πίλαθα :. Ώξρέο 20 νπ αηψλα ΝΟΜΟ ΣΟΤΡΚΟΕ ΠΟΜΏΚΟΕ ΏΘΕΓΓΏΝΟΕ ΚΕΡΚΏΕΟΕ ΞΏΝΘΔ ΡΟΑΟΠΔ ΒΐΡΟΤ Πεγή:Γηβάλε.1999 Μεηά ηε ζπλζήθε ηεο Λσδάλεο θαη κε ηελ ζπκπιήξσζε ηεο αληαιιαγήο πιεζπζκψλ, ε εζλνινγηθή ηζνξξνπία ηεο πεξηνρήο άιιαμε θαη νη Έιιελεο πνπ απνηεινχζαλ κεηνςεθία αλήιζαλ ζε πνζνζηφ άλσ απφ 60% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ. Μέρξη ηηο αξρέο ηνπ 1990 ε κνπζνπικαληθή κεηνλφηεηα αξηζκνχζε ην 35% πεξίπνπ κε θαηνίθνπο. ήκεξα δελ ππάξρνπλ επίζεκα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία γηα ηελ κεηνλφηεηα θαη ζχκθσλα κε ηηο θαηά ηφπνπο Ννκαξρίεο ησλ ηξηψλ λνκψλ φινη νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο απνγξάθνληαη σο Έιιελεο πνιίηεο ( Αηβάλε,1999). 2.4 Οηθνλνκία Θξάθεο Δ νηθνλνκηθή δσή ηεο Θξάθεο ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηελ αγξνηηθή παξαγσγή. Δ βηνκεραλία είλαη πξνζαλαηνιηζκέλε ζηελ επεμεξγαζία αγξνηηθψλ πξντφλησλ, ελψ ε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ Πξσηνγελήο ηνκέαο ηνλ πξσηνγελή ηνκέα ε Θξάθε ραξαθηεξίδεηαη απφ έληνλν αγξνηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ. Δ πεξηνρή ηεο Θξάθεο εκθαλίδεη δείθηεο επάξθεηαο θπζηθψλ πφξσλ πνιχ πςειφηεξνπο απφ ηνπο κέζνπο φξνπο ζε επίπεδν ρψξαο. Ώμηφινγεο πεδηάδεο, ζεκαληηθφ πδάηηλν δπλακηθφ, πινχζηνη νξπθηνί πφξνη, αιηεπηηθά πεδία, ζαιάζζηα θαη εζσηεξηθψλ πδάησλ κε κεγάιεο δπλαηφηεηεο, κεγάιε πνηθηιία δαζψλ θαη πγξνβηφηνπσλ, ζπλζέηνπλ έλα ηνπίν κνλαδηθφ ζε νκνξθηά, αιιά θαη πινχην. Σν κεγαιχηεξν ηκήκα ησλ θαιιηεξγνχκελσλ εθηάζεσλ είλαη πεδηλφ αλαινγηθά, νη κεγαιχηεξεο πεδηλέο εθηάζεηο βξίζθνληαη ζηνπο Ννκνχο Ξάλζεο θαη Έβξνπ θαη απνηεινχλ ην βαζηθφ κέζν δηαβίσζεο θαη απαζρφιεζεο ησλ θαηνίθσλ. ηνλ παξαηηζέκελν πίλαθα παξνπζηάδεηαη ε θαηαλνκή ησλ εθηάζεσλ θαηά ρξήζε ηεο γεο. 25

32 Ν.Ββξνπ Ν.Ξάλζεο Ν.Ρνδφπεο Πεξηθέξεηα(ΏΜ+Θ) ΥΡΏ χλνιν έθηαζεο (ρηι.ζηξέκ.) Γεσξγηθή γε 38,5 25,6 34,0 28,7 29,9 ΐνζθφηνπνη 25,6 30,8 25,30 33,1 39,8 Αάζε 29,9 35,6 33,7 31,5 22,4 Λνηπέο εθηάζεηο 5,8 8,0 7,0 6,7 7,9 χλνιν έθηαζεο (ρηι.ζηξέκ.) Ώξνηξαίεο θαι 94,9 93,9 93,1 91,4 58,7 Κεπεπηηθά 0,7 3,6 3,7 2,20 3,0 Άκπεινη 0,4 0,1 0,1 1,9 4,1 Αελδξψδεηο 1,7 1,2 1,6 4,5 22,5 εθηάζεηο Ώγξαλάπαπζε 2,3 1,2 1,5 11,7 Πνζνηηθέο εθηάζεηο 17% 55% 32,7% 39,8% 30% Κπξηαξρνχλ νη αξνηξαίεο θαιιηέξγεηεο θαη παξάγνληαη θπξίσο ζηηεξά, αξαβφζηηνο, ηεχηια, βακβάθη, θαπλφο θαη κεδηθή. Ώθφκα θαιιηεξγνχληαη ζπαξάγγηα, ζθφξδα, ζηαθχιηα,θαζφιηα, ξεβίζηα θαη θαθή. Σα ηειεπηαία ρξφληα παξνπζηάδνπλ κεγάιν ελδηαθέξνλ νη βηνινγηθέο θαιιηέξγεηεο ρξεζηκνπνηψληαο λέεο ηερληθέο ρσξίο ρεκηθά ιηπάζκαηα θαη θπηνθάξκαθα. Βπίζεο ην κεηάμη απνηειεί έλα απφ ηα παιαηφηεξα βηνηερλνινγηθά πξντφληα. Με ηηο ζεκεξηλέο δπλαηφηεηεο θαη ηερληθέο, κπνξεί λα αλαδεηρζεί επηθήο κηα απφ ηηο πιένλ δπλακηθέο παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Σν νπθιί ζεσξείηαη απφ ρξφληα σο θέληξν κεηαμηνχ. Σέινο αμηνζεκείσηε εμέιημε ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα απνηειεί ε εκθάληζε θαη απνδνηηθή ιεηηνπξγία κνλάδσλ ζπζηεκαηηθήο θηελνηξνθίαο ζηηο εκηνξεηλέο θαη πεδηλέο πεξηνρέο ( θπξίσο βννηξνθίαο κε γαιαθηνθνκηθή θαηεχζπλζε αιιά θαη πηελνηξνθίαο θαη ρνηξνηξνθίαο ). Βίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζηε Θξάθε βξίζθεηαη ζρεδφλ ην 1/3 ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ βννεηδψλ ηεο ρψξαο, πνζνζηφ αξθεηά πςειφ πνπ απνηειεί κηα αθφκα έλδεημε δπλακηζκνχ ηεο πεξηθέξεηαο. ( Γεπηεξνγελήο ηνκέαο. Δ κεγάιε ζηξεκκαηηθή απφδνζε ησλ θαιιηεξγεηψλ ζηε Θξάθε νδήγεζε ζηελ αλάπηπμε ηνπ κεηαπνηεηηθνχ θιάδνπ, θπξίσο ησλ ηξνθίκσλ, ηνπ θαπλνχ, ηνπ μχινπ, ηνπ ράξηνπ, ησλ κε κεηαιιηθψλ νξπθηψλ θαη ηεο έλδπζεο- ππφδεζεο. Σελ ηαρχξπζκε αλάπηπμε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 δηαδέρζεθε έληνλε θξίζε κεηά ην 1981 πνπ νθεηιφηαλ ζε δηάθνξα πξνβιήκαηα δαλεηαθήο επηβάξπλζεο θαη θπξίσο ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα. Σα πξνβιήκαηα απηά δελ επέηξεςαλ ζηνλ κεηαπνηεηηθφ θιάδν λα επεθηαζεί εθζπγρξνλίδνληαο ηνλ κεραλνινγηθφ ηνπ εμνπιηζκφ σο πξνο ηηο λέεο ηερλνινγίεο. Έηζη, κε ειάρηζηεο εμαηξέζεηο, πεξηνξίζηεθε ζε κηα πξψηε κεηαπνίεζε ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ ρσξίο ηελ νινθιήξσζε ηεο δηαδηθαζίαο κέρξη ηελ δηάζεζε ησλ ηειηθψλ πξντφλησλ ζηνλ θαηαλαισηή. Βπηπιένλ δελ αμηνπνηήζεθαλ ηα παξαπξντφληα ησλ ηνπηθψλ γεσξγηθψλ βηνκεραληψλ κε απνηέιεζκα λα εμάγνληαη σο πξψηεο χιεο ζε άιιεο ρψξεο. Γηα 26

33 παξάδεηγκα ε κειάζα απφ ηε βηνκεραλία δαράξεσο πσιείηαη ζηελ Οιιαλδία σο πξψηε χιε γηα ηελ παξαγσγή θηηξηθνχ νμένο θαη ηα ππνιείκκαηα επαλεηζάγνληαη ζηε ρψξα σο δσνηξνθή. Παξάιιεια ελψ ππάξρεη ζηελ πεξηνρή καο κεγάιε παξαγσγή ζθιεξνχ ζηηαξηνχ παξαηεξείηαη έιιεηςε κεηαπνηεηηθψλ κνλάδσλ π.ρ. βηνηερλίεο βηνκεραλίεο δπκαξηθψλ. ζν γηα ηνλ αξαβφζηην, ελψ ε πνηφηεηα θαη ε πνζφηεηα ηνπ είλαη πνιχ πςειή, δελ κεηαπνηείηαη ζηελ πεξηνρή καο γηα ηελ παξαγσγή αξαβνζηηειαηνπ, ακχινπ, παηδηθψλ ηξνθψλ θαη ηζνγιπθφδεο. Σέινο, άιια παξαδνζηαθά πξντφληα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ πνιχ ζην παξειζφλ ε παξαγσγή ηνπο ζήκεξα έρεη πεξηνξηζηεί ζην ειάρηζην φπσο ηα ζθφξδα, ην ζνπζάκη, ην ζφξγν/ ζθνχπα θαη ην ακπέιη απφ ληφπηεο πνηθηιίεο (νπθιίνπ, Μαξψλεηαο). ( Σξηηνγελήο ηνκέαο. Δ γεσπνιηηηθή ζέζε ηεο Θξάθεο δελ επλφεζε γηα πνιιέο δεθαεηίεο ηελ αλάπηπμε νηθνλνκηθψλ ζρέζεσλ κε αγνξέο ζηηο νπνίεο έρεη κηα θπζηθή πξνζπειαζηκφηεηα, δειαδή ηε ΐνπιγαξία θαη ηελ Ώλαηνιηθή Θξάθε. Ο απφ βνξξά θίλδπλνο ηελ επνρή ηνπ ςπρξνχ πνιέκνπ θαζψο θαη ε δηαξθήο ηνχξθηθε απεηιή είλαη νη θχξηεο αηηίεο πνπ νδήγεζαλ ζηελ θαζπζηέξεζε ησλ έξγσλ ππνδνκήο ηα νπνία ζα βειηίσλαλ ηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ησλ θαηνίθσλ θαη ζα έθεξλαλ ηελ αλάπηπμε ζηελ πεξηνρή. Με ηηο αιιαγέο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ ζηα θαζεζηψηα ησλ ρσξψλ ηεο Ώ. Βπξψπεο θαζψο θαη κε ηε βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ κε ηελ Σνπξθία, ε Θξάθε κπνξεί λα αλαβαζκίζεη ζεκαληηθά ηε ζέζε ηεο ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα (εκπφξην- ππεξεζίεο) ρξεζηκνπνηψληαο ηα ζπγθξηηηθά ηεο πιενλεθηήκαηα θαη θπξίσο ηε ζηξαηεγηθή ζέζε ησλ ζπγθνηλσληαθψλ ηεο δηθηχσλ. Πιήζνο αηφκσλ εηζέξρνληαη ζηε Θξάθε νδηθψο, ζηδεξνδξνκηθψο θαη αεξνπνξηθψο θπξίσο απφ ηε ΐνπιγαξία, απφ ηελ Σνπξθία, Δλσκέλεο Πνιηηείεο θαη Ώπζηξαιία ηα ηειεπηαία ρξφληα.(βτβ ). ζνλ αθνξά ηελ εκπνξία ησλ παξαδνζηαθψλ ζξαθηψηηθσλ πξντφλησλ, ζα πξέπεη λα θαηνρπξσζνχλ σο πξντφληα νλνκαζίαο πξνειεχζεσο (ΠΟΠ) κε πιήξε επηζηεκνληθή εμαζθάιηζε θαη ηεο ηδηαίηεξεο γεσγξαθηθήο ηνπο πξνέιεπζεο. Κχξην θξηηήξην γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηελ επηθξάηεζε ηνπο ζηελ αγνξά πξέπεη λα είλαη ε ηππνπνίεζε θαη ε πςεινί βηνινγηθή ηνπο αμία. Γηα ην ζθνπφ απηφ ζα πξέπεη λα αμηνπνηεζνχλ νη παιηέο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο νη νπνίεο ηαπηίδνληαη κε ηελ θαιή πγεία θαη ηελ καθξνδσίαο ηνπ ηνπηθνχ πιεζπζκνχ γηα εθαηνληαεηίεο. ηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη ε ίδξπζε ηνπ Αεκνθξίηεηνπ Παλεπηζηήκηνπ, ε Ίδξπζε ηεο ζρνιήο Ώζηπθπιάθσλ ζε Κνκνηελή, Ξάλζε θαη Αηδπκφηεηρν, ε Πνιπηερληθή ζρνιή ζηελ Ξάλζε, ην Παηδαγσγηθά θαη ην Παλεπηζηεκηαθά λνζνθνκείν ζηελ Ώιεμαλδξνχπνιε. Δ ιεηηνπξγία ηνπο ζπλέβαιε ζηε βειηίσζε ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ απφ νξγαληζκνχο φπσο: κεηαθνξψλ, επηθνηλσληψλ, πγείαο θιπ. Βπίζεο κε ηελ παξνρή θηλήηξσλ γηα ηελ καθξνπξφζεζκε ζηήξημε ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο, ε πεξηνρή βξίζθεηαη ζε αλαπηπμηαθή ηξνρηά θαη ην επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ ζηξέθεηαη ζε επελδχζεηο φπσο είλαη νη επηθνηλσλίεο, ε πιεξνθνξηθή, νη θνηλσληθή πξφλνηα, ε ςπραγσγία θιπ. εκαληηθή εμέιημε παξνπζηάδεη ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη ν ηνπξηζηηθφ θιάδνο, ε θαηάζηαζε ηνπ νπνίνπ ζα αλαιπζεί ζε επφκελε ελφηεηα. ( 27

34 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ 3 Σνπξηζηηθέο Τπεξεζίεο Θξάθεο Οη ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο κηαο πεξηνρήο πεξηιακβάλνπλ ηα θαηαιχκαηα, ηα ηνπξηζηηθά γξαθεία, ηα εζηηαηφξηα, ηα δηάθνξα κέζα κεηαθνξάο, ηα δίθηπα νξγάλσζεο ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ ηνπ δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα, νη ηξάπεδεο, ηα δίθηπα επηθνηλσλίαο, νη δηάθνξεο ππεξεζίεο. 3.1 Καηαιύκαηα. ηελ ελφηεηα απηή ζα παξνπζηαζηεί ην δπλακηθφ ηεο Θξάθεο ζε μελνδνρεία, ελνηθηαδφκελα δσκάηηα θαη camping Ξελνδνρεία. Ο λνκφο Έβξνπ θαηέρεη ην κεγαιχηεξν κεξίδην αγνξάο κε 58 κνλάδεο θαη θιίλεο. Ο λνκφο Ρνδφπεο θαηέρεη ηε δεχηεξε ζέζε κε 18 κνλάδεο θαη θιίλεο θαη ηειεπηαίνο ν λνκφο Ξάλζεο κε 12 κνλάδεο θαη θιίλεο. Δ κέρξη ζήκεξα ππεξνρή ηνπ λνκνχ Έβξνπ ε νπνία θαηά έλα κέξνο νθείιεηαη ζηε ιεηηνπξγία ηνπ αεξνδξνκίνπ «Αεκφθξηηνο», θαιχπηεη θαη ηηο αλάγθεο ησλ άιισλ δχν λνκψλ, ιφγσ ηεο κηθξήο ρηιηνκεηξηθήο απφζηαζεο πνπ ππάξρεη κεηαμχ ηνπο. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ 1. Καηαλνκή μελνδνρεηαθνύ δπλακηθνύ θαη θιηλώλ Θξάθεο(2002) Μεξίδην ηνπηθήο αγνξάο Εβξνπ Ρνδνπεο Ξάλζεο Ννκνί μελνδνρεηα θιηλεο Πεγή : Ξελνδνρεηαθό Δπηκειεηήξην Διιάδνο 28

35 ΠΗΝΑΚΑ 1. Δμέιημε μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ Θξάθεο θαηά θαηεγνξία ( ) ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ Πνιπηειείαο Ώ Σάμεσο ΐ Σάμεσο Γ Σάμεσο Α Σάμεσο Β Σάμεσο χλνιν Πεγή: Ξελνδνρεηαθό Δπηκειεηήξην Διιάδνο. πσο παξαηεξείηαη, θαηά ηελ ηεηξαεηία ε Θξάθε δελ δηαζέηεη μελνδνρεία πνιπηειείαο. Σα Ώ θαηεγνξίαο ζεκείσζαλ κηα απμνκείσζε απφ 6 ζε 8 θαη ηειηθά ζε 7 μελνδνρεηαθέο κνλάδεο. Σα ΐ θαηεγνξίαο ζεκείσζαλ αχμεζε απφ 21 κνλάδεο ζε 24 μελ. Μνλάδεο, Σα Γ θαηεγνξίαο ζεκείσζαλ απμνκείσζε απφ 42 ην 2001, ζε 45 ην 2002, ζε 47 ην 2003 θαη ηειηθά λα παξακείλνπλ ζε 42 μελ.κνλάδεο γηα ηελ πεξηνρή ηεο Θξάθεο. Σα Α θαηεγνξίαο παξνπζίαζαλ αχμεζε ησλ 5 μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ απφ 12 γηα ηα έηε 2001, θαη θαηέιεμαλ ζε 17 μελ.κνλάδεο. Σα Β θαηεγνξίαο παξέκεηλαλ πεξίπνπ ζηαζεξά κε κηα κείσζε ην ΠΗΝΑΚΑ 2. Ξελνδνρεηαθό Γπλακηθό Θξάθεο θαηά θαηεγνξία (2004) ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο Πνιπηειείαο Ώ Σάμεσο ΐ Σάμεσο Γ Σάμεσο Α Σάμεσο Β Σάμεσο ΤΝΟΛΟ Πεγή: Ξελνδνρεηαθό Δπηκειεηήξην Διιάδνο Δλνηθηαδόκελα δσκάηηα- Camping Γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ αλαγθψλ ησλ ηνπξηζηψλ θαηά ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο, δηαηίζεληαη δσκάηηα γηα ελνηθίαζε. Γηα ην λνκφ Έβξνπ ηα πεξηζζφηεξα είλαη ζπγθεληξσκέλα ζηελ πεξηνρή Λνπηξψλ Σξαηαλνππφιεσο, Υηιήο, Μάθξεο θαη ηεο λήζνπ ακνζξάθεο.camping δηαηίζεηαη ζηελ Ώιεμαλδξνχπνιε κε 880 ζέζεηο θαη ζηα Θεξκά Λνπηξά ακνζξάθεο κε 105 ζέζεηο. Τπάξρεη θαη ην Ώγξνηνπξηζηηθφ θαηάιπκα ηεο Ααδηάο. Γηα ην λνκφ Ρνδφπεο, είλαη ζπγθεληξσκέλα ζηελ πεξηνρή Φαλαξίνπ Μαξψλεηαο. ηελ πεξηνρή Φαλαξίνπ ππάξρεη camping 180 ζέζεσλ θαη αγξν-νηθνηνπξηζηηθφ θαηάιπκα ζηελ Μαξψλεηα. Γηα ην λνκφ Ξάλζεο, είλαη ζπγθεληξσκέλα ζηηο πεξηνρέο ησλ Θεξκψλ, Κνκλελά, Πφξην Λάγνο, ζηε ηαπξνχπνιε θαη ζηα Άβδεξα. 29

36 ΠΗΝΑΚΑ 3. ΔΝΟΗΚΗΑΕΟΜΔΝΑ ΓΧΜΑΣΗΑ ΝΟΜΟΤ ΔΒΡΟΤ(2002) ΠΔΡΗΟΥΖ ΓΧΜΑΣΗΑ ΚΛΗΝΔ ΑΏΑΕΏ ΛΟΤΣΡΏ ΥΕΛΔ ΜΏΚΡΔ ΏΜΟΘΡΏΚΔ Πεγή: ΠΗΝΑΚΑ 4. CAMPING (2002) ΠΔΡΗΟΥΖ ΘΔΔΗ ΏΛΒΞΏΝΑΡΟΤΠΟΛΔ 880 ΘΒΡΜΏ ΛΟΤΣΡΏ 105 Πηγή: ΠΗΝΑΚΑ 5. ΔΝΟΗΚΗΑΕΟΜΔΝΑ ΓΧΜΑΣΗΑ ΝΟΜΟΤ ΡΟΓΟΠΖ(2002) ΠΔΡΗΟΥΖ ΓΧΜΑΣΗΑ ΚΛΗΝΔ ΜΏΡΧΝΒΕΏ ΦΏΝΏΡΕ Πηγή: ΠΗΝΑΚΑ 6. CAMPING (2002) ΠΔΡΗΟΥΖ ΘΔΔΗ ΦΑΝΑΡΗ 180 Πηγή: ΠΗΝΑΚΑ 7. ΔΝΟΗΚΗΑΕΟΜΔΝΑ ΓΧΜΑΣΗΑ ΝΟΜΟΤ ΞΑΝΘΖ(2002) ΠΔΡΗΟΥΖ ΓΧΜΑΣΗΑ ΚΛΗΝΔ ΘΒΡΜΒ ΚΟΜΝΔΝΏ 3 15 ΠΟΡΣΟ ΛΏΓΟ 4 8 ΣΏΤΡΟΤΠΟΛΔ ΏΐΑΔΡΏ 9 19 Πηγή: 30

37 3.1.3 Σνπξηζηηθά Γξαθεία. Ο ηνπξηζκφο ηνπ λνκνχ Έβξνπ εμππεξεηείηαη απφ 17 ηνπξηζηηθά γξαθεία ηα νπνία δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηηο πφιεηο : Ώιεμαλδξνχπνιε, Φεξεο, νπθιί, Αηδπκφηεηρν θαη Οξεζηηάδα. Ο λνκφο Ρνδφπεο εμππεξεηείηαη απφ έληεθα ηνπξηζηηθά γξαθεία πνπ έρνπλ σο έδξα ηνπο ηελ πφιε ηεο Κνκνηελήο. Ο λνκφο Ξάλζεο εμππεξεηείηαη απo 13 ηνπξηζηηθά γξαθεία ηα νπνία δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ πφιε ηεο Ξάλζεο. (Υξπζφο Οδεγφο, 2005) Πξόζβαζε ζηε Θξάθε. Δ αθξηηηθή πεξηνρή ηεο Θξάθεο βξίζθεηαη ζε κεγάιε απφζηαζε απφ ηα αζηηθά θέληξα ηεο Βιιάδαο αιιά θαη απφ ηηο θχξηεο ρψξεο- πήγεο πξννξηζκνχ ηνπξηζηψλ Οδηθό Γίθηπν. Γηα λα θηάζεη ν επηζθέπηεο ζηε Θξάθε αθνινπζεί ηελ πνξεία ηεο Βγλαηίαο Οδνχ πνπ ηεξκαηίδεη ζηνπο Κήπνπο πνπ βξίζθεηαη ην ηεισλείν. Δ Βγλαηία Οδφο εληάζζεηαη ζηα Αηεπξσπατθά δίθηπα θαη ην ζπλνιηθφ ηεο κήθνο θαιχπηεη ηνλ άμνλα Δγνπκελίηζα Γέθπξα Κήπσλ Έβξνπ κήθνπο 580ρικ. πεξίπνπ. Βπίζεο ζπλδέεηαη κε νρηψ θάζεηνπο νδηθνχο άμνλεο πνπ απνβιέπνπλ ζηε δηαζχλδεζε ηεο Βιιάδαο κε ηνπο θπξίνπ Αηεπξσπατθνχο άμνλεο. Ήδε ην ηκήκα ηεο Βγλαηίαο Οδνχ ην νπνίν ζπλδέεη ηελ Ξάλζε κε ηε Κνκνηελή θαη ηελ Ώιεμαλδξνχπνιε έρεη νινθιεξσζεί. Δ Ώζήλα απέρεη απφ ηε Ώιεμαλδξνχπνιε 826 ρικ. απφ Κνκνηελή 795ρικ. θαη740ρικ. απφ ηελ Ξάλζε. Δ Θεζζαινλίθε 344ρικ.απν Ώιεμαλδξνχπνιε, 282ρικ απφ ηελ Κνκνηελή θαη 217ρικ απφ ηελ Ξάλζε.(Πεξηθεξεηαθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Ώεηνθφξνπ Ώλάπηπμεο ηεο Πεξηθέξεηαο Ώλαηνι. Μαθεδνλίαο-Θξάθεο,2004) ηδεξνδξνκηθό Γίθηπν. Σν ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν κε κέγηζηε ηαρχηεηα ζπξκψλ ρικ/ψξα, ζπλδέεη θαζεκεξηλά ηηο πφιεηο ηηο Θξάθεο κε ηα Βιιελνβνπιγαξηθά ζχλνξα κέζσ ηεο γξακκήο Θεζζαινλίθε- Οξκέλην θαη κε ηε Ώλαηνιηθή Θξάθε κέζσ ηηο γξακκήο Θεζζαινλίθε- Ώιεμαλδξνχπνιε- Κσλζηαληηλνχπνιε..(Πεξηθεξεηαθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Ώεηνθφξνπ Ώλάπηπμεο ηεο Πεξηθέξεηαο Ώλαηνι. Μαθεδνλίαο-Θξάθεο,2004) Αεξνδξόκηα- Ληκάληα. Δ Θξάθε δηαζέηεη έλα αεξνδξφκην ( Αεκφθξηηνο) πνπ βξίζθεηαη ζηε πφιε ηεο Ώιεμαλδξνχπνιεο θαη κε απηφ εμππεξεηνχληαη θαη νη ππφινηπνη λνκνί ην νπνίν 31

38 ζπλδέεηαη κφλν κε Ώζήλα. Βπίζεο κπνξνχλ λα εμππεξεηεζνχλ θαη απφ ην αεξνδξφκην ηεο Καβάιαο. Δ Ώιεμαλδξνχπνιε δηαζέηεη ιηκάλη πνπ εμππεξεηεί θαη ηνπο ηξεηο λνκνχο, θαη ππάξρεη ζχλδεζε κε ακνζξάθε- Καβάια- Λήκλν- Μπηηιήλε- Άγην Βπζηξάηην- Κχκε Βχβνηαο. Σε γξακκή θαιχπηεη ην θέξη - κπνη πνπ έξρεηαη απφ ηνλ Ώγ. Κσλζηαληίλν Φζηψηηδαο. ηνπο λνκνχο Ρνδφπεο θαη Ξάλζεο ππάξρνπλ κφλν ιηκελίζθνη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη σο θαηαθχγηα αιηεπηηθψλ ζθαθψλ θαη ζθαθψλ αλαςπρήο..(πεξηθεξεηαθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Ώεηνθφξνπ Ώλάπηπμεο ηεο Πεξηθέξεηαο Ώλαηνι. Μαθεδνλίαο-Θξάθεο,2004) 3.2 Αληαγσληζκόο. Δ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ν ξφινο ηνπ ζηηο νηθνλνκίεο ησλ ηνπξηζηηθψλ πεξηνρψλ δεκηνπξγεί ζπλζήθεο αληαγσληζκνχ ζην ίδην ην θξάηνο αιιά θαη κεηαμχ γεηηνληθψλ θξαηψλ ή θαη πεξηνρψλ πνπ δηαζέηνπλ παξφκνην πξντφλ. Σα ζεκεία ζηα νπνία αληαγσλίδνληαη θπξίσο νη ηνπξηζηηθνί πξννξηζκνί είλαη: Δ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ πξνζθεξφκελνπ πξντφληνο ζε ζρέζε κε ηελ ηηκή ζηελ νπνία δηαηίζεληαη. Δ ηκεκαηνπνίεζε ηεο αγνξάο θαη ε επηινγή ηεο θαηαιιειφηεξεο γηα ην πξνζθεξφκελν πξντφλ αγνξάο ζηφρνπ. Οη κέζνδνη πξνβνιήο θαη πξνψζεζεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. ηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ ν αληαγσληζκφο ζηε Θξάθε πξνέξρεηαη: Ώπφ ηνπο λνκνχο Καβάιαο, Αξάκαο. Ώπφ ηα γεηηνληθά θξάηε ΐνπιγαξία θαη Σνπξθία Γεηηνληθνί Ννκνί. ηνπο φκνξνπο λνκνχο, κε ηελ πξνζπάζεηα αμηνπνίεζεο ησλ πνιηηηζηηθψλ ηνπο πφξσλ ε νπνία επηρεηξείηαη, δεκηνπξγήζεθαλ ηνπξηζηηθά ξεχκαηα ηα νπνία πξνζειθχνπλ ζεκαληηθφ αξηζκφ ηνπξηζηψλ. Δ θχζε, ν ήιηνο, νη παξαιίεο θαη ν πνιηηηζκφο απνηεινχλ ζηνηρεία ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο. Βθηφο φκσο απφ ηα ζηνηρεία απηά, ζηνπο λνκνχο Καβάιαο θαη Αξάκαο έρνπλ αλαπηπρζεί εηδηθέο ηνπξηζηηθέο δξάζεο νη νπνίεο απνηεινχλ ζήκεξα ζεκείν αλαθνξάο θαη πφιν έιμεο ηνπξηζηψλ. Βλδεηθηηθά αλαθέξνληαη ην λεζί ηεο Θάζνπ πνπ πξνζειθχεη ρηιηάδεο ηνπξίζηεο θάζε θαινθαίξη, ε παξαζαιάζζηα ακθηζεαηξηθή πφιε ηεο Καβάιαο πνπ ζπλδπάδεη βνπλφ θαη ζάιαζζα, κε ην Κάζηξν θαη ηηο Κακάξεο, ηα παιαηά θαπλνκάγαδα θαη ηηο αμηνπνηεκέλεο παξαζαιάζζηνπο νηθηζκνχο ηεο : Δξαθιίηζα θαη Νέα Πέξακνο, ηνπο Ώξραίνπο Φηιίππνπο. ηε Αξάκα ππάξρεη ην ρηνλνδξνκηθφ θέληξν πνπ απνηειεί εζηία έιμεο ηνπξηζηψλ ην ρεηκψλα. ηε Θξάθε ππάξρνπλ θάπνηα ζηνηρεία πνπ κπνξεί λα αλαδείμεη αιιά απαηηείηαη πξνβνιή θαη επξεία δηαθήκηζε θαη θπζηθά ε θαηάιιειε αμηνπνίεζε ηνπο πξηλ ηελ πξνβνιή.(κέθεξεο,2003) Γεηηνληθέο ρώξεο. Ώπφ ηηο γεηηνληθέο ρψξεο νη νπνίεο αληαγσλίδνληαη ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ ηεο Θξάθεο αιιά θαη ηηο ρψξαο γεληθφηεξα είλαη ε Σνπξθία θαη ε ΐνπιγαξία. Σνπξηζηηθά θέληξα ε Κσλζηαληηλνχπνιε ζηελ Σνπξθία θαη ε ΐάξλα, ε φθηα θαη ε Φηιιηπνχπνιε ζηε ΐνπιγαξία, βξίζθνληαη ζε κηθξή ζρεηηθά απφζηαζε απφ ηα 32

39 ζχλνξα ηεο Βιιάδαο θαη ήδε έρνπλ αξρίζεη λα δεκηνπξγνχλ πξφβιεκα ζηνλ ειιεληθφ ηνπξηζκφ. Δ Σνπξθία έρεη αλαπηχμεη ηα ηειεπηαία ρξφληα ην ηνπξηζηηθφ ηεο πξντφλ ζχκθσλα κε ηα πξφηππα ηνπ ειιεληθνχ θαη πξνζθέξεη θαιήο πνηφηεηαο ππεξεζίεο κε ρακειφ θφζηνο. Παξάιιεια έρεη θαηαθέξεη λα δεκηνπξγήζεη αλαγλσξηζηκφηεηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο ζηηο δηεζλείο αγνξέο π.ρ. Γεξκαλία, νη νπνίεο απνηεινχλ ηαπηφρξνλα θαη αγνξέο ζηφρν γηα ην ειιεληθφ ηνπξηζηηθφ πξντφλ. Δ βειηίσζε ησλ πνιηηηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ θξαηψλ, ηα ηνπξηζηηθά αμηνζέαηα πνπ δηαζέηνπλ θαη ην ρακειφ θφζηνο δεκηνπξγεί έληνλεο ζπλζήθεο αληαγσληζκνχ θαη ππάξρεη θίλδπλνο κεηά θαη ηελ νινθιήξσζε ησλ εξγαζηψλ ηεο Βγλαηίαο νδνχ, νη θαηεπζπλφκελνη πξνο Σνπξθία θαη ΐνπιγαξία λα δηέξρνληαη φιε ηελ πεξηνρή ηεο Θξάθεο ρσξίο θακία απνιχησο ζηάζε. Βληνχηνηο, αθνινπζψληαο ε Πεξηθέξεηα θαηάιιειε ηνπξηζηηθή πνιηηηθή, νη δχν απηέο αγνξέο κπνξεί λα απνηειέζνπλ αγνξέο ζηφρνπο θαη λα κεηαηξέςνπλ ην κεηνλέθηεκα ζε πιενλέθηεκα. Ήδε παξαηεξείηαη απφ ηε Θξάθε ε δηέιεπζε ηνπξηζηηθψλ ιεσθνξείσλ ηα νπνία πξνέξρνληαη απφ ηε ΐνπιγαξία κε πξννξηζκφ ην λνκφ Καβάιαο. Δ έιιεηςε φκσο ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ δελ επηηξέπεη ηε δηαηχπσζε ζαθψλ ζπκπεξαζκάησλ γηα ην ηη είδνπο ηνπξίζηεο είλαη, πνηνο είλαη ν πξννξηζκφο θαη ν ζθνπφο ηνπο. εκεηψλεηαη ηέινο φηη ζηα παξαζεξηζηηθά ζέξεηξα ηνπ Πχξγνπ θαη ηεο ΐάξλαο, φπσο θαη ζηα ρηνλνδξνκηθά θέληξα ηεο ΐνπιγαξίαο, ζπγθεληξψλεηαη ηνπξηζκφο πςεινχ επηπέδνπ ν νπνίνο αλαδεηά δηεμφδνπο ηνπξηζηηθήο δηαθπγήο ζε γεηηνληθά θξάηε. (Κέθεξεο,2003) 3.3 Φνξείο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Δ δηακφξθσζε ελφο νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο πξνβνιήο, πξνψζεζεο θαη παξαθνινχζεζεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο Θξάθεο θαη ε πινπνίεζε ησλ πξνηεηλφκελσλ ελεξγεηψλ απνηειεί θαηεμνρήλ αληηθείκελν δξαζηεξηφηεηαο ηεο Βηαηξείαο Σνπξηζκνχ Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο Δηαηξεία Σνπξηζκνύ Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο. Με ζηφρν ηελ θαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο πεξηνρήο ζπζηήζεθε ην 2002 θαη άξρηζε λα ιεηηνπξγεί ην 2003, κε έδξα ηελ Καβάια έλαο λένο ηνπξηζηηθφο θνξέαο ε Βηαηξεία Σνπξηζκνχ Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο Θξάθεο. ηελ Βηαηξεία ζπκκεηέρεη ην ζχλνιν ησλ εκπιεθνκέλσλ κε ηνλ ηνπξηζκφ θνξέσλ ηεο πεξηνρήο φπσο: ε Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο, νη δηεπξπκέλεο Ννκαξρηαθέο Ώπηνδηνηθήζεηο Έβξνπ- Ρνδφπεο Ξάλζεο-Καβάιαο- Αξάκαο, ηα Ννκαξρηαθά δηακεξίζκαηα θαη νη ηνπηθέο ελψζεηο Αήκσλ θαη Κνηλνηήησλ ησλ παξαπάλσ λνκψλ, νη χλδεζκνη Ξελνδφρσλ Θξάθεο θαη Καβάιαο, ε Έλσζε Ξελνδφρσλ Θάζνπ θαη ε Έλσζε Ώλαπηπμηαθψλ Βηαηξεηψλ ΏΜ-Θ. Μέρξη ζήκεξα ιεηηνπξγνχλ θαηά ην ίδην πξφηππν ηξεηο Βηαηξείεο. Σσλ Εφλησλ λήζσλ, ηεο Κξήηεο θαη ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο. Ο η ζηφρνη θαη πξνηεξαηφηεηεο ηεο Βηαηξείαο είλαη: Δ ζηήξημε θαη πινπνίεζε ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο ηεο Πεξηθέξεηαο ΏΜ-Θ θαη ησλ λνκαξρηαθψλ επηηξνπψλ ηνπξηζκνχ, κε ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν κεηαμχ ησλ θνξέσλ ηδησηηθνχ θαη δεκφζηνπ ηνκέα γηα ηελ αλάπηπμε ζρεηηθψλ δξάζεσλ θαη πξσηνβνπιηψλ. Δ παξνρή πιεξνθνξηψλ θαη ε ζηήξημε ησλ θνξέσλ ηδησηηθνχ θαη δεκφζηνπ ηνκέα πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη κε ηνλ ηνπξηζκφ. Δ εθπφλεζε κειεηψλ πνπ αθνξνχλ ζηελ ηνπξηζηηθή αγνξά θαη ε θαηαγξαθή θαη αμηνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ πξνθχπηνπλ. 33

40 Δ δηαρείξηζε, αμηνπνίεζε θαη εθαξκνγή ησλ Κνηλνηηθψλ, Βζληθψλ θαη Πεξηθεξεηαθψλ Πξνγξακκάησλ θαζψο θαη ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ πνπ έρνπλ σο αληηθείκελν ηνλ ηνπξηζκφ. Δ πξνβνιή θαη πξνψζεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ δπλαηνηήησλ, ππνδνκψλ θαη πνιηηηζηηθψλ δξψκελσλ ηεο Πεξηθέξεηαο. Δ αλάπηπμε θαη πξνψζεζε δξάζεσλ πνπ αθνξνχλ ηηο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ θαη ε επίηεπμε ζπλεξγαζηψλ θαη δηθηχσλ κε ζηφρν ηελ παξαγσγή ηνπ ηνπξηζηηθνχ απνζέκαηνο ηεο Πεξηθέξεηαο. Δ δηνξγάλσζε θαη ε ζπκκεηνρή ζε εκεξίδεο, ζπλέδξηα, εθζέζεηο θαη ε έθδνζε ησλ απαξαίηεησλ εληχπσλ κε ζθνπφ ηελ πξνβνιή θαη πξνψζεζε ηνπ ηνπξηζκνχ. Ο ζπληνληζκφο ησλ επηρεηξεκαηηψλ ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ, αλαπηχζζνληαο ζπζηήκαηα ζχλδεζεο(on line), ψζηε λα επηηπγράλεηαη νξγαλσκέλε πξνζθνξά ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ δηεπθνιχλνληαο ηνλ επηζθέπηε ή ηνλ ηνπξίζηα πνπ βξίζθεηαη καθξηά.(μειέηε ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο λ.ρνδφπεο, Κέθεξεο, 2003) Λνηπνί ηνπξηζηηθνί Φνξείο. Βθηφο ηεο Βηαηξείαο Σνπξηζκνχ θαη άιινη ηνπηθνί θνξείο ή θνξείο θεληξηθήο εμνπζίαο κπνξνχλ λα παίμνπλ θχξην ξφιν ζηελ πινπνίεζε ησλ πξνηεηλφκελσλ πξνγξακκάησλ θαη λα ζπκβάιινπλ άκεζα ζηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ. Οη θπξηφηεξνη απφ ηνπο θνξείο πνπ εκπιέθνληαη ζηελ πινπνίεζε ηνπξηζηηθψλ πξνγξακκάησλ είλαη: 1. Σν λενζπζηαζέλ ππνπξγείν Σνπξηζκνχ θαη νη θεληξηθέο ππεξεζίεο ινηπψλ ππνπξγείσλ, Πνιηηηζκνχ, Μεηαθνξψλ θ.ι.π, ην νπνίν ιεηηνπξγεί σο θνξέαο ράξαμεο πνιηηηθήο, ρξεκαηνδφηεζεο, δηαρείξηζεο θαη πινπνίεζεο έξγσλ θαη πξνγξακκάησλ. 2. Αεκφζηνη νξγαληζκνί π.ρ. ΟΒ, νη νπνίνη απνηεινχλ θνξείο πινπνίεζεο πνιηηηθψλ. 3. Γεληθή Γξακκαηεία Πεξηθέξεηαο Ώλαηνιηθήο Μαθεδ. Θξάθεο ε νπνία ιεηηνπξγεί σο θνξέαο ράξαμεο πνιηηηθήο, ρξεκαηνδφηεζεο, δηαρείξηζεο Π.Β.Π (Πεξηθεξεηαθά Βπελδπηηθά Πξνγξάκκαηα), πινπνίεζεο έξγσλ, άζθεζεο ειεγθηηθψλ θαη αδεηνδνηηθψλ αξκνδηνηήησλ κέζσ Α/λζεο Σνπξηζκνχ. 4. Σν ηκήκα Σνπξηζκνχ ηεο Αηεχζπλζεο Πνιενδνκίαο, Πεξηβάιινληνο θαη Σνπξηζκνχ ησλ Ννκαξρηαθψλ Ώπηνδηνηθήζεσλ Έβξνπ Ρνδφπεο-Ξάλζεο. Κχξηεο αξκνδηφηεηεο ηνπ είλαη ε εθπφλεζε πξνγξακκάησλ έξγσλ θαη κέηξσλ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζε ζπλεξγαζία κε ηελ δηεχζπλζε Πξνγξακκαηηζκνχ ησλ Ννκαξρηψλ. 5. ΟΣΏ θαη ζπγαηξηθέο επηρεηξήζεηο, δεκνηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ σο αληηθείκελν ηελ ηνπξηζηηθή θαη πνιηηηζηηθή αλάπηπμε ηεο θάζε πεξηνρήο. 6. Βπαγγεικαηηθνί θαη πιινγηθνί θνξείο: Έλσζε Ξελνδφρσλ Θξάθεο, Έλσζε Σνπξηζηηθψλ γξαθείσλ Μαθεδνλίαο-Θξάθεο θαη νη Ώγξνηνπξηζηηθνί ζπλεηαηξηζκνί Γπλαηθψλ πνπ έρνπλ ζπζηαζεί ζηε Θξάθε 7. Μεκνλσκέλεο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο: Σαμηδησηηθά γξαθεία, Ξελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο. 8. Με θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο: Οξεηβαηηθνί ζχιινγνη, Πεξηβαιινληηθέο θαη Πνιηηηζηηθέο νξγαλψζεηο(μειέηε ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο λ. Ρνδφπεο, Κέθεξεο, 2003). 34

41 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΔΣΑΡΣΟ 4 Σνπξηζηηθή Πξνζθνξά Πνιινί ζπγγξαθείο θαη δηεζλείο νξγαληζκνί έρνπλ πξνζπαζήζεη ρξεζηκνπνηψληαο δηαθνξεηηθέο κεζφδνπο λα ηαμηλνκήζνπλ ηα ηνπξηζηηθά πξντφληα θαη ηα ζηνηρεία πνπ ηα ζπλζέηνπλ. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο ζα ρξεζηκνπνηεζεί ε ηαμηλφκεζε πνπ πξνηείλεη ν J.J. Schwarz(φπσο παξαηίζεηαη απφ ην ΐαξβαξέζν,2000. ζει.134 κε ιίγεο δηαθνξνπνηήζεηο θαη πξνζζήθεο ηηο ζπνπδάζηξηαο). Δ επηινγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηαμηλφκεζεο έγηλε δηφηη εμππεξεηεί ζηελ εξκελεία ησλ ζπλζεθψλ εγθαηάζηαζεο κηαο ηνπξηζηηθήο επηρείξεζεο ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ηφπν θαη θαηά ζπλέπεηα ηηο πξννπηηθέο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο θαη ζρεδηαζκνχ ηνπ ηφπνπ. χκθσλα κε ηνλ J.J. Schwarz νη παξάγνληεο νη νπνίνη ζπλζέηνπλ ηελ ηνπξηζηηθή πξνζθνξά δηαθξίλνληαη ζε : Παξάγνληεο «έιμεο ηνπξηζηψλ» θαη Παξάγνληεο «ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ» ( ΐαξβαξέζνο,2000). 4.1 Παξάγνληεο έιμεο ηνπξηζηώλ. Οη θπξηφηεξνη παξάγνληεο «έιμεο ηνπξηζηψλ κηαο πεξηνρήο κπνξεί λα είλαη : ην θπζηθφ ηνπίν, ην θιίκα, νη δαζηθνί πφξνη, ηα φξε, ε ρισξίδα θαη παλίδα, ε ζάιαζζα, νη πδάηηλνη πφξνη, ηα ηζηνξηθά κλεκεία, ε ιατθή ηέρλε, ε ζπκπεξηθνξά ησλ θαηνίθσλ, ηα θαηαζηήκαηα, ε πνηνηηθή δηαηξνθή, ν εμσηηζκφο, ε αλαςπρή θιπ. ηε ζπλέρεηα αλαιχνληαη νη ζεκαληηθόηεξνη παξάγνληεο νη νπνίνη ζπλζέηνπλ ηελ ηνπξηζηηθή πξνζθνξά ζηε Θξάθε θαη είλαη νη εμήο: Βηόηνπνη-Τγξόηνπνη. Αξραηνινγηθνί ρώξνη θαη βπδαληηλά κλεκεία Θξεζθεπηηθά κλεκεία Δθθιεζίεο-Σεκέλε. Ηακαηηθά ινπηξά. πήιαηα. Γάζε. Οξεηλέο πεξηνρέο. Παξαζαιάζζηεο πεξηνρέο. Πεξηεγεηηθέο δηαδξνκέο. Μνπζεία Πνιηηηζηηθέο θαη ινηπέο εθδειώζεηο. πλέδξηα - πκπόζηα - Δθζέζεηο. 35

42 4.1.1 Βηόηνπνη-Τγξόηνπνη- Πεξηνρέο Αγξνηνπξηζηηθνύ, Οηθνηνπξηζηηθνύ ελδηαθέξνληνο. Ννκόο Έβξνπ Λίκλε Σπρεξνύ. Σν ρσξίν Σπρεξφ βξίζθεηαη αλάκεζα ζηηο πφιεηο ησλ Φεξψλ θαη ηνπ νπθιίνπ πεξλψληαο ηελ δηαζηαχξσζε ησλ Κήπσλ. ηελ είζνδν ηνπ ρσξηνχ βξίζθεηαη ε ηερλεηή ιίκλε δίπια ζηελ νπνία ιεηηνπξγεί έλα πιήξεο θέληξν αλαςπρήο. Με νξκεηήξην ην νηθνηνπξηζηηθφ θέληξν θαη ηνλ Ώγξνηνπξηζηηθφ μελψλα «Θξάζζα» κε ζέα ηε ιίκλε, νη επηζθέπηεο κπνξνχλ λα απνιαχζνπλ κνλαδηθέο δηαδξνκέο θαη ηνπία κε πνδήιαηα, άινγα ή πεδνπνξία. Ο μελψλαο κε δπλακηθφηεηα 37 θιηλψλ, δηαζέηεη εζηηαηφξην, γήπεδα αζινπαηδηψλ, θνιπκβεηήξην, ηππηθφ φκηιν θαη πίζηα moto cross. Σνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο ν Αήκνο Σπρεξνχ, δηνξγαλψλεη εθδειψζεηο ζην Ώκθηζέαηξν πνπ βξίζθεηαη δίπια ζηε ιίκλε, θπξίσο πνιηηηζηηθέο πνπ αλαδεηθλχνπλ ηελ ηνπηθή παξάδνζε, ηα ήζε θαη ηα έζηκα ηεο πεξηνρήο. ( Βηθφλα 1. Γήπεδν ηέληο. Βηθφλα 2. Εππαζία ζηελ πεξηνρή Βηθφλα 3. Πνδειαζία. Βηθφλα 4. Κνιπκβεηήξην. Δηθόλα 5. Οηθνηνπξηζηηθό θέληξν. Δηθόλα 6. Σνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο 36

43 Γέιηα ηνπ πνηακνύ Έβξνπ. Ννηηναλαηνιηθά ηνπ λνκνχ Έβξνπ, ζηα ζχλνξα κε ηελ Σνπξθία, ν πνηακφο Έβξνο ζρεκαηίδεη έλα πινχζην θαη αμηφινγν Αέιηα δηεζλνχο ζεκαζίαο ζπλνιηθήο έθηαζεο 188 ηεηξ.ρικ. Οη βηφηνπνη ηνπ Αέιηα είλαη κνλαδηθνί κε ζπάληα ρισξηδηθά θαη παληδηθά ραξαθηεξηζηηθά γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζηηο επηδξάζεηο πνπ δέρεηαη ν πγξφηνπνο ιφγσ ηηο πιενλεθηηθήο γεσγξαθηθήο ηνπ ζέζεο. Σν Αέιηα ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιε πνηθηινκνξθία βιάζηεζεο. Μέρξη ηψξα έρνπλ αλαγλσξηζηεί 24 απηνηειείο θπηνθνηλσλίεο πνπ ζπλζέηνπλ έλα πνηθηιφκνξθν κσζατθφ Δηθόλα 9 Δηθόλα 10 Γέιηα Έβξνπ 1. Γέιηα Έβξνπ 2. Βίλαη φκσο ζίγνπξν φηη ην Αέιηα πεξηιακβάλεη κηα κνλαδηθή πνηθηιία εηδψλ ζηνλ Βπξσπατθφ ρψξν. πλνιηθά κέρξη ζήκεξα έρνπλ θαηαγξαθεί 314 είδε πνπιηώλ. Δ πνηθηιφηεηα απηή, ζπάληα γηα ηα επξσπαία δεδνκέλα, αλαδεηθλχεη ηε κεγάιε ζπνπδαηφηεηα ηνπ Αέιηα Έβξνπ. Σνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο εθαηνληάδεο ρηιηάδεο πδξφβηα θαη παξπδάηηα πνπιηά πνπ πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηε ΐφξεηα Βπξψπε θαη ηηο ρψξεο ηεο πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο μερεηκσληάδνπλ ζην Αέιηα. Βθαηνληάδεο θνηληθφπηεξα, θχθλνη θαη πάπηεο ηξέθνληαη ζηηο ιηκλνζάιαζζεο ηνπ Αέιηα θαζψο απνδεκεηηθά πνπιηά πνπ ζηαζκεχνπλ ζηελ πεξηνρή φπσο ν Ρνδνπειεθάλνο, ε Υαιθφθνηα, ε Υνπιηαξνκχηα, Ώξγπξνπειεθάλνη, Ναλφγιαξνη, Μαπξνγιάξνλα θαη ηέινο ε ζπάληα Λεπηνκχηα. Δηθόλα 11 Δηθόλα 12 Ρνδνπειεθάλνο Πεξηήγεζε ζην Γέιηα. 37

44 ηελ Σξαηαλνππνιε, ζε απφζηαζε κφιηο 14 ρικ αλαηνιηθά ηεο Ώιεμαλδξνχπνιεο βξίζθεηαη ην Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Αέιηα Έβξνπ φπνπ ιεηηνπξγεί έθζεζε θαη εηδηθά δηακνξθσκέλε αίζνπζα γηα ηελ πξνβνιή ηαηληψλ θαη δηαθαλεηψλ. Ο χλδεζκνο Πξνζηαζίαο θαη Ώλάδεημεο Αέιηα Έβξνπ αλαιακβάλεη ηελ μελάγεζε κηθξψλ νκάδσλ επηζθεπηψλ κε ηα δχν ιεσθνξεία δεθαπέληε ζέζεσλ πνπ δηαζέηεη γηα απηφ ην ζθνπφ κε εθπαηδεπκέλν μελαγφ θαη ηνλ θαηάιιειν εμνπιηζκφ ( θηάιηα θαη ηειεζθφπηα). Γηα φζνπο επηζθέπηεο ζέινπλ λα ληψζνπλ ηε καγεία ηνπ Αέιηα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα μελαγεζνχλ ζηα θαλάιηα θαη ζηηο εθβνιέο ηνπ Αέιηα κε νδεγνχο επαγγεικαηίεο ςαξάδεο ηεο πεξηνρήο( ν χλδεζκνο δηαζέηεη 5 βάξθεο 8 ζέζεσλ). (Ώζαλαζηάδεο-Πηζηφιαο, Σν Ορπξφ ηεο Φχζεο, χλδεζκνο Πξνζηαζίαο θαη αλάδεημεο Αέιηα Έβξνπ) Γάζνο Γαδηάο. Σν Αάζνο Ααδηάο απιψλεηαη ζην κέζν ηνπ λνκνχ Έβξνπ, θαιχπηνληαο ηηο λνηηναλαηνιηθέο ινθψδεηο απνιήμεηο ηνπ νξεηλνχ φγθνπ ηεο Ρνδφπεο. Δ πεξηνρή αλαθεξχρζεθε πξνζηαηεπφκελε ην 1980 θαη πεξηιακβάλεη δχν δψλεο απζηεξήο πξνζηαζίαο έθηαζεο ζηξ. θαζψο θαη πεξηθεξεηαθή δψλε γχξσ απφ ππξήλεοέθηαζεο ζηξ. Οη ήζπρνη ιφθνη ηεο Ααδηάο απιαθψλνληαη απφ δεθάδεο ξεκαηηέο θαη κηθξά πνηάκηα, ηα ψξηκα δάζε πεχθσλ θαη δξπψλ δηαθφπηνληαη απφ κηθξά μέθσηα θαη ελαιιάζζνληαη κε ιηβάδηα, βνζθνηφπηα θαη θαιιηέξγεηεο, ελψ νξζνπιαγηέο θαη βξάρηα αλαδχνληαη κέζα ζην νλεηξηθφ ηνπίν. Έλα κσζατθφ βηνηφπσλ, φπνπ θηινμελνχληαη πνιιά δψα θαη θπηά. ηηο ζπζηάδεο ηνπ δάζνπο βξίζθνπλ θαηαθχγην πνιιά ζειαζηηθά (ιχθνο, δαξθάδη,ζθίνπξνη, λπρηεξίδεο). Ο αξηζκφο ησλ νπνίσλ μεπεξλά ηα 48 είδε, θαζψο επίζεο θαη 41 είδε εξπεηψλ. Δηθόλα 13 Δηθόλα 14 Γάζνο Γαδηάο 1 Γαδηά 2 Βθείλν πνπ θάλεη ην δάζνο ηεο Ααδηάο μερσξηζηφ είλαη ηα αξπαθηηθά πνπιηά. Μέζα ζηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή έρνπλ παξαηεξεζεί ζπλνιηθά 36 απφ ηα 38 είδε πνπ ππάξρνπλ ζηελ Βπξψπε, απφ ηα νπνία θσιηάδνπλ κφληκα ηα 20 είδε. Δ παξνπζία ησλ ζπαληφηεξσλ εηδψλ αξπαθηηθψλ φπσο ν Μαπξφγππαο, ην Υξπζνγέξαθα θαη ε Ώεηνγεξαθφλα θάλνπλ ην Αάζνο ηεο Ααδηάο κνλαδηθφ ζε Βπξσπατθφ επίπεδν. 38

45 Δηθόλα15 Δηθόλα 16 Αξπαθηηθό πηελό 1. Αξπαθηηθό πηελό 2. Σν Οηθνηνπξηζηηθφ Κέληξν πνπ βξίζθεηαη ζηε Ααδηά, πεξηιακβάλεη μελψλα δπλακηθφηεηαο 60 θιηλψλ, εζηηαηφξην, αλαςπθηήξην θαη θέληξν ελεκέξσζεο. Σν έκπεηξν θαη εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ αλαιακβάλεη ηε ζπλνδεία θαη ηελ εμππεξέηεζε ησλ επηζθεπηψλ ζε πιήζνο δξαζηεξηφηεηεο. Δ πεξηνρή ελδείθλπηαη γηα ζρνιηθφ ηνπξηζκφ, ηξίηεο ειηθίαο θαη νηθνηνπξηζκφ.( Ώζαλαζηάδεο-Πηζηφιαο, Σν Ορπξφ ηεο Φχζεο). Δηθόλα 17 Δηθόλα 18 Γάζνο Γαδηάο 3 Οηθνηνπξηζηηθό Κέληξν Γαδηάο. Ννκόο Ρνδόπεο Πόξην Λάγνο, Λίκλε Βηζησλίδα θαη παξάθηηεο ιηκλνζάιαζζεο. Πξφθεηηαη γηα έλα ζχκπιεγκα παξάθηησλ πθάικπξσλ ιηκλψλ θαη ιηκλψλ γιπθνχ λεξνχ ην νπνίν απνηειεί ηνλ πδξνβηφηνπν ηνπ Πφξην Λάγνο. Δ κεγαιχηεξε ιίκλε είλαη ε ΐηζησλίδα κε εθηάξηα θαη βξίζθεηαη ζηα φξηα κε ην λνκφ Ξάλζεο. Βίλαη πθάικπξε, πεξηβάιιεηαη απφ θαιακηψλεο θαη έρεη δψλεο κε αξκπξίθηα, αιίπεδα, παξαπνηάκηα δάζε, κηθξέο ιίκλεο κε γιπθφ λεξφ θαη πγξά ιηβάδηα. ηε δψλε απηή πεξηιακβάλνληαη νη αθφινπζεο ιηκλνζάιαζζεο: Λάγνο, Λάθξε, Ξεξνιίκλε ή Φαλαξίνπ, Ώξσγή ή Καξαηδά, Μέζε ή Ώιπθή, Πηειέα, Έινο θαη Λίκλε. 39

46 Δηθόλα 19. Δηθόλα 20. πόξην Λάγνο Ρνδνπειεθάλνη Οξηζκέλα απφ ηα είδε πνπιηψλ πνπ αλαπαξάγνληαη ζηελ πεξηνρή είλαη : ε ιαγγφλα, ν λπρηνθφξαθαο, ν θξππηνηζηθληάο (5 δεχγε), ε βαιηφπαπηα θαη ην λεξνρειίδνλν. Σελ πεξίνδν ηεο κεηαλάζηεπζεο εκθαλίδνληαη ν ξνδνπειεθάλνο, ε Υαιθφθνηα, θαη ε ιεπηνκχηα γηα ηελ νπνία ε ΐηζησλίδα απνηειεί ηε δεχηεξε ζεκαληηθφηεξε πεξηνρή ζηελ Βιιάδα. Σέινο, κεγάινο αξηζκφο πδξφβησλ πνπιηψλ φπσο ν θνξκνξάλνο θαη ν αξγπξνπειεθάλνο εκθαλίδεηαη ηελ πεξίνδν ηνπ ρεηκψλα. ην Πφξην Λάγνο ιεηηνπξγεί θέληξν πιεξνθφξεζεο, απφ ην νπνίν ππάξρεη ε δπλαηφηεηα παξαηήξεζεο πνπιηψλ (Βιιεληθή Οξληζνινγηθή Βηαηξεία, 1994) Πνηακόο- θνηιάδα Φηιηνύξε. O ρξπζνθφξνο πνηακφο ησλ αξραίσλ. Βίλαη ν πνηακφο πνπ δηαζρίδνπκε πεγαίλνληαο γηα ηε Νέα άληα θαη αλήθεη ζην Αήκν Φηιχξαο καδί κε ηελ θνηιάδα πνπ ζρεκαηίδεη. Πξφθεηηαη γηα κία απφηνκε θνηιάδα εθηάξηα κε βξάρνπο, δάζε βειαληδηάο θαη βνζθφηνπνπο ε νπνία δελ έρεη αθφκα ραξαθηεξηζζεί σο πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή. Οη θχξηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο γχξσ ζηελ θνηιάδα είλαη ε γεσξγία, ε θηελνηξνθία θαη ην θπλήγη. Τπάξρνπλ αξαηά δηαζθνξπηζκέλνη θάπνηνη κηθξνί νηθηζκνί. Δ πεξηνρή απεηιείηαη απφ αλαδάζσζε κε θσλνθφξα δέλδξα ζε πεδνχιεο, ζηα ζεκεία πνπ ππάξρνπλ δάζε βειαληδηάο. ηελ πεξηνρή δνπλ πνιιά αξπαθηηθά φπσο: ν θξαπγαεηφο, ν ρξπζαεηφο θαη ν ζηαπξαεηφο. Ώπνηειεί επίζεο ηνλ πην ζεκαληηθφ ηφπν ηξνθνιεςίαο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή γηα ηνπο γχπεο (Βιιεληθή Οξληζνινγηθή Βηαηξεία, 1994) Λίκλε Ηζκαξίδα ή Μεηξηθνύ. χκθσλα κε ην κχζν έπαηδε ε θφξε ηνπ Μάξσλα ζηνλ κηθξφ θνιπίζθν πνπ ζρεκαηίδεηαη δσγξαθίδνληαο ηηο πέηξεο κε ρξψκαηα ηνπ δηάθαλνπ βπζνχ.πξφθεηηαη γηα κία θπζηθή ιίκλε γιπθνχ λεξνχ εθηάξηα, πνπ ζρεκαηίδεηαη πξηλ ν πνηακφο Φηιηνχξεο εθβάιιεη ζηελ ζάιαζζα. Δ ιίκλε πεξηβάιιεηαη απφ θαιακηψλεο θαη ζθεπάδεηαη απφ επηπιένπζα βιάζηεζε ην θαινθαίξη, ελψ θαηά κήθνο ηνπ πνηακνχ ππάξρνπλ ππνιείκκαηα δαζψλ ηηηάο. Τπάξρνπλ επίζεο αιίπεδα θαη αγξνηηθή γε. Οη θχξηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ πεξηνρή είλαη ε γεσξγία, ε θηελνηξνθία, ε αιηεία θαη ην θπλήγη. (Βιιεληθή Οξληζνινγηθή Βηαηξεία, 1994) Κνηιάδα Κνκςάηνπ. Πξφθεηηαη γηα κηα πεξηνρή εθηάξηα, πνπ πεξηθιείεηαη απφ ιφθνπο βφξεηα ηνπ Εάζκνπ θαη ησλ Ώκαμάδσλ δεκηνπξγψληαο ηελ απφηνκε θνηιάδα ηνπ Κνκςάηνπ. Υαξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν ηεο πεξηνρήο είλαη ην δάζνο απφ βειαληδηέο, ην νπνίν απνηειεί ηφπν ειεχζεξεο βνζθήο θαη νη βαζηέο θνηιάδεο κε ππθλφ παξαπνηάκην δάζνο θαηά ζέζεηο. Οη θχξηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο είλαη ε θηελνηξνθία θαη ην θπλήγη. Αηάζπαξηνη νηθηζκνί ππάξρνπλ ζηε γχξσ πεξηνρή. (Βιιεληθή Οξληζνινγηθή Βηαηξεία, 1994). 40

47 Ννκόο Ξάλζεο Πνηακόο Νέζηνο-Γέιηα Νέζηνπ-ηελά Μαίαλδξνη Νέζηνπ Ο πνηακφο Νέζηνο είλαη ην θπζηθφ ζχλνξν κε ην λνκφ Καβάιαο. Έρεη ηηο πεγέο ηνπ ζην Ρίιν ( βπδαληηλφ θφκκην θαη δηαηξέρεη 233 ρικ.). Αίπια ηνπ πεξλάεη ε ζηδεξνδξνκηθή γξακκή, δηαζρίδνληαο ηηο 30 γαιαξίεο, πξνζθέξνληαο ζηνλ ηαμηδηψηε έλα καγεπηηθφ ζέακα. Ώπφ Βξάζκην, δεμηά απφ ηε γέθπξα θαη πξηλ ηηο εθβνιέο ζρεκαηίδεηαη ην Αέιηα ηνπ Νέζηνπ. Έγηλε γλσζηφ παγθφζκηα απφ ην ζπάλην ζε είδνο θηεξσηφ θφζκν πνπ δεη εδψ φπσο ν Κνιρηθφο θαζηαλφο, νη Βξσδηνί, Πειεθάλνη, κπεθάηζεο, Υαιθφθνηεο, θαη ν αξπαθηηθφο Εθηίλνο πνπ βξίζθνπλ θαηαθχγην ζην ιεπθνδάζνο. Δ Ααζηθή ππεξεζία θξφληηζε απηφλ ηνλ ηφπν αλαςπρήο κε ηδηαίηεξε επηκέιεηα ( ηξαπεδάθηα, ςεζηαξηέο, wc,θιπ).ώπαγνξεχεηαη ην θπλήγη θαη πξνζηαηεχεηαη ην Αέιηα απφ ηε ζπλζήθε Ramsar. Δηθόλα 21 Δηθόλα 22 Νέζηνο 1. Νέζηνο 2. Με θαηεχζπλζε απφ ηελ Ξάλζε πξνο ην ρσξίν Σνμφηεο, ιίγν πξηλ θζάζνπκε ζηε γέθπξα ηνπ Νέζηνπ, ν δξφκνο νδεγεί πξνο έλα παξφρζην ρσξηνπδάθη κε ην φλνκα Γαιάλε. Ώπφ μεθηλά εηδηθά δηακνξθσκέλν κνλνπάηη φπνπ κπνξεί ν επηζθέπηεο λα απνιαχζεη κε έλαλ πεξίπαην ηηο θπζηθέο νκνξθηέο ηεο παξαπνηάκηαο βιάζηεζεο ησλ ηελψλ ηνπ Νέζηνπ. Αηαζρίδνληαο ηα ηελά κέζα απφ ην πνηάκη κε canoe ή πεξπαηψληαο ην κνλνπάηη απφ ηε Γαιάλε, ζε κία απφ ηηο νκνξθφηεξεο πεδνπνξηθέο δηαδξνκέο πνπ δηαζέηεη ε Βιιάδα, λνηψζεη θαλείο ην κεγαιείν ηεο θχζεο. Οη καίαλδξηζκνί ηνπ Νέζηνπ, (ζξαθηθά Σέκπε) ε κεγάιε νηθνινγηθή αμία ηνπ, θαηαθχγην ζεκαληηθνχ αξηζκνχ ηεο παλίδαο ηεο ρψξαο καο αιιά θαη ε πινχζηα παξαπνηάκηα ρισξίδα ηνπ θαζηζηά ην Νέζην ζεκαληηθφηαηε πεγή δσήο γηα ηελ πεξηνρή. (Καξαθνχζεο, 2000). Δηθόλα 23 Δηθόλα 24 ηελά Νέζηνπ. Κνηιάδα Νέζηνπ. 41

48 Καηαξξάρηεο Λεηβαδίηε. Δηθόλα 25 Με αθεηεξία ηελ πφιε ηεο Ξάλζεο παξέρεηαη ε επθαηξία επίζθεςεο ζηελ πεξηνρή ηεο ηαπξνχπνιεο κέζα ζε ινθψδεο εκηνξεηλφ ηνπίν, φπνπ νη δξφκνη νδεγνχλ βφξεηα ζηα κεγαιφπξεπα βνπλά ηεο νξνζεηξάο ηεο Ρνδφπεο κε ηα ππθλά δάζε. ηελ πεξηνρή απηή ν επηζθέπηεο ζα ζπλαληήζεη ην επξσπατθφ νξεηβαηηθφ κνλνπάηη Β6 πνπ αμίδεη λα ην αθνινπζήζεη θαλείο απφ ην ρσξίν ηνπ Λεηβαδίηε γηαηί ζα ηνλ νδεγήζεη ζηνλ εθπιεθηηθήο νκνξθηάο θαηαξξάθηε 45 κέηξσλ, ν νπνίνο ραξαθηεξίδεηαη σο ν κεγαιχηεξνο ησλ ΐαιθαλίσλ (Καξαθνχζεο, 2000, Πνηακόο Κόζπλζνο. Δηθόλα 26 Πέηξηλν γεθύξη ζηνλ πνηακό Κόζπλζν. Ο πνηακφο Κφζπλζνο ξέεη ζε κία ξεκαηηά πνπ ζρεκαηίδεηαη αλάκεζα ζηνπο ιφθνπο ηεο πφιεο δίλνληαο ζηελ Ξάλζε έλα ηδηαίηεξν ρξψκα θαη έλαλ πνιενδνκηθφ ραξαθηήξα πξνζαξκνζκέλν ζην ξνπ ηνπ πνηακνχ. Ο πνηακφο Κφζπλζνο θαη νη ρψξνη γχξσ απφ απηφλ πεξηιακβάλνληαη ζηα αμηνζέαηα ηεο πφιεο. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνι. Μαθεδ-Θξάθεο, Ε.ηγνχξνο,Οδεγφο Πεξηήγεζεο ) Αξραηνινγηθνί ρώξνη θαη βπδαληηλά κλεκεία. Ννκόο Έβξνπ Αξραία Σξαηαλνππνιε. Δ Σξαηαλνππνιε ππήξμε ην ζεκαληηθφηεξν δηνηθεηηθφ, ζηξαηησηηθφ θαη εθθιεζηαζηηθφ θέληξν ηεο Θξάθεο. Σα ηείρε ηεο αλαθαηαζθεχαζε ν Ενπζηηληαλφο Ώ. ην θέληξν ηνπ αξραηνινγηθνχ ρψξνπ ζψδεηαη κεγάιν θακαξνζθεπέο θηίξην γλσζηφ σο «Υάλα»(ινπηξά), πνπ ρξνλνινγείηαη ζην β κηζφ ηνπ 14 νπ αηψλα θαη θηίζηεθε γηα λα εμππεξεηεί ηνπο ηαμηδηψηεο θαη ηνπο ινπφκελνπο ζηα ηακαηηθά ινπηξά. ηνλ ηχκβν πνπ αλαζθάθηεθε1,5 ρικ. ΐΑ ηεο Σξαηαλνππνιεο θαη ρξνλνινγείηαη ζηελ επνρή ηεο 42

49 ίδξπζεο ηεο βξέζεθαλ πνιιά αμηφινγα θηεξίζκαηα πνπ εθηίζεληαη ζην Ώξραηνινγηθφ Μνπζείν ηεο Κνκνηελήο. Δ Σξαηαλνππνιε απέρεη 16 ρικ. Ώλαηνιηθά ηεο Ώιεμαλδξνχπνιεο θαη ζήκεξα ιεηηνπξγνχλ ζηελ πεξηνρή ζχγρξνλν ινπηξά, ελψ ε πξφζβαζε είλαη εχθνιε κε απηνθίλεην. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο- Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο). Δηθόλα 27 Δηθόλα 28 «Υάλα» Αξραία Σξαηαλνππνιε Πισηηλνππνιε- Γηδπκόηεηρν. Σν Αηδπκφηεηρν εκθαλίδεηαη σο επηζθνπή ηνλ 9 ν αηψλα. Καηά κία άπνςε ππήξμε ε δηάδνρνο ηεο αξραίαο Πισηηλνχπνιεο. «Αηδπκφηεηρν» ζεκαίλεη ηηο δχν απέλαληη επξηζθφκελεο νρπξσκέλεο πφιεηο, «θάζηξν δηδπκάξηθν».οη δχν δίδπκνη ιφθνη έιεγραλ ηελ νδφ πνπ έλσλε ηελ Σξαηαλνππνιε θαη ηελ Ώλδξηαλνχπνιε. Σν Αηδπκφηεηρν απέρεη 93ρικ. απφ ηελ Ώιεμαλδξνχπνιε θαη είλαη έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο δήκνπο ηνπ λνκνχ Έβξνπ.( Πεξηθέξεηα Ώλαη.Μαθεδ-Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο). Δηθόλα 29 Δηθόλα 30 Υξπζή πξνηνκή ηνπ ξσκαίνπ Απηνθξάηνξα επηηκνπ εβήξνπ. Γηδπκόηεηρν, βπδαληηλό ηείρνο Σάθνο Διαθνρσξίνπ.. Ο ηάθνο ηνπ Βιαθνρσξίνπ ( ηέινο 4 νπ αξρέο 3 νπ αηψλα π.υ.) είλαη θηηζκέλνο κε ιαμεπκέλνπο γσληφιηζνπο. Ο ηάθνο βξίζθεηαη ζηελ νκψλπκε θνηλφηεηα Βιαθνρσξίνπ ζηα βνξεηνδπηηθά ηνπ Αηδπκνηείρνπ. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο- Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο) 43

50 Κάζηξν Ππζίνπ. Κάζηξν Ππζίνπ 1. Κάζηξν Ππζίνπ 2. Πξφθεηηαη γηα νρπξσκαηηθφ πεξίβνιν ηνπ 14 νπ αηψλα. ΐξίζθεηαη ζε ρακειφ πξφβνπλν ηεο αλαηνιηθήο Ρνδφπεο θαη κπξνζηά ζηελ θνηιάδα ηνπ πνηακνχ Έβξνπ. Λακπξφ παξάδεηγκα ζηξαηησηηθήο αξρηηεθηνληθήο ησλ ηειεπηαίσλ βπδαληηλψλ ρξφλσλ. ψδνληαη ζρεδφλ νιφθιεξνη νη δχν θεληξηθνί πχξγνη. Σν θάζηξν θηίζηεθε ζηηο αξρέο ηνπ 14 νπ αηψλα θαη ρξεζίκεπε σο θαηαθχγην θαη πξνζσπηθφ «ηακείν» ηνπ απηνθξάηνξα Εσάλλε Σ Καληαθνπδελνχ. Σν Πχζην απέρεη κφιηο ιίγα ρηιηφκεηξα απφ ην Αηδπκφηεηρν θαη ε επίζθεςε είλαη ειεχζεξε γηα ην θνηλφ. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο) Σάθνη Ρεγίνπ. Μεηά ην ρσξηφ Ώζεκέλην θαη πξηλ απφ ην Ρήγην, ζε κηθξή απφζηαζε απφ ην Πχζην, ππάξρνπλ δχν κεγάινη θηηζηνί θηβσηηφζρεκνη ηάθνη, ζθεπαζκέλνη κε πιάθεο. Σν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπο ζηνηρείν είλαη ν δηάδξνκνο, «δξφκνο» πνπ νδεγεί ζηε ζχξα ηνπ ζαιάκνπ. Οη δχν ηάθνη ζθεπάδνληαλ άιινηε κε ηχκβνπο. Υξνλνινγνχληαη ζηνλ 4 ν αη. π.υ. Ο αξραηνινγηθφο ρψξνο είλαη επηζθέςηκνο κεηά απφ ζπλελλφεζε κε ην Ώξραηνινγηθφ κνπζείν Κνκνηελήο Σύκβνο Μηθξήο Γνμηπάξαο -Εώλεο. ε απφζηαζε 55ρικ. Πεξίπνπ βνξεηνδπηηθά απφ ην Πχζην, πάλσ απφ ηνπο Μεηαμάδεο, αλάκεζα ζην ρσξηφ Μηθξή Ανμηπάηξα θαη Υειηδφλα, θνληά ζηα ειιελνβνπιγαξηθά ζχλνξα, βξίζθεηαη ν νκψλπκνο αξραηνινγηθφο ρψξνο ηεο Μηθξήο Ανμηπάηξαο. Πξφθεηηαη γηα έλαλ νηθνγελεηαθφ ηχκβν, ζηνλ νπνίν έρνπλ βξεζεί ηέζζεξηο θαχζεηο λεθξψλ κε πνιπάξηζκα θηεξίζκαηα, πέληε άκαμεο θαη ηζάξηζκα δεχγε 44

51 αιφγσλ, πνιιά κεηαιιηθά εμαξηήκαηα ησλ ακαμψλ, δχν άιιεο ηαθέο αιφγσλ θαη δχν «βσκνί» γηα λεθξηθέο ηειεηέο θαη πξνζθνξέο. Πξφθεηηαη γηα έλα ζεκαληηθφ ζχλνιν επξεκάησλ, κνλαδηθφ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν, αιιά θαη ζηηο άιιεο ρψξεο ησλ ΐαιθαλίσλ. Οη αλαζθαθηθέο εξγαζίεο ζηελ πεξηνρή είλαη ζε εμέιημε θαη γηα ηνλ ιφγν απηφ ν ρψξνο δελ πξνζθέξεηαη αθφκα γηα επηζθέςεηο. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο) ακνζξάθε- Ηεξό ησλ Μεγάισλ Θεώλ. Ηεξό ησλ Μεγάισλ Θεώλ όπνπ δηνξγαλώλνληαλ ηα Καβείξηα Μπζηήξηα ΐξίζθεηαη ζηε βφξεηα παξαιία ηνπ λεζηνχ, δπηηθά ηεο αξραίαο πφιεο. Δ πξσηκφηεξε ζξεζθεπηηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπνζεηείηαη ζηνλ 7 ν αηψλα π.υ. Σν Εεξφ ήηαλ αθηεξσκέλν ζηελ ιαηξεία θαη ηελ ηέιεζε ησλ Μπζηεξίσλ ησλ Μεγάισλ Θεψλ( Καβείξηα Μπζηήξηα).Δ Παιαηφπνιε απέρεη 6,5 ρικ. Ώπφ ηελ Κακαξηψηηζζα. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο) Οη Πύξγνη ηεο ακνζξάθεο. ηα ζεκαληηθφηεξα παξαδείγκαηα πζηεξνβπδαληηλήο θξνπξηαθήο αξρηηεθηνληθήο ηνπ ειιαδηθνχ ρψξνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη νη πχξγνη θαη νη νρπξψζεηο ηεο ακνζξάθεο. ην αθξσηήξη, εθεί πνπ εθβάιιεη ν Φνληάο βξίζθεηαη κεκνλσκέλνο πχξγνο ηεο επνρήο ησλ Παιαηνιφγσλ. Απηηθά ηεο Υψξαο, ζηελ θνξπθή ηνπ απφθξεκλνπ θαη δεζπφδνληνο ηεο πεξηνρήο βξαρψδνπο ιφθνπ ζψδνληαη ηκήκαηα νρχξσζεο.δ ζέζε απηή πξέπεη λα ηεηρίζηεθε ζηα ηέιε ηνπ 10 νπ αηψλα φηαλ νη θάηνηθνη απνζχξζεθαλ απφ ηελ 45

52 Παιαηφπνιε πξνο ην εζσηεξηθφ πξνθεηκέλνπ λα απνθχγνπλ ηηο πεηξαηηθέο επηδξνκέο. Οη Γθαηηινχηδη δελ νρχξσζαλ κφλν ηελ Υψξα. ηελ Παιαηφπνιε πάλσ ζηνλ επηβιεηηθφ βξαρψδε ιφθν, θνληά ζην ιηκάλη ίδξπζαλ θξνπξηαθφ ζπγθξφηεκα πνπ απνηειείηαη απφ ηξεηο πχξγνπο. Γηα ηελ ίδξπζε ηνπο ρξεζηκνπνηήζεθε αξραίν δνκηθφ πιηθφ άθζνλν ζηε γχξσ πεξηνρή. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο) Κεξακηδαξηά. Ο δξφκνο ηεο βφξεηαο παξαιίαο ηεο ακνζξάθεο, κεηά ηηο ζηξνθέο πξνο ηνπο νηθηζκνχο Κάησ θαη Πάλσ Καξηψηεο, καο θέξλεη ζηε ζέζε Κεξακηδαξηά, 5 ρικ. Ώλαηνιηθά ηεο Παιαηφπνιεο. Βδψ απνθαιχθζεθαλ δχν εξγαζηήξηα παξαγσγήο ακθνξέσλ ηεο ειιεληζηηθήο επνρήο. Ο αξραηνινγηθφο ρψξνο είλαη πάληα επηζθέςηκνο Ο πύξγνο ηνπ Φνληά Μεζεκβξία- Εώλε. ηε βφξεηα παξαιία ηεο ακνζξάθεο, ζην αλαηνιηθφ άθξν, βξίζθεηαη ν πνηακφο Φνληάο, ζηηο αλαηνιηθέο εθβνιέο ηνπ νπνίνπ ζηέθεη ν νκψλπκνο κεζαησληθφο πχξγνο. Ώληίζεηα κε ηελ νρχξσζε ζηελ Παιαηφπνιε, ν πχξγνο θηίζηεθε κεηά ην 1431 θαη έρεη χςνο πεξίπνπ 12κ.Ο αξραηνινγηθφο ρψξνο εθηείλεηαη θαηά κήθνο ηεο φρζεο ηνπ πνηακνχ, κέρξη ην χςνο ηεο πξψηεο βάζξαο. Σν θχξην θπζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ νηθηζκνχ είλαη ν πνηακφο κε ηνπο θαηαξξάθηεο. Ο ρψξνο είλαη πάληα επηζθέςηκνο. Δ Μεζεκβξία Γψλε είλαη κία απφ ηηο απνηθίεο ηεο ακνζξάθεο πνπ ηδξχζεθαλ ζηα ΝΏ παξάιηα ηεο Θξάθεο, αλάκεζα ζηε Μαξψλεηα θαη ηελ Ώιεμαλδξνχπνιε, ζηα ηέιε ηνπ 7 νπ αηψλα π.υ. Δ δηπιή νλνκαζία νθείιεηαη ζην φηη φηαλ μεθίλεζαλ νη αλαζθαθέο, ε ζέζε ήηαλ επξχηεξα γλσζηή σο Μεζεκβξία. Σα ηειεπηαία αλαζθαθηθά δεδνκέλα νδεγνχλ ζην ζπκπέξαζκα φηη πξφθεηηαη γηα ηε Γψλε πνπ αλαθέξεηαη σο απνηθία ηεο ακνζξάθεο. Δ Μεζεκβξία απέρεη 10 ρικ. Ώπφ ηελ Ώιεμαλδξνχπνιε. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο). 46

53 Ννκόο Ρνδόπεο Αξραία Μαξώλεηα. Δ Μαξψλεηα ηδξχζεθε απφ Υηψηεο απνίθνπο, ζηηο λνηηνδπηηθέο πιαγηέο ηνπ Ίζκαξνπ, ζηα κέζα ηνπ 7 νπ π.υ. αηψλα θαη εμειίρζεθε ζε θξαηαηά θαη πνιπάλζξσπε πφιε- θξάηνο. Δ παξάδνζε αλαθέξεί σο νηθηζηή ηεο Μαξψλεηαο ηνλ Μάξσλα, ηεξέα ηνπ Ώπφιισλα. Ώπφ ηνλ κεξν είλαη γλσζηή ε θηινμελία θαη ηα δψξα ηνπ Μάξσλα πξνο ηνλ Οδπζζέα φηαλ εθείλνο βξέζεθε ζηε ρψξα ησλ Κηθφλσλ. Οη αλαζθαθέο απνθάιπςαλ ην ζέαηξν ηεο πφιεο, ην ηεξφ ηνπ Αηνλχζνπ, ηελ κεγάιε θαηνηθία κε ςεθηδσηφ δάπεδν, ηα δχν κεγάια θηηξηαθά ζπγθξνηήκαηα θαη ηκήκαηα νρχξσζεο ηεο θιαζηθήο πφιεο. Σα ηειεπηαία ρξφληα απνθαιχθζεθαλ θνληά ζην ιηκάλη ηκήκαηα ελφο κλεκεηψδνπο θηεξίνπ πνπ έρεη ζρέζε κε ηελ εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα. Δ Μαξψλεηα βξίζθεηαη 32ρικ. Ννηηναλαηνιηθά ηεο Κνκνηελήο. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο) Βπδαληηλή Μαξώλεηα. Καηά ηνπο παιαηνρξηζηηαληθνχο θαη βπδαληηλνχο ρξφλνπο ε έθηαζε ηεο Μαξψλεηαο πεξηνξίζηεθε θνληά ζηε ζάιαζζα απνηειψληαο κηα αθκαία πφιε-ιηκάλη ηνπ βνξείνπ Ώηγαίνπ. Οη αλαζθαθέο απνθάιπςαλ πινχζηα εθθιεζηαζηηθά θαη θνζκηθά ζχλνια. Ο νηθηζκφο ηεο βπδαληηλήο Μαξψλεηαο ή αιιηψο ηνπ Άγηνπ Υαξάιακπνπ (ζαπκαηνπξγφο θαη πνιηνχρνο ηεο πεξηνρήο) κε ηελ νκψλπκε εθθιεζία πνπ θηίζηεθε ην 1866 απέρεη 6 ρικ. Ώπφ ηελ θνηλφηεηα ηεο Μαξψλεηαο, φπνπ ηνπνζεηείηαη ην αξραίν θαη κεηέπεηηα ΐπδαληηλφ ιηκάλη ηεο Μαξψλεηαο. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο). 47

54 Αλαζηαζηνύπνιηο- Πεξηζεώξηνλ. Δ Ώλαζηαζηνχπνιε ππήξμε ζεκαληηθή ξσκατθή, παιαηνρξηζηηαληθή θαη βπδαληηλή πφιε. Ο αξραηνινγηθφο ρψξνο ηεο Ώλαζηαζηνχπνιεσο- Πεξηζεσξίνπ βξίζθεηαη ζην 18 ν ρικ. ηεο παιηάο εζληθήο Οδνχ Κνκνηελήο-Ξάλζεο κέζσ Εάζκνπ. ζηε ζέζε Καιέο, αξηζηεξά θαη ιίγν πξηλ απφ ην ρσξηφ Ώκαμάδεο. Δ Ώλαζηαζηνχπνιηο απνηεινχζε ζηαζκφ ηεο Βγλαηίαο θαη ιηκάλη ζην κπρφ ηεο ΐηζησλίδαο. ηνλ Ενπζηηληαλφ Ώ απνδίδεηαη ε επηδηφξζσζε ηνπ παξάιηνπ ηείρνπο, πνπ απέθνπηε ηελ θίλεζε ζηελ Βγλαηία νδφ θαη ηαπηφρξνλα. Έθεξλε απφ ηε Ρνδφπε λεξφ ζηελ πφιε ηξύκε. Δ ηξχκε ηδξχζεθε ζηα κέζα ηνπ 7 νπ αηψλα π.υ. απφ απνίθνπο ηεο Θάζνπ. θνπφο ηεο εγθαηάζηαζεο ήηαλ ν έιεγρνο θαη ε εθκεηάιιεπζε ηεο κεγάιεο πεδηάδαο ηνπ εζσηεξηθνχ πνπ παξήγαγε άθζνλα ζηηεξά. εκαληηθφηεξα κλεκεία είλαη ηα ηκήκαηα ηνπ πνιενδνκηθνχ ηζηνχ ηεο πφιεο ηνπ 5 νπ θαη 4 νπ αηψλα π.υ. θαη νη ζήξαγγεο ηνπ ππφγεηνπ πδξαγσγείνπ 5 νπ αηψλα π.υ. Δ ηξχκε βξίζθεηαη ζηε ρεξζφλεζν ηεο Μνιπβσηήο, απέρεη 31 ρηιηφκεηξα απφ ηελ Κνκνηελή κέζσ ηνπ ηδεξνρσξίνπ. ην αξραηνινγηθφ κνπζείν Κνκνηελήο εθηίζεηαη ε επηηχκβηα ζηήιε κε παξάζηαζε θφξεο, πνπ είλαη ην παιαηφηεξν κέρξη ζήκεξα θνκκάηη ειιεληθήο πιαζηηθήο (ηέινο 6 νπ αη. π.υ.) θαη ε Πεπινθφξνο( π.υ) Μαθεδνληθόο ηάθνο. Βίλαη παξαιιαγή ηνπ ηχπνπ ησλ Μαθεδνληθψλ ππφγεησλ θηηζηψλ ηάθσλ. Πεξηιακβάλεη δξφκν, πξνζάιακν θαη ζάιακν. ηνλ λεθξηθφ ζάιακν ππάξρνπλ δχν θιίλεο. Ο ηάθνο βξίζθεηαη ζην ρσξηφ χκβνια 7 ρικ. βφξεηα ηεο Κνκνηελήο. Γηα ηελ επίζθεςε ηνπ κλεκείνπ απαηηείηαη ζπλελλφεζε κε ην Ώξραηνινγηθν Μνπζείν Κνκνηελήο. 48

55 Παπίθηνλ όξνο. Σν Παπίθηνλ φξνο θαηαιακβάλεη ην δπηηθφ ηκήκα ηεο νξνζεηξάο ηεο Ρνδφπεο. Έρνπλ εληνπηζηεί πνιιέο ζέζεηο πνπ ππνδειψλνπλ ηελ χπαξμε ελφο αμηνινγφηαηνπ βπδαληηλνχ κνλαζηηθνχ θέληξνπ. Ώμίδεη πξαγκαηηθά λα θάλεη ν επηζθέπηεο κηα πεξηδηάβαζε ζην ρψξν πνπ απνκνλψζεθαλ θαη ζηνράζηεθαλ νξηζκέλεο απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο κνξθέο ηεο ΐπδαληηλήο ηζηνξίαο φπσο ν Γξεγφξηνο ν Παιακάο. Ννκόο Ξάλζεο Άβδεξα. Σα Άβδεξα απνηθίζηεθαλ ζηα κέζα ηνπ 7 νπ π.υ. αηψλα απφ Κιαδνκέληνπο θαη ην 545 π.υ. απφ Σήηνπο. Δ πφιε γξήγνξα πξνφδεπζε. Αηέζεηε ηείρε, ιηκάλη, λεψζνηθνπο θαη ηεξά πνπ έρνπλ απνθαιπθζεί. Ώπηή ήηαλ ε πφιε ηνπ Αεκφθξηηνπ, πνπ θηινμέλεζε ηνλ ζηξαηφ ηνπ Ξέξμε. Δ νηθία ησλ δειθηληψλ ζηελ νπνία βξέζεθε ςεθηδσηφ δάπεδν κε δειθίληα, ε νηθία ησλ ξσκατθψλ ρξφλσλ θαη ην ζπγθξφηεκα ξσκατθψλ θαηνηθηψλ είλαη νξηζκέλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα κλεκεία ηεο πεξηνρήο. Ο αξραηνινγηθφο ρψξνο βξίζθεηαη ζηνλ νκψλπκν Αήκν πνπ απέρεη 20 ιεπηά απφ ηελ Ξάλζε Πνιύζηπιν ( Άβδεξα). Πνιχζηπιν νλνκάζηεθε ην πνιίρλην πνπ ηδξχζεθε ζηα κεζνβπδαληηλά ρξφληα, ζηε ζέζε ηεο αθξφπνιεο ησλ αξραίσλ Ώβδήξσλ, ζε ρακειφ ιφθν δίπια ζην ιηκάλη. Σν φλνκα νθείιεηαη ζηελ χπαξμε αξραίσλ θηφλσλ πνπ κεηαθέξνληαλ απφ ηε ζέζε απηή. Σα ζεκαληηθφηεξα κλεκεία ηνπ αξραηνινγηθνχ ρψξνπ είλαη ηα εξείπηα κνλφρσξνπ ηξνπιαίνπ λανχ ηνπ 12 νπ -13 νπ αηψλα, ηα εξείπηα ηνπ ηξίθιηηνπ λανχ, κεηαβπδαληηλνχ, κε παιαηφηεξν νθηάπιεπξν βαπηηζηήξην, θαη ηα εξείπηα κηθξνχ ινπηξνχ. ην αξραηνινγηθφ κνπζείν ησλ Ώβδήξσλ εθζέηνληαη αμηφινγα επξήκαηα φισλ ησλ ρξνληθψλ πεξηφδσλ θαηά ηηο νπνίεο άθκαζε ε θεκηζκέλε απνηθία. (Πεξηθέξεηα Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο-Θξάθεο, Ώξραηνινγηθφο Οδεγφο). 49