ΖΜΔΗΩΔΗ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ

Transcript

1 ΣΔΗ ΚΡΖΣΖ (Παξάξηεκα Αγίνπ Νηθνιάνπ) ΣΜΖΜΑ: ΥΡΗΜΑΣΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ & ΑΦΑΛΙΣΙΚΗ ΜΑΘΖΜΑ: ΔΜΠΟΡΙΚΟ & ΔΡΓΑΣΙΚΟ ΓΙΚΑΙΟ ΖΜΔΗΩΔΗ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΜΑΡΗΛΔΝΑ ΑΛ. ΠΑΝΣΔΛΑΚΖ ΓΔΚΔΜΒΡΗΟ

2 Α. ΓΔΝΗΚΟ ΜΔΡΟ ΣΟΤ ΔΜΠΟΡΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ 1. ΔΗΑΓΩΓΗΚΔ ΠΑΡΑΣΖΡΖΔΗ (α) Έλλνηα εκπνξηθνύ δηθαίνπ-ρέζε κε άιινπο θιάδνπο δηθαίνπ Σν εκπνξηθφ δίθαην είλαη νη θαλφλεο πνπ ξπζκίδνπλ ηηο εκπνξηθέο πξάμεηο θαη ηνπο εκπφξνπο. Σν εκπνξηθφ δίθαην απνηειεί ηκήκα ηνπ ηδησηηθνχ δηθαίνπ αιιά ζρεηίδεηαη κε φινπο ηνπο θιάδνπο ηνπ δηθαίνπ. Δηδηθφηεξνο ιφγνο γίλεηαη γηα ηε ζρέζε ηνπ εκπνξηθνχ δηθαίνπ κε ην αζηηθφ θαη κε ην δεκφζην δίθαην αιιά θαη κε ηελ νηθνλνκηθή επηζηήκε. Η ζρέζε ησλ δηαηάμεσλ ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ κε απηέο ηνπ εκπνξηθνχ δηθαίνπ είλαη ζπκπιεξσκαηηθή. Σν εκπνξηθφ δίθαην πεξηέρεη εηδηθνχο θαλφλεο ζε ζρέζε κε ηνπο γεληθνχο θαλφλεο ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ. Σν εκπνξηθφ δίθαην ξπζκίδεη φιεο ηηο ζρέζεηο, γηα ηηο νπνίεο απαηηείηαη εμεηδηθεπκέλε ξχζκηζε-απφθιηζε απφ ην αζηηθφ δίθαην ελψ θαηά ηα ινηπά ηζρχνπλ νη γεληθέο ξπζκίζεηο ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ. Όζνλ αθνξά ηε ζρέζε ηνπ εκπνξηθνχ δηθαίνπ κε ην δεκφζην δίθαην ζεκεηψλεηαη φηη πνιινί θαλφλεο ηνπ ζπληαγκαηηθνχ, ηνπ δηνηθεηηθνχ, ηνπ δηθνλνκηθνχ, ηνπ θνξνινγηθνχ ή ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ εθαξκφδνληαη ζηνπο εκπφξνπο θαη ζηηο εκπνξηθέο πξάμεηο. Δπίζεο πνιινί ζεζκνί ηνπ εκπνξηθνχ δηθαίνπ (π.ρ. πηψρεπζε) έρνπλ ραξαθηήξα δεκνζίνπ δηθαίνπ. Σέινο ην εκπνξηθφ δίθαην είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλν κε ηελ νηθνλνκηθή επηζηήκε κε ηελ νπνία ππάξρεη κηα ακνηβαία επηξξνή θαη αιιειεπίδξαζε. Πνιιά δεηήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ν λνκηθφο πξνθεηκέλνπ λα γίλνπλ αληηιεπηά απαηηνχλ ηε βνήζεηα ηεο νηθνλνκηθήο επηζηήκεο (πρ. ε έλλνηα ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ ηεο ΑΔ) ελψ ηαπηφρξνλα ην εκπνξηθφ δίθαην ζπκβάιιεη ζην λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ηα πνξίζκαηα ηεο νηθνλνκηθήο επηζηήκεο (πρ. ε νηθνλνκηθή επηζηήκε νδεγείηαη ζην ζπκπέξαζκα φηη ε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα αζθείηαη απνηειεζκαηηθφηεξα κέζσ ελψζεσλ πξνζψπσλ θαη ην εκπνξηθφ δίθαην ξπζκίδεη ηνλ ηξφπν ζχζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ εηαηξηψλ δηαθφξσλ κνξθψλ). (β) Κιάδνη ηνπ εκπνξηθνύ δηθαίνπ-ηζηνξηθή επηζθόπεζε Σν εκπνξηθφ δίθαην δηαθξίλεηαη ζηνπο εμήο θιάδνπο: 2

3 (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) (vii) Γεληθφ κέξνο ηνπ εκπνξηθνχ δηθαίνπ. Γίθαην Βηνκεραληθήο Ιδηνθηεζίαο. Γίθαην ησλ Δκπνξηθψλ Δηαηξηψλ. Γίθαην ησλ Αμηνγξάθσλ. Αζθαιηζηηθφ Γίθαην. Ναπηηθφ Γίθαην. Πησρεπηηθφ Γίθαην. ηελ αξραηφηεηα δελ ππήξρε εκπνξηθφ δίθαην σο εηδηθφο θιάδνο ηνπ δηθαίνπ, παξά ην γεγνλφο φηη ην εκπφξην είρε ήδε αλαπηπρζεί. Σν εκπνξηθφ δίθαην άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ην Μεζαίσλα ηδίσο ζηελ Ιηαιία γηα ιφγνπο θνηλσληθνχο θαη νηθνλνκηθνχο. Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ ήηαλ φηη απνηεινχζε ηαμηθφ δίθαην (δίθαην ησλ εκπφξσλ). Σα παιαηφηεξα πιήξε λνκνζεηήκαηα εκπνξηθνχ δηθαίνπ εθδφζεθαλ επί Λνπδνβίθνπ 14 νπ θαη είλαη ην Ordonnance sur le Commerce (1673) γηα ην ρεξζαίν εκπφξην θαη ην Ordonnance de la Marine (1681) γηα ην ζαιάζζην εκπφξην. Ο γαιιηθφο (λαπνιεφληεηνο) εκπνξηθφο θψδηθαο ηνπ 1807 απνηέιεζε νξφζεκν ζην εκπνξηθφ δίθαην θαζψο κε απηφλ θαζηεξψζεθε ην αληηθεηκεληθφ ζχζηεκα πξνζδηνξηζκνχ ηνπ εκπνξηθνχ δηθαίνπ, ην νπνίν απφ δίθαην ησλ εκπφξσλ έγηλε ην δίθαην ησλ εκπνξηθψλ πξάμεσλ. Ο γαιιηθφο εκπνξηθφο θψδηθαο εηζήρζε απηνχζηνο ζην ειιεληθφ δίθαην ην ΟΗ ΔΜΠΟΡΗΚΔ ΠΡΑΞΔΗ (α) πζηήκαηα πξνζδηνξηζκνύ ησλ εκπνξηθώλ πξάμεσλ Σα ζπζηήκαηα κε βάζε ηα νπνία πξνζδηνξίδνληαη δηεζλψο νη εκπνξηθέο ζρέζεηο είλαη ηξία: (1) Σν αληηθεηκεληθό ζύζηεκα, κε βάζε ην νπνίν ν λφκνο απαξηζκεί νξηζκέλεο πξάμεηο, ηηο νπνίεο ραξαθηεξίδεη σο εκπνξηθέο. Η εκπνξηθφηεηα ησλ πξάμεσλ απηψλ δελ εμαξηάηαη νχηε απφ άιιε εκπνξηθή πξάμε νχηε απφ ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα απηνχ πνπ ηηο δηελεξγεί. 3

4 (2) Σν ππνθεηκεληθό ζύζηεκα, ζχκθσλα κε ην νπνίν ην εκπνξηθφ δίθαην είλαη ην δίθαην ησλ εκπφξσλ, δειαδή ησλ πξνζψπσλ (θπζηθψλ ή λνκηθψλ) πνπ θέξνπλ ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα. Όιεο νη εκπνξηθέο πξάμεηο είλαη ππνθεηκεληθά εκπνξηθέο, δειαδή ζεσξνχληαη εκπνξηθέο εθφζνλ ηηο δηελεξγεί έκπνξνο. Σν ζχζηεκα απηφ αθνινπζεί ν γεξκαληθφο Δκπνξηθφο Κψδηθαο. (3) Σν ζχζηεκα ηεο εκπνξηθήο επηρείξεζεο, ζχκθσλα κε ην νπνίν ην εκπνξηθφ δίθαην είλαη ην δίθαην ησλ νξγαλσκέλσλ επηρεηξήζεσλ. Σν ζχζηεκα απηφ δε δηαθξίλεη αζηηθέο-εκπνξηθέο πξάμεηο αιιά πξνβιέπεη ηελ ηδηφηεηα ηνπ επηρεηξεκαηία. Δπηρεηξεκαηίαο είλαη απηφο πνπ αζθεί επαγγεικαηηθά νξγαλσκέλε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα (πρ. βηνκεραληθή, ηξαπεδηθή, αζθαιηζηηθή, κεηαθνξάο, θπθινθνξίαο αγαζψλ). ηελ πεξίπησζε χπαξμεο επηρεηξεκαηία εθαξκφδεηαη ην εκπνξηθφ δίθαην. Σν ζχζηεκα απηφ εθαξκφδεηαη απφ ηνλ ηηαιηθφ Αζηηθφ Κψδηθα. ηελ Διιάδα αθνινπζείηαη κηθηό ζύζηεκα πξνζδηνξηζκνχ ησλ εκπνξηθψλ πξάμεσλ κε ζπλδπαζκφ ηνπ αληηθεηκεληθνχ θαη ηνπ ππνθεηκεληθνχ ζπζηήκαηνο. Αθελφο δίδεηαη έλαο θαηάινγνο πξσηφηππα εκπνξηθψλ πξάμεσλ, δειαδή πξάμεσλ πνπ ζεσξνχληαη εκπνξηθέο εθ ηνπ λφκνπ αλεμάξηεηα απφ ηελ ηδηφηεηα απηνχ πνπ ηηο δηελεξγεί θαη αθεηέξνπ δίδεηαη ν νξηζκφο ηνπ εκπφξνπ κε απνηέιεζκα λα ζεσξνχληαη εκπνξηθέο νη πξάμεηο πνπ δηελεξγεί. (β) Γηαθξίζεηο ησλ εκπνξηθώλ πξάμεσλ Οη εκπνξηθέο πξάμεηο δηαθξίλνληαη : (1) ε πξσηόηππεο ή αληηθεηκεληθέο εκπνξηθέο πξάμεηο, δειαδή πξάμεηο πνπ ραξαθηεξίδνληαη απεπζείαο απφ ην λφκν σο εκπνξηθέο. αλεμάξηεηα απφ ην πξφζσπν πνπ ηηο ελεξγεί. (2) ε παξάγσγεο ή ζρεηηθέο, νη νπνίεο πξνζιακβάλνπλ εκπνξηθφ ραξαθηήξα είηε απφ ην πξφζσπν πνπ ηηο ελεξγεί είηε απφ ηε ζηελή ηνπο εμάξηεζε απφ θάπνηα άιιε πξσηφηππα εκπνξηθή πξάμε. Δπίζεο αλάινγα κε ην αλ ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα ηελ έρνπλ φια ηα κέξε ηεο έλλνκεο ζρέζεο ή κφλν ην έλα νη εκπνξηθέο πξάμεηο δηαθξίλνληαη ζε: (1) Ακθηκεξώο εκπνξηθέο, φηαλ φια ηα ππνθείκελα ηεο έλλνκεο ζρέζεο είλαη έκπνξνη (πρ. ζπλαιιαγέο κεηαμχ δχν εκπφξσλ). 4

5 (2) Δηεξνκεξώο εκπνξηθέο, φηαλ κφλν ην έλα κέξνο ηεο έλλνκεο ζρέζεο είλαη έκπνξνο. (γ) Πξσηόηππα εκπνξηθέο πξάμεηο Οη πξσηφηππα εκπνξηθέο πξάμεηο απαξηζκνχληαη ζην β.δ. ηνπ 1835 «πεξί αξκνδηφηεηαο ησλ εκπνξνδηθείσλ» θαη δηαθξίλνληαη ζε πξάμεηο ηνπ ρεξζαίνπ εκπνξίνπ θαη πξάμεηο ηνπ ζαιάζζηνπ εκπνξίνπ. Οη πξάμεηο ηνπ ρεξζαίνπ εκπνξίνπ είλαη νη εμήο: (1) Αγνξά γηα κεηαπώιεζε πξντόλησλ γεο ή ηέρλεο, ε νπνία είλαη ε βαζηθφηεξε εκπνξηθή πξάμε. Πξνυπνζέζεηο γηα ηελ χπαξμε ηεο πξάμεο απηήο είλαη: (i) Η αγνξά πξντόλησλ, φπνπ κε ηνλ φξν αγνξά λνείηαη θάζε απφθηεζε, κε ζχκβαζε, δειαδή θάζε ζπκθσλία γηα πψιεζε θαη παξάδνζε ηνπ πξάγκαηνο απφ ηνλ πσιεηή ζηνλ αγνξαζηή. (ii) Η πξόζεζε γηα κεηαπώιεζε, ε νπνία πξέπεη λα ππάξρεη ζηνλ αγνξαζηή θαηά ηνλ ρξφλν πνπ γίλεηαη ε αγνξά ηνπ πξάγκαηνο. Δάλ δελ ππάξρεη απηή ε πξφζεζε θαηά ηε ζηηγκή ηεο αγνξάο δελ πξνζδίδεηαη ζηελ αγνξά απηή ν ραξαθηήξαο ηεο εκπνξηθήο πξάμεο, αιιά ε αγνξά ζα έρεη ηνλ ραξαθηήξα κηαο απιήο αζηηθήο πξάμεο (π.ρ. κηα αγνξά πξάγκαηνο γηα ηελ θάιπςε θαηαλαισηηθψλ αλαγθψλ). Δάλ, πάλησο, θαηά ηε ζηηγκή ηεο αγνξάο ηνπ πξάγκαηνο, ππάξρεη ε πξφζεζε γηα κεηαπψιεζε, αιιά ζηελ ζπλέρεηα ην πξάγκα απηφ δελ πσιείηαη, γηαηί ράλεηαη πιένλ απηή ε πξφζεζε (κεηαληψλεη ν αγνξαζηήο θαη απνθαζίδεη λα θξαηήζεη ην πξάγκα πνπ αγφξαζε) ε πξάμε ηεο αξρηθήο αγνξάο ηνπ πξάγκαηνο ζα ραξαθηεξηζηεί σο εκπνξηθή γηαηί θαηά ηνλ ρξφλν ηεο αγνξάο ππήξρε ε πξφζεζε κεηαπψιεζεο, έζησ θαη εάλ αξγφηεξα ε πξφζεζε απηή έιιεηςε. Π.ρ. Ο Α αγνξάδεη έλα θνζηνχκη, κε ζθνπφ λα ην θξαηήζεη γηα ηνλ εαπηφ ηνπ, γηαηί ηνπ αξέζεη. Έλα κήλα κεηά ηελ αγνξά ηνπ θνζηνπκηνχ απνθαζίδεη φηη δελ ηνπ αξέζεη, θαη απνθαζίδεη λα ην πνπιήζεη. Η πξάμε ηεο κεηαπψιεζεο ηνπ θνζηνπκηνχ, κεηά απφ έλα κήλα, δελ είλαη εκπνξηθή, γηαηί θαηά ηε ζηηγκή ηεο αγνξάο ηνπ απφ ηνλ Α δελ ππήξρε ε πξφζεζε γηα κεηαπψιεζε ηνπ θνζηνπκηνχ απηνχ. Αληίζεηα αλ ν Α αγνξάζεη έλα θνζηνχκη κε ζθνπφ λα ην πνπιήζεη ζηε ζπλέρεηα αιιά αξγφηεξα δηαπηζηψζεη φηη ηνπ αξέζεη θαη απνθαζίζεη λα ην θξαηήζεη γηα ηνλ εαπηφ ηνπ ηφηε ε αγνξά ηνπ θνζηνπκηνχ είλαη εκπνξηθή πξάμε γηαηί θαηά ηνλ ρξφλν ηεο αγνξάο απηήο ν Α είρε ηελ πξφζεζε λα ην κεηαπσιήζεη, έζησ θαη εάλ αξγφηεξα ην θξάηεζε γηα ηνλ εαπηφ ηνπ. 5

6 (iii) H αγνξά λα έρεη σο αληηθείκελν πξντόληα γεο ή ηέρλεο, δειαδή κφλν θηλεηά πξάγκαηα. Σα αθίλεηα εμαηξνχληαη ηεο εκπνξηθφηεηαο. Με ηελ εμέιημε πάλησο ησλ ζπλαιιαγψλ ππφ πξνυπνζέζεηο κπνξεί λα ζεσξείηαη εκπνξηθή θαη ε αγνξά πξνο κεηαπψιεζε αθηλήησλ. (2) Δπηρείξεζε ρεηξνηερλίαο, δειαδή ε επεμεξγαζία μέλεο πξψηεο χιεο κε ακνηβή (π.ρ. βαθείν, πιπληήξηα, θαζαξηζηήξην). (3) Δπηρείξεζε παξαγγειίαο, δειαδή ε ελέξγεηα εκπνξηθψλ πξάμεσλ επ ακνηβή, απφ ηνλ Α π.ρ. ζην φλνκα ηνπ, ε νπνία φκσο γίλεηαη γηα ινγαξηαζκφ ηνπ Β. (π.ρ. αληηπξφζσπνη θάζε είδνπο επηρείξεζεο). (4) Δπηρείξεζε κεηαθόκηζεο, δειαδή ε κεηαθνξά πξνζψπσλ θαη πξαγκάησλ επ ακνηβή. (5) Δπηρείξεζε πξνκήζεηαο, δειαδή ε αλάιεςε ππνρξέσζεο γηα παξνρή αγαζψλ. (6) Δπηρείξεζε πξαθηνξείαο, δειαδή ε κε ακνηβή αλάιεςε ηεο ππνρξέσζεο ηδησηηθψλ ππεξεζηψλ πξνο ην θνηλφ. (7) Δπηρείξεζε πιεηζηεξίαζεο, δειαδή ε πψιεζε μέλσλ θηλεηψλ πξαγκάησλ κε δεκφζην πιεηζηεξηαζκφ. Γελ αθνξά ηνλ αλαγθαζηηθφ πιεηζηεξηαζκφ πνπ δηελεξγείηαη ζε πεξίπησζε ρξεψλ. (8) Δπηρείξεζε δεκνζίσλ ζεακάησλ, δειαδή ε κε ακνηβή αλάιεςε ππνρξέσζεο παξνρήο ζην θνηλφ δεκφζηα ςπραγσγίαο (π.ρ. ζέαηξν, θηλεκαηνγξάθνο). (9) Κνιιπβηζηηθέο εξγαζίεο, δειαδή νη έλαληη ακνηβήο αληαιιαγέο λνκηζκάησλ. (10) Σξαπεδηθέο εξγαζίεο, δειαδή ε δηακεζνιάβεζε ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ ζηελ παξνρή νηθνλνκηθήο πίζηεσο. (11) Μεζηηηθέο εξγαζίεο, δει. ε κε ακνηβή δηακεζνιάβεζε ή ππφδεημε επθαηξίαο γηα ηελ ζχλαςε ζχκβαζεο. (12) πλαιιαγκαηηθέο, επηηαγέο, γξακκάηηα εηο δηαηαγή. Η ππνγξαθή πνπ ηίζεηαη ζηα αμηφγξαθα απηά ππφ νπνηαδήπνηε ηδηφηεηα απνηειεί εκπνξηθή πξάμε. (13) Απνζηνιέο ρξεκάησλ από ηόπν ζε ηόπν. 6

7 ηηο πξάμεηο ηνπ ζαιάζζηνπ εκπνξίνπ πεξηιακβάλνληαη κεηαμχ άιισλ ε επηρείξεζε θαηαζθεπή πινίνπ, ε αγνξά πινίνπ, νη ζαιάζζηεο απνζηνιέο θιπ. (δ) Παξάγσγα εκπνξηθέο πξάμεηο Οη παξάγσγα εκπνξηθέο πξάμεηο δελ είλαη απφ κφλεο ηνπο εκπνξηθέο θαζψο δελ πεξηιακβάλνληαη ζηνλ θαηάινγν ησλ πξσηφηππα εκπνξηθψλ πξάμεσλ (βι. π.π. ππφ (γ)). Οη πξάμεηο απηέο απνθηνχλ ραξαθηήξα εκπνξηθήο πξάμεο είηε από ην ππνθείκελό ηνπο, δειαδή απφ απηφλ πνπ ηηο δηελεξγεί εθφζνλ είλαη έκπνξνο (εμ ππνθεηκέλνπ εκπνξηθφηεηα) (π.ρ. έκπνξνο αγνξάδεη έλα Η/Τ. Αλ ζθνπεχεη λα ηνλ ρξεζηκνπνηήζεη ν ίδηνο ζην εκπνξηθφ ηνπ θαηάζηεκα ηφηε ε αγνξά ηνπ ππνινγηζηή είλαη εκπνξηθή πξάμε ελψ αληίζεηα αλ ζθνπεχεη λα ηνλ δσξίζεη ζην γην ηνπ ηφηε ε πξάμε δελ είλαη εκπνξηθή) είηε από ηελ εμάξηεζή ηνπο από θάπνηα άιιε εκπνξηθή πξάμε (εμ αληηθεηκέλνπ εκπνξηθφηεηα) (π.ρ. ε ιήςε δαλείνπ απφ ηξάπεδα δελ είλαη εκπνξηθή πξάμε εθηφο αλ γίλεη απφ έκπνξν πξνθεηκέλνπ απηφο λα αλαπηχμεη ηελ επηρείξεζή ηνπ). (ε) πλέπεηεο εκπνξηθόηεηαο κηαο πξάμεο Ο ραξαθηεξηζκφο κηαο πξάμεο σο εκπνξηθήο ζπλεπάγεηαη αθελφο ηελ εθαξκνγή ηεο εκπνξηθήο λνκνζεζίαο θαη ηελ απφθηεζε ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο απφ απηφλ πνπ δηελεξγεί ηελ πξάμε (νπζηαζηηθέο ζπλέπεηεο) θαη αθεηέξνπ έρεη θαη θάπνηεο δηθνλνκηθέο ζπλέπεηεο πνπ αθνξνχλ ηε δηαδηθαζία πνπ εθαξκφδεηαη ζηα δηθαζηήξηα ζε πεξηπηψζεηο εκπνξηθψλ δηαθνξψλ. 3. ΟΗ ΔΜΠΟΡΟΗ (α) Κηήζε θαη απώιεηα ηεο εκπνξηθήο ηδηόηεηαο Σν δίθαην θαζνξίδεη πνην θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν είλαη έκπνξνο. Τπάξρνπλ δχν ζπζηήκαηα θηήζεο ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο, ην νπζηαζηηθό θαη ην ηππηθό. Καηά ην νπζηαζηηθφ ζχζηεκα έκπνξνο είλαη όπνηνο ελεξγεί εκπνξηθέο πξάμεηο θαη έρεη ζύλεζεο επάγγεικα ηελ εκπνξία (α. 1 ΔκπΝ). Η εκπνξηθή ηδηφηεηα επνκέλσο θαηά ηνπ νπζηαζηηθφ ζχζηεκα απνθηάηαη ππφ ηηο εμήο πξνυπνζέζεηο: (1) Γηελέξγεηα εκπνξηθψλ πξάμεσλ θαη (2) ε δηελέξγεηα εκπνξηθψλ πξάμεσλ λα γίλεηαη θαηά ζχλεζεο επάγγεικα. Δθφζνλ πιεξνχληαη νη πξνυπνζέζεηο απηέο, ε εκπνξηθή ηδηφηεηα απνθηάηαη αθφκα θαη αλ παξάιιεια ην πξφζσπν αζθεί θαη άιιν 7

8 επάγγεικα ιφγσ ηεο άζθεζεο ηνπ νπνίνπ απαγνξεχεηαη λα αζθεί εκπνξία (πρ. ηεξείο, δηθεγφξνη, δεκφζηνη ππάιιεινη θιπ.). Καηά ην ηππηθφ ζχζηεκα ε εκπνξηθή ηδηφηεηα πξνζδίδεηαη απφ ην λφκν κε ηε ζπλδξνκή νξηζκέλσλ πξνυπνζέζεσλ αλεμάξηεηα απφ ην αλ ην πξφζσπν αζθεί εκπνξηθέο πξάμεηο θαηά ζχλεζεο επάγγεικα ή φρη. Π.ρ. ε Αλψλπκε Δηαηξία, ε Δηαηξία Πεξηνξηζκέλεο Δπζχλεο θαη ν πλεηαηξηζκφο είλαη έκπνξνη κε κφλε ηε ζχζηαζή ηνπο αθφκα θαη αλ πνηέ δελ αζθήζνπλ νχηε κηα εκπνξηθή πξάμε. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηνπο ρξεκαηηζηέο (απφ ην δηνξηζκφ ηνπο). Η εκπνξηθή ηδηφηεηα πνπ απνθηάηαη θαηά ην νπζηαζηηθφ ζχζηεκα ράλεηαη αθελφο κφιηο απηφο πνπ ηελ απέθηεζε παχζεη ηε δηελέξγεηα εκπνξηθψλ πξάμεσλ θαηά ζχλεζεο επάγγεικα θαη αθεηέξνπ εθφζνλ εθ ησλ πζηέξσλ θαηαζηεί αλίθαλνο γηα ηελ θηήζε ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο (π.ρ. εθφζνλ ηεζεί ζε δηθαζηηθή ζπκπαξάζηαζε). Η εκπνξηθή ηδηφηεηα πνπ απνθηήζεθε θαηά ην ηππηθφ ζχζηεκα ράλεηαη κε ηε ιχζε θαη εθθαζάξηζε ηεο ΑΔ, ΔΠΔ θαη ηνπ πλεηαηξηζκνχ θαη κε ηελ αλάθιεζε ηνπ δηνξηζκνχ ησλ ρξεκαηηζηψλ. (β) Δκπνξηθή ηθαλόηεηα-αζπκβίβαζηα Πξνθεηκέλνπ λα ελεξγεί θάπνηνο εκπνξηθέο πξάμεηο ή λα απνθηά ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα απαηηείηαη λα έρεη εκπνξηθή ηθαλφηεηα. Ιθαλφηεηα γηα ηελ δηελέξγεηα εκπνξηθψλ πξάμεσλ θαη γηα ηελ απφθηεζε ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο έρνπλ ηα πξφζσπα, πνπ ζχκθσλα κε ην Αζηηθφ Γίθαην έρνπλ πιήξε δηθαηνπξαθηηθή ηθαλφηεηα. Σέηνηα έρνπλ φζνη είλαη ελήιηθνη θαη δελ έρνπλ ηεζεί ζε δηθαζηηθή ζπκπαξάζηαζε. Όζνη είλαη αλίθαλνη ή πεξηνξηζκέλα ηθαλνί γηα δηελέξγεηα δηθαηνπξαμηψλ είλαη αλίθαλνη θαη γηα ηε δηελέξγεηα εκπνξηθψλ πξάμεσλ θαη ζπλεπψο είλαη αλίθαλνη λα απνθηήζνπλ εκπνξηθή ηδηφηεηα. Τπάξρνπλ σζηφζν πεξηπηψζεηο, πνπ νξηζκέλα πξφζσπα κνινλφηη έρνπλ εκπνξηθή ηθαλφηεηα δελ κπνξνχλ λα αζθήζνπλ εκπνξία ιφγσ άιισλ απαγνξεπηηθψλ δηαηάμεσλ. Σέηνηεο πεξηπηψζεηο είλαη ηα αζπκβίβαζηα πνπ νξίδνληαη απφ δηάθνξα λνκνζεηήκαηα γηα θάπνηα επαγγέικαηα π.ρ. νη δεκφζηνη ππάιιεινη, νη δηθεγφξνη, νη ζπκβνιαηνγξάθνη θιπ. ηηο θαηεγνξίεο απηέο επαγγεικαηηψλ απαγνξεχεηαη ε άζθεζε ηεο εκπνξίαο, αθφκε θαη αλ ηα πξφζσπα απηά είλαη ηθαλά λα ελεξγνχλ εκπνξηθέο πξάμεηο. Η ηδηφηεηα δειαδή ησλ πξνζψπσλ απηψλ ζεσξείηαη απφ ηνλ λφκν αζπκβίβαζηε κε ηελ άζθεζε ηεο εκπνξίαο. ε πεξίπησζε 8

9 άζθεζεο, απφ θάπνην απφ ηα πξφζσπα απηά, εκπνξηθψλ πξάμεσλ θαηά ζχλεζεο επάγγεικα, ηα πξφζσπα απηά απνθηνχλ ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα, αιιά ζα επηβιεζνχλ ζε απηά θπξψζεηο (πνηληθέο, πεηζαξρηθέο θιπ.). (γ) πλέπεηεο εκπνξηθήο ηδηόηεηαο Η απφθηεζε ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο έρεη ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο ζπλέπεηεο. Μεξηθέο απφ απηέο είλαη φηη ν έκπνξνο κπνξεί λα θεξπρζεί ζε πηψρεπζε εάλ παχζεη ηηο πιεξσκέο ηνπ θαη νη πξάμεηο ηνπ, νη νπνίεο δηελεξγνχληαη γηα ράξε ηεο εκπνξίαο ηνπ ζεσξνχληαη εκπνξηθέο (ηεθκήξην εκπνξηθφηεηαο). Δπίζεο ν έκπνξνο ππφθεηηαη ζε πιήζνο επαγγεικαηηθψλ ππνρξεψζεσλ, φπσο ε ηήξεζε ησλ εκπνξηθψλ βηβιίσλ, ε εγγξαθή ηνπ ζην Δκπνξηθφ Δπηκειεηήξην, ε ππνρξέσζε αλαγγειίαο ηεο εκπνξηθήο επσλπκίαο ζην Δπηκειεηήξην θιπ. Δπηπιένλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ είλαη φηη ν ρξφλνο παξαγξαθήο ησλ αμηψζεσλ ησλ εκπφξσλ είλαη 5 ρξφληα, ελψ ν ρξφλνο παξαγξαθήο (γεληθά) ησλ αμηψζεσλ είλαη 20 ρξφληα. Σέινο ζηηο εκπνξηθέο δηαθνξέο επηηξέπεηαη απφδεημε κε κάξηπξεο, αθφκε θαη αλ ην πνζφ ηεο δηαθνξάο ππεξβαίλεη ηα επξψ. Μέρξη ην πνζφ απηφ, επηηξέπεηαη ε απφδεημε κε κάξηπξεο, ζηηο απιέο αζηηθέο δηαθνξέο (κε εκπφξσλ). (δ) Δκπνξηθά βηβιία Σα εκπνξηθά βηβιία, πνπ ππνρξενχληαη λα ηεξνχλ νη έκπνξνη, είλαη: (1) Σν εκεξνιφγην, φπνπ αλαγξάθνληαη εκεξεζίσο νη ζπλαιιαγέο ηνπ εκπφξνπ, (2) ην βηβιίν αληηγξαθήο επηζηνιψλ, φπνπ αληηγξάθνληαη νη επηζηνιέο πνπ παξαιακβάλεη ν έκπνξνο θαη (γ) ην βηβιίν απνγξαθήο, φπνπ εηεζίσο θαηαρσξείηαη απνγξαθή ηεο πεξηνπζίαο ηνπ εκπφξνπ. Απφ εηδηθέο δηαηάμεηο ηεο εκπνξηθήο Ννκνζεζίαο θαη ηνπ Κψδηθα Βηβιίσλ θαη ηνηρείσλ επηβάιινπλ ζε νξηζκέλεο θαηεγνξίεο εκπφξσλ λα ηεξνχλ θαη κεξηθά αθφκε βηβιία πρ. ζηηο εηαηξίεο ηνπ εκπνξηθνχ δηθαίνπ ην βηβιίν εηαίξσλ, ην βηβιίν πξαθηηθψλ γεληθψλ ζπλειεχζεσλ θιπ. Σα εκπνξηθά βηβιία πξέπεη λα είλαη κνλνγξαθεκέλα θαη ζεσξεκέλα απφ ηελ αξκφδηα Γ.Ο.Τ. (εθηφο απφ ην βηβιίν αληηγξαθήο επηζηνιψλ). Δπίζεο πξέπεη λα ζπληάζζνληαη θαηά ρξνλνινγηθή ζεηξά θαη ρσξίο άγξαθα δηαζηήκαηα, ράζκαηα ή παξαπνκπέο ζην πεξηζψξην. 9

10 Β. ΟΗ ΔΜΠΟΡΗΚΔ ΔΣΑΗΡΗΔ (ΓΔΝΗΚΔ ΡΤΘΜΗΔΗ-ΟΗ ΠΡΟΩΠΗΚΔ ΔΣΑΗΡΗΔ) 1. ΓΔΝΗΚΔ ΡΤΘΜΗΔΗ (α) Έλλνηα εηαηξίαο θαη είδε εηαηξηθώλ ηύπσλ ηνλ Αζηηθφ Κψδηθα νξίδεηαη φηη κε ηε ζχκβαζε ηεο εηαηξίαο δχν ή πεξηζζφηεξα πξφζσπα αλαιακβάλνπλ ακνηβαία ηελ ππνρξέσζε λα επηδηψθνπλ κε θνηλέο εηζθνξέο θνηλφ ζθνπφ ηδίσο νηθνλνκηθφ (α. 741 ΑΚ). Βαζηθά επνκέλσο ζηνηρεία ηεο έλλνηαο ηεο εηαηξίαο είλαη ε ζχκβαζε κεηαμχ δχν πξνζψπσλ (εμαίξεζε απνηειεί ε Μνλνπξφζσπε ΔΠΔ θαη ε ΑΔ πνπ κπνξνχλ λα ζπζηαζνχλ θαη απφ έλα κφλν πξφζσπν), ε χπαξμε θνηλνχ ζθνπνχ θαη ε θνηλή εηζθνξά. ην δίθαηφ καο πξνβιέπνληαη ζπγθεθξηκέλνη εηαηξηθνί ηχπνη ρσξίο λα ππάξρεη δπλαηφηεηα ηα κέξε λα απνθαζίζνπλ λα ζπζηήζνπλ θάπνηα εηαηξία άιιεο κνξθήο. Οη εηαηξηθνί ηχπνη ηνπ εκπνξηθνχ δηθαίνπ είλαη νη εμήο: (1) Η νκόξξπζκε εηαηξία (ΟΔ), ηεο νπνίαο θχξην ραξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη νη εηαίξνη επζχλνληαη πξνζσπηθά, απεξηφξηζηα θαη εηο νιφθιεξν γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο. (2) Η εηεξόξξπζκε εηαηξία (ΔΔ), ζηελ νπνία πξέπεη έλαο ηνπιάρηζηνλ εηαίξνο, ν νκφξξπζκνο, λα επζχλεηαη πξνζσπηθά, απεξηφξηζηα θαη εηο νιφθιεξν γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο, ελψ έλαο ηνπιάρηζηνλ εηαίξνο, ν εηεξφξξπζκνο, πξέπεη λα επζχλεηαη κέρξη ηνπ πνζνχ ηεο εηζθνξάο ηνπ γηα ηηο ππνρξεψζεηο απηέο. (3) Η θαηά κεηνρέο εηεξόξξπζκε εηαηξία, ε νπνία νκνηάδεη κε ηελ εηεξφξξπζκε αιιά δηαθέξεη ζην φηη ηα κεξίδηα ησλ εηεξνξξχζκσλ εηαίξσλ ελζσκαηψλνληαη ζε κεηνρέο. Γε ζπλαληάηαη ζηελ Διιάδα (4) Η αθαλήο εηαηξία, ε νπνία είλαη εηαηξία, ρσξίο λνκηθή πξνζσπηθφηεηα θαη ππάξρεη σο εηαηξία, κφλν ζηηο πξνο ηα έζσ ζρέζεηο, δειαδή ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ ζπλεηαίξσλ ελψ πξνο ηα έμσ νη ζπλαιιαγέο γίλνληαη κφλν ζην φλνκα ηνπ εκθαλνχο εηαίξνπ φπσο ζα γηλφηαλ αλ απηφο αζθνχζε αηνκηθή επηρείξεζε. (5) Η αλώλπκε εηαηξία (ΑΔ), βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νπνίαο είλαη φηη νξίδεηαη ην θαηψηεξν πνζφ θεθαιαίνπ, γηα ηελ ζχζηαζε 10

11 ηεο, ζε επξψ ζήκεξα. Σν θεθάιαην απηφ δηαηξείηαη ζε ίζα ηκήκαηα, πνπ ελζσκαηψλνληαη ζε κεηνρέο, νη νπνίεο κεηαβηβάδνληαη επρεξψο. Γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο επζχλεηαη κφλν ην λνκηθφ πξφζσπν ηεο εηαηξίαο κε ηελ πεξηνπζία ηνπ. Ο κεκνλσκέλνο κέηνρνο δελ θέξεη θακία επζχλε. Σν κφλν πνπ θηλδπλεχεη λα ράζεη είλαη ην πνζφ ηεο εηζθνξάο ηνπ ζηελ εηαηξία (ην πνζφ δειαδή αγνξάο ησλ κεηνρψλ ηνπ), φηαλ απηή ιπζεί θαη έρεη παξνπζηάζεη δεκηέο. (6) Η εηαηξία πεξηνξηζκέλεο επζύλεο (ΔΠΔ), ζηελ νπνία, φπσο θαη ζηελ ΑΔ ππάξρεη ειάρηζην πνζφ θεθαιαίνπ, πνπ πξέπεη λα θαηαβιεζεί, ελψ γηα ηα εηαηξηθά ρξέε επζχλεηαη κφλν ην λνκηθφ πξφζσπν ηεο εηαηξίαο κε ηελ πεξηνπζία ηνπ. Γηαθέξεη φκσο απφ ηελ αλψλπκε εηαηξία θπξίσο ζην φηη, ελψ θαη ζηελ εηαηξία πεξηνξηζκέλεο επζχλεο ε εηαηξηθή ηδηφηεηα είλαη ειεχζεξα κεηαβηβαζηή, ην εηαηξηθφ κεξίδην δελ κπνξεί λα ελζσκαησζεί ζε κεηνρή, γεγνλφο πνπ θαηά θάπνην ηξφπν δπζρεξαίλεη ηελ κεηαβίβαζε ηνπο. (7) Ο ζπλεηαηξηζκόο, είλαη εηαηξία πνπ έρεη κεηαβιεηφ θεθάιαην θαη κεηαβιεηφ αξηζκφ ζπλεηαίξσλ. Οη ζπλεηαίξνη επζχλνληαη γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο επηθνπξηθά, εάλ δειαδή ν ζπλεηαηξηζκφο αδπλαηεί λα αληαπνθξηζεί ζε απηέο. Ο ζθνπφο ηνπ ζπλεηαηξηζκνχ ζπλίζηαηαη ζηελ πξναγσγή ηεο ηδησηηθήο νηθνλνκίαο ησλ κειψλ ηνπ, κε ηελ ζπλεξγαζία ηνπο. Απψηεξνο ζθνπφο είλαη ν απνθιεηζκφο ησλ κεζαδφλησλ, ψζηε λα παξακέλεη ζηα κέιε ηνπ ζπλεηαηξηζκνχ ην θέξδνο πνπ ζα έπαηξλαλ νη κεζάδνληεο. (8) Η ζπκπινηνθηεζία, ζθνπφο ηεο νπνίαο είλαη ε απφ θνηλνχ εθκεηάιιεπζε ηνπ πινίνπ θαη κέιε ηεο είλαη κφλν νη ζπγθχξηνη ηνπ πινίνπ. (9) Η λαπηηθή εηαηξία, ε νπνία νκνηάδεη κε ηελ ΑΔ θαη έρεη ζθνπφ ηελ εθκεηάιιεπζε πινίσλ. (10) Ο Δπξσπατθόο Όκηινο Οηθνλνκηθνύ θνπνύ (ΔΟΟ), κε ηελ νπνία επηδηψθεηαη ε πξνψζεζε ηεο δηαζπλνξηαθήο ζπλεξγαζίαο. (β) Γηαθξίζεηο ησλ εκπνξηθώλ εηαηξηώλ 11

12 Οη εκπνξηθέο εηαηξίεο δηαθξίλνληαη κε βάζε ηα εμήο θξηηήξηα: (1) κε θξηηήξην ηνλ ηξφπν θηήζεο ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο, (2) κε θξηηήξην ην αλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο εηαηξίαο επηθξαηνχλ πεξηζζφηεξν πξνζσπηθά ή θεθαιαηνπρηθά ζηνηρεία θαη (3) κε ην αλ έρνπλ ή φρη λνκηθή πξνζσπηθφηεηα. (1) Με θξηηήξην ηνλ ηξφπν θηήζεο ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο νη εηαηξίεο δηαθξίλνληαη ζε εκπνξηθέο εηαηξίεο θαηά ην νπζηαζηηθό ζύζηεκα θαη εκπνξηθέο εηαηξίεο θαηά ην ηππηθό ζύζηεκα. Οη εκπνξηθέο εηαηξίεο θαηά ην νπζηαζηηθφ ζχζηεκα απνθηνχλ ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα κφλν κε ηε δηελέξγεηα εκπνξηθψλ πξάμεσλ θαηά ζχλεζεο επάγγεικα θαη εθφζνλ ν ζθνπφο ηνπο είλαη εκπνξηθφο. Σέηνηεο εηαηξίεο είλαη ε ΟΔ θαη ε ΔΔ. Οη εκπνξηθέο εηαηξίεο θαηά ην ηππηθφ ζχζηεκα απνθηνχλ ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα κε κφλε ηε ζχζηαζή ηνπο αλεμάξηεηα απφ ηε δηελέξγεηα εκπνξηθψλ πξάμεσλ ή απφ ην αλ ν ζθνπφο ηνπο είλαη εκπνξηθφο επεηδή ν λφκνο ηηο πξνβιέπεη σο εκπνξηθέο. Σέηνηεο είλαη ε ΑΔ, ε ΔΠΔ, ν αγξνηηθφο ζπλεηαηξηζκφο θαη ε λαπηηθή εηαηξία. (2) Με θξηηήξην ην αλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο εηαηξίαο επηθξαηνχλ πεξηζζφηεξν πξνζσπηθά ή θεθαιαηνπρηθά ζηνηρεία νη εηαηξίεο δηαθξίλνληαη ζε πξνζσπηθέο θαη θεθαιαηνπρηθέο. ηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο θπξίαξρν είλαη ην πξνζσπηθφ ζηνηρείν, δειαδή ε πξνζσπηθή ζπκβνιή ηνπ θάζε εηαίξνπ ζηελ ιεηηνπξγία ηεο εηαηξίαο. Η εηαηξηθή ηδηφηεηα είλαη ηφζν ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ εηαίξνπ, ψζηε λα ζεσξείηαη θαη αξρήλ ακεηαβίβαζηε (κπνξεί φκσο ζην θαηαζηαηηθφ λα ζπκθσλεζεί ε δπλαηφηεηα κεηαβίβαζεο ηεο κε ηελ ζπλαίλεζε θαη ησλ ππφινηπσλ εηαίξσλ) ελψ ν ζάλαηνο, ε θήξπμε ζε πηψρεπζε θαη ε απψιεηα ηεο δηθαηνπξαθηηθήο ηθαλφηεηαο εηαίξνπ επηθέξνπλ θαη αξρήλ (εθηφο θη αλ πξνβιέπεηαη δηαθνξεηηθά ζην θαηαζηαηηθφ) ηε ιχζε ηεο εηαηξίαο. Πξνζσπηθέο εηαηξίεο είλαη ε νκφξξπζκε εηαηξία, ε εηεξφξξπζκε εηαηξία, ε αθαλήο εηαηξία, ε ζπκπινηνθηεζία θαη ν Δπξσπατθφο Όκηινο Οηθνλνκηθνχ θνπνχ. Αληίζεηα ζηηο θεθαιαηνπρηθέο εηαηξίεο ηδηαίηεξε ζεκαζία έρεη ε εμαζθάιηζε θαη ε δηαηήξεζε ηνπ θεθαιαίνπ, φπσο θαη νη εηζθνξέο πνπ ην απαξηίδνπλ, θαη φρη ηα πξφζσπα ησλ εηαίξσλ. ηηο εμσηεξηθέο ζρέζεηο νη εηαίξνη δελ επζχλνληαη γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο, νη νπνίεο 12

13 ηθαλνπνηνχληαη απνθιεηζηηθά απφ ηελ εηαηξηθή πεξηνπζία. Δπίζεο δελ ππάξρεη αλάγθε ζηελήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ εηαίξσλ θαη ε εηαηξηθή ηδηφηεηα κεηαβηβάδεηαη ειεχζεξα. Κεθαιαηνπρηθέο εηαηξίεο είλαη η ΑΔ, ε Δ.Π.Δ. ε λαπηηθή εηαηξία, ε θαηά κεηνρέο εηεξφξξπζκε εηαηξία, θαη ν ζπλεηαηξηζκφο. (3) Με θξηηήξην ηελ χπαξμε ή φρη λνκηθήο πξνζσπηθφηεηαο νη εηαηξίεο δηαθξίλνληαη ζε εηαηξίεο κε λνκηθή πξνζσπηθόηεηα θαη εηαηξίεο ρσξίο λνκηθή πξνζσπηθόηεηα. Δθφζνλ κηα εηαηξία έρεη λνκηθή πξνζσπηθφηεηα κπνξεί κεηαμχ άιισλ λα έρεη ηθαλφηεηα δηθαίνπ θαη ηθαλφηεηα γηα δηθαηνπξαμία ελψ ηαπηφρξνλα κπνξεί λα ζπλαιιάζζεηαη σο απηνηειέο ππνθείκελν δηθαίνπ. Δπίζεο κπνξεί λα απνθηά πεξηνπζία θαη λα επζχλεηαη γηα ηηο ππνρξεψζεηο ηεο απηνηειψο. 2. ΠΡΟΩΠΗΚΔ ΔΣΑΗΡΗΔ (α) Βαζηθέο ξπζκίζεηο γηα όιεο ηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο ην παξφλ θεθάιαην ζα αλαπηπρζνχλ θάπνηεο βαζηθέο ξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ φινπο ηνπο ηχπνπο ησλ πξνζσπηθψλ εηαηξηψλ (ΟΔ, ΔΔ, αθαλήο εηαηξία, ζπκπινηνθηεζία, ΔΟΟ) θαη αθνξνχλ ηελ εηαηξηθή ζχκβαζε, ηηο ππνρξεψζεηο θαη ηα δηθαηψκαηα ησλ εηαίξσλ, ηε δηνίθεζε ησλ εηαηξηψλ θιπ. (1) Δηαηξηθή ζύκβαζε Με ηελ εηαηξηθή ζχκβαζε, δχν ή πεξηζζφηεξα πξφζσπα αλαιακβάλνπλ ακνηβαία ηελ ππνρξέσζε, κε θνηλέο εηζθνξέο, λα επηδηψμνπλ θνηλφ ζθνπφ, ηδίσο νηθνλνκηθφ. Κχξηα ζηνηρεία ηεο εηαηξηθήο ζχκβαζεο είλαη ε ύπαξμε θνηλνύ ζθνπνύ, ε ππνρξέσζε επηδίσμεο ηνπ θαη ε ππνρξέσζε θαηαβνιήο εηζθνξάο. Γηα ηελ θαηάξηηζε ηεο εηαηξηθήο ζχκβαζεο ρξεηάδεηαη ζχκπησζε ηεο δήισζεο βνχιεζεο δχν ή πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ. (2) Δηαηξηθή ηδηόηεηα Η εηαηξηθή ηδηφηεηα ζηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο απνθηάηαη αθελφο κε ζπκκεηνρή ηνπ πξνζψπνπ θαηά ηελ ζχζηαζε ηεο εηαηξίαο θαη αθεηέξνπ κε ηελ είζνδν εηαίξνπ κεηά ηελ ζχζηαζε ηεο. Η είζνδνο λένπ εηαίξνπ ζηελ εηαηξία πξνυπνζέηεη ζχκβαζε κεηαμχ 13

14 φισλ ησλ παιαηψλ εηαίξσλ αθελφο θαη ηνπ εηζεξρφκελνπ αθεηέξνπ θαζψο θαη ηξνπνπνίεζε ηεο εηαηξηθήο ζχκβαζεο. Η εηαηξηθή ηδηφηεηα ράλεηαη κε ηε ιύζε ηεο εηαηξίαο (νπφηε φινη νη ζπκκεηέρνληεο ζηελ εηαηξία παχνπλ λα είλαη εηαίξνη), κε ηελ έμνδν ή ηνλ απνθιεηζκό εηαίξνπ απφ ηελ εηαηξία θαη κε ηε κεηαβίβαζε ηεο εηαηξηθήο ηδηόηεηαο. (3) Τπνρξεώζεηο ησλ εηαίξσλ Οη εηαίξνη ζηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο έρνπλ ηηο εμήο ππνρξεψζεηο: (i) Καηαβνιή ηεο εηζθνξάο ηνπο, αληηθείκελν ηεο νπνίαο κπνξεί λα είλαη νπνηαδήπνηε παξνρή (ρξήκαηα ή ζε άιια αληηθείκελα, ζηελ παξνρή πξνζσπηθήο εξγαζίαο θιπ.), (ii) Τπνρξέσζε δηαρείξηζεο θαη εθπξνζώπεζεο ηεο εηαηξίαο, ε νπνία απνηειεί ηνλ ηξφπν ζπκβνιήο ηνπ θάζε εηαίξνπ ζηελ επηδίσμε ηνπ εηαηξηθνχ ζθνπνχ θαη (iii) Τπνρξέσζε πίζηεσο, δειαδή ππνρξέσζε λα κελ ελεξγεί ν εηαίξνο γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ ή γηα ινγαξηαζκφ ηξίηνπ, πξάμεηο αληίζεηεο ζηα ζπκθέξνληα ηεο εηαηξίαο. (4) Γηθαηώκαηα ησλ εηαίξσλ Οη εηαίξνη ησλ πξνζσπηθψλ εηαηξηψλ έρνπλ ηα εμήο δηθαηψκαηα: (i) Γηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηα θέξδε ηεο εηαηξίαο, ε νπνία απνηειεί ην αληάιιαγκα γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ εηαίξσλ ζηελ εηαηξία θαη εθφζνλ δελ πξνβιέπεηαη θάηη άιιν ζηελ εηαηξηθή ζχκβαζε, ε ζπκκεηνρή ζηα θέξδε πξαγκαηνπνηείηαη θαηά ίζα κέξε. (ii) Γηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζην πξντόλ ηεο εθθαζάξηζεο, δειαδή ηελ απφδνζε ζηνπο εηαίξνπο ηνπ πνζνχ πνπ απνκέλεη κεηά ηε ιχζε ηεο εηαηξίαο θαη ηελ εθθαζάξηζή Καζέλαο απφ απηνχο έρεη δηθαίσκα λα εηζπξάμεη πνζφ, θαηά ηελ αλαινγία ηεο κεξίδαο ηνπ ζηα θέξδε ηεο εηαηξίαο (δειαδή, εάλ εηαίξνο έρεη πνζνζηφ 50% ζηα θέξδε ηεο εηαηξίαο, κπνξεί λα εηζπξάμεη ην 50% ηνπ απνκέλνληνο ππνινίπνπ). (iii) Γηθαίσκα ςήθνπ, κε ην νπνίν ζπκκεηέρεη θάζε εηαίξνο ζηε ιήςε απνθάζεσλ ηεο εηαηξίαο θαη πξέπεη λα αζθεζεί απηνπξνζψπσο (εθηφο αλ ζηελ εηαηξηθή ζχκβαζε πξνβιέπεηαη δηαθνξεηηθά). (iv) Γηθαίσκα δηαρείξηζεο θαη εθπξνζώπεζεο ηεο εηαηξίαο, ην νπνίν αλήθεη ζε φινπο ηνπο εηαίξνπο, εθηφο θη αλ ην θαηαζηαηηθφ πξνβιέπεη φηη κπνξεί λα ην αζθεί έλαο ή πεξηζζφηεξνη νκφξξπζκνη εηαίξνη, 14

15 απνθιεηφκελσλ ησλ ππνινίπσλ. (v) Γηθαίσκα ειέγρνπ ηεο πνξείαο ησλ εηαηξηθώλ ππνζέζεσλ, ην νπνίν αλήθεη ζε θάζε εηαίξν θαη ζπλίζηαηαη θπξίσο ζην δηθαίσκα ιήςεο πιεξνθνξηψλ γηα ηελ πνξεία ησλ εηαηξηθψλ ππνζέζεσλ, εμέηαζεο ησλ βηβιίσλ θαη εγγξάθσλ ηεο εηαηξίαο θαη κειέηε ηεο πεξηνπζηαθήο ηεο θαηάζηαζεο. (5) Γηνίθεζε ηεο εηαηξίαο Η δηνίθεζε ηεο εηαηξίαο δηαθξίλεηαη ζηε δηαρείξηζε ησλ εηαηξηθψλ ππνζέζεσλ (ε νπνία αθνξά ηηο εζσηεξηθέο ππνζέζεηο ηεο εηαηξίαο) αθελφο θαη ζηελ εθπξνζώπεζε ηεο εηαηξίαο (ε νπνία αθνξά ηηο εμσηεξηθέο ζρέζεηο ηεο εηαηξίαο δειαδή ηηο ζρέζεηο ηεο κε ηξίηα πξφζσπα) αθεηέξνπ. Αλ δελ νξίδεηαη θάηη άιιν ζην θαηαζηαηηθφ ηεο εηαηξίαο, ν λφκνο πξνβιέπεη φηη ε δηαρείξηζε ησλ εηαηξηθψλ ππνζέζεσλ αλήθεη ζε φινπο ηνπο εηαίξνπο, δειαδή αζθείηαη ζπιινγηθά (λφκηκε δηαρείξηζε). Γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ απφ ηνπο εηαίξνπο απαηηείηαη νκνθσλία. Πάλησο νη εηαίξνη κπνξνχλ λα παξαθάκςνπλ ηνλ παξαπάλσ θαλφλα θαη λα νξίζνπλ ζηελ εηαηξηθή ζχκβαζε φηη ε δηαρείξηζε ηεο εηαηξίαο αλαηίζεηαη ζε έλα ή πεξηζζφηεξα πξφζσπα, νη νπνίνη νλνκάδνληαη δηαρεηξηζηέο (ζπκβαηηθή δηαρείξηζε), απνθιεηφκελσλ ησλ ππφινηπσλ εηαίξσλ απφ ηελ δηαρείξηζε. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε νη ππφινηπνη εηαίξνη έρνπλ δηθαίσκα ελαληίσζεο ζηελ πξάμε. Σέινο, κπνξεί λα ππάξρεη πξφβιεςε ζην θαηαζηαηηθφ ηεο εηαηξίαο φηη δηαρεηξηζηήο ηεο εηαηξίαο κπνξεί λα δηνξηζηεί θαη ηξίην πξφζσπν, κε εηαίξνο. Η εθπξνζψπεζε ηεο εηαηξίαο ζηηο ζρέζεηο ηεο κε ηνπο ηξίηνπο ζεκαίλεη ηελ πξαγκαηνπνίεζε φισλ εθείλσλ ησλ ζπλαιιαγέο πνπ πξαγκαηνπνηεί ε εηαηξία κε ηξίηνπο (πξνκεζεπηέο ηεο), φπσο είλαη ε ζχλαςε ζπκβάζεσλ αγνξάο πξντφλησλ, ε ππνγξαθή ζε νπνηνδήπνηε έγγξαθν, ε αλάιεςε ππνρξεψζεσλ γηα ινγαξηαζκφ ηεο εηαηξίαο θιπ. Όηαλ δελ ππάξρεη εηδηθή πξφβιεςε ζηελ εηαηξηθή ζχκβαζε (θαηαζηαηηθφ), ε εμνπζία γηα ηελ εθπξνζψπεζε ηεο εηαηξίαο αλήθεη ζε φινπο ηνπο εηαίξνπο (ζπιινγηθή εθπξνζψπεζε). Δίλαη δπλαηφλ, φκσο, λα πξνβιεθζεί φηη ε εθπξνζψπεζε ηεο εηαηξίαο πξνο ηνπο ηξίηνπο ζα αλαηεζεί ζε έλα ή πεξηζζφηεξνπο απφ ηνπο εηαίξνπο (ζπλήζσο απφ ην θαηαζηαηηθφ αλαηίζεηαη ζηνπο δηαρεηξηζηέο). 15

16 (6) Δπζύλε γηα ηηο εηαηξηθέο ππνζέζεηο ηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο ηελ επζχλε γηα ηελ εμφθιεζε ησλ εηαηξηθψλ ππνρξεψζεσλ ηελ έρνπλ φινη νη νκφξξπζκνη εηαίξνη ησλ πξνζσπηθψλ εηαηξηψλ αιιειέγγπα, απεξηφξηζηα θαη εηο νιφθιεξν, δειαδή επζχλνληαη γηα ηα εηαηξηθά ρξέε ν θάζε έλαο πξνζσπηθά, γηα νιφθιεξν ην πνζφ ηνπ ρξένπο, θαη κε νιφθιεξε ηελ αηνκηθή ηνπο πεξηνπζία, καδί κε ην λνκηθφ πξφζσπν ηεο εηαηξίαο. (7) Λύζε θαη εθθαζάξηζε ηεο εηαηξίαο. Η ιχζε ηεο εηαηξίαο είλαη ε δηαθνπή ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο κε ζθνπφ ηελ πεξάησζε ηεο. Λφγνη ιχζεο ηεο εηαηξίαο είλαη (i) ε ιήμε ηνπ ρξόλνπ δηάξθεηαο ηεο εηαηξίαο πνπ νξίδεηαη ζην θαηαζηαηηθφ ηεο (εθηφο αλ γίλεη ηξνπνπνίεζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ), (ii) ε πξαγκαηνπνίεζε ή ε κε δπλαηόηεηα πξαγκαηνπνίεζεο ηνπ ζθνπνύ ηεο (φπσο νξίδεηαη ζην θαηαζηαηηθφ, (iii) ε επέιεπζε θάπνησλ γεγνλόησλ πνπ αθνξνύλ ηνπο εηαίξνπο (π.ρ. ζάλαηνο, πηψρεπζε, ζέζε εηαίξνπ ζε δηθαζηηθή ζπκπαξάζηαζε θιπ.) θαη (iv) θαηαγγειία ηεο εηαηξίαο απφ θάπνην εηαίξν. Αλ ε εηαηξία δελ έρεη πεξηνχζηα ηφηε κε ηελ επέιεπζε θάπνηνπ απφ ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο ιχζεο επέξρεηαη απηφκαηα θαη ε πεξάησζή ηεο. Αλ αληίζεηα έρεη πεξηνπζία (ζπκβαίλεη ζπλήζσο) ε εηαηξία κεηά ηε ιχζε εηζέξρεηαη απηφκαηα ζην ζηάδην ηεο εθθαζάξηζεο φπνπ ξεπζηνπνηείηαη ην ελεξγεηηθφ ηεο εηαηξίαο (ε πεξηνπζία ηεο), ηαθηνπνηνχληαη ηα ρξέε ηεο εηαηξίαο θα δηαλέκεηαη ζηνπο εηαίξνπο φ, ηη απνκείλεη (ην πξντφλ ηεο εθθαζάξηζεο). (β) Οκόξξπζκε εηαηξία (ΟΔ) Η ΟΔ είλαη πξνζσπηθή εηαηξία κε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, ηεο νπνίαο ηα κέιε, δειαδή νη νκφξξπζκνη εηαίξνη, επζχλνληαη πξνζσπηθά, απεξηφξηζηα θαη εηο νιφθιεξν. Η ΟΔ είλαη εκπνξηθή εηαηξία θαηά ην νπζηαζηηθφ ζχζηεκα, δειαδή απνθηά ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα κφλν εθφζνλ πξάγκαηη δηελεξγεί εκπνξηθέο πξάμεηο θαη ν ζθνπφο ηεο είλαη εκπνξηθφο. Η ΟΔ πξννξίδεηαη θπξίσο γηα ηελ κηθξή επηρείξεζε, πνπ έρεη πξννπηηθή ζχληνκνπ βίνπ, ηεο νπνίαο δειαδή ην αληηθείκελν κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κε ηελ ζπλέλσζε ηεο πξνζσπηθήο εξγαζίαο 16

17 θαη ησλ κηθξψλ (ζπλήζσο) νηθνλνκηθψλ δπλάκεσλ ιίγσλ πξνζψπσλ. Η ειαζηηθφηεηα θαηά ηελ δηακφξθσζε ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ εηαίξσλ, ε δπλαηφηεηα αηνκηθήο δηαρείξηζεο θαη εθπξνζψπεζεο θαη ε έιιεηςε ηππηθψλ δηαδηθαζηψλ, ζπληεινχλ ζηελ επειημία ηνπ εηαηξηθνχ απηνχ ηχπνπ. Γηα ηνλ ιφγν απηφ ε Οκφξξπζκε εηαηξία είλαη ε πην δηαδεδνκέλε, φρη κφλν ζηελ Διιάδα, αιιά θαη ζε νηθνλνκίεο κε κεγαιχηεξε αλάπηπμε. Δμάιινπ, ν εηαηξηθφο απηφο ηχπνο έρεη κεγάιε ζεκαζία γηα ηελ εζληθή νηθνλνκία. ηελ ΟΔ εθαξκφδνληαη φιεο νη ξπζκίζεηο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ ππφ (γ) εθηφο αλ πξνβιέπεηαη δηαθνξεηηθά. (1) ύζηαζε ηεο ΟΔ Γηα ηε ζχζηαζε ηεο ΟΔ απαηηνχληαη νη εμήο πξνυπνζέζεηο: (i) (ii) (iii) χκπξαμε δχν ηνπιάρηζηνλ πξνζψπσλ, θπζηθψλ ή λνκηθψλ, ηα νπνία, κε ηελ ζπκκεηνρή ηνπο θαη κφλν ζηελ εηαηξία, απνθηνχλ θαη ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα. Καηάξηηζε ηεο εηαηξηθήο ζχκβαζεο κε έγγξαθν, πνπ ιέγεηαη θαηαζηαηηθφ. Σν θαηαζηαηηθφ απηφ κπνξεί λα ζπληαρζεί κε ηδησηηθφ έγγξαθν. Γεκνζίεπζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ ζην Πξσηνδηθείν ηεο έδξαο ηεο εηαηξίαο (2) Δηαηξηθή επσλπκία Η επσλπκία ηεο ΟΔ ζρεκαηίδεηαη ππνρξεσηηθά απφ ηα νλφκαηα ελφο, πεξηζζνηέξσλ ή φισλ ησλ εηαίξσλ θαη ηελ πξνζζήθε ηεο θξάζεο «Οκφξξπζκε Δηαηξία» ή «ΟΔ». Δπίζεο κπνξεί λα ζρεκαηηζηεί απφ ην φλνκα κφλν ελφο εηαίξνπ θαη ηελ πξνζζήθε ησλ θξάζεσλ «θαη ία» (ζεκαίλεη θαη πληξνθία) ή «θαη Τηφο» ή «θαη Αθνί». (3) Δπζύλε νκνξξύζκσλ εηαίξσλ Η ΟΔ επζχλεηαη κε ηελ πεξηνπζία ηεο γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηεο εηαηξίαο. Οη εηαίξνη σζηφζν επζχλνληαη αιιειέγγπα γηα φιεο ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο, δειαδή παξάιιεια κε ηελ εηαηξία θαη νη ίδηνη, θαη κάιηζηα επζχλνληαη πξνζσπηθά (δειαδή ζαλ λα είλαη νη ίδηνη νθεηιέηεο ηνπ ρξένπο ηεο εηαηξίαο), απεξηόξηζηα (δειαδή φηη επζχλνληαη κε φιε ηνπο 17

18 ηελ πεξηνπζία θαη φρη κέρξη ηελ αμία ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζηελ εηαηξία) θαη εηο νιόθιεξν (δειαδή θάζε εηαίξνο, αλ ελαρζεί, ππνρξενχηαη λα θαηαβάιιεη νιφθιεξε ηελ νθεηιή θαη φρη κφλν κέρξη ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηνπ ζηελ εηαηξία) γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο. (γ) Δηεξόξξπζκε Δηαηξία (ΔΔ) Δηεξφξξπζκε εηαηξία είλαη ε εηαηξία, ε νπνία έρεη λνκηθή πξνζσπηθφηεηα θαη ηεο νπνίαο έλαο ηνπιάρηζηνλ απφ ηνπο εηαίξνπο επζχλεηαη άκεζα, απεξηφξηζηα θαη εηο νιφθιεξν γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο (νκφξξπζκνο εηαίξνο), ελψ έλαο ηνπιάρηζηνλ απφ ηνπο εηαίξνπο επζχλεηαη γηα απηέο πεξηνξηζκέλα, δειαδή κέρξη ηνπ πνζνχ ηεο εηζθνξάο ηνπ ζηελ εηαηξία (εηεξφξξπζκνο εηαίξνο). Η εηεξφξξπζκε εηαηξία είλαη πξνζσπηθή εηαηξία θαη απνθηά ηελ εκπνξηθή ηδηφηεηα, φπσο θαη ε νκφξξπζκε εηαηξία, δειαδή κφλν εθφζνλ έρεη ζθνπφ ηελ άζθεζε εκπνξηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηελ αζθεί πξάγκαηη ηελ δξαζηεξηφηεηα απηή (θαηά ην νπζηαζηηθφ δειαδή ζχζηεκα). Η εηεξφξξπζκε εηαηξία απνηειεί ζπλδπαζκφ εξγαζίαο θαη θεθαιαίνπ θαη ε νηθνλνκηθή ηεο ρξεζηκφηεηα έγθεηηαη ζην γεγνλφο, φηη επηηξέπεη ηελ ζπλεξγαζία κεηαμχ αθελφο πξνζψπσλ πνπ δηαζέηνπλ πείξα θαη εηδηθέο γλψζεηο ζην εκπφξην, ρσξίο φκσο λα δηαζέηνπλ θεθάιαηα (νκφξξπζκσλ εηαίξσλ) θαη αθεηέξνπ πξνζψπσλ πνπ δηαζέηνπλ θεθάιαηα θαη ζέινπλ λα αλακηρζνχλ ζην εκπφξην, δηαθηλδπλεχνληαο φκσο έλα θαζνξηζκέλν ρξεκαηηθφ πφζν θαη φρη φιε ηελ πεξηνπζία ηνπο (εηεξφξξπζκσλ εηαίξσλ). (1) ύζηαζε ηεο εηαηξίαο Δηαηξηθή επσλπκία Γηα ηε ζχζηαζε ηεο εηεξφξξπζκεο εηαηξίαο απαηηνχληαη νη εμήο πξνυπνζέζεηο: (i) (ii) (iii) χκπξαμε δχν ηνπιάρηζηνλ πξνζψπσλ, απφ ηα νπνία ην έλα πξέπεη νπσζδήπνηε λα είλαη νκφξξπζκνο εηαίξνο θαη ην άιιν νπσζδήπνηε εηεξφξξπζκνο. χλαςε ηεο εηαηξηθήο ζχκβαζεο εγγξάθσο. Σήξεζε νξηζκέλσλ δηαηππψζεσλ δεκνζηφηεηαο (φπσο θαη ζηελ νκφξξπζκε). 18

19 Η επσλπκία ηεο εηεξφξξπζκεο εηαηξίαο πξέπεη λα ζρεκαηίδεηαη ππνρξεσηηθά απφ ην φλνκα ελφο ή πεξηζζφηεξσλ ή φισλ ησλ νκφξξπζκσλ εηαίξσλ θαη λα κελ πεξηιακβάλεη φλνκα εηεξφξξπζκνπ εηαίξνπ. Αλ ζηελ επσλπκία ηεο εηαηξίαο πεξηιεθζεί φλνκα εηεξφξξπζκνπ εηαίξνπ, απηφο ζα επζχλεηαη ζαλ νκφξξπζκνο (δειαδή πξνζσπηθά, εηο νιφθιεξν θαη απεξηφξηζηα). (2) Ννκηθή ζέζε ηνπ εηεξόξξπζκνπ εηαίξνπ Ο Νφκνο ραξαθηεξίδεη ηνπο εηεξφξξπζκνπο εηαίξνπο σο «απινχο ρξεκαηνδφηεο». Πξέπεη λα παξαηεξεζεί, φκσο, φηη ν ραξαθηεξηζκφο απηφο δελ είλαη αθξηβήο, γηαηί απινί ρξεκαηνδφηεο είλαη δπλαηφλ λα ζεσξεζνχλ κφλν νη εηαηξηθνί δαλεηζηέο, ελψ νη εηεξφξξπζκνη εηαίξνη είλαη πξαγκαηηθνί ζπλεηαίξνη ζηελ εηαηξία. Μπνξνχλ απηνί λα θαηαβάιινπλ εηζθνξά φρη κφλν ζε ρξήκα, αιιά θαη ζε είδνο θαη ε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ εηαηξία ππφθεηηαη θαη αξρήλ ζε ξχζκηζε φκνηα κε απηήλ ησλ νκφξξπζκσλ ζπλεηαίξσλ. Έηζη νη εηεξφξξπζκνη εηαίξνη έρνπλ δηθαίσκα ζηα θέξδε θαη ζην πξντφλ ηεο εθθαζάξηζεο, δηθαίσκα ςήθνπ, δηθαίσκα ειέγρνπ ηεο πνξείαο ησλ εηαηξηθψλ ππνζέζεσλ θαη δηθαίσκα ιήςεο πιεξνθνξηψλ. Έρνπλ επίζεο ππνρξεψζεηο, φπσο ππνρξέσζε πξνο επηδίσμε ηνπ εηαηξηθνχ ζθνπνχ θαη ππνρξέσζε πίζηεσο. Δμάιινπ, ε θαηαγγειία απφ κέξνπο ελφο απφ ηνπο εηεξφξξπζκνπο εηαίξνπο κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ ιχζε ηεο εηαηξίαο. Βαζηθή σζηφζν δηαθνξνπνίεζε ησλ εηεξφξξπζκσλ απφ ηνπο νκφξξπζκνπο εηαίξνπο είλαη φηη νη πξψηνη επζχλνληαη πεξηνξηζκέλα, δειαδή κέρξη ηελ αμία ηεο εηζθνξάο ηελ νπνία θαηέβαιαλ θαηά ηελ είζνδφ ηνπο ζηελ ΔΔ. (3) Γηνίθεζε ηεο εηεξόξξπζκεο εηαηξίαο Η δηνίθεζε ηεο εηεξφξξπζκεο εηαηξίαο αλήθεη απηή ζηνπο νκφξξπζκνπο εηαίξνπο ηεο εηαηξίαο, ελψ νη εηεξφξξπζκνη απνθιείνληαη απφ απηήλ. Ο ιφγνο απνθιεηζκνχ ησλ εηεξφξξπζκσλ εηαίξσλ είλαη (i) ε αλάγθε πξνζηαζίαο ησλ ηξίησλ, νη νπνίνη φηαλ ζπκβάιινληαη κε ηνλ εηεξφξξπζκν εηαίξν είλαη δπλαηφλ λα απνθνκίζνπλ ηελ εληχπσζε φηη απηφο είλαη νκφξξπζκνο θαη ζπλεπψο επέρεη απεξηφξηζηε επζχλε γηα ηηο 19

20 εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο θαη (ii) κε ηνλ απνθιεηζκφ ησλ εηεξφξξπζκσλ εηαίξσλ απφ ηελ δηνίθεζε, απνζθνπείηαη θαη ε πξνζηαζία ηεο εηαηξίαο θαη ησλ νκφξξπζκσλ εηαίξσλ απφ παξαθηλδπλεπκέλεο ελέξγεηεο ζπλεηαίξνπ, ν νπνίνο έρεη κφλν πεξηνξηζκέλε επζχλε γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο θαη ζπλεπψο θαη γηα ηηο ππνρξεψζεηο πνπ αλαιακβάλεη ζην φλνκα ηεο εηαηξίαο απφ δηθέο ηνπ ελέξγεηεο. 20

21 Γ. ΔΜΠΟΡΗΚΔ ΔΣΑΗΡΗΔ - Ζ ΑΝΩΝΤΜΖ ΔΣΑΗΡΗΑ 1. ΓΔΝΗΚΑ (α) Έλλνηα θαη βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ΑΔ Η ΑΔ είλαη εκπνξηθή θεθαιαηνπρηθή εηαηξία κε λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, ην θεθάιαην ηεο νπνία δηαηξείηαη ζε ίζα θαη κεηαβηβάζηκα κεξίδηα (κεηνρέο) θαη νη εηαίξνη ηεο (κέηνρνη) επζχλνληαη κέρξη ηνπ πνζνχ ηεο εηζθνξάο ηνπο. πλέπεηα ηνπ θεθαιαηνπρηθνχ ραξαθηήξα ηεο εηαηξίαο είλαη φηη ελδηαθέξεη θπξίσο ε δηαηήξεζε ηνπ θεθαιαίνπ πνπ ζπγθεληξψλεηαη ζηελ εηαηξία θαη φρη ηα ζπγθεθξηκέλα πξφζσπα πνπ ηπρφλ είλαη ηδηνθηήηεο ηνπ θεθαιαίνπ απηνχ. Κάζε πξφζσπν (θπζηθφ ή λνκηθφ), πνπ θαηαβάιιεη ρξεκαηηθφ πνζφ, ίζν κε έλα ηνπιάρηζηνλ απφ ηα ηκήκαηα κηθξήο αμίαο ζηα νπνία δηαηξείηαη ην θεθάιαην ηεο εηαηξίαο (δειαδή ηηο κεηνρέο) γίλεηαη κέηνρνο ηεο εηαηξίαο. Σν πξφζσπν απηφ, ζε αληίζεζε κε απηφ πνπ ζπκβαίλεη ζηελ ΟΔ, δελ επζχλεηαη γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο παξά κφλν κε ηελ εηζθνξά ηνπ ελψ ηαπηφρξνλα κπνξεί ζπλήζσο επρεξψο λα κεηαβηβάζεη ηηο κεηνρέο ηνπ. Μεξηθά απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ΑΔ είλαη ηα εμήο: (1) Η ΑΔ έρεη λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, ηελ νπνία απνθηά κε ηελ θαηαρψξεζε ηεο δηνηθεηηθήο απφθαζεο, κε ηελ νπνία εγθξίζεθε ην θαηαζηαηηθφ ηεο θαη δφζεθε ε άδεηα ζχζηαζεο ηεο απφ ηνλ Ννκάξρε ηεο έδξαο ηεο εηαηξίαο, ζην Μεηξψν Αλσλχκσλ Δηαηξηψλ (Μ.Α.Δ) ηνπ Σκήκαηνο Δκπνξίνπ ηεο Ννκαξρίαο, φπνπ εδξεχεη. (2) ε αληίζεζε κε φηη ζπκβαίλεη ζηηο πξνζσπηθέο εηαηξίεο (Οκφξξπζκε θαη Δηεξφξξπζκε), ζηελ ΑΔ κφλν ε εηαηξία επζχλεηαη γηα ηα εηαηξηθά ρξέε κε ηελ πεξηνπζία ηεο, ελψ νη κέηνρνη, εθφζνλ έρνπλ θαηαβάιιεη ηελ εηζθνξά ηνπο, δελ έρνπλ άιιε ππνρξέσζε. (3) Η ΑΔ είλαη πάληνηε εκπνξηθή, ιφγσ ηνπ ηχπνπ ηεο, αλεμάξηεηα αλ ν ζθνπφο ηεο είλαη ε άζθεζε εκπνξηθήο επηρείξεζεο ή φρη θαη νη πξάμεηο ηεο είλαη εκπνξηθέο. Καη αθνινπζία ηζρχνπλ γηα απηήλ νη ζπλέπεηεο θηήζεο ηεο εκπνξηθήο ηδηφηεηαο. (4) Η ΑΔ έρεη ακηγψο θεθαιαηνπρηθφ ραξαθηήξα. Γη απηήλ έρεη θπξίσο ζεκαζία ε θαηαβνιή ηεο εηζθνξάο θαη φρη ηα πξφζσπα ησλ κεηφρσλ. 21

22 (5) Η ΑΔ έρεη ζσκαηεηαθή ζπγθξφηεζε. Απνηειείηαη απφ ηξία φξγαλα. Σελ Γεληθή πλέιεπζε, ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην θαη ηνπο Διεγθηέο. Σα φξγαλα απηά θαζνξίδνπλ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο θαη φρη ε ζέιεζε ηνπ θάζε κεηφρνπ. (6) Σν δίθαην πνπ δηέπεη ηελ ΑΔ είλαη σο επί ην πιείζηνλ δίθαην αλαγθαζηηθφ (εθαξκφδεηαη αλαγθαζηηθά δειαδή), θαη απηφ γηαηί γηα ηελ επίηεπμε αζθάιεηαο δηθαίνπ πξνο φθεινο ηφζν ησλ ηξίησλ, πνπ ζπλαιιάζζνληαη κε ηελ εηαηξία, φζν θαη ησλ κηθξνκεηφρσλ ηεο. (β) Ννκνζεηηθό πιαίζην θαη νηθνλνκηθή ζεκαζία ηεο ΑΔ Η βαζηθή λνκνζεηηθή ξχζκηζε, πνπ αθνξά ηηο Αλψλπκεο Δηαηξίεο ζηε ρψξα καο είλαη ν θ.λ. 2190/1920, έλαο Νφκνο ν νπνίνο, ιφγσ ησλ ζχγρξνλσλ αλαγθψλ ηεο νηθνλνκίαο αιιά θαη ησλ θνηλσληθψλ ζπλζεθψλ, έρεη ηξνπνπνηεζεί πνιιέο θνξέο απφ λεφηεξνπο λφκνπο. Δθηφο απφ ην λφκν απηφ ππάξρνπλ θαη δηάθνξνη άιινη εηδηθνί λφκνη, πνπ αθνξνχλ ζπγθεθξηκέλνπ είδνπο επηρεηξήζεηο-αδ (αζθαιηζηηθέο, ηξαπεδηθέο, πνδνζθαηξηθέο θιπ.), πνπ θαζηεξψλνπλ θάπνηεο απνθιίζεηο απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ παξαπάλσ βαζηθνχ λφκνπ. Οηθνλνκηθή απνζηνιή ηεο ΑΔ, ζηελ νπνία απέβιεςε ν Ννκνζέηεο, ήηαλ λα απνηειέζεη ηνλ εηαηξηθφ ηχπν ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ, πνπ ζα ζπγθέληξσλε ηελ ιατθή απνηακίεπζε θαη ζα ηελ δηνρέηεπε ζε επελδχζεηο. Η εμέιημε, φκσο, ζηελ Υψξα καο ππήξμε δηαθνξεηηθή. Λφγσ ηνπ ζπζηήκαηνο θνξνιφγεζεο, αιιά θαη γηα άιινπο ιφγνπο, ν ηχπνο απηφο εηαηξίαο είρε επξεία απήρεζε θαη ρξεζηκνπνηήζεθε ζε κεγάιν βαζκφ, φρη κφλν απφ ηηο κεγάιεο, αιιά θαη απφ ηηο κεζαίεο αθφκα θαη απφ ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο. ηηο ηειεπηαίεο πεξηπηψζεηο νη κεηνρέο ζπγθεληξψλνληαη ζηα ρέξηα ιίγσλ πξνζψπσλ θαη νη ΑΔ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα έρνπλ θχζε πξνζσπηθήο, θηιηθήο θαη ζπρλά νηθνγελεηαθήο εηαηξίαο. 2. ΔΗΓΗΚΔ ΡΤΘΜΗΔΗ (α) Ζ ίδξπζε ηεο ΑΔ Γηα ηελ ίδξπζε ηεο ΑΔ απαηηνχληαη νη εμήο πξνυπνζέζεηο: (1) ύλαςε ηδξπηηθήο ζύκβαζεο-θαηαζηαηηθνύ 22

23 Σν θαηαζηαηηθφ ηεο ΑΔ κπνξεί λα ζπλαθζεί θαη απφ έλα κφλν πξφζσπν θαη ζα πξέπεη λα γίλεη κε ζπκβνιαηνγξαθηθφ έγγξαθν ππνρξεσηηθά. ην θαηαζηαηηθφ ζα πξέπεη λα αλαγξάθνληαη ππνρξεσηηθά ηα εμήο ζηνηρεία : (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) (vii) Η εηαηξηθή επσλπκία. H επσλπκία ηεο ΑΔ ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ην είδνο ηεο αζθνχκελεο επηρείξεζεο, θαη ηηο ιέμεηο «Αλψλπκε Δηαηξία» ή «ΑΔ» (π.ρ. ΣΟΤΡΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΥΑΝΙΚΗ ΑΝΩΝΤΜΗ ΔΣΑΙΡΙΑ). ηελ επσλπκία πάλησο κπνξεί επίζεο λα αλαθέξεηαη θαη ην φλνκα θάπνηνπ πξνζψπνπ, Ιδξπηνχ ή άιινπ. Ο ζθνπόο ηεο εηαηξίαο. Ωο ζθνπφο λνείηαη ε πεξηγξαθή ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηεο εηαηξίαο. Η έδξα ηεο εηαηξίαο. Η δηάξθεηα ηεο εηαηξίαο. Σν ύςνο θαη ν ηξόπνο θαηαβνιήο ηνπ κεηνρηθνύ θεθαιαίνπ. Σν είδνο, ν αξηζκόο, ε νλνκαζηηθή αμία θαη ε έθδνζε ησλ κεηνρώλ. Π.ρ. ην αλ ζα είλαη αλψλπκεο ή νλνκαζηηθέο, λα αλαθέξεηαη ν αξηζκφο ηνπο θιπ. θαζψο θαη ηε δπλαηόηεηα κεηαηξνπήο ησλ νλνκαζηηθώλ κεηνρώλ ζε αλώλπκεο θαη αληίζηξνθα. Γηαηάμεηο γηα ηε ζύγθιεζε, ζπγθξόηεζε, ιεηηνπξγία θαη αξκνδηόηεηεο ηνπ Γηνηθεηηθνύ πκβνπιίνπ θαη ηεο Γεληθήο πλέιεπζεο ησλ κεηφρσλ θαη ξχζκηζε γηα ηνπο ειεγθηέο ηεο εηαηξίαο. (viii) Ρχζκηζε γηα ηα δηθαηώκαηα ησλ κεηόρσλ. (ix) Ρχζκηζε γηα ηνλ ηζνινγηζκό θαη ηελ δηάζεζε ησλ θεξδώλ θαη γηα ηελ ιύζε ηεο εηαηξίαο θαη γηα ηελ εθθαζάξηζε ηεο. (2) Κάιπςε ηνπ κεηνρηθνύ θεθαιαίνπ 23

24 Κάιπςε ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ είλαη ε αλάιεςε ησλ κεηνρψλ, ε αλάιεςε δειαδή ηεο ππνρξέσζεο θαηαβνιήο εηζθνξάο ίζεο πξνο ηελ (νλνκαζηηθή) αμία κηαο ή πεξηζζφηεξσλ κεηνρψλ. Οη κεηνρέο κπνξνχλ λα αλαιεθζνχλ απφ νπνηνλδήπνηε επηζπκεί θαη έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα αλαιάβεη έζησ κηα κεηνρή θαη λα εηζέιζεη ζηελ εηαηξία, εθηφο απφ ηελ ίδηα ηελ ππφ ίδξπζε ΑΔ (ή πξφζσπα πνπ νηθνλνκηθά ή λνκηθά ηαπηίδνληαη κε απηή), ε νπνία δελ κπνξεί θαηά θαλφλα λα αλαιάβεη, ηφζν θαηά ηελ ζχζηαζε, φζν θαη θαηά ηελ αχμεζε ηνπ θεθαιαίνπ δηθέο ηεο κεηνρέο, αθνχ έηζη νη κεηνρέο ζα έκελαλ αθάιππηεο. Η θάιπςε ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ απνηειεί απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ έγθπξε ζχζηαζε ηεο ΑΔ. Απαγνξεχεηαη ε θάιπςε θαη έθδνζε κεηνρψλ ζε ηηκή θαηψηεξε απφ ηελ αλαγξαθφκελε ζε απηέο νλνκαζηηθή αμία, γηαηί ηνχην ζα κπνξνχζε λα νδεγήζεη ζε ζπγθέληξσζε θεθαιαίνπ κηθξφηεξνπ απφ απηφ πνπ αλαγξάθεηαη ζην θαηαζηαηηθφ. Αληίζεηα, επηηξέπεηαη ε θάιπςε θαη έθδνζε κεηνρψλ ζε ηηκή αλψηεξε απφ ηελ νλνκαζηηθή ηνπο αμία (ππέξ ην άξηην). Σα πνζά πνπ ζπγθεληξψλνληαη απφ ηελ έθδνζε κεηνρψλ ππέξ ην άξηην απνηεινχλ λφκηκν έθηαθην απνζεκαηηθφ. Η θάιπςε ηνπ θεθαιαίνπ κπνξεί λα είλαη άκεζε ή ηδησηηθή, φηαλ φιεο νη κεηνρέο αλαιακβάλνληαη απφ έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο ηδξπηέο ζχκθσλα κε ην θαηαζηαηηθφ. Η θάιπςε ηνπ θεθαιαίνπ φκσο κπνξεί λα γίλεη θαη κε δεκφζηα εγγξαθή, φηαλ ε ΑΔ πξνζθεχγεη ζην θνηλφ γηα φιν ή κέξνο ηνπ θεθαιαίνπ. (3) Έγθξηζε ηνπ θαηαζηαηηθνύ θαη άδεηα ζύζηαζεο ηεο εηαηξίαο Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε πνπ ζέηεη ν λφκνο γηα ηελ έγθπξε ζχζηαζε ηεο ΑΔ είλαη ε έγθξηζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ θαη ε παξνρή άδεηαο γηα ηελ ζχζηαζε ηεο απφ ηελ Γηνίθεζε θαη ηνχην κε ζθνπφ ηελ πξνζηαζία ηνπ δεκφζηνπ ζπκθέξνληνο θαη ηεο αζθάιεηαο ησλ ζπλαιιαγψλ. Γηα ηελ ζχζηαζε ησλ ΑΔ πνπ έρνπλ θεθάιαην πάλσ απφ επξψ απαηηείηαη έγθξηζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ θαη παξνρή άδεηαο απφ ηνλ Ννκάξρε ηεο έδξαο ηεο εηαηξίαο. Γηα ηηο θάησ ησλ επξψ δελ πξνβιέπεηαη δηνηθεηηθή παξέκβαζε θαηά ην ζηάδην ίδξπζήο ηνπο, δηαηεξείηαη φκσο ε δπλαηφηεηα 24

25 θξαηηθήο επνπηείαο. Δμάιινπ, γηα ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίεο ΑΔ (ηξαπεδηθέο, ρξεκαηηζηεξηαθέο, αζθαιηζηηθέο, θιπ) ηελ αξκνδηφηεηα έγθξηζεο ηνπ θαηαζηαηηθνχ θαη παξνρήο άδεηαο έρεη ν ίδηνο ν Τπνπξγφο Αλάπηπμεο. Η δηαδηθαζία γηα ηελ παξνρή άδεηαο ζχζηαζεο ηεο εηαηξίαο απφ ηελ Γηνίθεζε είλαη ε εμήο: Οη ηδξπηέο ππνβάινπλ ζρεηηθή αίηεζε ζηελ Γηνίθεζε, ε νπνία πξέπεη λα ζπλνδεχεηαη απφ ην θαηαζηαηηθφ θαη απφ θάζε άιιν απαξαίηεην έγγξαθν. Γηα φιεο ηηο εηαηξίεο θαη γηα εθείλεο κε θεθάιαην θάησ ησλ επξψ, δει θαη γηα ηηο κηθξέο εηαηξίεο, ε Γηνίθεζε αζθεί θαη' αξρή έιεγρν ηππηθήο λνκηκφηεηαο, δει. ηππηθφ έιεγρν ησλ ππνβαιιφκελσλ εγγξάθσλ. Πεξαηηέξσ, γηα ηηο εηαηξίεο κε θεθάιαην άλσ ησλ επξψ αζθείηαη έιεγρνο νπζηαζηηθήο λνκηκφηεηαο, δει ειέγρεη αλ είλαη λφκηκν ην πεξηερφκελν ηνπ θαηαζηαηηθνχ, αλ είλαη λφκηκε ε θάιπςε ηνπ θεθαιαίνπ θιπ.. Ο Ννκάξρεο δελ ειέγρεη ηελ λνκηκφηεηα ηεο επσλπκίαο, θαη ηνπ ηπρφλ δηαθξηηηθνχ ηίηινπ ηεο ΑΔ. Ο έιεγρνο απηφο έρεη αλαηεζεί ζηα θαηά ηφπνπο επηκειεηήξηα θαη αλ δελ έρεη πξνεγεζεί, ν Ννκάξρεο ππνρξενχηαη λα κελ εγθξίλεη ην θαηαζηαηηθφ. Δθφζνλ κε ηνπο αλσηέξσ ειέγρνπο θξηζεί λφκηκε ε ίδξπζε ηεο εηαηξίαο, ε Γηνίθεζε δελ έρεη δηαθξηηηθή επρέξεηα, αιιά ππνρξενχηαη λα εγθξίλεη ην θαηαζηαηηθφ, λα παξαρσξήζεη άδεηα ζχζηαζεο ηεο εηαηξίαο θαη λα δηαηάμεη ηελ εγγξαθή ηεο ζην ΜΑΔ. Αλ δηαπηζηψζεη παξάβαζε ηεο λνκηκφηεηαο είλαη ππνρξεσκέλε λα αξλεζεί ηελ έγθξηζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ θαη ηελ ρνξήγεζε άδεηαο ζχζηαζεο. Απφθαζε απνξξηπηηθή πξνζβάιιεηαη ζην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο. (4) Δγγξαθή ζην Μ.Α.Δ. (ή ζην Γ.Δ.ΜΖ) θαη δεκνζίεπζε ζην Σεύρνο Αλσλύκσλ Δηαηξηώλ θαη Δηαηξηώλ Πεξηνξηζκέλεο Δπζύλεο (ΣΑΔ θαη ΔΠΔ) (α) Δγγξαθή ζην Μεηξψν Αλσλχκσλ Δηαηξηψλ (Μ.Α.Δ.) Σν Μ.Α.Δ., πνπ ηεξείηαη ζε θάζε λνκαξρηαθή απηνδηνίθεζε, είλαη ζχλζεην φξγαλν δεκνζηφηεηαο θαη απνηειείηαη απφ ην βηβιίν Μ.Α.Δ., ηελ κεξίδα θάζε εηαηξίαο, ηνλ θάθειν ηεο εηαηξίαο θαη ην επξεηήξην εηαηξηψλ. Κεληξηθφ κεηξψν γηα φιεο ηηο ΑΔ ηεξείηαη ζην 25

26 Τπνπξγείν Αλάπηπμεο. Σν Γεληθφ Δκπνξηθφ Μεηξψν (Γ.Δ.ΜΗ.), πνπ ζα απνηειεί ην θχξην φξγαλν δεκνζηφηεηαο ζην κέιινλ, απαξηίδεηαη απφ ην γεληθφ επξεηήξην επσλπκηψλ, ηελ κεξίδα θαη ηνλ θάθειν. Σν θαηαζηαηηθφ ηεο εηαηξίαο θαη ε άδεηα ζχζηαζήο ηεο κε επηκέιεηα ζπλήζσο ηνπ πξψηνπ Γ εγγξάθνληαη ζην ΜΑΔ, φπνπ ε ΑΔ έρεη ηελ θαηαζηαηηθή ηεο έδξα θαη φηαλ ζα ιεηηνπξγήζεη ην ΓΔΜΗ ζα εγγξάθνληαη ζε απηφ. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ δελ γίλεηαη έιεγρνο νπζηαζηηθήο λνκηκφηεηαο, ε θαηαρψξεζε ζα γίλεηαη απζεκεξφλ, εθηφο αλ ηα ππνβαιιφκελα ζηνηρεία δελ είλαη πιήξε θαη αθξηβή, ελψ ζε θάζε άιιε πεξίπησζε δίλεηαη πξνζεζκία ελφο κήλα γηα ηελ θαηαρψξεζε θαη 15 εκεξψλ γηα εηζεγκέλεο ζην Υξεκαηηζηήξην εηαηξίεο. (β) Γεκνζίεπζε ζην ΣΑΔ θαη ΔΠΔ Σελ εγγξαθή ζην ΜΑΔ αθνινπζεί ε δεκνζίεπζε ζην ΣΑΔ θαη ΔΠΔ αλαθνίλσζεο γηα ηελ θαηαρψξεζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ θαη ηεο άδεηαο ζχζηαζεο ηεο εηαηξίαο. Η ζρεηηθή αλαθνίλσζε απνζηέιιεηαη πξνο ην Δζληθφ Σππνγξαθείν ππνγεγξακκέλε απφ ηελ επνπηεχνπζα αξρή θαη ζεσξεκέλε απφ ηελ αξκφδηα ΓΟΤ γηα ηελ θαηαβνιή ησλ ζρεηηθψλ ηειψλ. Απνδεηθηηθφ ηεο παξαπάλσ δεκνζίεπζεο πξνζθνκίδεηαη ζηελ επνπηεχνπζα αξρή εληφο κήλα απφ ηελ εγγξαθή ζην κεηξψν, δηαθνξεηηθά ε εηαηξία δηαγξάθεηαη θαη ιχλεηαη. ε θαηαρψξεζε ζην ΜΑΔ (ή ζην ΓΔΜΗ) θαη ζε δεκνζίεπζε ζην ΣΑΔ & ΔΠΔ ππάγνληαη δηάθνξεο πξάμεηο πνπ αθνξνχλ ηελ ζχζηαζε θαη ηηο κεηαβνιέο ζηελ ππφζηαζε ηεο εηαηξίαο, φπσο πρ ην θαηαζηαηηθφ θαη νη ηξνπνπνηήζεηο ηνπ κε ηελ εγθξηηηθή απφθαζε ηεο δηνίθεζεο, ε έλαξμε/ιήμε ηεο ζεηείαο ησλ κειψλ ηνπ Γ, ησλ ειεγθηψλ, ησλ εθθαζαξηζηψλ, νη εηήζηεο νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο ηεο εηαηξίαο, ε ιχζε θαη ε απφθαζε πνπ θεξχζζεη άθπξε ηελ εηαηξία, θιπ. (β) Μεηνρηθό θεθάιαην 26

27 Μεηνρηθφ θεθάιαην είλαη ην ζηαζεξφ πνζφ ζην νπνίν αληηζηνηρεί ην ζχλνιν ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ πνπ πξέπεη λα ζπγθεληξσζνχλ θαη λα βξίζθνληαη ζηελ δηάζεζε ηεο εηαηξίαο, φζν ππάξρεη. Σν θεθάιαην ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο απνηειεί κηα αθεξεκέλε καζεκαηηθή πνζφηεηα, πνπ πξέπεη λα νξίδεηαη ζην θαηαζηαηηθφ. Σν κεηνρηθφ θεθάιαην πξέπεη λα δηαθξίλεηαη ζαθψο απφ ηελ εηαηξηθή πεξηνπζία. Η εηαηξηθή πεξηνπζία απνηειείηαη απφ ην ζχλνιν ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ηεο εηαηξίαο (π.ρ. ρξήκαηα, κεραλήκαηα, αθίλεηα θιπ.) θαη, ζε αληίζεζε κε φηη ζπκβαίλεη κε ην εηαηξηθφ θεθάιαην, απηή απμνκεηψλεηαη. Η εηαηξηθή πεξηνπζία κεηαβάιιεηαη ζπλερψο, ηφζν ζε αμία, φζν θαη ζε ζχλζεζε θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ βίνπ ηεο εηαηξίαο θαη κφλν κηα ρξνληθή ζηηγκή κεηνρηθφ θεθάιαην θαη εηαηξηθή πεξηνπζία αιιειεπηθαιχπηνληαη, θαη απηφ ζπκβαίλεη θαηά ηνλ ρξφλν ζχζηαζεο ηεο εηαηξίαο. Σν κεηνρηθφ θεθάιαην είλαη πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο παξάγνληαο γηα ηελ αλψλπκε εηαηξία. Απφ απηφ εμαξηάηαη ε ίδηα ε ππφζηαζε ηεο εηαηξίαο. Η χπαξμε ηνπ θεθαιαίνπ θαζηζηά δπλαηή ηελ πξαγκάησζε ηνπ ζθνπνχ ηεο εηαηξίαο, απνηειεί δε θαη ηελ κνλαδηθή εγγχεζε γηα ηνπο εηαηξηθνχο δαλεηζηέο, αθνχ νη κέηνρνη ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο δελ επζχλνληαη πξνζσπηθά γηα ηηο εηαηξηθέο ππνρξεψζεηο. Ο Νφκνο ιακβάλεη κηα ζεηξά αλαγθαζηηθψλ κέηξσλ, πνπ απνβιέπνπλ ζηελ εμαζθάιηζε ηεο δηακφξθσζεο ελφο πξαγκαηηθνχ θαη αμηφινγνπ θεθαιαίνπ θαη ζηελ δηαηήξεζε ηεο εηαηξηθήο πεξηνπζίαο, ηνπιάρηζηνλ αληίζηνηρεο πξνο ην θεθάιαην απηφ. Ο Νφκνο επηβάιιεη λα πεξηιακβάλεηαη ζην θαηαζηαηηθφ θάζε Αλψλπκεο Δηαηξίαο δηάηαμε πνπ λα νξίδεη ην χςνο ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ. Ο θαζνξηζκφο ηνπ χςνπο ηνπ δελ επαθίεηαη ζηελ βνχιεζε ησλ κεηφρσλ, αιιά ην ειάρηζην φξην ηνπ θαζνξίδεηαη ζην Νφκν, θαη είλαη ζήκεξα επξψ. Σν θεθάιαην ηεο Αλψλπκεο Δηαηξίαο δηακνξθψλεηαη απφ ηηο εηζθνξέο ησλ κεηφρσλ. Γχν έλλνηεο είλαη ζρεηηθέο κε ηελ δηακφξθσζε ηνπ θεθαιαίνπ, ε θάιπςε θαη ε θαηαβνιή. Κάιπςε, φπσο ήδε αλαθέξζεθε, είλαη ε αλάιεςε ησλ κεηνρψλ, δειαδή ε αλάιεςε ηεο ππνρξέσζεο απφ θάζε κέηνρν λα θαηαβάιεη γηα ηηο κεηνρέο πνπ αλέιαβε, εηζθνξά ίζε ηνπιάρηζηνλ κε ηελ νλνκαζηηθή ηνπο αμία. Καηαβνιή ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ είλαη ε εθπιήξσζε ηεο 27

28 ππνρξέσζεο πνπ αλαιήθζεθε κε ηελ θάιπςε, ε εμφθιεζε δειαδή ησλ κεηνρψλ. Οη εηζθνξέο ησλ κεηφρσλ δελ επηηξέπεηαη λα είλαη νπνηαζδήπνηε κνξθήο, αιιά πξέπεη λα ζπλίζηαληαη ζε ρξήκα ή, αλ ζπλίζηαληαη ζε άιια αληηθείκελα, πξέπεη λα κπνξνχλ απηά λα απνηηκεζνχλ ζε ρξήκα (π.ρ. κεραλήκαηα, κεηαβίβαζε ζπλαιιαγκαηηθψλ θαη επηηαγψλ, απαηηήζεσλ, αθηλήησλ θιπ.). Αληηθείκελα πνπ δελ είλαη δπλαηφλ λα απνηηκεζνχλ ζε ρξήκα (π.ρ. πειαηεία ελφο κεηφρνπ ή πξνζσπηθή εξγαζία θιπ.) δελ κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηνλ ζρεκαηηζκφ ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ. (γ) Οη κέηνρνη Η κεηνρηθή ζρέζε, δειαδή ην λα είλαη θάπνηνο κέηνρνο ζε ΑΔ, είλαη ε ζρέζε, πνπ ζπλδέεη ην κέηνρν κε ηελ αλψλπκε εηαηξία, σο λνκηθφ πξφζσπν θαη κπνξεί λα απνθηεζεί θαηά πξσηφηππν ή παξάγσγν ηξφπν. Πξσηφηππα απνθηάηαη ε κεηνρηθή ηδηφηεηα φηαλ γίλεηαη κε ηελ αλάιεςε-απφθηεζε κηαο ηνπιάρηζηνλ κεηνρήο θαηά ηε ζχζηαζε ηεο εηαηξίαο ή θαηά ηηο απμήζεηο ηνπ θεθαιαίνπ ηεο. Παξάγσγα απνθηάηαη ε κεηνρηθή ηδηφηεηα κε ηελ κεηαβίβαζε ησλ κεηνρψλ απφ ηνλ κέηνρν ελ δσή (π.ρ. πψιεζε) ή ιφγσ ζαλάηνπ (θιεξνλνκηά). Η κεηνρηθή ηδηφηεηα ράλεηαη κε ηε κεηαβίβαζε ηεο (κεηαβίβαζε ησλ κεηνρψλ ζηελ νπζία) θαη κε ηε ιχζε ηεο εηαηξίαο, ηε ζπγρψλεπζή ηεο κε άιιε θαη κε ην κεηαζρεκαηηζκφ ηεο εηαηξίαο ζε εηαηξία άιινπ εηαηξηθνχ ηχπνπ. Απφ ηε κεηνρηθή ζρέζε απνξξένπλ δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο γηα ην κέηνρν. Μεξηθέο απφ ηηο βαζηθφηεξεο ππνρξεώζεηο ησλ κεηφρσλ είλαη νη εμήο: (1) Η ππνρξέσζε θαηαβνιήο ηεο εηζθνξάο ηνπο ζηελ εηαηξία. ε πεξίπησζε κε εθπιήξσζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ππνρξέσζεο ην πξφζσπν (θπζηθφ ή λνκηθφ δε γίλεηαη κέηνρνο ηεο ΑΔ) θαη (2) ε ππνρξέσζε πίζηεο ησλ κεηφρσλ απέλαληη ζηελ εηαηξία (πρ. απαγφξεπζε πξάμεσλ αληαγσληζκνχ). Οη κέηνρνη έρνπλ ηφζν δηνηθεηηθήο όζν θαη πεξηνπζηαθήο θύζεο δηθαηώκαηα. Σα δηνηθεηηθήο θχζεο δηθαηψκαηα ησλ κεηφρσλ είλαη θπξίσο ην δηθαίσκα ςήθνπ ζηε γεληθή ζπλέιεπζε, ηα δηθαηψκαηα ηεο κεηνςεθίαο, φπσο π.ρ. ην δηθαίσκα δηαρεηξηζηηθνχ ειέγρνπ ηεο εηαηξίαο, 28

29 ην δηθαίσκα παξνρήο πιεξνθνξηψλ θ.α. Δπίζεο, θάζε κέηνρνο έρεη δηθαίσκα πξνζβνιήο ησλ απνθάζεσλ ηεο γεληθήο ζπλέιεπζεο ελψπηνλ ηνπ δηθαζηεξίνπ, εθφζνλ απηέο εθδφζεθαλ παξάλνκα. Δηδηθά ην δηθαίσκα ςήθνπ ζηε γεληθή ζπλέιεπζε ηεο ΑΔ είλαη ην ζεκαληηθφηεξν κεηνρηθφ δηθαίσκα θαη είλαη αλαθαίξεην θαζψο κε απηφ ν κέηνρνο ζπκκεηέρεη ελεξγά ζηε δηακφξθσζε ησλ απνθάζεσλ ηεο εηαηξίαο θαη απνθαζίδεη γηα ηελ ηχρε ηεο. Κάζε κεηνρή δίλεη θαηά θαλφλα δηθαίσκα ςήθνπ. Δίλαη δπλαηφλ πάλησο λα εθδνζνχλ θαη κεηνρέο νη νπνίεο δε ζα παξέρνπλ θαη εμαίξεζε δηθαίσκα ςήθνπ ζηνπο θαηφρνπο ηνπο (πρ. κεηνρέο πξνλνκηνχρεο ρσξίο δηθαίσκα ςήθνπ). Η βαξχηεηα θάζε ςήθνπ είλαη αλάινγε κε ην εθπξνζσπνχκελν απφ θάζε κεηνρή πνζνζηφ ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ, γεγνλφο πνπ αληηθαηνπηξίδεη ηνλ θεθαιαηνπρηθφ ραξαθηήξα ηεο ΑΔ. (π.ρ. κεηνρηθφ θεθάιαην επξψ, εθδφζεθαλ 100 κεηνρέο ησλ 1000 επξψ, ν Α έρεη ηηο 51 κεηνρέο, ν Β ηηο 20, ν Γ ηηο 20 θαη ν Γ ηηο 9, έρνληαο θαηαβάιιεη ηα αληίζηνηρα πνζά σο εηζθνξά θεθάιαην γηα ηηο κεηνρέο απηέο, δειαδή επξψ, επξψ, επξψ θαη επξψ αληίζηνηρα,. Οπζηαζηηθά ν Α σο θάηνρνο ηνπ 51% ηνπ κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ, ειέγρεη ηελ ιήςε απνθάζεσλ ζηελ εηαηξία, φηαλ νη απνθάζεηο απηέο παίξλνληαη κε ζρεηηθή (θαη φρη απμεκέλε) πιεηνςεθία. Σα πεξηνπζηαθήο θχζεο δηθαηψκαηα είλαη θπξίσο ην δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηα θέξδε ηεο εηαηξηθήο επηρείξεζεο θαη ην δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζην πξντφλ ηεο εθθαζάξηζεο, φηαλ ιπζεί ε εηαηξία. Πεξηνπζηαθά δηθαηψκαηα είλαη αθφκα θαη ην δηθαίσκα ειεχζεξεο κεηαβίβαζεο ηεο κεηνρήο θαη ην δηθαίσκα πξνηίκεζεο, θαηά ηελ αχμεζε ηνπ θεθαιαίνπ, κε ηελ έθδνζε λέσλ κεηνρψλ. (δ) Σα όξγαλα ηεο ΑΔ Σα φξγαλα ηεο ΑΔ είλαη (1) ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην (Γ), (2) ε γεληθή ζπλέιεπζε (Γ) θαη (3) νη ειεγθηέο. (1) Σν Γηνηθεηηθφ πκβνχιην (Γ) Σν Γ είλαη ην φξγαλν πνπ αζθεί ηε δηαρείξηζε θαη ηελ εθπξνζψπεζε ηεο ΑΔ. Η εθινγή ησλ κειψλ ηνπ Γ αλήθεη ζηελ απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα ηεο γεληθήο ζπλέιεπζεο ησλ κεηφρσλ. Ωο κέιε ηνπ Γ κπνξνχλ λα νξηζηνχλ θαη κε κέηνρνη, ηα δε 29