ΓΩΓΟΥ Γ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΑΖΩΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΣΤΑ ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΣΙΤΗΡΑ (ΣΚΛΗΡΟ ΣΙΤΑΡΙ) ΚΑΙ ΤΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ

Transcript

1 ΓΩΓΟΥ Γ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΜΗΜ ΑρΛ ' Λ ΓΡΩΠΟΝ^Σ Φ'ΤΙΚΗΣ ΗΣ. VI SJ - L - ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΑΖΩΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΣΤΑ ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΣΙΤΗΡΑ (ΣΚΛΗΡΟ ΣΙΤΑΡΙ) ΚΑΙ ΤΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Υπβλήθηκε στ Τμήμα Γεωπνίας Φυτικής Παραγωγής της Σχλής Τεχνλγικών Επιστημών τυ Πανεπιστημίυ Θεσσαλίας. ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ϋγ.γουλασ ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΟΛΟΣ 1994 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

2 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΕΙΑΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ «Γκρίζα Βιβλιγραφία» Αριθ. Εισ.: 918/1 Ημερ. Εισ.: Δωρεά: Ταξιθετικός Κωδικός: ΠΤ -ΓΦΖΠ 1994 ΓΩΓ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ r Αισθάνμαι την ανάγκη να ευχαριστήσω όλυς όσυς βήθησαν στην λκλήρωση της πτυχιακής μυ διατριβής με την παρχή πληρφριών και συμβυλών πάνω σε επιστημνικά θέματα. Τν κύρι Στρατηλάκη τυ Ινστιτύτυ Σιτηρών Θεσσαλνίκης, την Ελληνική Βιμηχανία Ζάχαρης Λάρισας και ειδικά τ γραφεί τυ Kupiu Ιωαννίδη. Τν κύρι Καρυώτη τυ Ινστιτύτυ Εδαφλγίας Λάρισας, καθώς και τυς κ.γέμπτ και κ. Μήντσι. Ιδιαίτερα ευχαριστώ τν κ. Γύλα, διότι χωρίς την υπστήριξή τυ δε θα ήταν εφικτή η εργασία αυτή. Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛΙΔΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΥΛΙΚΑ-ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η αζωτύχς λίπανση θεωρείται ένας από τυς σημαντικότερυς παράγντες πυ ρυθμίζυν την αύξηση και ανάπτυξη τυ σιταριύ και επηρεάζυν την τελική τυ απόδση. Μελετήθηκε η επίδραση της αζωτόχυ λιπάνσεως στ σκληρό σιτάρι,πρκειμένυ να βρεθεί αν υπάρχει επίδραση υπλλειματικύ αζώτυ σ' αυτό. Τ πείραμα πραγματπίηθηκε στ αγρόκτημα των ΤΕΙ Λάρισας την καλλιεργητική περίδ Μελετήθηκαν τρείς επεμβάσεις αζωτύχυ λιπάνσεως: - η πρώτη με βασική (λίπασμα ) και επιφανειακή (λίπασμα 33, ) λίπανση, η δεύτερη με επιφανειακή ( λίπασμα 33,5-0-0 ) λίπανση μιας δόσης και η τρίτη με επιφανειακή ( λίπασμα 33, ) λίπανση δύ δόσεων, καθώς και μία επέμβαση χωρίς αζωτύχ λίπανση. Χρησιμπιήθηκε φωσφρική ( λίπασμα ) λίπανση της ίδιας αναλγίας για όλες τις επεμβάσεις. Μετρήθηκαν αριθμός και τ ύψς των φυτών τυ σιταριύ στα στάδια τυ φυτρώματς, τυ αδελφώματς, τυ καλαμώματς και τυ ξεσταχυάσματς και ι στρεμματικές απδόσεις. Από τ γεγνός ότι δεν υπήρξαν στατισπκώς σημαντικές διαφρές μεταξύ των επεμβάσεων πυ μελετήθηκαν, βρέθηκε στις συγκεκριμένες συνθήκες, ότι ι διάφρες λιπάνσεις δεν επηρέασαν τν αριθμό, τ ύψς και την απόδση των φυτών τυ σιταριύ. Έτσι ι λιπάνσεις με άζωτ ήταν περιττές αφύ μάρτυρας έδωσε καλά απτελέσματα, ενώ ενδεχόταν να υπήρχε άζωτ στ έδαφς με τη μρφή υπλλειματικύ αζώτυ από πρηγύμενες καλλιέργειες. Για τη διαμόρφωση όμως των απτελεσμάτων ρόλ έπαιζαν σειρά δεδμένων τόσ εδαφλγικών, όσ κλιματλγικών, τα πία έπρεπε να διαθέταμε για να καταλήγαμε σε υγιή συμπεράσματα. 3 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τα καλλιεργύμενα φυτά, τα σιτηρά απτελύν τη βάση της διατρφής τυ ανθρώπυ. Κυρίως δύ μόν φυτά, τ σιτάρι στ δυτικό και τ ρύζι στν ασιατικό κόσμ, είναι τα βασικά στιχεία διατρφής τυ πληθυσμύ. Τ σιτάρι είναι ένα από τα πρώτα φυτά πυ καλλιεργήθηκε και έπαιξε ρόλ στην εξέλιξη τυ πλιτισμύ. Τόπς καταγωγής τυ θεωρείται η Μέση Ανατλή όπυ εξημερώθηκε πριν από και πλέν έτη π.χ. ( Σφήκας, 1987 ). Τ σιτάρι καλλιεργύνταν στην Αρχαία Ελλάδα, στην Περσία, στην Αίγυπτ και στην Ευρώπη κατά τυς πρυστρικύς χρόνυς. Αργότερα μεταφέρθηκε σε Κίνα, Ινδία, Αυστραλία και Αμερική από τυς πρώτυς απίκυς. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδυ τ σιτάρι υπέστη τεράστιες εξελικτικές μεταβλές, αρκετές από τις πίες ακλύθησαν την αργή διαδικασία της φύσης. Οι πρσπάθειες όμως τυ ανθρώπυ για τη βελτίωση τυ σιταριύ επιτάχυναν πλύ αυτές τις διαδικασίες και είχαν σαν απτέλεσμα συστηματικές βελτιώσεις στην απόδση και στην πιότητα, αλλαγές στην αρχιτεκτνική τυ φυτύ και αυξημένη ανθεκτικότητα στην ξηρασία, στ πλάγιασμα, στα έντμα και στις ασθένειες (Καλτσίκης, 1992 ). Η πρακτική της βελτίωσης τυ σιταριύ συντέλεσε στην εξέλιξη τυ φυτύ σε μια από τις δυναμικές καλλιέργειες. Έφθασε έτσι να παράγνται πλύ μεγάλες πσότητες σιταριύ μέχρι σημείυ υπερεπάρκειας. Τ σιτάρι με κύρια ζώνη καλλιέργειας τις εύκρατες περιχές και κυρίως τ Βόρει ημισφαίρι, παρυσιάζει την καλύτερη εξάπλωση από όλα τα καλλιεργύμενα φυτά ( Σφήκας, 1987). Καλύπτει σχεδόν τ 1/3 της συνλικά χρησιμπιύμενης έκτασης για δημητριακά (Απστλάκης etal, 1987). Από πλευράς παραγωγής σε στατιστική τυ 1981 η παραγωγή σιταριύ αντιπρσώπευε τ 28% της παγκόσμιας παραγωγής, ακλυθύμενη από τν αραβόσιτ καί τ ρύζι (Απστλάκης et ai, 1987). Απτελεί την κύρια τρφή 53 χωρών και διατρέφει τ 35% περίπυ τυ γ 4 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

7 πληθυσμύ της γης. Καλλιεργείται σε περίπυ 220 εκατμμύρια εκτάρια ή τ 15% της παγκόσμιας καλλιεργύμενης εκτάσεως με παραγωγή γύρω στύς 400 εκατμμύρια τόννυς ( Σφήκας, 1987). Στη δεκαετία η καλλιεργύμενη έκταση και η παραγωγή σιταριύ συνέχισαν ^αυξάννται με αύξηση της παραγωγής κατά 35%. Φυσικά η πρόδς στη γενετική, στις μεθόδυς πρστασίας της παραγωγής, στην τεχνική της καλλιέργειας και στη λίπανση συνέβαλαν ώστε η αύξηση της παραγωγής ανά μνάδα καλλιεργύμενης εκτάσεως να είναι πλύ μεγαλύτερη από την επέκταση της καλλιέργειας. Για την περίδ στη χώρα μας η καλλιεργύμενη έκταση ήταν 10 εκατμμύρια στρέμματα, με μέση παραγωγή περίπυ 3 εκατμμύρια τόννυς καρπύ. Για τη δεκαετία , η μέση παραγωγή αυξήθηκε από 1,98 τόννυς/εκτάρι τ 1970, σε 2,99 τόννυς/εκτάρι τ Η σημαντική αυτή αύξησητης παραγωγής πυ σήμερα έχει φθάσει σε ακόμη καλύτερα επίπεδα είναι απτέλεσμα συστηματικής πλυετύς έρευνας εκ μέρυς ειδικευμένων Ινστιτύτων και Υπηρεσιών τμ Υπυργείυ Γεωργίας σε όλυς τυς τμείς πυ επηρεάζυν την παραγωγή (Απστλάκης et al, 1987 ). Από σιτάρι παρασκευάζεται τ καλύτερ ψωμί, πυ είναι γευστικό και πλύσι σε υδατάνθρακες και πλύτιμες πρωτεΐνες. Κατώτερες πιότητες σιταριύ χρησιμπιύνται και σα ζωτρφή (Σφήκας 1987). Τ σκληρό σιτάρι ( Trlticum turgitum L. var. durum ) καλλιεργείται σε έκταση 200 εκατμμυρίων στρεμμάτων σ'όλν τν κόσμ, 60% της πίας βρίσκεται στη λεκάνη της Μεσγείυ. Τ περισσότερ ( 60% ) σκληρό σιτάρι παράγεται υπό ημιξηρικές συνθήκες ενώ τ υπόλιπ υπό αρδευόμενες συνθήκες ή σε περιχές με βρχόπτωση πυ υπερβαίνει τα 500 χιλιστά ανά καλλιεργητική περίδ ( Καλτσίκης, 1992). Τ σκληρό σιτάρι χρησιμπιείται κυρίως για την παραγωγή διαφόρων τύπων ζυμαρικών. Από τα πρηγύμενα γίνεται φανερό πως τ σιτάρι απετέλεσε αντικείμεν εκτεταμένης μελέτης για πλλά χρόνια, και πλλί ερευνητές ασχλήθηκαν με τη μελέτη της αύξησης, ανάπτυξης και της σχέσης τυ με τ περιβάλλν γενικότερα. Εκείν πυ ενδιαφέρει τν ερευνητή, είναι να επιτευχθεί σταθερή επιθυμητή απόδση στην παραγωγή τυ σιταριύ σε κάθε περιχή όπυ καλλιεργείται. Κι ενώ ξέρυμε ότι η Ελλάδα κλιματλγικά χαρακτηρίζεται από μια μεγάλη 5 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

8 διακύμανση τυ περιβάλλντς με έντν ανάγλυφ τπί και διαφρά στην κατανμή των βρχπτώσεων, η βελτίωση τυ σιταριύ έρχεται από την πλευρά της να δώσει τν κατάλληλ τύπ φυτύ ( πικιλία ), πυ μπρεί να μεγαλώσει και να απδώσει ικανπιητικά στ περιβάλλν όπυ πρρίζεται. Μια από τις βασικότερες ανάγκες τυ σιταριύ όπως και κάβε φυτύ, είναι η θρέψη τυ. Πηγή θρεπτικών συστατικών είναι τ έδαφς όπυ υπάρχει μια πικιλία θρεπτικών στιχείων, απ' όπυ τ φυτό πρσλαμβάνει εκείνα πυ έχει κυρίως ανάγκη. Η συνεχής καλλιέργεια τυ εδάφυς με εξαντλητικές καλλιέργειες και η ανάγκη για αυξημένη απόδση, έφεραν στ πρσκήνι τ θέμα της πρσθήκης στιχείων πυ απμακρύννται ως επί τ πλείστν από τ έδαφς, με τις καλλιέργειες. Τ άζωτ, φώσφρς και τ κάλι είναι τα τρία βασικότερα στιχεία πυ χρειάζεται ένα φυτό και η διαδικασία πρσθήκης των θρεπτικών αυτών στιχείων στ έδαφς είναι γνωστή σα λίπανση. Ερευνητικά δεδμένα, έχυν δείξει σχεδόν σ' όλες τις περιχές της χώρας μας μια αυξημένη ανάγκη για άζωτ, ώστε να διατηρηθύν και να αυξηθύν ι απδόσεις ( Απστλάκης et al, 1987 ).Ταυτόχρνα η διεθνής ικνμική συγκυρία απαιτεί τη μέγιστη αξιπίηση των παραγόντων πυ επηρεάζυν την πσότητα και πιότητα τυ πρϊόντς. Σ' αυτά τα πλαίσια νεώτερες τεχνικές - όπως και αυτή των ιστόπων - έχυν χρησιμπιηθεί για να υπβηθήσυν στην εκτίμηση της απτελεσματικότητας διαφόρων πηγών λιπάνσεως, των καταλλήλων πστήτων και των τρόπων και χρόνυ εφαρμγής των, σε διάφρυς εδαφικύς τύπυς και κάτω από πικίλες ικλγικές και καλλιεργητικές συνθήκες (Απστλάκης etai, 1987 ). Από την άλλη πλευρά η αλόγιστη και άμετρς χρήση τυ αζώτυ σα λίπασμα, είναι δυνατό να δημιυργήσει πρβλήματα στην παραγωγή και στ περιβάλλν γενικά. Η υπερβλική χρήση τυ αζώτυ μπρεί να πρκαλέσει σε μια καλλιέργεια σιταριύ πλάγιασμα των φυτών. Έτσι όταν τ σιτάρι πλαγιάζει, σπόρς δε γεμίζει καλά, ενώ παράλληλα δε μπρεί να γίνει η συγκμιδή με τη μηχανή. Δημιυργείται επμένως ευνϊκό περιβάλλν για την ανάπτυξη των 6 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

9 σκωριάσεων, τυ ωιδίυ και άλλων ασθενειών ( Καλτσίκης, 1992 ). Σήμερα η απτελεσματική χρήση τυ αζώτυ δεν απτελεί μόν μια ικνμική αναγκαιότητα για τη γεωργία, αλλά και ένα τρόπ να απαντήσυμε στα σύγχρνα περιβαλλντικά πρβλήματα ( Aldrich, 1984). Τα πσά ενέργειας πυ απαιτύνται για την παραγωγή των αζωτύχων λιπασμάτων είναι τεράστια και στις σημερινές συνθήκες, η δυσμενής επίπτωσή τυς στην ικνμία των χωρών είναι πρφανής. Σπάνια περισσότερ από τ 50% τυ αζώτυ πυ εφαρμόζεται στ έδαφς ανακτάται από τις καλλιέργειες ( Allisn 1966, Barthlme 1972, Bsell et al 1985 ), και πιαδήπτε πσότητα αζώτυ πυ δε χρησιμπιείται από τα φυτά, είναι δυνατό να χαθεί, τελικά ή πρσωρινά, με τις διεργασίες της έκπλυσης, εξαέρωσης, απνιτρπίησης ή ακινητπίησης. Η λίπανση τυ σιταριύ διαδραματίζει βασικό ρόλ στην επιτυχία της καλλιέργειας. Η απρρόφηση τυ αζώτυ από τα φυτά δε γίνεται με τν ίδι ρυθμό σε όλη τη διάρκεια της ανάπτυξής τυς ( Στρατηλάκης etal, 1984 ). Επίσης η αντίδραση των φυτών στ άζωτ, επηρεάζεται από πλλύς παράγντες, ι κυριώτερι απ' τυς πίυς είναι: Τ ύψς και η κατανμή των βρχπτώσεων, τ είδς και η γνιμότητα τυ εδάφυς, η ωφέλιμη υγρασία σ' όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδυ, η υγρασία τυ αγρύ κατά την επχή της σπράς, η καλλιεργύμενη πικιλία, ι καλλιέργειες τυ χωραφιύ πριν από τη σπρά τυ σιταριύ, καθώς και η επχή πυ θα γίνει η χρήγηση των λιπασμάτων (Miller,1939). Ένα άλλ σπυδαί στιχεί είναι ότι μεταξύ των διαφόρων πικιλιών υπάρχυν σημαντικές διαφρές στην αντίδραση των φυτών στην αζωτύχ λίπανση (Δαλιάνης, 1987). Εξάλλυ για πλλές πικιλίες, η χρήγηση αζωτύχων λιπασμάτων σε υψηλές δόσεις, γίνεται απαγρευτική από τ γεγνός ότι πρκαλεί τ πλάγιασμα των φυτών με όλες τις δυσμενείς απ' αυτό επιπτώσεις. Κατά τα τελευταία χρόνια έχυν δημιυργηθεί χαμηλόσωμες πικιλίες με χνδρά στελέχη και μρφλγικά χαρακτηριστικά, τα πία πρσδίδυν ικανπιητική αντχή στ πλάγιασμα. Χρησιμπιώντας τέτιες πικιλίες στην καλλιέργεια, μπρύν ι γεωργί να χρηγύν υψηλές δόσεις αζωτύχων λιπασμάτων (Στρατηλάκης et al, 1984). Μέχρι σήμερα έχυν γίνει πλλά πειράματα για να πρσδιριστύν ι 7 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

10 ανάγκες τυ σιταριύ σε θρεπτικά στιχεία. Έτσι έχει διαπιστωθεί ότι για παραγωγή σιταριύ 200 kg περίπυ ανά στρέμμα αφαιρύνται από τ έδαφς 4-5 kg αζώτυ, 1 kg φωσφόρυ και 3-4 kg κάλι (Δαλιάνης, 1978 ). Πειράματα πυ έγιναν στ Κάνσας των ΗΠΑ, έδειξαν ότι η απρρόφηση τυ αζώτυ από τ φυτό τυ σιταριύ δε γίνεται με τν ίδι ρυθμό σ' όλη τη διάρκεια της ανάπτυξης των φυτών ( Miller, 1939). Επίσης αναφέρεται ότι ρυθμός απρρόφησης τυ αζώτυ φαίνεται ότι επηρεάζεται από την περιεκτικότητα τυ στιχείυ στ έδαφς ( Carpenter et al, 1952). Σε πτωχά σε άζωτ εδάφη, η απρρόφηση τυ αζώτυ έπεφτε απότμα μετά τ ξεστάχυασμα, αντίθετα σε πλύσια σε άζωτ εδάφη συνεχιζόταν καννικά και μετά τ ξεστάχυασμα ( Carpenter et al, 1952 ). Αναφέρεται ακόμη ότι η υγρασία τυ εδάφυς κατά την επχή της σπράς επηρεάζει την αντίδραση των φυτών στ άζωτ τόσ των ανιξιάτικων όσ και των χειμερινών σιτηρών (Bauer et al, 1965 ). Επίσης όσ μεγαλύτερη ήταν η ωφέλιμη υγρασία κατά την επχή της σπράς, τόσ μικρότερη ήταν και η απαιτύμενη βρχόπτωση πυ χρειάζνταν για να επιτευχθεί μια ικνμική συμφέρυσα αντίδραση στ άζωτ. Έχει απδειχθεί ότι ι μεγαλύτερες απδόσεις επιτυγχάννται όταν σε 50 μέχρι 60 χιλιστά ωφέλιμης υγρασίας κατά την επχή της σπράς πρστίθεται 2 περίπυ χιλιστά αζώτυ στ στρέμμα (att, 1948 ). Η επχή πυ πρέπει να χρηγείται η αζωτύχς λίπανση πικίλει κατά περίπτωση.κατά κανόνα τα ερευνητικά δεδμένα συνηγρύν ότι η χρήγηση τυ αζώτυ κατά την άνιξη είναι περισσότερ απτελεσματική σε σύγκριση με τ φθινόπωρ ( Στρατηλάκης, 1984). Η χρήγηση διαφόρων δόσεων αζώτυ κατά τ φθινόπωρ βρέθηκε να υστερεί συγκριτικά με τη χρήγηση των ίδιων δόσεων κατά την άνιξη ( elch et al, 1966). Αναφέρεται ότι ακόμη και εάν δεν υπάρχει διαφρά στις απδόσεις μεταξύ φθινπωρινής και ανιξιάτικης εφαρμγής τυ αζώτυ, εν τύτις η λική πσότητα αζώτυ πυ λαμβάνεται είναι μεγαλύτερη με την ανιξιάτικη παρά με τη φθινπωρινή εφαρμγή ( Στρατηλάκης et al, 1984). Σε πειράματα πυ γίναν στ Ισραήλ ( Karchl et al, 1964 ) βρέθηκε ότι η χρήγηση τυ αζώτυ κατά την επχή της σπράς, υστερεί συγκριτικά με την επιφανειακή λίπανση, και μάλιστα ι απδόσεις είναι μεγαλύτερες, όταν η Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

11 επιφανειακή λίπανση δίνεται σε δύ δόσεις. Επίσης αναφέρεται ότι υπάρχυν και πλλές περιπτώσεις κατά τις πίες βρέθηκε ότι η ανιξιάτικη λίπανση δεν υπερτερεί έναντι της φθινπωρινής (Karchletal, 1964). Σε πλύ λίγες περιπτώσεις βρέθηκε ότι η ανιξιάτικη λίπανση υπερτερεί σε σύγκριση με τη φθινπωρινή. Ο χρόνς εφαρμγής των αζωτύχων λιπασμάτων εξαρτάται από πλλύς παράγντες, κυρίως όμως από τ ύψς και την κατανμή των βρχπτώσεων, την υψηλή υγρασία κατά τα διάφρα στάδια της ανάπτυξης των φυτών και τη γνιμότητα τυ εδάφυς. Αναφέρεται ότι η απτελεσματικότητα της φθινπωρινής αζωτύχυ λίπανσης φαίνεται να βρίσκεται σε στενή σχέση με τις συνθήκες πυ επικρατύν κατά τη διάρκεια τυ χειμώνα (Amn, 1972 ). Σε περιχές με δριμύ χειμώνα τ χρηγύμεν κατά τ φθινόπωρ αζωτύχ λίπασμα παραμένει στ έδαφς αδρανές και γίνεται διαθέσιμ για τα φυτά την άνιξη, ενώ αντίθετα με συνθήκες ήπιυ χειμώνα η νιτρπίηση πρχωρεί με ταχύ ρυθμό και ι απαιτήσεις των φυτών είναι μεγάλες κατά την άνιξη (Amn, 1972). Σε πειράματα πυ έχυν γίνει σε ημίξερες συνθήκες ι δόσεις ήταν 3-4 κιλά άζωτ στ στρέμμα και σε βρχόπτωση κάτω από 250 χιλιστά ( mm ), η άριστη δόση ήταν 2,2-4,4 χιλιόγραμμα/στρέμμα ( Heyne et al, 1964). Έχει βρεθεί ότι μέχρι 325 mm βρχή ι άριστες δόσεις λίπανσης είναι 2,2 μέχρι 6,8 κιλά στ στρέμμα, με βρχόπτωση μεγαλύτερη από 325 mm, ι άριστες δόσεις είναι 3,3 μέχρι 8,8 kg/στρέμμα (Leggett et al, 1959 ). Η αντίδραση τυ σιταριύ σε φωσφόρ γίνεται σε συνδυασμό με τη χρηγύμενη πσότητα σε άζωτ (Luebs and Laag, 1964). Συνάμα κατέληξαν ότι η αντίδραση τυ σιταριύ στ φωσφόρ εξαρτάται κατά μεγάλ μέρς από την πσότητα τυ ωφέλιμυ αζώτυ στ έδαφς, ενώ τ σιτάρι δεν αντιδρά στ φώσφρ εξαιτίας της περιρισμένης πσότητας αζώτυ ( Dnald 1964, Little Jhn, 1956). Τ πρόβλημα της απτελεσματικότητας τυ αζώτυ στις καλλιέργειες είναι πλυδιάστατ, άτπεται πλλών επιμέρυς πρβλημάτων αγρνμικής, ικνμικής και περιβαλλντικής φύσης και απτελεί τ επίκεντρ τυ ενδιαφέρντς της έρευνας της επχής μας (Cke, 1979, Ellis, 1986 ). 9 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

12 Στη γενικότερη δυνατή έννια τυ, όρς απτελεσματικότητα αζώτυ αναφέρεται στις σχέσεις: απόδση καρπύ / επίπεδ αζώτυ (Ν) (αγρνμική απτελεσματικότητα ), ανακτηθέν Ν ( στ υπέργει τμήμα τυ φυτύ ) / επίπεδ Ν (απτελεσματικότητα ανάκτησης ), απόδση καρπύ /ανακτηθέν Ν ( φυσιλγική απτελεσματικότητα ) και αξία παραγωγής / κόστς λιπάσματς ( ικνμική απτελεσματικότητα ) (Parish etal; 1980, Nva and Lenis ; 1981, Bck; 1984). Επίσης χρησιμπιύνται και ι όρι: δείκτης συγκμιδής ( απόδση σε καρπό / απόδση σε καρπό+άχυρ ), πυ εκφράζει την απτελεσματικότητα στ σχηματισμό καρπύ, και δείκτης συγκμιδής Ν ( Ν στν καρπό /Ν στν καρπό + άχυρ ), πυ εκφράζει την απτελεσματικότητα τυ γενότυπυ στη μεταφρά και απθήκευση τυ αζώτυ στν καρπό ( Parish et al ; 1980, Nva and Lenis ; 1981, Bck; 1984). T άζωτ παίζει τ ρόλ - κλειδί στην ανάπτυξη - απόδση των σιτηρών στη χώρα μας και κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών, η κατανάλωσή τυ στη γεωργία πρακτικά διπλασιάστηκε. Τ 1985 για τα σιτηρά καταναλώθηκαν n αζώτυ, έναντι της λικής κατανάλωσης των n ( F.A.O., 1985 ), ενώ τ άζωτ πυ απμακρύνθηκε με τα συγκμισθέντα πρϊόντα ήταν περίπυ n (32 % απτελεσματικότητα). Από μια γενική θεώρηση, υπλγίζεται ότι ένας διπλασιασμός στην απτελεσματικότητα τυ αζώτυ στα σιτηρά, θα ισδυναμύσε με μια ετήσια εξικνόμηση n αζώτυ ή n σιταριύ ( Σιμώνης, 1987 ). Τα πρβλήματα πυ συναντύμε κατά τη χρήση των αζωτύχων λιπασμάτων στη γεωργία μας, είναι εκείνα πυ δηγύν στη μικρή απτελεσματικότητά τυς ( Simnis, et al, 1983 ) και σήμερα εδραιώνεται, λένα και πι πλύ η πεπίθηση ότι,κάθε βελτίωση στη μικρή απτελεσματικότητα των αζωτύχων λιπασμάτων, πρέπει να πάρει πρτεραιότητα στα σχετικά πργράμματα έρευνας. Τ άζωτ πυ παραμένει στ έδαφς μετά τη συγκμιδή μιας καλλιέργειας, χαρακτηρίζεται σαν υπλειμματικό άζωτ. Η ανάλυση τυ εδάφυς είναι ένας πρώτς δηγός στην απτελεσματική λίπανση. Έτσι ένα τέστ εδάφυς για υπλειμματικό άζωτ (ΝΟ3" ή Ν03' και 10 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

13 NH4+ ) και συνίστσται κάθε χρνιά σαν δηγός για να απφασίσει γεωργός για την πσότητα τυ αζωτύχυ λιπάσματς πυ θα πρσθέσει στην καλλιέργειά τυ. Ο έλεγχς τυ εδάφυς για υπλειμματικό νιτρικό άζωτ απαιτεί τ δείγμα τυ εδάφυς να έχει ληφθεί από βάθυς τυλάχιστν 60 cm. Τ υπλειμματικό άζωτ τυ εδάφυς μπρεί να επηρεαστεί από την πρηγύμενη καλλιέργεια, από πρηγύμεν επίπεδ λίπανσης τυ αζώτυ, από τα φυτικά υπλείμματα της πρηγύμενης καλλιέργειας πυ παραμένυν στ χωράφι, από την πσότητα της ργανικής υσίας τυ εδάφυς, από τ κλίμα, από την αμειψισπρά, και από άλλυς παράγντες (Heyne, 1987). Υπλγίζντας τις ανάγκες της καλλιέργειας για αζωτύχ λίπασμα, μπρεί να γίνει πρόβλεψη της πιθανής απόδσης. Η εκλγή ενός επιπέδυ απόδσης είναι μια απ' τις σημαντικότερες απφάσεις πυ πρέπει να πάρυν ι αγρότες (Heyne, 1987). Η επιλγή τυ πσστύ λιπάσματς πυ πρέπει να εφαρμστεί στ έδαφς είναι ένας παράγντας πυ βηθά ενάντια στν κίνδυν της χαμηλότερης απόδσης. Οι Dahuke et al, (1983 } πρτείνυν ότι μια πρακτική επιλγή επιπέδυ απδόσεως πρέπει να είναι πάνω από τ μέσ όρ της υψηλότερης σδειάς πυ έχει πτέ παρατηρηθεί στην περιχή κάτω από παρόμιες συνθήκες. Είναι απαραίτητ να υπλγισθύν ι απαιτήσεις μιας καλλιέργειας σε άζωτ όταν α) υπάρχει υπλειμματικό άζωτ στ έδαφς β) υπάρχυν μεγάλες πσότητες φυτικών υπλειμμάτων από την πρηγύμενη καλλιέργεια στ έδαφς γ) η πρηγύμενη καλλιέργεια ήταν ψυχανθή δ) είχε εφαρμστεί λίπανση ε) εφαρμόστηκε ένα μειωμέν σύστημα καλλιέργειας. Για παράδειγμα αν η πρηγύμενη καλλιέργεια ήταν λαχανικά τ πσστό τυ αζωτύχυ λιπάσματς πυ συστήνεται θα μπρύσε να είχε αυξηθεί από kg αζώτυ / εκτάρι ανάλγα με την τπθεσία ( Dahuke and Sensn, 1983). Υπδείξεις για υπλειμματικό άζωτ στ συγκεκριμέν παράδειγμα υπάρχυν καιπικίλυν από 0 έως kg αζώτυ / εκτάρι. Οι συνηθέστερες πηγές αζώτυ πυ χρησιμπιύνται κατά περιχές είναι η άνυδρη αμμωνία ( ΝΗ3 ), τ αμμωνιακό νιτρικό διάλυμα υρίας ( UAN ), η υρία ((nh2)2c. Π νιτρική αμμωνία νη4ν03) και η θεϊκή 11 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

14 αμμωνία C ί ΝΗ4) 2S04^. Τα τελευταία χρόνια η χρήση τυ UAN και της υρίας αυξάνεται, ενώ η χρήση της ΝΗ4 Ν03 ελλατώνεται (Heyne, 1987 ). Η καταλληλότητα τυ UAN για συνδυασμένες εφαρμγές με γεωργικά φάρμακα και λίπασμα είναι ένας σημαντικός παράγντας της αυξανόμενης εφαρμγής τυ. Η σχετικά χαμηλή τιμή της υρίας συνδυασμένη με την αυξανόμενη ικανότητα παραγωγής αυτύ τυ υλικύ, έχει επηρεάσει σημαντικά τη χρήση τυ σε σχέση με άλλες πηγές αζώτυ ( Heyne,1987). Σε αμυδερά εδάφη είναι καλύτερ να χρησιμπιύνται χαμηλότερα πσστά τυ αζώτυ μαζί με τη σπρά, όταν η υγρασία τυ εδάφυς είναι φτωχή ή όταν τ ph τυ εδάφυς είναι πάνω από 7,3. Ο Kissel ( 1982 ), παρατήρησε πως γενικά υπάρχυν μερικές διαφρές ανάμεσα στην ανάπτυξη τυ σιταριύ και την απόδση και αυτό μπρεί να απδθεί στη χρήση της πηγής τυ αζώτυ. Πρτείνει επίσης ότι ι χαμηλές θερμκρασίες σε καννική περιόδ λίπανσης (Ιανυάρις - Μάρτις) επιδρύν αρνητικά σ'αυτή λόγω των εξατμίσεων πυ παρατηρύνται στ λίπασμα. Συνθήκες δε περιρισμένης καλλιέργειας ή ακαλλιέργειας τυ εδάφυς, πυ τείνυν να αφήσυν πλύ μεγάλα πσά υπλειμμάτων στην επιφάνεια τυ εδάφυς, μπρεί να συντελύν στη φτωχή δράση τυ λιπάσματς. Η τπθέτηση τυ αζώτυ σε βάθς πάνω από 10 cm πρσπαρτικά κάτω από τη ζώνη σπράς, έδειξε ότι είναι πι απτελεσματικός τρόπς σε σχέση με την ταυτόχρνη σπρά και εφαρμγή λιπάσματς ( Campbell, et al; 1984). Τ βάθς αυτό είναι χρήσιμ για την ελλάτωση των καλλιεργητικών εφαρμγών, όταν η καλλιέργεια γιρ τη συγχώνευση τυ αζωτύχυ λιπάσματς είναι δύσκλη ή ανεπιθύμητη και έχυν συσσωρευτεί μεγάλα πσά υπλειμμάτων της καλλιέργειας στη επιφάνεια τυ εδάφυς ( αυτά ίσως ακινητπιήσυν τ άζωτ, κατά τη διάρκεια της μικρβιακής απσύνθεσης των υπλειμμάτων ) (Tmar and Sper, 1981 ). Σκπός της εργασίας αυτής ήταν η μελέτη της παραγωγικής συμπεριφράς της καλλιέργειας τυ σιταριύ σε συνθήκες διαφρετικών επιπέδων αζωτύχυ λιπάσματς και ειδικότερα η διερεύνηση της επίδρασης τυ υπλειμματικύ αζώτυ στην απόδση. Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 12

15 ΥΛΙΚΑ- ΜΕΘΟΔΟΙ Μελετήθηκε η επίδραση της αζωτύχυ λιπάνσεως πάνω σε καλλιέργεια σκληρύ σιταριύ. Συγκεκριμένα μελετήθηκαν ι παρακάτω επεμβάσεις: Πρώτη επέμβαση με εφαρμγή βασικής και επιφανειακής λίπανσης σε πσότητα 1,2 kg / 30 m2 λιπάσματς και 1,2 kg /30 m2 τυ λιπάσματς 33,5-0-0 στ πειραματικό τεμάχι με συμβλισμό : 1. Δεύτερη επέμβαση με εφαρμγή δυ δόσεων επιφανειακής λίπανσης σε πσότητα 1,2 kg /30 m2 η πρώτη και 0,6 kg/30 m2 η δεύτερη δόση τυ λιπάσματς 33, , στ πειραματικό τεμάχι με συμβλισμό : 2. Τρίτη επέμβαση με εφαρμγή μιας δόσεως επιφανειακής λίπανσης σε πσότητα 1,8 kg/30 m2 τυ λιπάσματς 33, , στ πειραματικό τεμάχι με συμβλισμό: 3. Τέταρτη επέμβαση χωρίς αζωτύχ λίπανση, στ πειραματικό τεμάχι με συμβλισμό: 0. Έγινε ενιαία φωσφρική λίπανση πριν τη σπρά σε πσότητα 0,5 kg/30 m2 τυ λιπάσματς Τ πείραμα εγκαταστάθηκε στ αγρόκτημα τυ ΤΕΙ Λάρισας και σε εδαφικό τόπ χαρακτηριστικό των με σιτάρι καλλιεργυμένων εδαφών της Θεσσαλίας. Τ χωράφι την πρηγύμενη χρνιά ήταν ακαλλιέργητ (αγρανάπαυση ). Πρτν τη σπρά έγιναν ι απαραίτητες εργασίες πρετιμασίας τυ εδάφϋς όπως στελεχκπή και όργωμα. Για τη σπρά χρησιμπιήθηκε πιστπιημένς σπόρς σκληρύ σιταριύ της πικιλίας Mexicali σε πσότητα 18kg / στρέμμα. Η σπρά έγινε την 8 /12/1992. Τ πειραματικό σχέδι όπως φαίνεται στν πίνακα 13 ήταν πλήρεις τυχαιπιημένες μάδες ( RCB ) με 4 επαναλήψεις. Τ πειραματικό τεμάχι ήταν 18 γραμμών, 3 m πλάτς 10 m μήκς, συνλικής επιφάνειας 30 m2. Σε κάθε επέμβαση ρίσθηκαν τρία υπτεμάχια διαστάσεων 30 m 40 m, συνλικής επιφάνειας 0,12 m2, σε τυχαίες θέσεις απ' όπυ λήφθηκαν ι παρακάτω παρατηρήσεις: Ο αριθμός και τ ύψς φυτών για τα εξής τέσσερα διαφρετικά στάδια ανάπτυξης τυ σιταριύ: 13 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

16 . & σζ αα. s. ' l- Ο χι!p 3 '. p- p- a*» c Ό p cc Ό c mmf ZL 'p CC c U r & 'p- COL ω * O a a '» O l- 3 Κ-Λ U* μ a 3 mmf CD. c cc idee 'P- H COl Lfl a. 3 1Λ Ό UO ' UD Crt Cl ω. tn t- + Q. ca ' + + a 'p it z CD (Sc II 11 II 04 IaJ 'P «3- Ό. % p c 'P a CD. 'a. 3 + O II r p- Ό UO 3 x H O V ΑΓΡΟΣ Π Ε ΙΡ Α Μ Α ΤΙΣΜ Ο Υ K 3η ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 4η ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2 E Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 14

17 τ φύτρωμα στις 26/3/1993, τ αδέλφωμα στις 22/4/1993, τ καλάμωμα στις 1/5/1993, και τ ξεστάχυασμα στις 20/5/1993. Η συγκμιδή έγινε την 21/6/1993 με τη μηχανή σ' όλη την έκταση τυ τεμαχίυ δηλαδή τα 30 m2 και μετρήθηκαν ι απδόσεις. Τα αναλυτικά στιχεία καταχωρήθηκαν στν πίνακα 14 όπως εμφανίζνται στ παράρτημα. Πρόκειται για τις μετρήσεις τυ αριθμύ φυτών και τυ ύψυς φυτών, για τα τέσσερα διαφρετικά στάδια τυ φυτρώματς, αδελφώματς, καλαμώματς και ξεσταχυάσματς, πυ περιεχόταν σε κάθε υπτεμάχι, όπως και της απόδσης τυ σιταριύ κάθε τεμαχίυ. Στυς πίνακες δίδνται ι μεταβλητές ι πίες έχυν ως εξής : μεταβλητή 1 είναι αριθμός των επαναλήψεων, μεταβλητή 2 ι διαφρετικές επεμβάσεις λίπανσης, μεταβλητή 3 ι υπμεταχειρήσεις δηλαδή τα υπτεμάχια, μεταβλητή 4 αριθμός φυτών πυ μετρήθηκε στ φύτρωμα, μεταβλητή 5 τ ύψς φυτών πυ μετρήθηκε στ φύτρωμα, μεταβλητή 6 αριθμός φυτών πυ μετρήθηκε στ αδέλφωμα, μεταβλητή 7 τ ύψς φυτών πυ μετρήθηκε στ αδέλφωμα, μεταβλητή 8 αριθμός φυτών πυ μετρήθηκε στ καλάμωμα, μεταβλητή 9 τ ύψς φυτών πυ μετρήθηκε στ καλάμωμα, μεταβλητή 10 αριθμός φυτών πυ μετρήθηκε στ ξεστάχυασμα, μεταβλητή 11 τ ύψς φυτών πυ μετρήθηκε στ ξεστάχυασμα, μεταβλητή 12 η απόδση των φυτών ( kg / στρ ) πυ μετρήθηκε κατά τη συγκμιδή για κάθε τεμάχι. Για τη στατιστική ανάλυση των δεδμένων πυ υπήρχαν, υπλγίστηκαν ι μέσι όρι των μετρήσεων των υπτεμαχίων για τν αριθμό και τ ύψς των φυτών αντίστιχα, σε όλα τα στάδια μέτρησης και καταχωρήθηκαν στν πίνακα 19 τυ παραρτήματς. Τα ίδια στιχεία τυ πίνακα 19 καταχωρήθηκαν στυς πίνακες 2Q - 28 αναλυτικά. Αυτά χρησιμπιήθηκαν για ανάλυση παραλλακτικότητας (πίνακες 4-12). Για τη στατιστική ανάλυση των δεδμένων χρησιμπιήθηκε τ στατιστικό πακέτ MSTAT. 15 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

18 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ Ο αριθμός φυτών στα διάφρα στάδια βλαστικής ανάπτυξης σε συνθήκες διαφρετικής αζωτύχυ λιπάνσεως, εμφανίζεται στν πίνακα 1 και συζητείται στη συνέχεια κατά στάδι. Παρ' όλ πυ ι διαφρές στ φύτρωμα ήταν στατιστικώς σημαντικές όπως έδειξε η ανάλυση παραλλακτικότητας (ΠΙΝΑΚΑΣ 4), εν τύτις δεν πρέκυψε διαφρά μεταξύ μάρτυρα (χωρίς λίπανση ) και των διαφόρων λιπάνσεων. Όμια ήταν και η συμπεριφρά στις υπόλιπες περιόδυς, στ αδέλφωμα, καλάμωμα και ξεστάχυασμα ( ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ) όπως φαίνεται από την ανάλυση παραλλακτικότητας, όπυ δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφρές ( ΠΙΝΑΚΑΣ 5, 6, και 7). Η πειραματική ακρίβεια όπως εκτιμάται από την τιμή τυ συντελεστή παραλλακτικότητας ( CV ) ήταν από καλή ( CV = 7% ) στ φύτρωμα, μέχρι μειωμένης ακρίβειας (CV = 17,3 %) στ ξεστάχυασμα. Σύμφωνα με τα δεδμένα φάνηκε ότι ι διάφρες λιπάνσεις δεν επηρέασαν τν αριθμό φυτών πυ έδειξε να είναι ίδις ή καλύτερς στις συνθήκες ανάπτυξης χωρίς λίπασμα. Η επίδραση της διαφρετικής αζωτύχυ λιπάνσεως στ ύψς των φυτών σιταριύ στα διάφρα στάδια βλαστικής ανάπτυξης, δίδεται στν πίνακα 2, ενώ η ανάλυση παραλλακτικότητας αυτών των σταδίων στυς πίνακες θ, 9,10,και 11. Όπως φαίνεται από την ανάλυση παραλλακτικότητας, από τ στάδι τυ φυτρώματς έυς εκείνυ τυ ξεσταχυάσματς, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφρές. Η πειραματική ακρίβεια ήταν ικανπιητική και κυμάνθηκε από CV = 6% στ καλάμωμα έως CV = 11,3% στις μετρήσεις μετά τ φύτρωμα ( ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ). Σύμφωνα με τα δεδμένα δεν παρατηρήθηκε υσιαστικά μεγάλη διαφρά μεταξύ αζωτύχυ και μη αζωτύχυ λιπάνσεως, στη διαμόρφωση τυ ύψυς των φυτών. Αρχικά μάλιστα μάρτυρας έδωσε καλύτερα απτελέσματα. Κατά τη διαδρμή εν τύτις από τ στάδι τυ αδελφώματς πρς τ στάδι τυ ξεσταχυάσματς, η θετικότερη επίδραση της αζωτύχυ επιφανειακής 16 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

19 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 : ΑΡΙΘΜΟΣ tytfln ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΣΕ AlAtOPA ΣΤΑΔΙΑ ΘΛΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΖδΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΕδΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΤΡδΜΑ AAEAtQMA KAAAMQMA ΞΕΣΤΑΧΙ ΑΣΜΑ ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΛΙΠΑΝΣΗ 0+ Ε ΛΙΠΑΝΣΗ Β+Ε ΛΙΠΑΝΣΗ Ο+Ε + Ε ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ C Υ 7% 1 4% 13.30% 17.30% ΕΣΔ 3.6 Σημείωση : Μάρτυρας=χωρίς αζυτύχ λίπανση Λίπανση 0+Ε=χωρίς βασική' λίπανση,μόν επιφανειακή σε μία δόση Λίπανση 0+Ε+Ε=χωρίς βασική λίπανση και η επιφανειακή λίπανση σε δύ δόσεις Λίπανση Β+Ε=βασική και επιφανειακή λίπανση C Υ =Συντελεστής παραλλακπκότητας ΕΣώ Ελάχιστη σημαντική διαφρά 17 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

20 ΠΙΝΑΚΑΣ 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ tytfln ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΜΕΤΑ TO tytpoma ΣΤΙΣ 26/3/1993 λ Ν A L Υ S I 5 OF VAR I A N C E I ABLE Degrees f Sum f - Freedm Squares Mean Square F-va1ue Prb Tcta Variable Variable Errr Nn-additivity Residua Grand Mean= Grand Sum= Ttal Cunt= Cefficient f Variatin= 7.03% Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 18

21 ΠΙΝΑΚΑΣ 5 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ?ΥΤΩΝ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΑόΕΛΪΩΜΑΤΟΣ ΣΤΙΣ 22/4/1993. ANALYSIS OF VAR I A N C E TABLE Degrees f Sum f Freedm Squares Mean Square F-value Prb Ttal Variable Variable ν'. 234 Errr Nn-additivity Residual Grand Mean= Grand Sum= Ttal Cunts 16 Cefficient f Variatin= 14.15% Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 19

22 ΠΙΝΑΚΑΣ 6 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗ 1/5/1993. A Ν A L Υ S I S OF V A R I A N C E TABLE Degrees f Sum f Freedm Squares Mean Square F-va1ue Prb Ttal Variable Variable Errr Nn-additivity Residua S Grand Mean= Grand Sum= Ttal Cunt= Cefficient f Variatin= 13.27% 20 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

23 ΠΙΝΑΚΑΣ 7 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΞΕΣΤΑΧΙΑΣΜΑΤΟΣ ΣΤΙΣ 20/5/1993. ANALYSIS OF VAR Ί A N C E T A B L E Degrees f Sum f Freedm Squares Mean Square F--value Frb Tta Variable Variable Errr Nn-additivity Residua Grand Mean= Grand 5um= Ttal Cunts Cefficient f Variatin= 17.27% 21 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

24 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 : Υ?ΟΣ tytfln ΣΙΤΑΡΙΟΥ (cm) ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΤΑΔΙΑ ΒΑΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΑΖΒΤΟΥΧΟΥ ΑΙΠΑΝΣΕΒΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΦΥΤΡΩΜΑ ΑΔΕΛΦΩΜΑ ΚΑΛΑΜΩΜΑ ΞΕΣΤΑΧΙ ΑΣΜΑ ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΛΙΠΑΝΣΗ 0+ Ε ΛΙΠΑΝΣΗ Β+Ε ΛΙΠΑΝΣΗ Ο+Ε+Ε 19.4 ' ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ C Υ 11.30* 8.40% 6% 9.40% ΕΣΔ _ Σημείωση : Μάρτυρας=χωρίς αζωτύχ λίπανση Λίπανση 0+Ε=χωρίς βασική λίπανση, μόν επιφανειακή σε μία δόση Λίπανση 0+Ε+Ε=χωρίς βασική λίπανση και η επιφανειακή λίπανση σε δύ δόσεις Λίπανση Β+Ε=βασική και επιφανειακή λίπανση C Υ =Συντελεστής παραλλακτικότητας ΕΣώ =Ελάχιστη σημαντική διαφρά 22 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

25 ΠΙΝΑΚΑΣ 8 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΨΥΤΩΝ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΥΤΡΩΜΑ ΣΤΙΣ 26/3/1993 A Ν A L Υ S I S OF VAR I A N C E T A E L E Degrees f Freedm Sum f Squares Mean Square F-value Prb Ttal Variable Variable Errr Nn-additivity Residual CD i 1 0 Grand Mean= Grand Sum= Ttal Cunt= Cefficient f Variatin= % 23 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

26 ΠΙΝΑΚΑΣ 9 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΙΣ 22/4/1993. ANALYSIS OF VAR IAN C E T A E L E Degrees f Freedm Sum f Squares Mean Square F-value Prb Ttal Variable Variable Errr Nn-additivity Residua Grand Mean= Grand Sum= Ttal Cunt= Cefficient f Variatin^ 8.44% Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

27 ΠΙΝΑΚΑΣ 10: ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΨΥΤΩΝ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗ 1/5/1993. ANALYSIS OF VAR I A N C E TABLE Degrees f Sum f Freedm Squares Mean Square F-va1ue Frb Ttal Variable Variable Errr Nn-additivity Residual Grand Mean= Grand Sum= Ttal Cunt= 16 Cefficient f Variatin= 6.12% 25 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

28 ΠΙΝΑΚΑΣ 11 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΨΥΤΩΝ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΞΕΣΤΑΧΙΑΣΜΑΤΟΣ ΣΤΙΣ 20/5/1993. Α Ν A L Υ S I S Ο F V ARIA Ν C Ε TABLE Degrees f Freedm Sum f Squares Mean Square F-value Prb Ttal 15 Variable 1 3 Variable 2 3 Errr Nn-additivity Residual Grand Mean= Grand Sum= Ttal Cunt= 16 Cefficient f Variatin= 9.41% 26 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

29 λίπανσης των δυ δόσεων, έδωσε τη σειρά της σ' αυτή της μιας δόσης. Οι στρεμματικές απδόσεις σιταριύ σε συνθήκες διαφρετικής αζωτύχυ λιπάνσεως δίννται στ πίνακα 3. Όπως φαίνεται και από την ανάλυση παραλλακτικότητας ( ΠΙΝΑΚΑΣ 12 ) δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφρές στις απδό'σεις, μεταξύ τυ μάρτυρα και των διαφόρων λιπάνσεων. Η πειραματική ακρίβεια όπως εκτιμήθηκε από τ συντελεστή παραλλακτικότητας (CV) δεν ήταν ικανπιητική. Η τιμή CV = 25% ήταν πλύ υψηλή και η αιτία μπρεί να αναζητηθεί σε παράγντες όπως η ετεργένεια τυ χωραφιύ. Στ κεφάλαι της εισαγωγής έγινε λόγς για παράγντες πυ επηρεάζυν την αντίδραση των φυτών στ άζωτ. Αυτί μπρεί να είναι τ ύψς και η κατανμή των βρχπτώσεων, τ είδς και η γνιμότητα τυ εδάφυς, η υγρασία, ι καλλιέργειες τυ χωραφιύ πριν από τη σπρά τυ σιταριύ, και η επχή πυ γίνεται η χρήγηση λιπασμάτων. Συγκεκριμένα ι βρχπτώσεις για τ χρνικό διάστημα από τ Δεκέμβρι 1992 έως τν Ιύνι 1993,από τη σπρά μέχρι τη συγκμιδή τυ σιταριύ, έφθασαν τ ύψς των 220 mm. ( ΠΙΝΑΚΑΣ 29 και 30 ). Πσστό βρχής σχετικά χαμηλό πυ επηρέασε την πρεία τυ αζώτυ και την απρρόφηση τυ από την καλλιέργεια καθώς δεν έγινε καθόλυ άρδευση στ χωράφι. Ακόμη πρέπει να είμαστε επιφυλακτικί σχετικά με τυς παράγντες πυ αφρύν τη γνιμότητα, τη μηχανική σύσταση τυ εδάφυς, την ύπαρξη υπλειμματικύ αζώτυ ( π.χ. πληθυσμός νιτρβακτηριδίων, χημικές αναλύσεις κ.λ.π. ) πυ λόγω αντικειμενικών δυσκλιών δε μπόρεσαν να ληφθύν μετρήσεις επί τυ πεδίυ. Έτσι δεδμένυ πρηγηθέντων μελετών κατά των πίων ι επιδράσεις τυ αζώτυ κρίθηκαν σαν ευεργετικές για την υπό μελέτη καλλιέργεια, η ύπαρξη υπλειμματικύ αζώτυ στ πεδί των παρατηρήσεων, πρέπει να θεωρηθεί ως σημαντική. Μετά από τα απτελέσματα συνεπώς πυ πάρθηκαν από την ανάλυση των μετρήσεων, ενδεικτικά φαίνεται ότι τ σιτάρι δεν αντέδρασε σημαντικά στη αζωτύχ λίπανση, είτε γιατί υπήρχε άφθν υπλειμματικό άζωτ από πρηγύμενες καλλιέργειες, είτε γιατί πρηγήθηκε η αγρανάπαυση. Όσ δε αφρά τις υπόλιπες μετρήσεις είναι πρφανής μια βελτίωση την πία 27 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

30 ΠΙΝΑΚΑΣ 3 : ΣΤΡΕΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΙΡΕΤΙΚΗΣ AZQTOYOY ΑΙΠΑΝΣΕΟΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟΔΟΣΗ (ΚΙΛΑ/ΣΤΡ) ΜΑΡΤΥΡΑΣ 162 ΛΙΠΑΝΣΗ Ο+Ε 180' ΛΙΠΑΝΣΗ Β+Ε 162 ΛΙΠΑΝΣΗ Ο+Ε+Ε 175 ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ 170 C Υ 2S% ΕΣΔ _ Σημείωση : Μάρτυρας=χωρίς αζωτύχ λίπανση Λίπανση 0+Ε=χωρίς βασική λίπανση,μόν επιφανειακή σε μία δόση Λίπανση 0+Ε+Ε=χωρίς βασική λίπανση και η επιφανειακή λίπανση σε δυ δόσεις Λίπανση Β+Ε=βασική και επιφανειακή λίπανση C V =Συντελεστής παραλλακτικότητας ΕΣό=Ελάχιστη σημαντική διαφρά 28 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

31 ΠΙΝΑΚΑΣ 12 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΣΤΡΕΜΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΙΤΑΡΙΟΥ A Ν Υ S I S C F V A R. Ν C Ε TABLE Degrees f Freedm Sum f Squares Mean Square F-value Prb Ttal Variable 1 O Variable Errr Nn-additivity Residual 8 %-l Grand Mean= Grand Sum= Ttal Cunt= 16 Cefficient f Variatin= 24.91% 29 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

32 ΠΙΝΑΚΑΣ 29 : Τ Ο Π Ο θ Ε [ I Α ί ΛΑΡΙϋΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ *SSCSS ft»ss32: 30/09/93 ΒΡ0Κ0ΠΤ9ΕΗ ΚΑΛΙΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΕΤΟΥΓ j ΗΜΕΡΑ OKTS NOEH QEE ΙΑΝ0Υ ΕΒΡΟΥ MAPT A/1P1 KAir Ι0Υ lr ΑΥΓΟΥ CEflTE BP! r ΒΡΙ0Ι HBPIOI API 01 API Λ10Γ NIDI A10I ITOI HBPIOI (ait) (an) (as) (sal (si) (as) (as) (it) (if) (**) ill) (as) izssssrss , , , % , , (Γ Q , Π II II II II II Bpxnrn ανί loltmp imtmmmmntmmuimmmtmimumiimimmimmmmmmmmmmmmmmm l , (f ttmmmmimtmttmtmmmmtttttmmtmimimtmmmmmmtmtmtmiitiitstimtmtttmit i EuvAutiS fipjntbn από 01/10/92 is 30/09/93! Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

33 ΠΙΝΑΚΑΣ 30 Ε.Β.Ζ./ΕΡΓ. ΛΆΡΙΣΑΣ ΒΡΟΧΟητςίΗ ΑΠΟ Ear ΪΟ-Οθ-^3 ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ mm, ΑΥΓ93 ΝΟΕ92 ΙΑΝ93 ΜΑΡ93 ΜΑΙ93 IQYA ΓΕΠ93 31 Υ Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

34 επιφέρει η επιφανειακή λίπανση ( Ο + Ε ) στην καλλιέργεια, σε πσστό τ πί διαφρπιείται ακόμη περισσότερ σε εδάφη χωρίς υπλειμματικό άζωτ, όπως αυτά των εντατικών καλλιεργειών (ΠΙΝΑΚΑΣ 3). Συνψίζντας τα ανωτέρω, και για τις συγκεκριμένες συνθήκες της εργασίας αυτής, συμπεραίνεται ότι η επέμβαση χωρίς αζωτύχ λίπανση, κρίθηκε ως η πλέν κατάλληλη για τη δεδμένη καλλιέργεια. Στ συμπέρασμα τύτ δηγείται η παρύσα μελέτη παρά την αδυναμία της να παρυσιάσει ακριβή αριθμητικά απτελέσματα. Κάτι τέτι άλλωστε θα απαιτύσε πλύσια παρχή υλικτεχνικύ εξπλισμύ, η πία δεν ήταν υπαρκτή. 32 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

35 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Aldrich, S.R Nitrgen management minimize adverse effects n envirnment. In " Nitrgen in crp prductin " ASA - CSSA-SSSA Madisn isc.p Allissn, F.E The fete f nitrgen applied sils. Adv. Agrn. 18 : Απστλάκης K. Χυλιαράς N. και Νόμττεζη Αικ Μελέτη αξιπίησης τυ αζώτυ διαφόρων αζωτύχων ( Ν + 5 ) λιπασμάτων και επίδραση της φωσφρικής λιπάνσεως στην απόδση καλλιέργειας σίτυ. Εθνικό Κέντρ Έρευνας Φυσικών Επιστημών "Δημόκριτς " Αγ. Παρασκευή, Αττικής. 4. Arnn, I Crp prductin in Dry Regins Vl. 1=11 Lenard- Hill Lndn. 5. Bauer, A., R.A. Yung and J.L. Ozbun Effects f misture and fertilizer n yields f spring heat and barley. Argn. J. 57: Cambell et al., 1984 Effect f stubble height and surce, rate, time and methd f applicatin f N n yield f spring and inter heat grn under zer till. In Prc. Maximum heat Yield Systems rkshp, Denver C.O. 7-9 Mar Ptash and Phsphate Institute, Atlanta, G.A. 7. Carpenter et al., Nitrgen uptake by heat in relatin nitrgen cntent f sil. Argn. J. 44: Cke, G Fertilizing fr Maximum Yiels. 2rd ed Granada, Lndn. 9. Dahuke,.C Sil testing and sil fertility management p In 1984 Crp prductin guide. Nrth Dakta State Univ., Farg. 10. Dnald, C.M Phsphrus in australian agriculture. J. Aust Inst Agrlc. Scl. 30: Δαλιάνης, K Χειμερινά σιτηρά. Αθήνα. 12. Heyne, E.G. etal., Gring heat in Kansas. Agrlc. Exp. Stat Bui Heyne,E.G heat and heat imprvement American Sciety f Agrnmy, Inc. Crp and Sil Science Sciety f America, Inc. Madisn, iscnsin USA. 14. Karchi, Z etal., Nitrgeneus fertilizers n heat Hassadeh 44: Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

36 15. Kissel, D.E Phsphrus placement fr heat Kans. Cp. Ext. Senu. Ag. Facts Καλτσίκης, Π.Ι Ειδική Βελτίωση, Φυτών. Σιτάρι, Κριθάρι Καλαμπόκι, Πατάτα, Βαμβάκι, Ζαχαρότευλα. 17. Καραμανλής, Κ Ρύπανση και Πρστασία τυ Περιβάλλντς. 18. Leggett, G. Ε Relatinship beteen heat yield, available misture and available nitrgen in eastern ashingn dry land areas. ash. Agric. Exp. Stn. Bull Luebs, R.E. and A.E. Laag Tillage and nitrgen fr dryland grain in a inter rainfall climate. Calif. Agric. Exp. Stat. Bui Miller, E.C A physilgical study f the inter heat plant at different stages f its develpment. Kas. Agr. Exp. Stat. Tech. Bui Parish, D.H. etal., Research n mdified fertilizer materials fr use In denelplng- cuntry agriculture. Paper series I.F.P.C.- P.2, December Σιμώνης, Α.Δ Απτελεσματικότητα αζώτυ στα σιτηρά. Ινστιτύτ Εδαφλγίας, Θεσσαλνίκη Στρατηλάκης, Ν.Σ., Γκόγκα, Μ.Δ. και Κτζανταλίδυ, Γ. Κ Επίδραση της λίπανσης στην απόδση. 24. Σφήκας, Α.Γ Ειδική Γεωργία I. Σιτηρά, Ψυχανθή και Χρτδτικά Φυτά. 25. Tmar, J.S. and R.J. Sper Fate f tagget urea-n in the field ith different methds f N and rganic matter placement. Agrn. J. 73: F.A.O Fertilizer Year Bk ( Vl 33). ( Fd and Agriculture Organizatin Rme, Italy ). 27. att, R.D The prblems and pssibilities f gring heat In Australia. Emp. J. Exp. Agric. 16: elch, L. F. etal., Efficiency f fall versus spring applied nitrgen fr inter heat. Agrn. J. 58: Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

37 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

38 ΠΙΝΑΚΑΣ 14 : ΤΙΤΛΟΣ : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΣΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΖΩΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΕΩΣ ΣΤΟ ΣΙΤΑΡΙ -ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ CASE NO χ Zi ι 3 I D χ " L 1 4 ζ G ' Ί τ 16 2 Δ J Ο Zi r\ Δ Ζι ,,,,, ,, 0 218, J. 0 80, ρ U Γ Ο / Ζ, , ρ U 50,. 0 36, 0 72, ρ -}, Ο U 1. U ί,. 0 A. 0 ρ (j , , 0 2 3,. 0 75,. 0 0., ,, , , U _ , ,. 0 60,, , υ Λ ,, 0 50, ρ 3. C 60.Λ ρ 0. U , 0 Ο U. ϋ ε;. 0 " , ,, 0 Ο 6. C Ρ 70, ρ U., Γ\ V ρ 0,. V ,. 0 80, ,, , , ,, 0 0,, 0 50, , ,, 0 48, ,. 0 29,. 0 70, ,. 0 60,. 0 50, , ,, 0 47, , , , , 0 60., 0 58., 0 47., 0 62,, 0 0., , , , 0 35., 0 54,, 0 26., 0 60,, 0 0., ,. 0 60,. 0 0,, 0 40,. 0 40,. 0 52, , , ,. 0 34, , , ,, 0 39., 0 60, ,. θ' 0,, 0 52,. 0 44,. 0 60, , , 0 45,, 0 60,, 0 39, , 0 166,. 5 49, , ,, 0 75., 0 58,, 0 65,. 0 70,. 0 0., 0 45,. 0 45,. 0 60, ,, 0 181, , 0 61., 0 60., 0 42., 0 60., 0 0., 0 50,. 0 61,, 0 58,, ,, 0 0, Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 1

39 ΠΙΝΑΚΑΣ 15 : ΤΙΤΛΟΣ : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΣΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΖΩΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΕΩΣ ΣΤΟ ΣΙΤΑΡΙ LIST OF VARIABLES VAR TYPE 1 numeric 2 numeric 3 numeric 4 numeric 5 numeric 6 numeric 7 numeric 8 numeric 9 numeric 10 numeric 11 numeric 12 numeric NAME/DESCRIFTION Enaνα λ ήψε ι ς Μεταχ ε ι ρήσε ι ς Υττμ ε ταχ ε ι ρ ησε l ς Αριθμός ψυτων στ φύτρωμα (26/3/93) Υψς φυτών στ φύτρωμα (26/3/93) Αριθμός φυτών στ αδέλφωμα (22/4/93; Υψς φυτών στ αδέλφωμα (22/4/93) Αριθμ ς φ υ τ ω ν στ καλαμωμα (1/5/93) γ ψς φ \Jτων στ κα λαμωμα (1/5/93) Αρ ι θ(.ις φυ τω ν στ ξεσταχ ι ασμα (20/5/ 93) Υψς φυτών στ ξ εσταχιασμα (20/5/93 ) Απόδση τεμαχίυ κατα τη συγκμιδή (21/6/93) CASE NO. 1 2 U ι Δ I C _ I Δ Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

40 ΠΙΝΑΚΑΣ 16 : ΤΙΤΛΟΣ : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΣΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΖΏΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΕΩΣ ΣΤΟ ΣΙΤΑΡΙ LIST OF VARIABLES VAR TYPE NAME/DESCRIFTION - numeric Εττανα λ ηψε l ς z numeric Με χαχ ε ιρ πσεις 3 numeric Υττμε χαχ ε ι ρήσε l ς 4 numeric Αριθμός φυτών στ φύτρωμα (26/3/93) 5 numeric Υψς φυτών στ φύτρωμα (26/3/93) 6 numeric Αριθμός φυτών στ αδέλφωμα (22/4/93) numeric Υψς φυτών στ αδέλφωμα (22/4/93) Q numer i c Αριθμός φυτιν στ καλαμωμα (1/5/93) Q numeric Υψς φυτών στ καλαμωμα (1/5/93) 10 numeric Αριθμός φυjv c ξεσταχιασμα (20/5/93) 11 numeric Υψς φυτών στ ξεσταχιασμα (20/5/93) 12 numeric Απόδσ η τεμαχίυ κατα τη συγκμιδή (21/6/93) CASE NO. 1 2 Q Ζ, I Ο Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

41 ΠΙΝΑΚΑΣ 17 : ΤΙΤΛΟΣ : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΣΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΖΩΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΕΩΣ ΣΤΟ ΣΙΤΑΡΙ LIST OF VARIABLES VAR TYPE NAME/DESCRIPTION - numeric Επαναλήψεις z numeric Μεχαχειρησεις 3 numeric Υττμεχαχε ιρησεις 4 numeric Αριθμός φυτών στ φυτριμα (26/3/93) 5 numeric Υψς φυχων στ φυτριμα (26/3/93) 6 numeric Αριθμός ψυχών στ αδέλφωμα (22/4/93) r7 numeric Υψς ψυχών στ α 6 ε λφωμα (22/4/93) O numeric Αριθμός φυτών στ καλαμωμα (1/5/93) 9 numeric 1 φ Ο φ '-J "Π LJ ν ι Ο Κ Q λαμωμα (1/5/93) 10 numeric A p L u p 0 ζ φ U 10J ν ΟΧΟ ξεσταχιασμα (20/5/ 93) 11 numeric Υψς φυτών στ ξεσταχιασμα (20/5/93) 12 numeric Απόδση τεμαχίυ κατα τη συγκμιδή ( 21/6/93) CASE NO. 1 2 Q Q δ Ο 2 Δ 30 Ο Ο _ 2 31 Ο 3 V-/ Ο I Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 4

42 ΠΙΝΑΚΑΣ 18 ; ΤΙΤΛΟΣ : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΣΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΖΩΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΕΩΣ ΣΤΟ ΣΙΤΑΡΙ LIST OF VARIABLES VAR TYPE NAME/DESCRIPTION 1 numeric Εττα να λήψεις δ numeric Με χαχ ε ι ρ ησ ε ι ς 5 numeric Υττμεταχειρησε ις 4 numeric Αριθμός φυτών στ φυτριμα (26/3/93) numeric Υψς φυτών στ φυ τρωμα (26/ 3/93) 6 numeric Αριθμός φυτών στ αδ έ λφωμα (22/4/93) *7 numeric Υψς φυτών στ α δ ελφωμα (22 / 4 / 9 3 ) 8 numeric Αριθμός φ υ τ ών στ κ α λαμωμα (1/5/92) 9 numeric Υψς φ υ τ ιυ ν τ κ α λαμωμα ίι/ 5 / 9 3 ) 10 numeric Αριθμός φυτών CTO ςεσταχ l ασ μα (20/5/93) 11 numeric Υψς φυτών στ ξε σταχιασμα (20/5/93) 1 2 numeric Απόδση τεμαχι υ κατα τπ συ γκμιδπ (21/6/93) t CASE NO "7 / n 39 4 jl Δ Q Q «_ q Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 5

43 ΠΙΝΑΚΑΣ 19 : ΤΙΤΛΟΣ : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΣΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΖΩΤΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΕΩΣ ΣΤΟ ΣΙΤΑΡΙ Lj.3 : OF VARIABLES 1 numeric 2 numeric 3 numeric 4 numeric 5 numeric 6 numeric 7 numeric 9 numeric 10 numeric 11 numeric 12 numeric ν;. i\ j. r i i J. rrra.ar ηψε ι ς Με cx ειρnee.ς Yττμ ε ταχ ε l p ήε c ς Αριθμός φυτών στ φύτρωμα (26/3/93; Υψς φυτών στ φύτρωμα (26/3/93) Αριθμός φυτών στ αδέλφωμα (22/4/93) νφς φυτών στ αδέλφωμα (22/4/93) «Ρ «- -V-'u ι- ' --μω μ-.χ, -/ ) Υψς φυτών στ καλάμωμα (1/5/93) Αριθμός φυτών στ ξεσταχιασμα (20/5/93; Υψς φυτών στ ξεσταχιασμα (20/5/53) Άττόση τεμαχίυ κατα τη συγκμιδή (21/6/93) Data file HEAT1 Title: ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΣΙΤΗΡΩΝ CASE NO : y Q e ,, Q , v-y 218., 5 Q 45, ,. 71, , , ,, 3 181,. 4 49, ,, 7 60, *"7 47,, 3 58,. 0 66,. 3 47,, 0 71,, / 152,, ,, 0 74, c; , 0 40,, 7 70,, 7 174, , 7 66, Q 56,, 3 28., 3 58., , ,, 3 39,, 2 69,, 2 175,, , 3 55., 7 30,, 3 73,, , 0 r~! 48, / 43,.0 60,, 7 35,. - 74,,0 255, , , 3 56., 3 71., 7 166,, ,, 3 39,. Q C _ 62,, 3 181,. vj , 4 55., 0 35., 7 72., 4 180,, 1 50., , 7 64,, 3 63, Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

44 L ΑΡΙΘΜΟΣ tytom ΣΙΤΑΡΙΟ Υ ΣΤΟ tytpom A ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ Σ Τ ΙΣ 2 6 /3 / * Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly kj '(= y» Ji kj b Ό ko Ο ' cg '(= x e kj & a *5 p kj O ' =t 1? rc %sr Ο * * Cft «II ijj «+ = p- p 3 s ^ zl P s g * rc '*= * a g = «S '*= a- 2 c c. a. * 'S. '*= 3 * II qcl + U + + O CD (= P" *= 0 ι παρατηρήσεις ε&ώ είνα ι ι μέσι όρι πυ υπλγίζυμε από τ ις υπμεταχειρήσεις πυ αντιστιχύν σε κά9ε μεταχείρηση

45 L 'L C ΑΡΙΘΜΟΣ ΫΥΤΑΗ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΣΤΟ AAEAtQMA ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ Σ Τ ΙΣ 2 2 /4 / * υ ω Ό Ο ' Ρ" * b Ρ" ' ϊ «^ '!= «ω 2 '3- Is 5 *= * sr " 5 ^ rc! ΧΡ Ϊ V 2 i *-. Κ-Λ ^. Ο» «1 '- Q- α 3 II 3 x ω * II + II uj + + CD Q. in p 3 ' =L H «e a Ο ι- Ο (_Λ -ί= Cl H U =1 O c = (Ji μ s c =1 Κ-Λ S O c = C Q. 5 nr %0 p^ * b * ^ a - si VJ UD 'P * U» g 55 * II b. f + l- ^ CD c c s5? * σε κά9ε μεταχείρηση Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 8

46 ΑΡΙΘΜΟΣ tyto H ΣΙΤΑΡΙΟ Υ ΣΤΟ KAAAMflMA ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ ΣΤΗ 1 /5 / * U* ι -Ο υο υϋ If υο a a.5 'a. c ω a * a ω a & Ό (= =t 5 p t s5 c a rc = c * '«= a a c ω '3 O a 3 O O' ω ' = Cl a Ι-» ω H O' Ό Ca a. 3 K_n '» rc g O 5 g CL * '*=" O it gsl.5 s* g s '{= ΰ- - Ϊ a u a _ t CCL a 3 a K-^ fin O' x a. '*= Crt. C/i 3 * ' Q. 2-3 II a LlJ OQ. xf + II ^ '3 υ _ ~ O' cr s uj 'f= a- a - a cd CD Cl Cl. 2 p- i=r f= ϋ C ' CO '«1 a Z c a c O. s II '! -c * 3 H 9 Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

47 r 'V C ΑΡΙΘΜΟΣ tyto ΣΙΤΑΡΙΟ Υ ΣΤΟ ΞΕΣΤΑΧΙΑΣΜΑ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ Σ Τ ΙΣ 2 0 /5 / * mm Η Ο 0. Ο Ο κι 4 N 4 4 Z z 4 4 C C ΰ & ω Μ 4 ΙΟ σ ΙΟ ho GO \b \D vd LO - p- 00 MO 00 i _ σί "t to to Γ to to OS St ΙΟ ; 00 MO to NO st to Osl ib 6 OS M Γ ΓΟp- CD Ο St LO P- ΙΟ St sf sis 00 Γ P- Γ ΙΟ MO cb ΙΟ si i- 0. Η α 4 C Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Σ Centre - University f ΣThessaly Η + ζ 4 C + ίϋ + + Ο Η Ο α. i n νο ΜΟ ΜΟ ιη σ to fc -Ο Ο "D υο υ ^ * fc C- S5» g S'f * '(= a a a Ο t- G ζ _Λ υt ί= Cl '3- a -?Sg~ Q. ξ pr a a a c,5 a rc = e^ 5- 'CT ± * *-* t QQ. 3 β %= L O 3 O - a? 3 II 3 LU * II + II jjj ijj + + a Cl 55 s C μυn c Lrt μ Ό CO =i 3 O Ν-Λ %5 cz O '{= ϊ a ' A a- - II _ *'3 *= i v ui a Nrr a ί? '*= x + M ID B i _ Q. (a a c «'a ^» a O,=i * c C C V * ' II -c -c -c * a =i. pr

48 H -I -CH ΥΨΟΣ tytq N ΣΙΤΑΡΙΟΥ (Σ Ε cm ) ΣΤΟ tytpbm A ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ Σ Τ ΙΣ 2 6 /3 / z c u ΰ & lzj ζ - Η 0. Η ίϋ Σ z c u -a c bj IΟ 0 Μ0 Γ- CD CD r-- ΙΟ LO LO. d Ο d d *- r-- Vr c r- d O r ' r- d d Γ- CO CO 00 LU Institutinal Repsiry - Library Γ & Infrmatin Centre - University f Thessaly Σ 1 1 & - a. + z bj + fis z c + H z vd O C\J r- d d cr. Ι^ CL H O bj CO fo CO VO - H _n t» Ό co s JD u cr ^ jr - 5 * s-- ω 'P" 'P" V * 5 ^» c S? * * =S. C- ' = C s! *= ^ 'S x,c : v ± tj ^ c. 3 μ Κ-Λ CJt " «1 CL ^ 3 II 3 x 11 + II LU LU u + + Ο O Q. CL 111 T 2 2 p H Ό O a* sr Cl. c a»- Ό C n Κ-Λ %_ I CD & c 5 - cr Ό p- O U ' Cj =t 3- - Si _ u p- * u» g c. -.ll b. + μ CD B t) c 2 n -c * σε κά9ε μεταχείρηση

49 [ x Ί ΥΤΟΣ tvtq N ΣΙΤΑΡΙΟΥ (Σ Ε cm ) ΣΤΟ AAEAtBMA ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ Σ Τ ΙΣ 2 2 /4 / z c Q. c Η Η Ο & Ο Η ε m x z c N c z c u z 4 C u r- c Ό 't fo d LD Γ- γ- Κι 't to M- ID -rf CD rt σ' LD Γ- CO rr Γ in Γ ID J ΟΟ Μ- Γ- ΙΟ Μ- ''ί M Μ" CO σ s O a. zc + a z to LO rr u + + z 7' in M- CO T Ό M" T a a. ε M d Γ- O' d CO d Γ- S-J Ό CO. -P" a c - n c K dm- M- tdc_n Ό uo ' UO ί= cc i=r '3- ' u u '?r Cl. c (Jl. tsj' S ) ^ 5 c «g * CC Ό =Sl Ϊ D «5 B CC rc = Λ?'?= - ^ O v - 'C- ± C '- O ± _ a- e 3 ν' m. CJ ώ ' 'f O' V 3 * CJt 'i b 5 ^ 3 II O ^ 3 CO. 'g- II 4. II _ II 11 i «+ 1! Σ. " 3. (= + II = + + O CO ^ c g g 6.5,5 ii -c * σε κά9ε μεταχείρηση Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 12

50 -i -I ΥΤΟΣ tyto N ΣΙΤΑΡΙΟΥ (Σ Ε cm ) ΣΤΟ ΚΑΛΑΜΟΜΑ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡ8ΗΚΑΗ ΣΤΗ 1 /5 / * ΰ x z u ΰ 0. ΰ Η Ο & Η Ο ω Σ c LkJ IO x N Z c Γ ΙΟ Ο (Μ κ ) ΙΟ n α τ- Γ ι ^Γ ΙΟ ns rt SO IO so d in d in s a in ι SO 55 in in r- r- s in in in in c in 0. H a. Σ s IO IO d d d Γ in in in ΙΟ r s s so \D IO r~ r- σ r- d sd in d d t in in in + IO s CO IO in SO LD + CO z + + z s 0. Σ n r-' 'f C-CI Ό CJJ ' u If 5 B,t= 'b. cc t 'P y B B c3- c Ό!= pr i *= -5 «= s5 «= 'C sc 3 Λ ri O (Jl c/ s Ί 3 f r II QJ «+ S. 1! pr 3 B. fp H uj 3- uj - ί CJ». i- Lrt μ s c: Κ-Λ cc ^ c 5 = I * «' c c c P jl ' =L B 13 =,5 _ * '3 in fp c 3 * x ll B b uj ca + II uj LU + + O CO ip SP b fp Cl " lj B Cl B C gg.5 II -C * σε κά9ε μ ετα χ είρ η σ η Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University 13f Thessaly

51 Η C C ΥΨΟΣ tytq N ΣΙΤΑΡΙΟ Υ (Σ Ε cm ) ΣΤΟ ΞΕΣΤΑΧΙ ΑΣΜΑ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΑΡΘΗΚΑΝ Σ Τ ΙΣ 2 0 /5 / * Ν Η Ο α. ζ Η N mum LU χ z z c Η ΰ α. ϋϋ κ C ΙΟ r -νο c c\ι 'D Γ- 00 ID d d d MO Γ r Ό \D ΙΟ ΙΟ Ό Γ- Ό ΜΟ CL Η α Μ" Μ Γ- ΙΟ ΙΟ r- r- d r- ΙΟ ΙΟ Γ + ζ C Γ- Γ- Γ- Γ ΙΟ d γ- + CD ι ν ) ΙΟ d Γ- U + ίϋ +Ο C C Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin ε Centre - University f Thessaly Η 1 Λ Γ- Ο Γ- d ΜΟ r cm Γ c d CO ID MO ^ OJ Γ- Ο α. Η Γ- ΝΪ 00 NO ΙΟ CD (= U0 β '. ώc Ό fr =t? *= C v5 a Ο c li C_ft Lf Cl 2-3 ϊ II 11 i «+ II ε ^ C/I Ό CJO ' CD!= c ί= mm* ' i- u Ul '?r Cl uj l -». U ί» Ό C 3 ls-λ ιό? 5 ^ g δ a I * «Ό '{= β '.Ξ rc s V li - Ϊ ω _ 3 «~ g '3 Ν-Λ cc. Cd cd f= H S. '(= 3 Ϊ Ul H.,? + II b. c + + μι O CD (=!= c ^ * σε κά9ε μ ετα χ είρ η σ η

52 Η 4 V C ζ ΣΤΡΕΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΑΟΣΕΙΣ ΣΙΤΑΡΙΟ Υ (Κ ΙΛ Α /Σ Τ Ρ ) ΣΕ ΣΥΗ8ΗΚΕΣ A lftto P E T IK H l AZOTQYQY ΑΙΠΑΜΣΕΟΣ Η Ο Ο. Ο Ο u Σ 4 LU ΙΟ χ ζ KB χ 4 4 Z Z 4 4 Η ϋϋ 0. ΰ ε 4 Ζ 4 LO IO NO CO O' ό d * MO 4 Γ- MO ^r ΙΟ ΙΟ ΙΟ ΙΟ ΙΟ γ- IO LO T CO MO r in 00 MO 00 M0 ΙΟ CO TJ- (Μ \0 Ο C0 ΜΟ Τ'- ΙΟ cm Lfj LO in M0 00 M0 03 f T Institutinal Repsiry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly + Z 4 + BO Z 4 fo ΙΟ r- IO LO IO σ O N Z 4 Τ'- cm c ι σ Η CL b γ ι m IO IO Γ z H c_ f Ό uo ' co uj p- b U0 g uj ii» ω i3- Ό.!=,? ST C G? s- - ^ cc cr a a 3- T p 5 5 g * '? * 5 μ 3 GCL K-A CQ. LA LA LA Cl 3 s *.. 3 II 3 uu II II + LU LA + + Cl O k- cr 5=T Cl ζ c C c L a 3 uj. P" H SP uj «3- c uj δ * δ + CO cr ' μ a = '*=. a -. U l- ' a. KJ 'x c c; CL Ό O t* uj I± -3 uo la cr s9 uj \CT Q. J=r μ»- =L Q. a = * II ψ