ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑ»» ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑ»» I Ημερμηνία ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ «Αξιλόγηση τυ irimihs-methl για την αντιμετώπιση εντόμων απθηκευμένων γεωργικών πρϊόντων και τρφίμων σε διάφρες επιφάνειες» Επιμέλεια: Κυτσύκυ Βερνίκη Επίβλέπων: Αθανασίυ Χρήστς, Αναπληρωτής Καθηγητής Π.Θ. Μάρτις, 2014 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

2 Πανεπιστήμι Θεσσαλίας ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ & ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΙΙΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Ειλικη Συλλγή «Γκρίζα Βιβλιγραφία» Αριθ. Εισ.: Ημερ. Εισ.: Δωρεά: Ταξιθετικός Κωδικός: 12618/1 15/05/2014 Συγγραφέα ΠΤ-ΦΠΑΠ 2014 ΚΟΥ Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

3 Επιβλέπων: Αθανασίυ Χρήστς, Αναπληρωτής Καθηγητής Π.Θ. Μέλη επιτρπής: Παπαδόπυλς Νικόλας, Καθηγητής Π.Θ. Τσιρόπυλς Νικόλας, Καθηγητής Π.Θ. Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Μετά την λκλήρωση της παρύσας διατριβής, αισθάνμαι την υπχρέωση να ευχαριστήσω, πρώτα από όλυς τν επιβλέπντα Καθηγητή μυ, κ. Χρήστ Αθανασίυ, Αναπληρωτή Καθηγητή τυ Εργαστηρίυ Εντμλγίας και Γεωργικής Ζωλγίας τυ Τμήματς Γεωπνίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγρτικύ Περιβάλλντς τυ Πανεπιστημίυ Θεσσαλίας για την ευκαιρία πυ μυ έδωσε να ασχληθώ με τ συγκεκριμέν ερευνητικό αντικείμεν καθώς και για την καθδήγησή τυ, την υπστήριξη και τ όμρφ κλίμα συνεργασίας πυ υπήρξε κατά την διάρκεια εκπόνησης της παρύσας μελέτης. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τυς Καθηγητές τυ τμήματς Γεωπνίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγρτικύ Περιβάλλντς της Σχλής Γεωπνικών Επιστημών τυ Πανεπιστημίυ Θεσσαλίας κ. Νικόλα Παπαδόπυλ και κ. Νικόλα Τσιρόπυλ για την τιμή πυ μυ έκαναν να είναι μέλη της τριμελύς επιτρπής για την παρύσα πτυχιακή διατριβή. Θα ήταν παράλειψη μυ αν δεν εξέφραζα τις ευχαριστίες μυ στν Δρ. Χρήστ Ρύμπ για την πλύτιμη βήθειά τυ και την ενθάρρυνση πυ μυ πρσέφερε καθ όλη την διάρκεια διεξαγωγής της πτυχιακής μυ διατριβής, όπως επίσης και στν Δρ. Κωνσταντίν Ζάρπα αλλά και τυς υπψήφιυς διδάκτρες Θωμά Βασιλάκ, Γιώργ Κυρίτση και Χρήστ Γερφώτη για τις χρήσιμες πληρφρίες τυς. Επιπρόσθετα, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά, την ικγένειά μυ και τν φίλ μυ Παναγιώτη Χαμπέρη για την αμέριστη ηθική και ικνμική υπστήριξη πυ μυ παρείχαν σε όλα τα έτη των σπυδών μυ. Τέλς, θα ήθελα να ευχαριστήσω τις φίλες και συμφιτήτριές μυ Βασιλική Μπότα και Τριανταφυλλιά Γεωργυδάκη για τν καθριστικό τυς ρόλ κατά την διάρκεια των σπυδών μυ. Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη σελ. 1 Abstrct σελ. 2 Κεφάλαι 1: Εισαγωγή σελ Παράγντες πυ επηρεάζυν τ μέγεθς της πρσβλής των απθηκευμένων πρϊόντων σελ Μέτρα για την πρόληψη εντμλγικών πρσβλών στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή απθήκευσης των πρϊόντων σελ Μέτρα για την καταπλέμηση εντμλγικών πρσβλών στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή απθήκευσης των πρϊόντων σελ Κύριι εντμλγικί εχθρί απθηκευμένων πρϊόντων σελ Tribllium cnfusum Jcquel Du Vl (Cleter: Tenebride) σελ Rhzerth dmic (F.) (Cleter: Bstrchide) σελ Sithilus grnrius ή Clndr grnri (L.) (Cleter: Curculide) σελ irimihs - methl σελ Σκπός της παρύσας μελέτης σελ. 28 Κεφάλαι 2: Υλικά και Μέθδι σελ Εντμκτόν σελ Έντμα σελ Επιφάνειες πυ εξετάστηκαν σελ Βιδκιμές σελ Στατιστική επεξεργασία σελ. 32 Κεφάλαι 3: Απτελέσματα Βιδκιμών σελ Θνησιμότητα Triblium cnfus σελ Θνησιμότητα Rhzerth dmic σελ Θνησιμότητα Sithilus grnrius σελ. 47 Κεφάλαι 4: Συζήτηση-Συμπεράσματα σελ. 53 Βιβλιγραφία σελ. 56 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στα πλαίσια της παρύσας μελέτης διερευνήθηκε η εντμκτόνς δράση δύ σκευασμάτων τυ ργανφωσφρικύ εντμκτόνυ irimihs-methl, τυ γαλακτπιήσιμυ συμπυκνώματς (EC) και τυ εναιωρήματς καψυλών (CS), σε ψεκασμύς επιφανειών εναντίν τριών εντόμων απθηκευμένων πρϊόντων (Τ. cnfusum, S. grnrius και R. dmic) σε πέντε διαφρετικές επιφάνειες (τσιμέντ, πλαστικό, ξύλ, μέταλλ και κεραμικό πλακάκι). Τα δύ σκευάσματα τυ εντμκτόνυ εφαρμόστηκαν σε δύ δόσεις, 0,01 και 0,1 mg δραστικής υσίας / cm2 επιφάνειας, ενώ η θνησιμότητα των εντόμων καταγράφνταν μετά από 1, 2, 3, 4, 5, 6 και 7 ημέρες έκθεσης στις ψεκασμένες επιφάνειες. Στη συνέχεια, τα εναπμείναντα ζωντανά έντμα μεταφέρνταν σε καθαρά, αψέκαστα τρυβλία, όπυ παρέμεναν για ακόμα 7 ημέρες, πότε και καταγράφνταν η τελική θνησιμότητα των εντόμων. Τα απτελέσματα της παρύσας εργασίας φανερώνυν την ισχυρή εντμκτόν δράση και υψηλή απτελεσματικότητα των δύ σκευασμάτων τυ irimihs-methl εναντίν των Τ. cnfusum, S. grnrius και R. dmic σε όλες τις επιφάνειες. Στις περισσότερες περιπτώσεις η θνησιμότητα των δύ σκευασμάτων δεν επηρεάστηκε σε στατιστικά σημαντικό βαθμό από τ είδς της επιφάνειας. Εξαίρεση απτέλεσε η περίπτωση τυ Τ. cnfusum για τ πί καταγράφηκε στατιστικώς σημαντικά μεγαλύτερη θνησιμότητα στ μέταλλ, σε σχέση με τις άλλες επιφάνειες, σε αρκετύς συνδυασμύς δόσεων και σκευασμάτων. Συμπερασματικά, και τα δύ σκευάσματα τυ irimihs-methl μπρύν να χρησιμπιηθύν με επιτυχία για υπλειμματικύς ψεκασμύς επιφανειών και εξπλισμύ σε μνάδες επεξεργασίας, μεταπίησης και απθήκευσης γεωργικών πρϊόντων εναντίν των εντόμων απθηκευμένων πρϊόντων. Λέξεις κλειδιά: έντμα απθηκευμένων πρϊόντων, υπλειμματικί ψεκασμί επιφανειών, irimihs-methl Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

7 ABSTRACT In the resent wrk, the secticidl effect f tw irimihs-meth] frmults [emulsifible cncentrte (EC) nd csule susens (CS)] s surfce tretment n cncrete, lwd, glvnized metl, lstic nd cermic tile ws evluted lbrtr bisss gst Sithilus grnrius, Rhzerth dmic nd Triblium cnfusum. irimihs-methl ws lied t tw dse rtes, 0.1 nd 0.01 mg/cm2, nd sect mrtlit ws ssessed fter 1, 2, 3, 4, 5, 6 nd 7 d f exsure. After the fl mrtlit cunt, live dividuls were trnsferred t untreted dishes nd deled mrtlit ws evluted fter n dditl erid f 7 d. Bth frmults were highl effective gst ll sect secies n ll te f surfces tested. In generl, mrtlit f the exsed beetles ws nt significntl ffected b the surfce te, with the excet f the significntl higher mrtlit cunts f T. cnfusum dults n metl, mn cmbts f dse nd frmult. We cnclude tht the surfce te des nt significntl nd cnsistentl ffect S. grnrius, R. dmic nd 7. cnfusum mrtlit fter surfce lict f the tw irimihs-methl frmults tested. Furthermre, bth frmults cn be used fr structurl licts gr strge fcilities gst stred-rduct sects. Kewrds: irimihs-methl, stred-rduct sects, surfce tretment Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή Η συνεχής κατά γεωμετρική πρόδ αύξηση τυ πληθυσμύ της γης, επιβάλλει μεταξύ άλλων και την αντιμετώπιση τυ μεγάλυ πρβλήματς της διατρφής τυ ανθρώπυ. Ο άνθρωπς, στν συνεχή αγώνα τυ για επιβίωση, παράγει μεγάλες πσότητες πρϊόντων τα πία πρέπει να απθηκεύσει, με σκπό, να μεταπιηθύν, να μεταφερθύν ή να καταναλωθύν. Απθηκευμέν πρϊόν νμάζεται κάθε πρϊόν φυτικής ή ζωικής πρέλευσης τ πί συλλέγεται, απξηραίνεται, επεξεργάζεται ή μεταπιείται κατάλληλα και απθηκεύεται σε κλειστό χώρ για να χρησιμπιηθεί για την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών. Κατά τη διάρκεια της απθήκευσης τυς, τα γεωργικά πρϊόντα, πρσβάλλνται από διάφρυς εχθρύς και παθγόνα, πυ πλλές φρές πρκαλύν υπβάθμιση τυ πρϊόντς και σημαντική ικνμική ζημία. Με τν όρ «έντμα και ακάρεα απθηκευμένων πρϊόντων», χαρακτηρίζυμε τα αρθρόπδα εκείνα πυ πρσβάλλυν εδώδιμα ή μη πρϊόντα πυ βρίσκνται στη φάση της επεξεργασίας ή της απθήκευσής τυς. Η πρσβλή αυτή μπρεί να γίνει στην απθήκη, αλλά δεν είναι σπάνιες ι περιπτώσεις όπυ η πρωτγενής πρσβλή γίνεται στν αγρό και κατόπιν τ αρθρόπδ συνεχίζει τ βιλγικό τυ κύκλ στ απθηκευμέν πρϊόν. Εδώ συμπεριλαμβάννται επίσης και τα αρθρόπδα εκείνα πυ πρσβάλλυν μέσα στα σπίτια τρόφιμα ή ρύχα, όπως και εκείνα πυ πρκαλύν ζημιές σε μυσειακές συλλγές (βαλσαμωμένα ζώα, εντμλγικές συλλγές, στλές, υφάσματα, ταπετσαρίες κλπ) (Σταμόπυλς 1995). Σύμφωνα με υπλγισμύς τυ F.A.. (Fd nd Agriculture rgnizt, Οργανισμός Τρφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών), ι απώλειες πυ έχυν ι αναπτυσσόμενες χώρες σε κάθε είδυς εδώδιμυς σπόρυς εξαιτίας των εχθρών των απθηκευμένων πρϊόντων ανέρχνται σε περίπυ 810 εκ. τόνυς. Υπλγίζεται γενικά ότι τ 10% της παγκόσμιας παραγωγής δημητριακών χάνεται κάθε χρόν εξ αιτίας των εντόμων απθηκευμένων πρϊόντων. Χώρες όπως η Νιγηρία και η Αιθιπία υπλγίζεται ότι χάνυν τ 30% της παραγωγής τυς σε καλαμπόκι από έντμα απθήκης, ενώ η Ιταλία αναφέρεται ότι χάνει τ 5% της παραγωγής της σε δημητριακά (Σταμόπυλς 1995). Μόν ι πσότητες των σιτηρών πυ 3 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

9 πρσβάλλνται από έντμα στις απθήκες και στις καλλιέργειες και κατά συνέπεια υπβαθμίζνται, θα μπρύσαν να απτρέψυν τυς λιμύς στις υπό ανάπτυξη χώρες. Τα περισσότερα είδη εντόμων απθηκευμένων πρϊόντων ανήκυν στις τάξεις των Κλεπτέρων και Λεπιδπτέρων και λιγότερα στις τάξεις των Διπτέρων, Υμενπτέρων, Ψωκπτέρων κλπ. Έντμα όπως ι κατσαρίδες (Δικτυόπτερα) και τα μυρμήγκια (Υμενόπτερα) πυ θα μπρύσαν να συμπεριληφθύν στην κατηγρία αυτή, θεωρύνται και μελετύνται όμως πλλές φρές ως έντμα σπιτιών παρά απθηκών (Σταμόπυλς 1995). Τα έντμα απθηκών μπρύν να πρσβάλλυν την παραγωγή σε πλλά στάδια της απθήκευσης και επεξεργασίας, όπως στν μύλ, στην απθήκη, στ ράφι τυ καταστήματς και αλλύ. Ακόμα υπάρχυν και περιπτώσεις όπυ καθαρό αμόλυντ πρϊόν μπρεί να πρσβληθεί από έντμα πυ έχυν βρει καταφύγι σε διάφρες ρωγμές της απθήκης ή ακόμα και στα ράφια. Ένας σημαντικός παράγντας είναι τ μέρς όπυ θα τπθετηθεί τ πρϊόν και αν δίπλα από αυτό υπάρχει κάπι άλλ σακί ή συσκευασμέν τρόφιμ τ πί είναι πρσβεβλημέν με απτέλεσμα να μλυνθύν τα καθαρά πρϊόντα. Η παρυσία εντόμων σε κάπι πρϊόν απδεικνύει την μη καλή τυ υγιεινή. Η κατανάλωση πρσβεβλημένων τρφίμων δεν πρκαλεί συνήθως σημαντικά πρβλήματα στην ανθρώπινη υγεία (Wirtz 1991). Παρόλα αυτά μεμνωμένα περιστατικά μπρεί να παρατηρηθύν με πικίλες αντιδράσεις από άτμα πυ έχυν καταναλώσει διάφρα μέρη εντόμων όπως για παράδειγμα λέπια εντόμων ή τριχίδια. Για παράδειγμα, η εισπνή των απχωρημάτων των κατσαρίδων μπρεί να πρκαλέσει διάφρες αλλεργίες ακόμα και άσθμα. Τα διάφρα ακάρεα ακόμα μπρύν να πρκαλέσυν δερματίτιδες ή αλλεργικές αντιδράσεις όταν εισπνένται. Επιπλέν, τα έντμα απθηκών βηθύν και στην μεταφρά σπρίων μυκήτων. Μερικά από τα είδη μυκήτων μπρύν και παράγυν μυκτξίνες στα τρόφιμα αλλά και αφλατξίνες πυ είναι υπεύθυνες για τις καρκινγενέσεις. Από άπψη μεγέθυς της ζημιάς πυ πρκαλύν, διακρίνυμε τα πλύ ζημιγόνα έντμα τα πία πρέπει να αντιμετωπίζνται άμεσα και τα λιγότερ ζημιγόνα, για τα πία έχυμε περισσότερ χρόν στη διάθεση μας για μια επέμβαση. Τα χαρακτηριστικά των πρώτων εντόμων είναι η μεγάλη και ταχύτατη 4 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

10 εξάπλωση, η πρσβλή μεγάλυ αριθμύ σπόρων ή πρϊόντς από ένα άτμ και ι πλλές γενεές τ χρόν. Τα λιγότερ ζημιγόνα έντμα χαρακτηρίζνται από την αργή εξάπλωση τυς, την συγκέντρωση τυς σ' ένα ή σε λίγα σημεία της απθήκης, τ μικρό αριθμό των γενεών, την πρσβλή ενός ή λίγων σπόρων κατ' άτμ ή και τη μη πρσβλή υγιύς πρϊόντς παρά μόν ήδη πρσβεβλημένυ ή κατεστραμμένυ. Είναι πρφανές ότι η καταπλέμηση των εντόμων απθηκευμένων πρϊόντων είναι επιτακτική ανάγκη. Η καταπλέμηση τυς βασίζεται σε στρατηγικές διαφρετικές από αυτές πυ ακλυθύνται εναντίν των εχθρών των καλλιεργειών. Εξάλλυ, ενώ κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας είναι δυνατόν να αντιμετωπισθύν με κατάλληλες επεμβάσεις τυ ανθρώπυ, ζημιές από κάπια πρσβλή, ι απώλειες πυ πρκαλύνται κατά την απθήκευση των αγρτικών πρϊόντων είναι πλλές φρές κυριλεκτικά ανεπανόρθωτες Παράγντες πυ επηρεάζυν τ μέγεθς της πρσβλής των απθηκευμένων πρϊόντων Τ μέγεθς της πρσβλής ενός πρϊόντς πυ βρίσκεται στη φάση της επεξεργασίας ή της απθήκευσης, εξαρτάται από πλλύς παράγντες ι κυριότερι των πίων είναι ι εξής: I. Υγεινμική κατάσταση τυ πρϊόντς πριν από την επεξεργασία ή απθήκευσή τυ Εάν τα πρϊόντα είναι ήδη πρσβεβλημένα από τν αγρό, τότε λγικά τ μέγεθς της πρσβλής μέσα στην απθήκη θα αυξηθεί και τα πρϊόντα αυτά θα απτελόσυν εστίες "μόλυνσης" και για άλλα απρόσβλητα πρϊόντα. II. Συνθήκες περιβάλλντς πυ επικρατύν μέσα στυς απθηκευτικύς χώρυς Η θερμκρασία πυ επικρατεί στν απθηκευτικό χώρ και η υγρασία τόσ τυ περιβάλλντς χώρυ όσ και τυ απθηκευμένυ πρϊόντς παίζυν σπυδαί ρόλ στ μέγεθς μιας εντμλγικής πρσβλής. Οι δύ αυτί παράγντες μπρεί να παίξυν καθριστικό ρόλ: α) στη διάρκεια τυ βιλγικύ κύκλυ τυ εντόμυ με αντίστιχη αύξηση ή μείωση τυ αριθμύ των γενεών. β) στη διάπαυση τυ εντόμυ. 5 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

11 γ) στη γνιμότητά τυ. δ) στην εν γένει δραστηριότητά τυ. III. Ικανότητα πτήσης των εντόμων Η ικανότητα ενός εντόμυ να πετάει σε μακρινές απστάσεις, αυξάνει τις πιθανότητες πρσβλής απθηκευμένων πρϊόντων πυ απέχυν μεταξύ τυς ικανή απόσταση, όπως επίσης και τη γρήγρη επαναμόλυνση ήδη απεντμθέντων πρϊόντων. IV. Συμπεριφρά των εντόμων Η συμπεριφρά ενός εντόμυ μπρεί να είναι πλλές φρές καθριστική τυ μεγέθυς της πρσβλής ενός απθηκευμένυ πρϊόντς. Ορισμένα π.χ. έντμα πρσβάλλυν απκλειστικά σπασμένυς σπόρυς ή ήδη πρσβεβλημένυς από άλλα έντμα σπόρυς και έτσι απβαίνυν επιζήμια μόν όταν πληρύνται ι παραπάνω πρϋπθέσεις. Αρκετά έντμα επίσης, κατά τη διάρκεια τυ βιλγικύ τυς κύκλυ, πρσβάλλυν περισσότερυς από έναν καρπύς ενώ άλλα συμπληρώνυν την ανάπτυξή τυς μόν σε έναν καρπό. Στην πρώτη περίπτωση ι ζημιές πυ αναμέννται λγικά είναι μεγαλύτερες αν και κάθε φρά θα πρέπει να συνυπλγίζυμε τη γνιμότητα τυ εντόμυ, τν αριθμό των γενεών πυ μπρεί να έχει, την ύπαρξη ή μη διάπαυσης κλπ. V. Καταλληλότητα και πρστασία των απθηκευτικών χώρων Οι απθηκευτικί χώρι θα πρέπει να είναι σωστά σχεδιασμένι ώστε να μην επιτρέπυν την εύκλη πρσπέλαση εντμλγικών ή άλλων εχθρών. Πόρτες πυ κλείνυν πλύ καλά, ψιλή σήτα στα παράθυρα, μη ύπαρξη ρωγμών ή ανιγμάτων στυς τίχυς και στις ρφές, δάπεδα πυ επιτρέπυν τν εύκλ καθαρισμό και δεν απτελύν καταφύγια εντόμων, όπως επίσης χρήση εντμτξικών ή άλλων υσιών στυς τίχυς και στα δάπεδα, συμβάλλυν σε μεγάλ αριθμό στν περιρισμό εγκατάστασης και εξάπλωσης ενός επιζήμιυ αρθρπόδυ (Σταμόπυλς 1995). 6 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

12 1.2. Μέτρα για την πρόληψη εντμλγικών πρσβλών στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή απθήκευσης των πρϊόντων Πρκενμένυ να απφευχθεί η παρυσία εντόμων απθηκευμένων πρϊόντων στυς χώρυς απθήκευσης και επεξεργασίας των γεωργικών πρϊόντων πρτείνεται να λαμβάννται συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης, όπως: I. Ο κατάλληλς σχεόιασμός των απθηκών ή των βιμηχανιών παραγωγής τρφίμων όπως και η σωστή χωρταξική μελέτη πριν την εγκατάστασή τυς έχει πλύ μεγάλη σημασία γιατί: α. Δεν θα πρέπει να γειτνεύυν με πιθανές άλλες εστίες μόλυνσης (π.χ. άλλα εργστάσια επεξεργασίας φυτικών πρϊόντων, απθήκες, σκυπιδότπυς κλπ.). β. Οι εγκαταστάσεις κλιματισμύ, κεντρικής θέρμανσης και απχέτευσης δεν θα πρέπει να πρσφέρυν καταφύγι σε αρθρόπδα και αυτό καθίσταται δυνατό μόν αν επιτρέπυν την εύκλη πρσπέλαση τυς για εύκλ καθαρισμό και εφαρμγή εντμκτόνων υσιών. γ. Οι τίχι, τα δάπεδα και τα ταβάνια δεν θα πρέπει να φέρυν ρωγμές ή χαραμάδες. II. Σχλαστική καθαριότητα των χώρων Ο συχνός καθαρισμός των χώρων όπυ παράγνται, επεξεργάζνται ή απθηκεύνται τα πρϊόντα και η απμάκρυνση άχρηστων υπλειμμάτων επεξεργασίας, συμβάλλει σημαντικά στη μη εγκατάσταση και πλλαπλασιασμό ανεπιθύμητων αρθρπόδων. Θα πρέπει να χρησιμπιύνται ηλεκτρικές σκύπες μεγάλης ισχύς πυ εκτός από τα απρρίμματα, απμακρύνυν μερικές φρές και πρόσφατα εγκατεστημένα επιβλαβή αρθρόπδα. Σε περιχές των εγκαταστάσεων όπυ είναι δύσκλς συχνός καθαρισμός, θα πρέπει να γίνεται τπική εφαρμγή εντμτξικών υσιών με ειδικές φρητές συσκευές (st fumigt). III. Απφυγή εισόδυ εντόμων στις εγκαταστάσεις Βασικό μέτρ πυ πωσδήπτε πρέπει να ακλυθείται, είναι η μη απδχή για απθήκευση ή επεξεργασία πρϊόντων πυ ήδη είναι πρσβεβλημένα, έστω κι αν έχυν πρόχειρα απεντμωθεί. Δεδμένυ ότι καμία μέθδς απεντόμωσης δεν είναι απόλυτα απτελεσματική, είναι πλύ πιθανό να έχυμε μετά από λίγ χρόν εμφάνιση πρσβλής από έντμα πυ διέφυγαν τ θάνατ. Ο έλεγχός μας θα πρέπει 7 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

13 να είναι αρκετά συστηματικός και να περιλαμβάνει όχι μόν αυτό καθαυτό τ πρϊόν, αλλά και τα υλικά συσκευασίας τυ. IV. Ύπαρξη λεπτμερύς πργράμματς ελέγχυ για έγκαιρη επισήμανση τυχόν πρσβλής Σε μια σωστά σχεδιασμένη σύγχρνη μνάδα, θα πρέπει παράλληλα με τα μέτρα πυ παίρνυμε, να τηρύνται και τα παρακάτω: α. ύπαρξη καταλόγυ "ευαίσθητων" περιχών ή σημείων της εγκατάστασης πυ πιθανλγείται ότι μπρύν να απτελόσυν εστίες ή καταφύγια εντόμων. β. χρησιμπίηση διαφόρων τύπων παγίδων κατάλληλων για κάθε περίπτωση, για έγκαιρη διαπίστωση τυχόν ύπαρξης εντόμων (Σταμόπυλς 1995) Μέτρα για την καταπλέμηση εντμλγικών πρσβλών στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή απθήκευσης των πρϊόντων Εάν παρόλα τα μέτρα πρόληψης πυ έχυμε πάρει για την απφυγή εγκατάστασης επιβλαβών αρθρπόδων παρυσιαστεί κάπι πρόβλημα, τότε θα πρέπει απαραιτήτως να γίνυν ι παρακάτω ενέργειες: I. Ακριβής πρσδιρισμός τυ είδυς ή των ειδών των αρθρπόδων πυ υπάρχυν Η εργασία αυτή είναι απαραίτητ να γίνει γιατί θα βηθήσει σημαντικά στην εκλγή της κατάλληλης μεθόδυ καταπλέμησης πυ θα ακλυθηθεί και θα παίξει σημαντικό ρόλ στην επιτυχία της μεθόδυ. Πράγματι, ακόμα και συγγενικά είδη πυ μπρεί να μιάζυν πλύ μεταξύ τυς, δεν ανταπκρίννται τ ίδι στα διάφρα μέτρα και στις μεθόδυς καταπλέμησης και απαιτύν διαφρετικύς χειρισμύς. Έτσι, είναι πιθανό τ ένα είδς να είναι περισσότερ ανθεκτικό σε ένα συγκεκριμέν εντμκτόν από ένα άλλ ή να απαιτεί διαφρετική μεταχείριση λόγω διαφρετικής συμπεριφράς ή ακόμη τα ευαίσθητα στάδια για την καταπλέμηση τυ να είναι διαφρετικά. II. Εντπισμός των εστιών μόλυνσης και της πρέλευσης των αρθρπόδων 8 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

14 Είναι αυτνόητ ότι έγκαιρς εντπισμός των εστιών μόλυνσης καθώς και των πηγών πρέλευσης των αρθρπόδων - εισβλέων, συμβάλλει απτελεσματικά στην αντιμετώπιση τυ πρβλήματς. III. Μελέτη της συμπεριφράς τυς και των σημείων πυ πρτιμύν να συγκεντρώννται Η μελέτη αυτή είναι επίσης απαραίτητη μια πυ στχεύει στν πρσδιρισμό και την καταγραφή των εστιών συγκέντρωσης των αρθρπόδων με σκπό την ευκλότερη αντιμετώπισή τυς. Μερικές μάλιστα φρές, ι επεμβάσεις μας περιρίζνται για λόγυς πρακτικύς και ικνμίας, μόν στα σημεία πυ απτελύν καταφύγια ή τόπυς συνάθρισης τυ "εχθρύ" (Σταμόπυλς 1995). IV. Εφαρμγή μεθόδων αντιμετώπισης των εντόμων απθηκών Οι μέθδι πυ εφαρμόζνται είτε μεμνωμένα (όπυ είναι εφικτό) είτε σε συνδυασμό για την αντιμετώπιση των εντόμων εχθρών των απθηκευμένων πρϊόντων, διακρίννται στις εξής κατηγρίες: Α. Μηχανικές Β. Φυσικές Γ. Βιτεχνικές Δ. Βιτεχνλγικές Ε. Βιλγικές ΣΤ. Χημικές Α. Μηχανικές Στις μηχανικές μεθόδυς υπάγεται η χρήση υψηλής πίεσης, η ξήρανση, η χρήση κενύ με περιρισμό τυ ατμσφαιρικύ αέρα, η δημιυργία περιβάλλντς αυξημένης συγκέντρωσης 2 πρκειμένυ να πρκληθεί ασφυξία στα έντμα αλλά και τ πλύσιμό με άφθν νερό υπό ισχυρή πίεση εφ όσν δεν ζημιώνει τα πρϊόντα και τα απαλλάσσει από πλλά έντμα. Ένας άλλς τρόπς είναι η ανάδευση με υψηλές ταχύτητες. 9 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

15 Β. Φυσικές Στις φυσικές μεθόδυς υπάγεται η χρήση υψηλής θερμκρασίας (52-55 C επί 3 περίπυ ώρες ή μεγαλύτερες θερμκρασίες με αντίστρφς ανάλγες χρνικές εκθέσεις), η πία καταστρέφει όλα τα στάδια εντόμων απθηκών πρκαλώντας πήξη των λευκωμάτων τυς. Από την άλλη πλευρά τ ψύχς απτελεί απτελεσματική μέθδ χωρίς να πρκαλεί αλλιώσεις στα πρϊόντα. Υπάρχυν είδη εντόμων πυ πεθαίνυν σε θερμκρασίες πυ είναι πάνω από τ σημεί πήξεως της αιμλέμφυ τυς, είδη πυ πεθαίνυν μόλις ι ιστί τυς παγώσυν και είδη πυ μπρύν να επιβιώσυν έστω και αν εκτεθύν για πλλές ώρες σε θερμκρασίες μέχρι και -15 ή -20 C (Σταμόπυλς, 2008). Η ευαισθησία των εντόμων στις χαμηλές θερμκρασίες είναι δυνατό να διαφέρει μεταξύ των ειδών και των σταδίων στα πία βρίσκνται ενώ επηρεάζεται από παράγντες όπως είναι η θερμκρασία, τ διάστημα έκθεσης, τ φύλ και η σχετική υγρασία. Γενικά, είδη τα πία ελέγχνται ευκλότερα από τις χαμηλές θερμκρασίες είναι τα Triblium cstneurn (erbst) (Cleter: Tenebride), T. cnfusum Jcquel du Vl (Cleter: Tenebride), και rzehilus Merctr Fuvel (Cleter: Silvnide), ενώ τ Trgderm grnrium Everts (Cleter: Dermestide), Sithilus grnrius (L.) (Cleter: Curculide), Ehesti kuehniell Zeller (Leidter: rlide) και ldi terunctell iibner (Leidter: rlide) ελέγχνται δυσκλότερα (we 1965). Μία άλλη περίπτωση αφρά στη δημιυργία ηλεκτρστατικύ πεδίυ, με χρήση ρεύματς υψηλής συχνότητας και εντάσεως, τ πί πρκαλεί ταχεία θανάτωση πυ φείλεται σε απότμη αύξηση της θερμκρασίας τυ σώματός τυς. Τα μικρκύματα έχυν παρόμια δράση με αυτή των ηλεκτρικών πεδίων αλλά πλύ υψηλότερη συχνότητα (0,5-3Gz). Τ γεγνός αυτό δημιυργεί υψηλές θερμκρασίες (72-83 C) με πλύ μικρότερη ένταση πεδίυ. Τα μικρκύματα παρυσιάζυν τ πλενέκτημα επίσης της καλύτερης διείσδυσης και μεγιστπίησης τυ απτελέσματς. Τέλς, υπάρχει και η μέθδς της ακτινβόλησης, η πία χρησιμπιείται για την απστείρωση πρϊόντων για ανθρώπινη κατανάλωση, κυρίως με ακτίνες γ. 10 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

16 Γ. Βιτεχνικές Στις βιτεχνικές μεθόδυς καταπλέμησης περιλαμβάννται η χρήση παγίδων, φερμνών ή και συνδυασμός τυς. Με τη χρήση παγίδων κύρι σκπό έχυμε τη διαπίστωση της παρυσίας των εντόμων αλλά και τν έλεγχ της διακύμανσης τυ πληθυσμύ τυς, ενώ σπανιότερα τις χρησιμπιύμε και για καταπλέμηση. Η δειγματληψία εντπίζει πληθυσμύς εντόμων με χρνική υστέρηση σε σχέση με τις παγίδες. Για τ λόγ αυτό η χρήση παγίδων επιτρέπει την έγκαιρη κατάστρωση σχεδίυ αντιμετώπισης εντμλγικών πρσβλών. Πρκειμένυ να κατατάξυμε τις παγίδες, μπρύμε να τις διαχωρίσυμε σε εναέριες (για ιπτάμενες μρφές εντόμων) και επιφανειακές (για βαδίζντα ή ιπτάμενα έντμα). Οι παγίδες αυτές πρκειμένυ να ελκύυν τα έντμα, χρησιμπιύν φερμόνες, είτε σε μρφή εξατμιστήρων, ή ακόμα και σε μρφή χαπιών, τα πία κλλύν σε συγκεκριμένα σημεία στην κλλητική επιφάνεια των παγίδων. Ακόμα είναι δυνατόν να χρησιμπιήσυμε ηλεκτρικές παγίδες, με χρήση λαμπτήρων UV ακτινβλίας και κλλητική επιφάνεια, σύμφωνα με τυς κανόνες τυ.a.c.c.. (zrd Anlsis Criticl Cntrl ts). Στις παγίδες τύπυ σόντας διακρίνυμε 2 τύπυς παγίδων, α) εκείνες πυ χρησιμπιύνται για δειγματληψία σπόρυ σε διάφρα βάθη και β) σε εκείνες πυ παγιδεύυν μόν τα έντμα και είναι σχεδιασμένες για χρήση μέσα στη μάζα τυ σιταριύ, από μεταλλικό ή πλαστικό καθετήρα πυ τπθετείται στη μάζα τυ απθηκευμένυ πρϊόντς σε διάφρα βάθη. Τα έντμα έρπυν μέσα στις τρύπες και πέφτυν μέσα σε ένα σωλήνα συλλγής ή σε ένα σωλήνα ή σε ένα καπάκι στ πί υπάρχει η δυνατότητα αλλαγής. Μία άλλη περίπτωση είναι αυτή της χρήσης των αιθέριων ελαίων. Τα αιθέρια έλαια των gstemn heneus, cimum bsilicum και Eucltus s. έδειξαν εντμκτόν δραστηριότητα εναντίν πλλών εχθρών απθηκευμένων πρϊόντων. Επίσης σε πλλά Κλεόπτερα παρατηρήθηκε τξική επίδραση των τερπενειδών δ- λεμνένι, limll, terel. Τα αιθέρια έλαια μπρύν να χρησιμπιηθύν για τν έλεγχ των κύριων εντόμων εχθρών απθηκευμένων πρϊόντων, λειτυργώντας ως δραστικά καπνγόνα σε χαμηλές συγκεντρώσεις (Τζανακάκης 1995, Σταμόπυλς 2008). Σε πλλές χώρες της Ασίας και της Αφρικής και ιδιαίτερα σε απθηκευμένα ψυχανθή ένας παραδσιακός τρόπς πρστασίας είναι η χρήση εδώδιμων ελαίων. 11 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

17 Ένας τελευταίς τρόπς είναι αυτός της χρήσης ρυθμιστών ανάπτυξης. Τ πλενέκτημά τυς είναι ότι δρυν εκλεκτικά μόν στα έντμα και συνεπδις έχυν μικρή τξικότητα στα θηλαστικά καθώς και τ γεγνός ότι η πιθανότητα ανάπτυξης ανθεκτικότητας είναι μικρή. Οι παρεμπδιστές σύνθεσης χιτίνης και ι ανταγωνιστές έκδυσης έχυν πρστεθεί στη λίστα των διαθέσιμων ρυθμιστών ανάπτυξης. Στις ρμόνες νεότητας ανήκυν τ methrene, τ hdrrene, τ fenxcrb και τ rirxhen. Τα δύ τελευταία χρησιμπιύνται ως εντμκτόνα επαφής. T methrene χρησιμπιήθηκε κυρίως ως μια εναλλακτική μέθδς ελέγχυ των rzeliilus surmensis (L. (Cleter: Silvnide) και Rhzerth dmic (F.) (Cleter: Bstrichide) λόγω ανθεκτικότητας πυ παρυσίαζαν τα είδη αυτά στα ργανφωσφρικά και στα πυρεθρινειδή εντμκτόνα αντίστιχα παρέχντας πρστασία για 3-5 μήνες. Οι παρεμπδιστές σύνθεσης χιτίνης αν και δε μιμύνται τις ρμόνες νεότητας εμπδίζυν την μαλή έκδυση των λαρβών των εντόμων, παρεμπδίζντας τ σχηματισμό χιτίνης, με κάπι μηχανισμό παρεμπόδισης, πίς δεν είναι ακόμη απόλυτα γνωστός. Από τυς παρεμπδιστές σύνθεσης χιτίνης, τ diflubenzurn είναι ένα απτελεσματικό φάρμακ έναντι πλλών εντόμων εχθρών των απθηκευμένων πρϊόντων. Γενικά ι παρεμπδιστές σύνθεσης χιτίνης παρέχυν αυξημένη πρστασία όχι μόν επειδή παρεμπδίζυν τ σχηματισμό γενεών αλλά και επειδή θανατώνυν τα ανώριμα στάδια νωρίς στην ανάπτυξή τυς. Παρά τ γεγνός ότι τα εργαστηριακά απτελέσματα μελετών ήταν ενθαρρυντικά, τ μέλλν των ρυθμιστών ανάπτυξης παραμένει αβέβαι. Επιπλέν ι μιμητές ρμνών νεότητας καλό θα είναι να χρησιμπιύνται σε συνδυασμό με άλλα εντμκτόνα ή με παρεμπδιστές σύνθεσης χιτίνης, πρκειμένυ να μην υπάρχει δράση επί των ωφελίμων εντόμων (παρασίτωναρπακτικών) όταν θα εφαρμόζεται, πρόγραμμα λκληρωμένης αντιμετώπισης. Δ. Βιτεχνλγικές Οι βιτεχνλγικές μέθδι βασίζνται στη μεταφρά γνιδίων σε φυτά, δημιυργώντας σε αυτά ανθεκτικότητα στην πρσβλή από έντμα. Η ανθεκτικότητα αυτή έχει ως απτέλεσμα τν περιρισμό των πρσβλών στν αγρό και κατά συνέπεια στην απθήκη. Παράδειγμα μεταφράς πρωτεϊνών και γνιδίων απτελεί τ βακτήρι Bcillus thurgiensis. Τ βακτήρι αυτό είναι πλύσι σε πρωτεΐνες και 12 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

18 γνίδια, κατάλληλα για τη μεταφρά τυς σε φυτά. Πρσπάθειες ενίσχυσης της δράσης των γνιδίων τυ Β. thurgiensis πραγματπιήθηκε με αντικατάσταση σε αυτά των βάσεων Α/Τ με G/C ι πίες επικρατύν στα φυτά. Ο μερικώς ή πλήρως συνθετικός γόνς μπρύσε να συνθέσει επακριβώς την ίδια πρωτεΐνη όπως και μητρικός γόνς και να δημιυργήσει ανθεκτικότητα εναντίν εντόμων. Ο θάνατς των εντόμων από τ B.t. επέρχεται γρήγρα, συχνά σε μία ή δύ ημέρες. Τ σταμάτημα όμως της βρώσης συνεπώς και η βλάβη στα φυτά συμβαίνυν πλύ νωρίτερα. (Τζανακάκης 1995). Ε. Βιλγικές Με τις βιλγικές μεθόδυς καταπλέμησης έλεγχς των εχθρών των απθηκευμένων πρϊόντων έχει εστιασθεί στη χρήση φυσικών εχθρών και την εγκατάσταση τυς στην απθήκη. Οι φυσικί εχθρί διακρίννται σε δύ μεγάλες κατηγρίες: τα αρπακτικά και τα παρασιτειδή. Αρπακτικό είναι κυρίως ένα έντμ ή και άλλς ργανισμός τυ ζωικύ βασιλείυ, τ πί ζει ελεύθερα καθ όλη τη διάρκεια της ζωής τυ, είναι συνήθως μεγαλύτερ σε μέγεθς από τη λεία τυ και για να συμπληρώσει την ανάπτυξή τυ απαιτύνται περισσότερα τυ ενός άτμα από τη λεία τυ (πλλές φρές εκατντάδες ή χιλιάδες) (Τζανακάκης 1995). Παρασιτειδές θεωρείται «ένα έντμ τ πί έχει συνήθως, όχι πάνττε, τ ίδι μέγεθς περίπυ με τν ξενιστή τυ, απαιτεί δε ένα μόν ξενιστή για τη συμπλήρωση της ανάπτυξής τυ, τν πί τελικά και θανατώνει» (Τζανακάκης 1995). Για τη σωστή αλλά και έγκαιρη χρήση των φυσικών εχθρών χρειάζεται καλή γνώση α) της βιλγίας των φυτών (όσν αφρά στην ωρίμανση, στη συγκμιδή και στην απθήκευση), β) τυ βιλγικύ κύκλυ των εχθρών, γ) των ανταγωνιστών των εχθρών (βιλγία, ηθλγία κ.α.). Με τις γνώσεις αυτές μπρεί κανείς να καταρτίσει ένα πρόγραμμα αντιμετώπισης των πιθανών εχθρών πυ ενδέχεται να πρσβάλλυν τα απθηκευμένα πρϊόντα. ΣΤ. Χημικές Οι εντμκτόνες υσίες πυ χρησιμπιύνται εναντίν εντόμων απθηκευμένων πρϊόντων, είναι στην πλεινότητά τυς ργανικές υσίες, και δευτερευόντως ανόργανες υσίες όπως βόρακας, τ βρικό ξύ, η γη διατόμων. Για 13 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

19 την καταπλέμηση των εντόμων απθηκευμένων πρϊόντων χρησιμπιύνται κυρίως ργανφωσφρικά, καρβαμιδικά ή συνθετικές πυρεθρίνες ή πλλές φρές και συνδυασμί μεταξύ τυς ενώ η χρήση των χλωριωμένων υδργνανθράκων, όπυ δεν έχει απαγρευτεί, έχει περιριστεί σημαντικά. Από τα ργανφωσφρικά τα περισσότερ χρησιμπιύμενα εντμκτόνα είναι τα: chlrrihs-methl, dichlrvs, fenth, mlth, irimihs methl. Από τα καρβαμιδικά τα κυριότερα εντμκτόνα είναι τ crbrl και τ rxur. Μία άλλη περίπτωση απτελύν τα πυρεθρινειδή. Τα εντμκτόνα πυ ανήκυν στην μάδα αυτή χρησιμπιύνται σε μεγάλη κλίμακα για την καταπλέμηση εντόμων απθηκών γιατί παρυσιάζυν γρήγρη δράση και ικανότητα κατάρριψης (knck dwn effect). Έχυν μεγάλ φάσμα δράσης εναντίν πλλών αρθρπόδων και είναι σχετικά ακίνδυνα για τα θηλαστικά. Πλλές φρές ψεκάζνται με πυρεθρινειδή, σιτηρά πυ πρρίζνται για απθήκευση σε μεγάλα σιλό με σκπό την πρστασία τυς κυρίως από είδη τυ γένυς Sithilus και rzehilus. Οι απεντμώσεις χώρων με τη χρήση χημικών εντμκτόνων, όπως αυτές πυ αναφέρθηκαν πρηγυμένως, γίννται κυρίως με ψεκασμό και λιγότερ με επίπαση. Η επιλγή τυ εντμκτόνυ θα πρέπει να γίνει αφύ ληφθύν υπόψη πλλές παράμετρι, όπως τ είδς τυ πρϊόντς πυ είναι απθηκευμέν ή πυ πρόκειται να απθηκευτεί, τα τυχόν παρασκευαζόμενα στ χώρ πρϊόντα, τ είδς τυ εντόμυ πυ πρόκειται να καταπλεμηθεί, χρόνς επαναχρησιμπίησης τυ χώρυ από τυς εργαζμένυς, η διάρκεια πρστασίας, η δόση και τα υπλείμματα πυ αφήνει τ εντμκτόν στα πρϊόντα. Η χρήση καπνγόνων είναι μια ευρέως χρησιμπιύμενη στην πράξη μέθδς, πυ παίζει σημαντικό ρόλ στην αντιμετώπιση εντμλγικών πρβλημάτων σε απθηκευτικύς χώρυς, καθώς και σε χώρυς παρασκευής ή επεξεργασίας φυτικών και ζωικών πρϊόντων. Τ μεγάλ πλενέκτημά τυς είναι ότι διεισδύυν με ευκλία σε θέσεις και χώρυς όπυ άλλι τρόπι αντιμετώπισης είναι πρακτικά αδύνατν να εφαρμστύν. Τα καπνγόνα είναι χημικές ενώσεις ι πίες επενεργύν τξικά με ατμύς στα παράσιτα πυ πρσβάλλυν τα απθηκευμένα γεωργικά πρϊόντα, διάφρα υλικά ή και τις καλλιέργειες. Η μεταχείριση και χρήση των καπνγόνων θα πρέπει να γίνεται με μεγάλη πρσχή, τηρώντας αυστηρά τις δηγίες χρήσης και από εξειδικευμέν πρσωπικό στ πί θα διατίθενται όλα τα απαραίτητα μέσα για την ασφάλειά τυ. Η διείσδυση των καπνγόνων ατμών μέσα 14 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

20 στ σώμα των εντόμων γίνεται κυρίως μέσω της αναπνής. Συνεπώς, πισδήπτε παράγντας πυ επιδρά στ άνιγμα ή στ κλείσιμ των αναπνευστικών τρημάτων, όπως και των αναπνευστικών κινήσεων, θεωρητικά επιδρά και στην απτελεσματικότητα τυ καπνγόνυ Κύριι εντμλγικί εχθρί απθηκευμένων πρϊόντων Tribllium cnfusum Jcquel Du Vl (Cleter: Tenebride) Κινή νμασία: Cnfused flur beetle T Tribllium cnfusum είναι ένας από τυς σημαντικότερυς εχθρύς των απθηκευμένων πρϊόντων τ πί απαντάται στα σπίτια, σε βιμηχανίες τρφίμων αλλά και σε μεγάλυς απθηκευτικύς χώρυς. Τ έντμ αυτό είναι κατά κύρι λόγ έντμ των θερμών κλιμάτων, αλλά ενδημεί και σε πι εύκρατα κλίματα. Τ είδς αυτό είναι κυρίως υπεύθυν για δευτεργενείς πρσβλές καθώς παρατηρήσεις στ εργαστήρι έδειξαν ότι τ έντμ αναπτύσσεται καλύτερα και ταχύτερα σε σπασμένυς παρά σε λόκληρυς σπόρυς όπυ η παρυσία τυ περισπερμίυ φαίνεται ότι απτελεί σημαντικό εμπόδι για την είσδ τυ στ εσωτερικό τυς. Γι αυτό και αναπτύσσεται σε λόκληρυς σπόρυς μόν όταν στ ίδι ενδιαίτημα συνυπάρχει με τα είδη Sithilus s. ή Rhzerth s., τα πία μπρύν να σπάσυν με ευκλία άθικτυς σπόρυς. Τα πρϊόντα τα πία μπρύν να πρσβληθύν από τ Τ. cnfusum είναι τα δημητριακά, τ αλεύρι σιταριύ, ι σπασμένι σπόρι σιτηρών, ξηρά λαχανικά κ.ά.. Οι ζημιές είναι σημαντικότερες όσ η σχετική υγρασία των σπόρων είναι υψηλότερη. Επιπρόσθετα, όταν τ έντμ αναπτύξει μεγάλυς αριθμύς, μπρεί να αλλάξει τ χρώμα τυ αλευριύ από λευκό σε σκύρ, ενώ στη συνέχεια μπρεί και να μυχλιάσει. Επιπλέν, η πρσβλή από τ Τ. cnfusum μπρεί να δώσει μια δυσάρεστη γεύση και σμή στ πρϊόν από την έκκριση υσιών από τυς αδένες τυ εντόμυ (Σταμόπυλς 2008). Ο κύκλς της ζωής τυ Τ. cnfusum περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: αυγό, πρνύμφη, πύπα και ενήλικ (Εικόνα 1) (Benit et l. 1998). Τ ενήλικ θηλυκό εναπθέτει 2-3 αυγά την ημέρα και 300 έως 500 αυγά κατά την διάρκεια της ζωής τυ (Yung 1970) ενώ ζει μέχρι και 2 χρόνια σε κατάλληλες συνθήκες (rk et l. 15 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

21 1965). Μέσα σε 5 έως 12 ημέρες, τα αυγά εκκλάπτνται στυς C. Οι πρνύμφες διέρχνται από 5-18 (συνήθως 7-8) πρνυμφικά στάδια και έρχνται σε πλήρη ανάπτυξη σε 30 ημέρες. Τ στάδι της πύπας μπρεί να κρατήσει 8 ημέρες σε συνθήκες διματίυ. Ο βιλγικός κύκλς μπρεί να λκληρωθεί σε 7-10 εβδμάδες. Σε θερμαινόμενυς χώρυς-απθήκες μπρεί να παρατηρηθύν 4-5 γενεές ετησίως. Επίσης σε περιπτώσεις πυ η τρφή δεν είναι και τόσ κατάλληλη για την ανάπτυξη της πρνύμφης βιλγικός κύκλς επιμηκύνεται σημαντικά (3 με 4 μήνες), ενώ παράλληλα λαμβάνει χώρα αύξηση τυ αριθμύ των εκδύσεων ι πίες από 7-8 πυ είναι συνηθισμένς αριθμός, φτάνυν τις Εικόνα 1. Στάδια βιλγικύ κύκλυ τυ Triblium cnfusum. (πηγή: htt:// Τα αυγά τυ 7. cnfusum είναι λευκύ χρώματς ή πλλές φρές διαφανή και καλύπτνται από μια κλλητική υσία, πάνω στην πία τα σωματίδια από τ αλεύρι πρσκλλώνται με απτέλεσμα να είναι δύσκλη η αντιμετώπισή τυς. Η πρνύμφη σε πλήρη ανάπτυξη έχει μήκς 4-6 mm και χρώμα υπόλευκ. Η μρφλγία τυ σώματός της είναι κυλινδρική, νευρώδης και σκληρή. Η πρνύμφη αυτή μπρεί να διακριθεί από τις άλλες για τν λόγ ότι έχει σκύρα κεφαλή και στ τελευταί άκρ τυ σώματός της υπάρχυν δύ άκρες, πυ μιάζυν με διχάλα. Τα ενήλικα είναι χρώματς καστανύ-κόκκινυ και έχυν μήκς 3-4 mm. Η διάκριση και αναγνώριση τυ είδυς είναι δύσκλη για τ λόγ ότι τ Τ. cnfusum μπρεί πλύ εύκλα να συγχέεται με Τ. cstneum επειδή έχυν κινές συνήθειες και μιάζυν πλύ και στην εμφάνιση. Και στα δύ είδη, ι κεραίες είναι ρπαλειδείς, αλλά στ Τ. cstneum τα τρία τελευταία άρθρα πυ σχηματίζυν τ «ρόπαλ» 16 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

22 διγκώννται απότμα, ενώ στ Τ. cnfusum σταδιακά. Παρόλ πυ τ Τ. cnfusum φέρει πτέρυγες, εν τύτις δεν πετά Rhzerth dmic (F.) (Cleter: Bstrchide) Κινή νμασία: The lesser gr brer Rhzerth dmic είναι ένα κσμπλίτικ είδς εντόμυ, πυ πρσβάλλει ένα ευρύ φάσμα απθηκευμένων πρϊόντων και τρφίμων. Τ έντμ αυτό είναι πρωτγενής εχθρός σε άθικτυς και όχι σπασμένυς σπόρυς δημητριακών, ενώ πρσβάλλει απθηκευμέν σιτάρι, ρύζι, καθώς επίσης κριθάρι, σόργ, καλαμπόκι, μπισκότα και άλλα πρϊόντα αλεύρυ, ελαιύχυς πλακύντες, κ.ά. Απαντάται κυρίως σε τρπικές και υπτρπικές περιχές τυ κόσμυ, αλλά έχει βρεθεί ακόμα και σε θερμές και εύκρατες περιχές, όπυ μπρεί να επιβιώσει σε θερμαινόμενα κτίρια. Στην Ελλάδα, η R. dmic είναι ένα από τα πι κινά είδη εντόμων απθηκευμένων πρϊόντων σε απθήκες δημητριακών, σιλό και μνάδες μεταπιήσεις, ενώ πρσβλές τυ απαντώνται συχνά σε απθηκευμέν σιτάρι και ρύζι (Σταμόπυλς 2008). Η R. dmic είναι τ κύρι έντμ πυ καταστρέφει πυρήνες σιτηρών. Οι πές πυ δημιυργύν έχυν ακανόνιστ σχήμα (~1 mm διάμετρς) (Breese, 1960). Τ φρτί σιταριύ πυ περιέχει περισσότερυς από 32 κατεστραμμένυς σπόρυς ανά 100 g ρίζεται ως βαθμός τυ δείγματς. Τ σιτάρι αυτό δεν μπρεί να πωληθεί για ανθρώπινη κατανάλωση (Fln et l. 2004). Γενικά, υπάρχει μια τάση για καμία ανχή σε ζώντα έντμα σε απθηκευμένα πρϊόντα και τρόφιμα. Στις εγχώριες συμβάσεις ι αλευρόμυλι καθρίζυν ως ανώτατ όρι απόρριψης ενός φρτίυ δημητριακών τυς 7 κατεστραμμένυς σπόρυς ανά 100 g δείγματς (Kenkel et l. 1993). Οι κόκκι πυ έχυν πρσβληθεί από R. dmic έχυν μια χαρακτηριστική γλυκιά σμή, η πία φείλεται στις φερμόνες πυ παράγυν τα αρσενικά άτμα (Khrrmshhi nd Burkhlder 1981). Η διατρφική δραστηριότητα των εντόμων πέρα από την πστική υπβάθμιση των απθηκευμένων πρϊόντων πρκαλεί και μεγάλη πιτική υπβάθμιση τυ πρϊόντς, τ πί επιβαρύνεται με τα εκδύματα των πρνυμφών, τα απχωρήματα πρνυμφών και ακμαίων, νεκρά έντμα και παραπρϊόντα της διατρφής των εντόμων (σπασμένι σπόρι, αλεύρι κλπ.) (Breese 1960, Snchez-Mrez et l. 1997, Seitz nd Rm 2004, rk et l. 2008). i 17 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

23 πρνύμφες και τα ακμαία άτμα τρέφνται από τ φύτρ και τ ενδσπέρμι και είναι ικανά να μειώσυν τυς πυρήνες των σιτηρών στ περικάρπι (Wterbttm 1922, Cmbell nd Sh 1976). R. dmic ανήκει στην ικγένεια Bstrichide (Mrske nd Ivie 2003). Τα έντμα αυτής της ικγένειας έχυν ένα κκκινωπό-καφέ έως σκύρ καφέ χρώμα. Πικίλλυν σε μέγεθς, είναι επιμήκη, κυλινδρικά, και τ κεφάλι τυς δεν είναι διακριτό όταν κιτύμε τ έντμ από πάνω (tter 1935, Fisher 1950, Mthew 1987, Ivie 2002). Συχνά συγχένται με τα έντμα της ικγένειας Scltide, από τα πία όμως μπρύν να διακριθύν από τ χαρακτηριστικό πρόνωτ, τις ευθείες με τρία ή τέσσερα άρθρα κεραίες και τυς ταρσύς με τα πέντε άρθρα (Fisher 1950). Η R. dmic πλλαπλασιάζεται με σχετικά αργό ρυθμό και η εμφάνιση μεγάλων πληθυσμών ευνείται εάν ι σπόρι στυς πίυς τρέφεται μείνυν χωρίς να ανακινηθύν για μεγάλ χρνικό διάστημα. Οι θερμκρασίες στις πίες ευνείται η ανάπτυξή τυ εντόμυ κυμαίννται από 18 έως -40 C (σε θερμκρασία 34 C και σχετική υγρασία 14% βιλγικός κύκλς τυ διαρκεί 25 ημέρες) (Σταμόπυλς 2008). Η ελάχιστη και η μέγιστη θερμκρασία για την ανάπτυξή τυς είναι 18,2 και 39 C αντίστιχα, για τα σκαθάρια πυ έχυν εκτραφεί σε κόκκυς σιταριύ περιεκτικότητας υγρασίας 14% και σχετικής υγρασίας 70% (Birch 1945, b, Birch 1953, Lngstff 1999). Η βέλτιστη θερμκρασία για την ανάπτυξη είναι 28 C (we 1950) και η βέλτιστη θερμκρασία για την ταχεία ανάπτυξη τυ εντόμυ είναι 34 C (Birch 1945). Η ανάπτυξη των πρνυμφών είναι μειωμένη σε περιεκτικότητες υγρασίας κάτω από 30% σε πιαδήπτε θερμκρασία (Lngstff 1999, we 1965), ωστόσ, σκαθάρια πυ χρησιμπιήθηκαν σε πειράματα (Birch 1945b) ήταν σε θέση να λκληρώσυν την ανάπτυξή τυς σε κόκκυς σίτυ υγρασίας 9% (περίπυ 20% σχετικής υγρασίας) σε 34 C, υπδεικνύντας ότι διαφρετικές φυλές τυ R. dmic ανταπκρίννται διαφρετικά στις επιδράσεις της θερμκρασίας και της υγρασίας κατά την ανάπτυξή τυς. Η βέλτιστη περιεκτικότητα σε υγρασία των σιτηρών για την ανάπτυξη τυ R. dmic είναι μεταξύ 12 και 14% σε θερμκρασίες από C (Birch 1945). Η ανάπτυξη των πρνυμφών δεν μπρεί να λάβει χώρα στ ξηραντήρι δημητριακών με περιεκτικότητα υγρασίας 8-9% (Birch 1953). Έχει παρατηρηθεί ότι στυς 28 C και 70% σχετική υγρασία, η διάρκεια των πρνυμφικών σταδίων είναι περίπυ 35 ημέρες όταν τ έντμ έχει εκτραφεί σε πυρήνες σιταριύ, ενώ αν έχει εκτραφεί σε αλεύρι σίτυ είναι περίπυ 50 ημέρες (we 1950). Τ 18 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

24 μεγαλύτερ μέρς της θνησιμότητας σε δυσμενείς θερμκρασίες σημειώνεται στις πρνύμφες πρώτυ σταδίυ (Birch 1945b). Υπό πινδήπτε συνδυασμό θερμκρασίας και σχετικής υγρασίας, η θνησιμότητα τυ πρώτυ σταδίυ είναι υψηλότερη σε άθικτυς κόκκυς από ότι σε κατεστραμμένυς, λόγω των δυσχερειών πυ αντιμετωπίζει η πρνύμφη πρώτη σταδίυ κατά την είσδό της στν σπόρ (Birch 1945, b, Breese 1960, we 1950). Ο φυσικός ρυθμός αύξησης στ εσωτερικό τυ σιταριύ τυ R. dmic είναι περίπυ 20 φρές τν μήνα σε άριστες συνθήκες (34 C και 70% σχετική υγρασία) (Birch 1953, we 1965). Η R. dmic είναι ένα λμετάβλ έντμ, δηλαδή, υπβάλλεται σε πλήρη μεταμόρφωση. Ο κύκλς ζωής τυ περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: αυγό, πρνύμφη, νύμφη και ενήλικ (Εικόνα 2) (Szklrzewicz et l. 1992). Τα αυγά εναπτίθενται σε μάδες είτε μεμνωμένα, είναι αδιαφανή, υπόλευκα με μια κέρινη εμφάνιση όταν πρσφάτως έχυν εναπτεθεί, αλλά μετά από λίγ παίρνυν ένα ρζ χρώμα (Kucerv nd Stejskl 2008). Έχυν βάλ σχήμα και είναι περίπυ 0,5-0,6 mm σε μήκς και 0,2-0,25 mm σε διάμετρ (Thmsn 1966, LeCt nd Flhert 1974, Kucerv nd Stejskl 2008). Η επιφάνειά τυς φαίνεται μαλή, αλλά με τη βήθεια Ηλεκτρνικύ Μικρσκπίυ Σαρώσεως (SEM) απκαλύπτεται μια ξεχωριστή κρυσταλλική μικρδμή (Εικόνες 3, 4 και 5) (Kucerv nd Stejskl 2008). Υπάρχει μια περίδς πρ-ωτκίας 6 (Thmsn 1966) έως και 15 ημερών (Schwrdt 1933) και η περίδς ωτκίας πικίλλει από 43 ημέρες στυς 25 C και 70% σχετική υγρασία (we 1950) μέχρι 4 μήνες στυς 34 C και 70% σχετική υγρασία (Birch 1945c). Η μέση ημερήσια τιμή ωτκίας είναι 10,4 αυγά/ημέρα με ένα εύρς από 4-15 αυγά όταν τα σκαθάρια εκτρέφνται στυς 25 C και 70% σχετική υγρασία (we 1950). Ο ρυθμός αυτός είναι κάπως χαμηλότερς, σε 6,5 αυγά/ημέρα, για σκαθάρια πυ εκτρέφνται στυς 29 C και 75% σχετικής υγρασίας (Thmsn 1966). Ο μέγιστς αριθμός των αυγών πυ μπρεί να εναπθέσει ένα θηλυκό άτμ σε μια ημέρα κυμαίνεται μεταξύ 33 (Thmsn 1966) και 45 αυγά (we 1950). Ανάλγα με τη θερμκρασία, την υγρασία, και τις φυσικές ιδιότητες της τρφής τυ ενήλικυ ατόμυ, τ θηλυκό είναι ικανό να εναπθέσει από 207 έως και 586 αυγά σε όλη την διάρκεια ζωής τυ (Brnes nd Grve 1916, Birch 1945c, we 1950, Thmsn 1966). Λιγότερα ή καθόλυ αυγά θα κατατεθύν σε κόκκυς σιταριύ πυ έχυν λιγότερ από 8% περιεκτικότητα σε υγρασία, ή σε θερμκρασίες κάτω των 18 C ή άνω των 39 C (Birch 1945). Περίπυ τ 80% των αυγών είναι γόνιμα (we 1950). 19 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

25 Η σχέση της θερμκρασίας με την περιόδυ επώασης μπρεί να συνψιστεί ως εξής : στυς 28 C με 70% σχετική υγρασία η εκκόλαψη τυ αυγύ σε πρώτυ σταδίυ πρνύμφη γίνεται περίπυ σε 7 ημέρες, σε 11 ημέρες στυς 25 C με 70% σχετική υγρασία, σε 7-11 ημέρες στυς 29 C με 75% σχετική υγρασία και σε 5 ημέρες στυς 36 C με 73-90% σχετική υγρασία (Birch nd Snwbll 1945, we 1950, Thmsn 1966). Εικόνα 2. Στάδια εξέλιξης τυ εντόμυ R. dmic (αυγό, πρνύμφη, νύμφη και ενήλικ). (πηγή: htt://ld.dil.gv.u/bt/dex.h?q=nde/70&btid=187). Εικόνα 3. Μικργραφία σάρωσης ηλεκτρνίυ (SEM) αυγύ τυ εντόμυ R. dmic. (πηγή: htt://ld.di!.gv.u/bt/dex.h?q=nde/70&btid= 187) 20 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

26 Εικόνα 4. Κκκίδωση στην επιφάνεια τυ αυγύ τυ εντόμυ Rhzerth dmic μέσω μικργραφίας σάρωσης ηλεκτρνίυ (SEM). (πηγή: htl://ld.dil.gv.u/bt/dex.h?q=nde/70&btid=l 87) Εικόνα 5. Λεπτμέρεια της επιφανειακής δμής τυ αυγύ τυ εντόμυ R. dmic. (πηγή: htt://ld.dil.gv.u/bt/dex.h?q=nde/70&btid=187) Υπάρχυν κατά μέσ όρ τέσσερα πρνυμφικά στάδια στ έντμ R. dmic (tter 1935, we 1950, Thmsn 1966). Η πρνύμφη πρώτυ σταδίυ είναι καμπδεόμρφη με μασητικύ τύπυ στματικά μόρια, ενώ έχει μήκς περίπυ 0,78 mm (tter 1935). Η πρνύμφη είναι πλύ δραστήρια, και κινείται γρήγρα (Wterbttm 1922). Όταν τρέφεται με σιτηρά, μασά τ εσωτερικό τυ πυρήνα και παραμένει εκεί μέχρι να νυμφωθεί και αναδύεται ως ακμαί (Wterbtt 1922, tter 1935). Η πρνύμφη δεύτερυ σταδίυ έχει παρόμι σχήμα με την πρνύμφη πρώτυ σταδίυ, αλλά είναι μεγαλύτερη σε μέγεθς (Wterbttm 1922). Οι πρνύμφες τρίτυ και τέταρτυ σταδίυ είναι σε μεγάλ βαθμό ακίνητες. Κατά τη 21 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

27 διάρκεια αυτών των δύ σταδίων, η κεφαλή συστέλλεται μέσα στ θώρακα. Δεν υπάρχει αξισημείωτη διαφρά στ χρώμα ανάμεσα στα διάφρα στάδια. Ωστόσ, η πρνύμφη τετάρτυ σταδίυ, έχει υπόλευκη κιλιακή περιχή, ανιχτό καφέ κεφάλι και τ χρώμα της γνάθυ είναι σκύρ καφέ ή σχεδόν μαύρ (Chittenden 1911, Wterbttm 1922). Τ μέσ μήκς τυ σώματς και της διαμέτρυ της κεφαλής της πρνύμφης τρίτυ σταδίυ είναι 2,04 και 0,26 mm αντίστιχα (tter 1935). Η πρνύμφη φθάνει στην πλήρη ανάπτυξή της στ τέταρτ στάδι. Τ μήκς της ώριμης πρνύμφης τετάρτυ σταδίυ είναι περίπυ 3,2 mm και η κεφαλή της έχει διάμετρ περίπυ 0,41 mm. Ο χρόνς πυ απαιτείται για την λκλήρωση της ανάπτυξης των πρνυμφών σε 70 % σχετική υγρασία είναι 30 ημέρες στυς 28 C και 46 ημέρες στυς 25 C (we 1950). Η ανάπτυξη των πρνυμφών από στάδι σε στάδι διαρκεί περίπυ 16 ημέρες κάτω από ιδανικές συνθήκες (34 C και 70% σχετική υγρασία) σε σιτάρι με 14% περιεκτικότητα σε υγρασία (Birch 1945, b). Η κίνηση της νύμφης περιρίζεται στην κίνηση των κιλιακών τμημάτων. Οι νέες νύμφες είναι υπόλευκες αλλά αργότερα μια καφέ απόχρωση πρβάλλεται στυς φθαλμύς και στα στματικά μόρια (Wterbttm 1922). Τ μέσ μήκς τυ σώματς και της κεφαλής της νύμφης είναι 3,9 και 0,6 mm αντίστιχα. Ο ρυθμός ανάπτυξης της νύμφης είναι ανάλγς με τη θερμκρασία. Σε 70% σχετική υγρασία, τ στάδι της νύμφης λκληρώνεται σε περίπυ 8 ημέρες στυς 25 C και σε 5-6 ημέρες στυς 28 C (we 1950). Οι βέλτιστες συνθήκες για την ταχεία ανάπτυξη αυτύ τυ σταδίυ είναι 34 C και 70% σχετική υγρασία σε σιτάρι με 14% περιεκτικότητα σε υγρασία (Birch 1945, b, c, Birch 1953). Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η ανάπτυξη της νύμφης είναι 4 ημέρες. Η νύμφη βρίσκεται σε ένα κελί πυ ανασκάφηκε από την πρνύμφη μέσα στ σιτάρι. Ωστόσ, κάτι τέτι δεν απαιτείται για την επιτυχή λκλήρωση τυ σταδίυ της νύμφης (Schwrdt 1933). Τα ακμαία άτμα εξέρχνται από τ εσωτερικό των σπόρων με τ μάσημα της εξωτερικής στιβάδας των σιτηρών και μπρύν να μείνυν χωρίς τρφή για περίπυ 3-5 ημέρες μετά την εμφάνισή τυς (Schwrdt 1933). Τ ενήλικ σκαθάρι έχει 2-3 mm μήκς και 0,8-1 mm πλάτς. Τ σωματικό βάρς των νέων ακμαίων κυμαίνεται από 0,91,38 mg (Edde nd hillis 2006). T έντμ είναι κκκινωπό-καφέ έως σκύρ καφέ χριμα. Η θνησιμότητα των αρσενικών και θηλυκών ακμαίων ατόμων πυ τρέφνται με τό εσωτερικό τμήμα των σπόρων τυ σίτυ στυς 28 C και 65% σχετική υγρασία είναι 26 και 17 εβδμάδες, αντίστιχα (Edde nd hillis 2006). 22 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

28 Επίσης διαπιστώθηκε ότι τα θηλυκά άτμα πυ εκτρέφνται στυς 32,3 C με 70% σχετική υγρασία επιβιώνυν για 17,2 εβδμάδες κατά μέσ όρ (Birch 1953). Οι μέσες τιμές μακρζωίας των πεινασμένων ακμαίων αρσενικών και θηλυκών ήταν 5,7 και 4,7 ημέρες, αντίστιχα (Edde nd hillis 2006). Αρνητικές επιπτώσεις στην αναπαραγωγή και δραστηριότητα των ακμαίων παρατηρύνται μετά από 4 ημέρες χωρίς τρφή (Dglish 2006, Nguen et l. 2008). Οι επιπτδσεις της απυσίας τρφής είναι εντνότερες στα θηλυκά άτμα, πιθανώς λόγω των μεγαλύτερων αναγκών τυς σε ενέργεια για αναπαραγωγή (Nguen et l. 2008) Sithilus grnrius ή Clndr grnri (L.) (Cleter: Curculide) Κινή νμασία: The gr weevil T Sithilus grnrius είναι ένα κσμπλίτικ κλεόπτερ, πυ τ συναντύμε τόσ στα εύκρατα όσ και στα ψυχρά κλίματα (Σκανδιναβία, Ρωσία), εν') στα υπτρπικά η παρυσία τυ είναι σπάνια και η ανάπτυξή τυ σχεδόν αδύνατη. Τ ενήλικ έντμ έχει μήκς 3-5 mm και καστανόμαυρ χρώμα (αμέσως μετά την εκκόλαψη είναι καφεκόκκιν). Η χαρακτηριστική τυ κεφαλή καταλήγει σε ένα κυρτό ρύγχς. Ο πρθώρακας είναι διάστικτς και έχει μήκς σχεδόν ίσ με αυτό των ελύτρων, τα πία έχυν κατά μήκς ραβδώσεις. Τόσ τ ενήλικ (Εικόνα 6) όσ και ι πρνύμφες τυ πρσβάλλυν τυς σπόρυς των σιτηρών (σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, καλαμπόκι και σπανιότερα βρώμη) στυς απθηκευτικύς χώρυς, όπως επίσης και συμπαγή αμυλύχα πρϊόντα (ξερό ψωμί, φρυγανιές, ζυμαρικά). Τόσ αυτό όσ και τ συγγενικό τυ είδς S. rze (L.) (Cleter: Curculide), μπρύν να τραφύν και σε αλεύρι, πίτυρα ή πλιγύρι αλλά δεν μπρύν να αναπαραχθύν. Τρέφνται αλλά πεθαίνυν σύντμα σε μπιζέλια, φασόλια, λύπινα, αραχίδα και αμύγδαλα, ενώ δεν πρσβάλλυν πτέ τυς σπόρυς κακά, καφέ και τ απφλιωμέν ρύζι. 23 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

29 Εικόνα 6. Ενήλικ Sithilus grnrius. (πηγή: Σταμόπυλς 2008) Τα θηλυκά συζευγνύνται αμέσως μετά την έξδό τυς από τυς σπόρυς και δύ εβδμάδες μετά αρχίζυν να γεννύν τα αυγά τυς ( ) με ημερήσι ρυθμό πυ εξαρτάται από: α) τη θερμκρασία τυ περιβάλλντς και β) τη σκληρότητα των σπόρων, δεδμένυ ότι τ θηλυκό ανίγει με τα στματικά τυ μόρια μία πή στ ενδσπέρμι ή και στ έμβρυ των σπόρων όπυ εναπθέτει από ένα αυγό. Η πή καλύπτεται με μία ζελατινώδη υσία, η πία σκληρπιείται και πρστατεύει τ αυγό. Υπάρχει περίπτωση να αφήσει περισσότερα τυ ενός αυγά σε ένα σπόρ αλλά εξαιτίας της μετέπειτα κανιβαλιστικής συμπεριφράς των πρνυμφών τελικά μόν ένα ενήλικ θα εξέλθει από κάθε σπόρ. Στην πή αυτή η πρνύμφη τρέφεται και νυμφώνεται. Μέχρι να βγει τ ενήλικ, τρώγντας τ εσωτερικό τυ σπόρυ, η πρσβλή δεν φαίνεται από έξω. Εάν η θερμκρασία είναι μεταξύ C τ θηλυκό αφήνει ένα αυγό κατά μέσ όρ ανά δύ ημέρες, ένα ή δύ αυγά όταν η θερμκρασία είναι C και δύ με τρία την ημέρα, όταν επικρατύν θερμκρασίες μεταξύ C. Η περίδς εκκόλαψης διαρκεί 6 ημέρες στυς 28 C, δέκα ημέρες στυς 20 C και δεκαπέντε ημέρες στυς 16 C. Υπάρχυν τρία πρνυμφικά στάδια τα πία αναπτύσσνται μέσα στυς σπόρυς και γενικά βιλγικός τυ κύκλς μπρεί να συμπληρωθεί σε ημέρες στυς C αλλά στην πράξη μέσα στις απθήκες ακόμη και τ καλκαίρι συνήθως χρειάζνται 6-7 εβδμάδες για τη συμπλήρωση τυ βιλγικύ κύκλυ. Η ανάπτυξή τυ εντόμυ σταματά κάτω από τυς 12 C. Τα ενήλικα συγκεντρώννται σε αρκετό βάθς μέσα στ πρϊόν και μόν στην περίπτωση των ενσακισμένων πρϊόντων πυ μένυν αρκετή ώρα στν ήλι 24 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

30 εξέρχνται στην επιφάνεια. Τα ενήλικα έντμα δεν μπρύν να πετάξυν. Η συγκέντρωσή τυς σε μεγάλυς αριθμύς σε ρισμένα σημεία τυ πρϊόντς όπυ η υγρασία είναι υψηλότερη σε συνδυασμό με την έντνη μεταβλική δραστηριότητα πυ παρατηρείται εκεί πρκαλεί ένα τπικό ανέβασμα της θερμκρασίας με απτέλεσμα τη δημιυργία των λεγάμενων θερμών κηλίδων (ht sts). Οι κηλίδες αυτές ευνύν την ανάπτυξη μυκήτων στυς ήδη πρσβεβλημένυς σπόρυς με τελικό απτέλεσμα να σχηματίζμαι συμπαγή συσσωματώματα τυ πρϊόντς και πστική και πιτική υπβάθμισή τυ (Εικόνα 7). Η διάρκεια ζωής τυ ενηλίκυ S. grnrius είναι περίπυ 1 έτς ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις φθάνει τα 2 'Α χρόνια (Σταμόπυλς 2008). Εικόνα 7. Πρσβλή σπόρων σιταριύ από S. grnrius (αριστερά) και συσσωματώματα σταριύ πρσβεβλημένυ από S. grnrius (δεξιά). (πηγή: Σταμόπυλς 2008) Τ 5. grnrius είναι ίσως τ πι κινό και από τα πι επικίνδυνα πυ συναντύμε στις απθήκες των σιτηρών στη χώρα μας και η αντιμετώπισή τυ πρέπει να ξεκινάει αμέσως μετά τη συγκμιδή, όταν τ πρϊόν μεταφέρεται στις απθήκες τυ παραγωγύ ή των συνεταιρισμών. Οι απθηκευτικί αυτί χώρι θα πρέπει να είναι τελείως καθαρί από υπλείμματα περασμένων ετών και θα πρέπει να έχυν ψεκασθεί με ένα εντμκτόν με μεγάλη υπλειμματική διάρκεια. Στη συνέχεια, και αν διαπιστωθεί πρόβλημα, θα πρέπει να γίνει απεντόμωση με φωσφίνη από ειδικευμέν πρσωπικό. Στην πράξη αυτό γίνεται από τυς συνεταιρισμύς ή από τυς μύλυς μετά τ πέρας της συγκέντρωσης των σιτηρών. Σε χώρες όπυ αυτό επιτρέπεται γίνεται κατευθείαν ψεκασμός των πρϊόντων πάνω στις ταινίες μεταφράς των σιλό με τ ργανφωσφρικό irimihs-methl. 25 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl

31 1.5. irimihs-methl T irimihs-methl (-2-diethlm-6-methlrimid-4-l 0,0- dimethl hshrthite) είναι ένα από τα πι συνηθισμένα εντμκτόνα σιτηρών πυ χρησιμπιύνται παγκόσμιός (Luci nd Mlri 2013). Είναι ένα ργανφωσφρικό εντμκτόν με ακαρεκτόν επίσης δράση. Δρα τόσ σαν εντμκτόν επαφής, όσ και σαν καπνιστικό, ικανό να διαπερνά τυς ιστύς των φύλλων και να δίνει διελασματική δράση. Χρησιμπιείται εναντίν πλλών εχθρών των καλλιεργειών αλλά είναι κατάλληλ και για απεντμώσεις απθηκών. (Σταμόπυλς 1995). Η ργανφωσφρική αυτή ένωση έχει μικρή τξικότητα στα θηλαστικά (παρυσιάζει ξεία τξικότητα από στόματς σε πντίκια LD5, πσστό 2.05 mg/kg) και έχει ένα ευρύ φάσμα εντμκτόνυ δράσης (Redlger et l. 1988). Γενικά, τ irimihs-methl ως ργανφωσφρικό, είναι περισσότερ τξικό για τα θηλαστικά από ό,τι νεότερες ενώσεις, όπως τα πυρεθρειδή ή σπινσύνες. Αυτός είναι όμως και λόγς πυ αυτή η ένωση έχει αξιλγηθεί ως εντμκτόν σπόρων (Arthur 1994, Nk et l. 1998, Dglish 2008, Athnsiu et l. 2009, Dglish nd Nk 2012). Ωστόσ, πρόσφατες μελέτες δείχνυν σαφώς ότι τ irimihs-methl είναι εξαιρετικά απτελεσματικό σε περιπτώσεις όπυ νεότερες ενώσεις δεν είναι. Για παράδειγμα ι Athnsiu et l. (2009b) διαπίστωσαν ότι για τν αραβόσιτ τ irimihs-methl παρέχει έναν πλήρη έλεγχ (100%) πέντε ειδών Ψωκόπτερων, όταν στις περισσότερες περιπτώσεις τ ssd ή ι πυρεθρίνες είναι αναπτελεσματικές. Σε μια άλλη μελέτη, Dglish (2008) σημειώνει ότι συνδυασμός τυ ssd με μια άλλη ργανφωσφρική ένωση, τ chlrrifsmethl, δεν παρείχε αυξημένη πρστασία εναντίν των κύριων εντόμων απθηκών, όπως η R. dmic, τ Τ. cstneum, τ Ο. surmensis και τ Crtlestes ferrugeus Stehens (Cleter: Lemhleide). Επιπλέν, ι Fng et l. (2002) διαπίστωσαν ότι τ ssd δεν ήταν απτελεσματικό κατά τυ Τ. cstneum όσ ήταν τ irimihs-methl (Dglish 1998). Επίσης, τ irimihs-methl ήταν πι απτελεσματικό κατά τυ 5. grnrius, σε σύγκριση με τα άλλα ργανφωσφρικό όπως τ μαλαθεί ή τ dihlrvs (Kljjic nd eric 2007). Για τα ίδια είδη ι Kljjic nd eric (2007b) βρήκαν ότι τ irimihs-methl ήταν απτελεσματικό κατά των πληθυσμών πυ ήταν ανθεκτικί στην πυρεθρειδή δελταμεθρίνη, ενώ ι επιδόσεις τυ μεταξύ των διαφρετικών πληθυσμών ήταν μιόμρφη, ανεξάρτητα από τις διαφρές στην ευαισθησία στην πυρεθρειδή δελταμεθρίνη. Όλα αυτά τα γεγνότα 26 Institutl Resitr - Librr & Infrmt Centre - Universit f Thessl