NERBIO SISTEMA AUTONOMO ETA PERIFERIKOKO FARMAKOAK

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "NERBIO SISTEMA AUTONOMO ETA PERIFERIKOKO FARMAKOAK"

Transcript

1 NERBIO SISTEMA AUTONOMO ETA PERIFERIKOKO FARMAKOAK Erizainentzako Farmazia Klinikoa. OCW 2016 Argia Acarregui Garalde Laura Saenz del Burgo Martinez 12. GAIA Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 4.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-partekatu lizentziaren mende dago. Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu helbidean

2 Aurkibidea Nerbio sistema autonomoa Nerbio sistema sinpatikoa Nerbio sistema parasinpatikoa Sinpatikomimetikoak Kardiobaskularrak Bronkio-zabaltzaileak (Beta 2) Beste batzuk Blokeatzaile adrenergikoak Alfa blokeatzaileak Beta blokeatzaileak Alfa eta beta blokeatzaileak

3 Aurkibidea Parasinpatikomimetikoak Azetilkolinaren deribatuak Antikolinesterasikoak Antikolinergikoak Anestesikoak

4 Nerbio sistema autonomoa (NSA) Honako organoen funtzionamendua kontrolatzen du: bihotza, digestio-hodia, bronkioak, begi-ninia, gernumaskuria Nahi gabekoa Nerbio sistema Sinpatikoa Transmisio adrenergikoa Nerbio sistema Parasinpatikoa Transmisio kolinergikoa

5 Nerbio sistema autonomoa (NSA) Bide Sinpatikoa Pre- hartzaile gongoiletan adrenergikoak Post- R-nic ACh NA Giltzurrun gaineko muina A (odolean) Organo efektorea Bide Parasinpatikoa Pre - gongoilean Post- R-nic ACh ACh Organo efektorea muina hartzaile muskarinikoak Saenz del Burgo L. Farmazia eta Farmazi Teknologia Laborategia (UPV/EHU), egina

6 Nerbio sistema autonomoa (NSA) BruceBlaus irudia CC lizentziarekin Pixabayen argitaratua. nnervation.png?uselang=es ( begiratua) BruceBlaus irudia CC lizentziarekin Pixabayen argitaratua. vation.png?uselang=es ( begiratua)

7 NSA Sinpatikoa Hartzaile motak Alfa: odol-hodietan (ez koronarioetan ezta muskularretan). Hodi-uzkurdura Beta 1: miokardioan. Uzkurkortasuna handitzen dute (ionotropo positiboa) eta bihotz-bizkortasuna ere bai Beta 2: bronkioetan, hodi koronarioetan eta muskularretan eta uteroan. Eragina: bronkio-zabalkuntza, hodi-zabalkuntza eta uteroaren erlaxazioa

8 NSA Sinpatikoa Gibelean duen eraginaren ondorioz gluzemiaren igoera sortzen du (glukogenolisia) Lipolisiaren ondorioz gantz-azidoen igoera ere bai Giltzurrun gaineko guruinak ere estimulu sinpatikoaren eragina somatzen du eta adrenalina askatzen du

9 NSA Sinp. Parasinp. Bihotz-maiztasuna Bihotz-uzkurkortasuna Odol-hodiak Urdaila Hestea Guruinak Gernu-maskuria Bronkioa Begi-ninia Utero Ez dauka eraginik Uzkurdura Zabalkuntza jariakinak mugikortasuna jariakinak Uzkurdura Erlaxazioa Zabalkuntza Uzkurdura Midriasia Miosia Erlaxazioa Ez dauka eraginik

10 NSA Sinpatikoak erne jartzen gaitu eta gorputza larrialdietarako prestatzen du, ezinbestekoa ez dena geldiarazten du Bi sistemen arteko orekak organo guztien funtzionamendu zuzena mantentzen du

11 Sinpatikomimetikoak

12 Sinpatikomimetikoak Hartzaile adrenergikoak estimulatzen dituzte katekolaminen (adrenalina eta noradrenalina) efektu berdinak Sinpatikomimetiko kardiobaskularrak Orokorrean ionotropo (+) Gehienak perfusio jarraian, bonbarekin Dosia pixkanaka igo eta jaitsi ZIUan, erreanimazioan, larrialdietan

13 Sinpatikomimetiko Kardiobaskularrak Adrenalina Alfa eta beta (1 + 2) hartzaileak estimulatzen ditu TAren igoera (hodi-uzkurdura), bronkio-zabalkuntza, hipergluzemia, gantz-azido libreen igoera Indikazioak: bronkio-asma larrian (beta 2), anafilaxia eta bihotz-gelditzea Emateko erak: larruazalpeko bidez, bena barnetik, bolusean, perfusioan, orotrakeala, asma akutua duten umeetan aerosolean Eragin desiragaitzak: takikardia, arritmiak, min prekordiala iskemiak eraginda

14 Sinpatikomimetiko Kardiobaskularrak Dopamina NA-ren aitzindaria TA igotzeko batez ere Indikazioak: hipotentsio arteriala Eragin desiragaitzak: takikardia, arritmiak, goragaleak eta okak. Oxigenoaren beharra Emateko erak: perfusio jarraian bonbarekin

15 Sinpatikomimetiko Kardiobaskularrak Dobutamina Beta 1 estimulatzailea Ionotropo (+), miokardioaren uzkurkortasuna handitu, TA igo barik Indikazioak: bihotz-gutxiegitasun larrian, biriketako edema akutuan Eragin desiragaitzak: hodi-zabalkuntza hipotentsio arterialarekin

16 Sinpatikomimetiko Kardiobaskularrak Noradrenalina Batez ere alfa hartzaileak estimulatzen ditu Hodi-uzkurdura bizia TA-ren igoera Shock septikoan edo anafilaktikoan edo hipotentsioa dagoenean Beti bena barnetik (bide zentraletik) Hodietatik kanpo ateratzen denean: nekrosia

17 Sinpatikomimetiko Kardiobaskularrak Isoprenalina Beta hartzaileak estimulatzen ditu bakarrik Takikardia eragiten du Bradiarritmietan erabiltzeko Bakarrik bena barnetik

18 Sinpatikomimetiko bronkiozabaltzaileak (β2) Salbutamol (Ventolin ) Asma bronkialean eta EPOCan Eragin desiragaitzak: takikardia, arritmiak, dardara, hipopotasemia, urduritasuna Aho bidez: takifilaxia; inhalatua 6 orduero; aerosolean; muskulu barnetik; bena barnetik; larruazal bidetik

19 Sinpatikomimetiko bronkiozabaltzaileak (β2) Terbutalina (Terbasmin ) 6 orduero Inhalatua Salmeterol (Serevent ) 12 orduero, inhalatua. Eragina egiteko ordubete behar du; beraz, egoera akutuetan ez Adrenalina Bronkio-asma larrian, larruazalpeko bidez eta bihotzeko monitorizazioarekin

20 Beste sinpatikomimetiko batzuk Ritodrina (Prepar ) Beta 2 + Uteroa erlaxatzen du (erditzea geldiarazten) Eragin desiragaitzak: takikardia, hipotentsioa, dardara Efedrina Alfa eta beta + Mukosen hodi-uzkurdura eragiten du: begiak, sudurra Kongestioa tratatzeko Fenilefrina Alfa +. Erabilera topikoak sudur kongestioa kentzen du Oftalmologian erabiltzen da kolirioan

21 Blokeatzaile adrenergikoak

22 Blokeatzaile adrenergikoak. Alfa blokeatzaileak Prazosin Doxazosina (Carduran Neo ) Hodi-zabalkuntza eragiten du HTA-ren tratamendurako Prostataren tamaina gutxitzen du prostataren hipertrofia onberean Aho bidez Eragin desiragaitza: hipotentsio ortostatikoa

23 Blokeatzaile adrenergikoak. Beta blokeatzaileak TAren jaitsiera: bihotz-maiztasuna eta bihotzuzkurkortasunaren jaitsieraren ondorioz Nodo aurikulobentrikularretiko kondukzioa atzeratzen dute astiroago uzkurtuko da oxigeno gutxiago beharko da Bronkio-espasmoa eragin dezakete Ez dira hodi-zabaltzaileak

24 Blokeatzaile adrenergikoak. Beta blokeatzaileak Kardioselektibitatea: batzuk bihotzaren beta-hartzaileen farmako selektiboak dira Beste batzuk ez (beta 1 eta beta 2)eragin desiragaitz gehiago (bronkio-uzkurdura asman eta EPOCan EZ!) Propanolol, Pindolol, Timolol, Alprenolol ez dira kardioselektiboak Atenolol eta Bisoprololkardioselektiboak

25 Blokeatzaile adrenergikoak. Beta blokeatzaileak Indikazioak HTA Kardiopatia iskemikoa: angina eta IAM (ez krisialdi akutuetan) bihotz-gastua zein bihotz-maiztasuna gutxitzen dutelako eta oxigeno gutxiago erabilarazten dutelako Arritmiak Hipertiroidismoa, glaukoma, feokromozitoma (alfablokeatzaileekin batera), aorta-aneurisma, migraina (profilaxia), HDA prebenitzeko, dardara esentziala, antsietatea Kardioselektiboak ez direnak

26 Blokeatzaile adrenergikoak. Beta blokeatzaileak Eragin desiragaitzak Bradikardia. Sinkopeak edo zorabioak (adineko pertsonak) Hipotentsio arteriala Bihotz-blokeoaren arriskuablokeoak pairatzen dituzten gaixoetan ez erabili Ionotropismo (-): bihotz-gutxiegitasun desorekatuan ez erabili Bronkio-uzkurdura: asma bronkialean eta EPOCan ez erabili

27 Blokeatzaile adrenergikoak. Beta blokeatzaileak Eragin desiragaitzak Hodi-uzkurdura periferikoa: arteriopatia periferikoetan ez erabili Libidoa gutxitzen dute: ahal bada, ez erabili gazteetan Hiperurizemia: hezueria dagoenean ez erabili

28 Blokeatzaile adrenergikoak. Beta blokeatzaileak Emateko erak Aho bidez da erarik ohikoena Bapatean hartzeari uzteak errebote-efektua eragin dezake Atenolol bena barnetik ere eman daiteke (ZIUan)

29 Blokeatzaile adrenergikoak. Alfa eta Beta blokeatzaileak Beta-blokeatzaileen ezaugarri berak badituzte ere, hodizabalkuntza ere sortzen dute Karbedilol HTAean, kardiopatia iskemikoan eta bihotz-gutxiegitasunean Labetalol

30 Parasinpatikomimetikoak

31 Parasinpatikomimetikoak Azetilkolinak eragiten dituen efektu berdinak

32 Parasinpatikomimetikoak. Azetilkolinaren deribatuak Gutxi irauten dute azetilkolinesterasa entzimak txikitzen dituelako Pilokarpina Bide topikoa oftalmologian miosia sortzeko. Glaukoman Eragin desiragaitzak: miosia, ikusteko zailtasunak Beste batzuk: Karbakol, Muskarina

33 Parasinpatikomimetikoak. Antikolinesterasikoak Azetilkolinesterasaren inhibitzaileak Ach ez da suntsitzen eta luzeago irauten du bere efektuak Indikazioak Miastenia gravis (muskuluen plaka motorean dauden hartzaile azetilkolinergikoen kontra antigorputzak ekoizten dira): ahultasuna Alzheimer gaixotasuna Anestesian muskulu-erlaxagarri batzuen efektua antagonizatzeko

34 Parasinpatikomimetikoak. Antikolinesterasikoak Eragin desiragaitzak Goragaleak, beherakoak, listuketa, hesteperistaltismoaren igoera, miosia, negarra Ez erabili asman (bronkio-uzkurduragatik) ezta ultzeran (jariakin azidoen igoeragatik) ere

35 Parasinpatikomimetikoak. Antikolinesterasikoak Farmakoak Neostigmina Piridostigmina Aho bidez miastenia gravis-ean Donezepilo (Aricept ) Alzheimer gaixotasunaren tratamentuan Ribastigmina (Prometax ) Alzheimer gaixotasun antzeko dementzietan

36 Antikolinergikoak

37 Antikolinergikoak Azetilkolinaren antagonistak (antimuskarinikoak). Landare baten deribatuak dira: Belladona Eragina: Bihotz-maiztasunaren igoera Heste- eta behazun-peristaltismoaren jaitsiera Gernu-debekua Bronkio-zabalkuntza Midriasia ikuspen lausoarekin Garun-eszitazioa (delirioa) Urdail-jariakinen jaitsiera Listu-jarioaren jaitsiera Izerdia

38 Atropa belladona OpenStax College irudia CC lizentziarekin Pixabayen argitaratua. ( begiratua) Dendrofil irudia CC lizentziarekin Pixabayen argitaratua. ( begiratua)

39 Antikolinergikoak. Farmakoak Atropina (lehen eredua) Hioszina bromuroa Ipratropio bromuroa Homatropina Trihexifenidilo

40 Antikolinergikoak. Indikazioak Atropina Takikardia eragiten duanestesiaren, prozedura kirurgikoen edo inbasiboen ondorioz agertzen den bradikardia ekiditen du Blokeo aurikulobentrikularra tratatzeko Bradikardia larria TAaren jaitsierarekin tratatzeko Bihotz-arnasetako gelditzean Olfalmologian bide topikoa: midriasia eta ziklopegia (begimuskuluaren paralisia: begia aztertzeko)

41 Antikolinergikoak. Indikazioak Hioszina bromuroa (Buscapina ) Espasmolitiko moduan erabiltzen da (kolikoetan) Eragin antiemetikoa eta anti-zorabiagarria Aho bidez, larruazalpeko bidez eta bena barnetik Eskopolamina Arnas-jariakinak gutxitzeko, gaixo terminaletan Ipratropio bromuroa (Atrovent ) Inhalagailuan bronkio-zabaltzaile moduan beta 2 farmakoekin batera

42 Antikolinergikoak. Indikazioak Tiotropio Bronkio-zabaltzailea Homatropina Kolirioan midriasia eta ziklopegia lortzeko miaketa oftalmologikoetarako Glaukomaren arriskua Trihexifenidilo (Artane ) Parkinsonen gaixotasunaren kontrako farmakoa

43 Antikolinergikoak. Eragin desiragaitzak Begirada lausoa Idorreria Takikardia Aho-idorreria Delirioa Gernu-debekua (globo besikalaren arriskua)

44 Anestesikoak

45 Anestesikoak. Anestesia orokorra Aldez aurretiko medikazioa: antsietatea ekidin eta anestesia induzitzeko Antsiolitikoak Bentzodiazepinak: diazepam edo midazolam Atropina: erreakzio bagala ekiditen du (bradikardia) eta urdaileko eta arnas bideetako jarioak jaisten ditu Analgesikoak Morfikoak: fentaniloa Antibiotikoak: infekzioen profilaxirako

46 Anestesikoak. Anestesia orokorra Indukzioa: momentu honetan loa hasten da. Bena barnetik. Aireztapen mekanikoa eta intubazio orotrakeala beharrezkoa dira Tiopental: Eragin azkarra (10-20 ). Iraupen laburreko barbiturikoa Etomidatoa (Sibul ) Ez-barbiturikoa. Muskulu-uzkurdura ager daiteke (trismus) Benzodiazepinak (muskulu-erlaxagarriak) aldez aurretik Propofol: bena barnetik. TA-ren jaitsiera eragiten du

47 Anestesikoak. Anestesia orokorra Mantenimendua: Aireztapen mekanikoa behar dute. Askotan muskulu-erlaxagarriak erabili behar dira manipulazio kirurgikoak errazteko Benzodiazepinak midazolam-a Propofola Gas inhalatuak: oxigenoarekin nahasturik Isofluoranoa Halotanoa Oxido nitrosoa indukziorako

48 Anestesikoak. Anestesia orokorra Erreanimazioa Anestesikoak kentzen dira gaixoa esnatzen da eta arnasa hartzen hasiko da Konstanteak kontrolatu era baita eragin desirgaitzen agerpena ere ZIUan egiten da

49 Anestesikoak. Muskulu erlaxagarriak Erabateko muskulu-paralisi periferikoa sortzen dute NSZ ukitu barik Bere erabilerak aireztapen mekanikoa eskatzen du Muskulatura erlaxatzen dute kirurgia errazteko, intubazioa errazten dute Gaixoak beti lasaigarriak hartu behar izan ditu Sukzinil-kolina Bekuronio, Pankuronio, Atrakurio Antagonizatzekoantikolinesterasikoak Neostigmina bena barnetik

50 Anestesikoak. Anestesiko lokalak Nerbio-kinaden trasmisioa blokeatzen da (ez dira inpultsoak NSZeraino heltzen) Eraginaren luzaera, dosiaren menpe Adrenalinarekin batera ematerakoan odol-fluxua jaisten da pixkanaka xurgatu eta metabolizatuko da Lidokaina Bupibakaina Mepibakaina

51 Anestesikoak. Anestesiko lokalak. Eragin desiragaitzak Gutxitan: hipotentsioa, konbultsioak, alergia Farmakoak Nerbio edo plexoen blokeoa: zonaldea inerbatzen duten nerbioek anestesiatzeko Anestesia epidurala: espazio epiduralean jarri, eragin desiragaitz gutxiago, kateter bat utzi dezakegu analgesikoak emateko Bizkarrezur-anestesia: nerbio sustraiak blokeatzen dira, gorputzaren beheko partean kirurgia egiteko. Gaixoa eserita egon behar da. Eragin desiragaitzak hipotentsioa, buruko mina, okak

SISTEMA KARDIOBASKULARREKO FARMAKOAK

SISTEMA KARDIOBASKULARREKO FARMAKOAK SISTEMA KARDIOBASKULARREKO FARMAKOAK Erizainentzako Farmazia Klinikoa. OCW 2016 Argia Acarregui Garalde Laura Saenz del Burgo Martinez 13. GAIA Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 4.0 lizentziaren

Διαβάστε περισσότερα

ANALGESIKOAK ANTIINFLAMATORIOAK ANTIALERGIKOAK

ANALGESIKOAK ANTIINFLAMATORIOAK ANTIALERGIKOAK ANALGESIKOAK ANTIINFLAMATORIOAK ANTIALERGIKOAK Erizainentzako Farmazia Klinikoa. OCW 2016 Argia Acarregui Garalde Laura Saenz del Burgo Martinez 3. GAIA Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 4.0 lizentziaren

Διαβάστε περισσότερα

= 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua.

= 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua. 1 ARIKETA Kalkulatu α : 4x+ 3y+ 10z = 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua. Aurki ezazu α planoak eta PH-k osatzen duten angelua. A'' A' 27 A''1 Ariketa hau plano-aldaketa baten bidez ebatzi

Διαβάστε περισσότερα

1. Gaia: Mekanika Kuantikoaren Aurrekoak

1. Gaia: Mekanika Kuantikoaren Aurrekoak 1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 12 Laburpena 1 Uhin-Partikula Dualtasuna 2 Trantsizio Atomikoak eta Espektroskopia Hidrogeno Atomoaren Espektroa Bohr-en Eredua 3 Argia: Partikula (Newton)

Διαβάστε περισσότερα

ERREAKZIOAK. Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea

ERREAKZIOAK. Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea ERREAKZIAK Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea ADIZI ELEKTRZALEK ERREAKZIAK idrogeno halurozko adizioak Alkenoen hidratazioa

Διαβάστε περισσότερα

DERIBAZIO-ERREGELAK 1.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. ( ) ( )

DERIBAZIO-ERREGELAK 1.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. ( ) ( ) DERIBAZIO-ERREGELAK.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. Izan bitez D multzo irekian definituriko f funtzio erreala eta puntuan deribagarria dela esaten da baldin f ( f ( D puntua. f zatidurak

Διαβάστε περισσότερα

Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala

Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala eta limitearen teorema zentrala Josemari Sarasola Estatistika enpresara aplikatua Josemari Sarasola Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala 1 / 13 Estatistikan gehien erabiltzen den banakuntza

Διαβάστε περισσότερα

ANGELUAK. 1. Bi zuzenen arteko angeluak. Paralelotasuna eta perpendikulartasuna

ANGELUAK. 1. Bi zuzenen arteko angeluak. Paralelotasuna eta perpendikulartasuna Metika espazioan ANGELUAK 1. Bi zuzenen ateko angeluak. Paalelotasuna eta pependikulatasuna eta s bi zuzenek eatzen duten angelua, beaiek mugatzen duten planoan osatzen duten angeluik txikiena da. A(x

Διαβάστε περισσότερα

9. GAIA: ZELULAREN KITZIKAKORTASUNA

9. GAIA: ZELULAREN KITZIKAKORTASUNA 9. GAIA: ZELULAREN KITZIKAKORTASUNA OHARRA: Zelula kitzikatzea zelula horretan, kinada egokiaren bidez, ekintza-potentziala sortaraztea da. Beraz, zelula kitzikatua egongo da ekintza-potentziala gertatzen

Διαβάστε περισσότερα

HIRUGARREN IKASTURTEA-FARMAKOLOGIA OROKORRA. IRAUNALDIA: Urte osokoa KREDITUAK: 6,5 teorikoak eta 6,5 praktikoak

HIRUGARREN IKASTURTEA-FARMAKOLOGIA OROKORRA. IRAUNALDIA: Urte osokoa KREDITUAK: 6,5 teorikoak eta 6,5 praktikoak HIRUGARREN IKASTURTEA-FARMAKOLOGIA OROKORRA IRAUNALDIA: Urte osokoa KREDITUAK: 6,5 teorikoak eta 6,5 praktikoak IRAKASGAIAREN HELBURU OROKORRAK ETA ANTOLAKETA Farmakologia interes kliniko handia duen oinarrizko

Διαβάστε περισσότερα

6.GAIA. BIRIKA-BRONKIOEN GAITZ KRONIKOAK 1. BIRIKETAKO GAIXOTASUN BUTXATZAILE KRONIKOA (BGBK- EPOC/OCFA)

6.GAIA. BIRIKA-BRONKIOEN GAITZ KRONIKOAK 1. BIRIKETAKO GAIXOTASUN BUTXATZAILE KRONIKOA (BGBK- EPOC/OCFA) 6.GAIA. BIRIKA-BRONKIOEN GAITZ KRONIKOAK 1. BIRIKETAKO GAIXOTASUN BUTXATZAILE KRONIKOA (BGBK- EPOC/OCFA) BGBK osatzen dute arnas fluxuaren murrizketa iraunkorra duten eta klinikoki esfortzuagatiko disnea,

Διαβάστε περισσότερα

9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomiko

9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomiko 9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomikoak 1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 21 Laburpena 1 Espektroskopiaren Oinarriak 2 Hidrogeno Atomoa Espektroskopia Esperimentua

Διαβάστε περισσότερα

3. Ikasgaia. MOLEKULA ORGANIKOEN GEOMETRIA: ORBITALEN HIBRIDAZIOA ISOMERIA ESPAZIALA:

3. Ikasgaia. MOLEKULA ORGANIKOEN GEOMETRIA: ORBITALEN HIBRIDAZIOA ISOMERIA ESPAZIALA: 3. Ikasgaia. MLEKULA RGAIKE GEMETRIA: RBITALE IBRIDAZIA KARB DERIBATUE ISMERIA ESPAZIALA Vant off eta LeBel-en proposamena RBITAL ATMIKE IBRIDAZIA ibridaio tetragonala ibridaio digonala Beste hibridaioak

Διαβάστε περισσότερα

OREKA KIMIKOA GAIEN ZERRENDA

OREKA KIMIKOA GAIEN ZERRENDA GAIEN ZERRENDA Nola lortzen da oreka kimikoa? Oreka konstantearen formulazioa Kc eta Kp-ren arteko erlazioa Disoziazio-gradua Frakzio molarrak eta presio partzialak Oreka kimikoaren noranzkoa Le Chatelier-en

Διαβάστε περισσότερα

Medikamentuak arrazoiz preskribatzen ikasteko GIDALIBURUA, kasu klinikoetan oinarrituta

Medikamentuak arrazoiz preskribatzen ikasteko GIDALIBURUA, kasu klinikoetan oinarrituta Medikamentuak arrazoiz preskribatzen ikasteko GIDALIBURUA, kasu klinikoetan oinarrituta Egileak: Joseba Pineda eta Aitziber Mendiguren. Farmakologia saila. ISBN zenbakia: 978-84-9860-956-1 EUSKARAREN ARLOKO

Διαβάστε περισσότερα

7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA. x i n i N i f i

7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA. x i n i N i f i 7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA 1. Osatu ondorengo maiztasun-taula: x i N i f i 1 4 0.08 2 4 3 16 0.16 4 7 0.14 5 5 28 6 38 7 7 45 0.14 8 2. Ondorengo banaketaren batezbesteko aritmetikoa 11.5 dela

Διαβάστε περισσότερα

Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M A K I N A. Sorgailua. Motorea.

Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M A K I N A. Sorgailua. Motorea. Magnetismoa M1. MGNETISMO M1.1. Unitate magnetikoak Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M K I N Energia Mekanikoa Sorgailua Energia Elektrikoa Energia

Διαβάστε περισσότερα

FARMAKOLOGIA APLIKATUA: Oinarri teorikoak medikamentuak zentzuz erabiltzeko

FARMAKOLOGIA APLIKATUA: Oinarri teorikoak medikamentuak zentzuz erabiltzeko FARMAKOLOGIA APLIKATUA: Oinarri teorikoak medikamentuak zentzuz erabiltzeko Egilea(k): Joseba Pineda eta Aitziber Mendiguren ISBN zenbakia: 978-84-9860-765-9 EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO ERREKTOREORDETZAREN

Διαβάστε περισσότερα

(1)σ (2)σ (3)σ (a)σ n

(1)σ (2)σ (3)σ (a)σ n 5 Gaia 5 Determinanteak 1 51 Talde Simetrikoa Gogoratu, X = {1,, n} bada, X-tik X-rako aplikazio bijektiboen multzoa taldea dela konposizioarekiko Talde hau, n mailako talde simetrikoa deitzen da eta S

Διαβάστε περισσότερα

1. MATERIALEN EZAUGARRIAK

1. MATERIALEN EZAUGARRIAK 1. MATERIALEN EZAUGARRIAK Materialek dituzten ezaugarri kimiko, fisiko eta mekanikoek oso eragin handia dute edozein soldadura-lanetan. Hori guztia, hainbat prozesu erabiliz, metal desberdinen soldadura

Διαβάστε περισσότερα

DIABETEAREN DIETOTERAPIA

DIABETEAREN DIETOTERAPIA DIABETEAREN DIETOTERAPIA DIABETEAREN DIETOTERAPIA DEFINIZIOA ETA DIAGNOSTIKOA SAILKAPENA ETA ETIOLOGIA SEINALE KLINIKOAK ETA FISIOPATOLOGIA TRATAMENDUA DEFINIZIOA ETA DIAGNOSTIKOA Diabetes mellitus izena

Διαβάστε περισσότερα

KANTEN ETIKA. Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat.

KANTEN ETIKA. Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat. EN ETIKA Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat. Kantek esan zuen bera baino lehenagoko etikak etika materialak zirela 1 etika materialak Etika haiei material esaten zaie,

Διαβάστε περισσότερα

JANGURAREN ERREGULAZIO NEUROKIMIKOA

JANGURAREN ERREGULAZIO NEUROKIMIKOA 2 JANGURAREN ERREGULAZIO NEUROKIMIKOA Hipotalamoa Neurotransmisore eta neuromodulatzaileak Izaki bizidun orok bere ehunen hazkuntza, garapen eta mantenu egokirako nutriente-ekarpena behar du. Hori elikagaiak

Διαβάστε περισσότερα

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa Analisia eta Kontrola Materialak eta entsegu fisikoak LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA Proiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): HOSTEINS UNZUETA, Ana Zuzenketak:

Διαβάστε περισσότερα

1 Aljebra trukakorraren oinarriak

1 Aljebra trukakorraren oinarriak 1 Aljebra trukakorraren oinarriak 1.1. Eraztunak eta gorputzak Geometria aljebraikoa ikasten hasi aurretik, hainbat egitura aljebraiko ezagutu behar ditu irakurleak: espazio bektorialak, taldeak, gorputzak,

Διαβάστε περισσότερα

1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak

1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak 1 TELEKOMUNIKAZIOAK 1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak Telekomunikazio komertzialetan bi sistema nagusi bereiz ditzakegu: irratia eta telebista. Telekomunikazio-sistema horiek, oraingoz, noranzko bakarrekoak

Διαβάστε περισσότερα

Hirukiak,1. Inskribatutako zirkunferentzia. Zirkunskribatutako zirkunferentzia. Aldekidea. Isoszelea. Marraztu 53mm-ko aldedun hiruki aldekidea

Hirukiak,1. Inskribatutako zirkunferentzia. Zirkunskribatutako zirkunferentzia. Aldekidea. Isoszelea. Marraztu 53mm-ko aldedun hiruki aldekidea Hirukiak, Poligonoa: elkar ebakitzen diren zuzenen bidez mugatutako planoaren zatia da. Hirukia: hiru aldeko poligonoa da. Hiruki baten zuzen bakoitza beste biren batuketa baino txiakiago da eta beste

Διαβάστε περισσότερα

Aurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK KARBOHIDRATOAK LIPIDOAK PROTEINAK...

Aurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK KARBOHIDRATOAK LIPIDOAK PROTEINAK... Aurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK... 1 2 KARBOHIDRATOAK... 13 3 LIPIDOAK... 41 4 PROTEINAK... 73 5 MINERALAK... 107 6 BITAMINAK (I)... 141 7 BITAMINAK (II)... 165 8

Διαβάστε περισσότερα

Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira:

Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira: 1 Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira: T= 2,000 C eta P= 50,000 a 100,000 atmosfera baldintza hauek bakarrik ematen dira sakonera 160 Km-koa denean eta beharrezkoak dira miloika eta

Διαβάστε περισσότερα

INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK

INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK 1.-100 m 3 aire 33 Km/ordu-ko abiaduran mugitzen ari dira. Zenbateko energia zinetikoa dute? Datua: ρ airea = 1.225 Kg/m 3 2.-Zentral hidroelektriko batean ur Hm

Διαβάστε περισσότερα

ALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA

ALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA ALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA SARRERA Karbono-karbono lotura bikoitza agertzen duten konposatuak dira alkenoak. Olefina ere deitzen zaiete, izen hori olefiant-ik dator eta olioa ekoizten duen gasa

Διαβάστε περισσότερα

Jose Miguel Campillo Robles. Ur-erlojuak

Jose Miguel Campillo Robles. Ur-erlojuak HIDRODINAMIKA Hidrodinamikako zenbait kontzeptu garrantzitsu Fluidoen garraioa Fluxua 3 Lerroak eta hodiak Jarraitasunaren ekuazioa 3 Momentuaren ekuazioa 4 Bernouilli-ren ekuazioa 4 Dedukzioa 4 Aplikazioak

Διαβάστε περισσότερα

1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA...

1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA... Aurkibidea 1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA... 1 1.1 Proiekzioa. Proiekzio motak... 3 1.2 Sistema diedrikoaren oinarriak... 5 1.3 Marrazketarako hitzarmenak. Notazioak... 10 1.4 Puntuaren, zuzenaren eta planoaren

Διαβάστε περισσότερα

Agoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 AGOITZ. Lan Proposamena

Agoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 AGOITZ. Lan Proposamena Agoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 1. AKTIBITATEA Lan Proposamena ARAZOA Zurezko oinarri baten gainean joko elektriko bat eraiki. Modu honetan jokoan asmatzen dugunean eta ukitzen dugunean

Διαβάστε περισσότερα

Solido zurruna 2: dinamika eta estatika

Solido zurruna 2: dinamika eta estatika Solido zurruna 2: dinamika eta estatika Gaien Aurkibidea 1 Solido zurrunaren dinamikaren ekuazioak 1 1.1 Masa-zentroarekiko ekuazioak.................... 3 2 Solido zurrunaren biraketaren dinamika 4 2.1

Διαβάστε περισσότερα

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA:

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA: MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA: Koaderno hau erabiltzeko oharrak: Koaderno hau egin bazaizu ere, liburuan ezer ere idatz ez dezazun izan da, Gogora ezazu, orain zure liburua den hori,

Διαβάστε περισσότερα

2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK

2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK 2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK Gaur egun, dispositibo elektroniko gehienak erdieroale izeneko materialez fabrikatzen dira eta horien ezaugarri elektrikoak dispositiboen funtzionamenduaren oinarriak dira.

Διαβάστε περισσότερα

Oxidazio-erredukzio erreakzioak

Oxidazio-erredukzio erreakzioak Oxidazio-erredukzio erreakzioak Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 3.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-partekatu lizentziaren mende dago. Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu http://creativecommons.org/licenses/by-ncsa/3.0/es/

Διαβάστε περισσότερα

15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA

15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA 15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA KONTZEPTUA Eremu-efektuko transistorea (Field Effect Transistor, FET) zirkuitu analogiko eta digitaletan maiz erabiltzen den transistore mota

Διαβάστε περισσότερα

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA:

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA: MATEMATIKAKO ARIKETAK. DBH 3. KOADERNOA IZENA: Koaderno hau erabiltzeko oharrak: Koaderno hau egin bazaizu ere, liburuan ezer ere idatz ez dezazun izan da, Gogora ezazu, orain zure liburua den hori, datorren

Διαβάστε περισσότερα

1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 puntu)

1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 puntu) UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK 2004ko EKAINA ELEKTROTEKNIA PRUEBAS DE ACCESO A LA UNIVERSIDAD JUNIO 2004 ELECTROTECNIA 1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 1-A ARIKETA Zirkuitu elektriko

Διαβάστε περισσότερα

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA 1. (2015/2016) 20 cm-ko tarteak bereizten ditu bi karga puntual q 1 eta q 2. Bi kargek sortzen duten eremu elektrikoa q 1 kargatik 5 cm-ra dagoen A puntuan deuseztatu

Διαβάστε περισσότερα

Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35; 0,32; 0,32; 2,2 atm; 2,03 atm; 2.03 atm c) 1,86; 0,043

Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35; 0,32; 0,32; 2,2 atm; 2,03 atm; 2.03 atm c) 1,86; 0,043 KIMIKA OREKA KIMIKOA UZTAILA 2017 AP1 Emaitzak: a) 0,618; b) 0,029; 1,2 EKAINA 2017 AP1 Emaitzak:a) 0,165; 0,165; 1,17 mol b) 50 c) 8,89 atm UZTAILA 2016 BP1 Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35;

Διαβάστε περισσότερα

UNITATE DIDAKTIKOA ELEKTRIZITATEA D.B.H JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. Helio atomoa ASKATASUNA BHI 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA

UNITATE DIDAKTIKOA ELEKTRIZITATEA D.B.H JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. Helio atomoa ASKATASUNA BHI 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA 1. JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. 1 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA Material guztiak atomo deitzen diegun partikula oso ttipiez osatzen dira. Atomoen erdigunea positiboki kargatua egon ohi da eta tinkoa

Διαβάστε περισσότερα

Bizikletak mailegatzeko zerbitzua erabiltzeko arauak

Bizikletak mailegatzeko zerbitzua erabiltzeko arauak Bizikletak mailegatzeko zerbitzua erabiltzeko arauak 1. Zer da GETXOBIZI eta nola funtzionatzen du? GETXOBIZI udalerrian bizikletaz mugitzeko zerbitzu publiko gisa dago pentsatuta. Zerbitzu horretan izena

Διαβάστε περισσότερα

Poisson prozesuak eta loturiko banaketak

Poisson prozesuak eta loturiko banaketak Gizapedia Poisson banaketa Poisson banaketak epe batean (minutu batean, ordu batean, egun batean) gertaera puntualen kopuru bat (matxura kopurua, istripu kopurua, igarotzen den ibilgailu kopurua, webgune

Διαβάστε περισσότερα

1.- Hiru puntutatik konmutaturiko lanpara: 2.- Motore baten bira noranzkoaren aldaketa konmutadore baten bitartez: 3.- Praktika diodoekin:

1.- Hiru puntutatik konmutaturiko lanpara: 2.- Motore baten bira noranzkoaren aldaketa konmutadore baten bitartez: 3.- Praktika diodoekin: 1.- Hiru puntutatik konmutaturiko lanpara: 2.- Motore baten bira noranzkoaren aldaketa konmutadore baten bitartez: 3.- Praktika diodoekin: 1 Tentsio gorakada edo pikoa errele batean: Ikertu behar dugu

Διαβάστε περισσότερα

9.28 IRUDIA Espektro ikusgaiaren koloreak bilduz argi zuria berreskuratzen da.

9.28 IRUDIA Espektro ikusgaiaren koloreak bilduz argi zuria berreskuratzen da. 9.12 Uhin elektromagnetiko lauak 359 Izpi ultramoreak Gasen deskargek, oso objektu beroek eta Eguzkiak sortzen dituzte. Erreakzio kimikoak sor ditzakete eta filmen bidez detektatzen dira. Erabilgarriak

Διαβάστε περισσότερα

Magnetismoa. Ferromagnetikoak... 7 Paramagnetikoak... 7 Diamagnetikoak Elektroimana... 8 Unitate magnetikoak... 9

Magnetismoa. Ferromagnetikoak... 7 Paramagnetikoak... 7 Diamagnetikoak Elektroimana... 8 Unitate magnetikoak... 9 Magnetismoa manak eta imanen teoriak... 2 manaren definizioa:... 2 manen arteko interakzioak (elkarrekintzak)... 4 manen teoria molekularra... 4 man artifizialak... 6 Material ferromagnetikoak, paramagnetikoak

Διαβάστε περισσότερα

12. GAIA: ZENTZUMEN BEREZIAK

12. GAIA: ZENTZUMEN BEREZIAK 12. GAIA: ZENTZUMEN BEREZIAK Existitzen diren bost zentzumen bereziak (usaimena, dastamena, entzumena, oreka eta ikusmena) entzefaloan kontzentratuak daude. Zentzumen somatikoetan bezala, hauetan ere,

Διαβάστε περισσότερα

4. Hipotesiak eta kontraste probak.

4. Hipotesiak eta kontraste probak. 1 4. Hipotesiak eta kontraste probak. GAITASUNAK Gai hau bukatzerako ikaslea gai izango da ikerketa baten: - Helburua adierazteko. - Hipotesia adierazteko - Hipotesi nulua adierazteko - Hipotesi nulu estatistikoa

Διαβάστε περισσότερα

EREMU GRABITATORIOA ETA UNIBERTSOKO GRABITAZIOA

EREMU GRABITATORIOA ETA UNIBERTSOKO GRABITAZIOA AIXERROTA BHI EREMU GRABITATORIOA ETA UNIBERTSOKO GRABITAZIOA 2012 uztaila P1. Urtebete behar du Lurrak Eguzkiaren inguruko bira oso bat emateko, eta 149 milioi km ditu orbita horren batez besteko erradioak.

Διαβάστε περισσότερα

Inekuazioak. Helburuak. 1. Ezezagun bateko lehen orria 74 mailako inekuazioak Definizioak Inekuazio baliokideak Ebazpena Inekuazio-sistemak

Inekuazioak. Helburuak. 1. Ezezagun bateko lehen orria 74 mailako inekuazioak Definizioak Inekuazio baliokideak Ebazpena Inekuazio-sistemak 5 Inekuazioak Helburuak Hamabostaldi honetan hauxe ikasiko duzu: Ezezagun bateko lehen eta bigarren mailako inekuazioak ebazten. Ezezagun bateko ekuaziosistemak ebazten. Modu grafikoan bi ezezaguneko lehen

Διαβάστε περισσότερα

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA TEORIA 1. (2012/2013) Argiaren errefrakzioa. Guztizko islapena. Zuntz optikoak. Azaldu errefrakzioaren fenomenoa, eta bere legeak eman. Guztizko islapen a azaldu eta definitu

Διαβάστε περισσότερα

Aldehido eta Zetonak(II). Enolatoak eta Karbonilodun α,β-asegabeak

Aldehido eta Zetonak(II). Enolatoak eta Karbonilodun α,β-asegabeak Aldehido eta Zetonak(II). Enolatoak eta Karbonilodun α,β-asegabeak Konposatu Karbonilikoen α Hidrogenoen Azidotasuna: Enolatoak Karboniloarekiko α hidrogenoak ohi baino azidoagoak dira Sortzen den anioia

Διαβάστε περισσότερα

7.1 Oreka egonkorra eta osziladore harmonikoa

7.1 Oreka egonkorra eta osziladore harmonikoa 7. GAIA Oszilazioak 7.1 IRUDIA Milurtekoaren zubia: Norman Foster-ek Londresen egin zuen zubi hau zabaldu bezain laster, ia bi urtez itxi behar izan zuten, egiten zituen oszilazio handiegiak zuzendu arte.

Διαβάστε περισσότερα

Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara

Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara Paula Serras Verónica Palomares ISBN: 978-84-9082-038-4 EUSKARAREN ARLOKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA Liburu honek UPV/EHUko Euskararen Arloko Errektoreordetzaren

Διαβάστε περισσότερα

Mikel Lizeaga 1 XII/12/06

Mikel Lizeaga 1 XII/12/06 0. Sarrera 1. X izpiak eta erradiazioa 2. Nukleoaren osaketa. Isotopoak 3. Nukleoaren egonkortasuna. Naturako oinarrizko interakzioak 4. Masa-defektua eta lotura-energia 5. Erradioaktibitatea 6. Zergatik

Διαβάστε περισσότερα

6. GAIA: BITAMINAK. Edurne Simon eta Jonatan Miranda

6. GAIA: BITAMINAK. Edurne Simon eta Jonatan Miranda 6. GAIA: BITAMINAK Edurne Simon eta Jonatan Miranda BITAMINAK Alde Orokorrak Definizioa Sailkapena Izendapena Bitamina zehatzak Ezaugarri fisiko-k Gomendioak Erlazionatutako gaixotasunak AURKIBIDEA SARRERA

Διαβάστε περισσότερα

1. Oinarrizko kontzeptuak

1. Oinarrizko kontzeptuak 1. Oinarrizko kontzeptuak Sarrera Ingeniaritza Termikoa deritzen ikasketetan hasi berri den edozein ikaslerentzat, funtsezkoa suertatzen da lehenik eta behin, seguru aski sarritan entzun edota erabili

Διαβάστε περισσότερα

Proba parametrikoak. Josemari Sarasola. Gizapedia. Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20

Proba parametrikoak. Josemari Sarasola. Gizapedia. Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20 Josemari Sarasola Gizapedia Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20 Zer den proba parametrikoa Proba parametrikoak hipotesi parametrikoak (hau da parametro batek hartzen duen balioari buruzkoak) frogatzen

Διαβάστε περισσότερα

Antzekotasuna ANTZEKOTASUNA ANTZEKOTASUN- ARRAZOIA TALESEN TEOREMA TRIANGELUEN ANTZEKOTASUN-IRIZPIDEAK BIGARREN IRIZPIDEA. a b c

Antzekotasuna ANTZEKOTASUNA ANTZEKOTASUN- ARRAZOIA TALESEN TEOREMA TRIANGELUEN ANTZEKOTASUN-IRIZPIDEAK BIGARREN IRIZPIDEA. a b c ntzekotasuna NTZEKOTSUN IRUI NTZEKOK NTZEKOTSUN- RRZOI NTZEKO IRUIK EGITE TLESEN TEOREM TRINGELUEN NTZEKOTSUN-IRIZPIEK LEHEN IRIZPIE $ = $' ; $ = $' IGRREN IRIZPIE a b c = = a' b' c' HIRUGRREN IRIZPIE

Διαβάστε περισσότερα

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA 95i 10 cm-ko aldea duen karratu baten lau erpinetako hirutan, 5 μc-eko karga bat dago. Kalkula itzazu: a) Eremuaren intentsitatea laugarren erpinean. 8,63.10

Διαβάστε περισσότερα

GIZA GIZARTE ZIENTZIEI APLIKATUTAKO MATEMATIKA I BINOMIALA ETA NORMALA 1

GIZA GIZARTE ZIENTZIEI APLIKATUTAKO MATEMATIKA I BINOMIALA ETA NORMALA 1 BINOMIALA ETA NORMALA 1 PROBABILITATEA Maiztasu erlatiboa: fr i = f i haditze bada, maiztasuak egokortzera joko dira, p zebaki batera hurbilduz. Probabilitatea p zebakia da. Probabilitateak maiztasue idealizazioak

Διαβάστε περισσότερα

Kojineteak. Eskuarki, forma zilindrikoa izaten dute; jasan ditzaketen kargen arabera, bi motatan bereiz daitezke:

Kojineteak. Eskuarki, forma zilindrikoa izaten dute; jasan ditzaketen kargen arabera, bi motatan bereiz daitezke: KOJINETEAK Kojineteak Marruskadura-kojineteak Eskuarki, "kojinete" bakarrik esaten zaie. Haien helburua da ardatzei eta transmisio-ardatzei eustea eta biratzen uztea. Horretarako, ardatzetan ahokatzen

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ndpress@nd.gr

ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ndpress@nd.gr ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ndpress@nd.gr Τετάρτη, 9 Σεπτεμβρίου 2015 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ 20 ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ 1. ΦΟΡΤΣΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Odol zirkulazioaren infekzioak. Ostalariaren erantzun inflamatorio sistemikoa mikroorganismo patogenoen aurrean

Odol zirkulazioaren infekzioak. Ostalariaren erantzun inflamatorio sistemikoa mikroorganismo patogenoen aurrean Odol zirkulazioaren infekzioak Ostalariaren erantzun inflamatorio sistemikoa mikroorganismo patogenoen aurrean Odol zirkulazioaren infekzioak Odol zirkulazioaren infekzioak Mikroorganismoen sarrera odolean

Διαβάστε περισσότερα

MAKINAK DISEINATZEA I -57-

MAKINAK DISEINATZEA I -57- INGENIERITZA MEKANIKOA, ENERGETIKOA ETA MATERIALEN AILA 005 V. BADIOLA 4. KARGA ALDAKORRAK Osagaiak nekea jasaten du txandakako kargak eusten dituenean: trenbidearen gurpila, leherketa-motorraren biela.

Διαβάστε περισσότερα

Trigonometria ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOEN ARTEKO ERLAZIOAK

Trigonometria ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOEN ARTEKO ERLAZIOAK Trigonometria ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK SINUA KOSINUA TANGENTEA ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOEN ARTEKO ERLAZIOAK sin α + cos α = sin α cos α = tg α 0º, º ETA 60º-KO ANGELUEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK

Διαβάστε περισσότερα

6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana

6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana 6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana GAITASUNAK Gai hau bukatzerako ikaslea gai izango da: - Batezbestekoaren estimazioa biztanlerian kalkulatzeko. - Proba parametrikoak

Διαβάστε περισσότερα

1. Higidura periodikoak. Higidura oszilakorra. Higidura bibrakorra.

1. Higidura periodikoak. Higidura oszilakorra. Higidura bibrakorra. 1. Higidura periodikoak. Higidura oszilakorra. Higidura bibrakorra. 2. Higidura harmoniko sinplearen ekuazioa. Grafikoak. 3. Abiadura eta azelerazioa hhs-an. Grafikoak. 4. Malguki baten oszilazioa. Osziladore

Διαβάστε περισσότερα

BIOLOGIA ORAIN ARTE, IKERTZAILEEK ARTXIBOKOA. Algak ontzien poliestirenoa ordezkatzeko

BIOLOGIA ORAIN ARTE, IKERTZAILEEK ARTXIBOKOA. Algak ontzien poliestirenoa ordezkatzeko berriak HISTORIA Erasmus Darwin-en bizitzari buruzko liburua, osorik CHARLES DARWINEN PENTSAERAN ETA LANETAN eragin handia izan zuen bere aitona zenak, Erasmus Darwinek. Erasmus Darwin fisikari, olerkari,

Διαβάστε περισσότερα

Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma)

Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma) Termodinamika Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma) Erreakzio kimikoetako transformazio energetikoak. Espontaneotasuna 1. Energia eta erreakzio kimikoa. Prozesu exotermikoak

Διαβάστε περισσότερα

AZTERTUTAKO LAGINEN KONPOSAKETA Ai Laket!! Errementari kalea 88 behea Vitoria-Gasteiz (+34)

AZTERTUTAKO LAGINEN KONPOSAKETA Ai Laket!! Errementari kalea 88 behea Vitoria-Gasteiz (+34) AZTERTUTAKO LAGINEN KONPOSAKETA 2012 1. Ai Laket!! Errementari kalea 88 behea 01001 Vitoria-Gasteiz (+34) 945 23 15 60 www.ailaket.com AURKEZPENA 3 1. SARRERA 3 2. LEKUAN BERTAN AZTERTUTAKO SUBSTANTZIAK

Διαβάστε περισσότερα

Oinarrizko mekanika:

Oinarrizko mekanika: OINARRIZKO MEKANIKA 5.fh11 /5/08 09:36 P gina C M Y CM MY CY CMY K 5 Lanbide Heziketarako Materialak Oinarrizko mekanika: mugimenduen transmisioa, makina arruntak eta mekanismoak Gloria Agirrebeitia Orue

Διαβάστε περισσότερα

ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK

ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK 1.- LEHEN DEFINIZIOAK Jatorri edo erpin berdina duten bi zuzenerdien artean gelditzen den plano zatiari, angelua planoan deitzen zaio. Zirkunferentziaren zentroan erpina duten

Διαβάστε περισσότερα

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH Higidurak

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH Higidurak 1 HASTEKO ESKEMA INTERNET Edukien eskema Erreferentzia-sistemak Posizioa Ibibidea eta lekualdaketa Higidura motak Abiadura Abiadura eta segurtasun tartea Batez besteko abiadura eta aldiuneko abiadura Higidura

Διαβάστε περισσότερα

ELEKTROKARDIOGRAFO BATEN DISEINU ETA ERAIKUNTZA

ELEKTROKARDIOGRAFO BATEN DISEINU ETA ERAIKUNTZA Informatika Fakultatea / Facultad de Informática ELEKTROKARDIOGRAFO BATEN DISEINU ETA ERAIKUNTZA Ikaslea: Hurko Mendiguren Quevedo Zuzendaria: Txelo Ruiz Vázquez Karrera Amaierako Proiektua, 2013-ekaina

Διαβάστε περισσότερα

4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK

4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK 4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK GAI HAU IKASTEAN GAITASUN HAUEK LORTU BEHARKO DITUZU:. Sistema ireki eta itxien artea bereiztea. 2. Masa balantze sinpleak egitea.. Taula estekiometrikoa

Διαβάστε περισσότερα

EREDU ATOMIKOAK.- ZENBAKI KUANTIKOAK.- KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA EREDU ATOMIKOAK

EREDU ATOMIKOAK.- ZENBAKI KUANTIKOAK.- KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA EREDU ATOMIKOAK EREDU ATOMIKOAK Historian zehar, atomoari buruzko eredu desberdinak sortu dira. Teknologia hobetzen duen neurrian datu gehiago lortzen ziren atomoaren izaera ezagutzeko, Beraz, beharrezkoa da aztertzea,

Διαβάστε περισσότερα

du = 0 dela. Ibilbide-funtzioekin, ordea, dq 0 eta dw 0 direla dugu. 2. TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA

du = 0 dela. Ibilbide-funtzioekin, ordea, dq 0 eta dw 0 direla dugu. 2. TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA . TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA.. TERMODINAMIKAREN LAN-ARLOA Energi eraldaketak aztertzen dituen jakintza-adarra termodinamika da. Materia tarteko den prozesuetan, natural

Διαβάστε περισσότερα

3. K a p itu lu a. Aldagai errealek o fu n tzio errealak

3. K a p itu lu a. Aldagai errealek o fu n tzio errealak 3. K a p itu lu a Aldagai errealek o fu n tzio errealak 49 50 3. K AP IT U L U A AL D AG AI E R R E AL E K O F U N T Z IO E R R E AL AK UEP D o n o stia M ate m atik a A p lik atu a S aila 3.1. ARAZOAREN

Διαβάστε περισσότερα

DBH3 MATEMATIKA ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1. Aixerrota BHI MATEMATIKA SAILA

DBH3 MATEMATIKA ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1. Aixerrota BHI MATEMATIKA SAILA DBH MATEMATIKA 009-010 ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1 ALJEBRA EKUAZIOAK ETA EKUAZIO SISTEMAK. EBAZPENAK 1. Ebazpena: ( ) ( x + 1) ( )( ) x x 1 x+ 1 x 1 + 6 x + x+ 1 x x x 1+ 6 6x 6x x x 1 x + 1 6x x

Διαβάστε περισσότερα

1. SARRERA. 2. OSZILOSKOPIO ANALOGIKOA 2.1 Funtzionamenduaren oinarriak

1. SARRERA. 2. OSZILOSKOPIO ANALOGIKOA 2.1 Funtzionamenduaren oinarriak 1. SARRERA Osziloskopioa, tentsio batek denborarekin duen aldaketa irudikatzeko tresna da. v(t) ADIBIDEZ Y Ardatza (adib.): 1 dibisio = 1 V X Ardatza (adib.): 1 dibisio = 1 ms t 4.1 Irudia. Osziloskopioaren

Διαβάστε περισσότερα

Zenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa

Zenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa Jakintza-arloa: Kimika Zenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa Egilea: GORKA ARANA MOMOITIO Urtea: 1996 Zuzendaria: Unibertsitatea: NESTOR ETXEBARRIA LOIZATE UPV-EHU ISBN:

Διαβάστε περισσότερα

3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak. Eugenio Mijangos

3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak. Eugenio Mijangos 3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak Eugenio Mijangos 3. KOADERNOA: ALDAGAI ANITZEKO FUNTZIOAK Eugenio Mijangos Matematika Aplikatua, Estatistika eta Ikerkuntza Operatiboa Saila Zientzia eta Teknologia

Διαβάστε περισσότερα

Irrati-teleskopioak. NASAk Robledoko Astrobiologia Zentroan (INTA-CSIC) duen irrati-teleskopioa erabiliz egindako proiektu akademikoa.

Irrati-teleskopioak. NASAk Robledoko Astrobiologia Zentroan (INTA-CSIC) duen irrati-teleskopioa erabiliz egindako proiektu akademikoa. Irrati-teleskopioak Laburpena Unitate honetan, irrati-teleskopioen berri emango diegu ikasleei; irrati-teleskopioak teleskopio optikoekin alderatuko ditugu, nola ibiltzen diren azalduko dugu eta haien

Διαβάστε περισσότερα

Bentzeno eta konposatu aromatikoen ordezkapen elektrozalea

Bentzeno eta konposatu aromatikoen ordezkapen elektrozalea Bentzeno eta konposatu aromatikoen ordezkapen elektrozalea Ordezkapen Elektrozale Aromatikoa Areno (Ar-H) hidrokarburu aromatikoen izen orokorra da Aril taldea (Ar) arenoak hidrogenoa galdu ondoren sortzen

Διαβάστε περισσότερα

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH Lana eta energia

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH Lana eta energia 5 HASTEKO ESKEMA INTERNET Edukien eskema Energia Energia motak Energiaren propietateak Energia iturriak Energia iturrien sailkapena Erregai fosilen ustiapena Energia nuklearraren ustiapena Lana Zer da

Διαβάστε περισσότερα

Fisika. Jenaro Guisasola Ane Leniz Oier Azula. Irakaslearen gidaliburua BATXILERGOA 2

Fisika. Jenaro Guisasola Ane Leniz Oier Azula. Irakaslearen gidaliburua BATXILERGOA 2 Fisika BATXILEGOA Irakaslearen gidaliburua Jenaro Guisasola Ane Leniz Oier Azula Obra honen edozein erreprodukzio modu, banaketa, komunikazio publiko edo aldaketa egiteko, nahitaezkoa da jabeen baimena,

Διαβάστε περισσότερα

EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK

EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK 1. GAIA 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK Definizioak 1.1.1 MakinaetaMekanismoa 1.1.2 MailaedoElementua 1.1.3 PareZinematikoa 1.1.4 KateZinematikoa

Διαβάστε περισσότερα

Zinematika 2: Higidura zirkular eta erlatiboa

Zinematika 2: Higidura zirkular eta erlatiboa Zinematika 2: Higidura zirkular eta erlatiboa Gaien Aurkibidea 1 Higidura zirkularra 1 1.1 Azelerazioaren osagai intrintsekoak higidura zirkularrean..... 3 1.2 Kasu partikularrak..........................

Διαβάστε περισσότερα

MATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015

MATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015 MATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015 Mathieu Jarry iturria: Flickr CC-BY-NC-ND-2.0 https://www.flickr.com/photos/impactmatt/4581758027 Leire Legarreta Solaguren EHU-ko Zientzia eta Teknologia Fakultatea Matematika

Διαβάστε περισσότερα

1. jarduera. Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean?

1. jarduera. Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean? 1. jarduera Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean? 1. Hastapeneko intentsitatearen neurketa Egin dezagun muntaia bat, generadore bat, anperemetro bat eta lanpa bat seriean lotuz. 2. Erresistentzia

Διαβάστε περισσότερα

C, H, O, N, (S, P, Cl, Br...)

C, H, O, N, (S, P, Cl, Br...) 1. Ikasgaia. KIMIKA RGAIKA SARRERA KIMIKA RGAIKA ZER DA ETA ZERTARAK BALI DU? Kimika rganikoaren definizioa Zer du karbonoak Taula Periodikoko beste elementu kimikoek ez dutena? Zertarako balio du Kimika

Διαβάστε περισσότερα

Ordenadore bidezko irudigintza

Ordenadore bidezko irudigintza Ordenadore bidezko irudigintza Joseba Makazaga 1 Donostiako Informatika Fakultateko irakaslea Konputazio Zientziak eta Adimen Artifiziala Saileko kidea Asier Lasa 2 Donostiako Informatika Fakultateko ikaslea

Διαβάστε περισσότερα

PelletsUnit ETA PU 7-15 kw. Etxebizitza eroso eta epelarentzat Pellet Galdara. Perfekzioarekiko grina.

PelletsUnit ETA PU 7-15 kw. Etxebizitza eroso eta epelarentzat Pellet Galdara. Perfekzioarekiko grina. PelletsUnit ETA PU 7-15 kw Etxebizitza eroso eta epelarentzat Pellet Galdara Perfekzioarekiko grina. www.eta.co.at ERABILERA EREMUAK Etxebizitza blokeak 15 kw 7 eta 11 kw Familia bakarreko etxeak ETA PelletsUnit

Διαβάστε περισσότερα

2015ko Azaroaren 6a Hizlaria: Amaia Ibañez de Gauna Moderatzailea: Josu Baraia-Etxaburu

2015ko Azaroaren 6a Hizlaria: Amaia Ibañez de Gauna Moderatzailea: Josu Baraia-Etxaburu 2015ko Azaroaren 6a Hizlaria: Amaia Ibañez de Gauna Moderatzailea: Josu Baraia-Etxaburu Gaixotasun infekziosoetako Zerbitzua Basurtuko Unibertsitate Ospitalea KASU KLINIKOA Kontsultaren arrazoia: 45 urteko

Διαβάστε περισσότερα

2011 Kimikako Euskal Olinpiada

2011 Kimikako Euskal Olinpiada 2011 Kimikako Euskal Olinpiada ARAUAK (Arretaz irakurri): Zuzena den erantzunaren inguruan zirkunferentzia bat egin. Ordu bete eta erdiko denbora epean ahalik eta erantzun zuzen gehien eman behar dituzu

Διαβάστε περισσότερα

Elikagaifuntzionalaketa erantzunimmunearenerregulazioa

Elikagaifuntzionalaketa erantzunimmunearenerregulazioa III. ATALA. Immunonutrizioa 08. gaia Elikagaifuntzionalaketa erantzunimmunearenerregulazioa B. Diez Azpiri, J. Bikandi, R. San Millán Gutiérrez Elikagai funtzionalak Propietate onuragarriak dituzten jakiak

Διαβάστε περισσότερα