SISTEMA KARDIOBASKULARREKO FARMAKOAK

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "SISTEMA KARDIOBASKULARREKO FARMAKOAK"

Transcript

1 SISTEMA KARDIOBASKULARREKO FARMAKOAK Erizainentzako Farmazia Klinikoa. OCW 2016 Argia Acarregui Garalde Laura Saenz del Burgo Martinez 13. GAIA Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 4.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-partekatu lizentziaren mende dago. Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu helbidean

2 Aurkibidea Antianginosoak Nitritoak Nitroglizerina Isosorbide monohidratoa Betablokeatzaileak Kaltzioren antagonistak Antiagregante plaketarioak Kardiopatia iskemikoaren tratamentua Antiarritmikoak Digoxina Amiodarona Beste batzuk

3 Aurkibidea Antihipertentsiboak Angiotensina sortzeko beharrezkoa den entzimaren inhibizaileak (IECA) Angiotensina II-hartzaileen inhibitzaileak (ARA-II) Kaltzioaren antagonistak Betablokeatzaileak Diuretikoak Alfa blokeatzaileak Beste batzuk Hipertentsio arterialaren tratamendua

4 Aurkibidea Ionotropikoak Digoxina Dobutamina Patologia kardiako ezberdinetan erabiltzeko farmakoak Bihotz-gutxiegitasun desorekatuaren tratamendua Bihotz-gutxiegitasun orekatuaren tratamendua

5 Antianginosoak

6 Kardiopatia iskemikoa Arteria koronario baten espasmoa Ateroma plaka batek arteria horien argia estuagoa egiten duenean Oxigeno gutxi (kirola egitean) Ondorioa: angina (min erretroesternala bihotz-iskemiak eraginda) Luzatzen denean edo oso bizia denean bihotzaren zati baten heriotza gertatzen da: bihotzekoa (IAM)

7 Kardiopatia iskemikoa NHLBI irudia CC lizentziarekin Pixabayen argitaratua. ( begiratua)

8 Kardiopatia iskemikoa Jheuser irudia CC lizentziarekin Pixabayen argitaratua. ( begiratua)

9 Kardiopatia iskemikoa Diagnostikorako 3 irizpide: Klinika Entzimen analisia (CK, T troponina) Elektrokardiograma (EKG) Muga garbi ez dagoenean: Sindrome Koronario Akutua Farmako antianginosoak Hodi-zabalkuntza koronarioa eragiteko Oxigenoaren kontsumoa jaisteko Ez dute arteria koronarioaren butxaketa desagerrarazten (ateroma plaka) Batzuk angina-krisia tratatzeko; beste batzuk agerpena ekiditeko

10 Antianginosoak. Nitritoak Arterien eta zainen muskulu pareta erlaxatu hodizabalkuntza Farmako guzti hauen arteko ezberdintasunak: indarra eta eragina sortzeko arintasuna

11 Antianginosoak. Nitritoak. Nitroglizerina Vernies, Solinitrina, Nitroderm TTS Hodi-zabalkuntza koronarioa eta baita hodi-zabalkuntza orokorra ere: prekarga, postkarga, O 2 -aren ekarpena Indikazioak: anginaren krisi akutua Eragin desiragaitzak: hipotentsioa, zefalea, gorritasuna, takifilaxia Kontraindikazioak: bradikardia, hipotentsioa Emateko era: Mihipeko bidez (konprimituak, spray) Bide topikoa (txaplatak, gela) Bena barnetik: inoiz ez zuzenean, perfusio jarraian bonbarekin erabili. Aho bidea ez da eraginkorra Kardiopatia iskemikoaren tratamendu kronikoa: txaplatak (1/egun) takifilaxia ekiditeko

12 Antianginosoak. Nitritoak. Isosorbide mononitratoa Uniket retard Hodi-zabalkuntza koronarioa eta orokorra Ez da deuseztatzen gibeletik pasatzerakoan: aho bidez Erdibizitza luzea Krisi anginoso berriak saihesteko eta bihotzgutxiegitasunaren tratamendurako Eragin desiragaitzak: hipotentsioa, hodi-zabalkuntza orokorra (azalekoa), zefalea. Arazo garrantzitsuena: takifilaxia (1+1+0)

13 Antianginosoak. Betablokeatzaileak Indartsuak: ahaleginak egitearen ondorioz sortzen den anginan Ariketa egiterakoan: bihotz-maiztasunaren igoera eta lan kardiakoa NS Sinpatikoak sortua Epe luzerako tratamendua, ez krisialdi akutuetan Farmakoak Atenolol Bisoprolol Karbedilol Kontuz: betablokeatzaileak + kaltzioaren antagonistak (bihotz-gutxiegitasuna edo blokeoak pairatzen dituzten gaixoetan)

14 Antianginosoak. Betablokeatzaileak Bihotz-maiztasuna Bihotz-uzkurkortasuna O 2 BEHARRA

15 Antianginosoak. Kaltzioaren antagonistak Hodi koronarioen + odol-hodi periferikoen zabalkuntza eragiten dute Nifedipino: (Adalat ) Berapamilo: (Manidon ) Diltiazem: (Divisor ) Amlodipino: (Norvas ) ANTIARRITMIKOAK Bihotz-maiztasuna Bihotz-uzkurkortasuna O 2 Beharra

16 Antianginosoak. Kaltzioaren antagonistak. Indikazioak Kardiopatia iskemikoaren epe luzerako tratamedua (angina) Antiarritmiko moduan Berapamilo Diltiazem HTA Nifedipino Amlodipino

17 Antianginosoak. Kaltzioaren antagonistak. Eragin desiragaitzak Ionotropo (-): bihotz gutxiegitasun kongestiboan, bradikardia zorabioekin, edemak beheko gorputzadarretan, hipotentsioa, idorreria, itolarria Amlodipino EZ da ionotropo (-) bihotz gutxiegitasun kongestiboan erabili daiteke Emateko era: aho bidez. Askapen atzeratuko prestakinak daude erdibizitza luzatzeko (ez murtxikatu)

18 Antianginosoak. Antiagregante plaketarioak Antianginosoak ez badira ere, anginaren tratamenduan oinarrizkoak dira eta kardiopatia iskemikoaren tratamendu guztietan erabili behar dira AAS Klopidogrel Dipiridamol

19 Kardiopatia iskemikoaren tratamendua Angina-krisialdiaren tratamendua: Nitroglizerina mihipeko bidez edo bena barneko perfusio jarraian Analgesikoekin: kloruro morfikoa AAS edo beste antiagregante bat Batzuetan tronbo berrien eraketa saihesteko antikoagulazioa egiten da HBPMekin Miokardioko infartu akutuaren tratamendua: Fribrinolitikoak AAS Analgesikoak: kloruro morfikoa bena barnetik

20 Kardiopatia iskemikoaren tratamendua Angina-krisialdi berrien agerpena ekiditeko AAS edo klopidogrel Betablokeatzaileak Kaltzioantagonistak Nitritoak Tratamendu kirurgikoa: Angioplastia coronaria transluminal percutanea (ACTP) Stent baten kokapenarekin (hodi bihurria) estenosia saihesteko Kirurgia koronarioa (by-pass)

21 Antiarritmikoak

22 Takikardia sinusala Fisiologikoa: sukarra, antsietatea, ariketa, hipotentsioa, etab lpm

23 Bradikardia Hipotiroidismoan, gibel-gaixotasun aurreratuetan, azidosian, hipotermian, hipoxia larria, hiperkapnia, farmakoek eraginda, adineko pertsonetan, etab. Nodulo sinoaurikularraren asalduraren ondorioz Zorabioak eragiten ditu

24 Antiarritmikoak Diagnostiko zehatza (arritmia mota jakin behar): Arritmia azkarrak Suprabentrikularrak (fibrilazio aurikularra, flutter aurikularra, takikardia suprabentrikularra, etab.) Bentrikularrak (takikardia bentrikularra, fribrilazio bentrikularra, etab.) Arritmia motelak Nodo aurikulobentrikularraren blokeoa Bradikardiak etab.

25 Antiarritmikoak. Digoxina Nodo aurikulobentrikularretik pasatzen den kondukzioa luzatzen du: kronotropo (-) eta ionotropo (+) Indikazioak: Fibrilazio aurikularra (FA) Bihotz-gutxiegitasuna (askok FA pairatzen dute)

26 Antiarritmikoak. Digoxina. Eragin desiragaitzak Tarte terapeutiko estua dauka eta dosi altuetan: Intolerantzia digestiboa (okak, anorexia, min abdominala) Bradikardia sinkope/zorabioarekin Blokeo kardiakoak (tratamentua: atropina) eta beste arritmia mota batzuk Toxikotasuna larriagoa da hipopotasemiarekin elkartzen denean (tratamentua: K + )

27 Antiarritmikoak. Amiodarona Trangorex Nodo aurikulobentrikularreko kondukzioa luzatzen du: kronotropo (-) Nodo sinoaurikularraren automatismoa inhibitzen du Indikazioak: fibrilazio aurikularra (FA), takikardia suprabentrikularra eta arritmia bentrikularrak Eragin desiragaitzak: Bena barnetik azkar ematean hipotentsioa Iodoaren metabolismoa oztopatzen du (hipo edo hipertiroidismoa) Bradikardia eta blokeo kardiakoak (sinkopeak eta zorabioak) Luze erabiliz gero biriketako fibrosia

28 Antiarritmikoak. Beste batzuk Takikardia suprabentrikularretanberapamilo eta diltiazem: kaltzioantagonistak, nodo aurikulobentrikularretik kondukzioa luzatzen dute Takikardia suprabentrikularretanbetablokeatzaile kardioselektiboak Takikardia bentrikularraren berehalako tratamendua (hipotentsioa ez dagoenean)lidokaina (bide parenteraletik)

29 Antiarritmikoak. Beste batzuk Prokainamida Propafenona Adenosina Flekainida Talka elektrikoa: W, fibrilazio bentrikularraren eta hipotentsiorik gabeko takikardia bentrikularraren tratamendua. Kardiobertsio elektrikoa (40W) fibrilazio edo flutter aurikularrean erabiltzen da erritmo sinusalera itzularazteko

30 Antiarritmikoak Taupada-markagailua: estimulatzaile bat eta kablea, bentrikuluan, aurikulan edo bietan jartzen den estimulatzeko aparatua. Blokeo AB aurreratuetan eta sintomatikoetan Taupada-markagailu/desfibrilatzaileak: fibrilazio bentrikularra somatzen dutenean deskarga elektrikoa askatzen dute lehenengo egoerara itzularazteko Kirurgia: zonalde kardiako zehaztuen erauzketa arritmia batzuen tratamendurako

31 Taupada markagailua National Heart Lung and Blood Institute irudia CC lizentziarekin Pixabayen argitaratua. ( begiratua)

32 Antihipertentsiboak

33 Hipertentsioa (HTA) Helduen %20-25 HTA arrisku-faktorea da: ACV, kardiopatia hipertentsiboa, giltzurrun gutxiegitasuna Gomendatzen da: Gatzik gabeko dieta Gorputz-masa indize (IMC) egokia mantentzea Farmakoen mekanismo ezberdinak Hodi-zabalkuntza Gastu kardikoa jaitsi (betablokeatzaileak) Bolumen plasmatikoa jaitsi (diuretikoak)

34 Hipertentsioa (HTA) TA normala: 140/90 mmhg TA diabetikoetan eta gazteetan: 130/85 mmhg Tratamentua ezarri: P diastolikoa > 90 mmhg iraunkorra edo P sistolikoa > 140mmHg Arrisku-faktoreen arabera: tabakoa, gaixotasunak, loditasuna, hiperkolesterolemia

35 Antihipertentsiboak. IECA Angiotentsina sortzeko beharrezkoa den entzimaren inhibizaileak (IECA) Angiotentsina II: hodi-uzkurtzailea Angiotentsinaren eraketa blokeatzen dute; ondorioz, Errenina-Angiotentsina Sistema ere; hodi-zabalkuntza periferikoa eragiten dute Ez dute hodi-zabaltze koronarioa sortzen (ez dira antianginosoak) Indikazioak Bihotz-gutxiegitasuna HTA Nefropatiak (DM)

36 Antihipertentsiboak. IECA Angiotentsinogenoa Errenina + Angiotentsina I + ECA Aldosterona + Angiotentsina II

37 Antihipertentsiboak. IECA Angiotentsinogenoa Errenina + Angiotentsina I + ECA Aldosterona + Angiotentsina II

38 Antihipertentsiboak. IECA. Eragin desiragaitzak Giltzurruneko funtzioa pixka bat gal daiteke, hiperpotasemia, tentsio arterialaren jaitsiera, eztula, exantemak, alergia, dastamenaren galera Enalapril (Renitec ) Kaptopril (Capoten ) Lisinopril (Zestril ) Aho bidez

39 Antihipertentsiboak. ARA-II Angiotentsina II-hartzaileen inhibitzaileak (ARA-II) Hodi-zabaltzaileak Bihotz gutxiegitasun kongestiboan eta HTAean Eztula eragiten dute (gutxiago) Ez dira antianginosoak Losartan (Cozaar ) Balsartan (Vals )

40 Antihipertentsiboak. Kaltzioaren antagonistak Hodi-zabalkuntza periferikoa eragiten dute Ondorioz: tentsio arterialaren jaitsiera HTAren tratamendua Antianginosoak Nifedipino Amlodipino

41 Antihipertentsiboak. Betablokeatzaileak Gastu kardiakoaren jaitsiera eragiten dute eta zeharka tentsio arterialaren jaitsiera ere Efektu ionotropo (-). Beraz, ez eman bihotz gutxiegitasun kongestiboa dagoenean Karbedilol eta labetalol Alfa blokeatzailea (hodi-zabaltzea) eta beta blokeatzailea (gastua jaisten du)

42 Antihipertentsiboak. Diuretikoak Tentsio arteriala jaisten dute odol-bolumena jaisten dutelako eta arterioletan eragin zuzena dutelako Tiazidak: Hidroklorotiazida Klortalidona Eragin desiragaitzak Hipopotasemia Hiperurizemia Inpotentzia Beste farmako batekin erabili

43 Antihipertentsiboak. Alfablokeatzaileak Doxazosina (Carduran Neo ) Hodi-zabaltzea eta TA jaitsiera eragiten du (hipotentsio ortostatikoaren arriskua) Ez du hodi-zabaltze koronarioa eragiten (ez da antianginosoa)

44 Antihipertentsiboak. Beste batzuk Hidralazina Haurdunaldian, odol-hodien zabaltzaile zuzena Alfa-metildopa Nitroprusiato sodikoa Bena barnetik ZIUan, odol-hodien zabaltzailea

45 HTA-ren tratamendua Farmakoa: eragin desiragaitzen, adinaren, gaixotasunen, beste farmakoren arabera Ohikoa: farmako bat baino gehiago erabiltzea Luzerako da eta batzuetan betiko Kontuz elkarrekintzekin: EZ ELKARTU betablokeatzaileak + kaltzioantagonistak (guztiak ionotropo (-) eta nodo aurikulobentrikularra blokeatzen dute) IECA + diuretiko potasio-aurreratzaileak (hiperpotasemia)

46 HTA-ren tratamendua Farmako bat erabili dosi baxuetan. Funtzionatzen ez badu, dosiak igo pixka bat Gaixotasunak tratatzeko erabilgarriak diren antihipertentsiboak erabili Beste farmakoak gaineratu, talde farmakologiko ezberdinekoak diren farmakoak 2 farmako erabiltzen direnean: bat diuretikoa

47 HTA-ren tratamendua Diuretiko + BB Diuretiko + IECA edo ARA II Ca +2 antagonista + IECA Diabetes Mellitusean: IECA glukosa mailak aldatzen ez dituelako Haurdunaldian: metildopa, hidralazina Tentsio arterialaren datuak altuak direnean Kaptopril 25 mg edo nifedipino 10 mg aho bidez Mihipeko bideak bapateko hipotentsio larria eragin dezake

48 Ionotropikoak

49 Bihotz gutxiegitasuna Bihotz-funtzioaren asaldura: bihotzak ezin du odola abiadura egokiarekin ponpatu Bihotz-uzkurkortasuna Kausak Aterosklerosi koronarioa Iskemia Infartua Infekzioak Anemia Arritmiak HTA Biriketako-enbolia etab.

50 Bihotz gutxiegitasuna Sintomak: disnea, nekea, ahulezia, anorexia, goragaleak, ikterizia, hepatomegalia Ondorioa: Bentrikuluak hipertrofiatzen dira

51 Ionotropikoak Uzkurkortasun miokardikoa handitzen dute Gutxiegitasun miokardikoan eta bere era klinikoetan (gaixotasun arterial periferikoan, EAP) erabiltzen dira

52 Ionotropikoak. Digoxina Antiarritmikoa Uzkurkortasun miokardikoa handitu eta bolumen sistolikoa igo Estimulu kardiakoaren nerbio-kondukzioa jaitsi eta estimulu hori sortzeko gaitasuna oztopatu Bihotz gutxiegitasun kongestiboan erabiltzen da, batez ere fibrilazio aurikularrean

53 Ionotropikoak. Dobutamina Uzkurkortasun miokardikoa igo Sinpatikomimetikoa β1 (tentsio arteriala igo barik) Perfusio jarraian Biriketako edema akutuaren tratamendurako eta bihotz gutxiegitasun kongestiboan, orokorrean ZIUan

54 Patologia kardiako ezberdinetan erabiltzeko farmakoak Fluxu arterial periferiko + plaketen arteko eransketa Arteriopatia periferikoan indikatua Bena barnetik TA kontrolatu Eragin desiragaitzak: zefalea, sukarra, beherakoak, gorritasuna, transaminasen igoera, bihotz gutxiegitasun kongestiboa, odoljarioa, etab. Ez erabili arnas-gutxiegitasunean

55 Bihotz-gutxiegitasun desorekatuaren tratamendua Oxigenoa Kloruro morfikoa: disnea Diuretikoak (furosemida aho bidez edo bena barnetik) Hodi-zabaltzaileak: IECA, nitroglizerina Digoxina, fibrilazio aurikularra dagoenean Oso larria denean: dobutamina (ZIUan)

56 Bihotz-gutxiegitasun egonkorraren tratamendua Diuretikoak: tiazidak edo furosemina Espironolaktona dosi baxuetan IECA Digoxina, FA dagoenean Beta blokeatzaileak. Karbedilol Antikoagulatzaileak fibrilazio aurikularra dagoenean

NERBIO SISTEMA AUTONOMO ETA PERIFERIKOKO FARMAKOAK

NERBIO SISTEMA AUTONOMO ETA PERIFERIKOKO FARMAKOAK NERBIO SISTEMA AUTONOMO ETA PERIFERIKOKO FARMAKOAK Erizainentzako Farmazia Klinikoa. OCW 2016 Argia Acarregui Garalde Laura Saenz del Burgo Martinez 12. GAIA Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 4.0

Διαβάστε περισσότερα

ANALGESIKOAK ANTIINFLAMATORIOAK ANTIALERGIKOAK

ANALGESIKOAK ANTIINFLAMATORIOAK ANTIALERGIKOAK ANALGESIKOAK ANTIINFLAMATORIOAK ANTIALERGIKOAK Erizainentzako Farmazia Klinikoa. OCW 2016 Argia Acarregui Garalde Laura Saenz del Burgo Martinez 3. GAIA Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 4.0 lizentziaren

Διαβάστε περισσότερα

= 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua.

= 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua. 1 ARIKETA Kalkulatu α : 4x+ 3y+ 10z = 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua. Aurki ezazu α planoak eta PH-k osatzen duten angelua. A'' A' 27 A''1 Ariketa hau plano-aldaketa baten bidez ebatzi

Διαβάστε περισσότερα

6.GAIA. BIRIKA-BRONKIOEN GAITZ KRONIKOAK 1. BIRIKETAKO GAIXOTASUN BUTXATZAILE KRONIKOA (BGBK- EPOC/OCFA)

6.GAIA. BIRIKA-BRONKIOEN GAITZ KRONIKOAK 1. BIRIKETAKO GAIXOTASUN BUTXATZAILE KRONIKOA (BGBK- EPOC/OCFA) 6.GAIA. BIRIKA-BRONKIOEN GAITZ KRONIKOAK 1. BIRIKETAKO GAIXOTASUN BUTXATZAILE KRONIKOA (BGBK- EPOC/OCFA) BGBK osatzen dute arnas fluxuaren murrizketa iraunkorra duten eta klinikoki esfortzuagatiko disnea,

Διαβάστε περισσότερα

FARMAKOLOGIA APLIKATUA: Oinarri teorikoak medikamentuak zentzuz erabiltzeko

FARMAKOLOGIA APLIKATUA: Oinarri teorikoak medikamentuak zentzuz erabiltzeko FARMAKOLOGIA APLIKATUA: Oinarri teorikoak medikamentuak zentzuz erabiltzeko Egilea(k): Joseba Pineda eta Aitziber Mendiguren ISBN zenbakia: 978-84-9860-765-9 EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO ERREKTOREORDETZAREN

Διαβάστε περισσότερα

Medikamentuak arrazoiz preskribatzen ikasteko GIDALIBURUA, kasu klinikoetan oinarrituta

Medikamentuak arrazoiz preskribatzen ikasteko GIDALIBURUA, kasu klinikoetan oinarrituta Medikamentuak arrazoiz preskribatzen ikasteko GIDALIBURUA, kasu klinikoetan oinarrituta Egileak: Joseba Pineda eta Aitziber Mendiguren. Farmakologia saila. ISBN zenbakia: 978-84-9860-956-1 EUSKARAREN ARLOKO

Διαβάστε περισσότερα

9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomiko

9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomiko 9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomikoak 1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 21 Laburpena 1 Espektroskopiaren Oinarriak 2 Hidrogeno Atomoa Espektroskopia Esperimentua

Διαβάστε περισσότερα

1. Gaia: Mekanika Kuantikoaren Aurrekoak

1. Gaia: Mekanika Kuantikoaren Aurrekoak 1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 12 Laburpena 1 Uhin-Partikula Dualtasuna 2 Trantsizio Atomikoak eta Espektroskopia Hidrogeno Atomoaren Espektroa Bohr-en Eredua 3 Argia: Partikula (Newton)

Διαβάστε περισσότερα

3. Ikasgaia. MOLEKULA ORGANIKOEN GEOMETRIA: ORBITALEN HIBRIDAZIOA ISOMERIA ESPAZIALA:

3. Ikasgaia. MOLEKULA ORGANIKOEN GEOMETRIA: ORBITALEN HIBRIDAZIOA ISOMERIA ESPAZIALA: 3. Ikasgaia. MLEKULA RGAIKE GEMETRIA: RBITALE IBRIDAZIA KARB DERIBATUE ISMERIA ESPAZIALA Vant off eta LeBel-en proposamena RBITAL ATMIKE IBRIDAZIA ibridaio tetragonala ibridaio digonala Beste hibridaioak

Διαβάστε περισσότερα

DIABETEAREN DIETOTERAPIA

DIABETEAREN DIETOTERAPIA DIABETEAREN DIETOTERAPIA DIABETEAREN DIETOTERAPIA DEFINIZIOA ETA DIAGNOSTIKOA SAILKAPENA ETA ETIOLOGIA SEINALE KLINIKOAK ETA FISIOPATOLOGIA TRATAMENDUA DEFINIZIOA ETA DIAGNOSTIKOA Diabetes mellitus izena

Διαβάστε περισσότερα

Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala

Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala eta limitearen teorema zentrala Josemari Sarasola Estatistika enpresara aplikatua Josemari Sarasola Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala 1 / 13 Estatistikan gehien erabiltzen den banakuntza

Διαβάστε περισσότερα

DERIBAZIO-ERREGELAK 1.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. ( ) ( )

DERIBAZIO-ERREGELAK 1.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. ( ) ( ) DERIBAZIO-ERREGELAK.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. Izan bitez D multzo irekian definituriko f funtzio erreala eta puntuan deribagarria dela esaten da baldin f ( f ( D puntua. f zatidurak

Διαβάστε περισσότερα

HIRUGARREN IKASTURTEA-FARMAKOLOGIA OROKORRA. IRAUNALDIA: Urte osokoa KREDITUAK: 6,5 teorikoak eta 6,5 praktikoak

HIRUGARREN IKASTURTEA-FARMAKOLOGIA OROKORRA. IRAUNALDIA: Urte osokoa KREDITUAK: 6,5 teorikoak eta 6,5 praktikoak HIRUGARREN IKASTURTEA-FARMAKOLOGIA OROKORRA IRAUNALDIA: Urte osokoa KREDITUAK: 6,5 teorikoak eta 6,5 praktikoak IRAKASGAIAREN HELBURU OROKORRAK ETA ANTOLAKETA Farmakologia interes kliniko handia duen oinarrizko

Διαβάστε περισσότερα

1. MATERIALEN EZAUGARRIAK

1. MATERIALEN EZAUGARRIAK 1. MATERIALEN EZAUGARRIAK Materialek dituzten ezaugarri kimiko, fisiko eta mekanikoek oso eragin handia dute edozein soldadura-lanetan. Hori guztia, hainbat prozesu erabiliz, metal desberdinen soldadura

Διαβάστε περισσότερα

6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana

6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana 6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana GAITASUNAK Gai hau bukatzerako ikaslea gai izango da: - Batezbestekoaren estimazioa biztanlerian kalkulatzeko. - Proba parametrikoak

Διαβάστε περισσότερα

Poisson prozesuak eta loturiko banaketak

Poisson prozesuak eta loturiko banaketak Gizapedia Poisson banaketa Poisson banaketak epe batean (minutu batean, ordu batean, egun batean) gertaera puntualen kopuru bat (matxura kopurua, istripu kopurua, igarotzen den ibilgailu kopurua, webgune

Διαβάστε περισσότερα

Odol zirkulazioaren infekzioak. Ostalariaren erantzun inflamatorio sistemikoa mikroorganismo patogenoen aurrean

Odol zirkulazioaren infekzioak. Ostalariaren erantzun inflamatorio sistemikoa mikroorganismo patogenoen aurrean Odol zirkulazioaren infekzioak Ostalariaren erantzun inflamatorio sistemikoa mikroorganismo patogenoen aurrean Odol zirkulazioaren infekzioak Odol zirkulazioaren infekzioak Mikroorganismoen sarrera odolean

Διαβάστε περισσότερα

7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA. x i n i N i f i

7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA. x i n i N i f i 7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA 1. Osatu ondorengo maiztasun-taula: x i N i f i 1 4 0.08 2 4 3 16 0.16 4 7 0.14 5 5 28 6 38 7 7 45 0.14 8 2. Ondorengo banaketaren batezbesteko aritmetikoa 11.5 dela

Διαβάστε περισσότερα

ERREAKZIOAK. Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea

ERREAKZIOAK. Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea ERREAKZIAK Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea ADIZI ELEKTRZALEK ERREAKZIAK idrogeno halurozko adizioak Alkenoen hidratazioa

Διαβάστε περισσότερα

ANGELUAK. 1. Bi zuzenen arteko angeluak. Paralelotasuna eta perpendikulartasuna

ANGELUAK. 1. Bi zuzenen arteko angeluak. Paralelotasuna eta perpendikulartasuna Metika espazioan ANGELUAK 1. Bi zuzenen ateko angeluak. Paalelotasuna eta pependikulatasuna eta s bi zuzenek eatzen duten angelua, beaiek mugatzen duten planoan osatzen duten angeluik txikiena da. A(x

Διαβάστε περισσότερα

1 Aljebra trukakorraren oinarriak

1 Aljebra trukakorraren oinarriak 1 Aljebra trukakorraren oinarriak 1.1. Eraztunak eta gorputzak Geometria aljebraikoa ikasten hasi aurretik, hainbat egitura aljebraiko ezagutu behar ditu irakurleak: espazio bektorialak, taldeak, gorputzak,

Διαβάστε περισσότερα

2015ko Azaroaren 6a Hizlaria: Amaia Ibañez de Gauna Moderatzailea: Josu Baraia-Etxaburu

2015ko Azaroaren 6a Hizlaria: Amaia Ibañez de Gauna Moderatzailea: Josu Baraia-Etxaburu 2015ko Azaroaren 6a Hizlaria: Amaia Ibañez de Gauna Moderatzailea: Josu Baraia-Etxaburu Gaixotasun infekziosoetako Zerbitzua Basurtuko Unibertsitate Ospitalea KASU KLINIKOA Kontsultaren arrazoia: 45 urteko

Διαβάστε περισσότερα

1.- Hiru puntutatik konmutaturiko lanpara: 2.- Motore baten bira noranzkoaren aldaketa konmutadore baten bitartez: 3.- Praktika diodoekin:

1.- Hiru puntutatik konmutaturiko lanpara: 2.- Motore baten bira noranzkoaren aldaketa konmutadore baten bitartez: 3.- Praktika diodoekin: 1.- Hiru puntutatik konmutaturiko lanpara: 2.- Motore baten bira noranzkoaren aldaketa konmutadore baten bitartez: 3.- Praktika diodoekin: 1 Tentsio gorakada edo pikoa errele batean: Ikertu behar dugu

Διαβάστε περισσότερα

Oxidazio-erredukzio erreakzioak

Oxidazio-erredukzio erreakzioak Oxidazio-erredukzio erreakzioak Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 3.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-partekatu lizentziaren mende dago. Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu http://creativecommons.org/licenses/by-ncsa/3.0/es/

Διαβάστε περισσότερα

Hirukiak,1. Inskribatutako zirkunferentzia. Zirkunskribatutako zirkunferentzia. Aldekidea. Isoszelea. Marraztu 53mm-ko aldedun hiruki aldekidea

Hirukiak,1. Inskribatutako zirkunferentzia. Zirkunskribatutako zirkunferentzia. Aldekidea. Isoszelea. Marraztu 53mm-ko aldedun hiruki aldekidea Hirukiak, Poligonoa: elkar ebakitzen diren zuzenen bidez mugatutako planoaren zatia da. Hirukia: hiru aldeko poligonoa da. Hiruki baten zuzen bakoitza beste biren batuketa baino txiakiago da eta beste

Διαβάστε περισσότερα

UNITATE DIDAKTIKOA ELEKTRIZITATEA D.B.H JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. Helio atomoa ASKATASUNA BHI 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA

UNITATE DIDAKTIKOA ELEKTRIZITATEA D.B.H JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. Helio atomoa ASKATASUNA BHI 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA 1. JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. 1 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA Material guztiak atomo deitzen diegun partikula oso ttipiez osatzen dira. Atomoen erdigunea positiboki kargatua egon ohi da eta tinkoa

Διαβάστε περισσότερα

Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira:

Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira: 1 Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira: T= 2,000 C eta P= 50,000 a 100,000 atmosfera baldintza hauek bakarrik ematen dira sakonera 160 Km-koa denean eta beharrezkoak dira miloika eta

Διαβάστε περισσότερα

Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M A K I N A. Sorgailua. Motorea.

Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M A K I N A. Sorgailua. Motorea. Magnetismoa M1. MGNETISMO M1.1. Unitate magnetikoak Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M K I N Energia Mekanikoa Sorgailua Energia Elektrikoa Energia

Διαβάστε περισσότερα

2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK

2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK 2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK Gaur egun, dispositibo elektroniko gehienak erdieroale izeneko materialez fabrikatzen dira eta horien ezaugarri elektrikoak dispositiboen funtzionamenduaren oinarriak dira.

Διαβάστε περισσότερα

ELEKTROKARDIOGRAFO BATEN DISEINU ETA ERAIKUNTZA

ELEKTROKARDIOGRAFO BATEN DISEINU ETA ERAIKUNTZA Informatika Fakultatea / Facultad de Informática ELEKTROKARDIOGRAFO BATEN DISEINU ETA ERAIKUNTZA Ikaslea: Hurko Mendiguren Quevedo Zuzendaria: Txelo Ruiz Vázquez Karrera Amaierako Proiektua, 2013-ekaina

Διαβάστε περισσότερα

1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 puntu)

1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 puntu) UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK 2004ko EKAINA ELEKTROTEKNIA PRUEBAS DE ACCESO A LA UNIVERSIDAD JUNIO 2004 ELECTROTECNIA 1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 1-A ARIKETA Zirkuitu elektriko

Διαβάστε περισσότερα

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa Analisia eta Kontrola Materialak eta entsegu fisikoak LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA Proiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): HOSTEINS UNZUETA, Ana Zuzenketak:

Διαβάστε περισσότερα

Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma)

Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma) Termodinamika Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma) Erreakzio kimikoetako transformazio energetikoak. Espontaneotasuna 1. Energia eta erreakzio kimikoa. Prozesu exotermikoak

Διαβάστε περισσότερα

INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK

INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK 1.-100 m 3 aire 33 Km/ordu-ko abiaduran mugitzen ari dira. Zenbateko energia zinetikoa dute? Datua: ρ airea = 1.225 Kg/m 3 2.-Zentral hidroelektriko batean ur Hm

Διαβάστε περισσότερα

4. Hipotesiak eta kontraste probak.

4. Hipotesiak eta kontraste probak. 1 4. Hipotesiak eta kontraste probak. GAITASUNAK Gai hau bukatzerako ikaslea gai izango da ikerketa baten: - Helburua adierazteko. - Hipotesia adierazteko - Hipotesi nulua adierazteko - Hipotesi nulu estatistikoa

Διαβάστε περισσότερα

9.28 IRUDIA Espektro ikusgaiaren koloreak bilduz argi zuria berreskuratzen da.

9.28 IRUDIA Espektro ikusgaiaren koloreak bilduz argi zuria berreskuratzen da. 9.12 Uhin elektromagnetiko lauak 359 Izpi ultramoreak Gasen deskargek, oso objektu beroek eta Eguzkiak sortzen dituzte. Erreakzio kimikoak sor ditzakete eta filmen bidez detektatzen dira. Erabilgarriak

Διαβάστε περισσότερα

1. jarduera. Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean?

1. jarduera. Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean? 1. jarduera Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean? 1. Hastapeneko intentsitatearen neurketa Egin dezagun muntaia bat, generadore bat, anperemetro bat eta lanpa bat seriean lotuz. 2. Erresistentzia

Διαβάστε περισσότερα

1. Oinarrizko kontzeptuak

1. Oinarrizko kontzeptuak 1. Oinarrizko kontzeptuak Sarrera Ingeniaritza Termikoa deritzen ikasketetan hasi berri den edozein ikaslerentzat, funtsezkoa suertatzen da lehenik eta behin, seguru aski sarritan entzun edota erabili

Διαβάστε περισσότερα

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA:

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA: MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA: Koaderno hau erabiltzeko oharrak: Koaderno hau egin bazaizu ere, liburuan ezer ere idatz ez dezazun izan da, Gogora ezazu, orain zure liburua den hori,

Διαβάστε περισσότερα

(1)σ (2)σ (3)σ (a)σ n

(1)σ (2)σ (3)σ (a)σ n 5 Gaia 5 Determinanteak 1 51 Talde Simetrikoa Gogoratu, X = {1,, n} bada, X-tik X-rako aplikazio bijektiboen multzoa taldea dela konposizioarekiko Talde hau, n mailako talde simetrikoa deitzen da eta S

Διαβάστε περισσότερα

GIZA GIZARTE ZIENTZIEI APLIKATUTAKO MATEMATIKA I BINOMIALA ETA NORMALA 1

GIZA GIZARTE ZIENTZIEI APLIKATUTAKO MATEMATIKA I BINOMIALA ETA NORMALA 1 BINOMIALA ETA NORMALA 1 PROBABILITATEA Maiztasu erlatiboa: fr i = f i haditze bada, maiztasuak egokortzera joko dira, p zebaki batera hurbilduz. Probabilitatea p zebakia da. Probabilitateak maiztasue idealizazioak

Διαβάστε περισσότερα

6. GAIA: BITAMINAK. Edurne Simon eta Jonatan Miranda

6. GAIA: BITAMINAK. Edurne Simon eta Jonatan Miranda 6. GAIA: BITAMINAK Edurne Simon eta Jonatan Miranda BITAMINAK Alde Orokorrak Definizioa Sailkapena Izendapena Bitamina zehatzak Ezaugarri fisiko-k Gomendioak Erlazionatutako gaixotasunak AURKIBIDEA SARRERA

Διαβάστε περισσότερα

EREDU ATOMIKOAK.- ZENBAKI KUANTIKOAK.- KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA EREDU ATOMIKOAK

EREDU ATOMIKOAK.- ZENBAKI KUANTIKOAK.- KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA EREDU ATOMIKOAK EREDU ATOMIKOAK Historian zehar, atomoari buruzko eredu desberdinak sortu dira. Teknologia hobetzen duen neurrian datu gehiago lortzen ziren atomoaren izaera ezagutzeko, Beraz, beharrezkoa da aztertzea,

Διαβάστε περισσότερα

Kojineteak. Eskuarki, forma zilindrikoa izaten dute; jasan ditzaketen kargen arabera, bi motatan bereiz daitezke:

Kojineteak. Eskuarki, forma zilindrikoa izaten dute; jasan ditzaketen kargen arabera, bi motatan bereiz daitezke: KOJINETEAK Kojineteak Marruskadura-kojineteak Eskuarki, "kojinete" bakarrik esaten zaie. Haien helburua da ardatzei eta transmisio-ardatzei eustea eta biratzen uztea. Horretarako, ardatzetan ahokatzen

Διαβάστε περισσότερα

LOTURA KIMIKOA :LOTURA KOBALENTEA

LOTURA KIMIKOA :LOTURA KOBALENTEA Lotura kobalenteetan ez-metalen atomoen arteko elektroiak konpartitu egiten dira. Atomo bat beste batengana hurbiltzen denean erakarpen-indar berriak sortzen dira elektroiak eta bere inguruko beste atomo

Διαβάστε περισσότερα

1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak

1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak 1 TELEKOMUNIKAZIOAK 1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak Telekomunikazio komertzialetan bi sistema nagusi bereiz ditzakegu: irratia eta telebista. Telekomunikazio-sistema horiek, oraingoz, noranzko bakarrekoak

Διαβάστε περισσότερα

Antzekotasuna ANTZEKOTASUNA ANTZEKOTASUN- ARRAZOIA TALESEN TEOREMA TRIANGELUEN ANTZEKOTASUN-IRIZPIDEAK BIGARREN IRIZPIDEA. a b c

Antzekotasuna ANTZEKOTASUNA ANTZEKOTASUN- ARRAZOIA TALESEN TEOREMA TRIANGELUEN ANTZEKOTASUN-IRIZPIDEAK BIGARREN IRIZPIDEA. a b c ntzekotasuna NTZEKOTSUN IRUI NTZEKOK NTZEKOTSUN- RRZOI NTZEKO IRUIK EGITE TLESEN TEOREM TRINGELUEN NTZEKOTSUN-IRIZPIEK LEHEN IRIZPIE $ = $' ; $ = $' IGRREN IRIZPIE a b c = = a' b' c' HIRUGRREN IRIZPIE

Διαβάστε περισσότερα

OREKA KIMIKOA GAIEN ZERRENDA

OREKA KIMIKOA GAIEN ZERRENDA GAIEN ZERRENDA Nola lortzen da oreka kimikoa? Oreka konstantearen formulazioa Kc eta Kp-ren arteko erlazioa Disoziazio-gradua Frakzio molarrak eta presio partzialak Oreka kimikoaren noranzkoa Le Chatelier-en

Διαβάστε περισσότερα

Magnetismoa. Ferromagnetikoak... 7 Paramagnetikoak... 7 Diamagnetikoak Elektroimana... 8 Unitate magnetikoak... 9

Magnetismoa. Ferromagnetikoak... 7 Paramagnetikoak... 7 Diamagnetikoak Elektroimana... 8 Unitate magnetikoak... 9 Magnetismoa manak eta imanen teoriak... 2 manaren definizioa:... 2 manen arteko interakzioak (elkarrekintzak)... 4 manen teoria molekularra... 4 man artifizialak... 6 Material ferromagnetikoak, paramagnetikoak

Διαβάστε περισσότερα

BIZIDUNEN OSAERA ETA EGITURA

BIZIDUNEN OSAERA ETA EGITURA BIZIDUNEN OSAERA ETA EGITURA 1 1.1. EREDU ATOMIKO KLASIKOAK 1.2. SISTEMA PERIODIKOA 1.3. LOTURA KIMIKOA 1.3.1. LOTURA IONIKOA 1.3.2. LOTURA KOBALENTEA 1.4. LOTUREN POLARITATEA 1.5. MOLEKULEN ARTEKO INDARRAK

Διαβάστε περισσότερα

MAKINAK DISEINATZEA I -57-

MAKINAK DISEINATZEA I -57- INGENIERITZA MEKANIKOA, ENERGETIKOA ETA MATERIALEN AILA 005 V. BADIOLA 4. KARGA ALDAKORRAK Osagaiak nekea jasaten du txandakako kargak eusten dituenean: trenbidearen gurpila, leherketa-motorraren biela.

Διαβάστε περισσότερα

DBH3 MATEMATIKA ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1. Aixerrota BHI MATEMATIKA SAILA

DBH3 MATEMATIKA ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1. Aixerrota BHI MATEMATIKA SAILA DBH MATEMATIKA 009-010 ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1 ALJEBRA EKUAZIOAK ETA EKUAZIO SISTEMAK. EBAZPENAK 1. Ebazpena: ( ) ( x + 1) ( )( ) x x 1 x+ 1 x 1 + 6 x + x+ 1 x x x 1+ 6 6x 6x x x 1 x + 1 6x x

Διαβάστε περισσότερα

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA:

MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA: MATEMATIKAKO ARIKETAK. DBH 3. KOADERNOA IZENA: Koaderno hau erabiltzeko oharrak: Koaderno hau egin bazaizu ere, liburuan ezer ere idatz ez dezazun izan da, Gogora ezazu, orain zure liburua den hori, datorren

Διαβάστε περισσότερα

Zenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa

Zenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa Jakintza-arloa: Kimika Zenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa Egilea: GORKA ARANA MOMOITIO Urtea: 1996 Zuzendaria: Unibertsitatea: NESTOR ETXEBARRIA LOIZATE UPV-EHU ISBN:

Διαβάστε περισσότερα

Elementu honek elektrizitatea sortzen du, hau da, bi punturen artean potentzial-diferentzia mantentzen du.

Elementu honek elektrizitatea sortzen du, hau da, bi punturen artean potentzial-diferentzia mantentzen du. Korronte zuzena 1 1.1. ZIRKUITU ELEKTRIKOA Instalazio elektrikoetan, elektroiak sorgailuaren borne batetik irten eta beste bornera joaten dira. Beraz, elektroiek desplazatzeko egiten duten bidea da zirkuitu

Διαβάστε περισσότερα

1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA...

1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA... Aurkibidea 1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA... 1 1.1 Proiekzioa. Proiekzio motak... 3 1.2 Sistema diedrikoaren oinarriak... 5 1.3 Marrazketarako hitzarmenak. Notazioak... 10 1.4 Puntuaren, zuzenaren eta planoaren

Διαβάστε περισσότερα

1.2. Teoria ekonomikoa, mikroekonomia eta makroekonomia

1.2. Teoria ekonomikoa, mikroekonomia eta makroekonomia 1. MAKROEKONOMIA: KONTZEPTUAK ETA TRESNAK. 1.1. Sarrera Lehenengo atal honetan, geroago erabili behar ditugun oinarrizko kontzeptu batzuk gainbegiratuko ditugu, gauzak nola eta zergatik egiten ditugun

Διαβάστε περισσότερα

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA TEORIA 1. (2012/2013) Argiaren errefrakzioa. Guztizko islapena. Zuntz optikoak. Azaldu errefrakzioaren fenomenoa, eta bere legeak eman. Guztizko islapen a azaldu eta definitu

Διαβάστε περισσότερα

Funtzioak FUNTZIO KONTZEPTUA FUNTZIO BATEN ADIERAZPENAK ENUNTZIATUA TAULA FORMULA GRAFIKOA JARRAITUTASUNA EREMUA ETA IBILTARTEA EBAKIDURA-PUNTUAK

Funtzioak FUNTZIO KONTZEPTUA FUNTZIO BATEN ADIERAZPENAK ENUNTZIATUA TAULA FORMULA GRAFIKOA JARRAITUTASUNA EREMUA ETA IBILTARTEA EBAKIDURA-PUNTUAK Funtzioak FUNTZIO KONTZEPTUA FUNTZIO BATEN ADIERAZPENAK ENUNTZIATUA TAULA FORMULA GRAFIKOA JARRAITUTASUNA EREMUA ETA IBILTARTEA EBAKIDURA-PUNTUAK GORAKORTASUNA ETA BEHERAKORTASUNA MAIMOAK ETA MINIMOAK

Διαβάστε περισσότερα

Mikel Lizeaga 1 XII/12/06

Mikel Lizeaga 1 XII/12/06 0. Sarrera 1. X izpiak eta erradiazioa 2. Nukleoaren osaketa. Isotopoak 3. Nukleoaren egonkortasuna. Naturako oinarrizko interakzioak 4. Masa-defektua eta lotura-energia 5. Erradioaktibitatea 6. Zergatik

Διαβάστε περισσότερα

2011 Kimikako Euskal Olinpiada

2011 Kimikako Euskal Olinpiada 2011 Kimikako Euskal Olinpiada ARAUAK (Arretaz irakurri): Zuzena den erantzunaren inguruan zirkunferentzia bat egin. Ordu bete eta erdiko denbora epean ahalik eta erantzun zuzen gehien eman behar dituzu

Διαβάστε περισσότερα

KONPUTAGAILUEN TEKNOLOGIAKO LABORATEGIA

KONPUTAGAILUEN TEKNOLOGIAKO LABORATEGIA eman ta zabal zazu Euskal Herriko Unibertsitatea Informatika Fakultatea Konputagailuen rkitektura eta Teknologia saila KONPUTGILUEN TEKNOLOGIKO LBORTEGI KTL'000-00 Bigarren parteko dokumentazioa: Sistema

Διαβάστε περισσότερα

Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35; 0,32; 0,32; 2,2 atm; 2,03 atm; 2.03 atm c) 1,86; 0,043

Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35; 0,32; 0,32; 2,2 atm; 2,03 atm; 2.03 atm c) 1,86; 0,043 KIMIKA OREKA KIMIKOA UZTAILA 2017 AP1 Emaitzak: a) 0,618; b) 0,029; 1,2 EKAINA 2017 AP1 Emaitzak:a) 0,165; 0,165; 1,17 mol b) 50 c) 8,89 atm UZTAILA 2016 BP1 Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35;

Διαβάστε περισσότερα

3. K a p itu lu a. Aldagai errealek o fu n tzio errealak

3. K a p itu lu a. Aldagai errealek o fu n tzio errealak 3. K a p itu lu a Aldagai errealek o fu n tzio errealak 49 50 3. K AP IT U L U A AL D AG AI E R R E AL E K O F U N T Z IO E R R E AL AK UEP D o n o stia M ate m atik a A p lik atu a S aila 3.1. ARAZOAREN

Διαβάστε περισσότερα

9. K a p itu lu a. Ekuazio d iferen tzial arrun tak

9. K a p itu lu a. Ekuazio d iferen tzial arrun tak 9. K a p itu lu a Ekuazio d iferen tzial arrun tak 27 28 9. K A P IT U L U A E K U A Z IO D IF E R E N T Z IA L A R R U N T A K UEP D o n o stia M ate m atik a A p lik atu a S aila 29 Oharra: iku rra rekin

Διαβάστε περισσότερα

Ingurumen Kutsaduraren Tratamendua

Ingurumen Kutsaduraren Tratamendua Ingurumen Kutsaduraren Tratamendua Laborategiko praktiken gidoiak Hiri-antolamenduko Plan Orokorraren (HAPO) aurretiko Txosten Teknikoa Irene Sierra García Itziar Barinaga-Rementeria Oihana García Peio

Διαβάστε περισσότερα

Agoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 AGOITZ. Lan Proposamena

Agoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 AGOITZ. Lan Proposamena Agoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 1. AKTIBITATEA Lan Proposamena ARAZOA Zurezko oinarri baten gainean joko elektriko bat eraiki. Modu honetan jokoan asmatzen dugunean eta ukitzen dugunean

Διαβάστε περισσότερα

9. GAIA: ZELULAREN KITZIKAKORTASUNA

9. GAIA: ZELULAREN KITZIKAKORTASUNA 9. GAIA: ZELULAREN KITZIKAKORTASUNA OHARRA: Zelula kitzikatzea zelula horretan, kinada egokiaren bidez, ekintza-potentziala sortaraztea da. Beraz, zelula kitzikatua egongo da ekintza-potentziala gertatzen

Διαβάστε περισσότερα

EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK

EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK 1. GAIA 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK Definizioak 1.1.1 MakinaetaMekanismoa 1.1.2 MailaedoElementua 1.1.3 PareZinematikoa 1.1.4 KateZinematikoa

Διαβάστε περισσότερα

Jose Miguel Campillo Robles. Ur-erlojuak

Jose Miguel Campillo Robles. Ur-erlojuak HIDRODINAMIKA Hidrodinamikako zenbait kontzeptu garrantzitsu Fluidoen garraioa Fluxua 3 Lerroak eta hodiak Jarraitasunaren ekuazioa 3 Momentuaren ekuazioa 4 Bernouilli-ren ekuazioa 4 Dedukzioa 4 Aplikazioak

Διαβάστε περισσότερα

4. GAIA Mekanismoen Sintesi Zinematikoa

4. GAIA Mekanismoen Sintesi Zinematikoa HELBURUAK: HELBURUAK: mekanismoaren mekanismoaren sintesiaren sintesiaren kontzeptua kontzeptuaeta eta motak motaklantzea. Hiru Hiru Dimentsio-Sintesi motak motakezagutzea eta eta mekanismo mekanismo erabilgarrienetan,

Διαβάστε περισσότερα

Solido zurruna 2: dinamika eta estatika

Solido zurruna 2: dinamika eta estatika Solido zurruna 2: dinamika eta estatika Gaien Aurkibidea 1 Solido zurrunaren dinamikaren ekuazioak 1 1.1 Masa-zentroarekiko ekuazioak.................... 3 2 Solido zurrunaren biraketaren dinamika 4 2.1

Διαβάστε περισσότερα

3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak. Eugenio Mijangos

3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak. Eugenio Mijangos 3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak Eugenio Mijangos 3. KOADERNOA: ALDAGAI ANITZEKO FUNTZIOAK Eugenio Mijangos Matematika Aplikatua, Estatistika eta Ikerkuntza Operatiboa Saila Zientzia eta Teknologia

Διαβάστε περισσότερα

Aldagai bakunaren azterketa deskribatzailea (I)

Aldagai bakunaren azterketa deskribatzailea (I) Aldagai bakuare azterketa deskribatzailea (I) 2007ko otsaila Cotets 1 Datu multzoe ezaugarriak 4 2 Zetralizazio eurriak 4 2.1 Batezbesteko aritmetiko siplea................... 5 2.2 Mediaa................................

Διαβάστε περισσότερα

1. INGENIARITZA INDUSTRIALA. INGENIARITZAREN OINARRI FISIKOAK 1. Partziala 2009.eko urtarrilaren 29a

1. INGENIARITZA INDUSTRIALA. INGENIARITZAREN OINARRI FISIKOAK 1. Partziala 2009.eko urtarrilaren 29a 1. Partziala 2009.eko urtarrilaren 29a ATAL TEORIKOA: Azterketaren atal honek bost puntu balio du totalean. Hiru ariketak berdin balio dute. IRAUPENA: 75 MINUTU. EZ IDATZI ARIKETA BIREN ERANTZUNAK ORRI

Διαβάστε περισσότερα

Aurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK KARBOHIDRATOAK LIPIDOAK PROTEINAK...

Aurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK KARBOHIDRATOAK LIPIDOAK PROTEINAK... Aurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK... 1 2 KARBOHIDRATOAK... 13 3 LIPIDOAK... 41 4 PROTEINAK... 73 5 MINERALAK... 107 6 BITAMINAK (I)... 141 7 BITAMINAK (II)... 165 8

Διαβάστε περισσότερα

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA 1. (2015/2016) 20 cm-ko tarteak bereizten ditu bi karga puntual q 1 eta q 2. Bi kargek sortzen duten eremu elektrikoa q 1 kargatik 5 cm-ra dagoen A puntuan deuseztatu

Διαβάστε περισσότερα

BIOLOGIA ORAIN ARTE, IKERTZAILEEK ARTXIBOKOA. Algak ontzien poliestirenoa ordezkatzeko

BIOLOGIA ORAIN ARTE, IKERTZAILEEK ARTXIBOKOA. Algak ontzien poliestirenoa ordezkatzeko berriak HISTORIA Erasmus Darwin-en bizitzari buruzko liburua, osorik CHARLES DARWINEN PENTSAERAN ETA LANETAN eragin handia izan zuen bere aitona zenak, Erasmus Darwinek. Erasmus Darwin fisikari, olerkari,

Διαβάστε περισσότερα

ALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA

ALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA ALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA SARRERA Karbono-karbono lotura bikoitza agertzen duten konposatuak dira alkenoak. Olefina ere deitzen zaiete, izen hori olefiant-ik dator eta olioa ekoizten duen gasa

Διαβάστε περισσότερα

15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA

15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA 15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA KONTZEPTUA Eremu-efektuko transistorea (Field Effect Transistor, FET) zirkuitu analogiko eta digitaletan maiz erabiltzen den transistore mota

Διαβάστε περισσότερα

2011ko UZTAILA KIMIKA

2011ko UZTAILA KIMIKA A AUKERA 2ko UZTAILA KIMIKA P.. 8 g hidrogeno eta 522.8 g iodo (biak gasegoeran eta molekula gisa) berotzen ditugunean, orekan 279 g hidrogeno ioduro (gasegoeran) sortzen dira 55 ºCan (arinki exotermikoa

Διαβάστε περισσότερα

Proba parametrikoak. Josemari Sarasola. Gizapedia. Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20

Proba parametrikoak. Josemari Sarasola. Gizapedia. Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20 Josemari Sarasola Gizapedia Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20 Zer den proba parametrikoa Proba parametrikoak hipotesi parametrikoak (hau da parametro batek hartzen duen balioari buruzkoak) frogatzen

Διαβάστε περισσότερα

ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi

ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi I. ebazkizuna (2.25 puntu) Poisson, esponentziala, LTZ Zentral

Διαβάστε περισσότερα

MOTOR ASINKRONOAK TRIFASIKOAK Osaera Funtzionamendua Bornen kaxa: Konexio motak (Izar moduan edo triangelu moduan):...

MOTOR ASINKRONOAK TRIFASIKOAK Osaera Funtzionamendua Bornen kaxa: Konexio motak (Izar moduan edo triangelu moduan):... Makina Elektrikoak MAKINA ELEKTRIKOAK... 3 Motak:... 3 Henry-Faradayren legea... 3 ALTERNADOREA:... 6 DINAMOA:... 7 Ariketak generadoreak (2010eko selektibitatekoa):... 8 TRANSFORMADOREAK:... 9 Ikurrak...

Διαβάστε περισσότερα

KANTEN ETIKA. Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat.

KANTEN ETIKA. Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat. EN ETIKA Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat. Kantek esan zuen bera baino lehenagoko etikak etika materialak zirela 1 etika materialak Etika haiei material esaten zaie,

Διαβάστε περισσότερα

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA

SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA 95i 10 cm-ko aldea duen karratu baten lau erpinetako hirutan, 5 μc-eko karga bat dago. Kalkula itzazu: a) Eremuaren intentsitatea laugarren erpinean. 8,63.10

Διαβάστε περισσότερα

Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara

Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara Paula Serras Verónica Palomares ISBN: 978-84-9082-038-4 EUSKARAREN ARLOKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA Liburu honek UPV/EHUko Euskararen Arloko Errektoreordetzaren

Διαβάστε περισσότερα

Ordenadore bidezko irudigintza

Ordenadore bidezko irudigintza Ordenadore bidezko irudigintza Joseba Makazaga 1 Donostiako Informatika Fakultateko irakaslea Konputazio Zientziak eta Adimen Artifiziala Saileko kidea Asier Lasa 2 Donostiako Informatika Fakultateko ikaslea

Διαβάστε περισσότερα

Zenbaki errealak ZENBAKI ERREALAK HURBILKETAK ERROREAK HURBILKETETAN ZENBAKI ZENBAKI ARRAZIONALAK ORDENA- ERLAZIOAK IRRAZIONALAK

Zenbaki errealak ZENBAKI ERREALAK HURBILKETAK ERROREAK HURBILKETETAN ZENBAKI ZENBAKI ARRAZIONALAK ORDENA- ERLAZIOAK IRRAZIONALAK Zenbaki errealak ZENBAKI ERREALAK ZENBAKI ARRAZIONALAK ORDENA- ERLAZIOAK ZENBAKI IRRAZIONALAK HURBILKETAK LABURTZEA BIRIBILTZEA GEHIAGOZ ERROREAK HURBILKETETAN Lagun ezezaguna Mezua premiazkoa zirudien

Διαβάστε περισσότερα

EIB sistemaren oinarriak 1

EIB sistemaren oinarriak 1 EIB sistemaren oinarriak 1 1.1. Sarrera 1.2. Ezaugarri orokorrak 1.3. Transmisio teknologia 1.4. Elikatze-sistema 1.5. Datuen eta elikatzearen arteko isolamendua 5 Instalazio automatizatuak: EIB bus-sistema

Διαβάστε περισσότερα

Hidrogeno atomoaren energi mailen banatzea eremu kubiko batean

Hidrogeno atomoaren energi mailen banatzea eremu kubiko batean Hidrogeno atomoaren energi mailen banatzea eremu kubiko batean Pablo Mínguez Elektrika eta Elektronika Saila Euskal Herriko Unibertsitatea/Zientzi Fakultatea 644 P.K., 48080 BILBAO Laburpena: Atomo baten

Διαβάστε περισσότερα

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa

LANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa Elektroteknia: Ariketa ebatzien bilduma LANBDE EKMENA LANBDE EKMENA LANBDE EKMENA roiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): JAO AAGA, Oscar. Ondarroa-Lekeitio BH, Ondarroa

Διαβάστε περισσότερα

Atal honetan, laborategiko zirkuituetan oinarrizkoak diren osagai pasibo nagusiak analizatuko ditugu: erresistentziak, kondentsadoreak eta harilak.

Atal honetan, laborategiko zirkuituetan oinarrizkoak diren osagai pasibo nagusiak analizatuko ditugu: erresistentziak, kondentsadoreak eta harilak. 1. SARRERA Atal honetan, laborategiko zirkuituetan oinarrizkoak diren osagai pasibo nagusiak analizatuko ditugu: erresistentziak, kondentsadoreak eta harilak. Horien artean interesgarrienak diren erresistentziak

Διαβάστε περισσότερα

I. ikasgaia: Probabilitateen kalkulua

I. ikasgaia: Probabilitateen kalkulua I. ikasgaia: Probabilitateen kalkulua 1 Eranskina: Konbinatoria 2 Probabilitate kontzeptua 2.1 Laplaceren erregela 2.2 Maiztasun-ikuspuntua 2.3 Ikuspuntu subjektiboa 3 Gertakizunen aljebra 3.1 Aurkako

Διαβάστε περισσότερα

JANGURAREN ERREGULAZIO NEUROKIMIKOA

JANGURAREN ERREGULAZIO NEUROKIMIKOA 2 JANGURAREN ERREGULAZIO NEUROKIMIKOA Hipotalamoa Neurotransmisore eta neuromodulatzaileak Izaki bizidun orok bere ehunen hazkuntza, garapen eta mantenu egokirako nutriente-ekarpena behar du. Hori elikagaiak

Διαβάστε περισσότερα

AURKIBIDEA BIZTANLERIARI BURUZKO INFORMAZIOA. 4 GAIXOTZE TASA. 15 ZAINKETA EPIDEMIOLOGIKOKO SISTEMAK ADIERAZI BEHARREKO GAIXOTASUNAK (ABG).

AURKIBIDEA BIZTANLERIARI BURUZKO INFORMAZIOA. 4 GAIXOTZE TASA. 15 ZAINKETA EPIDEMIOLOGIKOKO SISTEMAK ADIERAZI BEHARREKO GAIXOTASUNAK (ABG). AURKIBIDEA BIZTANLERIARI BURUZKO INFORMAZIOA... 4 GAIXOTZE TASA... 15 ZAINKETA EPIDEMIOLOGIKOKO SISTEMAK... 15 1. ADIERAZI BEHARREKO GAIXOTASUNAK (ABG)... 15 2. GRIPEA... 21 3. MIKROBIOLOGIA... 26 4. AGERRALDIAK...

Διαβάστε περισσότερα

ekaia Soinua, zarata, musika: argi al daude mugak? Sound, noise, music: are the boundaries clear? Marta Urdanpilleta Landaribar*

ekaia Soinua, zarata, musika: argi al daude mugak? Sound, noise, music: are the boundaries clear? Marta Urdanpilleta Landaribar* Ekaia, 2019, 35, 277-290 https://doi.org/10.1387/ekaia.20041 ekaia ZIENTZIA eta TEKNOLOGIA ALDIZKARIA ISSN 0214-9001 eissn 2444-3255 Soinua, zarata, musika: argi al daude mugak? Sound, noise, music: are

Διαβάστε περισσότερα

7.1 Oreka egonkorra eta osziladore harmonikoa

7.1 Oreka egonkorra eta osziladore harmonikoa 7. GAIA Oszilazioak 7.1 IRUDIA Milurtekoaren zubia: Norman Foster-ek Londresen egin zuen zubi hau zabaldu bezain laster, ia bi urtez itxi behar izan zuten, egiten zituen oszilazio handiegiak zuzendu arte.

Διαβάστε περισσότερα

12. GAIA: ZENTZUMEN BEREZIAK

12. GAIA: ZENTZUMEN BEREZIAK 12. GAIA: ZENTZUMEN BEREZIAK Existitzen diren bost zentzumen bereziak (usaimena, dastamena, entzumena, oreka eta ikusmena) entzefaloan kontzentratuak daude. Zentzumen somatikoetan bezala, hauetan ere,

Διαβάστε περισσότερα

Behe Tentsioko Ariketak ISBN:

Behe Tentsioko Ariketak ISBN: Behe Tentsioko Ariketak ISB: 978-84-9860-670-6 Zigor Larrabe Uribe EUSKARA ETA ELEAIZTASUEKO ERREKTOREORDETZARE SARE ARGITALPEA Liburu honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren dirulaguntza

Διαβάστε περισσότερα