Aurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK KARBOHIDRATOAK LIPIDOAK PROTEINAK...
|
|
- Λίγεια Βιτάλης
- 6 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1
2 Aurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK KARBOHIDRATOAK LIPIDOAK PROTEINAK MINERALAK BITAMINAK (I) BITAMINAK (II) URA ALKOHOLA: NUTRIZIOA ETA DIETETIKA ZUNTZ DIETETIKOA METABOLISMO ENERGETIKOA NUTRIZIOA ADIN-TALDEKA (I) NUTRIZIOA ADIN-TALDEKA (II) NUTRIZIOA ADIN-TALDEKA (III) EGOERA NUTRITIBOAREN EBALUAZIOA
3 1 Nutrizio-zientziarako oinarri fisiologiko eta biokimikoak 1.1 NUTRIENTEEN INGESTIOA, DIGESTIOA ETA XURGAPENA Organismoak nutrienteak jasotzen ditu digestio-aparatuaren bidez eta aparatu hori organismoaren barrukoaren eta kanpokoaren lotura da. Digestio-aparatua bi muturrak irekita dituen hoditzat har daiteke: goiko muturra ahoa da eta beheko muturra, ondestea. Bi mutur horien artean lau zati agertzen dira: lehendabizikoa igarobidea besterik ez da, eta faringeak eta hestegorriak osatzen dute. Ondoren, mugimendu mekanikoa duen zaku zabala agertzen da, hots, urdaila. Hari hodi luze eta biribilkatu batek jarraitzen dio, heste meharrak; haren barnean, aldaketa kimiko nagusiak eta elikagaien xurgapena gertatzen dira. Azkenik, heste lodia edo kolona deritzon hodi zabala dator eta, han, elikagaien hondakin eta jariakin gastrikoetatik etorritako ura birxurgatu egiten da; hala, gorozki kontzentratuak ondestean gordetzen dira. Digestio-aparatuaren eginkizuna elikagaien digestioa da, eta, horretarako, elikagai horiek disoluzio-prozesua eta zatikatze kimikoa jasaten dituzte; hala, elikagaiak nutriente bihurturik, prest daude erraztasun osoz xurgatuak izateko. Dietetika aldetik, elikagaiak uraren, gatzen (sodioz, potasioz, kaltzioz, burdinaz, eta abarrez osatutakoak), bitaminen eta makronutrienteen (gluzido, lipido eta proteinen) nahastea dira. Substantzia organiko horiek oso tamaina handikoak izaten dira eta 1
4 2 kimikoki elkartutako osagai soilagoz daude eratuta (adibidez, azukrez, aminoazidoz eta gantz-azidoz). Karbohidratoen edo gluzidoen kontra, listuaren ptialinak jokatzen du lehendabizi eta pankreako amilasak geroago; entzima horien jardueraren ondorioz, maltosa lortzen da. Proteinen kontra, aurretik, pepsinak jokatzen du (eta, horretarako, urdaileko azidotasuna beharrezkoa da); gero, tripsina pankreatikoak eta duodenoko urinek aminoazido bihurtzen dituzte. Lipidoak, ordea, ahoratzen diren bezalaxe heltzen dira duodenoraino, eta, uretan disolbagarriak ez direnez, haien digestioa egiteko, behazun-gatzak behar dira. Haien bidez gantzak emultsionatzen dira eta, orduan, pankreak sortutako lipasa entzimaren jarduera bete daiteke. 1. irudia. Elikagaien makronutrienteen erabilera biokimikoa. Dena den, digestio horrek, entzima horiez gain, eragin mekaniko lagungarriak behar ditu, hala nola murtxikatzea eta urdailaren, heste meharraren eta kolonaren mugikortasuna.
5 Nutrizio-zientziarako oinarri fisiologiko eta biokimikoak 3 Nutrienteak zelulen barnean asimilatzen direnean, hainbat jarduera metabolikotarako erabiltzen dira, esaterako energia sortzeko, hazkunderako eta konposatu kimiko berriak sortzeko (1. irudia). Ahoa Edozein elikagai, behin ahoratu ondoren, murtxikatu, listuz busti eta irentsi egiten da. Ahoratzea borondatezko jarduera da, eta haren faktore erabakitzaileak gosea eta jangura (edo apetitua) dira: Gosea: elikagaiak hartzeko berezko nahia edo irrika da. Asetasun-sentsazioa, berriz, gosearen kontrakoa da, eta elikagaien ingestioa galarazten du. Jangura: zenbait elikagai hartzeko nahi zehatza da. Garunak bi sentsazio horiek erregulatzen ditu: Zentro hipotalamikoek gosea kontrolatzen dute, han baitaude gose-zentroa eta asetasun-zentroa. Urdailean kokatutako hartzaile batzuek erregulatzen dituzte bi zentro horiek. Zentro kortikalek (garun-azala edo kortex zerebrala) jangura erregulatzen dute. Sentimenek eragindako estimuluek zentro horiek akuilatzen dituzte. Bestelako erregulatzaileak ere badira: Gluzemia: odoleko glukosaren maila altuak asetasun-zentroa estimulatzen du, eta gose-zentroa inhibitzen. Odoleko aminoazidoen kontzentrazioak glukosaren lan bera egiten du. Kanpoko tenperatura: tenperatura altuak asetasun-sentsazioa areagotzen du, eta tenperatura baxuak, ostera, gosea pizten du. Elikagaiak hortzen laguntzaz murtxikatzea borondatezko prozesua da. Hala ere, osagai automatikoren bat du, zeren, murtxikatzearekin batera, listua nahi gabe jariatzen baita. Listuaren funtzioak hauek dira: Elikagaiak hezetu eta bigundu egiten ditu, eta haien murtxikatzea erraztu. Beraz, listua lubrifikatzailea da, eta lagungarria da elikadura-boloa sortzeko. Elikagai batzuen digestioa errazten du. Listuan dagoen ptialina edo α-amilasa entzimari esker, almidoia maltosa bihur daiteke.
6 4 Irenstea elikadura-boloa faringera eta, gero, hestegorrira pasatzea da. Hasieran borondatezkoa den prozesu hori automatiko bilakatzen da azken zatian, eta faringean dagoen elikadura-boloa hestegorrirantz pasarazten da. Handik, hestegorritik, uhin peristaltikoen eraginez, urdail aldera iragaten da. Bi zati horien artean hestegorriaren beheko esfinterra dago; esfinter horrek (kardia deritzo) ez dauka egitura anatomiko konkreturik, ez baita benetako esfinterra. Haren zeregina errefluxu gastroesofagikoa galaraztea da. Betekizun hori ondo betetzen ez duenean, errefluxua dela eta zenbait gaitz sortzen dira, adibidez, esofagitisa eta estenosi peptikoa. Urdaila Urdaila digestio-hodiaren zati guztiz zabala eta mugikorra da, eta esfinterren eginkizuna duen balbula batek (piloro deritzonak, hain zuzen) bereizten du duodenotik. Urdail-pareten zelulek urin gastrikoa jariatzen dute, eta hori azido klorhidrikotan aberatsa denez, oso gune azidoa sorrarazten du. Urdaileko ph-a 1 ingurukoa da. Azido klorhidrikoaren eraginetik babesteko, urdail-paretek muki-geruza bat daukate. Bestalde, ph azidoak listu-ptialinaren jarduera geldiarazten du. Halaber, urdailean jariakin entzimatikoak daude: Pepsina; pepsinogeno gisa jariatzen da (era inaktiboan), baina aktibatuta, proteinak hidrolizatzeko baliagarria da. Errenina: entzima proteolitiko hori esne-kaseinarako soilik da baliagarria. Jaioberriek entzima hori dute, baina, urteak pasatu ahala, galdu egiten dute Lipasa gastrikoa: entzima horrek esne-gantza hidrolizatzeko eginkizun zehatza du, eta hura ere desagertu egiten da urteak pasatu ahala, aurrekoa bezalaxe. Barne-faktorea: proteina hori beharrezkoa da B 12 bitamina eta hemo motako burdina xurgatzeko. Azken hori hemoglobinen eta mioglobinen osagaia da. Bestalde, urdaila beste makromolekula batzuk (karbohidratoak, azido nukleikoak, etab.) hidrolizatzeko gai da, azido klorhidrikoaren eraginari esker. Elikadura-boloa urdailetik heste meharrera igarotzen da propultsio-mugimendu baten bidez, piloroa zeharkatzen duenean.
7 Nutrizio-zientziarako oinarri fisiologiko eta biokimikoak 5 Heste meharra Heste meharrean, hainbat organoren jariakinak biltzen dira: a) Pankreako urina Areak litro bat urin jariatzen du egunero eta bi motatako jariakinak daude: Ura gehi elektrolitoak (sodioa eta, nagusiki, bikarbonatoa), urdaileko ph-a neutralizatzeko. Ura gehi digestio-entzimak: α-amilasa, oso aktiboa eta oparoa da. Polisakaridoak hidrolizatzen ditu. Proteasak: proteinen hidrolisi entzimatikoaz arduratzen dira. Tripsinogenoak Kimiotripsinogenoak Prokarboxipeptidasak Proaminopeptidasak Proelastasak Lipasak: triglizeridoak hidrolizatzen ditu, batez ere. A Fosfolipasak: fosfolipidoak hidrolizatzen ditu. Kolesterol esterasak: kolesterolen esterrak hidrolizatzen ditu, eta kolesterol askea gehi gantz-azidoak ematen ditu. Nukleopeptidasek: azido nukleikoak hidrolizatzen dituzte: Erribonukleasak Desoxirribonukleasak b) Behazuna Gibelak behazuna sintetizatu ondoren, behazun-xixkuan metatzen da. Behazunaren osagaiak hauek dira: ura, elektrolitoak, behazun-gatzak eta kolesterola. Konposatu hori beharrezkoa da koipearen emultsiorako, eta, horren bidez, gantztanta handiak txiki bihurtzen dira eta ondorengo entzimen jarduera errazten da. c) Heste meharreko jariaketa: Heste meharreko paretan hainbat entzima daude, nutrienteen hidrolisia bukatzeko: Disakaridasek gluzidoen hidrolisia bukatzen dute. Dipeptidasek eta tripeptidasek peptidoak aminoazido bihurtzen dituzte.
8 6 Monolipasa beharrezkoa da monoglizeridoak hidrolizatzeko. Entzima horiekin digestioa bukatzen da, eta, orduan, nutrienteen xurgapena hasten da. Ia xurgapen osoa heste meharrean gertatzen da. Handik, nutrienteak odolera edo linfara ailegatuko dira; molekula hidrosolubleak odolean zehar garraiatzen dira, eta linfak molekula liposolubleak garraiatzen ditu. 2. irudia. Heste meharraren azaleraren gehikuntza. Bere egituran dituen tolesei, biloei eta mikrobiloei esker, heste meharraren azalera 200 m 2 -koa dela hartu behar da kontuan (2. irudia). Heste meharraren beste ezaugarri batzuk hauek dira: Oso odol-zirkulazio ugaria du. Mugimendu asko du, nutrienteak edo kiloa heste-paretetara hurbiltzeko. Xurgapen-mekanismo bat baino gehiago ditu, esate baterako: barreiadura sinplea eta erraztua, garraio aktiboa eta akoplatua, eta endozitosia. Mekanismo gehienak gai honetan azalduko dira, zeluletako prozesu nutritiboari buruzko atalean.
9 Nutrizio-zientziarako oinarri fisiologiko eta biokimikoak 7 Heste lodia Heste meharrean xurgatzen ez dena kolon aldera iragaten da. Koloneko mukosa heste meharrekoaren antzekoa da, baina mikrobilorik gabekoa da eta linfozito asko ditu. Heste lodian, ura eta gatz mineralak berriz xurgatzen dira. Kolonak mikrobio-flora aberatsa du, eta mikrobio moten artean oreka mantentzen da. Saprofito moduan bizi ohi dira, eta zenbait elikagairen degradazioan hartzen dute parte. Bakterio horiek hainbat bitamina eratzen dituzte, adibidez K bitamina (behar den K bitaminaren erdia, gutxienez, han eratzen da). Digestio-hodiaren paretan dagoen muskulu leunaren (bai muskulu zirkularra, bai luzetarakoa) bultzadako mugimenduek elikagaien abiadura (heste lodia igarotzeko abiadura) finkatzen dute. Jatordu baten hondakin guztiak kanporatzeko beharrezko denbora hogeita hamar eta laurogei ordu bitartekoa da, gutxi gorabehera. 1.2 NUTRIENTEEN ETA HAIEN METABOLITOEN GARRAIOA, METAKETA, METABOLISMOA ETA IRAIZPENA Nutrienteen garraioa Bi motatako inguruak daude nutrienteak garraiatzeko: odola eta linfa. Odolak nutriente hidrosolubleak eramaten ditu, hala nola: monosakaridoak, aminoazidoak, bitamina gehienak, mineralak eta ura. Odol-zirkulazioan nutrienteak bi eratan garraia daitezke: Aske: nutrienteak plasman disolbaturik garraiatzen dira. Proteinei lotuta: horien barruan, bi azpitalde daude: Proteina zehatzak: nutriente batzuek proteina espezifikoak dituzte garraiatuak izateko. Adibidez, burdinaren garraioa transferrinaren bidez egiten da, eta A bitamina retinolari lotzen zaion proteinari lotuta garraiatzen da. Proteina ez-zehatzak: albumina, prealbumina, etab. Albumina proteina garraiatzaile nagusia da, eta, esate beterako, farmakoen garraioaz edo mineral toxikoen garraioaz (hau da, kanpoko substantzia ezezagunen garraioaz) arduratzen da. Halaber, gantz-azido txikiak, bitamina batzuk, etab. albuminari atxikita garraiatzen dira.
10 8 Linfak nutriente liposolubleak garraiatzen ditu hestean xurgatuak izan ondoren. Linfatik doazen substantziak hauek dira: Gantzak, triglizeridoak eta kolesterola, batez ere, kilomikrometroen bidez garraiatzen dira linfan. Bitamina liposolubleak (A, D, E eta K). Linfa, nutrienteak enterozitoetatik jaso ondoren eta gibelera heldu aurretik, odolera isuriko da. Nutriente guztiak odolera iritsi ondoren, gibelera ailegatuko dira eta bide ezberdinak hartuko dituzte: Batzuk gibeletik irten daitezke inolako aldaketarik gabe. Beste nutriente batzuk gibelean bertan pilatzen dira, esate baterako glukogeno edo proteina eran. Gainerakoak (farmakoak eta toxikoak, adibidez) eraldatu egiten dira (aktibo edo inaktibo bihurtzen dira) eta odolera pasatzen dira berriro. Gibeletik, odol-zirkulazioari esker, nutrienteak organoetara ailegatuko dira, eta, han, batzuk konposatu berriak sortzeko edo energia lortzeko erabiliko dira (Krebs-en zikloaren bidez, etab.) eta gehiegizko nutrienteak metatu egingo dira Nutrienteen metaketa Osasun-egoera egokia denean, nutrienteen pilaketa organo edo ehun jakin batzuetan baino ez da gertatzen. Organo edo ehun horiek gibela, ehun adiposoa, muskuluak eta hezurrak dira. Gibela Gibelean hainbat molekula metatzen dira: Glukogenoa: karbohidratoen erreserba mota bakarra bada ere, oso biltegi txikia da. Esate baterako, hirurogeita hamar kiloko gizonak 70 g glukogeno baino ez du metatzen gibelean. Zenbait bitamina han metatzen dira, batez ere bitamina liposolubleak (A, D 3 eta K) eta B 12 bitamina hidrosolublea.
11 Nutrizio-zientziarako oinarri fisiologiko eta biokimikoak 9 Gantza metatu egin daiteke, batez ere kolesterol gisa, baina metaketa obesitatea edo gaixotasuna pairatzen dutenetan gertatu ohi da. Alkoholikoek ere gibel gantzatsua izan ohi dute alkoholismoaren ondorioz. Proteinak ere metatu daitezke, oso gutxitan gertatzen den arren. Ehun adiposoa edo gantz-ehuna Gantz gehienak ehun adiposoan metatzen dira, triglizerido eran. Mugarik gabeko pilaketa izan daiteke, eta gehiegizko energia guztia gantz bihurtu eta ehun adiposoan metatuko da. Muskulua Glukogenoa muskuluetan metatzen da, hantxe bertan erabiltzeko. Bestalde, proteinak ere metatzen dira, baina hazkunde-garaian edo kirola egiten hasitakoan bakarrik, muskuluak bizkortzeko. Kirola egiteari utzi ostean, masa proteiko hori galdu egiten da. Hezurrak Mineral gehienak (Ca, P, Mg, Cu,...) hezurretan metatzen dira, iodoa izan ezik, tiroide-guruinetan pilatzen baita Nutrienteen metabolismoa Definizioz, metabolismoa bizia ahalbidetzen duten prozesu kimikoen multzoa da. Metabolismoaren barnean bi prozesu metaboliko daude, anabolismoa eta katabolismoa. Anabolismoa izaki bizidunen osagaiak eratzera zuzendurik dauden erreakzio erreduzitzaileen multzoa da. Erreakzio horiek gertatu ahal izateko, energia behar da. Katabolismoa anabolismoan eta bizitzan gertatzen diren ezinbesteko prozesuetan behar diren unitateak, energia eta erredukzio-indarrak) lortzea helburu duten erreakzioen multzoa da (3. irudia).
12 10 Hala ere, erreakzioak bereizteko erabili den modu hori ez dator bat errealitatearekin. Erreakzio mota desberdinek elkarrekin erlazio estua dute, anabolismoa katabolismorik gabe ezinezkoa litzatekeelako, eta alderantziz; horrez gain, erreakzio horiek guztiek konposatu komun asko dituzte. 3. irudia. Ehunetako gantzen, glukogenoaren eta proteinen katabolismoa Zeluletako prozesu nutritiboak Beren funtzioak betetzeko, nutrienteek zeluletan barneratu behar dute. Horretarako, zenbait bide daude (4. irudia): Barreiadura sinplea eta erraztua Garraio aktiboa: lehen mailakoa eta bigarren mailakoa Endozitosia: pinozitosia eta fagozitosia
13 Nutrizio-zientziarako oinarri fisiologiko eta biokimikoak irudia. Nutrienteak barneratzeko hainbat mekanismo. Barreiadura Gradienteak duen norabidean egiten denez, ez du energia-gasturik behar. Bi mota daude: Barreiadura sinplea: molekula hidrosoluble txiki batzuek zeluletako mintzak zeharka ditzakete, eta, kasu horretan, xurgapena poroen edo hodien bidez egiten da. Lipido gehienak molekularen liposolubletasunaren bidez igarotzen dira. Barreiadura erraztua: barreiadura erraztua erabiltzeko, proteina garraiatzaileak behar dira, eta proteina horiek espezifikoak edo zehatzak dira. Barreiadura mota bakoitzaren abiadura ezberdina da. Barreiadura sinplea ez da asegarria, eta, zenbat eta nutriente gehiago egon, hainbat eta nutriente gehiagok zeharkatuko dute zeluletako mintza. Barreiadura erraztuak, ordea, asetasun-maila du, eta nutriente bakoitzak bere gehienezko abiadura du. Proteina garraiatzaileen kantitateak ezartzen du abiadura. Garraio aktiboa Gradienteren aurka gertatzen denez, energia behar du, eta, kasu horretan, ez du axola nutrienteen kontzentrazioak. Bi mota daude: Lehen mailako garraioa: energia, ATP, zuzenean behar da. Adibidez, Na-K ponparen kasuan.
14 12 Bigarren mailako garraioa: ioien edo beste substantzia baten garraioa, hala nola glukosa edo aminoazidoak, erabiltzen da substantzia horiek barneratzeko. Endozitosia Makrofagoetan gertatzen da batez ere, eta tamaina handiko substantziak, adibidez proteinak, barneratzeko erabiltzen da. Kasu horretan, barneratze-prozesu horri fagozitosia deritzo. Horretarako, substantziak mintz-hartzaile espezifiko batzuetara lotzen dira; orduan, sasizuloa sortzen da konposatu horien alboan, xixkua eraiki arte, eta xixku horren barruan sartu nahi den substantzia dago. Heste meharrean, enterozitoetan gertatzen den endozitosiari pinozitosi deritzo. Hestean gertatzen den aipagarriena B 12 bitaminarena da, faktore intrintseko edo barne-faktorearen bidez gertatzen dena. Hala ere, arreta jarri behar da jaioberrien elikaduran, proteina batzuk pinozitosiaren bidez xurga baitaitezke, eta umea proteina horrekiko alergiko bilaka liteke Nutrienteen edo haien metabolitoen iraizpena Nutrienteak, nagusiki, gorozkietatik, biriketatik eta gernutik galtzen dira; beste ehun batzuetatik ere gal daitezke, hala nola esnetik, malkoetatik, eta abarretatik. Gorozkiak: hala kanporatzen dira gorputzak xurgatu ez dituen nutrienteak eta nutriente endogenoak, hau da, organismoaren berezkoak, hala nola behazuneko kolesterola eta jariakin gastrikoen hondakinak. Gernua: hala kanporatzen dira substantzia hidrosoluble eta txiki guztiak; adibidez, ura, elektrolitoak, urea, azido urikoa, etab. Birikak: biriketatik nutriente edo metabolito gaseosoak askatzen dira, esate baterako anhidrido karbonikoa, ura, gorputz zetonikoak eta alkohola. Bestelakoak: Azala: Ileak, azazkalek eta ezkatatzeak proteinen galera ekartzen dute. Esnea: bular- een kasuetan. Listuak, malkoek eta hilekoak burdina galtzea dakarte.
15 2 Karbohidratoak 2.1 SARRERA Karbohidratoak organismoaren lanetarako energia-iturri garrantzitsuak dira. Haien funtzio nagusia erregai gisa aritzea bada ere, funtzio erregulatzaileak eta egiturazko funtzioak ere betetzen dituzte karbohidratoek. Adibidez, konposatu horiek azido nukleikoaren eta glukoproteinen osagaiak dira, eta organismoaren zenbait erreakziotarako katalizatzaile ere badira. Gluzido, glizido edo azukre izenak karbohidrato izenaren sinonimoak dira. Talde horretako konposatu bakun edo sinple gehienak gozoak zirenez, gluzido izena eman zitzaien (grekoz glykyz: gozoa). Konposizioaren ikuspuntutik, alkohol talde asko (H C OH) edukitzeagatik nabarmentzen dira. Bestetik, haietariko askok C n (H 2 O) n formula enpirikoa dute, eta, hasieran, karbonoaren hidratoak zirela uste zen; horregatik deitu zitzaien karbohidrato, hain zuzen ere. Gaur egun, karbohidrato sinpleenek formula enpiriko hori izan arren, haien formula molekularrek ez dute zerikusirik hidratatuekin. Dena den, nahiz eta izen desegokia izan, gorde egin da, usadioagatik. 13
16 KARBOHIDRATOEN SAILKAPENA Karbohidratoak sailkatzeko modu anitz daude, erabilitako irizpidearen arabera (egitura-irizpidea edo irizpide funtzionalak, besteak beste). Hala ere, egitura kimikoari jarraituz gero, karbohidratoen sailkapen nagusia hau da: Monosakarido sinpleak Disakaridoak Oligosakaridoak Polisakaridoak Monosakarido sinpleak Monosakaridoek solido-egoeran zapore gozoa eta kristal-itxura dute, eta uretan disolbatzen diren substantzia zuriak dira. Talde horren barruan glizeraldehidoa eta dihidroxiazetona (C 3 (H 2 0) 3 ) dira txikienak, eta hiru karbonoz eratuta daude. Konposatu horiek bitarteko metabolismoaren garrantzizko osagaiak dira, eta karbohidratoen bide metabolikoan agertzen dira. Nutrizioaren ikuspuntutik, bost edo sei karbonoko azukreak dira interesgarrienak. Hexosen artean, glukosa, fruktosa eta galaktosa azpimarratu behar dira eta, pentosen artean, erribosa eta desoxirribosa. D-glukosa da azukrerik garrantzitsuena, eta ia karbohidrato guztiak glukosa bilakatzen dira organismoan. 5. irudia. Glukosaren egitura.
17 Karbohidratoak 15 Glukosa da izaki bizidunen energia-iturri nagusia. Izan ere, giza organismoan aintzat hartzeko moduko kantitatean agertzen den hexosa bakarra da. Sei karbonoko aldehido horren formula kimikoa C 6 (H 2 0) 6 da. 5. irudian haren egitura agertzen da. Oso gutxitan agertzen da aske naturan (adibidez, mahatsean) eta, oro har, disakaridoen edo polisakaridoen egituren osagaia da. Hala ere, elikagai askori glukosa gehitzen zaie elikagaien balio energetikoa handitzeko gozotasuna gehiegi handitu gabe. Monosakaridoen eredutzat hartzen denez, karbohidratoen konparaketak glukosarekin alderatuz egiten dira. Fruktosa glukosaren epimeroa da, eta kimikoki zetosa da. Oro har, oligosakarido batzuen osagaia bada ere, aske agertzen da zenbait barazki eta frutatan batez ere, eta eztian ere bai. Ondorioz, fruten azukrea deritzo. Fruktosa sakarosa disakaridoaren osagaia da, nagusiki. Fruktosak oso ahalmen edulkoratzaile handia du, 6. irudian islatzen denez. Esate baterako, azukre horrek sakarosa disakaridoak baino ahalmen edulkoratzaile nabarmen handiagoa du eta glukosarena bikoiztu egiten du. Haren metabolismoa aztertuta, ikusten da fruktosak metabolizatzeko ez duela intsulina behar, glukosak bezala, eta, ondorioz, fruktosaren kontsumoak ez du hormona horren jariaketa horrenbeste handitzen. Hori dela eta, monosakarido hau diabetikoen dietaren ohiko osagaia da. Dena den, gogorarazi behar da fruktosa gehiena glukosa bilakatzen dela gibeletik atera baino lehen. (** Sakarosa patroitzat hartzen da. * Fruktosa + glukosa nahastea) 6. irudia. Karbohidrato batzuen gozatzeko ahalmen erlatiboa. Ezohikoa da galaktosa hexosa aske aurkitzea naturan, eta, normalean, laktosa disakaridoaren osagaia izaten da. Bestalde, galaktosak oligosakarido eta
18 16 polisakarido konplexu anitzen egituran hartzen du parte (gomak, muzilagoak, pektinak, etab). Aipatutako konposatuak zuntz dietetikoen multzoan sartzen dira. Erribosa pentosa da, eta, D-erribosa RNA molekularen osagaia izateaz gain, metabolismoaren bitarteko garrantzitsua da, pentosa-fosfatoen zikloaren barnean. Azukre hori oso kantitate txikian agertzen da fruta eta barazkietan, mahatsean izan ezik Monosakarido deribatuak Jatorriaren arabera, sailkapen hau egin daiteke: A. Erredukzio bidez lortutako monosakarido-deribatuak A.1. Desoxiazukreak: monosakaridoen hidroxilo baten edo askoren erredukzioaren ondorioz lortzen diren deribatuak dira. Horretarako, talde hidroxilo bat ( OH) galtzen dute, eta hidrogenoa (H) hartzen dute. Esate baterako, desoxirribosa erribosaren erredukzioaren bidez lortzen da (7. irudia). Desoxirribosek DNAren egituran hartzen dute parte. 7. irudia. Erribosaren erredukzioa, desoxirribosa sortzeko. A.2. Azukre-alkoholak edo alditoneak: monosakarido-deribatu hauek aldehido- edo zetona-funtzioak erreduzitzearen ondorioz lortzen dira. Erreakzio horren ostean, aldehido- edo zetona-funtzioak alkohol-funtzio bihurtzen dira. Azukrealkoholaren adibide bat glizerola da; glizerolak triglizerido eta fosfolipidoen egituran parte hartzen du. Azukre-alkoholen talde horretan sorbitola, manitola eta xilitola ere sartzen dira. Ahoko bakterioek ezin dituzte monosakarido horiek hartzitu eta, horregatik, haien kontsumoak ez du txantxarra areagotzen. Bestalde, ahalmen edulkoratzaile handia dute; beraz, azukrerik gabeko txikleetan eta beste elikagai batzuetan erabiltzen dira.
19 Karbohidratoak 17 B. Oxidazioz lorturiko monosakarido-deribatuak B.1. Azukre-azidoak: monosakarido horietan karbonilo taldea karboxilo-funtzio bilakatzen da. Bide horri jarraituz, glukosatik abiatuta azido glukuronikoa eratzen da. Azukre horrek, azido glukuronikoak, gibeleko erreakzioetan hartzen du parte eta organismoaren desintoxikazio-jardueretan sartzen da. C. Ordezkapenez lorturiko monosakarido-deribatuak C.1. Aminoazukreak: konposatu horietan hidroxilo taldea amino talde batekin ordezkatuta dago. Talde horren barruan glukosamina eta galaktosamina daude, lipido konplexuen osagaiak Disakaridoak eta oligosakaridoak Oligosakaridoak monosakaridoen polimerizazio-prozesuen ondorioz sortzen diren karbohidratoak dira. Polimerizazio hori lotura glikosidikoaren bitartez gauzatzen da. Lotura glikosidikoa monosakaridoen artean gertatzen den lotura azetalikoa da. Oligosakaridoek bi eta hamar monosakarido unitate bitartean eduki ditzakete. Bi monosakaridoz osaturiko oligosakaridoak (disakaridoak) maiz agertzen dira landareetan eta esnean, eta animalien energia-iturri garrantzitsuak dira. Berez, oligosakarido nagusiak disakaridoak dira (1. taula). Monosakaridoak konposatu erreduzitzaileak dira, eta oligosakaridoek erredukzioindarra gordetzen dute monosakaridoen arteko lotura glikosidikoa karbono anomerikoetan gertatzen ez bada. Horrek garrantzi handia du konposatu horien izendapenerako (azukreen taldean sartzeko edo ez sartzeko), bai eta metabolismoan duten zereginerako ere. Sakarosa glukosa eta fruktosaren arteko (G (1α-2β) F) lotura glukosidikoaren bidez eratutako dimeroa da. Azukre arrunta da, eta janariak gozatzeko karbohidratorik erabiliena da. Naturako iturri nagusiak erremolatxa eta kanabera dira. Hala ere, fruta eta sustrai batzuek ere (azenarioak, adibidez) badute azukre hori, baina kantitate txikiagoan. Laktosa glukosa eta galaktosaren arteko (G (1β-4β) Ga) lotura glukosidikoaren bidez eratutako dimeroa da. Esnean dagoen azukrea da, eta animalia-jatorriko elikagaietatik hartzen dugun ia karbohidrato bakarra da. Hainbat faktore direla medio, zenbait pertsonak laktasa entzima (hau da, laktosa deuseztatzeko heste meharrean dagoen entzima) galdu egiten dute, eta, esnea edatean, beherakoa izaten dute.
20 18 Gaixotasun horri laktosarekiko intolerantzia deritzo eta arrunta izan ohi da ekialdeko herrialdeetan, arraza beltzeko pertsonetan eta adinekoetan. Maltosa eta isomaltosa bi glukosaren arteko loturak dira. Bi azukre horiek almidoiaren hidrolisi partzialaren emaitza dira eta naturan ez dira era horretan, aske, agertzen. Elikagaietan eta naturan agertzen diren gainerako oligosakaridoak digeriezinak dira, heste meharreko entzimen jarduerak ez baitie eragiten; horiek zuntz dietetikoen gaian zehaztuko ditugu. Gehienak heste lodiko bakterioen mantenugaiak dira. Esate baterako, lekaleak eta azalorea maltotriosen eta maltotetrosen (hau da, oligosakarido digeriezinen) iturri onak dira Polisakarido sinpleak Polisakarido sinpleak monosakarido sinpleen polimerizazio-prozesuen ondorioz eratzen dira. Hamar monosakarido baino gehiago kateatzen direnean osatzen dira mota honetako karbohidratoak. Oso pisu molekular handia izaten dute, eta landareetan erreserba- eta egitura-funtzioak betetzen dituzte. Polisakaridoa monomero bakar baten polimerizazioz eratua badago, homopolimeroa edo homopolisakaridoa da. Haren eraikuntzan bi motatako monomeroek edo gehiagok parte hartzen badute, aldiz, heteropolimeroa edo homopolisakaridoa deritzo. Hestean digeri daitezkeen edo ez kontuan hartuta, polisakarido sinpleen bi mota daude: digerigarriak, α-amilasa entzimaren jardueraz apurtzen direnak (hala nola almidoia eta glukogenoa), eta digerigaitzak (hala nola zelulosa, goma, pektinak, etab.). Azken mota horretakoak zuntz dietetikoaren atalean aztertuko ditugu (1. taula). Almidoia polisakaridoari buruz hitz egitean, α-d-glukosaz osaturiko bi polisakarido motari buruz ari gara: amilosa eta amilopektina. Amilosa 1-4 α loturaz egindako glukosen polimeroa da, eta, ondorioz, egitura lineala du. Amilopeptina, ordea, 1-4 α loturaz eta hainbat 1-6 α loturaz egindako glukosen polimeroa da. Hori dela eta, egitura adarkatua du; adar bat du 30 glukosako. Almidoia landareen amiloplastoetan metatzen den polisakaridoa da; erraboiletan eta errizometan pilatzen da, bereziki. Uretan disolbaezina denez, ez du presio osmotikoaren gehikuntza nabarmenik sorrarazten. Hori dela eta, almidoia konposatu aproposa da energia metatzeko.
3. GAIA: KARBOHIDRATOAK. Edurne Simon eta Jonatan Miranda
3. GAIA: KARBOHIDRATOAK Edurne Simon eta Jonatan Miranda KARBOHIDRATOAK Sarrera Sailkapena Funtzioak Digestioa Xurgapena Garraioa Metaketa Metabolismoa Glukosaren etekin energetikoa Karbohidratoen gomendio
Διαβάστε περισσότεραERREAKZIOAK. Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea
ERREAKZIAK Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea ADIZI ELEKTRZALEK ERREAKZIAK idrogeno halurozko adizioak Alkenoen hidratazioa
Διαβάστε περισσότερα6. GAIA: BITAMINAK. Edurne Simon eta Jonatan Miranda
6. GAIA: BITAMINAK Edurne Simon eta Jonatan Miranda BITAMINAK Alde Orokorrak Definizioa Sailkapena Izendapena Bitamina zehatzak Ezaugarri fisiko-k Gomendioak Erlazionatutako gaixotasunak AURKIBIDEA SARRERA
Διαβάστε περισσότεραDERIBAZIO-ERREGELAK 1.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. ( ) ( )
DERIBAZIO-ERREGELAK.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. Izan bitez D multzo irekian definituriko f funtzio erreala eta puntuan deribagarria dela esaten da baldin f ( f ( D puntua. f zatidurak
Διαβάστε περισσότεραBanaketa normala eta limitearen teorema zentrala
eta limitearen teorema zentrala Josemari Sarasola Estatistika enpresara aplikatua Josemari Sarasola Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala 1 / 13 Estatistikan gehien erabiltzen den banakuntza
Διαβάστε περισσότερα7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA. x i n i N i f i
7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA 1. Osatu ondorengo maiztasun-taula: x i N i f i 1 4 0.08 2 4 3 16 0.16 4 7 0.14 5 5 28 6 38 7 7 45 0.14 8 2. Ondorengo banaketaren batezbesteko aritmetikoa 11.5 dela
Διαβάστε περισσότερα4. GAIA: LIPIDOAK. Edurne Simon eta Jonatan Miranda
4. GAIA: LIPIDOAK Edurne Simon eta Jonatan Miranda LIPIDOAK Definizioa Sailkapena Lipidoen funtzioak eta haien metabolismoa Lipidoen erabilera Gantzen gomendio dietetikoak Gantz-iturriak Lipidoen metabolismoarekin
Διαβάστε περισσότεραBiologia BATXILERGOA 2. Teoriek eta eskolek, mikrobioek eta globuluek, elkar jaten dute, eta borroka horri esker egiten du aurrera biziak.
Biologia BATXILERGA 2 Teoriek eta eskolek, mikrobioek eta globuluek, elkar jaten dute, eta borroka horri esker egiten du aurrera biziak. M. PRUST (1871-1922) 6. argitalpena Eusko Jaurlaritzako ezkuntza,
Διαβάστε περισσότερα= 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua.
1 ARIKETA Kalkulatu α : 4x+ 3y+ 10z = 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua. Aurki ezazu α planoak eta PH-k osatzen duten angelua. A'' A' 27 A''1 Ariketa hau plano-aldaketa baten bidez ebatzi
Διαβάστε περισσότερα9. GAIA: ZUNTZA. Edurne Simon eta Jonatan Miranda
9. GAIA: ZUNTZA Edurne Simon eta Jonatan Miranda ZUNTZA DIETETIKOA Definizioa, eta ezaugarriak Zuntz dietetikoaren ezaugarriak Zuntzaren funtzioak Libragarri-jarduera Erregulazio gastrikoa Glukosaren metabolismoaren
Διαβάστε περισσότερα2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK
2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK Gaur egun, dispositibo elektroniko gehienak erdieroale izeneko materialez fabrikatzen dira eta horien ezaugarri elektrikoak dispositiboen funtzionamenduaren oinarriak dira.
Διαβάστε περισσότεραPoisson prozesuak eta loturiko banaketak
Gizapedia Poisson banaketa Poisson banaketak epe batean (minutu batean, ordu batean, egun batean) gertaera puntualen kopuru bat (matxura kopurua, istripu kopurua, igarotzen den ibilgailu kopurua, webgune
Διαβάστε περισσότεραANGELUAK. 1. Bi zuzenen arteko angeluak. Paralelotasuna eta perpendikulartasuna
Metika espazioan ANGELUAK 1. Bi zuzenen ateko angeluak. Paalelotasuna eta pependikulatasuna eta s bi zuzenek eatzen duten angelua, beaiek mugatzen duten planoan osatzen duten angeluik txikiena da. A(x
Διαβάστε περισσότερα4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK
4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK GAI HAU IKASTEAN GAITASUN HAUEK LORTU BEHARKO DITUZU:. Sistema ireki eta itxien artea bereiztea. 2. Masa balantze sinpleak egitea.. Taula estekiometrikoa
Διαβάστε περισσότερα1 Aljebra trukakorraren oinarriak
1 Aljebra trukakorraren oinarriak 1.1. Eraztunak eta gorputzak Geometria aljebraikoa ikasten hasi aurretik, hainbat egitura aljebraiko ezagutu behar ditu irakurleak: espazio bektorialak, taldeak, gorputzak,
Διαβάστε περισσότεραOREKA KIMIKOA GAIEN ZERRENDA
GAIEN ZERRENDA Nola lortzen da oreka kimikoa? Oreka konstantearen formulazioa Kc eta Kp-ren arteko erlazioa Disoziazio-gradua Frakzio molarrak eta presio partzialak Oreka kimikoaren noranzkoa Le Chatelier-en
Διαβάστε περισσότεραAldehido eta Zetonak(II). Enolatoak eta Karbonilodun α,β-asegabeak
Aldehido eta Zetonak(II). Enolatoak eta Karbonilodun α,β-asegabeak Konposatu Karbonilikoen α Hidrogenoen Azidotasuna: Enolatoak Karboniloarekiko α hidrogenoak ohi baino azidoagoak dira Sortzen den anioia
Διαβάστε περισσότεραLOTURA KIMIKOA :LOTURA KOBALENTEA
Lotura kobalenteetan ez-metalen atomoen arteko elektroiak konpartitu egiten dira. Atomo bat beste batengana hurbiltzen denean erakarpen-indar berriak sortzen dira elektroiak eta bere inguruko beste atomo
Διαβάστε περισσότερα1. Gaia: Mekanika Kuantikoaren Aurrekoak
1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 12 Laburpena 1 Uhin-Partikula Dualtasuna 2 Trantsizio Atomikoak eta Espektroskopia Hidrogeno Atomoaren Espektroa Bohr-en Eredua 3 Argia: Partikula (Newton)
Διαβάστε περισσότερα3. Ikasgaia. MOLEKULA ORGANIKOEN GEOMETRIA: ORBITALEN HIBRIDAZIOA ISOMERIA ESPAZIALA:
3. Ikasgaia. MLEKULA RGAIKE GEMETRIA: RBITALE IBRIDAZIA KARB DERIBATUE ISMERIA ESPAZIALA Vant off eta LeBel-en proposamena RBITAL ATMIKE IBRIDAZIA ibridaio tetragonala ibridaio digonala Beste hibridaioak
Διαβάστε περισσότεραEnergia-metaketa: erredox orekatik baterietara
Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara Paula Serras Verónica Palomares ISBN: 978-84-9082-038-4 EUSKARAREN ARLOKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA Liburu honek UPV/EHUko Euskararen Arloko Errektoreordetzaren
Διαβάστε περισσότερα1. Oinarrizko kontzeptuak
1. Oinarrizko kontzeptuak Sarrera Ingeniaritza Termikoa deritzen ikasketetan hasi berri den edozein ikaslerentzat, funtsezkoa suertatzen da lehenik eta behin, seguru aski sarritan entzun edota erabili
Διαβάστε περισσότεραHirukiak,1. Inskribatutako zirkunferentzia. Zirkunskribatutako zirkunferentzia. Aldekidea. Isoszelea. Marraztu 53mm-ko aldedun hiruki aldekidea
Hirukiak, Poligonoa: elkar ebakitzen diren zuzenen bidez mugatutako planoaren zatia da. Hirukia: hiru aldeko poligonoa da. Hiruki baten zuzen bakoitza beste biren batuketa baino txiakiago da eta beste
Διαβάστε περισσότερα1.- KIMIKA ORGANIKOA SARRERA. 1.- Kimika organikoa Bilakaera historikoa eta definizioa Kimika organikoaren garrantzia
SAEA 1.- Kimika organikoa. 1.1.- Bilakaera historikoa eta definizioa 1.2.- Kimika organikoaren garrantzia 1.- KIMIKA GANIKA 1.1.- Bilakaera historikoa eta definizioa. Konposatu organikoak antzinatik ezagutzen
Διαβάστε περισσότεραEmaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35; 0,32; 0,32; 2,2 atm; 2,03 atm; 2.03 atm c) 1,86; 0,043
KIMIKA OREKA KIMIKOA UZTAILA 2017 AP1 Emaitzak: a) 0,618; b) 0,029; 1,2 EKAINA 2017 AP1 Emaitzak:a) 0,165; 0,165; 1,17 mol b) 50 c) 8,89 atm UZTAILA 2016 BP1 Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35;
Διαβάστε περισσότεραGaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma)
Termodinamika Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma) Erreakzio kimikoetako transformazio energetikoak. Espontaneotasuna 1. Energia eta erreakzio kimikoa. Prozesu exotermikoak
Διαβάστε περισσότεραAldagai Anitzeko Funtzioak
Aldagai Anitzeko Funtzioak Bi aldagaiko funtzioak Funtzio hauen balioak bi aldagai independenteen menpekoak dira: 1. Adibidea: x eta y aldeetako laukizuzenaren azalera, S, honela kalkulatzen da: S = x
Διαβάστε περισσότεραSolido zurruna 2: dinamika eta estatika
Solido zurruna 2: dinamika eta estatika Gaien Aurkibidea 1 Solido zurrunaren dinamikaren ekuazioak 1 1.1 Masa-zentroarekiko ekuazioak.................... 3 2 Solido zurrunaren biraketaren dinamika 4 2.1
Διαβάστε περισσότεραDiamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira:
1 Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira: T= 2,000 C eta P= 50,000 a 100,000 atmosfera baldintza hauek bakarrik ematen dira sakonera 160 Km-koa denean eta beharrezkoak dira miloika eta
Διαβάστε περισσότεραEGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK
1. GAIA 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 EGITURAREN ANALISIA ETA SINTESIA. KONTZEPTU OROKORRAK Definizioak 1.1.1 MakinaetaMekanismoa 1.1.2 MailaedoElementua 1.1.3 PareZinematikoa 1.1.4 KateZinematikoa
Διαβάστε περισσότερα1. MATERIALEN EZAUGARRIAK
1. MATERIALEN EZAUGARRIAK Materialek dituzten ezaugarri kimiko, fisiko eta mekanikoek oso eragin handia dute edozein soldadura-lanetan. Hori guztia, hainbat prozesu erabiliz, metal desberdinen soldadura
Διαβάστε περισσότερα9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomiko
9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomikoak 1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 21 Laburpena 1 Espektroskopiaren Oinarriak 2 Hidrogeno Atomoa Espektroskopia Esperimentua
Διαβάστε περισσότεραMaterial plastikoak eta ingurugiroa: polimero biodegradakorrak*
Material plastikoak eta ingurugiroa: polimero biodegradakorrak* Jose Ramón Sarasua Euskal Herriko Unibertsitatea Meatz eta Metalurgi Ingeniaritza eta Materialen Zientziaren Saila Bilboko Ingeniaritza Goi
Διαβάστε περισσότεραMATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015
MATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015 Mathieu Jarry iturria: Flickr CC-BY-NC-ND-2.0 https://www.flickr.com/photos/impactmatt/4581758027 Leire Legarreta Solaguren EHU-ko Zientzia eta Teknologia Fakultatea Matematika
Διαβάστε περισσότεραALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA
ALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA SARRERA Karbono-karbono lotura bikoitza agertzen duten konposatuak dira alkenoak. Olefina ere deitzen zaiete, izen hori olefiant-ik dator eta olioa ekoizten duen gasa
Διαβάστε περισσότεραKimika Organikoa EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA
ISBN: 978-84-9860-672-0 Kimika rganikoa Eneritz Anakabe eta Sonia Arrasate EUSKAA ETA ELEANIZTASUNEK EEKTEDETZAEN SAE AGITALPENA Liburu honek UPV/EUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren dirulaguntza
Διαβάστε περισσότερα2011 Kimikako Euskal Olinpiada
2011 Kimikako Euskal Olinpiada ARAUAK (Arretaz irakurri): Zuzena den erantzunaren inguruan zirkunferentzia bat egin. Ordu bete eta erdiko denbora epean ahalik eta erantzun zuzen gehien eman behar dituzu
Διαβάστε περισσότερα2. PROGRAMEN ESPEZIFIKAZIOA
2. PROGRAMEN ESPEZIFIKAZIOA 2.1. Asertzioak: egoera-multzoak adierazteko formulak. 2.2. Aurre-ondoetako espezifikazio formala. - 1 - 2.1. Asertzioak: egoera-multzoak adierazteko formulak. Programa baten
Διαβάστε περισσότεραKANTEN ETIKA. Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat.
EN ETIKA Etika unibertsal baten bila. Gizaki guztientzat balioko zuen etika bat. Kantek esan zuen bera baino lehenagoko etikak etika materialak zirela 1 etika materialak Etika haiei material esaten zaie,
Διαβάστε περισσότερα1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA...
Aurkibidea 1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA... 1 1.1 Proiekzioa. Proiekzio motak... 3 1.2 Sistema diedrikoaren oinarriak... 5 1.3 Marrazketarako hitzarmenak. Notazioak... 10 1.4 Puntuaren, zuzenaren eta planoaren
Διαβάστε περισσότεραAldehidoak eta Zetonak (I)
Aldehidoak eta Zetonak (I) Nomenklatura Aldehidoak izendatzeko dagokion alkanoari O atzizkia aldatzen zaio AL atzizkiaz Aldehido funtzio-taldeko karbonoa (beti 1) ez dago zenbatu beharrik Ohizko izen batzuk
Διαβάστε περισσότεραKojineteak. Eskuarki, forma zilindrikoa izaten dute; jasan ditzaketen kargen arabera, bi motatan bereiz daitezke:
KOJINETEAK Kojineteak Marruskadura-kojineteak Eskuarki, "kojinete" bakarrik esaten zaie. Haien helburua da ardatzei eta transmisio-ardatzei eustea eta biratzen uztea. Horretarako, ardatzetan ahokatzen
Διαβάστε περισσότεραMikel Lizeaga 1 XII/12/06
0. Sarrera 1. X izpiak eta erradiazioa 2. Nukleoaren osaketa. Isotopoak 3. Nukleoaren egonkortasuna. Naturako oinarrizko interakzioak 4. Masa-defektua eta lotura-energia 5. Erradioaktibitatea 6. Zergatik
Διαβάστε περισσότερα15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA
15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA KONTZEPTUA Eremu-efektuko transistorea (Field Effect Transistor, FET) zirkuitu analogiko eta digitaletan maiz erabiltzen den transistore mota
Διαβάστε περισσότεραEIB sistemaren oinarriak 1
EIB sistemaren oinarriak 1 1.1. Sarrera 1.2. Ezaugarri orokorrak 1.3. Transmisio teknologia 1.4. Elikatze-sistema 1.5. Datuen eta elikatzearen arteko isolamendua 5 Instalazio automatizatuak: EIB bus-sistema
Διαβάστε περισσότεραINDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK
INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK 1.-100 m 3 aire 33 Km/ordu-ko abiaduran mugitzen ari dira. Zenbateko energia zinetikoa dute? Datua: ρ airea = 1.225 Kg/m 3 2.-Zentral hidroelektriko batean ur Hm
Διαβάστε περισσότερα5. Ikasgaia. ALKOHOLAK
5. Ikasgaia. ALKLAK EGITUA ETA EZAUGAIAK Egitura, adibide adierazgarriak eta propietate fisikoak Propietate espektroskopikoak ALKLEN LBIDE INDUSTIALA ALKLEN SINTESIA Alkenoen hidratazioa (oximerkuriazioa/desmerkuriazioa)
Διαβάστε περισσότεραFreskagarriak: hobe light badira
Freskagarriak: hobe light badira Ez dute kaloriarik, eta zaporea, antzekoa OHIKO FRESKAGARRIEK AZUKREA DUTE, ETA LIGHT DEITZEN DIRENEK, EZTITZAILE EDO EDULKORATZAILEAK DITUZTE, KALORIARIK GABEAK. HORI
Διαβάστε περισσότεραSELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA
SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA TEORIA 1. (2012/2013) Argiaren errefrakzioa. Guztizko islapena. Zuntz optikoak. Azaldu errefrakzioaren fenomenoa, eta bere legeak eman. Guztizko islapen a azaldu eta definitu
Διαβάστε περισσότεραARIKETAK (I) : KONPOSATU ORGANIKOEN LOTURAK [1 5. IKASGAIAK]
Arikk-I (1-5 Ikasgaiak) 1 ARIKETAK (I) : KPSATU RGAIKE LTURAK [1 5. IKASGAIAK] 1.- 3 6 formula molekularreko 8 egitur-formula marraztu. 2.- Azido bentzoiko solidoararen disolbagarritasuna urn honako hau
Διαβάστε περισσότεραMakina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M A K I N A. Sorgailua. Motorea.
Magnetismoa M1. MGNETISMO M1.1. Unitate magnetikoak Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M K I N Energia Mekanikoa Sorgailua Energia Elektrikoa Energia
Διαβάστε περισσότεραIrrati-teleskopioak. NASAk Robledoko Astrobiologia Zentroan (INTA-CSIC) duen irrati-teleskopioa erabiliz egindako proiektu akademikoa.
Irrati-teleskopioak Laburpena Unitate honetan, irrati-teleskopioen berri emango diegu ikasleei; irrati-teleskopioak teleskopio optikoekin alderatuko ditugu, nola ibiltzen diren azalduko dugu eta haien
Διαβάστε περισσότεραOxidazio-erredukzio erreakzioak
Oxidazio-erredukzio erreakzioak Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 3.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-partekatu lizentziaren mende dago. Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu http://creativecommons.org/licenses/by-ncsa/3.0/es/
Διαβάστε περισσότεραKIMIKA EZORGANIKOAREN NOMENKLATURA
KIMIKA EZORGANIKOAREN NOMENKLATURA http://www.rsc.org/periodictable/ http://www.alonsoformula.com/ezorganikoa/tabla_periodica.htm SUSTANTZIA SINPLEAK A) HIDRUROAK ETA HIDROGENOAREN KONPOSATUAK BITARRAK
Διαβάστε περισσότεραJANGURAREN ERREGULAZIO NEUROKIMIKOA
2 JANGURAREN ERREGULAZIO NEUROKIMIKOA Hipotalamoa Neurotransmisore eta neuromodulatzaileak Izaki bizidun orok bere ehunen hazkuntza, garapen eta mantenu egokirako nutriente-ekarpena behar du. Hori elikagaiak
Διαβάστε περισσότερα6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana
6. Aldagai kualitatibo baten eta kuantitatibo baten arteko harremana GAITASUNAK Gai hau bukatzerako ikaslea gai izango da: - Batezbestekoaren estimazioa biztanlerian kalkulatzeko. - Proba parametrikoak
Διαβάστε περισσότερα1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak
1 TELEKOMUNIKAZIOAK 1.1 Sarrera: telekomunikazio-sistemak Telekomunikazio komertzialetan bi sistema nagusi bereiz ditzakegu: irratia eta telebista. Telekomunikazio-sistema horiek, oraingoz, noranzko bakarrekoak
Διαβάστε περισσότεραInekuazioak. Helburuak. 1. Ezezagun bateko lehen orria 74 mailako inekuazioak Definizioak Inekuazio baliokideak Ebazpena Inekuazio-sistemak
5 Inekuazioak Helburuak Hamabostaldi honetan hauxe ikasiko duzu: Ezezagun bateko lehen eta bigarren mailako inekuazioak ebazten. Ezezagun bateko ekuaziosistemak ebazten. Modu grafikoan bi ezezaguneko lehen
Διαβάστε περισσότεραBIZIDUNEN OSAERA ETA EGITURA
BIZIDUNEN OSAERA ETA EGITURA 1 1.1. EREDU ATOMIKO KLASIKOAK 1.2. SISTEMA PERIODIKOA 1.3. LOTURA KIMIKOA 1.3.1. LOTURA IONIKOA 1.3.2. LOTURA KOBALENTEA 1.4. LOTUREN POLARITATEA 1.5. MOLEKULEN ARTEKO INDARRAK
Διαβάστε περισσότερα1. MATERIAREN PROPIETATE OROKORRAK
http://thales.cica.es/rd/recursos/rd98/fisica/01/fisica-01.html 1. MATERIAREN PROPIETATE OROKORRAK 1.1. BOLUMENA Nazioarteko Sisteman bolumen unitatea metro kubikoa da (m 3 ). Hala ere, likido eta gasen
Διαβάστε περισσότεραKONPUTAGAILUEN TEKNOLOGIAKO LABORATEGIA
eman ta zabal zazu Euskal Herriko Unibertsitatea Informatika Fakultatea Konputagailuen rkitektura eta Teknologia saila KONPUTGILUEN TEKNOLOGIKO LBORTEGI KTL'000-00 Bigarren parteko dokumentazioa: Sistema
Διαβάστε περισσότερα9.28 IRUDIA Espektro ikusgaiaren koloreak bilduz argi zuria berreskuratzen da.
9.12 Uhin elektromagnetiko lauak 359 Izpi ultramoreak Gasen deskargek, oso objektu beroek eta Eguzkiak sortzen dituzte. Erreakzio kimikoak sor ditzakete eta filmen bidez detektatzen dira. Erabilgarriak
Διαβάστε περισσότερα4. GAIA: Ekuazio diferenzialak
4. GAIA: Ekuazio diferenzialak Matematika Aplikatua, Estatistika eta Ikerkuntza Operatiboa Saila Zientzia eta Teknologia Fakultatea Euskal Herriko Unibertsitatea Aurkibidea 4. Ekuazio diferentzialak......................................
Διαβάστε περισσότεραSolido zurruna 1: biraketa, inertzia-momentua eta momentu angeluarra
Solido zurruna 1: biraketa, inertzia-momentua eta momentu angeluarra Gaien Aurkibidea 1 Definizioa 1 2 Solido zurrunaren zinematika: translazioa eta biraketa 3 2.1 Translazio hutsa...........................
Διαβάστε περισσότεραESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi
ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi I. ebazkizuna (2.25 puntu) Poisson, esponentziala, LTZ Zentral
Διαβάστε περισσότεραHidrogeno atomoaren energi mailen banatzea eremu kubiko batean
Hidrogeno atomoaren energi mailen banatzea eremu kubiko batean Pablo Mínguez Elektrika eta Elektronika Saila Euskal Herriko Unibertsitatea/Zientzi Fakultatea 644 P.K., 48080 BILBAO Laburpena: Atomo baten
Διαβάστε περισσότερα1.1. Aire konprimituzko teknikaren aurrerapenak
1.- SARRERA 1.1. Aire konprimituzko teknikaren aurrerapenak Aire konprimitua pertsonak ezagutzen duen energia-era zaharrenetarikoa da. Seguru dakigunez, KTESIBIOS grekoak duela 2.000 urte edo gehiago katapulta
Διαβάστε περισσότεραDNAren nanoteknologia eta materia aktiboaren auto-antolakuntza. DNA nanotechnology and self-assembly of active matter
Ekaia, 2019, 35, 9-19 https://doi.org/10.1387/ekaia.19679 ekaia ZIENTZIA eta TEKNOLOGIA ALDIZKARIA ISSN 0214-9001 eissn 2444-3255 DNAren nanoteknologia eta materia aktiboaren auto-antolakuntza DNA nanotechnology
Διαβάστε περισσότεραProba parametrikoak. Josemari Sarasola. Gizapedia. Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20
Josemari Sarasola Gizapedia Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20 Zer den proba parametrikoa Proba parametrikoak hipotesi parametrikoak (hau da parametro batek hartzen duen balioari buruzkoak) frogatzen
Διαβάστε περισσότεραLurzoruen osagaiak. Sarrera
2. GAIA LURZORUEN OSAGAIAK CC0 lizentziapean http://pixabay.com webgunean argitaratutako argazkia Lurzoruen osagaiak. Sarrera Lurzorua sistema irekia (materia eta energia sarrera eta irteerak ditu), dinamikoa
Διαβάστε περισσότεραZenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa
Jakintza-arloa: Kimika Zenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa Egilea: GORKA ARANA MOMOITIO Urtea: 1996 Zuzendaria: Unibertsitatea: NESTOR ETXEBARRIA LOIZATE UPV-EHU ISBN:
Διαβάστε περισσότεραOrdenadore bidezko irudigintza
Ordenadore bidezko irudigintza Joseba Makazaga 1 Donostiako Informatika Fakultateko irakaslea Konputazio Zientziak eta Adimen Artifiziala Saileko kidea Asier Lasa 2 Donostiako Informatika Fakultateko ikaslea
Διαβάστε περισσότερα2011ko UZTAILA KIMIKA
A AUKERA 2ko UZTAILA KIMIKA P.. 8 g hidrogeno eta 522.8 g iodo (biak gasegoeran eta molekula gisa) berotzen ditugunean, orekan 279 g hidrogeno ioduro (gasegoeran) sortzen dira 55 ºCan (arinki exotermikoa
Διαβάστε περισσότεραMATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA:
MATEMATIKAKO ARIKETAK 2. DBH 3. KOADERNOA IZENA: Koaderno hau erabiltzeko oharrak: Koaderno hau egin bazaizu ere, liburuan ezer ere idatz ez dezazun izan da, Gogora ezazu, orain zure liburua den hori,
Διαβάστε περισσότεραKonposatu Organikoak
6. Ikasgaia. HIDRKARBURE MEKLATURA ETA FRMULAZIA ERRADIKALAK ETA FUTZI-TALDEAK Konposatu organikoen sailkapena Kate karbonoduna eta funtzio-taldeak Segida homologoak I.U.P.A.C. MEKLATURA-SISTEMA Izen arruntak,
Διαβάστε περισσότεραLANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa
Analisia eta Kontrola Materialak eta entsegu fisikoak LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA Proiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): HOSTEINS UNZUETA, Ana Zuzenketak:
Διαβάστε περισσότεραLANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa
Elektroteknia: Ariketa ebatzien bilduma LANBDE EKMENA LANBDE EKMENA LANBDE EKMENA roiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): JAO AAGA, Oscar. Ondarroa-Lekeitio BH, Ondarroa
Διαβάστε περισσότεραC, H, O, N, (S, P, Cl, Br...)
1. Ikasgaia. KIMIKA RGAIKA SARRERA KIMIKA RGAIKA ZER DA ETA ZERTARAK BALI DU? Kimika rganikoaren definizioa Zer du karbonoak Taula Periodikoko beste elementu kimikoek ez dutena? Zertarako balio du Kimika
Διαβάστε περισσότεραAmina primarioak izendatzerakoan alkonaren O atzizkia kendu eta AMINA eransten da" Izenda daitezke baita ere alkil amina bezela"
Aminak t Nomenklatura Amina primarioak izendatzerakoan alkonaren O atzizkia kendu eta AMINA eransten da Izenda daitezke baita ere alkil amina bezela Amina sekundario eta tertziarioetan erradikal organikoari
Διαβάστε περισσότεραTrigonometria ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOEN ARTEKO ERLAZIOAK
Trigonometria ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK SINUA KOSINUA TANGENTEA ANGELU BATEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOEN ARTEKO ERLAZIOAK sin α + cos α = sin α cos α = tg α 0º, º ETA 60º-KO ANGELUEN ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK
Διαβάστε περισσότεραJose Miguel Campillo Robles. Ur-erlojuak
HIDRODINAMIKA Hidrodinamikako zenbait kontzeptu garrantzitsu Fluidoen garraioa Fluxua 3 Lerroak eta hodiak Jarraitasunaren ekuazioa 3 Momentuaren ekuazioa 4 Bernouilli-ren ekuazioa 4 Dedukzioa 4 Aplikazioak
Διαβάστε περισσότεραEREDU ATOMIKOAK.- ZENBAKI KUANTIKOAK.- KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA EREDU ATOMIKOAK
EREDU ATOMIKOAK Historian zehar, atomoari buruzko eredu desberdinak sortu dira. Teknologia hobetzen duen neurrian datu gehiago lortzen ziren atomoaren izaera ezagutzeko, Beraz, beharrezkoa da aztertzea,
Διαβάστε περισσότεραdu = 0 dela. Ibilbide-funtzioekin, ordea, dq 0 eta dw 0 direla dugu. 2. TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA
. TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA.. TERMODINAMIKAREN LAN-ARLOA Energi eraldaketak aztertzen dituen jakintza-adarra termodinamika da. Materia tarteko den prozesuetan, natural
Διαβάστε περισσότεραAgoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 AGOITZ. Lan Proposamena
Agoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 1. AKTIBITATEA Lan Proposamena ARAZOA Zurezko oinarri baten gainean joko elektriko bat eraiki. Modu honetan jokoan asmatzen dugunean eta ukitzen dugunean
Διαβάστε περισσότεραSELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA
SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA 1. (2015/2016) 20 cm-ko tarteak bereizten ditu bi karga puntual q 1 eta q 2. Bi kargek sortzen duten eremu elektrikoa q 1 kargatik 5 cm-ra dagoen A puntuan deuseztatu
Διαβάστε περισσότεραLANBIDE HEZIKETARAKO Materialak ANALISI KIMIKO ETA TRESNA BIDEZKOA
5 LANBIDE HEZIKETARAKO Materialak ANALISI KIMIKO ETA TRESNA BIDEZKOA Euskara Zerbitzua Ikasmaterialak Toribio Etxebarria Lanbide Heziketarako Materialak 5 Analisi Kimiko eta Tresna Bidezkoa Edurne Iturraspe
Διαβάστε περισσότεραBasamortua eta basamortutzea
ATARIKOA.. aurkibidea.. Basamortutzea Duela urte batzuez geroztik, ingurumena ardatz duen zenbaki berezia izaten da Elhuyar Zientzia eta Teknika aldizkariaren hil honetakoa. Ekainaren 5ean ospatzen da
Διαβάστε περισσότεραLANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa
Ingurugiroa babesteko teknikak LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA Proiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): AGOTE Igor eta OLAZARAN Iratxe, Lea Artibai ikastetxea.
Διαβάστε περισσότεραIngeniaritza Kimikoaren Oinarriak
Ingeniaritza Kimikoaren Oinarriak Miriam rabiourrutia Gallastegi EUSKR ET ELENIZTSUNEKO ERREKTOREORDETZREN SRE RGITLPEN ISBN: 978-84-9860-830-4 Liburu honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren
Διαβάστε περισσότεραDBH3 MATEMATIKA ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1. Aixerrota BHI MATEMATIKA SAILA
DBH MATEMATIKA 009-010 ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1 ALJEBRA EKUAZIOAK ETA EKUAZIO SISTEMAK. EBAZPENAK 1. Ebazpena: ( ) ( x + 1) ( )( ) x x 1 x+ 1 x 1 + 6 x + x+ 1 x x x 1+ 6 6x 6x x x 1 x + 1 6x x
Διαβάστε περισσότερα(1)σ (2)σ (3)σ (a)σ n
5 Gaia 5 Determinanteak 1 51 Talde Simetrikoa Gogoratu, X = {1,, n} bada, X-tik X-rako aplikazio bijektiboen multzoa taldea dela konposizioarekiko Talde hau, n mailako talde simetrikoa deitzen da eta S
Διαβάστε περισσότεραDIABETEAREN DIETOTERAPIA
DIABETEAREN DIETOTERAPIA DIABETEAREN DIETOTERAPIA DEFINIZIOA ETA DIAGNOSTIKOA SAILKAPENA ETA ETIOLOGIA SEINALE KLINIKOAK ETA FISIOPATOLOGIA TRATAMENDUA DEFINIZIOA ETA DIAGNOSTIKOA Diabetes mellitus izena
Διαβάστε περισσότεραBIOLOGIA ETA GEOLOGIA3DBH I. BLOKEA: GIZAKIA (1)
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA3DBH I. BLOKEA: GIZAKIA (1) Altitudea 600 km 80 km 50 km 12 km -100 C -50 C 0 C 50 C 100 C NOLAKOA DA LIBURU HAU? Unitateen egitura Unitatearen hasiera 3 Elikadura Elikadura osasuntsua
Διαβάστε περισσότεραMAKINAK DISEINATZEA I -57-
INGENIERITZA MEKANIKOA, ENERGETIKOA ETA MATERIALEN AILA 005 V. BADIOLA 4. KARGA ALDAKORRAK Osagaiak nekea jasaten du txandakako kargak eusten dituenean: trenbidearen gurpila, leherketa-motorraren biela.
Διαβάστε περισσότερα3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak. Eugenio Mijangos
3. KOADERNOA: Aldagai anitzeko funtzioak Eugenio Mijangos 3. KOADERNOA: ALDAGAI ANITZEKO FUNTZIOAK Eugenio Mijangos Matematika Aplikatua, Estatistika eta Ikerkuntza Operatiboa Saila Zientzia eta Teknologia
Διαβάστε περισσότερα7. Gaia: Alkenoak 1.- Alkenoen ezaugarriak 2.- Alkenoen erreaktibitatea.
7. Gaia: Alkenoak 1.- Alkenoen ezaugarriak 1.1.- Funtzio-taldearen ezaugarriak 1.1.1.- Alkenoen egonkortasun erlatiboa. 1.2.- Alkenoen ezaugarri fisikoak. 2.- Alkenoen erreaktibitatea. 2.1.- idrogenazio
Διαβάστε περισσότεραBIOLOGIA ORAIN ARTE, IKERTZAILEEK ARTXIBOKOA. Algak ontzien poliestirenoa ordezkatzeko
berriak HISTORIA Erasmus Darwin-en bizitzari buruzko liburua, osorik CHARLES DARWINEN PENTSAERAN ETA LANETAN eragin handia izan zuen bere aitona zenak, Erasmus Darwinek. Erasmus Darwin fisikari, olerkari,
Διαβάστε περισσότερα1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 puntu)
UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK 2004ko EKAINA ELEKTROTEKNIA PRUEBAS DE ACCESO A LA UNIVERSIDAD JUNIO 2004 ELECTROTECNIA 1-A eta 1-8 ariketen artean bat aukeratu (2.5 1-A ARIKETA Zirkuitu elektriko
Διαβάστε περισσότεραMODULUA ARIKETAK PROBA BALIABIDEAK ETA PROGRAMAZIOA ERANTZUNAK ERANTZUNAK
UNIBERTSITATERAKO SARBIDE PROBA 25 URTETIK GORAKOENTZAT FASE ESPEZIFIKOA KIMIKA MODULUA ARIKETAK ERANTZUNAK PROBA BALIABIDEAK ETA PROGRAMAZIOA ERANTZUNAK Modulua KIMIKA Gutxi gorabeherako iraupena: 90
Διαβάστε περισσότεραARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK
ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK 1.- LEHEN DEFINIZIOAK Jatorri edo erpin berdina duten bi zuzenerdien artean gelditzen den plano zatiari, angelua planoan deitzen zaio. Zirkunferentziaren zentroan erpina duten
Διαβάστε περισσότερα