Lurzoruen osagaiak. Sarrera
|
|
- Ευρυδίκη Κοντόσταυλος
- 5 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 2. GAIA LURZORUEN OSAGAIAK CC0 lizentziapean webgunean argitaratutako argazkia Lurzoruen osagaiak. Sarrera Lurzorua sistema irekia (materia eta energia sarrera eta irteerak ditu), dinamikoa (etengabe eratzen eta eraldatzen ari da) eta faseaniztuna da (modu desberdinez egituratutako hainbat osagairen nahastea da). Lurzoruaren osagaiak Fase solidoa Lurzoru asegabea Fase gaseosoa Fase likidoa Lurzoru asetua 2
2 Zehazki, lurzorua elkarreragiten duten hurrengo hiru faseek osatzen dute: fase solidoa, fase likidoa eta gaseosoa. Materia eta energia Faseak Likidoa Solidoa Gaseosoa 3 Lurzoruen faseen ugaritasuna Fase solidoa. Bolumenaren %50a. Materia organikoa eta mineralpartikulek osatzen dute. Heterogeneoa. Lurzoruaren euskarria da. Fase likidoa edo lurzoru-disoluzioa. Bolumenaren %25a. Elkarrekintzarako ingurunea da. Gas-fasea edo lurzoru-atmosfera. Bolumenaren %25. Oharra: Azken bi faseen proportzioak (%25) aldakorrak dira. mineralak 45% ura 25% materia organikoa 5% airea 25% 4
3 2. GAIA: LURZORUEN OSAGAIAK 2.1. LURZORUEN FASE SOLIDOA (I): MINERALAK 1. Mineralak. Sarrera 2. Silikatoak. Silikato-motak 3. Mineralen egonkortasuna 4. Sailkapena Fase solidoa. Mineralak. Sarrera. Frakzio mineralak lurzoruaren bolumenaren gehiengoa hartzen du (%45-50 eta fase solidoaren %90-99). Lurzoruko mineralen artean silikatoak gailentzen dira. Silikatoen oinarrizko unitatea: siliziozko tetraedroa CC0 lizentziapean webgunean argitaratuta 6
4 Silikato-motak PARTEKATUTAKO OXIGENO-AT. KOPURUA TETRAEDROEN TALDEKATZE MOTA TALDEAREN IZENA ADIBIDEAK 0 isolatuta NESOSILIKATOAK Olibinoa, zirkoia, granatea 1 bikoteka SOROSILIKATOAK Epidota 2 eraztunetan ZIKLOSILIKATOAK Beriloa, turmalina 2 eta 3 kateak osatuz INOSILIKATOAK Tremolita, Augita (piroxenoa), hornblenda (anfibola) 3 planoetan FILOSILIKATOAK Buztin-mineralak, mikak, kaolinita, esmektitak, bermikulita, klorita, talkoa. 4 hiru dimentsioetan TEKTOSILIKATOAK Kuartzoa, feldespatoak eta feldespatoideak, albita 7 Filosilikatoen egitura Silikato motarik ugariena eta aktiboena dira. Filosilikatoek buztin-mineral izena hartzen dute. Filosilikatoen egitura Egitura Bi geruza-mota (T eta O) xaflak edo laminak eratuz: Tetraedroak (T) karga - Oktaedroak (O) karga + Egilea: Stephen A. Nelson; webgunean argitaratua 8
5 Mineralen egonkortasuna egonkortasuna aldaketa Mineralen faktoreak 1. Osaera 2. Egitura 3. Tamaina 4. Esfoliazioa eta hauskortasuna 5. Inklusioak Lurzoruaren faktoreak 1. Tenperatura 2. Hezetasuna eta drainatzea 4. Azidotasuna/alkalinitatea 5. Erredox potentziala 6. Faktore biotikoa 9 Egonkortasunaren neurketa 1. Esperimentalki Mineralen erasoa laborategian Harri gordinen eta eraldatutako materialen behaketa eta alderaketa lurzoruan bertan (in situ). Goldich (1938) arrokak aztertuz hurrengoaz jabetu zen: tenperatura eta presio altuen eraginpean sortutako mineralak tenperatura eta presio baxuetan sortutakoak baino askoz ere ezegonkorragoak dira. 10 gradutako eskala edo segida bat ezarri zuen. Honek Bowenen kristalizazio-seriearen patroia jarraitzen du. 2. Teorikoki Keller edo Reicherren ekuazioak aplikatuz 10
6 Olibinoa Anortita SUNA HANDITU EGONKORTA Piroxenoak Biotita Feldespato potasikoa Moskobita PLAGIOKLASAK Bitowinita Labradorita Andesina Oligoklasa Albita Kuartzoa Goldich seriea Mineralen sailkapena Mineralen jatorria eta egonkortasuna elkarri lotuta daude. Hiru mineral mota ezberdintzen dira jatorriaren arabera: Mineral heredatuak edo lehen mailako mineralak Zuzenean, eraldaketarik jasan gabe, ama-harritik lurzorura iragan. Mineral oso egonkorrak dira. e.g. kuartzoa. Harea-frakziozkoak. Mineral eraldatuak edo bigarren mailako mineralak Edafogenesian prozesuan zehar eraldatutako mineralak. Formazio berriko mineralak edo neoformaziozko mineralak. Hainbeste eraldatu dira mineralak non ia ezinezkoa den horien eta ama-harriaren arteko erlazioa ezartzea. Mineral ezegonkorrak dira. Buztina-frakziozkoak. 12
7 2. GAIA: LURZORUEN OSAGAIAK 2.2. LURZORUEN FASE SOLIDOA (II): MATERIA ORGANIKOA 1. Materia organikoa. Sarrera 2. Osaera kimikoa 3. Eraldaketa. Humifikazio eta mineralizazioa 4. Sailkapena 5. Propietateak Fase solidoa. Materia organikoa. Sarrera Izaki bizidunak, mikroskopikoak nahiz tamaina handikoak, materia organiko gordina eta materia organiko eraldatua (hau da, humusa) osatzen dute lurzoruko materia organikoa (MO). Lurzoru gramo bakoitzeko organismo (mikroflora) organismo (mikrofauna) CC0 lizentziapean webgunean argitaratuta 14
8 Materia organikoaren osaera kimikoa Materia organikoa gainazaleko horizonteetan pilatzen da eta bere kontzentrazioak behera egiten du sakontasunarekin batera. Honen elementurik ugarienak karbonoa eta oxigenoa dira. Elementua C % O % Frakzioa H % N % S, P, Mg, Fe eta Mo % txikiagoa Materia organikoaren eraldaketa 1. HONDAKIN ORGANIKOEN ZATIKATZEA Hasierako eraldaketa Pilaketa eta zatikatze mekanikoa. Hondakin organikoak (orbela, zurtoinak, adarrak,.) lurzoruaren gainazalera iritsi eta bertan metatzean izakiek hondakin gordin horiek zatikatzen dituzte, hurrengo etaparako prestatuz. 2. HUMIFIKAZIOA Zatikatutako hondakin organiko gordinen eraldaketan datza. Hondakin-puska horiek zeharo galtzen dute beren egitura, material amorfo bat emanez: humusa. Gero, apurka humusa mineralekin nahasten da konplexu organo-mineralak eratuz. 16
9 Humifikazioa bi etapetan gertatzen da: Makromolekulen eraldaketa. Polimeroak monomeroetan eraldatzen dira. Despolimerizazio edo humifikazio zuzen deritzo. Azido humikoen eraketa. Aurreko etapan sortutako monomeroak berrantolatu egiten dira, jatorrizkoak baino egonkorragoak diren polimeroak emanez (e.g. azido humikoak). Polimerizazio biologiko edo zeharkako humifikazio deritzo. 3. MINERALIZAZIOA. Hondakin organikoen erabateko deskonposaketan datza. Mineralizazioak produktu inorganiko bakunak askatzen ditu (H 2 O, CO 2, NH 3,, ), ekoizleek erabil ditzaten prest utziz, materiaren zikloa itxiz. 17 Nondik dator Materia Organikoa (MO)? Nola sortzen da? Nola eraldatzen da? MO freskoa MO freskoa zatikatua Konposatu inorganikoak HUMIFIKAZIOA MO pilaketa MO eraldatua eta sortuberria MINERALIZAZIOA MO suntsipena 18
10 Aurreko bi prozesuen, humifikazioa eta mineralizazioaren, aldiberekotasuna dela bide, lurzoruan berean era askotako osagai organikoak aurki daitezke: sustrai gordinak, mikroorganismo biziak, usteldutako materia organikoa, azido humikoak honek azaltzen du osagai honen heterogeneotasuna. Lurzoru gehienetan bi prozesu horien tasa parekoa denez, materia organikoaren kontzentrazioa konstante mantentzen da. Mineralizazio-tasa Humifikazio-tasa Tasa horiek hondakin organikoen ezaugarrien eta inguruneko baldintzen araberakoak dira. 19 Materia organikoaren edukiera, mota eta antolaketa baldintzatzen duten faktoreak 1. Klima: prezipitazioa eta tenperatura 2. Landaredia: C/N erlazioa. Landare hobetzaileak vs azidifikatzaileak 3. Lurzoruaren egitura 4. Jarduera biologikoa 5. Lurzoruaren kokapena: erliebea eta paisaia 6. Jatorrizko materiala: ama-harriaren izaera 7. Buztinen mineralogia 8. Lurzoruaren erabilera: lurzoru naturalak vs nekazal-lurzoruak 20
11 Materia organikoaren sailkapena 1. Materia organikoaren egoeraren arabera Materia organiko gordina Bizirik dagoen materia organikoa - Mikroorganismoak: bakterioak, onddoak, - Mesofauna eta mesoflora - Makroorganismoak: satorrak, saguak, goroldiak, zuhaitzak, Materia organiko eraldatua Hilik dagoen materia organikoa - Iraitzitako produktuak, hondakin organikoak, Solubilitate eta dentsitatearen arabera Partikula moduan dagoen materia organikoa.tamaina handiko hondakin organikoek osatzen dute. Horien egitura identifikatu daiteke. Metodo fisikoen bidez bereizi ahal dira. Hauskorra eta ezegonkorra. Koloide moduan dagoen materia organikoa. Eraldatutako materia organikoak osatzen du. Egonkorragoa eta pisutsuagoa da. Disolbatuta dagoen materia organikoa. Oro har, nahiko eskasa da. Ikaztuta dagoen materia organikoa. Black carbon. Sute eta landare-erreketatik eratorria. Oso egonkorra eta errekaltzitrantea da. 22
12 3. Garapen graduaren arabera Substantzia ez humikoak Eraldatu edo humifikatu gabeko hondakin organiko gordinek osatzen dute multzo hau. Humusaren lehengaia dira. - Monomeroak Substantzia humikoak Eraldatutako materia organikoa da.koloide moduan buztinari edo burdin eta aluminio oxido edo hidroxidoei sendoki lotuta ageri ohi dira. - Makromolekula konplexuak Osagai nagusiak: Azido humikoak, azido fulbikoak eta huminak 23 Humusa Substantzia ez humikoak + Substantzia humikoak edo humusa Azido humiko, fulbiko eta huminak + Mineralak Konplexu organo-mineralak 24
13 Materia organikoaren propietateak Materia organikoa dinamikoa denez, materia organikoaren propietate fisiko, kimiko eta biologikoak lurzoruen kalitatearen adierazle moduan erabiltzen da. Propietate fisikoak 1. Egitura egokia eta egonkorra izan dezan laguntzen du. 2. Ura gordetzeko ahalmen izugarria du. 3. Lurzorua erosio edo higaduratik mantentzen du. 4. Tenperatura mantentzen du. 25 Propietate kimikoak 5. Materia organikoak dituen propietate koloidalen (gainazal espezifikoa + karga elektrikoa) ondorioz - Mantenugaiak biltegiratzeko ahalmen itzela du. - Kutsadurarekiko iragazki moduan jarduten du. 6. Lurzoruko partikulen dispertsio/flokulazio egoeran eragina du. 7. Lurzoruaren ph mantentzen du. Propietate kimikoak 8. Elikagai- eta energia-iturrien sorlekua da. 9. Berotegi gasak biltegiratzen ditu. 26
14 2. GAIA: LURZORUEN OSAGAIAK 2.3. LURZORUEN FASE LIKIDOA 1. Jatorria eta osaera 2. Funtzioak 3. Hezetasuna neurtzeko parametro eta metodoak 4. Uraren egoera energetikoa 5. Ur-motak Fase likidoaren jatorria eta osaera Fase likidoa porodun espazioa guztiz ala zati batean ( %25) betetzen duen ur-disoluzioa da. Litosferaren eta organismo bizidunen arteko bitartekaria da. Egilea: Richard Webb; CC-BY-SA-2.0 lizentziapean webgunean argitaratuta 28
15 Lurzoruko disoluzio honek zenbait substantzia inorganiko (Ca 2+, Mg 2+, Na + eta K + ; Cl -, SO 4 2-, CO 3 2-, HCO 3 - eta NO 3- ) eta organiko daramatza disolbatuta baita tamaina txikiko partikulak ere. URAREN JATORRIA Atmosfera: prezipitazio ura, elurra, txingorra, lainoa, Beste iturri batzuk: alboetako infiltratzeak, eremu askea, Ureztatze-urak SOLUTU ETA PARTIKULEN JATORRIA Mineralen eta materia organikoaren eraldaketa Ongarri naturalen eta ongailu kimikoen ekarpenak Fase likidoaren funtzioak Fase solidoa Lurzoru asegabea Fase gaseosoa Fase likidoa Lurzoru asetua Urik gabe, ez dago lurzorurik? Bai, urak berebiziko garrantzia duten funtzioak betetzen ditu eta. Fase honetan gertatzen dira elkartruke-prozesu gehienak. 30
16 Lurzoruen hezetasuna neurtzeko parametro eta metodoak Bolumen-erlazioak Masa-erlazioak V M Egilea: Sjhan81; CC-BY-SA-3.0 lizentziapean webgunean argitaratuta 31 Kontzeptu edo aldagaia Sinboloa Ekuazio dimentsionala Itxurazko dentsitatea ρ b M.L -3 Dentsitate hezea ρ t M.L -3 Dentsitate erreala ρ s M.L -3 Ur-masaren frakzioa w M.M -1 Bolumenezko frakzioa Ө L 3.L -3 Ur-bolumenaren frakzioa Ө w L 3.L -3 Aire-bolumenaren frakzioa Ө a L 3.L -3 Solido-bolumenaren frakzioa Ө s L 3.L -3 Asetasun-indizea s L 3.L -3 Lurzoruaren masa M M Airearen masa M a M Uraren masa M w M Solidoen masa M s M Porositatea P L 3.L -3 Poro-ratioa e L 3.L -3 Hezetasun-ratioa C L 3.L -3 Lurzoruaren bolumea V L 3 Aire-bolumena V a L 3 Ur-bolumena V w L 3 Solido-bolumena V s L 3 Poro-bolumena V v L 3 32
17 Hezetasunaren neurketa 1. Metodo grabimetrikoa. Lurzoru-lagin bat hartu, pisatu eta labe batean sartzen da (105ºC) duen ura lurrundu dadin. Hasierako eta amaierako pisuen arteko diferentziak guztizko ur kantitatea izango da. Garrantzitsuagoa da bere egoera energetikoa ezagutzea, hau da, ura atxikitzen eta askatzen duen indarren arteko balantzea, hortaz 33 Egoera energetikoaren neurketa 2. Tensiometroa Landan bertan (in situ) Urez beteriko kapsula porotsu batez eta hermetikoki itxita dagoen hodi batez osaturiko gailua. Honi manometro bat akoplatzen zaio, lurzoruaren sukzio-presioa neurtzeko. Egilea: Prashanth Vishwanathan CC-BY-SA-3.0 lizentziapean webgunean argitaratuta 34
18 Tentsiometroen neurketa zeharkakoa da. Tentsiometroen bitartez ur-kantitatea zenbatetsi ahal izateko, aldez aurretik, lurzoru-mota bakoitzarentzat sukzio-presioa eta ur-kantitatea erlazionatzen dituen grafikoa eraiki behar baita. 3. Presio plakak Laborategian (ex situ). Lurzoru-laginak bi plaken arteko espazioan sartu eta konpresore baten bitartez apurka konprimitzen da. Aplikaturiko presioak sukzio-presioa berdintzen duenean ura lurzorutik ateratzen da. Neurketa hau zeharkakoa da ere Uraren egoera energetikoa lurzoruetan Lurzoruan uraren mugimendu-abiadura hutsala denez, bere egoera energetikoa energia potentzialak mugatuko du. Uraren egoera energetikoa ezaugarritzeko potentzial hidrikoa (ψ t ) izeneko parametroa erabiltzen da. Lurzorutik ur-kantitate unitate bat erauzteko aplikatu beharreko lana adierazten du. Ψ t = ψ g + ψ p + ψ m + ψ o non ψ g = Potentzial grabitazionala ψ p = Presio hidrostatikoaren potentziala Ψ m =Potentzial matriziala Ψ o = Potentzial osmotikoa 36
19 Ura potentzial handieneko puntuetatik potentzial txikiagoa dutenetara mugitzen da. Ψ t Ψ t Potentzial hidrikoaren unitateak Energia uraren pisu-unitateko Energia uraren bolumen-unitateko Presio hidrostatikoa (cm) Presioa (atm) Potentzial hidrikoaren balioak oso handiak direnez, maiz potentziala adierazteko pf adierazpena erabiltzen da 37 Potentzial hidrikoaren osagaiak Potentzial grabitazionala (ψ g ). Grabitazio indarraren ondorioz, urak berez beherago dauden posizioetara mugitzeko joera du. Presio hidrostatikoaren potentziala (ψ p ). Puntu batean ur zutabeak eragiten duen indarraren ondorioa. Arbuiagarria lurzoruetan (salbu urez asetuta daudenak). Potentzial matriziala (ψ m ). Uraren eta lurzoruko partikula solidoen arteko elkarrekintzaren ondorioa da. Bi indarrei zor zaie: Adsortzioa eta Kapilaritatea. Potentzial osmotikoa (ψ o ). Kontzentrazio desberdineko bi soluzioen artean sortzen den presio-diferentziak eragiten du. Potentzial matrizialaren eta osmototikoaren baturari sukziopotentzial deritzo. 38
20 Eskuarki, presio hidrotatikoaren potentziala arbuiagarria da, beraz, uraren potentziala ondoko hiru potentzialen baturak emango du: ψ t = ψ g + ψ m + ψ o Sukzio-potentziala > Potentzial grabitazionala ψg < ψm + ψo. Sukzio-potentziala < Potentzial grabitazionala ψg > ψm + ψo Ur-motak Ikuspuntu fisikoa 1. Ur higroskopikoa Poro mikroskopikoetan ezartzen den ura da. Bolumena txikia izaten da. Ez da mugitzen, gainazal-tentsioaren indarrek indartsuki atxikitzen baitute. 2. Ur kapilarra Kapilar tamainako poroetan ezartzen den ura da. Aurrekoa ez bezala, mugi daiteke. Bi ur kapilar mota bereizten dira: 40
21 2.a) Ur kapilar ez xurgakorra. Kapilarren d < 0.2 μm. Indartsuki atxikita ere. 2.b) Ur kapilar xurgakorra. Kapilarren d μm. Ez dago hain sendoki atxikita. Funtsezko erreserba da lehorte garaietan. 3. Ur-grabitazionala edo perkolaziozko ura Grabitatearen eraginez aske beherantz mugitzen den ura da. Abiaduraren arabera bi mota bereizten dira: 3.a) Fluxu moteleko ur grabitazionala. Poroak 8-30 μm. Lurzoru-profila zeharkatzeko egun behar ditu. 3.b) Fluxu azkarreko ur grabitazionala. Poroak > 30 μm. Nahiko azkar mugitu eta akuiferoetan metatzen da. 41 Aurreko ur-motetatik zeintzuk dira erabilgarriak landareentzat? Ur erabilgarria (xurgakorra) Poroen diametroa μm Fluxu moteleko ur grabitazionala μm arteko kapilarretan biltegiratutakoa Ur ez erabilgarria (ez xurgakorra) Poroen diametroa < 0.2 μm edo > 30 μm Higroskopikoa Fluxu azkarreko ur grabitazionala 0.2 μm baino txikiagoko kapilarretan biltegiratutakoa 42
22 Ikuspuntu agronomikoa 1. Gehienezko edukiera (GE) Lurzoruak duen ur-kantitatea partikulen arteko poro edota hutsune guztiak urez beterik daudenenean. V a= 0 V v= V w s =1 2. Atxikipen-edukiera (AE) Lurzoruak bil dezakeen ur-kantitate maximoa. Prezipitatu ondoren fluxu azkarreko ur grabitazionala galdu ostean duen lurzoruak duen ura da. Edukiera hau zehaztasunez neurtzea zaila denez Eremu-kapazitatea (EK) Lurzoruak biltzen duen ur-kantitatea da bizpahiru egunetako drainatze askea eta gero. Parametro hau muga batzuk baditu ere, oso erabilgarria da aplikazio askotarako. 4. Ur-kapazitatea zimeltze-puntuan (ZP) Landareek ura xurgatu ezin duten atalasean lurzoruak duen ur-kantitatea da. ZP= ur higroskopikoa + ur kapilar ez xurgakorra 5. Ur-erabilgarria (UE) Landareek xurgatu dezaketen ur-kantitatea da. Aurreko bi parametroen arteko diferentzia da: UE = EK ZP 44
23 Eremu kapazitatea Ur edukiera (%) Ur erabilgarria Zimeltze puntua Hareatsua Frankoa Limotsua Buztintsua Testura klasea GAIA: LURZORUEN OSAGAIAK 2.4. LURZORUEN GASFASEA 1. Sarrera 2. Osaera kimikoa 3. Dinamika. Fick legea
24 Fase gaseosoa. Sarrera Gas-faseak urak uzten dion espazio-porotsua betetzen du. Bere proportzioa oso aldakorra da ( % 0-25). Fase solidoak eta likidoak bezala, berebiziko garrantzia du, batez ere, hainbat erreakzio kimikoentzat eta prozesu biologikoentzat. Egilea: Martin Ruzek; CC-BY-SA-3.0 lizentziapean webgunean argitaratuta Fase gaseosoaren osaera kimikoa Lurzoruko atmosfera Lurrazaleko atmosfera Lurzoruko gas-faseak atmosferak baino ur lurrun eta karbono dioxido (x8 [CO 2 ]) gehiago eta oxigeno gutxiago du. Metanoaren proportzioa ere handiagoa da lurzoruan. Atmosferaren eta lurzoruko airearen osaera bolumenez Atmosferako airea (%) Lurzoruko airea (%) O N CO Ur-lurruna Aldakorra Asetuta 48
25 Gas-fasearen dinamika Atmosferaren eta lurzoruko gasaren artean gas-trukaketa (hots, aireberriztapena) jarraia da. Ondoko prozesuek eragiten dute: 1. Masazko mugimendua. Lurzorua-atmosfera arteko tenperatura eta presio aldaketek eraginda. 2. Difusioz. Kontzentrazio-gradienteak eraginda. Fick legearen arabera gas-fluxua kontzentrazioaren gradientearekiko proportzionala da: A= aireak zeharkatzen duen azalera [L 2 ] c= kontzentrazioaren gehikuntza x= difusio-distantzia [L] 49 49
= 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua.
1 ARIKETA Kalkulatu α : 4x+ 3y+ 10z = 32 eta β : z = 0 planoek osatzen duten angelua. Aurki ezazu α planoak eta PH-k osatzen duten angelua. A'' A' 27 A''1 Ariketa hau plano-aldaketa baten bidez ebatzi
Διαβάστε περισσότεραBanaketa normala eta limitearen teorema zentrala
eta limitearen teorema zentrala Josemari Sarasola Estatistika enpresara aplikatua Josemari Sarasola Banaketa normala eta limitearen teorema zentrala 1 / 13 Estatistikan gehien erabiltzen den banakuntza
Διαβάστε περισσότερα1. Gaia: Mekanika Kuantikoaren Aurrekoak
1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 12 Laburpena 1 Uhin-Partikula Dualtasuna 2 Trantsizio Atomikoak eta Espektroskopia Hidrogeno Atomoaren Espektroa Bohr-en Eredua 3 Argia: Partikula (Newton)
Διαβάστε περισσότερα9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomiko
9. Gaia: Espektroskopiaren Oinarriak eta Espektro Atomikoak 1) Kimika Teorikoko Laborategia 2012.eko irailaren 21 Laburpena 1 Espektroskopiaren Oinarriak 2 Hidrogeno Atomoa Espektroskopia Esperimentua
Διαβάστε περισσότερα1. Oinarrizko kontzeptuak
1. Oinarrizko kontzeptuak Sarrera Ingeniaritza Termikoa deritzen ikasketetan hasi berri den edozein ikaslerentzat, funtsezkoa suertatzen da lehenik eta behin, seguru aski sarritan entzun edota erabili
Διαβάστε περισσότεραDERIBAZIO-ERREGELAK 1.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. ( ) ( )
DERIBAZIO-ERREGELAK.- ALDAGAI ERREALEKO FUNTZIO ERREALAREN DERIBATUA. Izan bitez D multzo irekian definituriko f funtzio erreala eta puntuan deribagarria dela esaten da baldin f ( f ( D puntua. f zatidurak
Διαβάστε περισσότεραOREKA KIMIKOA GAIEN ZERRENDA
GAIEN ZERRENDA Nola lortzen da oreka kimikoa? Oreka konstantearen formulazioa Kc eta Kp-ren arteko erlazioa Disoziazio-gradua Frakzio molarrak eta presio partzialak Oreka kimikoaren noranzkoa Le Chatelier-en
Διαβάστε περισσότεραANGELUAK. 1. Bi zuzenen arteko angeluak. Paralelotasuna eta perpendikulartasuna
Metika espazioan ANGELUAK 1. Bi zuzenen ateko angeluak. Paalelotasuna eta pependikulatasuna eta s bi zuzenek eatzen duten angelua, beaiek mugatzen duten planoan osatzen duten angeluik txikiena da. A(x
Διαβάστε περισσότεραERREAKZIOAK. Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea
ERREAKZIAK Adizio elektrozaleak Erredukzio erreakzioak Karbenoen adizioa Adizio oxidatzaileak Alkenoen hausketa oxidatzailea ADIZI ELEKTRZALEK ERREAKZIAK idrogeno halurozko adizioak Alkenoen hidratazioa
Διαβάστε περισσότερα2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK
2. ERDIEROALEEN EZAUGARRIAK Gaur egun, dispositibo elektroniko gehienak erdieroale izeneko materialez fabrikatzen dira eta horien ezaugarri elektrikoak dispositiboen funtzionamenduaren oinarriak dira.
Διαβάστε περισσότεραSELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA
SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA 1. (2015/2016) 20 cm-ko tarteak bereizten ditu bi karga puntual q 1 eta q 2. Bi kargek sortzen duten eremu elektrikoa q 1 kargatik 5 cm-ra dagoen A puntuan deuseztatu
Διαβάστε περισσότεραGaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma)
Termodinamika Gaiari lotutako EDUKIAK (127/2016 Dekretua, Batxilergoko curriculuma) Erreakzio kimikoetako transformazio energetikoak. Espontaneotasuna 1. Energia eta erreakzio kimikoa. Prozesu exotermikoak
Διαβάστε περισσότεραEmaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35; 0,32; 0,32; 2,2 atm; 2,03 atm; 2.03 atm c) 1,86; 0,043
KIMIKA OREKA KIMIKOA UZTAILA 2017 AP1 Emaitzak: a) 0,618; b) 0,029; 1,2 EKAINA 2017 AP1 Emaitzak:a) 0,165; 0,165; 1,17 mol b) 50 c) 8,89 atm UZTAILA 2016 BP1 Emaitzak: a) 0,148 mol; 6,35 atm; b) 0,35;
Διαβάστε περισσότερα2011 Kimikako Euskal Olinpiada
2011 Kimikako Euskal Olinpiada ARAUAK (Arretaz irakurri): Zuzena den erantzunaren inguruan zirkunferentzia bat egin. Ordu bete eta erdiko denbora epean ahalik eta erantzun zuzen gehien eman behar dituzu
Διαβάστε περισσότεραDiamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira:
1 Diamanteak osatzeko beharrezkoak diren baldintzak dira: T= 2,000 C eta P= 50,000 a 100,000 atmosfera baldintza hauek bakarrik ematen dira sakonera 160 Km-koa denean eta beharrezkoak dira miloika eta
Διαβάστε περισσότεραMakina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M A K I N A. Sorgailua. Motorea.
Magnetismoa M1. MGNETISMO M1.1. Unitate magnetikoak Makina elektrikoetan sortzen diren energi aldaketak eremu magnetikoaren barnean egiten dira: M K I N Energia Mekanikoa Sorgailua Energia Elektrikoa Energia
Διαβάστε περισσότερα1.1. Aire konprimituzko teknikaren aurrerapenak
1.- SARRERA 1.1. Aire konprimituzko teknikaren aurrerapenak Aire konprimitua pertsonak ezagutzen duen energia-era zaharrenetarikoa da. Seguru dakigunez, KTESIBIOS grekoak duela 2.000 urte edo gehiago katapulta
Διαβάστε περισσότεραIngeniaritza Kimikoaren Oinarriak
Ingeniaritza Kimikoaren Oinarriak Miriam rabiourrutia Gallastegi EUSKR ET ELENIZTSUNEKO ERREKTOREORDETZREN SRE RGITLPEN ISBN: 978-84-9860-830-4 Liburu honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren
Διαβάστε περισσότεραSolido zurruna 2: dinamika eta estatika
Solido zurruna 2: dinamika eta estatika Gaien Aurkibidea 1 Solido zurrunaren dinamikaren ekuazioak 1 1.1 Masa-zentroarekiko ekuazioak.................... 3 2 Solido zurrunaren biraketaren dinamika 4 2.1
Διαβάστε περισσότεραJose Miguel Campillo Robles. Ur-erlojuak
HIDRODINAMIKA Hidrodinamikako zenbait kontzeptu garrantzitsu Fluidoen garraioa Fluxua 3 Lerroak eta hodiak Jarraitasunaren ekuazioa 3 Momentuaren ekuazioa 4 Bernouilli-ren ekuazioa 4 Dedukzioa 4 Aplikazioak
Διαβάστε περισσότεραLOTURA KIMIKOA :LOTURA KOBALENTEA
Lotura kobalenteetan ez-metalen atomoen arteko elektroiak konpartitu egiten dira. Atomo bat beste batengana hurbiltzen denean erakarpen-indar berriak sortzen dira elektroiak eta bere inguruko beste atomo
Διαβάστε περισσότερα3. Ikasgaia. MOLEKULA ORGANIKOEN GEOMETRIA: ORBITALEN HIBRIDAZIOA ISOMERIA ESPAZIALA:
3. Ikasgaia. MLEKULA RGAIKE GEMETRIA: RBITALE IBRIDAZIA KARB DERIBATUE ISMERIA ESPAZIALA Vant off eta LeBel-en proposamena RBITAL ATMIKE IBRIDAZIA ibridaio tetragonala ibridaio digonala Beste hibridaioak
Διαβάστε περισσότεραFISIKA ETA KIMIKA 4 DBH Lana eta energia
5 HASTEKO ESKEMA INTERNET Edukien eskema Energia Energia motak Energiaren propietateak Energia iturriak Energia iturrien sailkapena Erregai fosilen ustiapena Energia nuklearraren ustiapena Lana Zer da
Διαβάστε περισσότεραBIZIDUNEN OSAERA ETA EGITURA
BIZIDUNEN OSAERA ETA EGITURA 1 1.1. EREDU ATOMIKO KLASIKOAK 1.2. SISTEMA PERIODIKOA 1.3. LOTURA KIMIKOA 1.3.1. LOTURA IONIKOA 1.3.2. LOTURA KOBALENTEA 1.4. LOTUREN POLARITATEA 1.5. MOLEKULEN ARTEKO INDARRAK
Διαβάστε περισσότεραARIKETAK (I) : KONPOSATU ORGANIKOEN LOTURAK [1 5. IKASGAIAK]
Arikk-I (1-5 Ikasgaiak) 1 ARIKETAK (I) : KPSATU RGAIKE LTURAK [1 5. IKASGAIAK] 1.- 3 6 formula molekularreko 8 egitur-formula marraztu. 2.- Azido bentzoiko solidoararen disolbagarritasuna urn honako hau
Διαβάστε περισσότεραAldagai Anitzeko Funtzioak
Aldagai Anitzeko Funtzioak Bi aldagaiko funtzioak Funtzio hauen balioak bi aldagai independenteen menpekoak dira: 1. Adibidea: x eta y aldeetako laukizuzenaren azalera, S, honela kalkulatzen da: S = x
Διαβάστε περισσότερα1. MATERIAREN PROPIETATE OROKORRAK
http://thales.cica.es/rd/recursos/rd98/fisica/01/fisica-01.html 1. MATERIAREN PROPIETATE OROKORRAK 1.1. BOLUMENA Nazioarteko Sisteman bolumen unitatea metro kubikoa da (m 3 ). Hala ere, likido eta gasen
Διαβάστε περισσότεραDBH3 MATEMATIKA ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1. Aixerrota BHI MATEMATIKA SAILA
DBH MATEMATIKA 009-010 ikasturtea Errepaso. Soluzioak 1 ALJEBRA EKUAZIOAK ETA EKUAZIO SISTEMAK. EBAZPENAK 1. Ebazpena: ( ) ( x + 1) ( )( ) x x 1 x+ 1 x 1 + 6 x + x+ 1 x x x 1+ 6 6x 6x x x 1 x + 1 6x x
Διαβάστε περισσότεραARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK
ARRAZOI TRIGONOMETRIKOAK 1.- LEHEN DEFINIZIOAK Jatorri edo erpin berdina duten bi zuzenerdien artean gelditzen den plano zatiari, angelua planoan deitzen zaio. Zirkunferentziaren zentroan erpina duten
Διαβάστε περισσότεραUNITATE DIDAKTIKOA ELEKTRIZITATEA D.B.H JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. Helio atomoa ASKATASUNA BHI 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA
1. JARDUERA. KORRONTE ELEKTRIKOA. 1 1.- ATOMOAK ETA KORRONTE ELEKTRIKOA Material guztiak atomo deitzen diegun partikula oso ttipiez osatzen dira. Atomoen erdigunea positiboki kargatua egon ohi da eta tinkoa
Διαβάστε περισσότερα7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA. x i n i N i f i
7.GAIA. ESTATISTIKA DESKRIBATZAILEA 1. Osatu ondorengo maiztasun-taula: x i N i f i 1 4 0.08 2 4 3 16 0.16 4 7 0.14 5 5 28 6 38 7 7 45 0.14 8 2. Ondorengo banaketaren batezbesteko aritmetikoa 11.5 dela
Διαβάστε περισσότεραZenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa
Jakintza-arloa: Kimika Zenbait fenolen eutsitako mintz likidoen zeharreko garraioaren azterketa Egilea: GORKA ARANA MOMOITIO Urtea: 1996 Zuzendaria: Unibertsitatea: NESTOR ETXEBARRIA LOIZATE UPV-EHU ISBN:
Διαβάστε περισσότεραMaterialen elastikotasun eta erresistentzia
Materialen elastikotasun eta erresistentzia Juan Luis Osa Amilibia EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA Liburu honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren
Διαβάστε περισσότερα4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK
4. GAIA MASAREN IRAUPENAREN LEGEA: MASA BALANTZEAK GAI HAU IKASTEAN GAITASUN HAUEK LORTU BEHARKO DITUZU:. Sistema ireki eta itxien artea bereiztea. 2. Masa balantze sinpleak egitea.. Taula estekiometrikoa
Διαβάστε περισσότεραHirukiak,1. Inskribatutako zirkunferentzia. Zirkunskribatutako zirkunferentzia. Aldekidea. Isoszelea. Marraztu 53mm-ko aldedun hiruki aldekidea
Hirukiak, Poligonoa: elkar ebakitzen diren zuzenen bidez mugatutako planoaren zatia da. Hirukia: hiru aldeko poligonoa da. Hiruki baten zuzen bakoitza beste biren batuketa baino txiakiago da eta beste
Διαβάστε περισσότεραEnergia-metaketa: erredox orekatik baterietara
Energia-metaketa: erredox orekatik baterietara Paula Serras Verónica Palomares ISBN: 978-84-9082-038-4 EUSKARAREN ARLOKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA Liburu honek UPV/EHUko Euskararen Arloko Errektoreordetzaren
Διαβάστε περισσότεραInekuazioak. Helburuak. 1. Ezezagun bateko lehen orria 74 mailako inekuazioak Definizioak Inekuazio baliokideak Ebazpena Inekuazio-sistemak
5 Inekuazioak Helburuak Hamabostaldi honetan hauxe ikasiko duzu: Ezezagun bateko lehen eta bigarren mailako inekuazioak ebazten. Ezezagun bateko ekuaziosistemak ebazten. Modu grafikoan bi ezezaguneko lehen
Διαβάστε περισσότεραMikel Lizeaga 1 XII/12/06
0. Sarrera 1. X izpiak eta erradiazioa 2. Nukleoaren osaketa. Isotopoak 3. Nukleoaren egonkortasuna. Naturako oinarrizko interakzioak 4. Masa-defektua eta lotura-energia 5. Erradioaktibitatea 6. Zergatik
Διαβάστε περισσότερα(5,3-x)/1 (7,94-x)/1 2x/1. Orekan 9,52 mol HI dago; 2x, hain zuzen ere. Hortik x askatuko dugu, x = 9,52/2 = 4,76 mol
KIMIKA 007 Ekaina A-1.- Litro bateko gas-nahasketa bat, hasiera batean 7,94 mol hidrogenok eta 5,30 mol iodok osatzen dutena, 445 C-an berotzen da eta 9,5 mol Hl osatzen dira orekan, erreakzio honen arabera:
Διαβάστε περισσότερα1.- KIMIKA ORGANIKOA SARRERA. 1.- Kimika organikoa Bilakaera historikoa eta definizioa Kimika organikoaren garrantzia
SAEA 1.- Kimika organikoa. 1.1.- Bilakaera historikoa eta definizioa 1.2.- Kimika organikoaren garrantzia 1.- KIMIKA GANIKA 1.1.- Bilakaera historikoa eta definizioa. Konposatu organikoak antzinatik ezagutzen
Διαβάστε περισσότεραEREDU ATOMIKOAK.- ZENBAKI KUANTIKOAK.- KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA EREDU ATOMIKOAK
EREDU ATOMIKOAK Historian zehar, atomoari buruzko eredu desberdinak sortu dira. Teknologia hobetzen duen neurrian datu gehiago lortzen ziren atomoaren izaera ezagutzeko, Beraz, beharrezkoa da aztertzea,
Διαβάστε περισσότεραPoisson prozesuak eta loturiko banaketak
Gizapedia Poisson banaketa Poisson banaketak epe batean (minutu batean, ordu batean, egun batean) gertaera puntualen kopuru bat (matxura kopurua, istripu kopurua, igarotzen den ibilgailu kopurua, webgune
Διαβάστε περισσότεραAgoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 AGOITZ. Lan Proposamena
Agoitz DBHI Unitatea: JOKU ELEKTRIKOA Orria: 1 1. AKTIBITATEA Lan Proposamena ARAZOA Zurezko oinarri baten gainean joko elektriko bat eraiki. Modu honetan jokoan asmatzen dugunean eta ukitzen dugunean
Διαβάστε περισσότεραMagnetismoa. Ferromagnetikoak... 7 Paramagnetikoak... 7 Diamagnetikoak Elektroimana... 8 Unitate magnetikoak... 9
Magnetismoa manak eta imanen teoriak... 2 manaren definizioa:... 2 manen arteko interakzioak (elkarrekintzak)... 4 manen teoria molekularra... 4 man artifizialak... 6 Material ferromagnetikoak, paramagnetikoak
Διαβάστε περισσότεραSELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA
SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: EREMU ELEKTRIKOA 95i 10 cm-ko aldea duen karratu baten lau erpinetako hirutan, 5 μc-eko karga bat dago. Kalkula itzazu: a) Eremuaren intentsitatea laugarren erpinean. 8,63.10
Διαβάστε περισσότερα1. jarduera. Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean?
1. jarduera Zer eragin du erresistentzia batek zirkuitu batean? 1. Hastapeneko intentsitatearen neurketa Egin dezagun muntaia bat, generadore bat, anperemetro bat eta lanpa bat seriean lotuz. 2. Erresistentzia
Διαβάστε περισσότεραDNAren nanoteknologia eta materia aktiboaren auto-antolakuntza. DNA nanotechnology and self-assembly of active matter
Ekaia, 2019, 35, 9-19 https://doi.org/10.1387/ekaia.19679 ekaia ZIENTZIA eta TEKNOLOGIA ALDIZKARIA ISSN 0214-9001 eissn 2444-3255 DNAren nanoteknologia eta materia aktiboaren auto-antolakuntza DNA nanotechnology
Διαβάστε περισσότεραI. ebazkizuna (1.75 puntu)
ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2017ko uztailaren 7a, 15:00 Iraupena: Ordu t erdi. 1.75: 1.5: 1.25: 1.5: 2: I. ebazkizuna (1.75 puntu) Bi finantza-inbertsio hauek dituzu
Διαβάστε περισσότεραSolido zurruna 1: biraketa, inertzia-momentua eta momentu angeluarra
Solido zurruna 1: biraketa, inertzia-momentua eta momentu angeluarra Gaien Aurkibidea 1 Definizioa 1 2 Solido zurrunaren zinematika: translazioa eta biraketa 3 2.1 Translazio hutsa...........................
Διαβάστε περισσότερα2. GAIA: DISOLUZIOAK ETA EZAUGARRI KOLIGATIBOAK
2. GAIA: DISOLUZIOAK ETA EZAUGARRI KOLIGATIBOAK 1. DISOLUZIOAK Disoluzioa (def): Substantzia baten partikulek beste substantzia baten barnean egiten duten tartekatze mekanikoa. Disolbatzaileaz eta solutuaz
Διαβάστε περισσότεραBiologia BATXILERGOA 2. Teoriek eta eskolek, mikrobioek eta globuluek, elkar jaten dute, eta borroka horri esker egiten du aurrera biziak.
Biologia BATXILERGA 2 Teoriek eta eskolek, mikrobioek eta globuluek, elkar jaten dute, eta borroka horri esker egiten du aurrera biziak. M. PRUST (1871-1922) 6. argitalpena Eusko Jaurlaritzako ezkuntza,
Διαβάστε περισσότεραUNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK ATOMOAREN EGITURA ETA SISTEMA PERIODIKOA. LOTURA KIMIKOA
UNIBERTSITATERA SARTZEKO HAUTAPROBAK ATOMOAREN EGITURA ETA SISTEMA PERIODIKOA. LOTURA KIMIKOA 1. (98 Ekaina) Demagun Cl - eta K + ioiak. a) Beraien konfigurazio elektronikoak idatz itzazu, eta elektroi
Διαβάστε περισσότερα2011ko EKAINA KIMIKA
2011ko EKAINA KIMIKA A AUKERA P.1. Hauek dira, hurrenez hurren, kaltzio karbonatoaren, kaltzio oxidoaren eta karbono dioxidoaren formazioberoak: 289; 152 eta 94 kcal mol 1. Arrazoituz, erantzun iezaiezu
Διαβάστε περισσότεραLANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa
Analisia eta Kontrola Materialak eta entsegu fisikoak LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA Proiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): HOSTEINS UNZUETA, Ana Zuzenketak:
Διαβάστε περισσότεραIngurumen Kutsaduraren Tratamendua
Ingurumen Kutsaduraren Tratamendua Laborategiko praktiken gidoiak Hiri-antolamenduko Plan Orokorraren (HAPO) aurretiko Txosten Teknikoa Irene Sierra García Itziar Barinaga-Rementeria Oihana García Peio
Διαβάστε περισσότεραLANBIDE HEZIKETARAKO Materialak ANALISI KIMIKO ETA TRESNA BIDEZKOA
5 LANBIDE HEZIKETARAKO Materialak ANALISI KIMIKO ETA TRESNA BIDEZKOA Euskara Zerbitzua Ikasmaterialak Toribio Etxebarria Lanbide Heziketarako Materialak 5 Analisi Kimiko eta Tresna Bidezkoa Edurne Iturraspe
Διαβάστε περισσότεραESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi
ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Bigarren zatia: praktika). Irakaslea: Josemari Sarasola Data: 2016ko maiatzaren 12a - Iraupena: Ordu t erdi I. ebazkizuna (2.25 puntu) Poisson, esponentziala, LTZ Zentral
Διαβάστε περισσότεραALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA
ALKENOAK (I) EGITURA ETA SINTESIA SARRERA Karbono-karbono lotura bikoitza agertzen duten konposatuak dira alkenoak. Olefina ere deitzen zaiete, izen hori olefiant-ik dator eta olioa ekoizten duen gasa
Διαβάστε περισσότεραFISIKA ETA KIMIKA 4 DBH Higidurak
1 HASTEKO ESKEMA INTERNET Edukien eskema Erreferentzia-sistemak Posizioa Ibibidea eta lekualdaketa Higidura motak Abiadura Abiadura eta segurtasun tartea Batez besteko abiadura eta aldiuneko abiadura Higidura
Διαβάστε περισσότερα9. K a p itu lu a. Ekuazio d iferen tzial arrun tak
9. K a p itu lu a Ekuazio d iferen tzial arrun tak 27 28 9. K A P IT U L U A E K U A Z IO D IF E R E N T Z IA L A R R U N T A K UEP D o n o stia M ate m atik a A p lik atu a S aila 29 Oharra: iku rra rekin
Διαβάστε περισσότεραESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Praktika: Bigarren zatia) Irakaslea: JOSEMARI SARASOLA Data: 2013ko maiatzaren 31a. Iraupena: 90 minutu
ESTATISTIKA ENPRESARA APLIKATUA (Praktika: Bigarren zatia) Irakaslea: JOSEMARI SARASOLA Data: 2013ko maiatzaren 31a. Iraupena: 90 minutu I. ebazkizuna Ekoizpen-prozesu batean pieza bakoitza akastuna edo
Διαβάστε περισσότεραMATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015
MATEMATIKARAKO SARRERA OCW 2015 Mathieu Jarry iturria: Flickr CC-BY-NC-ND-2.0 https://www.flickr.com/photos/impactmatt/4581758027 Leire Legarreta Solaguren EHU-ko Zientzia eta Teknologia Fakultatea Matematika
Διαβάστε περισσότεραINDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK
INDUSTRI TEKNOLOGIA I, ENERGIA ARIKETAK 1.-100 m 3 aire 33 Km/ordu-ko abiaduran mugitzen ari dira. Zenbateko energia zinetikoa dute? Datua: ρ airea = 1.225 Kg/m 3 2.-Zentral hidroelektriko batean ur Hm
Διαβάστε περισσότεραSELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA
SELEKTIBITATEKO ARIKETAK: OPTIKA TEORIA 1. (2012/2013) Argiaren errefrakzioa. Guztizko islapena. Zuntz optikoak. Azaldu errefrakzioaren fenomenoa, eta bere legeak eman. Guztizko islapen a azaldu eta definitu
Διαβάστε περισσότεραI. KAPITULUA Zenbakia. Aldagaia. Funtzioa
I. KAPITULUA Zenbakia. Aldagaia. Funtzioa 1. ZENBAKI ERREALAK. ZENBAKI ERREALEN ADIERAZPENA ZENBAKIZKO ARDATZEKO PUNTUEN BIDEZ Matematikaren oinarrizko kontzeptuetariko bat zenbakia da. Zenbakiaren kontzeptua
Διαβάστε περισσότερα10. GAIA Ingurune jarraituak
10. GAIA Ingurune jarraituak 10.1 IRUDIA Gainazal-tentsioaren ondorio ikusgarria. 417 418 10 Ingurune jarraituak Ingurune jarraituen oinarrizko kontzeptuak aztertuko dira gai honetan: elastikotasuna hasteko,
Διαβάστε περισσότεραAldehido eta Zetonak(II). Enolatoak eta Karbonilodun α,β-asegabeak
Aldehido eta Zetonak(II). Enolatoak eta Karbonilodun α,β-asegabeak Konposatu Karbonilikoen α Hidrogenoen Azidotasuna: Enolatoak Karboniloarekiko α hidrogenoak ohi baino azidoagoak dira Sortzen den anioia
Διαβάστε περισσότεραAtal honetan, laborategiko zirkuituetan oinarrizkoak diren osagai pasibo nagusiak analizatuko ditugu: erresistentziak, kondentsadoreak eta harilak.
1. SARRERA Atal honetan, laborategiko zirkuituetan oinarrizkoak diren osagai pasibo nagusiak analizatuko ditugu: erresistentziak, kondentsadoreak eta harilak. Horien artean interesgarrienak diren erresistentziak
Διαβάστε περισσότεραFreskagarriak: hobe light badira
Freskagarriak: hobe light badira Ez dute kaloriarik, eta zaporea, antzekoa OHIKO FRESKAGARRIEK AZUKREA DUTE, ETA LIGHT DEITZEN DIRENEK, EZTITZAILE EDO EDULKORATZAILEAK DITUZTE, KALORIARIK GABEAK. HORI
Διαβάστε περισσότερα1. INGENIARITZA INDUSTRIALA. INGENIARITZAREN OINARRI FISIKOAK 1. Partziala 2009.eko urtarrilaren 29a
1. Partziala 2009.eko urtarrilaren 29a ATAL TEORIKOA: Azterketaren atal honek bost puntu balio du totalean. Hiru ariketak berdin balio dute. IRAUPENA: 75 MINUTU. EZ IDATZI ARIKETA BIREN ERANTZUNAK ORRI
Διαβάστε περισσότεραAurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK KARBOHIDRATOAK LIPIDOAK PROTEINAK...
Aurkibidea 1 NUTRIZIO-ZIENTZIARAKO OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK... 1 2 KARBOHIDRATOAK... 13 3 LIPIDOAK... 41 4 PROTEINAK... 73 5 MINERALAK... 107 6 BITAMINAK (I)... 141 7 BITAMINAK (II)... 165 8
Διαβάστε περισσότεραProba parametrikoak. Josemari Sarasola. Gizapedia. Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20
Josemari Sarasola Gizapedia Josemari Sarasola Proba parametrikoak 1 / 20 Zer den proba parametrikoa Proba parametrikoak hipotesi parametrikoak (hau da parametro batek hartzen duen balioari buruzkoak) frogatzen
Διαβάστε περισσότεραC, H, O, N, (S, P, Cl, Br...)
1. Ikasgaia. KIMIKA RGAIKA SARRERA KIMIKA RGAIKA ZER DA ETA ZERTARAK BALI DU? Kimika rganikoaren definizioa Zer du karbonoak Taula Periodikoko beste elementu kimikoek ez dutena? Zertarako balio du Kimika
Διαβάστε περισσότεραSISTEMA PNEUMATIKOAK ETA OLIOHIDRAULIKOAK
SISTEMA PNEUMATIKOAK ETA OLIOHIDRAULIKOAK SISTEMA PNEUMATIKOAK ETA OLIOHIDRAULIKOAK... Zer da sistema Pneumatikoa? Fluido mota, erabilerak, abantailak eta desabantailak... ABANTAILAK... DESABANTAILAK...3
Διαβάστε περισσότεραFuntzioak FUNTZIO KONTZEPTUA FUNTZIO BATEN ADIERAZPENAK ENUNTZIATUA TAULA FORMULA GRAFIKOA JARRAITUTASUNA EREMUA ETA IBILTARTEA EBAKIDURA-PUNTUAK
Funtzioak FUNTZIO KONTZEPTUA FUNTZIO BATEN ADIERAZPENAK ENUNTZIATUA TAULA FORMULA GRAFIKOA JARRAITUTASUNA EREMUA ETA IBILTARTEA EBAKIDURA-PUNTUAK GORAKORTASUNA ETA BEHERAKORTASUNA MAIMOAK ETA MINIMOAK
Διαβάστε περισσότερα1. Higidura periodikoak. Higidura oszilakorra. Higidura bibrakorra.
1. Higidura periodikoak. Higidura oszilakorra. Higidura bibrakorra. 2. Higidura harmoniko sinplearen ekuazioa. Grafikoak. 3. Abiadura eta azelerazioa hhs-an. Grafikoak. 4. Malguki baten oszilazioa. Osziladore
Διαβάστε περισσότεραElementu baten ezaugarriak mantentzen dituen partikularik txikiena da atomoa.
Atomoa 1 1.1. MATERIAREN EGITURA Elektrizitatea eta elektronika ulertzeko gorputzen egitura ezagutu behar da; hau da, gorputz bakun guztiak hainbat partikula txikik osatzen dituztela kontuan hartu behar
Διαβάστε περισσότεραC AUKERA: Esparru Zientifikoa KIMIKA
Goi Mailako Heziketa Zikloetarako Sarbide PROBA ATAL ESPEZIFIKOA KIMIKA MODULUA ARIKETAK PROBA BALIABIDEAK ETA PROGRAMAZIOA ERANTZUNAK ERANTZUNAK Modulua KIMIKA C AUKERA (Esparru zientifikoa) Oinarrizko
Διαβάστε περισσότερα9.28 IRUDIA Espektro ikusgaiaren koloreak bilduz argi zuria berreskuratzen da.
9.12 Uhin elektromagnetiko lauak 359 Izpi ultramoreak Gasen deskargek, oso objektu beroek eta Eguzkiak sortzen dituzte. Erreakzio kimikoak sor ditzakete eta filmen bidez detektatzen dira. Erabilgarriak
Διαβάστε περισσότεραLANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa
Elektroteknia: Ariketa ebatzien bilduma LANBDE EKMENA LANBDE EKMENA LANBDE EKMENA roiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak Hizkuntz koordinazioa Egilea(k): JAO AAGA, Oscar. Ondarroa-Lekeitio BH, Ondarroa
Διαβάστε περισσότεραFisika. Jenaro Guisasola Ane Leniz Oier Azula. Irakaslearen gidaliburua BATXILERGOA 2
Fisika BATXILEGOA Irakaslearen gidaliburua Jenaro Guisasola Ane Leniz Oier Azula Obra honen edozein erreprodukzio modu, banaketa, komunikazio publiko edo aldaketa egiteko, nahitaezkoa da jabeen baimena,
Διαβάστε περισσότερα4.GAIA. ESPAZIO BEKTORIALAK
4.GAIA. ESPAZIO BEKTORIALAK. Defiizioa. Propietateak 3. Azpiespazio bektorialak 4. Kobiazio liealak 5. Depedetzia eta idepedetzia lieala 6. Oiarria eta dimetsioa 7. Oiarri-aldaketa 8. Azpiespazio bektoriale
Διαβάστε περισσότερα1. GAIA PNEUMATIKA. Aire konprimitua, pertsonak bere baliabide fisikoak indartzeko erabili duen energia erarik antzinatakoa da.
1. GAIA PNEUMATIKA Aire konprimitua, pertsonak bere baliabide fisikoak indartzeko erabili duen energia erarik antzinatakoa da. Pneumatika hitza grekoek arnasa eta haizea izendatzeko erabiltzen zuten. Pneumatikaz
Διαβάστε περισσότερα2011ko UZTAILA KIMIKA
A AUKERA 2ko UZTAILA KIMIKA P.. 8 g hidrogeno eta 522.8 g iodo (biak gasegoeran eta molekula gisa) berotzen ditugunean, orekan 279 g hidrogeno ioduro (gasegoeran) sortzen dira 55 ºCan (arinki exotermikoa
Διαβάστε περισσότεραdu = 0 dela. Ibilbide-funtzioekin, ordea, dq 0 eta dw 0 direla dugu. 2. TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA
. TERMODINAMIKAREN LEHENENGO PRINTZIPIOA ETA BIGARREN PRINTZIPIOA.. TERMODINAMIKAREN LAN-ARLOA Energi eraldaketak aztertzen dituen jakintza-adarra termodinamika da. Materia tarteko den prozesuetan, natural
Διαβάστε περισσότεραMODULUA ARIKETAK PROBA BALIABIDEAK ETA PROGRAMAZIOA ERANTZUNAK ERANTZUNAK
UNIBERTSITATERAKO SARBIDE PROBA 25 URTETIK GORAKOENTZAT FASE ESPEZIFIKOA KIMIKA MODULUA ARIKETAK ERANTZUNAK PROBA BALIABIDEAK ETA PROGRAMAZIOA ERANTZUNAK Modulua KIMIKA Gutxi gorabeherako iraupena: 90
Διαβάστε περισσότερα7. Gaia: Alkenoak 1.- Alkenoen ezaugarriak 2.- Alkenoen erreaktibitatea.
7. Gaia: Alkenoak 1.- Alkenoen ezaugarriak 1.1.- Funtzio-taldearen ezaugarriak 1.1.1.- Alkenoen egonkortasun erlatiboa. 1.2.- Alkenoen ezaugarri fisikoak. 2.- Alkenoen erreaktibitatea. 2.1.- idrogenazio
Διαβάστε περισσότεραLANBIDE EKIMENA. Proiektuaren bultzatzaileak. Laguntzaileak. Hizkuntz koordinazioa
PROGRAMAZIO-TEKNIKAK Programazio-teknikak LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA LANBIDE EKIMENA Proiektuaren bultzatzaileak Laguntzaileak LANBIDE HEZIKETAKO ZUZENDARITZA DIRECCION DE FORMACION PROFESIONAL Hizkuntz
Διαβάστε περισσότεραINGURUGIRO TEKNOLOGIA. Luis M. Camarero Estela M. Arritokieta Ortuzar Iragorri Natalia Villota Salazar
INGURUGIRO TEKNOLOGIA Luis M. Camarero Estela M. Arritokieta Ortuzar Iragorri Natalia Villota Salazar OCW 2013 6. ISURI GASEOSOEN TRATAMENDUA II: PARTIKULA ELIMINAZIOA GARBITZAILE ETA JAULKITZAILE ELEKTROSTATIKOEN
Διαβάστε περισσότεραEUSKADIko INGURUMEN PROFILA 2013
EUSKADIko INGURUMEN PROFILA 2013 Ihobe S.A., 2014ko otsaila Argitaratzailea Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa Ingurumen eta Lurralde Politika Saila -Eusko Jaurlaritza Urkixo zumarkalea
Διαβάστε περισσότεραHasi baino lehen. Zenbaki errealak. 2. Zenbaki errealekin kalkulatuz...orria 9 Hurbilketak Erroreen neurketa Notazio zientifikoa
1 Zenbaki errealak Helburuak Hamabostaldi honetan hau ikasiko duzu: Zenbaki errealak arrazional eta irrazionaletan sailkatzen. Zenbaki hamartarrak emandako ordena bateraino hurbiltzen. Hurbilketa baten
Διαβάστε περισσότερα(1)σ (2)σ (3)σ (a)σ n
5 Gaia 5 Determinanteak 1 51 Talde Simetrikoa Gogoratu, X = {1,, n} bada, X-tik X-rako aplikazio bijektiboen multzoa taldea dela konposizioarekiko Talde hau, n mailako talde simetrikoa deitzen da eta S
Διαβάστε περισσότερα2. PROGRAMEN ESPEZIFIKAZIOA
2. PROGRAMEN ESPEZIFIKAZIOA 2.1. Asertzioak: egoera-multzoak adierazteko formulak. 2.2. Aurre-ondoetako espezifikazio formala. - 1 - 2.1. Asertzioak: egoera-multzoak adierazteko formulak. Programa baten
Διαβάστε περισσότεραZirkunferentzia eta zirkulua
10 Zirkunferentzia eta zirkulua Helburuak Hamabostaldi honetan, hau ikasiko duzu: Zirkunferentzian eta zirkuluan agertzen diren elementuak identifikatzen. Puntu, zuzen eta zirkunferentzien posizio erlatiboak
Διαβάστε περισσότεραAntzekotasuna ANTZEKOTASUNA ANTZEKOTASUN- ARRAZOIA TALESEN TEOREMA TRIANGELUEN ANTZEKOTASUN-IRIZPIDEAK BIGARREN IRIZPIDEA. a b c
ntzekotasuna NTZEKOTSUN IRUI NTZEKOK NTZEKOTSUN- RRZOI NTZEKO IRUIK EGITE TLESEN TEOREM TRINGELUEN NTZEKOTSUN-IRIZPIEK LEHEN IRIZPIE $ = $' ; $ = $' IGRREN IRIZPIE a b c = = a' b' c' HIRUGRREN IRIZPIE
Διαβάστε περισσότεραANTIMATERIA FIKZIOA OTE?
ANTIMATERIA FIKZIOA OTE? Jose Antonio Legarreta Jakina denez XX. mendearen hasiera aldean AL- BERT EINSTEINek Erlatibitate Teoria-ren bere "Teoria Berezia" (1905) eta "Teoria Orokorra" (1916) izeneko ikerlanak
Διαβάστε περισσότερα1. MATERIALEN EZAUGARRIAK
1. MATERIALEN EZAUGARRIAK Materialek dituzten ezaugarri kimiko, fisiko eta mekanikoek oso eragin handia dute edozein soldadura-lanetan. Hori guztia, hainbat prozesu erabiliz, metal desberdinen soldadura
Διαβάστε περισσότερα1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA...
Aurkibidea 1 GEOMETRIA DESKRIBATZAILEA... 1 1.1 Proiekzioa. Proiekzio motak... 3 1.2 Sistema diedrikoaren oinarriak... 5 1.3 Marrazketarako hitzarmenak. Notazioak... 10 1.4 Puntuaren, zuzenaren eta planoaren
Διαβάστε περισσότερα15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA
15. EREMU EFEKTUKO TRANSISTOREAK I: SAILKAPENA ETA MOSFETA KONTZEPTUA Eremu-efektuko transistorea (Field Effect Transistor, FET) zirkuitu analogiko eta digitaletan maiz erabiltzen den transistore mota
Διαβάστε περισσότεραPROZESU KIMIKOEN INSTRUMENTAZIO ETA KONTROLA
PROZESU KIMIKOEN INSTRUMENTAZIO ETA KONTROLA Unai Iriarte Velaso EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA Liburu honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren
Διαβάστε περισσότερα